Tiền lương tối thiểu trong nền kinh tế quốc dân và ảnh hưởng của nó đến cung-Cầu lao động trong thị trường lao động Việt Nam

LêI më §ÇU Nền kinh tế nước ta hiện nay là nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, nªn chế độ tiền lương trong nền kinh tế này vừa mang tÝnh chất thị trường, vừa mang tÝnh chất định hướng XHCN. Nghĩa là chế độ tiền lương vừa chịu sự chi phối bởi thị trường lao động, vừa chịu sự chi phối bởi nguuyªn tắc ph©n phối theo lao động. Điều này cho thấy, kh«ng nªn cực đoan cho rằng, tiền lương chỉ là biểu hiện bằng tiền của gi¸ trị hàng ho¸ sức lao động, hoặc ngược lai, tiền lương chỉ là kết quả của việc ph©n phối theo lao động. Bởi lẽ, trong điều kiện hiện nay, năng suất lao động x· hội rất thấp, sự cạnh tranh gay gắt, bộ m¸y quản lý cồng kềnh, c¸c khoản khấu trừ qu¸ lớn nªn quỹ tiền lương sẽ thấp. Trong điều kiện đñ, nếu tiền lương chỉ là kết quả của ph©n phối theo lao động th× tiền lương sẽ thấp, thậm chí kh«ng đủ để duy tr× cuộc sống cho bản th©n người lao động.. Nhưng, nếu tiền lương là gi¸ cả của hàng ho¸ sức lao động, th× v× mục tiªu lợi nhuận mà chủ doanh nghiệp lu«n muốn trả lương thấp. Thªm vào đã, do sức Ðp của cạnh tranh, của thất nghiệp, làm cho người c«ng nh©n phải chấp nhận lương thấp tới mức chỉ tạm đủ cho bản th©n sống, miễn là cã được việc làm. V× vậy, yªu cầu của cải c¸ch chế độ tiền lương ở nước ta hiện nay là tiền lương phải bảo đảm cho người lao động duy tr× được năng lực lao động, nu«i con c¸i và chi phÝ đào tạo cho bản th©n người lao động ở điều kiện b×nh thường. Điều đã đßi hỏi, trong c¸c doanh nghiệp nhà nước, việc trả lương vừa tu©n theo cơ chế thị trường là thuận mua vừa b¸n sức lao động (tức phải được thoả thuận giữa người lao động với doanh nghiệp về mức lương), vừa đảm bảo tÝnh chất XHCN là ph©n phối theo lao động, nhưng mức lương kh«ng được thấp hơn mức lương tối thiểu. Đối với c¸c doanh nghiệp ngoài quốc doanh, tiền lương cũng kh«ng được thấp hơn lương tối thiểu do Nhà nước quy định. Như vậy, việc hiÓu vµ x¸c định tiÒn lương tối thiểu là vấn đề quan trọng và cần thiết kh«ng chỉ đối với c¸c doanh nghiệp nhà nước mà cả cho c¸c doanh nghiệp thuộc c¸c thành phần kinh tế trong nền kinh tế quốc d©n. ThÊy ®­îc vai trß quan träng cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu nªn em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi “ TiÒn l­¬ng tèi thiÓu trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ¶nh h­ëng cña nã ®Õn cung- cÇu lao ®éng trong thÞ tr­êng lao ®éng ViÖt Nam”. Víi môc ®Ých lµ qua nghiªn cøu vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tÕ vÒ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng gi¶i ph¸p hoµn thiÖn tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®Ó ®¶m b¶o nã là cơ sở xây dựng hệ thống thang, bảng lương, quan hệ tiền lương, tính các mức lương cho các loại lao động khác nhau ở các ngành, nghề, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh trên thị trường lao động; tạo ra lưới an toàn xã hội cho lao động trong cơ chế thị trường. Đồng thời thiết lập mối quan hệ ràng buộc kinh tế hai bên giữa người sử dụng lao động và người lao động trong thoả thuận ký kết hợp đồng lao động. Ch­¬ng I: C¬ së lý luËn vµ ®Æc ®iÓm vÒ thÞ tr­êng lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng tåi thiÓu ë viÖt nam I- C¬ së lý luËn 1- C¬ së lý luËn vÒ thÞ tr­êng lao ®éng. HiÖn nay ®ang tån t¹i nhiÒu ®Þnh nghÜa vÒ thÞ tr­êng lao ®éng tõ c¸c nguån tµi liÖu kh¸c nhau, tuú thuéc vµo ph­¬ng diÖn cña thÞ tr­êng lao ®éng ®­îc nhÊn m¹nh trong khi ®Þnh nghÜa. MÆc dï cßn nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt, nh­ng c¸c ®Þnh nghÜa hiÖn cã vÒ thÞ tr­êng lao ®éng ®Òu thèng nhÊt víi nhau vÒ c¸c néi dung nµy thµnh mét ®Þnh nghÜa t­¬ng ®èi hoµn chØnh vÒ thÞ tr­êng lao ®éng nh­ sau: ThÞ tr­êng lao ®éng lµ n¬i thùc hiÖn c¸c quan hÖ x· héi gi÷a ng­êi b¸n søc lao ®éng( ng­êi lµm thuª ) vµ ngõ¬i mua søc lao ®éng( ng­êi sö dông søc lao ®éng ), th«ng qua c¸c h×nh thøc tho¶ thuËn vÒ gi¸ c¶( tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng ) vµ c¸c ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh¸c nhau, trªn c¬ së mét hîp ®ång lao ®éng b»ng v¨n b¶n, b»ng miÖng, hoÆc th«ng qua c¸c d¹ng hîp ®ång hoÆc tho¶ thuËn kh¸c. ThÞ tr­êng lao ®éng cã thÓ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ chØ khi c¸c quyÒn tù do mua, b¸n søc lao ®éng ®­îc ®¶m b¶o b»ng ph¸p luËt hoÆc b»ng hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch liªn quan tíi quúªn, quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c bªn tham gia thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng lao ®éng chØ cã thÓ h×nh thµnh khi héi ®ñ c¸c yÕu tè nh­: -Cã nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. -Cã ®Þnh chÕ ph¸p luËt cho phÐp tån t¹i thÞ tr­êng lao ®éng , trong ®ã ng­êi chñ sö dông cã quyÒn tù do mua søc lao ®éng, cßn ng­êi lao ®éng cã toµn quyÒn së h÷tiÒn l­¬ng lao ®éng cña m×nh. -Ng­êi lao ®éng kh«ng cã së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt ®ñ ®Ó ®¶m b¶o c¸c nhu cÇu cña b¶n th©n, gia ®×nh. -Cã hÖ thèng thÓ chÕ thÞ tr­êng lao ®éng thÝch hîp ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu vµ c¸c quan hÖ ph¸t sinh cña thÞ tr­êng nh­: hÖ thèng c¸c c¬ quan, tæ chøc dÞch vô viÖc lµm, hÖ thèng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng søc lao ®éng. ThÞ tr­êng lao ®éng ®­îc cÊu thµnh bëi ba yÕu tè lµ: cung lao ®éng cÇu lao ®éng vµ gi¸ c¶ søc lao ®éng. Cung lao ®éng lµ tæng nguån søc lao ®éng do ng­êi lao ®éng tù nguyÖn ®em ra tham dù vµo qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, tøc tæng sè nh©n khÈu kh«ng n»m trong ®é tuæi lao ®éng nh­ng trong thùc tÕ chÝnh thøc tham gia vµo qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. Th«ng th­êng, khi nãi ®Õn cung trªn thÞ tr­êng lao ®éng ng­êi ta th­êng ph©n biÖt râ thµnh hai ph¹m trï: cung thùc tÕ vµ cung tiÒm n¨ng. -Cung thùc tÕ vÒ lao ®éng: bao gåm nh÷ng ng­êi ®ñ 15 tuæi trë lªn ®ang lµm viÖc vµ nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp. -Cung tiÒm n¨ng vÒ lao ®éng: bao gåm nh÷ng ng­êi ®ñ 15 tuæi trë lªn ®ang lµm viÖc, ng­êi thÊt nghiÖp, nh÷ng ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng cã kh¶ n¨ng lao ®éng nh­ng ®ang ®i häc, ®ang lµm c«ng viÖc néi trî hoÆc kh«ng cã nhu cÇu lµm viÖc. Cung lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng cßn phô thuéc vµo mét sè nh©n tè c¬ b¶n sau ®©y: quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña d©n sè, quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña nguån nh©n lùc, tû lÖ tham gia cña lùc l­îng lao ®éng, ®é dµi thêi gian lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng, kh¶ n¨ng tho¶ m·n c¸c nhu cÇu vÒ møc sèng ®èi víi c¸c tÇng líp d©n c­ kh¸c nhau. CÇu lao ®éng lµ nhu cÇu vÒ søc lao ®éng cña mét quèc gia, mét ®Þa ph­¬ng, mét nghµnh hay mét doanh nghiÖp trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, nhu cÇu nµy thÓ hiÖn qua kh¶ n¨ng thuª m­ín lao ®éng trªn thÞ tr­êng lao ®éng. VÒ mÆt lý thuyÕt, cÇu vÒ lao ®éng còng ®­îc ph©n thµnh hai lo¹i: -CÇu thùc tÕ vÒ lao ®éng lµ nhu cÇu vÒ lao ®éng cÇn sö dông t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, thÓ hiÖn qua sè l­îng nh÷ng chç lµn viÖc trèng vµ chç lµm viÖc míi. -CÇu tiÒm n¨ng vÒ lao ®éng lµ nhu cÇu vÒ lao ®éng cho tæng sè chç lµm viÖc cã thÓ cã ®­îc, sau khi ®· tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm trong t­¬ng lai nh­ vèn, ®Êt ®ai, t­ liÖu s¶n xuÊt, c«ng nghÖ vµ c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nh­ chÝnh trÞ, x· héi… CÇu vÒ lao ®éng bao gåm hai mÆt: thø nhÊt, cÇu vÒ chÊt l­îng lao ®éng vµ thø hai lµ cÇu vÒ sè l­îng lao ®éng. XÐt tõ gã ®é sè l­îng, trong ®iÒu kiÖn n¨ng suÊt lao ®éng kh«ng biÕn ®æi, cÇu vÒ søc lao ®éng x· héi tû lÖ thuËn víi quy m« vµ tèc ®é s¶n xuÊt. NÕu quy m« s¶n xuÊt kh«ng ®æi cÇu vÒ søc lao ®éng tû lÖ nghÞch víi n¨ng suÊt lao ®éng. Cßn xÐt tõ gãc ®é chÊt l­îng, viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, më réng quy m« tiÒn vèn, tri thøc…cña doanh nghiÖpn ngµy cµng ®ßi hái n©ng cao cÇu vÒ chÊt l­îng søc lao ®éng. CÇu vÒ thÞ tr­êng lao ®éng phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh­: nguån tµi nguyªn cña mét n­íc, qui m« tr×nh ®é c«ng nghÖ, c¬ cÊu nghÒ cña nÒn kinh tÕ, møc tiÒn l­¬ng, phong tôc tËp qu¸n, t«n gi¸o vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña mét n­íc. Gi¸ c¶ søc lao ®éng lµ biÓu hiÖn tiÒn tÖ cña gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng. Gi¸ trÞ hµng ho¸ søc lao ®éng lµ do gi¸ trÞ t­ liÖu sinh ho¹t mµ søc lao ®éng cÇn cã ®Ó s¶n xuÊt, duy tr× vµ ph¸t triÓn, quyÕt ®Þnh sè tiÒn chi tr¶ cho nh÷ng t­ liÖu sinh