Thuế quan (Thuế nhập khẩu) Việt Nam trong quá trình hội nhập AFTA

Lêi më ®Çu Trong ®iÒu kiÖn ngµy nay, toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ ®· trë thµnh mét xu thÕ kh¸ch quan trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi vµ ®ang cuèn hót toµn thÓ nh©n lo¹i hoµ vµo dßng ch¶y cña nã. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· t¹o ra nh÷ng thêi c¬ thuËn lîi cho c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn, nh­ng còng ®Æt mçi n­íc ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n, trong ®ã vÊn ®Ò xo¸ bá hµng rµo thuÕ quan nh»m thùc hiÖn tù do ho¸ th­¬ng m¹i toµn cÇu ®ang lµ mét th¸ch thøc to lín. ViÖc c¾t gi¶m thuÕ quan kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn tÝnh hÖ thèng cña chÝnh s¸ch thuÕ nãi chung mµ ®iÒu quan träng h¬n, t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ sù thay ®æi cña chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Ngµy 28/7/1995 ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña HiÖp héi c¸c §«ng Nam ¸ (ASEAN) vµ cam kÕt b¾t ®Çu thùc hiÖn HiÖp ®Þnh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc (CEPT) do khèi Khu vùc Th­¬ng m¹i Tù do ASEAN (AFTA) tõ 1/1/1996, hoµn thµnh vµo n¨m 2006. Tham gia AFTA vµ ho¹t ®éng trong ASEAN, ViÖt Nam ®ång thêi lµ thµnh viªn s¸ng lËp DiÔn ®µn Hîp t¸c ¸ - ¢u (ASEM), ®· gia nhËp diÔn dµn kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), ký kÕt HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i Hoa kú t¹i Washington cã hiÖu lùc kÓ tõ ngµy 13/7/2000 vµ ®ang ®µm ph¸n gia nhËp Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) ViÖt Nam héi nhËp c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ trong mét bèi c¶nh míi, tr­íc nh÷ng th¸ch thøc míi.ViÖt Nam lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn, nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cßn ë møc thÊp, ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. Héi nhËp mang l¹i sù t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn, nh­ng ph¶i ®èi ®Çu víi nh÷ng vÊn ®Ò ph¸t sinh do héi nhËp, c¹nh tranh, thËm chÝ do khñng ho¶ng kinh tÕ - tµi chÝnh g©y ra ®èi víi nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. ¶nh h­ëng cña sù héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ lµ quan träng, nh­ng nãi chung th× nã kh«ng th©u tãm ®­îc nh÷ng ¶nh h­ëng ®èi víi tõng ngµnh, ®Æc biÖt ®èi víi ngo¹i th­¬ng. Toµn cÇu ho¸ víi quy m« lín h¬n, tèc ®é nhanh h¬n, kh«ng ngõng. Nã kh«ng ®¬n thuÇn lµ xu h­íng, mµ lµ xu h­íng hèi thóc c¸c n­íc héi nhËp m¹nh h¬n c¶ vÒ kinh tÕ, s¶n xuÊt, bu«n b¸n, c«ng nghÖ, b¶o vÖ m«i tr­êng… C¸c lùc l­îng kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ c«ng nghÖ m¹nh n¾m ch¾c hÇu hÕt c¸c nÒn kinh tÕ quan träng cña thÕ giíi ®ang gia t¨ng thóc giôc sù héi nhËp toµn cÇu cña c¸c nÒn kinh tÕ. Mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu, còng ®ßi hái trËt tù chÝnh trÞ thÕ giíi øng víi nã. Kinh tÕ toµn cÇu vÒ mÆt l« gÝc biÖn chøng sÏ lµm cho nhiÒu quyÕt ®Þnh quèc gia vÒ chÝnh s¸ch s¶n xuÊt, tµi chÝnh, th­¬ng m¹i, ®Çu t­, viÖn trî Nhµ n­íc vv... ®­îc ®Æt trong sù tho¶ thuËn quèc tÕ, trong khu«n khæ c¸c tæ chøc quèc tÕ. Quèc tÕ cßn bµn vµ quyÕt ®Þnh c¶ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ trèn thuÕ, chiÕm ®o¹t b¶n quyÒn, téi ph¹m xuyªn biªn giíi, röa tiÒn, tham nhòng. WTO khëi x­íng mét vßng ®µm ph¸n toµn cÇu míi, vßng ®µm ph¸n thiªn niªn kû b¾t ®Çu víi Héi nhËp Bé tr­ëng cña c¸c n­íc thµnh viªn WTO häp vµo th¸ng 11/1999. Môc ®Ých ®µm ph¸n lµ më réng thÞ tr­êng mét c¸ch ®¸ng kÓ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, dÞch vô, hµng n«ng nghiÖp, minh b¹ch trong mua s¾m cña chÝnh phñ, ®Èy nhanh tù do ho¸ thuÕ quan. Ngay c¶ trong APEC, nhiÒu vÊn ®Ò vÒ kinh tÕ - th­¬ng m¹i quèc tÕ nh­ c¸c vÊn ®Ò vÒ n«ng nghiÖp, dÞch vô, thuÕ quan hµng c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i ®iÖn tö, thuËn lîi ho¸ th­¬ng m¹i, ®· ®­îc Héi nghÞ CÊp cao ë Newzealand ®Èy nhanh h¬n vÒ tù do ho¸ vµ chuyÓn sang ®Ó ®µm ph¸n trong khu«n khæ WTO. Khi vßng ®µn ph¸n thiªn niªn kû míi b¾t ®Çu, kh¶ n¨ng gia nhËp WTO cña mét n­íc sÏ khã kh¨n h¬n; c¸c quy ®Þnh cña WTO vÒ kinh tÕ - th­¬ng m¹i quèc tÕ sÏ cµng chÆt chÏ h¬n, luËt ch¬i míi cho th­¬ng m¹i thÕ giíi trong thÕ kû 21 sÏ cµng nghiªm kh¾c h¬n. Toµn cÇu ho¸ dÉn ®Õn siªu c¹nh tranh trong th­¬ng m¹i. ViÖc h¹ thÊp c¸c hµng rµo b¶o hé ®Èy c¸c nÒn kinh tÕ vµo c¹nh tranh toµn cÇu. Trong bèi c¶nh nµy, viÖc c¶i c¸ch thuÕ quan ë ViÖt Nam theo nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ vµ cô thÓ cña HiÖp ®Þnh CEPT ®ßi hái ph¶i c©n nh¾c tÝnh to¸n kü l­ìng ®Ó thùc hiÖn AFTA mét c¸ch cã lîi vµ phï hîp nhÊt. Do vËy, nghiªn cøu ®Ò tµi “ThuÕ quan(ThuÕ NK) ViÖt nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp AFTA” nh»m kh¸i qu¸t ho¸ nh÷ng thay ®æi vÒ thuÕ néi ®Þa vµ tiÕn hµnh thùc hiÖn gi¶m thuÕ nhËp khÈu theo ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung lµ mét yªu cÇu cÊp thiÕt, cã ý