Tiềm năng phát triển du lịch bền vững thành phố Điện Biên Phủ và các vùng phụ cận

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I ------------------------o0o------------------------ TrÇn B¸ UÈn TiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng thµnh phè ®iÖn biªn phñ vµ c¸c vïng phô cËn LuËn v¨n th¹c sÜ kinh tÕ Chuyªn ngµnh: Kinh tÕ N«ng nghiÖp M· sè: 60.31.10 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. NguyÔn V¨n Song Hµ Néi - 2006 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------i Lêi cam ®oan T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè liÖu, kÕt qu¶ nªu trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc ai c«ng bè trong bÊt k× c«ng tr×nh nµo kh¸c. T«i xin cam ®oan r»ng mäi sù gióp ®ì ®· ®−îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®· ®−îc chØ râ nguån gèc. T¸c gi¶ luËn v¨n TrÇn B¸ UÈn Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------ii Lêi c¸m ¬n §Ó hoµn thµnh luËn v¨n, t«i ®· nhËn ®−îc sù gióp ®ì tËn t×nh, sù ®ãng gãp quý b¸u cña nhiÒu c¸ nh©n vµ tËp thÓ. Tr−íc hÕt, t«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n TS. NguyÔn V¨n Song - Gi¶ng viªn bé m«n Kinh tÕ, Khoa Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi ®· tËn t×nh h−íng dÉn, chØ b¶o t«i trong suÊt thêi gian t«i thùc hiÖn ®Ò tµi. T«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n sù gãp ý ch©n thµnh cña c¸c ThÇy, C« gi¸o Khoa Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n, Khoa Sau ®¹i häc - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I Hµ Néi ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i thùc hiÖn vµ hoµn thµnh ®Ò tµi. T«i xin ch©n träng c¸m ¬n Së Th−¬ng m¹i vµ Du lÞch tØnh §iÖn Biªn; Côc Thèng kª tØnh; Thµnh uû, H§ND, UBND thµnh phè §iÖn Biªn Phñ; §¶ng uû, Ban Gi¸m hiÖu tr−êng Trung häc Kinh tÕ - Kü thuËt Tæng hîp §iÖn Biªn; CÊp uû, chÝnh quyÒn vµ bµ con nh©n d©n c¸c x·, ph−êng: Noong Bua, M−êng Ph¨ng, Pa Th¬m, sù hîp t¸c tËn t×nh cña du kh¸ch trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi trªn ®Þa bµn. T«i xin c¶m ¬n ®Õn gia ®×nh, ng−êi th©n, c¸c c¸n bé ®ång nghiÖp vµ b¹n bÌ ®· ®éng viªn, gióp ®ì, t¹o ®iÒu kiÖn vÒ mäi mÆt cho t«i trong qu ¸tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Mét lÇn n÷a t«i xin tr©n träng c¸m ¬n ! Hµ Néi, th¸ng 10 n¨m 2006 T¸c gi¶ luËn v¨n TrÇn B¸ UÈn Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------iii Môc lôc Trang Lêi cam ®oan .................................................................................................................i Lêi c¸m ¬n.....................................................................................................................ii Môc lôc..........................................................................................................................iii Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t .........................................................................................vi Danh môc c¸c b¶ng ...................................................................................................vii Danh môc c¸c biÓu ®å................................................................................................ix Danh môc ¶nh .............................................................................................................ix PhÇn thø nhÊt: Më ®Çu..........................................................................................1 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi.......................................................................1 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi............................................................3 1.2.1. Môc tiªu chung............................................................................................3 1.2.2. Môc tiªu cô thÓ...........................................................................................3 1.3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu .......................................................4 1.3.1. §èi t−îng nghiªn cøu .................................................................................4 1.3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu....................................................................................4 PhÇn thø hai: Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu ..................................5 2.1. C¬ së lý luËn ..........................................................................................5 2.1.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n.................................................................................5 2.1.2. Ph©n lo¹i du lÞch.......................................................................................14 2.1.3. §iÒu kiÖn ph¸t triÓn du lÞch .....................................................................18 2.1.4. C¸c t¸c ®éng cña du lÞch ®Õn kinh tÕ - x< héi vµ m«i tr−êng...............20 2.1.5. Xu h−íng ph¸t triÓn du lÞch......................................................................25 2.2. C¬ së thùc tiÔn.....................................................................................29 2.2.1. §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam....................29 2.2.2. Quan ®iÓm vÒ ph¸t triÓn du lÞch cña §¶ng vµ Nhµ n−íc .....................31 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------iv 2.2.3. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn du lÞch cña mét sè ®Þa ph−¬ng........................33 PhÇn thø ba: §Æc ®iÓm ®Þa bµn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu41 3.1. §Æc ®iÓm ®Þa bµn nghiªn cøu ...........................................................41 3.1.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ - x< héi vïng nghiªn cøu ............................41 3.1.2. Nh÷ng thuËn lîi vµ h¹n chÕ ®èi víi ph¸t triÓn du lÞch..........................48 3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu ...................................................................49 3.2.1. Chän ®Þa ®iÓm nghiªn cøu.......................................................................49 3.2.2. Thu thËp sè liÖu ........................................................................................49 3.2.3. Xö lý sè liÖu vµ ph©n tÝch sè liÖu .............................................................51 3.3. Mét sè chØ tiªu ph©n tÝch...................................................................51 PhÇn thø t−: KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn............................53 4.1. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng Du lÞch tØnh §iÖn Biªn..................................53 4.1.1. §iÒu kiÖn h¹ tÇng phôc vô du lÞch bÒn v÷ng ..........................................53 4.1.2. KÕt qu¶ ho¹t ®éng ngµnh du lÞch tØnh §iÖn Biªn...................................58 4.1.3. NhËn xÐt, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng du lÞch tØnh §iÖn Biªn.........63 4.2. HÖ thèng Tµi nguyªn du lÞch .............................................................65 4.2.1. Tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn .....................................................................65 4.2.2. Tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n ...................................................................69 4.2.3. C¸c tiÒm n¨ng kh¸c..................................................................................77 4.2.4. §¸nh gi¸ chung vÒ tiÒm n¨ng du lÞch .....................................................78 4.3. C¸c lo¹i h×nh s¶n phÈm vµ tuyÕn du lÞch chÝnh...............................79 4.3.1. C¸c lo¹i h×nh s¶n phÈm du lÞch ..............................................................79 4.3.2. TuyÕn du lÞch.............................................................................................81 4.4. Ho¹t ®éng cña mét sè kh¸ch s¹n, c¸c hé d©n t¹i mét sè khu du lÞch vµ ®¸nh gi¸ cña du kh¸ch .........................................................................86 4.4.1. KÕt qu¶ ho¹t ®éng mét sè kh¸ch s¹n t¹i thµnh phè §iÖn Biªn Phñ ....86 4.4.2. Ho¹t ®éng dÞch vô du lÞch cña c¸c hé t¹i c¸c khu du lÞch....................87 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------v 4.4.3. Tæng hîp ®¸nh gi¸ cña kh¸ch du lÞch.....................................................93 4.5. §Þnh h−íng ph¸t triÓn du lÞch §iÖn Biªn ®Õn n¨m 2010 ................96 4.5.1. Vai trß cña du lÞch trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - x< héi tØnh §iÖn Biªn giai ®o¹n 2006 - 2010 ...............................................................96 4.5.2. Quan ®iÓm, môc tiªu ph¸t triÓn...............................................................98 4.5.3. Mét sè dù b¸o vÒ c¸c chØ tiªu ph¸t triÓn du lÞch..................................100 4.5.4. §Þnh h−íng ph¸t triÓn du lÞch §iÖn Biªn ®Õn n¨m 2010....................108 4.6. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu thùc hiÖn ®Þnh h−íng vµ ®¶m b¶o ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng t¹i §iÖn Biªn .............................................112 4.6.1. VÒ m«i tr−êng tù nhiªn...........................................................................112 4.6.2. VÒ m«i tr−êng v¨n ho¸...........................................................................113 4.6.3. VÒ m«i tr−êng kinh tÕ .............................................................................114 4.6.3. Gi¶i ph¸p vÒ vèn.....................................................................................115 PhÇn thø n¨m: KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ........................................................117 5.1. KÕt luËn ............................................................................................117 5.2. KiÕn nghÞ ..........................................................................................119 Tµi liÖu tham kh¶o .....................................................................................121 phÇn phô lôc.....................................................................................................124 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------vi Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t ASEAN Association of South - East Asian Nation - HiÖp héi c¸c n−íc §«ng Nam ¸. BQ B×nh qu©n CHDCND Céng hoµ d©n chñ nh©n d©n. CHND Céng hoµ nh©n d©n. CNH-H§H Céng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸. DT Doanh thu. DVDL DÞch vô du lÞch GDP Thu nhËp quèc d©n. N§ Néi ®Þa. N-LN N«ng-L©m nghiÖp. PATA Pacific Asian Travel Association - HiÖp héi L÷ hµnh ch©u ¸ Th¸i B×nh D−¬ng. QT Quèc tÕ. SL Sè l−îng. TNHH Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. TS Tæng sè TTCN TiÓu thñ c«ng nghiÖp. UBND Uû ban nh©n d©n. UNESCO The United Nations Educaitional, Scientific and Cultural Organisation - Tæ chøc cña Liªn hîp quèc vÒ c¸c vÊn ®Ò gi¸o dôc, khoa häc vµ v¨n ho¸. WCFD World Commision on the Environment and Development - Uû ban ThÕ giíi vÒ m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn. WTO World Tourism Organsation -Tæ chøc du lÞch thÕ giíi. WTTC World Travel and Toursm Council - Héi ®ång L÷ hµnh vµ Du lÞch thÕ giíi. XHCN XE héi chñ nghÜa. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------vii Danh môc c¸c b¶ng B¶ng 2.1: Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ng−êi chñ gia ®×nh vµ tû lÖ ®i du lÞch ...................20 B¶ng 2.2: Tèc ®é t¨ng tr−ëng l−îng kh¸ch trung b×nh hµng n¨m tÝnh theo khu vùc thêi kú 1990 - 2000 ......................................................26 B¶ng 2.3: Sù ph¸t triÓn du lÞch khu vùc §«ng ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng giai ®o¹n 1950 - 2000.................................................................................27 B¶ng 2.4: HiÖn tr¹ng kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn c¸c n−íc ASEAN giai ®o¹n 1995 - 2002.................................................................................28 B¶ng 2.5: L−îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam trong 2 n¨m 2004 - 2005 ..............31 B¶ng 2.6: Du kh¸ch ®Õn Lµo Cai giai ®o¹n 2001 - 2004..........................................35 B¶ng 2.7: Tæng sè phßng cña c¸c c¬ së l−u tró tØnh Lµo Cai...................................36 B¶ng 3.1: T×nh h×nh khÝ t−îng - thuû v¨n tØnh §iÖn Biªn n¨m 2005 ......................43 B¶ng 3.2: D©n sè trung b×nh n¨m 2001 - 2005..........................................................45 B¶ng 3.3: T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ tØnh §iÖn Biªn ..............................................46 B¶ng 4.1: Thùc tr¹ng ®−êng « t« ®Õn trung t©m c¸c xE, ph−êng .............................54 B¶ng 4.2: Sè ngµy kh¸ch l−u tró (ngµy kh¸ch) giai ®o¹n 2001-2005 .....................59 B¶ng 4.3: Chi tiªu b×nh qu©n mét ngµy cña kh¸ch du lÞch trong n−íc ...................60 B¶ng 4.4: Doanh thu du lÞch, kh¸ch s¹n, nhµ hµng (2001 - 2005)...........................61 B¶ng 4.5: HiÖn tr¹ng c¬ së l−u tró ..............................................................................62 B¶ng 4.6: HiÖn tr¹ng cung cÊp chç nghØ mét sè kh¸ch s¹n chÝnh...........................86 B¶ng 4.7: Danh thu mét sè kh¸ch s¹n chÝnh .............................................................87 B¶ng 4.8: T×nh h×nh chung cña hé..............................................................................88 B¶ng 4.9: C¬ cÊu thu nhËp cña hé ..............................................................................89 B¶ng 4.10: Chi phÝ vµ thu nhËp mét sè s¶n phÈm chñ yÕu.......................................90 B¶ng 4.11: H×nh thøc tiªu thô s¶n phÈm ....................................................................91 B¶ng 4.12: Thu nhËp b×nh qu©n tõ ho¹t ®éng v¨n ho¸ v¨n nghÖ .............................93 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------viii B¶ng 4.13: C¸c ®¸nh gi¸ cña kh¸ch du lÞch...............................................................94 B¶ng 4.14: Mét sè hiÖn t−îng tiªu cùc.......................................................................95 B¶ng 4.15: Nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ®−îc c¶i thiÖn ............................................................96 B¶ng 4.16: Dù b¸o l−îng kh¸ch du lÞch ®Õn §iÖn Biªn .........................................100 B¶ng 4.17: Dù b¸o doanh thu tõ du lÞch cña §iÖn Biªn..........................................101 B¶ng 4.18: Dù b¸o c¬ cÊu chi tiªu cña du kh¸ch giai ®o¹n 2006 - 2010 ..............102 B¶ng 4.19: Dù b¸o nhu cÇu kh¸ch s¹n ë §iÖn Biªn ®Õn n¨m 2010.......................102 B¶ng 4.20: Dù b¸o nhu cÇu lao ®éng ngµnh du lÞch §iÖn Biªn ®Õn n¨m 2010....103 B¶ng 4.21: Dù b¸o nhu cÇu vèn ®Çu t− ngµnh du lÞch §iÖn Biªn ®Õn n¨m 2010.103 B¶ng 4.22: Dù b¸o c¸c s¶n phÈm du lÞch vµ thÞ tr−êng du lÞch §iÖn Biªn giai ®o¹n ®Õn n¨m 2010 ...........................................................................110 B¶ng 4.23: Dù b¸o c¬ cÊu cña nguån vèn ®Çu t− cho du lÞch §iÖn Biªn giai ®o¹n 2006 - 2010...............................................................................115 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------ix Danh môc c¸c biÓu ®å S¬ ®å 2.1: C¸c yÕu tè cÊu thµnh vµ t¸c ®éng cña du lÞch..........................................21 BiÓu ®å 3.1: T×nh h×nh khÝ t−îng - thuû v¨n tØnh §iÖn Biªn n¨m 2005..................43 BiÓu ®å 4.1: Sè l−îng kh¸ch ®Õn §iÖn Biªn Phñ (2001 - 2005) ..............................58 BiÓu ®å 4.2: C¬ cÊu kh¸ch du lÞch ®Õn §iÖn Biªn Phñ n¨m 2005 (%) ...................59 BiÓu ®å 4.3: C¬ cÊu c¸c kho¶n chi tiªu kh¸ch du lÞch trong n−íc t¹i §iÖn Biªn . 61 BiÓu ®å 4.4: Doanh thu tõ du lÞch, kh¸ch s¹n vµ nhµ hµng so víi GDP tõ dÞch vô 61 Danh môc ¶nh ¶nh 4.1: Hå P¸ Khoang 65 ¶nh 4.2: §éng Pa Th¬m 67 ¶nh 4.3: Suèi U Va 67 ¶nh 4.4: §Çu nguån s«ng §µ 68 ¶nh 4.5: Rõng nguyªn sinh M−êng NhÐ 68 ¶nh 4.6: T−îng ®µi chiÕn th¾ng 70 ¶nh 4.7: Hè Béc ph¸ 1.000kg trªn ®Ønh ®åi A1 70 ¶nh 4.8: HÇm t−íng §ê-c¸t-xt¬-ri 71 ¶nh 4.9: NghÜa trang liÖt sü A1 71 ¶nh 4.10: Khu di tÝch M−êng Ph¨ng 72 ¶nh 4.11: Bia hËn thï Noong Nhai 72 ¶nh 4.12: §Òn thê Hoµng C«ng ChÊt 73 ¶nh 4.13: LÔ kû niÖm ChiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ 75 ¶nh 4.14: Móa qu¹t 76 B¶n ®å: §iÓm – TuyÕn du lÞch tØnh §iÖn Biªn 85 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------1 PhÇn thø nhÊt Më ®Çu 1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi ViÖt Nam lµ n−íc thuéc vïng nhiÖt ®íi, bèn mïa xanh t−¬i, ®Þa h×nh cã nói, cã rõng, cã s«ng, cã biÓn, cã ®ång b»ng vµ cã c¶ cao nguyªn, sù ®a d¹ng vÒ ®Þa h×nh ®E t¹o nhiÒu ®iÓm nghØ d−ìng vµ danh lam th¾ng c¶nh nh− Sapa, §µ L¹t, ®éng Phong Nha, vÞnh H¹ Long (®E ®−îc c«ng nhËn lµ Di s¶n ThÕ giíi)... Víi 3.260 km bê biÓn, ViÖt Nam cã 125 bEi t¾m biÓn trong ®ã cã nh÷ng bEi t¾m ®Ñp næi tiÕng nh− BEi Ch¸y (Qu¶ng Ninh), Cöa Lß (NghÖ An), Nha Trang (Kh¸nh Hoµ), Vòng Tµu (Bµ RÞa Vòng Tµu)... Víi hµng ngµn n¨m lÞch sö, ViÖt Nam cã trªn 7.000 di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸ (trong ®ã cã kho¶ng 2.500 di tÝch ®−îc nhµ n−íc xÕp h¹ng b¶o vÖ), dÊu Ên cña qu¸ tr×nh dùng n−íc vµ gi÷ n−íc nh− §Òn Hïng, Cæ Loa, V¨n MiÕu... ®Æc biÖt quÇn thÓ di tÝch Cè ®« HuÕ, phè cæ Héi An vµ khu ®Òn th¸p Mü S¬n ®E ®−îc UNESCO c«ng nhËn lµ Di s¶n V¨n ho¸ thÕ giíi. Hµng ngh×n ®Òn chïa, c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt - v¨n ho¸ n»m r¶i r¸c ë kh¾p c¸c ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc lµ nh÷ng ®iÓm th¨m quan du lÞch ®Çy hÊp dÉn [19]. Víi tiÒm n¨ng du lÞch phong phó, ®a d¹ng vµ ®éc ®¸o, nh÷ng n¨m gÇn ®©y du lÞch n−íc ta ®E thu hót hµng triÖu du kh¸ch trong vµ ngoµi n−íc, gióp cho nh©n d©n ViÖt Nam vµ b¹n bÌ kh¾p n¨m ch©u ngµy cµng hiÓu biÕt vµ yªu mÕn ViÖt Nam, ®ång thêi gãp phÇn to lín vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc. ë ViÖt Nam, trong khi du lÞch ®ang ph¸t triÓn réng rEi vµ ®−îc coi lµ ngµnh kinh tÕ mòi nhän, lµ ®éng lùc quan träng gãp phÇn thùc hiÖn CNH - H§H ®Êt n−íc th× nh÷ng nghiªn cøu ®¸nh gi¸ vÒ tiÒm n¨ng du lÞch cßn Ýt ái, viÖc khai th¸c, qu¶n lý vµ sö dông c¸c tµi nguyªn cho du lÞch ch−a thËt sù hîp lý. Do ®ã, viÖc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ c¸c tiÒm n¨ng còng nh− lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, sinh th¸i, truyÒn thèng v¨n ho¸ lÞch sö... lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó tõng b−íc ®−a n−íc ta trë thµnh trung t©m du lÞch tÇm cì khu vùc. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------2 §iÖn Biªn lµ mét tØnh t¸ch ra tõ tØnh Lai Ch©u cò, diÖn tÝch 9.554,09 km2, d©n sè 450.684 ng−êi, trung t©m tØnh lþ lµ thµnh phè §iÖn Biªn Phñ. Lµ tØnh cã nhiÒu hang ®éng, nguån n−íc kho¸ng, nhiÒu hå n−íc lín, rõng nguyªn sinh... hîp thµnh tµi nguyªn du lÞch thiªn nhiªn phong phó. §©y lµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn quý gi¸ kh«ng nh÷ng cã gi¸ trÞ trong ph¸t triÓn du lÞch mµ cßn rÊt thuËn lîi cho viÖc x©y dùng c¸c c¬ së nghØ ng¬i ®iÒu d−ìng vµ ch÷a bÖnh. Bªn c¹nh c¸c lo¹i h×nh v¨n ho¸ vËt thÓ, §iÖn Biªn cßn cã tiÒm n¨ng phong phó vÒ v¨n ho¸ phi vËt thÓ, víi 21 d©n téc anh em chung sèng, mçi d©n téc cã s¾c th¸i v¨n ho¸ riªng rÊt ®a d¹ng, trong ®ã ®iÓn h×nh lµ d©n téc Th¸i, d©n téc M«ng. VÒ v¨n ho¸ cã kho tµng ca dao d©n ca, truyÖn cæ tÝch cña c¸c d©n téc, c¸c lÔ héi truyÒn thèng, c¸c s¶n phÈm l−u niÖm thñ c«ng... tÊt c¶ hîp thµnh b¶n s¾c v¨n ho¸ riªng cña c¸c d©n téc vïng T©y B¾c ViÖt Nam. §ã còng lµ tµi nguyªn du lÞch phong phó ®Ó ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh du lÞch v¨n ho¸ thu hót kh¸ch du lÞch. §iÖn Biªn cßn cã vÞ trÝ chiÕn l−îc quan träng vÒ an ninh quèc phßng, qua nhiÒu thêi kú lÞch sö cßn ®Ó l¹i nhiÒu di tÝch cã gi¸ trÞ nh©n v¨n, næi bËt lµ hÖ thèng di tÝch lÞch sö chiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ. “... §iÖn Biªn Phñ lµ mét trong nh÷ng di tÝch tÇm cì quèc gia quan träng vµo bËc nhÊt, vµ cã ý nghÜa quèc tÕ to lín. G×n gi÷ vµ t«n t¹o §iÖn Biªn Phñ ®Ó di tÝch lÞch sö tån t¹i m<i m<i víi non s«ng ®Êt n−íc lµ mét nhiÖm vô cùc kú quan träng...” TrÝch “Th− ngá” cña §¹i t−íng Vâ Nguyªn Gi¸p - Nh©n dÞp Kû niÖm 50 n¨m ChiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ [30]. Trong nh÷ng n¨m qua, du lÞch ®ang ®−îc xem lµ mòi nhän, lµ kh©u ®ét ph¸ gãp phÇn kh«ng nhá vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph−¬ng. Víi nh÷ng tiÒm n¨ng phong phó, ®a d¹ng cïng víi c¬ së h¹ tÇng ®E vµ ®ang ®−îc ®Çu t− n©ng cÊp (giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c, ®iÖn n−íc sinh ho¹t, hÖ thèng nhµ hµng, kh¸ch s¹n...) vµ ®−îc sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n−íc (Tæ chøc N¨m du lÞch §iÖn Biªn 2004). Du lÞch §iÖn Biªn ®E ®¹t ®−îc thµnh c«ng kh«ng nhá. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------3 n¨m 2004 cã 112.069 l−ît kh¸ch ®Õn th¨m quan, du lÞch, n¨m 2005 ®E cã 102.700 l−ît kh¸ch ®Õn §iÖn Biªn th¨m quan du lÞch. Kh«ng nh÷ng thÕ cßn gi¶i quyÕt c«ng ¨n, viÖc lµm trùc tiÕp cho trªn 1.500 lao ®éng hµng n¨m vµ hµng ngh×n lao ®éng cã viÖc lµm gi¸n tiÕp (nguån: Së Th−¬ng M¹i - Du LÞch tØnh §iÖn Biªn [16]). §iÒu ®ã chøng tá vïng ®Êt lÞch sö nµy ®E vµ ®ang lµ ®iÓm ®Õn hÊp dÉn cña nhiÒu ng−êi. Tuy nhiªn, hiÖn t¹i §iÖn Biªn cßn lµ mét trong nh÷ng tØnh nghÌo, kinh tÕ hµng ho¸ ch−a ph¸t triÓn, c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, tiÒm n¨ng du lÞch ch−a cã ®iÒu kiÖn khai th¸c, sù ph¸t triÓn du lÞch v× thÕ cßn mang tÝnh chÊt tù ph¸t, kÐm hiÖu qu¶. §Ó cã ®iÒu kiÖn héi nhËp vµo trµo l−u ph¸t triÓn du lÞch cña c¶ n−íc, cña khu vùc vµ quèc tÕ, khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c tiÒm n¨ng du lÞch, ®ãng gãp vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ - xE héi cña tØnh th× viÖc nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ c¸c tiÒm n¨ng cho ph¸t triÓn du lÞch §iÖn Biªn lµ mét yªu cÇu hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. Tõ thùc tÕ trªn, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò tµi: “TiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng thµnh phè §iÖn Biªn Phñ vµ c¸c vïng phô cËn” nh»m t×m hiÓu nh÷ng tiÒm n¨ng c¬ b¶n vµ gãp phÇn ph¸t triÓn du lÞch mét c¸ch bÒn v÷ng, b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ t¹i ®Þa ph−¬ng. 