ho¹t cïng t¹o thµnh gi¸ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng. Gi¸ c¶ søc lao ®éng biÓu hiÖn tiÒn c«ng cña ng­êi lµm thuª. Theo quan ®iÓm cña M¸c th× gi¸ c¶ søc lao ®éng sÏ do chi phÝ s¶n xuÊt quy ®Þnh, do thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸, tøc lµ søc lao ®éng quy ®Þnh. Còng nh­ c¸c lo¹i hang ho¸ kh¸c, gi¸ c¶ søc lao ®éng kh«ng chØ bÞ quy ®Þnh bëi gi¸ trÞ cña nã, mµ nã chôi ¶nh h­ëng cña quy luËt cung- cÇu søc lao ®éng. Khi cung lao ®éng v­ît qua cÇu, gi¸ c¶ søc lao ®éng sÏ thÊp h¬n gi¸ trÞ søc lao ®éng. Khi cung søc lao ®éng kh«ng ®¸p øng ®­îc cÇu lao ®éng, gi¸ c¶ søc lao ®éng sÏ t¨ng lªn. Mèi quan hÖ nµy ®­îc thÓ hiÖn ë trªn ®å thÞ sau: Gi¸ c¶ P P1 P0 P2 Q Q0 Trªn ®å thÞ, trôc tung biÓu thÞ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ søc lao ®éng (P), trôc hoµnh biÓu diÔn sè l­îng cña hµng ho¸ ®ã trªn thÞ tr­êng lao ®éng (Q), ®­êng cung S biÓu diÔn sù biÕn thiªn cña møc cung vµ ®­êng cong D biÓu diÔn sù biÕn thiªn cña møc cÇu lao ®éng. Khi cung vµ cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng ®¹t møc c©n b»ng th× gi¸ c¶ cã xu h­íng dõng l¹i ë møc P0 . nh­ng nÕu gi¸ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng dõng ë møc cao h¬n P0 (P1>P0) th× møc cung lao ®éng sÏ t¨ng lªn ®Õn S1, nh­ng lóc ®ã cÇu sÏ gi¶m ®i, chØ cßn ë møc P1. Kho¶ng c¸ch D1S1 chÝnh lµ kho¶ng chªnh lÖch gi÷a cung vµ cÇu thÞ tr­êng lao ®éng, øng víi gi¸ trÞ P1 th× cung lín h¬n cÇu lao ®éng. Trong tr­êng hîp ng­îc l¹i, nÕu gi¸ c¶ søc lao ®éng ë møc thÊp P2 (P2<P0) th× cÇu vÒ lao ®éng sÏ t¨ng lªn ë møc P2, nh­ng cung sÏ chØ ë møc S2. kho¶ng c¸ch D2S2 lµ sù chªnh lÖch gi÷a cung vµ cÇu trªn thÞ tr­êng lao ®éng, øng víi møc P2 th× cÇu sÏ lín h¬n cung lao ®éng. Theo quy luËt cña thÞ tr­êng th× gi¸ c¶ søc lao ®éng lu«n cã xu h­íng trë vÒ P0 ®Ó cung vµ cÇu cã thÓ ®­îc c©n b»ng. Tuy nhiªn trªn thùc tÕ, thÞ tr­êng lao ®éng ë n­íc ta lµ thÞ tr­êng kh«ng hoµn h¶o, tiÒn c«ng trªn thÞ tr­êng ch­a hoµn toµn ph¶n ¸nh ®óng gi¸ c¶ søc lao ®éng. H¬n thÕ n÷a, do kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, kh¶ n¨ng më mang c¸c nghµnh nghÒ thu hót theo lao ®éng cßn thÊp nªn cung lao ®éng lu«n lín h¬n cÇu. V× vËy ®Ó cã thÓ c©n b»ng ®­îc cung- cÇu lao ®éng cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp ®Ó thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch gi÷a chóng víi nhau. 2. C¬ së lý luËn vÒ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. 2.1. TiÒn l­¬ng. Trong thùc tÕ, kh¸i niÖm vµ c¬ cÊu tiÒn l­¬ng rÊt ®a d¹ng ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Tiªn l­¬ng cã thÓ cã nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau nh­ thï lao lao ®éng, thu nhËp lao ®éng…Theo Tæ chøc Lao §éng Quèc TÕ ( ILO ): ‘ tiÒn l­¬ng lµ sù tr¶ c«ng hay thu nhËp, bÊt luËn tªn gäi hay c¸ch tÝnh thÕ nµo mµ cã thÓ b¶o hiÓm b»ng tiÒn vµ ®­îc Ên ®Þnh b»ng tho¶ thuËn gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng, hoÆc b»ng ph¸p luËt, ph¸p quy quèc gia, do ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ cho ng­êi lao ®éng theo mét hîp ®ång ®· viÕt ra hay b»ng miÖng, cho mét c«ng viÖc ®· ®­îc thùc hiÖn hoÆc ph¶i thùc hiÖn, hoÆc cho nh÷ng dÞch vô ®· lµm hay sÏ ph¶i lµm’. B¶n chÊt cña tiÒn l­¬ng còng thay ®æi tuú theo ®iÒu kiÖn, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vµ nhËn thøc cña con ng­êi. Tr­íc ®©y, tiÒn l­¬ng th­êng ®­îc coi lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Giê ®©y, víi viÖc ¸p dông qu¶n trÞ nguån nh©n lùc vµo trong c¸c doanh nghiÖp, tiÒn l­¬ng kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn chØ lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng n÷a. Quan hÖ gi÷a ng­êi chñ sö dông søc lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n. LiÖu r»ng víi viÖc ¸p dông qu¶n trÞ nh©n lùc trong doanh nghiÖp th× quan hÖ nµy cã thÓ chuyÓn tõ h×nh thøc bãc lét, mua b¸n hµng ho¸ sang h×nh thøc quan hÖ hîp t¸c song ph­¬ng, ®«i bªn cïng cã lîi hay kh«ng vµ b¶n chÊt tiÒn l­¬ng lµ g×? HiÖn vÉn cßn lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®ßi hái ph¶i ®­îc tiÕp tôc nghiªn cøu ph¸t triÓn. ë ViÖt Nam, hiÖn nay cã sù kh¸c biÖt c¸c yÕu tè trong tæng thu nhËp cña ng­êi lao ®éng tõ c«ng viÖc tiÒn l­¬ng( dông ý chØ l­¬ng c¬ b¶n ), phô cÊp, tiÒn th­ëng vµ phóc lîi. Theo quan ®iÓm cña c¶i c¸ch tiÒn l­¬ng n¨m 93 “ tiÒn l­¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, ®­îc h×nh thµnh qua tho¶ thuËn gi÷a ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng phï hîp víi quan hÖ cung cÇu søc lao ®éng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. tiÒn l­¬ng cña ng­êi lao ®éng do hai bªn tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng vµ ®ù¬c tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc”. Ngoµi ra “ c¸c chÕ ®é phô cÊp, tiÒn th­ëng, n©ng bËc l­¬ng, c¸c chÕ ®é khuyÕn khÝch kh¸c cã thÓ ®­îc tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng tho¶ ­íc tËp thÓ hay quy ®Þnh trong quy chÕ cña doanh nghiÖp”. 