nghÜa c¶ vÒ mÆt lý luËn lÉn thùc tiÔn kh«ng chØ ®èi víi viÖc ViÖt Nam tham gia ASEAN, mµ ®èi víi viÖc n­íc ta tham gia APEC, gia nhËp WTO. C¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu ®­îc vËn dông trong kho¸ luËn nµy gåm duy vËt biÖn chøng, so s¸nh, tæng hîp vµ ph©n tÝch, kÕt luËn nh÷ng kÕt qu¶ thèng kª víi sù vËn dông lý luËn. Kho¸ luËn tèt nghiÖp còng vËn dông c¸c quan ®iÓm, ®­êng lèi ph¸t triÓn chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Ó kh¸i qu¸t, hÖ thèng vµ kh¼ng ®Þnh c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu. Bè côc kho¸ luËn tèt nghiÖp Néi dung chÝnh cña kho¸ luËn tèt nghiÖp ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: AFTA vµ nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ c¶i c¸ch thuÕ quan trong khu«n khæ AFTA Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng gia nhËp AFTA cña ViÖt nam Ch­¬ng III. Xu h­íng c¶i c¸ch thuÕ quan cña ViÖt nam Ngoµi ra, cßn cã Lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn. Qua ®©y, em xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh ®Õn thÇy gi¸o TS. NguyÔn H÷u Kh¶i, ng­êi ®· trùc tiÕp h­íng dÉn khoa häc, tËn t×nh gióp ®ì em. Em còng xin c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng vµ nh÷ng ng­êi ®· ñng hé, nhiÖt t×nh gãp ý kiÕn ®Ó em hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Ch­¬ng I AFTA vµ nh÷ng quy ®Þnh chung vÒ c¶i c¸ch thuÕ quan trong khu«n khæ AFTA I. Vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ khu vùc mËu dÞch Tù do ASEAN 1. Tõ hiÖp ®Þnh ­u ®·i th­¬ng m¹i ASEAN (PTA) ®Õn CEPT - sù h×nh thµnh AFTA. Ngay tõ thêi kú ®Çu, c¸c n­íc ASEAN ®· thÊy ®­îc tÇm quan träng to lín, v× thÕ ®· chó träng x©y dùng, t¨ng c­êng liªn kÕt kinh tÕ nãi chung, th­¬ng m¹i nãi riªng gi÷a c¸c n­íc trong khèi. HiÖp ®Þnh ­u ®·i th­¬ng m¹i lµ v¨n kiÖn quan träng ®Çu tiªn cña ASEAN nh»m tiÕn tíi tù do ho¸ bu«n b¸n khu vùc. HiÖp ®Þnh nµy kh«ng ®Æt ra nh÷ng môc tiªu ®Æc biÖt nh­ c¸c hiÖp ®Þnh ­u ®·i bu«n b¸n kh¸c cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, mµ cè g¾ng thiÕt lËp mét c¬ chÕ gióp ho¹t ®éng th­¬ng m¹i trong ph¹m vi ASEAN ®­îc tù do ho¸ tõng b­íc, phï hîp víi kh¶ n¨ng cña thµnh viªn. Ban ®Çu, c¸c n­íc thùc hiÖn ­u ®·i víi tõng s¶n phÈm ®­îc lùa chän theo ph­¬ng ph¸p lËp b¶ng ma trËn vµ ph­¬ng ph¸p tù nguyÖn. Theo HiÖp ®Þnh, tæng sè 71 mÆt hµng ®­îc ­u ®·i, trong ®ã 21 mÆt hµng ®­îc h­ëng quy chÕ cña PTA theo ph­¬ng ph¸p ma trËn vµ 50 mÆt hµng theo ph­¬ng ph¸p tù nguyÖn. Sau n¨m 1980 c¸c n­íc ASEAN h­íng vµo tù do ho¸ th­¬ng m¹i h¬n n÷a, chuyÓn tõ ph­¬ng ph¸p tù nguyÖn vµ lùa chän tõng s¶n phÈm sang ­u ®·i toµn bé víi mäi thµnh viªn, hiÖu qu¶ h¬n. Møc gi¶m 20% thuÕ cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn ®­îc th«ng qua ®èi víi 6000 s¶n phÈm víi gi¸ trÞ d­íi 500.000 USD. Møc giíi h¹n nµy t¨ng dÇn tõ 500.000USD lªn 1 triÖu, sau ®ã lµ d­íi 10 triÖu. N¨m 1984 ng­êi ta chÊp nhËn gi¶m 20 - 25% thuÕ ®èi víi tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ bu«n b¸n v­ît 10 triÖu USD. Tíi th¸ng 6 -1986, cã tÊt c¶ 12647 s¶n phÈm cña n­íc ASEAN ®­îc h­ëng ­u ®·i theo PTA. Mét nöa sè n­íc nµy gi¶m thuÕ 20 - 25% c¸c hµng kh¸c nhau. Giíi h¹n ­u ®·i thuÕ trung b×nh ®èi víi tõng quèc gia kh¸c nhau. VÝ dô: Singapore cã chÕ ®é tù do ho¸ th­¬ng m¹i réng r·i nªn ngay tõ tr­íc khi thùc hiÖn PTA, nhiÒu mÆt hµng nhËp khÈu ®· kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ. HÇu nh­ 95% mÆt hµng n»m trong Danh môc ­u ®·i cña Singapore ®· cã thuÕ suÊt ë møc 0%, khiÕn cho tû lÖ miÔn gi¶m trung b×nh lµ 2,3% MÆc dï vËy, cho tíi tr­íc Héi nghÞ CÊp cao Manila, qu¸ tr×nh thùc hiÖn PTA tiÕn triÓn hÕt søc chËm ch¹p. VÉn cßn rÊt nhiÒu mÆt hµng n»m ngoµi danh s¸ch PTA. Nguyªn nh©n ®Çu tiªn lµ th¸i ®é thiÕu tin cËy lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn PTA. Sau khi cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ, c¸c n­íc ASEAN t×m c¸ch khai th¸c nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c t¹o ra hµng rµo phi thuÕ quan n»m b¶o vÖ nh÷ng quyÒn biÖn ph¸p kh¸o t¹o ra hµng rµo phi thuÕ quan n»m b¶o vÖ nh÷ng quyÒn lîi cña m×nh, c¶n trë quan hÖ bu«n b¸n gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. Do vËy, tû träng c¸c mÆt hµng ®­îc h­ëng quy chÕ PTA rÊt thÊp. N¨m 1987, trong sè 1278 mÆt hµng ®­a vµo danh s¸ch PTA chØ cã 322 mÆt hµng hµng (2,6%) thùc sù ®­îc b¶o ®¶m b»ng ­u ®·i vÒ thuÕ. T­¬ng øng víi sè l­îng mÆt hµng nµy lµ 19% tæng gi¸ trÞ bu«n b¸n néi bé ASEAN. H¬n n÷a, nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ bu«n b¸n néi bé ASEAN. H¬n n÷a, nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ bu«n b¸n lín chiÕm mét tû lÖ cao trong danh s¸ch nh÷ng mÆt hµng bÞ h¹n chÕ (ë Malaysia tû lÖ nµy lµ 60 - 80%) MÆc dï quan hÖ bu«n b¸n néi bé ASEAN t¨ng nhanh xÐt vÒ tû träng cña nã trong tæng sè th­¬ng m¹i thêi kú ®Çu nh÷ng n¨m 80, nh­ng ®iÒu ®ã kh«ng ph¶i lµ kÕt qu¶ thùc hiÖn PTA. Bu«n b¸n trong néi bé ASEAN t¨ng chñ yÕu lµ do t¨ng bu«n b¸n dÇu