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi 1.2.1. Môc tiªu chung Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng du lÞch khu lßng ch¶o §iÖn Biªn vµ c¸c vïng phô cËn nh»m ®Ò ra c¸c ®Þnh h−íng ph¸t triÓn du lÞch mét c¸ch bÒn v÷ng. 1.2.2 Môc tiªu cô thÓ - HÖ thèng ho¸ lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ du lÞch vµ ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. - §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng du lÞch trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng du lÞch t¹i ®Þa bµn. - §Ò xuÊt ®Þnh h−íng ®óng vµ gi¶i ph¸p cã c¨n cø khoa häc nh»m ph¸t triÓn bÒn v÷ng ngµnh du lÞch t¹i ®Þa ph−¬ng trong thêi gian tíi. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------4 1.3. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 1.3.1. §èi t−îng nghiªn cøu C¸c ho¹t ®éng du lÞch cña c¸c ®èi t−îng trªn ®Þa bµn. C¸c tiÒm n¨ng vÒ du lÞch: di tÝch lÞch sö, tµi nguyªn thiªn nhiªn, v¨n ho¸ - xE héi. 1.3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu Bao gåm ph¹m vi vÒ néi dung, kh«ng gian vµ thêi gian. - VÒ néi dung: c¸c vÊn ®Ò lý luËn vÒ du lÞch nãi chung vµ tiÒm n¨ng du lÞch trªn ®Þa bµn nãi riªng. - VÒ kh«ng gian: ®Ò tµi nghiªn cøu trªn ®Þa bµn tØnh §iÖn Biªn (chñ yÕu tËp trung nghiªn cøu t¹i khu vùc thµnh phè §iÖn Biªn Phñ vµ c¸c ®iÓm du lÞch xung quanh lßng ch¶o §iÖn Biªn). - VÒ thêi gian: + Nghiªn cøu ho¹t ®éng du lÞch trªn ®Þa bµn giai ®o¹n 2001 - 2005. + §¸nh gi¸ c¸c tiÒm n¨ng du lÞch t¹i thêi ®iÓm n¨m 2005. + §Þnh h−íng ph¸t triÓn du lÞch ®Õn n¨m 2010. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------5 PhÇn thø hai Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu 2.1. C¬ së lý luËn 2.1.1. C¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n 2.1.1.1. Kh¸i niÖm du lÞch Con ng−êi vèn tß mß vÒ thÕ giíi xung quanh, muèn cã thªm hiÓu biÕt vÒ c¶nh quan, ®Þa h×nh, hÖ ®éng thùc vËt vµ nÒn v¨n ho¸ cña n¬i kh¸c. V× vËy, du lÞch ®E xuÊt hiÖn vµ trë thµnh mét hiÖn t−îng kh¸ quan träng trong ®êi sèng con ng−êi. Ngµy nay, du lÞch ®E trë thµnh mét hiÖn t−îng kinh tÕ - xE héi phæ biÕn. Héi ®ång L÷ hµnh vµ Du lÞch quèc tÕ (World travel and Tourism Council - WTTC) [11] ®E c«ng nhËn du lÞch lµ mét ngµnh kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi v−ît trªn c¶ ngµnh s¶n xuÊt « t«, thÐp, ®iÖn tö... MÆc dï ho¹t ®éng du lÞch ®E cã nguån gèc h×nh thµnh tõ rÊt l©u vµ ph¸t triÓn víi tèc ®é rÊt nhanh, song cho ®Õn nay kh¸i niÖm “du lÞch” ®−îc hiÓu rÊt kh¸c nhau t¹i c¸c quèc gia kh¸c nhau vµ tõ nhiÒu gãc ®é kh¸c nhau. ThuËt ng÷ “du lÞch” trë nªn rÊt th«ng dông. Trong ng«n ng÷ nhiÒu n−íc thuËt ng÷ nµy b¾t nguån tõ tiÕng Hy L¹p “tornos” víi ý nghÜa ®i mét vßng. ThuËt ng÷ nµy ®E ®−îc Latinh ho¸ thµnh “tornus”, vµ sau ®ã xuÊt hiÖn trong tiÕng Ph¸p: “tour” nghÜa lµ ®i vßng quanh, cuéc d¹o ch¬i; cßn “tourisme” lµ ng−êi ®i d¹o ch¬i, trong tiÕng Nga lµ “typuzm”, trong tiÕng Anh tõ “tourism”, “tourist” ®−îc xuÊt hiÖn lÇn ®Çu vµo kho¶ng n¨m 1800 [14]. Theo GS TS Hunziker vµ GS TS Krapf, Thuþ SÜ [36]: “Du lÞch lµ tËp hîp c¸c mèi quan hÖ vµ hiÖn t−îng ph¸t sinh trong c¸c cuéc hµnh tr×nh vµ l−u tró cña nh÷ng ng−êi ngoµi ®Þa ph−¬ng, nÕu viÖc l−u tró ®ã kh«ng thµnh c− tró th−êng xuyªn vµ kh«ng liªn quan ®Õn ho¹t ®éng kiÕm lêi”. §Þnh nghÜa nµy ®E thµnh c«ng trong viÖc më réng vµ bao qu¸t ®Çy ®ñ h¬n hiÖn t−îng du lÞch, tuy nhiªn vÉn cã h¹n chÕ khi ch−a ph¶n ¸nh hÕt c¸c ho¹t ®éng du lÞch (VD: ho¹t Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------6 ®éng trung gian, ho¹t ®éng s¶n xuÊt s¶n phÈm...). §Þnh nghÜa nµy ®−îc §¹i héi lÇn thø 5 cña HiÖp héi Quèc tÕ nh÷ng nhµ nghiªn cøu khoa häc du lÞch (IAEST - International Association of Scientific Experts in Tourism) chÊp nhËn lµm c¬ së cho m«n khoa häc du lÞch nh−ng cÇn ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn. Theo Mill vµ Morrison [35]: du lÞch lµ mét ho¹t ®éng x¶y ra khi con ng−êi v−ît qua biªn giíi (mét n−íc, hay ranh giíi mét vïng, mét khu vùc) ®Ó nh»m môc ®Ých gi¶i trÝ hoÆc c«ng vô vµ l−u tró Ýt nhÊt 24 giê nh−ng kh«ng qu¸ mét n¨m. Theo quan niÖm nµy, du lÞch cã thÓ xem xÐt th«ng qua nh÷ng ho¹t ®éng ®Æc tr−ng mµ con ng−êi mong muèn trong c¸c chuyÕn ®i. “Du lÞch lµ tËp hîp c¸c ho¹t ®éng tÝch cùc cña con ng−êi nh»m thùc hiÖn mét d¹ng hµnh tr×nh, lµ mét c«ng nghiÖp liªn kÕt nh»m tho¶ m<n c¸c nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch. Du lÞch lµ cuéc hµnh tr×nh mµ mét bªn lµ ng−êi khëi hµnh víi môc ®Ých chän tr−íc vµ mét bªn lµ nh÷ng c«ng cô lµm tho¶ m<n c¸c nhu cÇu cña hä”. (Tõ ®iÓn b¸ch khoa quèc tÕ vÒ du lÞch - Le Dictionnaire international du tourisme, ViÖn Hµn l©m khoa häc Quèc tÕ vÒ Du lÞch). §Þnh nghÜa nµy chØ xem xÐt chung hiÖn t−îng du lÞch, kh«ng ph¶n ¸nh nã nh− mét ho¹t ®éng kinh tÕ [dÉn theo 8]. §Þnh nghÜa cña §¹i häc kinh tÕ Praha, Céng hoµ SÐc: “Du lÞch lµ tËp hîp c¸c ho¹t ®éng kü thuËt, kinh tÕ vµ tæ chøc liªn quan ®Õn cuéc hµnh tr×nh cña con ng−êi vµ viÖc l−u tró cña hä ngoµi n¬i ë th−êng xuyªn víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau, lo¹i trõ môc ®Ých hµnh nghÒ vµ th¨m viÕng th−êng kú” [8]. Héi nghÞ Liªn hîp quèc vÒ du lÞch häp ë Roma, 1963 víi môc ®Ých quèc tÕ ho¸ ®E ®−a ra ®Þnh nghÜa sau: “Du lÞch lµ tæng hîp c¸c mèi quan hÖ, hiÖn t−îng vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ b¾t nguån tõ c¸c cuéc hµnh tr×nh vµ l−u tró cña c¸ nh©n hay tËp thÓ ë bªn ngoµi n¬i ë th−êng xuyªn cña hä hay ngoµi n−íc hä víi môc ®Ých hoµ b×nh. N¬i hä ®Õn l−u tró kh«ng ph¶i lµ n¬i lµm viÖc cña hä” [8]. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------7 §Þnh nghÜa cña Michael Coltman, Mü: “Du lÞch lµ sù kÕt hîp vµ t−¬ng t¸c cña 4 nhãm nh©n tè trong qu¸ tr×nh phôc vô du kh¸ch bao gåm: du kh¸ch, c¸c nhµ cung øng dÞch vô du lÞch, c− d©n së t¹i vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng” [24]. §Þnh nghÜa cña Héi nghÞ Quèc tÕ vÒ Thèng kª du lÞch ë Ottawa, Canada 06/1991: “Du lÞch lµ ho¹t ®éng cña con ng−êi ®i tíi mét n¬i ngoµi m«i tr−êng th−êng xuyªn (n¬i ë th−êng xuyªn cña m×nh), trong mét kho¶ng thêi gian Ýt h¬n kho¶ng thêi gian ®< ®−îc c¸c tæ chøc du lÞch quy ®Þnh tr−íc, môc ®Ých cña chuyÕn ®i kh«ng ph¶i lµ ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kiÕm tiÒn trong ph¹m vi vïng tíi th¨m” [8]. §Þnh nghÜa nµy xem xÐt ho¹t ®éng du lÞch tõ gãc ®é kh¸ch du lÞch, do vËy ch−a ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ néi dung cña ho¹t ®éng du lÞch. Trong LuËt Du lÞch ®−îc Quèc héi n−íc CHXHCN ViÖt Nam th«ng qua kho¸ IX, kú häp thø 7 th¸ng 06/2005, t¹i ®iÒu 4 thuËt ng÷ “du lÞch” vµ “ho¹t ®éng du lÞch” ®−îc hiÓu nh− sau: “Du lÞch lµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan ®Õn chuyÕn ®i cña con ng−êi ngoµi n¬i c− tró th−êng xuyªn cña m×nh nh»m ®¸p øng nhu cÇu tham quan, t×m hiÓu, gi¶i trÝ, nghØ d−ìng trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh”; “Ho¹t ®éng du lÞch lµ ho¹t ®éng cña kh¸ch du lÞch, tæ chøc, c¸ nh©n kinh doanh du lÞch, céng ®ång d©n c− vµ c¬ quan nhµ n−íc cã liªn quan ®Õn du lÞch” [27]. §Þnh nghÜa nµy xem xÐt du lÞch nh− lµ mét ho¹t ®éng, xem xÐt du lÞch th«ng qua nh÷ng ho¹t ®éng ®Æc tr−ng mµ con ng−êi mong muèn trong c¸c chuyÕn ®i. Qua c¸c ®Þnh nghÜa trªn, cã thÓ thÊy ®−îc sù biÕn ®æi trong nhËn thøc vÒ néi dung thuËt ng÷ du lÞch, mét sè quan ®iÓm cho r»ng du lÞch lµ mét hiÖn t−îng xE héi, sè kh¸c l¹i cho r»ng ®©y ph¶i lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ. NhiÒu häc gi¶ l¹i lång ghÐp c¶ hai néi dung trªn, tøc du lÞch lµ tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ - xE héi ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng di chuyÓn. Nh− vËy, du lÞch lµ mét ho¹t ®éng cã nhiÒu ®Æc thï, gåm nhiÒu thµnh phÇn tham gia, t¹o thµnh mét tæng thÓ hÕt søc phøc t¹p. Ho¹t ®éng du lÞch võa cã ®Æc ®iÓm kinh tÕ, l¹i võa cã ®Æc ®iÓm cña ngµnh v¨n ho¸ - xE héi. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------8 Ngµy nay, ho¹t ®éng du lÞch ®E ®−îc nh×n nhËn nh− lµ ngµnh kinh tÕ quan träng, cã tèc ®é ph¸t triÓn nhanh. Trªn thùc tÕ, ho¹t ®éng du lÞch ë nhiÒu n−íc kh«ng nh÷ng ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ, mµ cßn c¶ lîi Ých chÝnh trÞ, v¨n ho¸, xE héi... vµ ngµnh du lÞch ®E trë thµnh ngµnh kinh tÕ mòi nhän trong c¬ cÊu nÒn kinh tÕ quèc d©n, nguån thu nhËp tõ du lÞch ®E chiÕm mét tû träng lín trong tæng s¶n phÈm xE héi. 2.1.1.2. Kh¸i niÖm kinh tÕ du lÞch Cïng víi sù ph¸t triÓn cña xE héi, du lÞch ph¸t triÓn tõ hiÖn t−îng cã tÝnh ®¬n lÎ cña mét bé phËn nhá trong d©n c− thµnh mét hiÖn t−îng cã tÝnh phæ biÕn vµ ngµy cµng cã vai trß quan träng trong ®êi sèng cña mäi tÇng líp xE héi. Lóc ®Çu, ng−êi ®i du lÞch th−êng tù tho¶ mEn c¸c nhu cÇu trong chuyÕn ®i cña m×nh. VÒ sau, c¸c nhu cÇu ®i l¹i, ¨n ë, gi¶i trÝ... cña kh¸ch du lÞch ®E trë thµnh mét c¬ héi kinh doanh vµ du lÞch lóc nµy ®−îc quan niÖm lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ nh»m tho¶ mEn c¸c nhu cÇu cña du kh¸ch. Theo c¸c häc gi¶ Mü McIntosh vµ Goeldner [33]: “du lÞch lµ mét ngµnh tæng hîp c¸c lÜnh vùc l÷ hµnh, kh¸ch s¹n, vËn chuyÓn vµ tÊt c¶ c¸c yÕu tè cÊu thµnh kh¸c kÓ c¶ xóc tiÕn qu¶ng b¸ nh»m phôc vô c¸c nhu cÇu vµ mong muèn ®Æc biÖt cña kh¸ch du lÞch”. §Ó cã quan niÖm ®Çy ®ñ c¶ vÒ gãc ®é kinh tÕ vµ kinh doanh cña du lÞch, khoa Du lÞch v._.µ Kh¸ch s¹n (Tr−êng §¹i häc kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi) ®E ®Þnh nghÜa trªn c¬ së tæng hîp nh÷ng lý luËn vµ thùc tiÔn cña ho¹t ®éng du lÞch trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y: “Du lÞch lµ mét ngµnh kinh doanh bao gåm c¸c ho¹t ®éng tæ chøc h−íng dÉn du lÞch, s¶n xuÊt, trao ®æi hµng ho¸ vµ dÞch vô cña nh÷ng doanh nghiÖp, nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ ®i l¹i, l−u tró, ¨n uèng, tham quan, gi¶i trÝ, t×m hiÓu vµ c¸c nhu cÇu kh¸c cña kh¸ch du lÞch. C¸c ho¹t ®éng ®ã ph¶i ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ - chÝnh trÞ - x< héi thiÕt thùc cho n−íc lµm du lÞch vµ cho b¶n th©n doanh nghiÖp” [8]. Nh− vËy, khi tiÕp cËn du lÞch víi t− c¸ch lµ mét hÖ thèng cung øng c¸c Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------9 yÕu tè cÇn thiÕt trong c¸c hµnh tr×nh du lÞch th× du lÞch ®−îc hiÓu lµ mét ngµnh kinh tÕ cung øng c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô trªn c¬ së kÕt hîp gi¸ trÞ c¸c tµi nguyªn du lÞch nh»m tho¶ mEn nhu cÇu vµ mong muèn ®Æc biÖt cña du kh¸ch. 2.1.1.3. Kh¸i niÖm ph¸t triÓn vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng * Kh¸i niÖm ph¸t triÓn: thuËt ng÷ “ph¸t triÓn” ®E ®−îc dïng trong c¸c v¨n kiÖn, trong nghiªn cøu khoa häc vµ trong sinh ho¹t hµng ngµy ®Õn møc kh¸ quen thuéc. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay ch−a thÓ nãi ®−îc r»ng kh¸i niÖm “ph¸t triÓn” ®E ®−îc hiÓu mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ ®óng ®¾n. Ph¸t triÓn lµ xu h−íng tù nhiªn ®ång thêi lµ quyÒn cña mçi c¸ nh©n, mçi céng ®ång hay mçi quèc gia [12]. Ph¸t triÓn lµ t¹o ®iÒu kiÖn cho con ng−êi sinh sèng bÊt cø n¬i ®©u trong mét quèc gia hay trªn c¶ hµnh tinh ®Òu ®−îc tr−êng thä, ®Òu ®−îc tho¶ mEn c¸c nhu cÇu sèng, ®Òu cã møc tiªu thô hµng ho¸ dÞch vô tèt mµ kh«ng ph¶i lao ®éng qu¸ cùc nhäc, ®Òu cã tr×nh ®é häc vÊn cao, ®Òu ®−îc h−ëng nh÷ng thµnh tùu vÒ v¨n ho¸ vµ tinh thÇn, ®Òu cã ®ñ tµi nguyªn cho cuéc sèng sung tóc, ®Òu ®−îc sèng trong mét m«i tr−êng trong lµnh, ®Òu ®−îc h−ëng c¸c quyÒn c¬ b¶n cña con ng−êi vµ ®−îc b¶o ®¶m an ninh, an toµn, kh«ng cã b¹o lùc [2]. * Kh¸i niÖm vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng: ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ mét kh¸i niÖm míi, xuÊt hiÖn trªn c¬ së ®óc rót kinh nghiÖm ph¸t triÓn cña c¸c quèc gia trªn c¸c hµnh tinh tõ tr−íc ®Õn nay. Nã ph¶n ¸nh xu thÕ cña thêi ®¹i vµ ®Þnh h−íng t−¬ng lai cña loµi ng−êi. Theo Herman Daly (World bank) [15]: mét thÕ giíi bÒn v÷ng lµ mét thÕ giíi kh«ng sö dông c¸c nguån tµi nguyªn t¸i t¹o nh− n−íc, thæ nh−ìng, sinh vËt... nhanh h¬n sù t¸i t¹o cña chóng. Mét x< héi bÒn v÷ng còng kh«ng sö dông c¸c nguån tµi nguyªn kh«ng t¸i t¹o nh− nhiªn liÖu ho¸ th¹ch, kho¸ng s¶n... nhanh h¬n qu¸ tr×nh t×m ra lo¹i thay thÕ chóng vµ kh«ng th¶i ra m«i tr−êng c¸c chÊt ®éc h¹i nhanh h¬n qu¸ tr×nh tr¸i ®Êt hÊp thô vµ v« hiÖu ho¸ chóng. Kh¸i niÖm cña Bumetland: ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ mét lo¹i ph¸t triÓn Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------10 lµnh m¹nh vµ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu hiÖn t¹i ®ång thêi kh«ng x©m ph¹m ®Õn lîi Ých cña thÕ hÖ t−¬ng lai. Kh¸i niÖm cña Uû ban thÕ giíi vÒ M«i tr−êng vµ Ph¸t triÓn (WCFD - World commission on the Environment and Development)(1987): ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ ph¸t triÓn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña ®êi nµy mµ kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu cña ®êi sau. Hay nãi c¸ch kh¸c nã chÝnh lµ viÖc c¶i thiÖn chÊt l−îng sèng cña con ng−êi trong kh¶ n¨ng chÞu ®ùng ®−îc cña hÖ sinh th¸i [15]. Nh− vËy cã thÓ thÊy, ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ mét sù ph¸t triÓn lµnh m¹nh trong ®ã sù ph¸t triÓn cña c¸ nh©n nµy kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn lîi Ých cña c¸ nh©n kh¸c, sù ph¸t triÓn cña c¸ nh©n kh«ng lµm thiÖt h¹i lîi Ých cña céng ®ång, sù ph¸t triÓn cña céng ®ång nµy kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn cña céng ®ång kh¸c, sù ph¸t triÓn h«m nay kh«ng x©m ph¹m ®Õn lîi Ých cña thÕ hÖ mai sau vµ sù ph¸t triÓn cña loµi ng−êi kh«ng ®e do¹ sù sèng cña c¸c loµi sinh vËt kh¸c trªn hµnh tinh. 2.1.1.4. Du lÞch bÒn v÷ng Tæ chøc Du lÞch thÕ giíi (WTO) ®E cã ®Þnh nghÜa vÒ du lÞch bÒn v÷ng nh− sau: “Du lÞch bÒn v÷ng lµ sù ph¸t triÓn cña c¸c ho¹t ®éng du lÞch nh»m ®¸p øng nhu cÇu hiÖn t¹i cña du kh¸ch vµ cña ng−êi d©n së t¹i trong khi vÉn quan t©m viÖc b¶o tån vµ t«n t¹o c¸c nguån tµi nguyªn b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng du lÞch trong t−¬ng lai. Du lÞch bÒn v÷ng lµ kÕ ho¹ch ho¸ viÖc qu¶n lý c¸c nguån tµi nguyªn nh»m tho¶ m<n c¸c nhu cÇu cña con ng−êi trong khi vÉn duy tr× ®−îc sù toµn vÑn vÒ ®a d¹ng sinh häc vµ vÒ ®a d¹ng v¨n ho¸, sù ph¸t triÓn c¸c hÖ sinh th¸i vµ c¸c hÖ thèng bæ trî ®èi víi cuéc sèng cña con ng−êi” [7]. Tæ chøc Du lÞch thÕ giíi còng x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c vÒ ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng nh− sau: Nh÷ng tµi nguyªn du lÞch tù nhiªn, v¨n ho¸, lÞch sö cïng nh÷ng tµi nguyªn kh¸c cÇn ®−îc b¶o tån víi môc ®Ých khai th¸c l©u dµi trong t−¬ng lai, Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------11 song vÉn ®¶m b¶o ®−îc lîi nhuËn ®èi víi hiÖn t¹i. Nh÷ng ho¹t ®éng ph¸t triÓn du lÞch ph¶i ®−îc quy ho¹ch vµ qu¶n lý nh»m kh«ng g©y ra c¸c vÊn ®Ò cã ¶nh h−ëng ®èi víi m«i tr−êng vµ v¨n ho¸ - xE héi khu vùc. ChÊt l−îng cña m«i tr−êng chung ®−îc b¶o vÖ vµ c¶i thiÖn nÕu cÇn thiÕt. §¶m b¶o sù hµi lßng cña du kh¸ch ë møc ®é cao ®Ó tÝnh hÊp dÉn vµ uy tÝn cña ®iÓm du lÞch ®−îc b¶o ®¶m. B¶o ®¶m vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña du lÞch. Thu nhËp cña du lÞch ®−îc ph©n bè réng kh¾p trong toµn xE héi [7]. 2.1.1.5. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn du lÞch TiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn du lÞch chÝnh lµ c¸c tµi nguyªn du lÞch. §Ó hiÓu ®−îc tµi nguyªn du lÞch lµ g× tr−íc hÕt ta t×m hiÓu thÕ nµo lµ tµi nguyªn? HiÓu theo nghÜa réng: “Tµi nguyªn lµ bao gåm tÊt c¶ nguån lùc, n¨ng l−îng vµ th«ng tin cã trªn tr¸i ®Êt vµ vò trô cã liªn quan mµ con ng−êi cã thÓ sö dông phôc vô cho cuéc sèng vµ cho sù ph¸t triÓn cña m×nh” [10]. Kh¸i niÖm tµi nguyªn lµ mét kh¸i niÖm rÊt réng vµ ®a d¹ng, trong ®ã tµi nguyªn du lÞch chØ lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña tµi nguyªn, vËy nh÷ng yÕu tè nµo cña tµi nguyªn cã thÓ ®−îc coi lµ tµi nguyªn du lÞch. Theo ®iÒu 4 LuËt Du lÞch 2005: “Tµi nguyªn du lÞch lµ c¶nh quan thiªn nhiªn, yÕu tè tù nhiªn, di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸, c«ng tr×nh lao ®éng s¸ng t¹o cña con ng−êi vµ c¸c gi¸ trÞ nh©n v¨n kh¸c cã thÓ sö dông nh»m ®¸p øng nhu cÇu du lÞch; lµ yÕu tè c¬ b¶n ®Ó h×nh thµnh nªn khu du lÞch, ®iÓm du lÞch, tuyÕn du lÞch, ®« thÞ du lÞch” [27]. Tµi nguyªn du lÞch gåm tµi nguyªn du lÞch ®ang khai th¸c, tµi nguyªn du lÞch ch−a khai th¸c. Møc ®é khai th¸c tµi nguyªn du lÞch phô thuéc vµo kh¶ n¨ng nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ c¸c tiÒm n¨ng tµi nguyªn vèn cßn tiÒm Èn. Tr×nh ®é ph¸t triÓn khoa häc kü thuËt ®E t¹o ra c¸c ph−¬ng tiÖn ®Ó khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng tµi nguyªn du lÞch cã hiÖu qu¶ h¬n [10]. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------12 Tµi nguyªn du lÞch cã thÓ do thiªn nhiªn t¹o ra, cã thÓ do con ng−êi t¹o ra. V× vËy, cã thÓ ph©n chia c¸c nguån tµi nguyªn du lÞch thµnh hai nhãm: tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ tµi nguyªn nh©n v¨n [11]. Tµi nguyªn thiªn nhiªn: bao gåm c¸c ®iÒu kiÖn vÒ m«i tr−êng tù nhiªn ®ãng vai trß lµ nh÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn vÒ du lÞch: ®Þa h×nh ®a d¹ng; khÝ hËu «n hoµ; ®éng, thùc vËt phong phó; giµu nguån tµi nguyªn vÒ n−íc vµ vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi. §Þa h×nh: ®èi víi du lÞch, ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt lµ ®Þa ph−¬ng ph¶i cã ®Þa h×nh ®a d¹ng vµ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm tù nhiªn nh− biÓn, rõng, s«ng, nói, hå... Kh¸ch du lÞch th−êng −a thÝch nh÷ng n¬i cã nhiÒu rõng, ®åi, nói, biÓn, ®¶o..., th−êng kh«ng thÝch nh÷ng n¬i ®Þa h×nh vµ phong c¶nh ®¬n ®iÖu mµ hä cho lµ tÎ nh¹t vµ kh«ng thÝch hîp víi du lÞch. KhÝ hËu: nh÷ng n¬i khÝ hËu «n hoµ th−êng ®−îc du kh¸ch −a thÝch, kh¸ch du lÞch th−êng tr¸nh nh÷ng n¬i qu¸ l¹nh, qu¸ Èm hoÆc qu¸ nãng, qu¸ kh«... Thùc vËt: ®ãng vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn cña du lÞch chñ yÕu nhê vµo sù ®a d¹ng vÒ chñng lo¹i vµ nhiÒu vÒ sè l−îng. NÕu thùc vËt phong phó vµ quý hiÕm sÏ thu hót kh¸ch du lÞch nghiªn cøu thiªn nhiªn. §èi víi kh¸ch du lÞch, nh÷ng lo¹i thùc vËt kh«ng cã ë ®Êt n−íc hä th−êng cã søc hÊp dÉn m¹nh. §éng vËt: còng lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cã thÓ gãp phÇn thu hót kh¸ch du lÞch. NhiÒu lo¹i ®éng vËt cã thÓ lµ ®èi t−îng cho s¨n b¾n du lÞch. Cã nh÷ng lo¹i ®éng vËt quý hiÕm lµ ®èi t−îng ®Ó nghiªn cøu vµ ®Ó lËp v−ên b¸ch thó. Tµi nguyªn n−íc: c¸c nguån tµi nguyªn n−íc mÆt nh− ao, hå, ®Çm, s«ng, ngßi... võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®iÒu hoµ kh«ng khÝ, ph¸t triÓn m¹ng l−íi giao th«ng vËn t¶i nãi chung, võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i h×nh du lÞch nãi riªng. C¸c nguån n−íc kho¸ng lµ tiÒn ®Ò kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi du lÞch ch÷a bÖnh. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------13 VÞ trÝ ®Þa lý: bao gåm ®iÓm du lÞch vµ kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm du lÞch ®Õn c¸c nguån kh¸ch. NÕu kho¶ng c¸ch nµy lín sÏ ¶nh h−ëng ®Õn thêi gian di chuyÓn vµ chi tiªu cña kh¸ch. Tuy nhiªn, l¹i lµ ®iÒu kiÖn hÊp dÉn víi nh÷ng du kh¸ch cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao vµ cã tÝnh hiÕu kú. Tµi nguyªn nh©n v¨n: bao gåm c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸, lÞch sö, c¸c thµnh tùu vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ cã ý nghÜa ®Æc tr−ng cho sù ph¸t triÓn du lÞch ë mét ®Þa ®iÓm, mét vïng hoÆc mét ®Êt n−íc. Chóng cã søc hÊp dÉn ®Æc biÖt ®èi víi sè ®«ng kh¸ch du lÞch víi nhiÒu nhu cÇu vµ môc ®Ých kh¸c nhau cña chuyÕn du lÞch. C¸c gi¸ trÞ lÞch sö cã søc thu hót ®Æc biÖt víi du kh¸ch cã høng thó hiÓu biÕt. C¸c gi¸ trÞ lÞch sö ®−îc chia lµm hai nhãm: nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö g¾n víi nÒn v¨n ho¸ chung cña loµi ng−êi, nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö nµy ®¸nh thøc nh÷ng høng thó chung vµ thu hót kh¸ch du lÞch víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau; nh÷ng gi¸ trÞ lÞch sö ®Æc biÖt, lo¹i nµy th−êng kh«ng næi tiÕng mµ th−êng chØ ®−îc c¸c chuyªn gia cña tõng lÜnh vùc quan t©m. C¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ còng thu hót kh¸ch du lÞch víi môc ®Ých tham quan, nghiªn cøu. C¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ cã thÓ lµ c¸c th− viÖn quèc gia lín, c¸c viÖn khoa häc, c¸c toµ nhµ víi kiÕn tróc ®Ñp, c¸c cuéc triÓn lEm, c¸c trung t©m biÓu diÔn nghÖ thuËt, s©n khÊu, chiÕu phim, c¸c cuéc liªn hoan, Olympic, c¸c cuéc thi ®Êu thÓ thao... HÇu hÕt tÊt c¶ kh¸ch du lÞch ë tr×nh ®é v¨n ho¸ trung b×nh ®Òu cã thÓ th−ëng thøc c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña ®Êt n−íc hä ®Õn th¨m. Do vËy, tÊt c¶ c¸c thµnh phè cã c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ hoÆc tæ chøc nh÷ng ho¹t ®éng v¨n ho¸ ®Òu ®−îc nhiÒu kh¸ch ®Õn th¨m vµ ®Òu trë thµnh c¸c trung t©m du lÞch v¨n ho¸. C¸c phong tôc tËp qu¸n cæ truyÒn (phong tôc l©u ®êi, phong tôc cæ, phong tôc l¹...) lu«n lµ c¸c tµi nguyªn cã søc thu hót cao ®èi víi du kh¸ch. C¸c thµnh tùu kinh tÕ cña ®Êt n−íc, hoÆc cña tõng vïng còng cã søc hÊp dÉn ®Æc biÖt ®èi víi phÇn lín kh¸ch du lÞch th«ng qua nh÷ng cuéc tr−ng bµy, triÓn lEm, héi trî... Kh¸ch du lÞch hay so s¸nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®−îc cña Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------14 nÒn kinh tÕ cña ®Êt n−íc ®Õn th¨m víi nh÷ng n−íc mµ hä ®E ®Õn th¨m tr−íc ®ã hoÆc víi nÒn kinh tÕ cña chÝnh ®Êt n−íc hä. C¸c thµnh tùu vÒ chÝnh trÞ cã vai trß quan träng trong viÖc thu hót kh¸ch du lÞch. Kh¸ch du lÞch th−êng quan t©m chñ yÕu ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò xE héi liªn quan tíi v¨n ho¸ vµ møc sèng cña nh©n d©n. Ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc chÝnh phñ hay phi chÝnh phñ t¹i c¸c trung t©m chÝnh trÞ cña mét quèc gia hay vïng còng thu hót ®−îc nhiÒu kh¸ch du lÞch th«ng qua c¸c ho¹t ®éng héi th¶o, héi nghÞ, c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu... Tãm l¹i: tµi nguyªn du lÞch lµ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn du lÞch. Mét quèc gia dï cã nÒn kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, xE héi ph¸t triÓn cao, song nÕu kh«ng cã c¸c tµi nguyªn du lÞch th× còng kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®−îc du lÞch. Tµi nguyªn du lÞch lµ cã h¹n, nhÊt lµ nh÷ng tµi nguyªn thiªn nhiªn, nh÷ng thø mµ thiªn nhiªn chØ ban tÆng cho mét sè vïng, mét sè n−íc nhÊt ®Þnh. V× vËy, cÇn ph¶i nghiªn cøu, ph©n lo¹i tµi nguyªn du lÞch ®Ó cã ®Þnh h−íng, kÕ ho¹ch khai th¸c, sö dông ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. 