2.2. TiÒn l­¬ng tèi thiÓu. TiÒn l­¬ng tèi thiÓu lµ mét chÕ ®Þnh quan träng cña ph¸p luËt lao ®éng nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi µ lîi Ých cña ng­êi lao ®éng, nhÊt lµ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ trong ®iÒu kiÖn søc lao ®éng cung lín h¬n cÇu. TiÒn l­¬ng tèi thiÓu cÇn ®¶m b¶o nhu cÇu tèi thiÓu vÒ sinh häc vµ x· héi häc. Møc l­¬ng tèi thiÓu ®­îc Ên ®Þnh lµ b¾t buéc ®èi víi nh÷ng ng­êi sö dông lao ®éng. Theo ILO, nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh møc l­¬ng tèi thiÓu ph¶i bao gåm nh÷ng nhu cÇu cña ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, cã chó ý tíi møc l­¬ng trong n­íc, gi¸ c¶ sinh ho¹t, c¸c yÕu tè kinh tÕ, kÓ c¶ nh÷ng ®ßi hái cña ph¸t triÓn kinh tÕ, n¨ng suÊt lao ®éng vµ mèi quan t©m trong viÖc ®¹t tíi vµ duy tr× mét møc sö dông lao ®éng cao. ë ViÖt nam, tiÒn l­¬ng tèi thiÓu hiÓu lµ sè tiÒn nhÊt ®Þnh tr¶ cho ng­êi lao ®éng t­¬ng øng víi tr×nh ®é lao ®éng gi¶n ®¬n nhÊt, c­êng ®é lao ®éng nhÑ nhµng nhÊt diÔn ra trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh th­êng, sè tiÒn ®ã ®¶m b¶o nhu cÇu tiªu dïng c¸c t­ liÖu sinh ho¹t ë møc tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng. C¸c møc l­¬ng thÊp nhÊt kh«ng ®­îc Ên ®Þnh b»ng luËt th× kh«ng ®­îc gäi lµ møc l­¬ng tèi thiÓu. Møc l­¬ng tèi thiÓu kh«ng bao gåm c¸c kho¶n tiÒn th­ëng, phóc lîi x· héi, kh«ng ph¶i lµ trî cÊp x· héi. TiÒn l­¬ng tèi thiÓu ®­îc Ên ®Þnh theo gi¸ c¶ sinh ho¹t, ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng lµm c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh th­êng bï ®¾p søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn tÝch luü t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më réng vµ ®­îc dïng lµm c¨n cø ®Ó tÝnh c¸c møc l­¬ng cho c¸c lo¹i lao ®éng. II. §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. 1. §Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng lao ®éng. ThÞ tr­êng lao ®éng lµ mét lo¹i thÞ tr­êng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §©y lµ lo¹i thÞ tr­êng ®Æc biÖt v× nã liªn quan trùc tiÕp ®Õn con ng­êi. C¸c ®Æc tr­ng ph©n biÖt thÞ tr­êng lao ®éng víi c¸c lo¹i thÞ tr­êng kh¸c chñ yÕu dùa vµo tÝnh chÊt ®Æc biÖt cña hµng ho¸ søc lao ®éng. Trong c¸c n­íc dï thÓ chÕ chÝnh trÞ x· héi vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cã kh¸c nhau, nÕu nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo thÞ tr­êng th× thÞ tr­êng lao ®éng vÉn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: Mét lµ,lao ®éng kh«ng thÓ t¸ch rêi khái ng­êi cung cÊp ( ng­êi lao ®éng ). §èi víi c¸c hµng ho¸ th«ng th­êng mèi quan hÖ gi÷a ng­êi b¸n, ng­êi mua sÏ kÕt thóc khi tho¶ thuËn xong viÖc mua b¸n vµ quyÒn cña ng­êi b¸n ®èi víi hµng ho¸ cña m×nh chÊm døt sau khi ®­îc thanh to¸n sßng ph¼ng. Nh­ng ®èi víi hµng ho¸ søc lao ®éng th× ng­êi lµm thuª kh«ng hoµn toµn t¸ch biÖt víi søc lao ®éng cña m×nh, mµ ng­êi lµm thuª ph¶i tham gia tÝch cùc vµ chñ ®éng trong qu¸ tr×nh khai th¸c vµ sö dông lao ®éng cña m×nh ®Ó t¹o ra s¶n phÈm, hµng ho¸- dÞch vô víi sè l­îng vµ chÊt l­îng ngµy cµng tèt h¬n. §©y lµ nÐt ®Æc tr­ng c¬ b¶n, kh¸c víi c¸c thÞ tr­êng kh¸c cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Hai lµ, do ng­êi lao ®éng ( ng­êi lµm thuª ) vÉn gi÷ quyÒn kiÓm so¸t sè l­îng vµ chÊt l­îng søc lao ®éng cho nªn mèi quan hÖ lao ®éng lµ mèi quan hÖ l©u dµi. ViÖc duy tr×, ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ lao ®éng lµ rÊt cÇn thiÕt, nh»m n©ng cao n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh lao ®éng. Ng­êi sö dông lao ®éng ( lµ mét doanh nghiÖp hay mét c¸ thÓ ) ph¶i x©y dùng mét c¬ chÕ ®·i ngé, kÝch thÝch, t¹o ®éng lùc ®èi víi ng­êi lao ®éng