löa. DÇu löa chiÕm tíi 50% gi¸ trÞ bu«n b¸n gi÷a c¸c n­íc nµy, nªn dÇu lµ yÕu tè chÝnh trong t¨ng bu«n b¸n khu vùc. Cßn trªn thùc tÕ, t¸c ®éng cña PTA ë ®©y rÊt h¹n chÕ. Tû lÖ bu«n b¸n dùa trªn PTA chiÕm 5% tæng gi¸ trÞ ngo¹i th­¬ng. §ã lµ nguyªn nh©n thø nhÊt. Nguyªn nh©n thø hai lµ viÖc c¾t gi¶m thuÕ ch­a ®¹t tíi møc ®é cÇn thiÕt ®Ó t¹o ra nh÷ng kÝch thÝch m¹nh mÏ viÖc bu«n b¸n. C¸c n­íc d­êng nh­ chØ ­u ®·i c¸c mÆt hµng víi vai trß Ýt quan träng trong bu«n b¸n quèc tÕ vµ khu vùc. VÝ dô, Th¸i Lan dµnh sù ­u ®·i lín cho viÖc nhËp khÈu gç, mÆt hµng mµ n­íc nµy kh«ng hÒ nhËp. Còng nh­ vËy, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã lîi thÕ so s¸nh lín còng kh«ng ®­îc ­u ®·i. Trong khi ®ã, viÖc gi¶m thuÕ chØ h­íng vµo c¸c ngµnh kh¸ nhá. NhËn thÊy quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ b¾t ®Çu r¬i vµo tr¹ng kÐm kh¶ quan, bã hÑp trong nh÷ng môc tiªu ng¾n h¹n, Héi nghÞ CÊp cao ASEAN lÇn thø ba n¨m 1989 t¹i Manila ®· nhÊn m¹nh tíi mét sè vÊn ®Ò g©y cÊn c¶n trë viÖc thùc hiÖn PTA. T¹i héi nghÞ nµy, c¸c vÊn ®Ò vÒ viÖc hoµn thiÖn PTA ®· ®­îc th¶o luËn. C¸c n­íc thµnh viªn cam kÕt thùc hiÖn c¾t gi¶m sè l­îng mÆt hµng n»m trong danh môc h¹n chÕ chØ cßn l¹i 10% vµ gi¸ trÞ cña chóng kh«ng v­ît qu¸ 50% tæng gi¸ trÞ bu«n b¸n trong khu vùc. Thñ tôc ®­a c¸c mÆt hµng míi vµo danh s¸ch ®­îc ­u ®·i cña PTA còng thay ®æi tõ viÖc xem xÐt hµng n¨m sang ch­¬ng tr×nh 5 n¨m (tõ 1988 ®Õn 1992). Sau mét thêi gian thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh nµy, ®· cã mét sè tiÕn bé. Sè mÆt hµng ­u ®·i t¨ng, møc t¨ng thay ®æi theo tõng n­íc. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i c¶ c¸c n­íc ®Òu thùc hiÖn ®Çy ®ñ vµ cho ®Õn thêi ®iÓm ®ã, sù ®ãng gãp cña PTA ®èi víi bu«n b¸n trong khu vùc, xÐt vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi còng nh­ tû träng vÉn cßn Ýt. M¾c t¨ng nhap¹ khÈu vµ xuÊt khÈu gi÷a c¸c n­íc cßn thÊp. VÝ dô tû träng xuÊt khÈu cña Indonesia tíi c¸c thµnh viªn theo PTA chØ t¨ng tõ 1,4% n¨m 1986 lªn 3,5% n¨m 1989. Trong khi ®ã tû träng nhËp khÈu cßn thÊp h¬n, tõ 1,2% lªn 1,6%. Tuy nhiªn nhÞp ®é t¨ng tr­ëng nµy còng vµo lo¹i kh¸ so víi møc t¨ng tr­ëng chung cña toµn thÕ giíi. Nh×n chung, tuy cã mét sè tiÕn bé nh­ng tèc ®é tù do ho¸ th­¬ng m¹i thùc hÖn trong khu«n khæ PTA vÉn cßn rÊt chËm vµ h¹n chÕ. Nh÷ng biÖn ph¸p më réng bu«n b¸n thùc chÊt chØ lµ nh÷ng biÖn ph¸p nh»m nh÷ng môc tiªu ng¾n h¹n. Do vËy, c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN thÊy cÇn thiÕt ph¶i cã mét c¬ chÕ hîp t¸c mang tÝnh thÓ chÕ, thèng nhÊt tiªu chÝ phèi hîp hµnh ®éng, t¨ng møc ­u ®·i, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc, nh¾m tíi nh÷ng môc tiªu xa h¬n. NhÊt lµ sau chiÕn tranh l¹nh, sù chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cña hµng lo¹t c¸c n­íc nh­ Trung Quèc, Ên §é vµ c¸c n­íc §«ng ¢u, c¸c quèc gia ASEAN ngµy cµng cã nhÒu ®èi thñ c¹nh tranh thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¹nh tranh th­¬ng m¹i. C¸c nÒn kinh tÕ ASEAN ®øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc míi do sù xuÊt hiÖn cña nh÷ng tæ chøc hîp t¸c khu vùc h¬n h¼n vÒ quy m«, tiÒm n¨ng vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn nh­ EU, NAFTA. Tr­íc søc Ðp cña chñ nghÜa khu vùc vµ xu h­íng toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi, ngµy cµng cã nhiÒu dÊu hiÖu lµm mÊt ®i c¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c n­íc ASEAN, buéc c¸c n­íc ASEAN ph¶i cã sù thèng nhÊt phèi hîp hµnh ®éng, nç lùc t×m nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy nhanh chãng bu«n b¸n néi bé vµ tù do ho¸ quan hÖ th­¬ng m¹i. Hµng lo¹t cuéc gÆp gì gi÷a c¸c quan chøc chÝnh phñ ASEAN ®· diÔn ra nh»m gi¶i quyÕt nhu cÇu cÊp b¸ch trªn. Ngµy 28/1/1992, t¹i Héi nghÞ Th­îng ®Ønh ASEAN lÇn thø 4 diÔn ra t¹i Singapore, c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®· chÝnh thøc ký kÕt c¸c v¨n kiÖn thµnh lËp AFTA. Mét trong nh÷ng v¨n kiÖn quan träng nhÊt ®èi víi viÖc thµnh lËp AFTA lµ HiÖp ®Þnh vÒ ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung dµnh cho AFTA (CEPT). Trªn nguyªn t¾c, HiÖp ®Þnh Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) ®· ®­îc th«ng qua th¸ng 10 - 1991 thay thÕ choi PTA. Theo hiÖp ®Þnh CEPT , c¸c n­íc ASEAN tho¶ thuËn gi¶m thuÕ quan trong th­¬ng m¹i néi bé ASEAN xuèn cßn tõ 0% ®Õn 5%, lo¹i bá c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh l­îng vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan, ®ång thêi t¨ng c­êng hîp t¸c trong lÜnh vùc h¶i quan. Ch­¬ng tr×nh thùc hiÖn CEPT ban ®Çu ®­îc dù kiÕn kÐo dµi trong vßng 15 n¨m, b¾t ®Çu tõ 1/3/1993, hoµn thµnh vµo 1/1/2008. Tuy nhiªn, víi nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan theo h­íng ®Èy m¹nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña c¸c vßng ®µm ph¸n U rugoay, tr­íc nh÷ng b­íc tiÕn nhanh cña Khu vùc th­¬ng m¹i tù do B¾c Mü (NAFTA) vµ kÕ ho¹ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®Çy tham väng nh­ng còng rÊt