2.1.2. Ph©n lo¹i du lÞch Ho¹t ®éng du lÞch rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, nã cã thÓ ®−îc ph©n chia thµnh c¸c nhãm, c¸c thÓ lo¹i theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau nh»m mét môc ®Ých nµo ®ã. ThÓ lo¹i du lÞch còng thÓ hiÖn nÐt ®Æc tr−ng cña mét nhãm du kh¸ch. TÊt c¶ c¸c du kh¸ch ®Òu kh«ng gièng nhau. V× vËy, viÖc ph©n biÖt c¸c thÓ lo¹i (lo¹i h×nh) du lÞch cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. Tr−íc hÕt, nã gióp x¸c ®Þnh nh÷ng ®ãng gãp vÒ kinh tÕ vµ nh÷ng h¹n chÕ cña tõng lo¹i h×nh du lÞch; mÆt kh¸c, nã lµm c¬ së cho ho¹t ®éng Markerting cña c¸c n¬i ®Õn du lÞch vµ tæ chøc kinh doanh du lÞch. Theo t¸c gi¶ Tr−¬ng Sü Quý [8]: “lo¹i h×nh du lÞch ®−îc hiÓu lµ mét tËp hîp c¸c s¶n phÈm du lÞch cã nh÷ng ®Æc ®iÓm gièng nhau, hoÆc v× chóng tho¶ m<n nh÷ng nhu cÇu, ®éng c¬ du lÞch t−¬ng tù, hoÆc ®−îc b¸n cho cïng mét nhãm kh¸ch hµng, hoÆc v× chóng cã cïng c¸ch ph©n phèi, mét c¸ch tæ chøc Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------15 nh− nhau, hoÆc ®−îc xÕp chung theo mét møc gi¸ b¸n nµo ®ã”. 2.1.2.1. Theo môc ®Ých chuyÕn ®i Môc ®Ých chuyÕn ®i lµ ®éng lùc thóc ®Èy ho¹t ®éng nh»m tho¶ mEn nhu cÇu du lÞch cña con ng−êi. Do ®ã, c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn ®−îc gäi lµ c¨n cø vµo ®éng c¬ hay c¨n cø vµo nhu cÇu. Du lÞch thiªn nhiªn: hÊp dÉn nh÷ng ng−êi thÝch tËn h−ëng bÇu kh«ng khÝ ngoµi trêi, thÝch th−ëng thøc phong c¶nh ®Ñp vµ ®êi sèng thùc vËt hoang dE. Du lÞch v¨n ho¸: thu hót nh÷ng ng−êi mµ mèi quan t©m chñ yÕu cña hä lµ truyÒn thèng lÞch sö, phong tôc tËp qu¸n, nÒn v¨n ho¸ nghÖ thuËt... cña n¬i ®Õn. Nh÷ng du kh¸ch sÏ viÕng th¨m c¸c viÖn b¶o tµng, nghØ t¹i c¸c qu¸n trä ®ång quª, tham dù c¸c lÔ héi truyÒn thèng, c¸c sinh ho¹t v¨n ho¸ d©n gian cña ®Þa ph−¬ng. Du lÞch x< héi: hÊp dÉn nh÷ng ng−êi mµ ®èi víi hä sù tiÕp xóc, giao l−u víi nh÷ng ng−êi kh¸c lµ quan träng nhÊt. Du lÞch ho¹t ®éng: thu hót du kh¸ch b»ng mét ho¹t ®éng x¸c ®Þnh tr−íc vµ th¸ch thøc ph¶i hoµn thµnh trong chuyÕn ®i, trong kú nghØ cña hä. Du lÞch gi¶i trÝ: n¶y sinh tõ nhu cÇu nghØ ng¬i, th− giEn ®Ó phôc håi thÓ lùc vµ tinh thÇn cña con ng−êi. Du lÞch thÓ thao: thu hót nh÷ng ng−êi ham mª thÓ thao ®Ó n©ng cao thÓ chÊt, søc khoÎ. Du lÞch chuyªn ®Ò: liªn quan ®Õn mét nhãm nhá, Ýt ng−êi ®i du lÞch víi cïng mét môc ®Ých chung hoÆc mèi quan t©m ®Æc biÖt nµo ®ã chØ ®èi víi hä. Du lÞch t«n gi¸o: tho¶ mEn nhu cÇu tÝn ng−ìng ®Æc biÖt cña nh÷ng ng−êi theo c¸c ®¹o ph¸i kh¸c nhau. Du lÞch søc khoÎ: hÊp dÉn nh÷ng ng−êi t×m kiÕm c¬ héi c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn thÓ chÊt cña m×nh. Du lÞch d©n téc: ®Æc tr−ng ho¸ cho nh÷ng ng−êi quay trë vÒ n¬i quª cha ®Êt tæ t×m hiÓu lÞch sö nguån gèc cña quª h−¬ng, dßng dâi gia ®×nh hoÆc t×m kiÕm kh«i phôc c¸c truyÒn thèng v¨n ho¸ b¶n ®Þa [8]. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------16 2.1.2.2. Theo l4nh thæ ho¹t ®éng Du lÞch quèc tÕ (International tourism): liªn quan ®Õn c¸c chuyÕn ®i v−ît ra khái ph¹m vi lEnh thæ (biªn giíi) quèc gia cña kh¸ch du lÞch. Lo¹i h×nh du lÞch nµy cã thÓ ®−îc chia nhá thµnh hai lo¹i: du lÞch quèc tÕ ®Õn (Inbuond tourism) lµ chuyÕn viÕng th¨m cña nh÷ng ng−êi tõ c¸c quèc gia kh¸c; du lÞch ra n−íc ngoµi (Outbound tourism) lµ chuyÕn ®i cña c− d©n trong n−íc ®Õn mét n−íc kh¸c. Du lÞch trong n−íc (Internal tourism): lµ chuyÕn ®i cña c− d©n trong ph¹m vi quèc gia cña hä. Du lÞch néi ®Þa (Domestic tourism): bao gåm du lÞch trong n−íc vµ du lÞch quèc tÕ ®Õn. Du lÞch quèc gia (National tourism): bao gåm du lÞch néi ®Þa vµ du lÞch ra n−íc ngoµi [8], [9], [11]. 2.1.2.3. C¨n cø vµo sù t−¬ng t¸c cña kh¸ch du lÞch ®èi víi n¬i ®Õn du lÞch C¸ch ph©n lo¹i nµy quan t©m ®Õn sù t¸c ®éng (c¶ vÒ kinh tÕ lÉn xE héi) cña du kh¸ch ®Õn n−íc chñ nhµ th«ng qua mét sè biÕn sè quan träng nh− ph¹m vi kh¸ch du lÞch quan t©m (¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng), thêi gian l−u l¹i vµ ®èi t−îng d©n c− du kh¸ch th−êng gÆp gì vµ môc ®Ých cña cuéc gÆp gì. Du lÞch th¸m hiÓm (Explor,s tourism): bao gåm c¸c nhµ nghiªn cøu, häc gi¶, nhµ th¸m hiÓm ®i theo c¸c nhãm víi sè l−îng nhá. Hä chÊp nhËn ®iÒu kiÖn cña ®Þa ph−¬ng vµ sö dông ®å dïng c¸ nh©n vµ hÇu nh− kh«ng sö dông c¸c dÞch vô du lÞch. Do ®ã Ýt ¶nh h−ëng ®Õn kinh tÕ, v¨n ho¸ - xE héi, m«i tr−êng cña n¬i ®Õn. Du lÞch th−îng l−u (Elite tourism): chuyÕn ®i cña tÇng líp th−îng l−u ®Õn nh÷ng n¬i ®éc ®¸o, míi l¹, cã nhu cÇu víi s¶n phÈm du lÞch chÊt l−îng cao. ChuyÕn ®i cña hä cã thÓ dÉn tíi nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu t− cã lîi cho n¬i ®Õn sau nµy. Du lÞch kh¸c th−êng (Off-beat / Unusual tourism): nh÷ng kh¸ch du Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------17 lÞch giµu cã, th−îng l−u nh−ng muèn ®Õn nh÷ng n¬i xa x«i, hoang dE, quan t©m ®Õn nh÷ng nÒn v¨n minh s¬ khai. Hä thÝch nghi tèt vµ chÊp nhËn c¸c ®iÒu kiÖn do ®Þa ph−¬ng cung cÊp. Du lÞch ®¹i chóng tiÒn khëi (Incipient mass tourism): mét dßng du kh¸ch æn ®inh ®i theo nhãm nhá hoÆc c¸ nh©n ®Õn nh÷ng n¬i an toµn, phæ biÕn, khÝ hËu phï hîp. Nhu cÇu cña nhãm nµy cã thÓ ®µn håi theo gi¸ c¶ nh−ng cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm, dÞch vô du lÞch ë n¬i ®Õn. Du lÞch ®¹i chóng (Mass tourism): mét sè l−îng lín du kh¸ch t¹o thµnh mét dßng ch¶y liªn tôc ®Õn c¸c khu nghØ m¸t næi tiÕng vµo c¸c mïa du lÞch. Víi sè l−îng lín, ph¹m vi du lÞch réng vµ nhu cÇu cã thÓ ®µn håi theo gi¸ c¶, thÓ lo¹i du lÞch nµy cã ý nghÜa quan träng ®èi víi ph¸t triÓn du lÞch c¶ ë quèc gia cã du kh¸ch ®Õn, quèc gia cã du kh¸ch ®i vµ n¬i ®Õn du lÞch. Du lÞch thuª bao (Charter tourism): lµ lo¹i h×nh du lÞch ph¸t triÓn réng rEi, ®Õn c¶ c¸c tÇng líp cã thu nhËp trung b×nh vµ thÊp. Nã hoµn toµn phô thuéc vµo ho¹t ®éng kinh doanh th−¬ng m¹i du lÞch, t¹o ra thu nhËp lín ®èi víi c¸c c¬ së kinh doanh vµ khu vùc n¬i ®Õn. Tuy nhiªn lo¹i h×nh nµy g©y ra nhiÒu t¸c ®éng tiªu cùc ®èi víi m«i tr−êng vµ xE héi ®èi víi n¬i ®Õn du lÞch [8], [31]. 2.1.2.4. Mét sè c¸ch ph©n lo¹i kh¸c C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm ®Þa lý cña n¬i ®Õn du lÞch bao gåm du lÞch biÓn, nói, du lÞch thµnh phè (®« thÞ), n«ng th«n (®ång quª, trang tr¹i, miÖt v−ên). C¨n cø vµo ph−¬ng tiÖn giao th«ng bao gåm du lÞch xe ®¹p vµ ph−¬ng tiÖn th« s¬, du lÞch xe m¸y, « t«, du lÞch tµu thuû, tµu ho¶, du lÞch m¸y bay... C¨n cø vµo ph−¬ng tiÖn l−u tró bao gåm du lÞch ë kh¸ch s¹n, nhµ trä, bEi c¾m tr¹i, lµng du lÞch... C¨n cø vµo thêi gian du lÞch bao gåm du lÞch dµi ngµy vµ du lÞch ng¾n ngµy. C¨n cø vµo løa tuæi bao gåm du lÞch thiÕu niªn, thanh niªn, trung niªn vµ du lÞch cao niªn. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------18 C¨n cø vµo h×nh thøc tæ chøc du lÞch bao gåm du lÞch theo ®oµn, du lÞch gia ®×nh vµ du lÞch c¸ nh©n. C¨n cø vµo ph−¬ng thøc hîp ®ång bao gåm du lÞch trän gãi vµ du lÞch tõng phÇn [8]. 2.1.3. §iÒu kiÖn ph¸t triÓn du lÞch 2.1.3.1. An ninh chÝnh trÞ vµ an toµn x4 héi T×nh h×nh chÝnh trÞ, hoµ b×nh æn ®Þnh lµ tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, xE héi cña mét ®Êt n−íc. Mét quèc gia cã nhiÒu tµi nguyªn vÒ du lÞch còng kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®−îc du lÞch nÕu ë ®ã lu«n xÈy ra c¸c sù kiÖn hoÆc thiªn tai lµm xÊu ®i t×nh h×nh chÝnh trÞ vµ hoµ b×nh. Bªn c¹nh ®ã c¸c yÕu tè vÒ ®¶m b¶o an toµn cho du kh¸ch còng ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn du lÞch nh− t×nh h×nh an ninh, trËt tù xE héi (c¸c tÖ n¹n xE héi, bé m¸y b¶o vÖ an ninh, n¹n khñng bè...); c¸c lo¹i dÞch bÖnh nh− SARD, cóm gia cÇm (H5N1)... [26]. 2.1.3.2. T×nh h×nh vµ xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc Kh¶ n¨ng vµ xu h−íng ph¸t triÓn du lÞch cña mét ®Êt n−íc phô thuéc ë møc ®é lín vµo t×nh h×nh vµ xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ ë ®ã. Theo ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ thuéc Héi ®ång kinh tÕ vµ xE héi Liªn hiÖp quèc, mét ®Êt n−íc cã thÓ ph¸t triÓn du lÞch nÕu n−íc ®ã tù s¶n xuÊt ®−îc phÇn lín sè cña c¶i vËt chÊt cÇn thiÕt cho du lÞch. Ngµnh du lÞch sö dông khèi l−îng lín l−¬ng thùc vµ nhÊt lµ thùc phÈm (t−¬i vµ chÕ biÕn), v× vËy sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp nhÑ, c«ng nghiÖp chÕ biÕn l−¬ng thùc, thùc phÈm cã ý nghÜa quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch. CÇn nhÊn m¹nh vai trß cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm nh− chÕ biÕn ®−êng, thÞt, s÷a, ®å hép, c«ng nghiÖp chÕ biÕn r−îu, bia, thuèc l¸... lµ ngµnh cung cÊp nhiÒu hµng ho¸ cÇn thiÕt cho du lÞch. Mét sè ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ ®ãng vai trß quan träng trong viÖc cung øng vËt t− cho du lÞch nh− c«ng nghiÖp dÖt, sµnh sø, ®å gèm... [8], [26]. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------19 2.1.3.3. Thêi gian nhµn rçi Muèn thùc hiÖn mét cuéc hµnh tr×nh du lÞch ®ßi hái con ng−êi ph¶i cã thêi gian. Do vËy, thêi gian rçi cña nh©n d©n lµ ®iÒu kiÖn tÊt yÕu cÇn thiÕt ph¶i cã ®Ó con ng−êi tham gia vµo ho¹t ®éng du lÞch. Thêi gian rçi n»m trong quü thêi gian, cßn thêi gian dµnh cho du lÞch, thÓ thao vµ nghØ ng¬i l¹i n»m trong thêi gian rçi. Do vËy, du lÞch muèn ph¸t triÓn tèt ph¶i nghiªn cøu ®Çy ®ñ c¬ cÊu thêi gian lµm viÖc, c¬ cÊu thêi gian rçi, ph¶i x¸c lËp ¶nh h−ëng cña c¸c thµnh phÇn thêi gian lªn thêi gian rçi [33]. 2.1.3.4. Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña con ng−êi Thu nhËp cña nh©n d©n lµ chØ tiªu quan träng vµ lµ ®iÒu kiÖn vËt chÊt ®Ó hä cã thÓ tham gia du lÞch. Con ng−êi khi muèn ®i du lÞch kh«ng chØ cÇn cã thêi gian mµ cßn ph¶i cã ®ñ tiÒn míi cã thÓ thùc hiÖn chuyÕn ®i ®ã. Khi thu nhËp cña ng−êi d©n t¨ng lªn, th× sù tiªu dïng cho du lÞch còng t¨ng theo, ®ång thêi cã sù thay ®æi vÒ c¬ cÊu tiªu dïng du lÞch. Nh÷ng n−íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®¶m b¶o cho d©n c− cã møc sèng cao, mét mÆt cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ra nhiÒu cña c¶i vËt chÊt vµ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn du lÞch trong n−íc, vµ mÆt kh¸c cã thÓ göi du kh¸ch ra n−íc ngoµi [8]. 2.1.3.5. Tr×nh ®é d©n trÝ NÕu tr×nh ®é v¨n ho¸ chung cña mét d©n téc ®−îc n©ng cao, th× ®éng c¬ ®i du lÞch cña nh©n d©n ë ®ã t¨ng lªn râ rÖt. Sè ng−êi ®i du lÞch t¨ng, lßng ham hiÓu biÕt vµ mong muèn lµm quen víi c¸c n−íc xa gÇn còng t¨ng lªn vµ trong nh©n d©n thãi quen du lÞch sÏ h×nh thµnh ngµy cµng râ rÖt. MÆt kh¸c, nÕu tr×nh ®é v¨n ho¸ chung cña mét ®Êt n−íc cao th× ®Êt n−íc ®ã khi ph¸t triÓn du lÞch sÏ dÔ b¶o ®¶m phôc vô du kh¸ch mét c¸ch v¨n minh vµ lµm hµi lßng du kh¸ch ®i du lÞch ®Õn ®ã. Theo Robert W. McIntosh [34] gi÷a tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ng−êi chñ gia ®×nh vµ tû lÖ ®i du lÞch cña hä cã mèi quan hÖ nhÊt ®Þnh. Cã thÓ thÊy mèi quan hÖ ®ã qua sè liÖu ë b¶ng 2.1. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------20 B¶ng 2.1: Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ng−êi chñ gia ®×nh vµ tû lÖ ®i du lÞch Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña ng−êi chñ gia ®×nh Tû lÖ ®i du lÞch Ch−a cã tr×nh ®é trung häc 50% Cã tr×nh ®é trung häc 65% Cã tr×nh ®é cao ®¼ng 75% Cã tr×nh ®é ®¹i häc 85% (Theo Robert W.McIntosh 1995) 2.1.3.6. Tµi nguyªn du lÞch NÕu chóng ta coi nh÷ng ®iÒu kiÖn nãi trªn lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ò ph¸t triÓn du lÞch, th× c¸c ®iÒu kiÖn vÒ tµi nguyªn du lÞch ®−îc coi nh− lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó ph¸t triÓn du lÞch. Mét quèc gia, mét vïng dï cã nÒn kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, xE héi ph¸t triÓn cao, song nÕu kh«ng cã tµi nguyªn du lÞch th× còng kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®−îc du lÞch [8], [26]. 