mét c¸ch phï hîp. Trong ®ã, tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng, c¸c lo¹i phóc lîi kh¸c…lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng gãp phÇn duy tr× vµ ph¸t triÓn, thóc ®Èy mèi quan hÖ trong qu¸ tr×nh lao ®éng ngµy cµng ph¸t triÓn. Ba lµ, chÊt l­îng cña ng­êi lao ®éng kh«ng ®ång nhÊt. ChÊt l­îng lao ®éng ë mçi ng­êi lao ®éng kh¸c nhau vÒ giíi tÝnh, tuæi t¸c, thÓ lùc, trÝ th«ng minh, vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, vÒ kh¶ n¨ng c«ng t¸c, kh¶ n¨ng khÐo lÐo, kh¶ n¨ng øng xö, ®éng lùc lµm viÖc…Mçi ng­êi lao ®éng lµ tæng hîp c¸c n¨ng lùc bÈm sinh vµ søc lao ®éng tù cã céng víi kh¶ n¨ng chuyªn biÖt tiÕp thu ®­îc th«ng qua gi¸o dôc- ®µo t¹o. V× vËy, viÖc ®¸nh gi¸ chÊt l­îng lao ®éng cña ng­êi lao ®éng trong khi tuyÓn dông, tr¶ c«ng phï hîp cho tõng ng­êi gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ phøc t¹p. Bèn lµ, lao ®éng võa lµ ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, võa quy ®Þnh s¶n l­îng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô s¶n xuÊt ra. V× vËy, c¸c chÝnh s¸ch, c¸c quy ®Þnh vÒ tuyÓn dông, tiÒn l­¬ng, b¶o hiÓm…võa ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, võa ¶nh h­ëng ®Õn c¸c chØ tiªu kinh tÕ vÜ m« nh­ gi¸ c¶, viÖc lµm. N¨m lµ, thÞ tr­êng lao ®éng lu«n giíi h¹n vÒ ®Þa lý theo vïng, vÒ chuyªn m«n theo nghµnh, nghÒ. V× vËy, ph¶i nghiªn cøu sù chuyÓn dÞch vµ sù liªn kÕt gi÷a c¸c thÞ tr­êng ®­îc ph©n ®o¹n theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau gi÷a c¸c vïng, nghµnh, nghª… S¸u lµ, bÊt kÓ thÞ tr­êng lao ®éng nµo, dï hoµn h¶o hay kh«ng ®Òu chÞu sù t¸c ®éng cña ph¸p luËt. C¸c thÓ chÕ, quy chÕ ®­îc luËt ho¸ vµ c¸c quy ®Þnh kh«ng thµnh v¨n b¶n, c¸c t¸c ®éng ®Õn hµnh vi vµ ®iÒu kiÖn cña hai chñ thÓ ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng trong qu¸ tr×nh tho¶ thuËn c¸c ®iÒu kiÖn vµ gi¸ c¶ cña dÞch vô lao ®éng. 2. §Æc ®iÓm cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. 2.1.Qu¶n lý cña nhµ n­íc vÒ tiÒn l­¬ng. ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng lµ mét bé phËn quan träng trong hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n­íc, lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc ph¸t triÓn vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, gãp phÇn n©ng cao hiÖu lùc vµ hiÖu qu¶ qu¶n lý nhµ n­íc. TiÒn l­¬ng còng lµ vÊn ®Ò hÕt søc nh¹y c¶m, cã ¶nh h­ëng to lín ®Õn t×nh h×nh kinh tÕ x· héi. ViÖc tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng theo nguyªn t¾c thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng thèng nhÊt, nh­ng c¬ chÕ ph©n phèi tiÒn l­¬ng ®­îc phÐp linh ho¹t.c¸c c¬ quan ®¬n vÞ ®­îc qu¶n lý toµn diÖn c¸c nguån tµi chÝnh lµm ra, nguån ng©n s¸ch cÊp, nguån ng©n s¸ch hç trî ®Ó chñ ®éng chi tiªu ph¸t triÓn ho¹t ®éng, n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô, tr¶ l­¬ng cho c¸n bé c«ng chøc. Nhµ n­íc thùc hiÖn vai trß gi¸m s¸t vµ ®iÒu tiÕt th«ng qua c¸c c«ng cô vÜ m«. Theo ®ã, ®èi víi khu vùc sù nghiÖp, thùc hiÖn ph©n lo¹i c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp dùa theo kh¶ n¨ng tù ®¶m b¶o nguån kinh phÝ ho¹t ®éng ( tù ®¶m b¶o toµn bé, tù ®¶m b¶o mét phÇn, ng©n s¸ch nhµ n­íc lo) ®Ó x©y dùng, thiÕt kÕ c¸c ph­¬ng thøc tr¶ l­¬ng kh¸c nhau trªn c¬ së g¾n víi n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ tõng c¬ quan, ®¬n vÞ vµ kÕt qu¶ c«ng viÖc cña mçi ng­êi lao ®éng. Trªn c¬ së ph©n lo¹i nµy, Nhµ n­íc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm ®Çu t­, hç trî vµ vai trß thanh tra, kiÓm tra nh»m thóc ®Èy c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp n©ng cao chÊt l­îng, ph¸t triÓn ho¹t ®éng. §ång thêi víi viÖc ph©n lo¹i, thùc hiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l­¬ng nãi trªn, khÈn tr­¬ng söa ®æi c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ ph©n phèi, sö dông häc phÝ, viÖn phÝ vµ c¸c kho¶n thu sù nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn ®i vµo c¬ chÕ qu¶n lý míi vÒ tiÒn l­¬ng, thu nhËp trong c¸c lÜnh vùc nµy. Tuy nhiªn, bµi häc rót ta tõ viÖc thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 10/2002/N§- CP lµ ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng tr«ng chê, û l¹i vµo sù bao cÊp toµn bé ng©n s¸ch nhµ n­íc, cÇn tËp trung chØ ®¹o, giao tr¸ch nhiÖm cô thÓ cho c¸c Bé, nghµnh vµ ®Þa ph­¬ng trong viÖc