kh¶ thi cña Tæ chøc Hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), t¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng ASEAN lÇn thø 26 häp t¹i Th¸i Lan (th¸ng 9/1994), c¸c n­íc ASEAN ®· thèng nhÊt vÒ nguyªn t¾c sÏ hoµn thµnh thùc hiÖn AFTA sím h¬n, kÕt thóc vµo n¨m 2003. QuyÕt ®inh nµy ®· ®­îc chÝnh thøc ho¸ t¹i Héi nghÞ cÊp cao ASEAN lÇn IV häp vµo th¸ng 9/1995 t¹i Bangkok. T¹i Héi nghÞ CÊp cao ASEAN chÝnh thøc lÇn thø VI häp t¹i Hµ Néi th¸ng 12/1998, c¸c n­íc ASEAN ®· thèng nhÊt ®Èy nhanh h¬n n÷a tiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA. Tæng th­ ký hiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ Rodoflo Severino ®Ò nghÞ ASEAN nªn ®Èy nhanh thêi h¹n chãt ®Ò ra ®Õn hÕt n¨m 2010 ph¶i xo¸ bá mäi hµng rµo thuÕ quan nh»m ®­¬ng ®Çu víi sù c¹nh tranh ngµy cµng t¨ng vµo ®Çu t­. Ph¸t biÓu t¹i diÔn ®µn th«ng tin t¹i Manila, ¤ng Severino cho biÕt nÕu ®îi ®Õn n¨m 2010 ASEAN míi dì bá mäi hµng rµo thuÕ quan trong khi c¸c n­íc ®­a ra thêi h¹n chãt míi v× cho r»ng thêi h¹n nµy sÏ do c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®Ò ra. N¨m 1993, ASEAN ®· ®Ò ra mét kÕ ho¹ch gi¶m thuÕ quan ®Ó thµnh lËp khu vùc tù do th­¬ng m¹i ASEAN (AFTA), kÕ hoÆch AFTA ®· ®¹t mét b­íc lín håi th¸ng 1/2002 khi 6 n­íc thµnh viªn cò ASEAN vµ còng lµ 6 n­íc ký AFTA ®Çu tiªn lµ Brun©y, In®onªxia, Malaixia, Philippin, Xingapo vµ Th¸i Lan ®· gi¶m thuÕ quan ë mçi n­íc xuèng tõ 0-5%. S¸u n­íc nµy chiÕm h¬n 96% kim ng¹ch th­¬ng m¹i trong khu vùc. Môc tiªu gi¶m thuÕ xuèng tõ 0-5% ®· ®­îc c¸c n­íc ASEAN ®Èy nhanh gÊp ®«i, mét phÇn lµ ®Ó ®èi phã víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh n¨m 1997 ®· ®Èy khu vùc nµy r¬i vµo suy tho¸i nghiªm träng nhÊt trong lÞch sö. C¸c nhµ l·nh ®¹o ASEAN ®· quyÕt ®Þnh lÊy n¨m 2010 lµ n¨m huû bá hoµn toµn thuÕ ®èi víi bu«n b¸n cña c¸c n­íc thµnh viªn cò trong ASEAN. Trong khi thêi h¹n chãt ®èi víi c¸c n­íc thµh viªn míi lµ vµo n¨m 2015. Møc thuÕ trung b×nh ®èi víi hµng ho¸ bu«n b¸n trong khu vùc ASEAN ­íc tÝnh vµo kho¶ng 3,5%, gi¶m so víi 12,76% khi AFTA ®­îc khëi x­íng n¨m 1993. Theo hiÖp ®Þnh tù do th­¬ng m¹i ASEAN, nh÷ng hµng ho¸ bu«n b¸n gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®­îc miÔn thuÕ nÕu nh÷ng mÆt hµng nµy cã tØ lÖ néi ®Þa Ýt nhÊt 40%. ¤ng Severino cho biÕt c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN nªn ®Ò ra thêi h¹n chÝnh x¸c h¬n ®Ó c¸c n­íc nµy gi¶m thuÕ xuèng 0% víi tèc ®é nhanh h¬n. ¤ng cho biÕt ngoµi thêi h¹n chãt lµ n¨m 2010-2015 ®Ó c¸c n­íc thµnh viªn cò vµ míi trong ASEAN b·i bá hoµn toµn thuÕ, mét tiªu chuÈn kh¸c ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch AFTA lµ vµo n¨m 2003 gi¶m xuèng 0% thuÕ ®èi víi c¸c mÆt hµng hiÖn bÞ ®¸nh thuÕ tíi 60%. ¤ng cho r»ng ASEAN sÏ ph¶i t¨ng c­êng nç lùc héi nhËp khu vùc do c¸c khu vùc kh¸c nªn nç lùc b·i bá hµng rµo phi thuÕ quan ®èi víi bu«n b¸n trong khu vùc , trong ®ã cã c¸c quy ®Þnh kiÓm dÞch y tÕ vµ ph©n phèi ®éc quyÒn . Kim ng¹ch th­¬ng m¹i trong khu vùc Ch©u ¸, ®¹t h¬n 700 tØ USSD. C¸c nhµ l·nh ®¹o ASEAN ®ang cã kÕ ho¹ch thµnh lËp mét khu vùc tù do th­¬ng m¹i §«ng ¸ lín bao gåm ASEAN, Trung Quèc, NhËt b¶n vµ Hµn Quèc, trë thµnh mét thÞ tr­êng gåm h¬n 2 tØ ng­êi. B»ng c¸ch t¹o dùng nÒn t¶ng thuÕ quan chung trong khu«n khæ AFTA, c¸c quèc gia thµnh viªn ASEAN sÏ cã thÓ t¹o ra ®­îc sù t­¬ng hîp, ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh cña m×nh trong qu¸ tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt vµ ph©n c«ng lao ®éng khu vùc. 2. C¸c môc tiªu c¬ b¶n cña AFTA AFTA ®­îc thiÕt lËp nh»m vµo c¸c môc tiªu c¬ b¶n sau ®©y: Tù do ho¸ th­¬ng m¹i néi bé ASEAN §©y lµ môc tiªu ®Çu tiªn, ®­îc thùc hiÖn b»ng c¸ch lo¹i bá hµng rµo thuÕ quan vµ phÝ thuÕ quan, nhê ®ã sÏ mang l¹i cho c¸c quèc gia ASEAN mét thÞ tr­êng réng h¬n, thÞ phÇn th­¬ng m¹i lín h¬n. Cã thÓ thÊy r»ng c«ng nghiÖp ho¸ ®· lµm t¨ng nhanh chãng quy m« bu«n b¸n gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ ASEAN. Ng­êi ta tÝnh r»ng, vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, phÇn xuÊt khÈu néi bé ASEAN trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm n­íc nµy ®· ®¹t kho¶ng 20%. Khuynh h­íng liªn kÕt th­¬ng m¹i khu vùc ngµy cµng trë nªn m¹nh mÏ. H¬n n÷a, do ®Æc tÝnh h­íng ngo¹i cña nÒn kinh tÕ ASEAN, c¸c nÒn kinh tÕ nµy sÏ thuËn lîi h¬n trong viÖc tiÕn tíi tù do ho¸. §iÒu nµy mÆc dï kh«ng thÓ gióp c¸c quèc gia thµnh viªn ASEAN ®¹t ®­îc nh÷ng tho¶ thuËn th­¬ng m¹i lín cho thÞ tr­êng khu vùc nh­ EU, AFTA, song chÝ Ýt nã còng hç trî cho c¸c quèc gia nµy ®Èy nhanh t¨ng tr­ëng, thay ®æi c¬ cÊu, bæ sung lÉn nhau theo h­íng trë thµnh mét ®èi t¸c c¹nh tranh cã ­u thÕ so víi c¸c thÞ tr­êng khu vùc kh¸c. Thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi §©y lµ môc tiªu träng t©m cña AFTA. AFTA sÏ t¹o dùng mét thÞ tr­êng thèng nhÊt trong ASEAN, cho phÐp thóc ®Èy qu¸ tr×nh hîp lý ho¸, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt trong néi bé khu vùc, ph¸t huy vµ khai th¸c c¸c thÕ m¹nh cña nÒn kinh tÕ thµnh viªn. Thùc hiÖn môc tiªu nµy n»m gi¶i quyÕt ba vÊn ®Ò: - Ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ trong toµn bé nÒn kinh tÕ ASEAN nãi chung, trong tõng ngµnh s¶n xuÊt nãi riªng, thóc ®Èy c¸c c«ng ty ®a quèc gia ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ASEAN. Th«ng qua AFTA, c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc h­ëng c¸c quy chÕ ­u ®·i ®Çu t­ ë tÊt c¶ c¸c thµnh viªn. - T¨ng ®Çu t­ trùc tiÕp vµo c¸c n­íc ASEAN. §ã lµ nhê kÕt qu¶ mËu dÞch gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn t¨ng lªn theo AFTA vµ do ®ã kÝch thÝch c¸c c«ng ty NhËt , Mü, EU vµ NICs ®Çu t­ trùc tiÕp nhiÒu h¬n n÷a ®Ó gi÷ thÞ tr­êng nµy thay v× tr­íc ®©y hä th­êng cung øng tõ c¸c c¬ së s¶n xuÊt ngoµi ASEAN. - T¨ng sù lín m¹nh cña chÝnh thÞ tr­êng néi ®Þa khu vùc nhê sù t¨ng lªn cña søc mua thÞ tr­êng khu vùc ASEAN. Víi ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ra ngoµi khu vùc trªn c¬ së liªn kÕt thÞ tr­êng bªn trong AFTA, ASEAN hoµn toµn cã thÓ kú väng ë kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh thÕ th­¬ng l­îng c¹nh tranh thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Lµm cho ASEAN thÝch nghi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ quèc tÕ ®ang thay ®æi, ®Æc biÖt lµ ph¸t triÓn trong xu thÕ tù do ho¸ th­¬ng m¹i toµn cÇu. AFTA lµ nÊc thang quan träng ®Çu tiªn trªn ®­êng tiÕn tíi thùc hiÖn sù hîp t¸c toµn diÖn vÒ kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc ASEAN. Tr­íc nh÷ng biÕn ®éng cña bèi c¶nh quèc tÕ, ®Æc biÖt sau cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - kinh tÕ khu vùc võa qua, AFTA buéc ph¶i ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn vµ cã thÓ sÏ kh«ng dõng l¹i ë mét khu vùc mËu dÞch hay liªn minh thuÕ quan, mµ trong t­¬ng lai nã sÏ cã thÓ ®­îc tiÕp tôc ph¸t triÓn thµnh mét liªn minh tiÒn tÖ, mét liªn minh kinh tÕ. II. Vai trß vµ néi dung c¶i c¸ch thuÕ quan trong khu«n khæ AFTA. 1. Vai trß cña c¶i c¸ch thuÕ quan. §Ó thÊy ®­îc vai trß cña c¶i c¸ch thuÕ quan, tr­íc hÕt xÐt t¸c ®éng cña viÖc duy tr× hÖ thèng thuÕ quan cã thuÕ xuÊt cao ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. ThuÕ quan víi thuÕ suÊt cao lµm t¨ng ®¸ng kÓ gi¸ hµng nhËp khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ s¶n xuÊt néi ®Þa t¨ng gi¸ hµng cña m×nh b»ng møc gi¸ sau thuÕ cua hµng nhËp khÈu cïng chñng lo¹i. Gi¸ hµng ho¸ trong n­íc t¨ng, ng­êi tiªu dïng chÞu thiÖt. §ång thêi, dÉn tíi t×nh tr¹ng sö dông kh«ng hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc kinh tÕ, do c¸c ngµnh ®­îc b¶o hé sÏ cã kh¶ n¨ng chi tr¶ cao h¬n lao ®éng, ®Êt vµ vèn so víi c¸c ngµnh kh«ng ®­îc hay ®­îc b¶o hé ë møc thÊp h¬n. §iÒu nµy kh«ng chØ lµm t¨ng gi¸ c¸c nguån tµi nguyªn khan hiÕm mµ viÖc ph©n bæ chóng còng kh«ng chÝnh x¸c v× nh÷ng dßng tµi nguyªn nµy sÏ ch¶y sang c¸c lÜnh vùc kÐm hiÖu qu¶ h¬n cña nÒn kinh tÕ. Nh­ vËy, thuÕ quan cao t¸c ®éng tíi toµn bé nÒn kinh tÕ, tíi gi¸ c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ vµ phæ biÕn h¬n lµ gi¸ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt. Ngoµi gia c¸c nhµ s¶n xuÊt cµ cung øng hµng ho¸, dÞch vô cho xuÊt khÈu sÏ ph¶i chÞu t¸c ®éng m¹nh bëi v× thuÕ cao sÏ lµm t¨ng chi phÝ tiªu thô hµng ho¸, trong khi ®ã gi¸ xuÊt khÈu ®ùoc ®Þnh b»ng møc c¹nh tranh quèc tÕ, nh­ vËy lîi nhuËn sÏ gi¶m. Nãi c¸ch kh¸c, thuÕ quan cao cã t¸c ®éng h¹n chÕ xuÊt khÈu. §Ó h¹n chÕ t¸c ®éng tiªu cùc cña chÕ ®é b¶o hé b»ng hµng rµo thuÕ quan cao, c¸c quèc gia ®· tiÕn hµnh c¶i c¸ch thuÕ quan vµ ¸p dông hÖ thèng thuÕ quan “thÊp vµ ®ång nhÊt”. §©y lµ mét hÖ thèng thuÕ mµ kho¶ng c¸ch gi÷a møc thuÕ suÊt cao nhÊt vµ thÊp nhÊt cã xu h­íng thu hÑp vµ thuÕ xuÊt trung b×nh gi¶m dÇn xuèng t­íi møc hîp lý. C¶i c¸ch thuÕ quan theo h­íng nµy ®· ®­îc ¸p dông trong suèt nh÷ng n¨m 80 t¹i Ch©u Mü - La Tinh, Ch©u ¸, Ch©u Phi vµ gÇn ®©y lµ ë §«ng ¢u. Vßng ®µm ph¸n Urugoay vµ c¸ tho¶ thuËn th­¬ng m¹i khu vùc nh­ CEPT/AFTA ®· t¹o thªm ®éng lùc cho qu¸ tr×nh c¶i c¸ch nµy. C¶i c¸ch thuÕ quan theo c¬ chÕ “ thÊp vµ ®ång nhÊt” ®em l¹i nhiÒu lîi Ých kh¸ch nhau: - T¨ng c­êng bu«n b¸n vµ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ. - KhuyÕn khÝch c¸c n­íc tÝch cùc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. - Xo¸ bá chinh x¸c b¶o hé c¸c ngµnh kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶. - Ngoµi ra thuÕ quan thÊp cßn h¹n chÕ t×nh tr¹ng nhËp khÈu bÊt hîp ph¸p trèn thuÕ. Thùc vËy, nÕu thuÕ suÊt cao, c¸c th­¬ng gia cã thÓ trèn thuÕ b»ng c¸ch bu«n lËu hay nh÷ng ph­¬ng thøc bÊt hîp ph¸p kh¸c nhau nh­ khai gian, khai gi¶m ( gian lËn th­¬ng m¹i). NÕu thuÕ suÊt gi¶m, l­îng hµng nhËp khÈu hîp ph¸p cã thÓ t¨ng v× m¾c ®é rñi do cao trong bu«n lËu lín h¬n viÖc nhËp khÈu hîp ph¸p. §ång thêi qua gi¶m thuÕ, chóng ta cã thÓ h¹n chÕ c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i bÊt h¬p ph¸p mµ kh«ng cÇn thùc hiÖn qua c¸c ho¹t ®éng kiÓm tra, gi¸m s¸t hµng ho¸, chøng tõ vµ c¸c quy ®Þnh hµnh chÝnh kh¸c; do ®ã gi¶m bít ®­îc t×nh tr¹ng nhòng nhiÔu, g©y l·ng phÝ thêi gian vµ tiÒn cña c¸c th­¬ng gia còng nh­ c¸c nhµ chøc tr¸ch. Tãm l¹i, viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan hiÖn nay trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã vai trß hÕt søc quan träng, gãp phÇn kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña hµng rµo thuÕ quan cao vµ t¨ng c­êng c¸c t¸c ®éng tÝch cùc cña hÖ thèng thÕ quan ‘ thÊp vµ ®«ng nhÊt”. 