2.1.3.7 C¸c ®iÒu kiÖn vÒ tæ chøc vµ kü thuËt C¸c ®iÒu kiÖn vÒ tæ chøc bao gåm bé m¸y qu¶n lý, hÖ thèng thÓ chÕ qu¶n lý (c¸c ®¹o luËt, c¸c v¨n b¶n ph¸p quy d−íi luËt), c¸c chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý. C¸c ®iÒu kiÖn vÒ kü thuËt ¶nh h−ëng ®Õn sù s½n sµng ®ãn tiÕp kh¸ch du lÞch, tr−íc tiªn ®ã lµ c¬ së vËt chÊt du lÞch vµ sau ®ã lµ c¬ së vËt chÊt kü thuËt h¹ tÇng xE héi [8]. 2.1.4. C¸c t¸c ®éng cña du lÞch ®Õn kinh tÕ - x· héi vµ m«i tr−êng Du lÞch lµ mét hiÖn t−îng ®a diÖn liªn quan ®Õn viÖc di chuyÓn vµ l−u l¹i ë c¸c n¬i ®Õn du lÞch bªn ngoµi n¬i c− tró th−êng xuyªn cña du kh¸ch. Do ®ã, t¹i n¬i ®Õn, c¸c bé phËn cÊu thµnh cña du lÞch sÏ g©y ra nh÷ng t¸c ®éng trªn nhiÒu mÆt nh− kinh tÕ - xE héi vµ m«i tr−êng. Theo Mathieson vµ Wall [32], du lÞch gåm ba yÕu tè c¬ b¶n: YÕu tè ®éng lùc liªn quan ®Õn chuyÕn ®i tíi mét hoÆc nhiÒu n¬i ®Õn ®E Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------21 ®−îc lùa chän; YÕu tè tÜnh t¹i liªn quan ®Õn sù l−u l¹i ë n¬i ®Õn; YÕu tè kÕt qu¶ nhËn ®−îc tõ hai yÕu tè trªn liªn quan ®Õn c¸c hiÖu qu¶ kinh tÕ, tù nhiªn vµ xE héi mµ kh¸ch du lÞch tiÕp xóc trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp; S¬ ®å 2.1 minh ho¹ c¸c yÕu tè cÊu thµnh chñ yÕu cña du lÞch vµ x¸c ®Þnh c¸c t¸c ®éng cña du lÞch trªn mét ph¹m vi réng. S¬ ®å 2.1: C¸c yÕu tè cÊu thµnh vµ t¸c ®éng cña du lÞch YÕu tè ®éng lùc YÕu tè tÜnh t¹i CÇu Du kh¸ch: C¸c d¹ng du lÞch §Æc ®iÓm n¬i ®Õn - TriÓn väng m«i tr−êng - C¬ cÊu kinh tÕ - Tæ chøc kinh tÕ - Tr×nh ®é ph¸t triÓn DL - C¬ cÊu vµ tæ chøc XH §Æc ®iÓm du kh¸ch - Thêi gian l−u tró - KiÓu lo¹i ho¹t ®éng - Møc ®é sö dông - Møc ®é hµi lßng - C¸c ®Æc ®iÓm KT-XH N¬i ®Õn du lÞch T¹o ra ¸p lùc Søc chøa C¸c d¹ng t¸c ®éng cña du lÞch Kinh tÕ M«i tr−êng V¨n ho¸ - x· héi KiÓm so¸t t¸c ®éng Tµi chÝnh ChiÕn l−îc chÝnh s¸ch qu¶n lý Th«ng tin h−íng dÉn vÒ søc chøa KiÓm so¸t kü thuËt YÕu tè kÕt qu¶ Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------22 T¸c ®éng cña du lÞch béc lé d−íi d¹ng c¸c hµnh vi cã ®iÒu chØnh cña con ng−êi, chóng b¾t nguån tõ sù t−¬ng t¸c gi÷a c¸c nh©n tè thay ®æi víi c¸c hÖ thèng phô mµ chóng ta t¸c ®éng ®Õn. Sù tËp trung cña kh¸ch du lÞch cïng víi c¸c tiÖn nghi vµ dÞch vô cÇn thiÕt ë n¬i ®Õn lµm t¨ng tÝnh ®a d¹ng cña c¸c t¸c ®éng. HÇu hÕt c¸c nhµ nghiªn cøu vÒ du lÞch trªn thÕ giíi thèng nhÊt ph©n c¸c t¸c ®éng cña du lÞch ®èi víi n¬i ®Õn thµnh 3 lo¹i: c¸c t¸c ®éng kinh tÕ, c¸c t¸c ®éng tù nhiªn (phæ biÕn h¬n gäi lµ c¸c t¸c ®éng m«i tr−êng), c¸c t¸c ®éng v¨n ho¸. Sau ®©y sÏ ®Ò cËp chi tiÕt ®Õn tõng nhãm c¸c t¸c ®éng nãi trªn cña du lÞch ®èi víi n¬i ®Õn. 2.1.4.1. T¸c ®éng kinh tÕ cña du lÞch C¸c lîi Ých vÒ kinh tÕ hay nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vÒ kinh tÕ cña du lÞch lµ: C¶i thiÖn c¸n c©n th−¬ng m¹i quèc gia: kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn mang theo tiÒn tõ c¸c quèc gia kh¸c, do ®ã lµm c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n th−¬ng m¹i cña quèc gia. Du lÞch quèc tÕ gãp phÇn lµm t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ cña mét quèc gia. Lîi Ých trªn cã ®−îc víi ®iÒu kiÖn cã mét sè l−îng ®¸ng kÓ du kh¸ch quèc tÕ ®Õn vµ mang theo ngo¹i tÖ. T¹o ra nhiÒu c¬ héi viÖc lµm míi: du lÞch lµ mét ngµnh t¹o ra viÖc lµm, c«ng viÖc mµ du lÞch t¹o ra cã ph¹m vi réng bao gåm c¸c lÜnh vùc qu¶n lý, tµi chÝnh, ®iÒu hµnh, khoa häc th«ng tin, b¸n vµ Marketing. Thu hót nhiÒu lao ®éng trùc tiÕp, gi¸n tiÕp. Lao ®éng trùc tiÕp trong du lÞch lµ nh÷ng ng−êi lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp du lÞch nh− kh¸ch s¹n, nhµ hµng, cöa hµng b¸n ®å l−u niÖm... Lao ®éng gi¸n tiÕp trong du lÞch lµ nh÷ng ng−êi lµm trong c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c: n«ng nghiÖp, ng− nghiÖp... tham gia vµo ho¹t ®éng du lÞch; ngoµi ra cßn thu hót lao ®éng theo mïa vô vµ lao ®éng tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho ho¹t ®éng du lÞch. Qu¶ng b¸ cho s¶n xuÊt cña ®Þa ph−¬ng: du lÞch t¹o ra sù næi tiÕng cho c¸c s¶n phÈm cña ®Þa ph−¬ng th«ng qua viÖc ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch du Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------23 lÞch, ®ång thêi gióp kh«i phôc c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng ®ang dÇn bÞ mai mét. T¨ng nguån thu cho nhµ n−íc: c¸c ®ãng gãp nµy tõ c¸c kho¶n thuÕ cña viÖc sö dông c¸c dÞch vô, thuÕ t¹i s©n bay, phÝ h¶i quan vÒ c¸c hµng ho¸ dïng cho du lÞch, thuÕ tõ c¸c doanh nghiÖp du lÞch vµ ng−êi lao ®éng, c¸c kho¶n thu tõ bÊt ®éng s¶n cña c¬ së kinh doanh du lÞch. Tuy nhiªn, nÕu ho¹t ®éng du lÞch kh«ng ®−îc kiÓm so¸t mét c¸ch cÈn träng cã thÓ dÔ g©y ra c¸c t¸c ®éng xÊu ®èi víi nÒn kinh tÕ nh− tiÒn tÖ tiªu hao tõ khu vùc nµy sang khu vùc kh¸c, n−íc nµy sang n−íc kh¸c, gi¸ c¶ sinh ho¹t t¨ng ë c¸c khu du lÞch, ®Êt ®ai trë lªn khan hiÕm vµ ®¾t ®á do quy ho¹ch du lÞch [11]. 2.1.4.2. T¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i Ho¹t ®éng du lÞch vµ m«i tr−êng cã mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau. M«i tr−êng thiªn nhiªn vµ nh©n t¹o cã t¸c dông tèt lÉn xÊu tíi c¸c ®iÓm du lÞch vµ ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn du lÞch. ChØ cã thÓ qu¶n lý vµ ph¸t triÓn du lÞch hµi hoµ víi m«i tr−êng th× míi ®¹t ®−îc sù bÒn v÷ng. Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc cña ho¹t ®éng du lÞch vµo m«i tr−êng: Gióp ®¸nh gi¸ vµ ®Çu t− cho viÖc gi÷ g×n vµ t«n t¹o c¸c ®iÓm du lÞch cã vÎ ®Ñp ®¸ng tr©n träng, còng nh− cuéc sèng hoang dE cña c¸c loµi ®éng, thùc vËt. Gióp cho viÖc n©ng cao chÊt l−îng m«i tr−êng cña khu du lÞch, bëi v× kh¸ch du lÞch chØ muèn ®Õn nh÷ng n¬i hÊp dÉn, s¹ch sÏ vµ kh«ng bÞ « nhiÔm. T¨ng c−êng gi¸o dôc, n©ng cao nhËn thøc cña ng−êi d©n së t¹i vÒ m«i tr−êng ®Þa ph−¬ng, ®Æc biÖt ®èi víi tÇng líp thanh thiÕu niªn ®Ó hä thÊy lîi Ých trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng [32]. Nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña ho¹t ®éng du lÞch vµo m«i tr−êng: ¤ nhiÔm m«i tr−êng n−íc do sù ph¸t triÓn bÊt hîp lý cña hÖ thèng cung cÊp n−íc, xö lý n−íc th¶i cña hÖ thèng kh¸ch s¹n vµ c¸c c¬ së dÞch vô kh¸c. ¤ nhiÔm kh«ng khÝ do viÖc sö dông qu¸ møc c¸c ph−¬ng tiÖn giao th«ng t¹i c¸c khu du lÞch. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------24 ¤ nhiÔm tiÕng ån do tËp trung qu¸ ®«ng kh¸ch vµ c¸c ph−¬ng tiÖn t¹i mét ®Þa ph−¬ng. VÊn ®Ò r¸c th¶i cña kh¸ch du lÞch vøt ra t¹i nh÷ng n¬i tham quan du lÞch vµ chÊt th¶i r¾n cña c¸c c¬ së kinh doanh du lÞch. Sù ph¸ vì c©n b»ng sinh th¸i t¹i c¸c ®iÓm du lÞch hÊp dÉn do viÖc sö dông qu¸ nhiÒ._.ô kh¸c cßn thÊp (tham quan: 4,53%; gi¶i trÝ: 9,89%). - §ãng gãp cña du lÞch vµ dÞch vô vµo G§P toµn tØnh n¨m 2005 míi chØ ®¹t 35,95% (69,126 tû ®ång). C¬ së vËt chÊt phôc vô du lÞch cßn nhiÒu thiÕu thèn, n¨m 2005 toµn tØnh cã 13 kh¸ch s¹n (trong ®ã chØ cã 4 kh¸ch s¹n ®¹t tiªu chuÈn 2 sao, 5 kh¸ch s¹n 1 sao). Sè l−îng vµ chÊt l−îng lao ®éng cßn yÕu, ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña ph¸t triÓn du lÞch. 4. Ho¹t ®éng cña c¸c kh¸ch s¹n trªn ®Þa bµn míi chØ dõng lµ ë lÜnh vùc cung cÊp dÞch vô l−u tró (40,29% doanh thu) vµ dÞch vô ¨n uèng (36,5% doanh thu). ViÖc tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng du lÞch cña c¸c hé d©n t¹i c¸c khu du lÞch cßn rÊt h¹n chÕ (thu nhËp cña c¸c hé tõ du lÞch vµ dÞch vô míi chØ ®¹t 8% ®Õn 14,5% tæng thu nhËp cña hé), Nguån thu nhËp nµy chñ yÕu lµ tõ nghÒ dÖt thæ cÈm vµ tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ - v¨n nghÖ d©n gian. 5. PhÇn lín kh¸ch du lÞch tá ra hµi lßng vÒ c¸c ho¹t ®éng du lÞch t¹i §iÖn Biªn, vÊn ®Ò mµ du kh¸ch quan t©m nhiÒu nhÊt lµ vÒ « nhiÔm m«i tr−êng vµ c¶nh quan tù nhiªn. Theo du kh¸ch ®Ó ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng cÇn quan t©m nhiÒu ®Õn viÖc b¶o tån c¸c di tÝch lÞch sö, m«i tr−êng c¶nh quan, c¸c s¶n phÈm l−u niÖm vµ th«ng tin, tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸... 6. §Õn n¨m 2010, l−îng kh¸ch du lÞch ®Õn §iÖn Biªn ®¹t kho¶ng 160.000 l−ît kh¸ch (trong ®ã kh¸ch quèc tÕ kho¶ng 20.000 l−ît); doanh thu ®¹t kho¶ng 11 triÖu USD (trong ®ã doanh thu tõ kh¸ch quèc tÕ ®¹t kho¶ng 4 triÖu USD). CÇn cã kho¶ng 730 phßng kh¸ch s¹n tõ 1 ®Õn 3 sao (trong ®ã 91 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------119 phßng cho nhu cÇu kh¸ch quèc tÕ). Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho 1.168 lao ®éng trùc tiÕp vµ kho¶ng 2.336 lao ®éng gi¸n tiÕp ngoµi xE héi. Giai ®o¹n 2006 - 2010 cÇn tèi thiÓu 13,6 triÖu USD vèn ®Çu t− cho du lÞch. Trong thêi gian tíi, thÞ tr−êng kh¸ch vÉn chñ yÕu lµ kh¸ch néi ®Þa, kh¸ch quèc tÕ chñ yÕu lµ thÞ tr−êng Ph¸p, T©y ¢u vµ ASEAN. 7. §Ó thùc hiÖn ®Þnh h−íng vµ ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸ : - VÒ m«i tr−êng tù nhiªn: xö lý chÊt th¶i, gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng, liªn kÕt víi céng ®ång ®Þa ph−¬ng trong ph¸t triÓn du lÞch... - VÒ m«i tr−êng v¨n ho¸: trïng tu vµ b¶o tån c¸c di tÝch lÞch sö; kh«i phôc, ph¸t triÓn vµ g×n gi÷ c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng... - VÒ m«i tr−êng kinh tÕ: t¹o m«i tr−êng kinh doanh lµnh m¹nh, ®Çu t− x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng, cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t−. H¹n chÕ c¸c t¸c ®éng tiªu cùc b»ng c¸c ho¹t ®éng tuyªn truyÒn gi¸o dôc, xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn... Cã kÕ ho¹ch vµ gióp ®ì c¸c hé trong viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm thñ c«ng truyÒn thèng, s¶n xuÊt c¸c s¶n s¶n phÈm ®Æc s¶n cña ®Þa ph−¬ng... - VÒ vèn: theo ph−¬ng ch©m nhµ n−íc, doanh nghiÖp vµ t− nh©n cïng lµm, huy ®éng vèn tõ ®Çu t− n−íc ngoµi vµ lång ghÐp c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n. 5.2. KiÕn nghÞ §Ó du lÞch trªn ®Þa bµn thµnh phè §iÖn Biªn Phñ vµ c¸c vïng phô cËn ®¹t kÕt qu¶ cao vµ ph¸t triÓn thùc sù bÒn v÷ng, nh÷ng gi¶i ph¸p mµ chóng t«i ®−a ra sím ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ nh− mong muèn, chóng t«i kiÕn nghÞ Tæng côc Du lÞch, c¸c ban, ngµnh Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng nh− sau: §èi víi ChÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan Trung −¬ng - KiÕn nghÞ Tæng côc Du lÞch ®−a quÇn thÓ khu di tÝch, du lÞch §iÖn Biªn Phñ vµo danh môc c¸c khu du lÞch chuyªn ®Ò quèc gia vµ cã kÕ ho¹ch hç trî vèn ®Çu t− h¹ tÇng khu du lÞch; gióp ®ì §iÖn Biªn vÒ c«ng t¸c xóc tiÕn Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------120 tuyªn truyÒn, qu¶ng b¸ vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. - KiÕn nghÞ ChÝnh phñ, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− ®−a c¸c dù ¸n ph¸t triÓn du lÞch §iÖn Biªn vµo danh môc c¸c dù ¸n kªu gäi vèn ®Çu t− trong vµ ngoµi n−íc. §èi víi UBND tØnh §iÖn Biªn - X¸c ®Þnh râ vai trß vµ lîi Ých cña du lÞch ®Ó cã biÖn ph¸p cô thÓ ®−a du lÞch §iÖn Biªn trë thµnh mét ngµng kinh tÕ mòi nhän, thùc sù ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ®em l¹i lîi Ých kinh tÕ - xE héi cao, ®ång thêi n©ng cao gi¸ trÞ v¨n ho¸, tr×nh ®é d©n trÝ. - ChØ ®¹o c¸c cÊp chÝnh quyÒn phèi hîp víi c¸c ngµnh chøc n¨ng cña tØnh b¶o vÖ tèt tµi nguyªn du lÞch, b¶o vÖ m«i tr−êng c¶nh quan thiªn nhiªn lµ nh÷ng nguån lùc v« gi¸ ®Ó ph¸t triÓn du lÞch cña tØnh. - Chó träng c«ng t¸c ®µo t¹o, båi d−ìng n©ng cao nghiÖp vô, tr×nh ®é vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cho ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n viªn ®Ó ®¸p øng kÞp thêi víi t×nh h×nh ph¸t triÓn, ®ång thêi ®Èy m¹nh c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t−, ph¸t triÓn du lÞch, më réng giao l−u trong vµ ngoµi n−íc vÒ du lÞch. §èi víi c¸c hé d©n sinh sèng vµ lµm dÞch vô t¹i c¸c khu du lÞch - ChÊp hµnh nghiªm chØnh chñ tr−¬ng, ®Þnh h−íng, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch cña c¸c cÊp tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng. - Ph¸t huy thÕ m¹nh vÒ c¸c nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng, gi÷ g×n vµ ph¸t huy c¸c b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc phôc vô du lÞch, n©ng cao thu nhËp vµ ®êi sèng. T¨ng c−êng tÝnh céng ®ång trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng phï hîp víi xu h−íng ph¸t triÓn cña du lÞch ®Ó t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm phôc vô cho du lÞch. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------121 tµi liÖu tham kh¶o I. Tµi liÖu tiÕng viÖt 1. Bïi ViÕt BÝnh (2004), “ChiÕn l−îc ph¸t triÓn ngµnh du lÞch §iÖn Biªn”, B¸o Du lÞch ViÖt Nam, sè 5, trang 6,19. 2. NguyÔn ThÕ Chinh (2003), Gi¸o tr×nh Kinh tÕ vµ Qu¶n lý m«i tr−êng, NXB Thèng kª, Hµ Néi. 3. Lª Thµnh Ch¬n (2005), TØnh t¸o ®Ó ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. 4. Côc Thèng kª tØnh §iÖn Biªn (2005), B¸o c¸o kinh tÕ - x< héi tØnh §iÖn Biªn 5 n¨m (2001 - 2005). 5. Côc Thèng kª tØnh §iÖn Biªn (2006), Niªn gi¸m thèng kª 2005, NXB Thèng kª. 6. §¶ng CSVN (2001), V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø IX, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 7. ThÕ §¹t (2003), Du lÞch vµ Du lÞch sinh th¸i, NXB Lao ®éng, Hµ Néi. 8. NguyÔn V¨n §Ýnh, TrÇn ThÞ Minh Hoµ (2004), Gi¸o tr×nh Kinh tÕ du lÞch, NXB Lao ®éng - XE héi, Hµ Néi. 9. NguyÔn Hång Gi¸p (2002), Kinh tÕ Du lÞch, BNX TrÎ, TP. Hå ChÝ Minh. 10. Ph¹m Trung L−¬ng (2000), Tµi nguyªn vµ M«i tr−êng Du lÞch ViÖt Nam, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. 11. Vò §øc Minh (1999), Tæng quan vÒ du lÞch, NXB Gi¸o dôc, Hµ Néi. 12. Ph¹m Kh«i Nguyªn (2005), Tµi nguyªn vµ m«i tr−êng víi ®Þnh h−íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. 13. TrÇn NhoEn (2002), Gi¸o tr×nh NghiÖp vô kinh doanh du lÞch l÷ hµnh, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------122 14. Robert Lanqua (1993), Kinh tÕ du lÞch, (Ph¹m Ngäc UyÓn, Bïi V¨n Ch−¬ng), NXB ThÕ giíi, Hµ Néi. 15. NguyÔn V¨n Song, NguyÔn Thuþ Ph−¬ng (2005), Kinh tÕ tµi nguyªn m«i tr−êng, Tr−êng §H N«ng nghiÖp I, Hµ Néi. 16. Së Du lÞch vµ Th−¬ng m¹i tØnh §iÖn Biªn, “TiÒm n¨ng ph¸t triÓn th−¬ng m¹i - du lÞch vµ chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t− §iÖn biªn”, B¸o c¸o tham luËn t¹i héi th¶o Ph¸t triÓn th−¬ng m¹i §iÖn Biªn vµ c¸c tØnh T©y b¾c ViÖt Nam, Ngµy 30/4/2004, TP. §iÖn Biªn Phñ. 17. Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam (2001), ChiÕn l−îc ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam 2001 - 2010, 6DanDL/Kehoach/khdl_chienluocptdlvn.htm 18. Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam (2001), Du lÞch - Mòi nhän ®æi míi ë §iÖn Biªn anDL/Kehoach/khdl_muinhon.htm 19. Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam (2004), Non n−íc ViÖt Nam, Hµ Néi. 20. Tæng côc Du lÞch (2006), Ngµnh du lÞch-45n¨m x©y dùng vµ tr−ëng thµnh. 21. Tæng côc Thèng kª (2005), KÕt qu¶ ®iÒu tra chi tiªu cña kh¸ch du lÞch n¨m 2005, NXB Thèng kª, Hµ Néi 22. Tæng côc Thèng kª (2005), L−îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam n¨m 2004. 23. Tæng côc Thèng kª (2006), L−îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam n¨m 2005. 24. Trung t©m DÞch vô ®Çu t− vµ øng dông khoa häc kinh tÕ (1991), TiÕp thÞ du lÞch, TP. Hå ChÝ Minh. 25. Trung t©m Tin häc-Tæng côc Du lÞch (2005), ThÕ m¹nh du lÞch Hµ T©y. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------123 26. Tr−êng Trung häc NghiÖp vô du lÞch Hµ Néi (1999), C«ng t¸c kÕ ho¹ch trong du lÞch, Hµ Néi. 27. Uû ban Th−êng vô Quèc héi (2005), LuËt Du lÞch, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. 28. UBND tØnh Lµo Cai (2005), Dù ¸n ®iÒu chØnh Quy ho¹ch ph¸t triÓn du lÞch Lµo Cai giai ®o¹n 2005 - 2010 vµ ®Þnh h−íng ®Õn n¨m 2020, Ch−¬ng tr×nh hîp t¸c gi÷a tØnh Lµo Cai (ViÖt Nam) vµ vïng Aquitain (Céng hoµ Ph¸p). 29. ViÖn Nghiªn cøu ph¸t triÓn du lÞch (1994), B¸o c¸o tãm t¾t quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn du lÞch ViÖt Nam, Hµ Néi. 30. Vâ Nguyªn Gi¸p (2004), Th− ngá - Nh©n dÞp Kû niÖm 50 n¨m ChiÕn th¾ng §iÖn Biªn Phñ, 31. Jacques Vernier (2002), M«i tr−êng sinh th¸i, (Tr−¬ng ThÞ ChÝ, TrÇn ChÝ §¹o dÞch), NXB ThÕ giíi, Hµ Néi II Tµi liÖu tiÕng anh 32. Mathieson A, G. Wall (1982), Tourism: Economic, Physical and Social Impacts, Longman, Essex (England). 33. McIntosh R.W, C.R. Goeldner (1990), Tourism: Practices, Principles and Philosophies, 6th editon, Jonh Wiley, New York. 34. McIntosh R.W, C.R. Goeldner, J. B Brent Ritchie (1995), Tourism: Practices, Principles, Philosophies, 7th editon, John Wiley, New York. 35. Mill R. C, A. M Morrison (1985), The Tourism System, Prentice - Hall, New Jersey. 36. Smith S. l. J (1991), Tourism Analysis: (A Handbook), Longman, Essex (England). 37. WTO (1994), National and Regional Tourism Planning (Methodologies and case studies), Routledge, London and New York. Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------124 PhÇn phô lôc Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------125 Phô lôc 1: Bé phiÕu ®iÒu tra PHIẾU ðIỀU TRA HỘ Họ tên chủ hộ: ............................................................................................................................................. ðịa chỉ:............................................................................................................................................................... I. TÌNH HÌNH CHUNG CỦA HỘ: 1.1. Số nhân khẩu của hộ ? ................ người. 1.2. Số người có khả năng tham gia lao ñộng trong hộ ? Trong ñộ tuổi: ........... Ngoài ñộ tuổi: Trên ñộ tuổi: ...........; Dưới ñộ tuổi: ................. 1.3. Nguồn thu nhập của hộ? Lương
............................. Tr. ñồng Sản xuất nông - lâm nghiệp
............................. Tr. ñồng Làm dịch vụ du lịch
............................. Tr. ñồng Tiểu thủ công nghiệp
............................. Tr. ñồng Khác
............................. Tr. ñồng II. NGHỀ DỆT THỔ CẨM: 2.1. Gia ñình sử dụng bao nhiêu người ñể dệt vải? Người trong gia ñình: ............... người. ði thuê: ................ người 2.2. Thời gian dệt vải thổ cẩm? Cả ngày
Nửa ngày
Tranh thủ lúc rỗi
2.3. Nguyên liệu ñể dệt vải hộ lấy từ ñâu ? Nhà tự trồng
Mua ở chợ
Mua của chủ hàng
ðặt mang ñến nhà
2.4. Hộ dệt vải theo cách ? Thủ công truyền thống
Có dùng máy
Kết hợp
2.5. Sản phẩm của gia ñình chủ yếu bán ở ? Bán trực tiếp tại nhà cho khách du lịch
Có quầy hàng bán tại chợ
Bán cho các chủ hàng, khách sạn, nhà hàng
2.6. Sản phẩm bán ở nhà chủ yếu bán cho ? Khách du lịch nước ngoài
Khách là người Việt Nam
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------126 III. LÀM DỊCH VỤ DU LỊCH 3.1. Thời gian làm dịch vụ chủ yếu từ tháng ...... ñến tháng ..... 3.2. Các hình thức dịch vụ phục vụ khách du lịch mà hộ thường tham gia Các hoạt ñộng văn hoá dân gian
Cụ thể: ...................................................................................................................................................... Phục vụ chỗ nghỉ qua ñêm
Có thể thu xếp ñược bao nhiêu chỗ? ........................................................................ Phục vụ ăn uống, nghỉ ngơi trong quá trình tham quan của khách
3.3.Có thể giới thiệu, hướng dẫn khách tham quan nghề dệt của gia ñình không ? Có thể
Không muốn
iV. MỘT SỐ CÂU HỎI KHÁC 4.1. Theo quan sát của hộ thì khách du lịch ñến bản chủ yếu là? Khách nước ngoài
Khách Việt Nam
4.2. Khách du lịch có ý kiến gì về cảnh quan môi trường của ñịa phương hay không ? Không có ý kiến gì
Thỉnh thoảng
Thường xuyên
4.3. Theo gia ñình thì khách du lịch quan tâm ñến vấn ñề gì nhất về cảnh quan, môi trường ? ............................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................... 4.4. Gia ñình muốn tổ chức dệt vải và làm dịch vụ theo hình thức ? Hộ tự làm
ðược tổ chức thành các HTX hay các tổ
4.5. Hộ thường gặp khó khăn gì ñối với nghề dệt thổ cẩm ? Thiếu lao ñộng
Thiếu nguyên liệu
Thiếu vốn ñể SX
Khó bán
Khó khăn khác: ............................................................................................................................ V. NHỮNG KIẾN NGHỊ CỦA HỘ ðỂ GÌN GIỮ, PHÁT HUY CÁC GIÁ TRỊ VĂN HOÁ VÀ NGHỀ THỦ CÔNG TRUYỀN THỐNG, ðỒNG THỜI TĂNG THU NHẬP CHO HỘ: ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... (Chúng tôi xin chân thành cảm ơn sự hợp tác và giúp ñỡ của gia ñình) Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------127 PHIẾU ðIỀU TRA KHÁCH THAM QUAN DU LỊCH Phỏng vấn tại ñiểm du lịch: ........................................................................................................... 1. Quý khách từ ñâu ñến ? ........................................................................................ 2. Quý khách ñến ðiện Biên Phủ lần này là lần thứ mấy ? ...................... 3. Mục ñích chính của quý khách ñến ðiện Biên Phủ ñể làm gì? ....................................................................................................................................... 4. Quy khách ñến ñiểm du lịch theo hình thức nào ? Cá nhân tự ñi
ðược tổ chức theo ñoàn
5. Quý khách ñến ðiện Biên bằng phương tiện gì ? ðường bộ
ðường không
6. Trước khi ñến ðiện Biên, quy khách ñã ñến ñâu trong chuyến ñi này? ............................................................................................................................. 7. Sau khi ñã tham quan ðiện Biên, quy khách có dự ñịnh sẽ ñến ñâu tiếp theo ? ............................................................................................................................. 8. Quý khách ñánh giá thế nào về chất lượng dịch vụ lưu trú ở ñây ? Tốt
Bình thường
Kém
9. Theo quý khách thái ñộ, phong cách phục vụ tại ñây như thế nào ? Tốt
Bình thường
Kém
10. Quý khách có muốn ở lại thêm nếu chất lượng dịch vụ lưu trú và ñược phục vụ tốt hơn? Chắc chắn
Có thể
Không muốn
11. Quý khách ñánh giá thế nào về chất lượng dịch vụ ăn uống của khách sạn ? Tốt
Bình thường
Chưa tốt
12. Quý khách có sử dụng ñặc sản của ñịa phương trong bữa ăn của mình ? Có
Không
Lý do: ......................................................................... 13. ðánh giá của quý khách về công tác quản lý khách sạn ? Tốt
Bình thường
Chưa tốt
14. Quý khách ñã ñược tham dự một hoạt ñộng văn hoá truyền thống nào của ñịa phương chưa ? Chưa ñược tham dự
Lý do: .................................................................. ðã tham dự
Hoạt ñộng: ............................................................ 15. Quy khách ñánh giá thế nào về hoạt ñộng mà quý khách ñã tham dự? ðặc sắc
Hay
Bình thường
16. Theo quý khách hình thức tổ chức các hoạt ñộng văn hoá của ñịa phương như thế nào ? Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------128 Rất tốt
Bình thường
Chưa tốt
17. Quý khách ñã tham quan các di tích lịch sử của ñịa phương? ðã ñi tham quan
Chưa tham quan
18. Quý khách ñánh giá thế nào về công tác bảo tồn và tôn tạo các di tích lịch sử ? Rất tốt
Bình thường
Chưa tốt