giao quyÒn chñ ®éng vÒ tæ chøc c«ng viÖc, vÒ qu¶n lý vµ sö dông lao ®éng, vÒ qu¶n lý tµi chÝnh cho ®¬n vÞ. Qua ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ tù ®¶m b¶o kinh phÝ t¨ng thªm khi Nhµ n­íc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. Ng©n s¸ch chØ hç trî khi ®· khai th¸c hÕt kh¶ n¨ng t¹i chç. §èi víi khu vùc qu¶n lý hµnh chÝnh, cÇn thùc hiÖn tinh gi¶m biªn chÕ vµ rµ so¸t l¹i chøc n¨ng, nhiÖm vô, chuyÓn bé phËn lµm c«ng t¸c dÞch vô sang chÕ ®é hîp ®ång thuª kho¸n theo c«ng viÖc, triÓn khai më réng kho¸n biªn chÕ vµ kinh phÝ hµnh chÝnh ®èi víi c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ thuéc bé, nghµnh vµ ®Þa ph­¬ng c¶ n­íc. C¸c ®¬n vÞ ®­îc chñ ®éng sö dông nguån kinh phÝ ®¶m b¶o hiÖu qu¶ vµ hoµn thiÖn nhiÖm vô ®­îc giao. §èi víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi: Nhµ n­íc ®· thÓ hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng lµm c¬ sá cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ký hîp ®ång lao ®éng, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ ®èi víi ng­êi lao ®éng. Nhµ n­íc quy ®Þnh viÖc x©y dùng thang, b¶ng l­¬ng mang tÝnh chÊt ®Þnh h­íng, giao doanh nghiÖp chñ ®éng x©y dùng vµ tr¶ l­¬ng phï hîp víi quan hÖ cung cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp quy ®Þnh c¸c chÕ ®é cã lîi cho ng­êi lao ®éng. ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng do Nhµ n­íc ban hµnh ®· gãp phÇn t¹o m«i tr­êng thuËn lîi ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, b¶o vÖ chÝnh ®¸ngquyÒn lîi cña ng­êi lao ®éng vµ tõng b­íc n©ng cao vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc vÒ tiÒn l­¬ng trong lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖc qu¶n lý nhµ n­íc vÒ tiÒn l­¬ng ®­îc thùc hiÖn nh­ sau: Bé lao ®éng Th­¬ng binh vµ X· héi lµ c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ tiÒn l­¬ng ë cÊp cao nhÊt. Bé L§- TBXH ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®Ó h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp ph­¬ng ph¸p x©y dùng ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng, c¸c th«ng sè tiÒn l­¬ng vµ c¸c hÖ sè ®iÒu chØnh cÇn thiÕt vµ th«ng b¸o c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ tiÒn l­¬ng trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ. Qua ®ã chØ ®¹o viÖc qu¶n lý tiÒn l­¬ng cña c¸c bé, nghµnh vµ ®Þa ph­¬ng trong toµn quèc C¸c bé qu¶n lý chuyªn nghµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng ( cÊp tØnh, thµnh phè ) cã tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n qu¶n lý c«ng t¸c tiÒn l­¬ng cña c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan trong ph¹m vi cña m×nh trªn c¬ së chØ ®¹o cña bé L§- TBXH. Trong ®ã, ph¶i b¸o c¸o th­êng xuyªn lªn Bé L§- TBXH vÒ c«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng tiÒn l­¬ng t¹i bé, nghµnh m×nh. C¸c doanh nghiÖp cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c«ng t¸c lao ®éng tiÒn l­¬ng theo quy ®Þnh, trong ®ã c«ng t¸c tæ chøc, x©y dùng ®¬n gi¸ vµ thùc hiÖn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh cÇn thiÕt trong ho¹t ®éng tiÒn l­¬ng; b¸o c¸o lªn c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn vÒ tiÒn l­¬ng vµ thu nhËp cña doanh nghiÖp m×nh. 2.2.Vai trß cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. TiÒn l­¬ng tèi thiÓu kh«ng chØ ¸p dông cho lao ®éng gi¶n ®¬n mµ cßn lµ khung ph¸p lý quan träng, lµ nÒn t¶ng ®Ó tr¶ c«ng cho ng­êi lao ®éng toµn x· héi, lµ møc l­¬ng mang tÝnh chÊt b¾t buéc ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ Ýt nhÊt lµ b»ng chø kh«ng ®­îc thÊp h¬n. V× vËy c¸c møc l­¬ng kh¸c trong thang, b¶ng l­¬ng hoÆc tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc Nhµ n­íc Ên ®Þnh. ViÖc quy ®Þnh møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng kh«ng chØ ®èi víi Nhµ n­íc, c¸c ®¬n vÞ sö dông lao ®éng trong lÜnh vùc qu¶n lý vµ sö dông lao ®éng mµ c¶ ®èi víi ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng. Thø nhÊt, tiÒn l­¬ng tèi thiÓu lµ sù ®¶m b¶o cã tÝnh ph¸p lý cña Nhµ n­íc ®èi víi ng­êi lao ®éng trong mäi nghµnh nghÒ, khu vùc cã tån t¹i quan hÖ lao ®éng. B¶o ®¶m ®êi sèng tèi thiÓu cho hä phï hîp víi kh¶ n¨ng cña nÒn kinh tÕ. Thø hai, lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc trªn ph¹m vi toµn x· héi vµ trong tõng c¬ së kinh tÕ nh»m: lo¹i bá sù bãc lét cã