2. Néi dung c¶i c¸ch thuÕ quan trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn AFTA. C¬ chÕ chñ yÕu thùc hiÖn AFTA lµ tham gia HiÖp ®Þnh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT). PhÇn nµy sÏ tËp trung nghiªn cøu néi dung c¶i c¸ch thuÕ quan theo CEPT. 2.1. Nh÷ng quy ®Þnh chung cña CEPT vÒ c¶i c¸ch thuÕ quan Môc tiªu cña HiÖp ®Þnh CEPT ban ®Çu (CEPT - 1992) chØ lµ gi¶m toµn bé thuÕ suÊt né bé th­¬ng m¹i ASEAN xuèng møc tõ 0 - 5 % vµo th¸ng 1 n¨m 2008. C¸c s¶n phÈm ®­îc chia thµnh 3 nhãm: gi¶m nhanh, gi¶m th«ng th­êng vµ nhãm lo¹i trõ t¹m thêi. Trong sè 44095 mÆt hµng ®­îc tr×nh cho ban th­ ký ASEAN vµo th¸ng 12 n¨m 1993, cã 14855 mÆt hµng thuéc nhãm gi¶m nhanh, 25918 mÆt hµng thuéc nhãm gi¶m th«ng th­êng vµ 3322 mÆt hµng thuéc nhãm cßn l¹i. C¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ch­a chÕ biÕn kh«ng ®­îc ®­a vµo HiÖp ®Þnh CEPT -1992. Th¸ng 12 n¨m 1995, HiÖp ®Þnh CEPT ®· cã nh÷ng söa ®æi lín bao gåm: - X©y dùng l¹i danh môc c¸c hµng ho¸ lo¹i trõ t¹m thêi. - Më réng ph¹m vi hµng ho¸ tham gia CEPT, gåm c¶ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ch­a chÕ biÕn. - Thµnh lËp nhãm c¸c mÆt hµng n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn nh¹y c¶m. C¸c mÆt hµng nµy ®­îc ¸p dông mét c¬ chÕ tù do ho¸ riªng. - Rót ng¾n thêi gian hoµn thµnh AFTA tr­íc 5 n¨m, tøc lµ kÕt thóc vµo n¨m 2003. §Õn th¸ng 12 n¨m 1995, cã kho¶ng 89% toµn bé c¸c s¶n phÈm xuÊt nhËp khÈu thuéc Danh môc gi¶m thuÕ nhanh vµ gi¶m th«ng th­êng 7,1% thuéc Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi vµ 2,9% lµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghÖp ch­a chÕ biÕn ( gåm c¶ c¸c lo¹i s¶n phÈm nh¹y c¶m). 1% cßn l¹i thuéc Danh môc lo¹i trõ hoµn toµn, kh«ng tham gia CEPT. Dù tÝnh ®Õn n¨m 2003 sÏ cã 99% c¸c s¶n phÈm xuÊt nhËp khÈu ®­îc ®­a vµo CEPT. Nh­ vËy, nh÷ng quy ®Þnh vÒ c¶i c¸ch thuÕ quan trong HiÖp ®Þnh CEPT söa ®æi sÏ ®­îc ¸p dông ®èi víi mäi s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn, kÓ c¶ c¸c hµng ho¸ c¬ b¶n vµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®· qua chÕ biÕn. Tuy nhiªn, trong khung hiÖp ®Þnh ®ã, CEPT ®­îc nhÊn m¹nh cho c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn. C¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµ ®èi t­îng chñ yÕu ®­îc thô h­ëng c¸c ­u ®·i cña ch­¬ng tr×nh gi¶m thuÕ quan. Néi dung c¾t gi¶m thuÕ quan cho c¸c s¶n phÈm thuéc tõng Danh môc cña CEPT ®­îc quy ®Þnh nh­ sau: - Danh môc c¸c s¶n phÈm gi¶m thuÕ ngay: Danh môc nµy bao gåm nh÷ng s¶n phÈm ®­îc c¾t gi¶m thuÕ quan víi lÞch tr×nh gi¶m nhanh vµ gi¶m b×nh th­êng. LÞch tr×nh gi¶m thuÕ nhanh (cßn gäi lµ kÕ ho¹ch gi¶m thuÕ t¨ng tèc) sÏ ®­îc ¸p dông cho 15 nhãm mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn cña ASEAN nh­: xi m¨ng, ho¸ chÊt, ph©n bãn, chÊt dÎo hµng ®iÖn tö, hµng dÖt, dÇu thùc vËt, s¶n phÈm da, s¶n phÈm cao su, giÊy, ®å gèm vµ thuû tinh, ®å dïng b»ng gç vµ song m©y, d­îc phÈm kho¶ng 3200 mÆt hµng, chiÕm tíi 34% tæng sè Danh môc gi¶m thuÕ cña toµn ASEAN. LÞch tr×nh gi¶m thuÕ nhanh ®­îc ph©n ®Þnh thµnh hai nÊc: mét lµ, c¸c s¶n phÈm cã thuÕ suÊt trªn 20% sÏ ®­îc gi¶m xuèng cßn 0 - 5% vµo 1/1/2000 vµ c¸c s¶n phÈm cã thuÕ suÊt b»ng hoÆc thÊp h¬n 20% sÏ ®­îc gi¶m xuèng cßn 0 - 5% vµ 1/1/1998. LÞch tr×nh gi¶m thuÕ b×nh th­êng: sÏ ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp cßn l¹i. §èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã møc thuÕ hiÖn hµnh trªn 20% sÏ ®­îc thùc hiÖn theo hai b­íc.B­íc mét, thuÕ tõ møc hiÖn hµnh gi¶m xuèng møc 20% vµo n¨m 1998. B­íc hai, gi¶m tõ møc thuÕ 20% xuèng møc cuèi cïng 0 - 5% kÕt thóc vµo ngµy 1/1/2003. §èi víi møc thuÕ hiÖn hµnh 20% hoÆc thÊp h¬n sÏ ®­îc gi¶m xuèng møc cuèi cïng 0 - 5% trong vßng 7 n¨m, tøc lµ kÕt thóc vµo n¨m 2000. C¸c danh môc gi¶m thuÕ theo kªnh th«ng th­êng hiÖn chiÕm tû lÖ lµ 55%, lín nhÊt trong tæng sè c¸c Danh môc hµng ho¸ tham gia CEPT. Nh­ vËy, Danh môc gi¶m thuÕ ngay chiÕm mét tû lÖ lín, kho¶ng 89% tæng sè Danh môc gi¶m thuÕ cña Ch­¬ng tr×nh thùc hiÖn CEPT. Do ®ã, c¸c lÞch tr×nh gi¶m thuÕ nhanh vµ gi¶m thuÕ b×nh th­êng nÕu ®­îc thùc hÖn, vÒ c¨n b¶n, gÇn nh­ ®· hoµn thµnh tû suÊt tù do ho¸ th­¬ng m¹i néi bé ASEAN. §iÒu ®¸ng l­u ý ë ®©y lµ sau mét sè n¨m thùc hiÖn CEPT, c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN ®· ®Ò xuÊt vÒ mét lÞch tr×nh gi¶m thuÕ linh ho¹t, nghÜa lµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tu©n thñ theo hai kªnh ®ång tuyÕn víi c¸c quy tr×nh r¹ch rßi cho c¸c thuÕ suÊt cÇn c¾t gi¶m qua tõng thêi