19. Khả năng của hướng dẫn viên du lịch có ñáp ứng mong muốn của quý khách ? Rất hài lòng
Bình thường
Không hài lòng
20. Quý khách thích những gì của ñịa phương ? Cảnh quan
Dân ñịa phương
Phong tục, tập quán, văn hoá dân gian
Các sản phẩm thủ công truyền thống
Thức ăn
Khác: ....................................................................................................... 21. Nếu ñể mua sản phẩm làm kỷ niệm cho chuyến ñi này tại ðiện Biên Phủ, quý khách sẽ chọn mua gì ? ðồ thủ công truyền thống
Sách, tranh ảnh về ðiện Biên Phủ
Các ñặc sản của ñịa phương
Cụ thể: ..................................... Khác: ....................................................................................................... 22. Quý khách có thể cho biết sự ñánh giá của mình về: Cảnh quan: Rất hài lòng
Hài lòng
Không hài lòng
Bảo tồn di tích: Rất hài lòng
Hài lòng
Không hài lòng
Môi trường: Rất hài lòng
Hài lòng
Không hài lòng
Thái ñộ phục vụ: Rất hài lòng
Hài lòng
Không hài lòng
Các dịch vụ: Rất hài lòng
Hài lòng
Không hài lòng
23. Quý khách có thể cho biết tổng chi phí cho chuyến ñi này ? ......... triệu ñồng. 24. Quý khách có mong muốn trở lại ðiện Biên Phủ một lần nữa? Chắc chắn
Không chắc
Không
25. Quý khách có thể cho biết một số ý kiến ñề xuất của mình ñể nâng cao chất lượng dịch vụ lưu trú và chất lượng phục vụ tại các ñiểm du lịch ? ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ( Xin chân thành cảm ơn sự giúp ñỡ của quý khách, chúc quý khách có một chuyến ñi vui vẻ và hài lòng nhất !) Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------129 PHIẾU ðIỀU TRA CÁC KHÁCH SẠN Khách sạn: .................................................................................................... ðịa chỉ: ......................................................................................................... Xếp hạng: ..................................................................................................... 1. Cơ sở vật chất của khách sạn? Số phòng Số giường Tổng số Khách Quốc tế Khách nội ñịa 2. Số lượng khách lưu trú hàng năm? ðVT: Lượt người 2001 2002 2003 2004 2005 Tổng Khách Quốc tế Khách nội ñịa 3. Kết quả kinh doanh của khách sạn ? ðVT: Tr. ñồng 2005 D.thu C.phí Tổng DT Lưu trú Ăn uồng Bán hàng Khác 4. ðội ngũ cán bộ, nhân viên của khách sạn? 2001 2002 2003 2004 2004 Tổng 1. Lð thường xuyên - ðại học - Cao ñẳng - Trung học CN (ñược tập huấn nghiệp vụ) 2. Lð không thường xuyên (thuê theo mùa) 5. Ý kiến của quản lý khách sạn về khả năng phát triển của du lịch tỉnh nhà? ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................... Xin chân thành cám ơn ! Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------130 Phô lôc 2: Tæng hîp ®iÒu tra c¬ cÊu thu nhËp cña hé I. Ph−êng Noong Bua §VT: triÖu ®ång Thu nhËp TT Hä tªn chñ hé Nh©n khÊu Lao ®éng Tæng L−¬ng N-LN TTCN DVDL Kh¸c TNBQ/ khÈu 1 Lß V¨n §anh 4 2 11,40 0,00 9,40 0,00 2,00 0,00 2,85 2 Lß V¨n B×nh 5 3 16,30 0,00 11,30 0,00 2,00 3,00 3,26 3 Hå ThÞ BiÓn 4 2 15,00 9,00 0,00 0,00 4,00 2,00 3,75 4 Khoµng V¨n C«ng 7 3 15,30 0,00 10,00 0,00 0,00 5,30 2,19 5 L−êng ThÞ C−¬ng 2 2 11,20 0,00 7,70 0,00 0,00 3,50 5,60 6 Vµng V¨n ChÝnh 6 2 12,70 0,00 9,00 0,00 0,00 3,70 2,12 7 Lß V¨n Dãi 4 2 11,20 0,00 9,70 0,00 1,50 0,00 2,80 8 Vò ThÞ H»ng 4 2 23,40 21,00 0,00 0,00 0,00 2,40 5,85 9 Lß V¨n Hµ 5 3 16,00 0,00 14,20 0,00 1,80 0,00 3,20 10 NguyÔn ThÞ Hµ 7 3 40,00 9,60 0,00 0,00 28,00 2,40 5,71 11 TrÇn ThÞ Hin 3 2 8,50 0,00 8,50 0,00 0,00 0,00 2,83 12 Hµ M¹nh Hu©n 6 4 32,40 12,00 0,00 0,00 17,00 3,40 5,40 13 SÇm ThÞ HuÖ 5 3 15,20 0,00 11,30 0,00 2,40 1,50 3,04 14 Ph¹m Thanh Kiªn 3 2 16,20 0,00 13,70 0,00 0,00 2,50 5,40 15 Tßng V¨n L¶ 5 3 25,20 7,80 9,60 6,30 0,00 1,50 5,04 16 NguyÔn ThÞ Loan 4 2 13,30 0,00 11,30 0,00 0,00 2,00 3,33 17 Khµ ThÞ Mïi 3 2 8,80 0,00 7,30 0,00 0,00 1,50 2,93 18 Ph¹m Sü Nguyªn 3 2 16,50 0,00 13,50 0,00 0,00 3,00 5,50 19 Tßng V¨n NguyÖn 2 2 6,20 0,00 6,20 0,00 0,00 0,00 3,10 20 Thïng V¨n Phong 6 3 12,00 0,00 10,50 0,00 1,50 0,00 2,00 21 Lêng V¨n QuyÕt 4 2 20,20 7,20 10,50 0,00 0,00 2,50 5,05 22 Quµng V¨n S©m 3 2 9,70 0,00 8,00 0,00 0,00 1,70 3,23 23 NguyÔn ThÞ T©m 6 3 17,10 0,00 12,60 0,00 1,50 3,00 2,85 24 Cµ V¨n Thµnh 6 3 16,30 0,00 11,80 0,00 1,00 3,50 2,72 25 Lêng V¨n Tho¸t 3 2 10,30 0,00 10,30 0,00 0,00 0,00 3,43 26 Lß V¨n Thoan 4 2 23,00 0,00 12,50 0,00 6,70 3,80 5,75 27 Ph¹m §×nh To¶n 4 2 21,50 19,20 0,00 0,00 0,00 2,30 5,38 28 Lß V¨n Tøc 5 2 13,30 0,00 9,30 0,00 2,40 1,60 2,66 29 Lß ThÞ ViÖt 5 3 25,60 10,20 10,90 4,50 0,00 0,00 5,12 30 Lß ThÞ XiÕn 6 4 11,20 0,00 8,40 0,00 0,00 2,80 1,87 Tæng 134 74 495,00 96,00 257,50 10,8 71,80 58,90 B×nh qu©n 4,5 2,5 16,50 3,20 8,59 0,36 2,39 1,96 3,66 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------131 II. X< M−êng Ph¨ng §VT: triÖu ®ång Thu nhËp T T Hä tªn chñ hé Nh©n khÊu Lao ®éng Tæng L−¬ng N-LN TTCN DVDL Kh¸c TNBQ/ khÈu 1 Thµo Chung §øc 6 2 16,10 0,00 12,60 0,00 0,00 3,50 2,68 2 Lêng V¨n Biªn 4 2 17,40 0,00 14,00 0,00 0,00 3,40 4,35 3 NguyÔn §×nh C−¬ng 3 1 9,00 0,00 9,00 0,00 0,00 0,00 3,00 4 Thµo A Chï 7 3 21,30 5,40 9,00 0,00 4,00 2,90 3,04 5 V× ThÞ Chø 5 2 14,40 0,00 12,50 0,00 0,00 1,90 2,88 6 Lß ThÞ ChÝnh 3 2 8,30 0,00 8,30 0,00 0,00 0,00 2,77 7 Cµ V¨n Du©n 8 3 17,00 0,00 15,00 0,00 0,00 2,00 2,13 8 LÇu ThÞ Duyªn 4 2 13,40 0,00 10,00 0,00 0,00 3,40 3,35 9 NguyÔn ThÞ Giang 5 2 22,90 8,40 7,50 0,00 5,50 1,50 4,58 10 Quµng V¨n H»ng 7 2 20,10 0,00 15,10 0,00 5,00 0,00 2,87 11 Lª ThÞ H−¬ng 5 2 18,40 10,20 0,00 0,00 5,50 2,70 3,68 12 V¬ng Trung Hîp 6 3 17,90 0,00 14,40 3,50 0,00 0,00 2,98 13 Giµng A Hö 4 2 16,80 0,00 15,50 0,00 0,00 1,30 4,20 14 Lß V¨n Kiªn 7 3 17,50 0,00 11,50 0,00 4,50 1,50 2,50 15 Lß V¨n Linh 3 1 7,50 0,00 7,50 0,00 0,00 0,00 2,50 16 §Ìo ThÞ Lu 3 1 7,80 0,00 7,80 0,00 0,00 0,00 2,60 17 §iªu ChÝnh MËu 4 2 16,40 0,00 12,40 0,00 4,00 0,00 4,10 18 Quµng ThÞ Näi 7 2 15,80 0,00 14,00 0,00 0,00 1,80 2,26 19 Bïi ThÞ Ngäc 5 2 25,00 17,00 0,00 0,00 4,00 4,00 5,00 20 Lß V¨n NghiÕn 7 3 17,90 0,00 16,50 0,00 0,00 1,40 2,56 21 Lß V¨n Phßng 3 1 11,60 0,00 11,60 0,00 0,00 0,00 3,87 22 TÈn Xa T©m 7 3 14,90 0,00 13,00 0,00 0,00 1,90 2,13 23 §inh Danh Thµnh 4 2 9,80 0,00 9,80 0,00 0,00 0,00 2,45 24 §µo ThÞ Th¶o 3 1 8,10 0,00 8,10 0,00 0,00 0,00 2,70 25 Lß ThÞ H¬ng Th¶o 3 1 8,40 0,00 8,40 0,00 0,00 0,00 2,80 26 Cµ ThÞ Th¾m 5 2 15,10 0,00 12,60 0,00 2,50 0,00 3,02 27 §inh V¨n Thøc 6 2 13,90 0,00 12,00 0,00 0,00 1,90 2,32 28 Quµng V¨n Thu 7 2 16,40 0,00 15,40 0,00 0,00 1,00 2,34 29 Hoµng V¨n Tîi 4 2 17,00 0,00 12,50 0,00 4,50 0,00 4,25 30 Khoµng V¨n X«n 5 2 19,90 0,00 15,40 3,00 0,00 1,50 3,98 Tæng 150 60 456,00 41,00 331,40 6,50 39,50 37,60 B×nh qu©n 5,0 2,2 15,20 1,37 11,05 0,21 1,32 1,25 3,04 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------132 III. X< Pa Th¬m §VT: triÖu ®ång Thu nhËp T T Hä tªn chñ hé Nh©n khÊu Lao ®éng Tæng L−¬ng N-LN TTCN DVDL Kh¸c TNBQ/ khÈu 1 Lß ThÞ §oµn 3,00 2,00 7,30 0,00 5,60 0,00 1,70 0,00 2,43 2 T¹ V¨n §øc 6,00 4,00 16,70 0,00 12,20 0,00 4,50 0,00 2,78 3 Lß ThÞ BÝch 6,00 3,00 12,10 0,00 12,10 0,00 0,00 0,00 2,02 4 Ph¹m V¨n C−êng 4,00 2,00 12,80 8,40 0,00 0,00 4,00 0,40 3,20 5 Giµng A Chèng 8,00 2,00 15,30 0,00 13,30 0,00 0,00 2,00 1,91 6 Lß V¨n Dãi 6,00 2,00 15,30 7,80 4,70 0,00 1,60 1,20 2,55 7 Lß V¨n En 7,00 3,00 14,70 0,00 12,70 0,00 0,00 2,00 2,10 8 Lïng ThÞ H»ng 5,00 3,00 13,20 0,00 8,70 4,50 0,00 0,00 2,64 9 Mai ThÞ Hµ 6,00 4,00 16,30 0,00 12,30 0,00 4,00 0,00 2,72 10 Ph¹m ThÞ Hång 4,00 3,00 12,70 8,00 0,00 0,00 3,80 0,90 3,18 11 Ph×n V¨n Hanh 5,00 2,00 13,20 0,00 11,20 0,00 2,00 0,00 2,64 12 TrÇn ThÞ Hin 4,00 2,00 11,00 0,00 11,00 0,00 0,00 0,00 2,75 13 Lß ThÞ HÞa 7,00 4,00 13,90 0,00 11,70 0,00 0,00 2,20 1,99 14 Lß ThÞ Inh 8,00 5,00 15,50 0,00 13,70 0,00 0,00 1,80 1,94 15 Lß V¨n Kho¸n 5,00 3,00 12,30 0,00 10,30 0,00 2,00 0,00 2,46 16 Tßng ThÞ Lo¹n 4,00 3,00 11,00 0,00 11,00 0,00 0,00 0,00 2,75 17 L−êng V¨n M¸nh 3,00 2,00 8,00 0,00 8,00 0,00 0,00 0,00 2,67 18 Cµ ThÞ Minh 5,00 3,00 12,90 0,00 11,40 0,00 1,50 0,00 2,58 19 L−êng V¨n Ng¾m 7,00 4,00 15,50 0,00 12,80 0,00 0,00 2,70 2,21 20 Quµng V¨n Nghiªn 4,00 2,00 10,10 0,00 10,10 0,00 0,00 0,00 2,53 21 Lß ThÞ Nhiu 5,00 3,00 13,30 0,00 11,80 0,00 1,50 0,00 2,66 22 Mµo ThÞ NiÖm 8,00 5,00 17,00 0,00 14,50 0,00 0,00 2,50 2,13 23 Tßng V¨n Oai 5,00 3,00 12,70 0,00 12,70 0,00 0,00 0,00 2,54 24 V× ThÞ Pom 4,00 2,00 10,00 0,00 10,00 0,00 0,00 0,00 2,50 25 Lß ThÞ Son 6,00 4,00 15,50 8,60 4,90 0,00 2,00 0,00 2,58 26 Cµ V¨n Thµnh 7,00 3,00 17,30 0,00 14,80 0,00 0,00 2,50 2,47 27 Quµng V¨n Thiªn 6,00 3,00 13,40 0,00 13,40 0,00 0,00 0,00 2,23 28 L−êng V¨n Tho¸t 5,00 2,00 13,20 0,00 11,70 0,00 1,50 0,00 2,64 29 Tßng ThÞ Thuû 5,00 3,00 12,40 0,00 10,40 0,00 2,00 0,00 2,48 30 LÇu ThÞ Xu©n 7,00 4,00 14,30 0,00 11,50 0,00 0,00 2,80 2,04 Tæng 165,00 90,00 398,90 32,80 308,50 4,50 32,10 21,00 B×nh qu©n 5,50 3,00 13,30 1,09 10,29 0,15 1,07 0,70 2,42 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------133 Phô lôc 3: Tæng hîp kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¸ch du lÞch Tæng hîp ®iÒu tra cña 90 kh¸ch tham quan Néi dung Sè ý kiÕn % 1. LÇn ®Õn -LÇn ®Çu 69 76.7 - LÇn hai 18 20.0 -LÇn ba trë lªn 3 3.3 2. Môc ®Ých chuyÕn ®i - Tham quan 54 60.0 - Th¨m th©n nh©n 21 23.3 - Héi häp 8 8.9 - Kh¸c 7 7.8 3. H×nh thøc ®i - C¸ nh©n tù ®i 16 17.8 - §i theo ®oµn 74 82.2 4. Ph−¬ng tiÖn - §−êng kh«ng 9 10.0 - §−êng bé 81 90.0 5. Tr−íc khi ®Õn §iÖn Biªn ®<: - §i qua n¬i kh¸c 84 93.3 - Kh«ng qua n¬i kh¸c 6 6.7 6. Sau khi tham quan §iÖn Biªn sÏ: - Tham quan n¬i kh¸c 84 93.3 - KÕt thóc chuyÕn ®i 6 6.7 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------134 Tæng hîp C¸c ®¸nh gi¸ cña du kh¸ch (KÕt qu¶ ®iÒu tra 90 kh¸ch) Tiªu chÝ Sè ý kiÕn % Tiªu chÝ Sè ý kiÕn % 1 DÞch vô l−u tró 6 H−íng dÉn viªn - RÊt tèt - RÊt hµi lßng 4 4.4 - Tèt 58 64.4 - Hµi lßng 54 60.0 - B×nh th−êng 27 30.0 - B×nh th−êng 37 41.1 - KÐm 5 5.6 - Kh«ng hµi lßng 5 5.6 2 Th¸i ®é phôc vô 7 C¶nh quan, m«i tr−êng - RÊt tèt 6 6.7 - RÊt hµi lßng 11 12.2 - Tèt 67 74.4 - Hµi lßng 46 51.1 - B×nh th−êng 17 18.9 - B×nh th−êng 31 34.4 - KÐm - Kh«ng hµi lßng 2 2.2 3 DÞch vô ¨n uèng 8 §iÒu ®em l¹i thÝch thó - RÊt tèt 12 13.3 - C¶nh quan 14 15.6 - Tèt 64 71.1 - D©n ®Þa ph−¬ng 16 17.8 - B×nh th−êng 11 12.2 - Phong tôc tËp qu¸n 32 35.6 - Ch−a tèt 3 3.3 - C¸c SP truyÒn thèng 16 17.8 4 C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ - §å ¨n 12 13.3 - RÊt ®Æc s¾c 10 11.1 9 Mong muèn trë l¹i -§Æc s¾c 41 45.6 - Ch¾c ch¾n 5 5.6 - B×nh th−êng 23 25.6 - Kh«ng ch¾c 58 64.4 - Kh«ng hµi lßng 2 2.2 - Kh«ng 27 30.0 5 C«ng t¸c b¶o tån - RÊt tèt 19 21.1 - B×nh th−êng 65 72.2 - Ch−a tèt 6 6.7 Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------135 Phô lôc 4: Mét sè h×nh ¶nh vÒ du lÞch §iÖn Biªn Phñ Toµn c¶nh thµnh phè §iÖn Biªn Phñ Trung t©m Héi nghÞ Khu ®« thÞ míi Noong Bua B¶n ®ång bµo d©n téc th¸i C¸nh ®ång M−êng Thanh Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------136 Thæ cÈm §iÖn Biªn ThiÕu n÷ Th¸i víi kh¨n Piªu Mua Thæ cÈm Phiªn chî vïng cao Trang phôc d©n téc M«ng NiÒm vui Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận Văn Thạc sỹ khoa học Kinh tế --------------------------------------137 Kh¸ch s¹n 2 sao Hµ Néi - §iÖn Biªn Phñ Nhµ hµng ®Æc s¶n d©n téc H−¬ng rõng - VÞ biÓn Nhµ nghØ trªn ®¶o hå P¸ Khoang Kh¸ch s¹n M−êng Thanh C¶ng hµng kh«ng §iÖn Biªn Phñ ._.