thÓ x¶y ra ®èi víi ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng tr­íc søc Ðp cña thÞ tr­êng; b¶o vÖ søc mua cho c¸c møc tiÒn l­¬ng tr­íc sù gia t¨ng cña l¹m ph¸t vµ c¸c yÕu tè kinh tÕ kh¸c; lo¹i bá sù c¹nh tranh kh«ng c«ng b»ng cña thÞ tr­êng lao ®éng; ®¶m b¶o sù tr¶ l­¬ng t­¬ng ®­¬ng cho nh÷ng c«ng viÖc t­¬ng ®­¬ng, tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ë mét møc ®é nµo ®ã lµ sù ®iÒu hoµ tiÒn l­¬ng trong c¸c nhãm ng­êi lao ®éng mµ ë ®ã tiÒn l­¬ng kh«ng ®­îc tÝnh ®óng møc; phßng ngõa xung ®ét, tranh chÊp trong lao ®éng. Sù x¸c ®Þnh tho¶ ®¸ng c¸c møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu cã thÓ xo¸ bá mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y nªn xung ®ét gi÷a chñ vµ thî ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Thø ba, tiÒn l­¬ng tèi thiÓu thiÕt lËp mèi quan hÖ rµng buéc kinh tÕ trong lÜnh vùc sö dông lao ®éng, t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn trong qu¶n lý vµ sö dông lao ®éng. 2.3.Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. Bộ luật Lao động hiện hành đã quy định hệ thống tiền lương tối thiểu ở nước ta có mức lương tối thiểu chung, mức lương tối thiểu vùng và mức lương tối thiểu ngành. Mức lương tối thiểu chung là mức lương sàn thấp nhất (lưới an toàn) bắt buộc ¸p dụng chung trong mọi quan hệ lao động. Ở nước ta hiện nay, mức lương tối thiểu chung được dùng làm "nền" để tính c¸c mức lương trong c¸c thang, bảng lương và phụ cấp của người hưởng lương và là căn cứ để tÝnh c¸c chế độ bảo hiểm x· hội, trợ cấp th«i việc (trừ khu vực kinh tế cã vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cã mức lương tối thiểu riªng). Mức lương tối thiểu vïng (cao hơn mức lương tối thiểu chung) được quy định để nhấn mạnh yếu tố đặc thï vïng mà khi x¸c định mức lương tối thiểu chung chưa tÝnh đến. Mức lương tối thiểu vïng cã 3 chức năng cơ bản: (1) bảo đảm sức mua ngang nhau của mức lương tối thiểu tại c¸c vïng kh¸c nhau; (2) điều tiết cung cầu lao động; và (3) khuyến khÝch ph©n bố đầu tư hợp lý giữa c¸c vïng. ở nước ta hiện nay, khu vực kinh tế FDI đã được ¸p dụng c¸c mức lương tối thiểu vïng (cßn khu vực trong nước chưa ¸p dụng). Mức lương tối thiểu ngành (cao hơn mức lương tối thiểu vïng) được h×nh thành từ thoả ước lao động tập thể ngành (yªu cầu của thị trường lao động ph¸t triển) để ¸p dụng chung trong ngành đã. Mức lương tối thiểu ngành cã 3 chức năng cơ bản: (1) bảo đảm mức lương phï hợp với mức độ phức tạp thấp nhất trong ngành; (2) điều tiết cung cầu lao động; và (3) loại trừ cạnh tranh kh«ng c«ng bằng giữa c¸c ngành. ở nước ta hiện nay chưa ¸p dụng c¸c mức lương tối thiểu ngành. 2.3.1. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu chung. Việc x¸c định mức lương tối thiểu chung trong nền kinh tế thị trường là vấn đề rất phức tạp, phải bảo đảm t¸i sản xuất sức lao động cho người lao động, phï hợp với khả năng chi trả tiền lương của người sử dụng lao động nhằm thóc đẩy thị trường lao động ph¸t triển. Trªn cơ sở khuyến nghị của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), ở nước ta từ năm 1993 đến nay, khi cải c¸ch tiền lương theo yªu cầu kinh tế thị trường đã sử dụng 4 phương ph¸p tiếp cận để x¸c định mức lương tối thiểu chung như sau: Ph­¬ng ph¸p 1: X¸c định từ mức sống tối thiểu theo nhu cầu thiết yếu của người lao động cã nu«i con (gọi tắt là từ nhu cầu thi ). Phương ph¸p này được x¸c định trªn cơ sở hệ thống nhu cầu tối thiểu (chi cho ăn uống và nhu cầu x· hội kh¸c) của người lao động cã nu«i con để người lao động hoà nhập vào thị trường lao động. Kết quả của phương ph¸p này phụ thuộc vào việc x¸c định râ hàng ho¸ lương thực, thực phẩm, hệ số nu«i con, tỷ lệ chi cho ăn uống (lương thực, thực phẩm) và chi nhu cầu x· hội kh¸c trong tổng chi tiªu của gia đ×nh người lao động (về việc x¸c định c¸c yếu tố này cßn cã ý kiến kh¸c nhau). Ph­¬ng ph¸p 2: X¸c định từ điều tra mức chi trả tiền lương đối với lao động giản đơn (chưa  qua đào tạo nghề) trªn thị trường lao động. Phương ph¸p này được x¸c định trªn cơ sở: (1) thống kª c¸c mức lương thấp nhất ChÝnh phủ quy định ¸p dụng cho c¸c đối tượng hưởng lương kh¸c nhau; và (2) tÝnh b×nh qu©n c¸c mức lương thấp nhất thực trả trªn thị trường lao động. Kết quả của phương ph¸p này phụ thuộc vào mẫu và c¸c tiªu chÝ điều tra tiền lương thực trả thấp nhất trªn thị