kú. Mµ tuú theo ®Æc ®iÓm c¬ cÊu thuÕ cña tõng n­íc, cã thÓ x©y dùng lÞch tr×nh c¾t gi¶m thÝch hîp, miÔn sao gi¶m nhanh thuÕ suÊt cßn 0 - 5% tr­íc n¨m 2003, sím h¬n cµng tèt. N¨m 1999, Héi ®ång AFTA ®· chÊp nhËn ®Ò xuÊt ®ã nh­ mét s¸ng kiÕn nh»m ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ viÖc t¹o dùng mét khu vùc tù do ho¸ th­¬ng m¹i ASEAN tr­íc thêi h¹n. Ngµy 8/3/1999 Héi ®ång AFTA quyÕt ®Þnh c¸c n­íc ASEAN cò sÏ hoµn thµnh c¾t gi¶m thuÕ quan xuèng møc c¬ së 0% vµo 2001. TÝnh tíi th¸ng 4/1999, 73% tæng sè c¸c mÆt hµng chÞu thuÕ cña ASEAN ®· ®ùoc gi¶m thuÕ su¸t xuèng cßn tõ 0 - 5%. TÝnh trung b×nh thuÕ suÊt ASEAN lµ 4,5% vµ n¨m 2000 gi¶m xuèng møc 3,7%. - Danh môc c¸c s¶n phÈm t¹m thêi ch­a tham gia gi¶m thuÕ (danh môc lo¹i trõ t¹m thêi). XuÊt ph¸t tõ hoµn c¶nh cña tõng quèc gia thµnh viªn vµ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c n­íc naú cã thêi gian æn ®Þnh trong mét sè lÜnh vùc cô thÓ nh­ : TiÕp tôc c¸c ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ ®· ®­îc ®­a ra tr­íc khi tham gia kÕ ho¹ch CEPT hoÆc cã thêi gian ®Ó hç trî cho sù æn dÞnh th­¬ng m¹i, hoÆc ®Ó chuyÓn h­íng s¶n xuÊt ®èi víi mét sè s¶n phÈm t­¬ng ®èi träng yÕu. HiÖp ®Þnh CEPT ®· ®­îc phÐp c¸c n­íc ASEAN ®­îc ®­a ra mét sè s¶n phÈm t¹m thêi ch­a thùc hiÖn tiÕn tr×nh gi¶m thuÕ theo kÕ ho¹ch CEPT. C¸c s¶n phÈm trong Danh môc nµy sÏ kh«ng ®­îc h­ëng ­u ®·i. Sau 5 n¨m, hµng ho¸ lo¹i trõ t¹m thêi ph¶i ®­îc chuyÓn sang Danh môc gi¶m thuÕ theo hai kªnh ®ång tuyÕn ®· quy ®Þnh. Do ®ã, kÓ tõ 1/1/1996 ®Õn 1/1/2000, danh môc lo¹i trõ t¹m thêi sÏ ph¶i chuyÓn sang Danh môc gi¶m thuÕ theo CEPT b×nh qu©n 20% mçi n¨m ( Danh môc nµy chØ chiÕm kho¶ng 7,1% tæng sè c¸c danh môc tham gia gi¶m thuÕ. - Danh môc s¶n phÈm n«ng nghiÖp ch­a qua chÕ biÓn. C¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ch­a qua chÕ biÕn ®­îc ph©n ®Þnh thµnh 3 nhãm: Nhãm gi¶m thuÕ, nhãm lo¹i trõ hoµn toµn vµ mét nhãm ®Æc biÖt kh¸c lµ nhãm c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn nh¹y c¶m. Ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ cña tõng nhãm ®­îc quy ®Þnh nh­ sau: - S¶n phÈm n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn trong Danh môc c¾t gi¶m thuÕ ngay ®­îc ®­a vµo ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ nhanh hoÆc ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m b×nh th­êng vµo 1/1/1996 vµ sÏ ®­îc gi¶m thuÕ xuèng cßn 0 - 5% vµo 1/1/2003. - C¸c s¶n phÈm trong Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi cña hµng n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn sÏ ®­îc chuyÓn sang Danh môc c¾t gi¶m thuÕ trong vßng 5 n¨m, tõ 1/1/1998 ®Õn 1/1/2003, mçi n¨m chuyÓn 20%. - C¸c s¶n phÈm n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn nh¹y c¶m ®­îc ph©n ®Þnh vµo hai Danh môc tuú theo møc ®é nh¹y c¶m lµ Danh môc c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn nh¹y c¶m vµ Danh môc c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n ch­a chÕ c¶m cao. ®Õn nay, theo ®Ò xuÊt cña c¸c quèc gia thµnh viªn, nh÷ng mÆt hµng thuéc Danh môc c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn nh¹y c¶m sÏ b¾t ®Çu thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ xuèng cßn 0 - 5% tõ 1/1/2001 vµ kÕt thóc lÞch tr×nh gi¶m thuÕ vµo ngµy 1/1/2010. Trong khi ®ã, c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp ch­a chÕ biÕn nh¹y c¶m cao sÏ b¾t ®Çu tõ 1/1/2003 vµ kÕt thóc vµo 2010. - Danh môc lo¹i trõ hoµn toµn. Theo kÕ ho¹ch CEPT, tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¸p øng yªu cÇu néi dung cña s¶n phÈm cã Ýt nhÊt 40% xuÊt xø tõ bÊt kú n­íc thµnh viªn ASEAN nµo ®Òu n»m trong Danh môc s¶n phÈm trong kÕ ho¹ch CEPT vµo mét c¸ch tù ®éng ®­îc ®­a vµo kÕ ho¹ch gi¶m thuÕ CEPT. Tuy nhiªn, mét n­íc thµnh viªn còng cã thÓ lo¹i trõ mét sè s¶n phÈm kh«ng tham gia HiÖp ®Þnh CEPT vµ xÕp vµo Danh môc lo¹i trõ hoµn toµn. C¸c s¶n phÈm lµ nh÷ng s¶n phÈm ®­îc xem lµ cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ an ninh quèc gia, b¶o vÖ ®¹o ®øc céng ®ång, søc khoÎ, sù sèng cña con ng­êi vµ ®éng thùc vËt, ¶nh h­ëng ®Õn viÖc b¶o tån c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ nghÖ thuËt, c¸c di tÝch lÞch sö hay kh¶o cé. Theo Ch­¬ng tr×nh CEPT, viÖc c¾t gi¶m thuÕ còng nh­ xo¸ bá c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan ®èi víi nh÷ng mÆt hµng nµy sÏ kh«ng ®­îc xem xÐt ®Õn. Quy ®Þnh nµy gièng ®iÒu XX cña hiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch (GATT). §Ó ®¬n gi¶n ho¸, th¸ng 9/1996 ASEAN trao quyÒn cho c¸c n­íc tù thiÕt lËp lÞch tr×nh gi¶m thuÕ cña m×nh cho ®Õn na­m 2003. ASEAN ­íc tÝch r»ng, khi thùc hiÖn AFTA tõng n­íc sÏ cã thuÕ suÊt ­u ®·i trung b×nh cã hiÖu lùc chung ( thuÕ suÊt CEPT) vµo n¨m 2003 nh­ b¶ng sau: B¶ng 1: ThuÕ suÊt CEPT trung b×nh cña tõng n­íc N­íc N¨m 1996 N¨m 2003 Brunei 1.57 0.84 Indonesia 9.05 3.72 Malaysia 4.62 1.97 Philippines 9.22 3.72._. Singapore 0.00 0.00 Th¸i Lan 14.41 4.63 ViÖt Nam 12.7 9.3 ASEAN 5.68 2.25 Nguån: Ban