trường lao động (hiện chưa cã mẫu điều tra chuẩn). Ph­¬ng ph¸p 3: X¸c định từ khả năng của nền kinh tế. Phương ph¸p này được x¸c định trªn cơ sở c¸c số liệu c«ng bố của Tổng cục Thống kª về quỹ tiªu dïng c¸ nh©n d©n cư trong GDP, lao động làm việc trong nền kinh tế, quy m« hộ gia đ×nh, thời gian làm việc hưởng lương, năng suất lao động x· hội và tương quan về thu nhập giữa c¸c tầng lớp d©n cư. Kết quả của phương ph¸p này phụ thuộc vào việc x¸c định hệ số nu«i con, tỷ trọng tiền lương trong tổng thu nhập, quan hệ giữa lương b×nh qu©n so với lương thấp nhất... (về c¸c hệ số điều chỉnh này cßn cã ý kiến kh¸c nhau). Ph­¬ng ph¸p 4: X¸c định từ chỉ số tăng gi¸ tiªu dïng. Kết quả của phương ph¸p này là tÝnh đủ trượt gi¸ tiªu dïng vào lương tối thiểu hiện ¸p dụng để giữ tiền lương thực tế bằng thời kỳ trước (chưa tÝnh tăng trưởng GDP và mức tăng năng suất lao động x· hội). Trước năm 2001, bù đủ trượt gi¸ vào lương là mục tiªu của chÝnh s¸ch tiền lương ở nước ta, nhưng từ năm 2001 mức lương tối thiểu chung đã được điều chỉnh cao hơn mức tăng gi¸ tiªu dïng do Tổng cục Thống kª c«ng bố. Tuy nhiªn, đến nay mức lương tối thiểu chung (450.000 đồng/th¸ng), theo nhiều chuyªn gia đ¸nh gi¸ là vẫn chưa đ¸p ứng được mức sống tối thiểu của người lao động, chưa thực hiện được c¸c chức năng của tiền lương tối thiểu. V× vậy, phương ph¸p này chỉ cã ý nghĩa thực tiễn khi tiền lương tối thiểu đã đảm bảo được mức sống tối thiểu theo nhu cầu thiết yếu của người lao động. Căn cứ kết quả của 4 phương ph¸p tiếp cận x¸c định mức lương tối thiểu chung nªu trªn, từ năm 1993 đến nay khi tr×nh ChÝnh phủ ấn định mức lương tối thiểu chung, chóng ta đều đưa ra một miền x¸c định lương tối thiểu, với sự chªnh lệch nhau nhiều lần giữa mức cao nhất so với mức thấp nhất (thấp nhất bằng mức bù trượt gi¸; cao nhất là nhu cầu tối thiểu, theo những tÝnh to¸n thời gian gần đ©y đã là mức lương thấp nhất được ¸p dụng ở doanh nghiệp nhà nước 1.050.000 đồng/th¸ng). Với c¸ch làm này và trong điều kiện ng©n s¸ch khã khăn th× đương nhiªn quyết định chÝnh s¸ch là ấn định mức lương tối thiểu thuộc miền x¸c định gần cận dưới. Đây là nhược điểm cơ bản của việc xác định tiền lương tối thiểu ở nước ta từ năm 1993 đến nay; đồng thời do mức lương tối thiểu chung là “nền” của chế độ tiền lương đã dẫn đến chÝnh s¸ch tiền lương rất lạc hậu so với thực tiễn, g©y khã khăn cho cải c¸ch cơ bản chÝnh s¸ch tiền lương theo yªu cầu của nền kinh tế thị trường. 2.3.2. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu vïng. Mức lương tối thiểu vïng cã thể được x¸c định theo 5 yếu tố: (1) mức sống tối thiểu của người lao động trong vïng; (2) mức sống chung đạt được trong vïng (vïng mức sống); (3) mặt bằng tiền lương trong vïng; (4) gi¸ cả tiªu dïng trong vïng; và (5) c¸c yếu tố về vị trÝ, vai trß, mức độ hấp dẫn của vïng.  2.3.3. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tiÒn l­¬ng tèi thiÓu nghµnh. Mức lương tối thiểu ngành cã thể được x¸c định theo 3 yếu tố: (1) chất lượng và điều kiện lao động theo yªu cầu của ngành; (2) quan hệ cung cầu lao động của ngành; và (3) c¸c yếu tố về vị trÝ, vai trß, mức độ hấp dẫn của ngành. CH¦¥NG II: THùC TR¹NG cña tiÒn l­¬ng tèi thiÓu ë viÖt nam vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn thÞ tr­êng lao ®éng. I- ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng tèi thiÓu. ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng tèi thiÓu lµ mét trong nh÷ng c«ng cô cña Nhµ n­íc nh»m t¹o ra m¹ng l­íi an toµn chung cho nh÷ng ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng trong ®iÒu kiÖn chuyÓn ®æi tõ chÕ ®é tr¶ l­¬ng b»ng hiÖn vËt sang chÕ ®é tr¶ l­¬ng b»ng tiÒn mÆt. Theo quy ®Þnh cña Bé luËt Lao ®éng, Nhµ n­íc sÏ c«ng bè møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu chung theo tõng vïng, tõng nghµnh. Việt Nam, từ năm 1993 đến th¸ng 10/2006 đ· cã đến 7 lần điều chỉnh mức lương tối thiểu. TÝnh b×nh qu©n, chưa đến 2 năm th× lại cã một lần điều chỉnh tiền lương tối thiểu. Nhµ n­íc quy ®Þnh møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu vµ ®­îc ®iÒu chØnh tõng n¨m theo møc ®é tr­ît gi¸ ®Ó bï ®¾p tiÒn l­¬ng thùc tÕ vµ c¶i thiÖn ®êi sèng theo møc ®é t¨ng tr­ëng GDP. Cô thÓ lµ: +) Năm 1993 : 120.000đ/th¸ng +) Năm 1997: 144.000đ/th¸ng +) Năm 1999: 180.000đ/th¸ng +) Năm 2001: 210.000đ/th¸ng +) Năm 2003: 2._.