th­ ký ASEAN C¸c ­u ®·i khi thùc hiÖn CEPT cña c¸c quèc gia ASEAN ®­îc trao ®æi trªn nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i. Muèn ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i CEPT khi xuÊt khÈu mét hµng ho¸ trong khèi, mét s¶n phÈm cÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn sau: - S¶n phÈm ®ã ph¶i lµ mét s¶n phÈm cña khèi ASEAN, tøc lµ ph¶i cã hµm l­îng xuÊt xø tõ c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN (hµm l­îng néi ®Þa) Ýt nhÊt 40%) - S¶n phÈm ®ã ph¶i n»m trong Danh môc c¾t gi¶m cña c¶ n­íc xuÊt khÈu vµ n­íc nhËp khÈu vµ ph¶i cã møc thuÕ quan nhËp khÈu b»ng hoÆc thÊp h¬n 20%. - S¶n phÈm ®ã ph¶i cã ch­¬ng tr×nh gi¶m thuÕ ®­îc héi ®ång AFTA th«ng qua. C¸c ®iÒu kiÖn nµy ®­îc ®­a ra nh»m ®¶n b¶o sù b×nh ®¼ng hîp lý vÒ c¬ héi tiÕp cËn th­¬ng m¹i gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt ®ang c¹nh tranh trong c¸c quèc gia ASEAn. Chóng còng gãp phÇn khuyÕn khÝch c¸c n­íc thµnh viªn trong ®­a c¸c s¶n phÈm vµo Danh Môc gi¶m thuÕ vµ gi¶m thuÕ xuèng d­íi 20%. C¸c s¶n phÈm thuéc danh môc gi¶m thuÕ theo CEPT vµ c¸c s¶n phÈm ®ñ ®iÒu kiÖn h­ëng ­u ®·i thuÕ quan cña c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c sÏ ®­îc ghi râ trong tµi liÖu h­íng dÉn trao ®æi nh­îng bé theo CEPT (CCEM) xuÊt b¶n hµng n¨m cña mçi n­íc thµnh viªn. 2.2. Danh môc c¸c s¶n phÈm thuÕ theo CEPT cña c¸c quèc gia thuéc ASEAN 6. Danh môc c¸c s¶n ph¶m gi¶m thuÕ ngay. Cho ®Õn n¨m 2003 tÊt c¶ c¸c quèc gia ASEAn 6 ®Òu cã thuÕ suÊt CEPT trung b×nh tõ 0 - 5%. Thùc hiÖn, vµo n¨m 2000 sÏ cã kho¶ng 87% mÆt hµng chÞu thuÕ trong Danh môc gi¶m thuÕ ngay cã thuÕ suÊt tõ 0,5% vµ toµn bé c¸c quèc gia ASEAN6, ngo¹i trõ Th¸i lan, sÏ cã tû lÖ thuÕ suÊt trung b×nh trong kho¶ng 0 , 5%. 5 nhãm mÆt hµng chiÕm tû träng lín nhÊt trong th­¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia ASEAN: - M¸y mãc, c¸c thiÕt bÞ ®iÖn tö (HS 84 - 85) - Kho¸ng s¶n (HS 25 - 27) - C¸c s¶n phÈm s¾t thÐp (HS 72 - 83) - DÖt may (HS 50 - 63) - Ho¸ chÊt (HS 28 - 38). C¸c mÆt hµng trªn ®Òu cã tû lÖ thuÕ suÊt CEPT trung b×nh tõ 0 - 5 % vµo n¨m 2000. ChØ cã 5 mÆt hµng kh«ng cã thuÕ suÊt n»m trong kho¶ng 0 - 5% vµo n¨m 2000 lµ: - L­¬ng thùc (HS 16 / 24) - Gç (HS 44 - 64) - GiÇy dÐp (HS 63 - 67) - Vò khÝ (HS 93) - C¸c s¶n phÈm chÕ biÕn hçn hîp (HS 94 - 96) XÐt vÒ tû lÖ % c¸c s¶n phÈm tham gia CEPT, c¸c n­íc ASEAN 6 ®Òu cã tû lÖ cña c¸c s¶n phÈm thuéc Danh môc gi¶m thuÕ ngay chiÕm kh¸ cao, tõ 85,7% (Philippine) tíi 98,4% ( Th¸i Lan). Th¸i Lan quy ®Þnh 8996 mÆt h»ng chÞu thuÕ thuéc Danh môc gi¶m thuÕ ngay, cao nhÊt trong c¸c thµnh viªn ASEAN6 vµ cã møc thuÕ CEPT trung b×nh ban ®Çu (n¨m 1993) cao nhÊt lµ 14,41%. TiÕp ®ã lµ Philippine, thuÕ suÊt CEPT trung b×nh cña Philipine theo lÞch tr×nh sÏ gi¶m tõ møc 9.22% trong n¨m 1966 xuèng cßn 3.72% vµo n¨m 2003. Singaopore vµ Brunei cã møc thuÕ suÊt trung b×nh cña nhãm c¸c mÆt hµng trong Danh môc gi¶m thuÕ ngay lµ thÊp nhÊt, tiÕp sau ®ã lµ Malaysia. Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi: Ban ®Çu mét sè n­íc ASEAN 6 ph¶i chÞu søc Ðp m¹nh tõ mét sè tËp ®oµn kinh doanh lín. Hä c¶n trë viÖc tham gia AFTA cña c¸c n­íc nµy b»ng c¸ch yªu cÇu më réng. Danh môc c¸c mÆt hµng lo¹i trõ t¹m thêi. Tuy nhiªn, cuèi cïng c¸c quèc gia nµy còng ®· nhËn ®­îc sù ñng hé cña c¸c tËp ®oµn ®èi víi môc tiªu tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña AFTA. §Æc biÖt, Indonesia ®· gi¶m m¹nh sè l­îng nhãm mÆt hµng trong Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi cña m×nh tõ 1652 nhãm xuèng cßn 752 nhãm mÆt hµng ( tõ tû lÖ 14% xuèng cßn 10.4% tæng sè c¸c nhãm mÆt hµng chÞu thuÐe).Th¸i Lan gi¶m Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi cña m×nh tõ 147 xuèng cßn 111 nhãm mÆt hµng (tõ tû lÖ 2% xuèng cßn 1,2% xuèng cßn 1,2% tæng sè nhãm mÆt hµng chÞu thuÕ). Cho ®Õn n¨m 1999, c¸c quèc gia ASEAN 6 ®Òu ®ang trong tiÕn tr×nh chuyÓn lÇn thø 3 c¸c mÆt hµng thuéc Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi ( c¸c mÆt hµng ®· chÕ biÕn) sang Danh môc gi¶m thuÕ ngay. Trõ Th¸i Lan, c¸c quèc gia ASEAN 6 ®Òu ®· ®Ö tr×nh c¸c nhãm mÆt hµng chuyÓn lÇn 2 cïng víi lÞch tr×nh gi¶m thuÕ yªu cÇu lªn ban thø ký ASEAN. Tuy nhiªn, tû lÖ c¸c mÆt hµng chuyÓn lÇn hai cña mét sè n­íc vÉn nhá h¬n 20% tæng sè c¸c mÆt hµng trong danh môc lo¹i trõ t¹m thêi do ph¶i thùc hiÖn viÖc ®iÒu hoµ thèng nhÊt Danh môc biÓu thuÕ quan cña c¸c n­íc ASEAN. C¸c quècgia ASEAN còng ®· ®Ö tr×nh tªn c¸c mÆt hµng n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn thuéc Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi chuyÓn sang Danh môc gi¶m thuÕ ngay l©n thø nhÊt. - Danh môc c¸c mÆt hµng nh¹y c¶m: Philippine vµ Indonesia yªu cÇu mét sè mÆt hµng nhÊt ®Þnh nh­ g¹o vµ ®­êng ph¶i ®­îc h­ëng mét chÕ ®é ®Æc biÖt v× vai trß qua nträng mang tÝnh chÊt chiÕn l­îc vµ kinh tÕ x· héi cña chóng. §Æc biÖt, víi Indonesia, g¹o lµ mÆt hµng nh¹y c¶m cao nhÊt v× ngµnh s¶n xuÊt g¹o cña Indonesia rÊt lín nh­ng l¹i kh«ng cã hiÖu qu¶ t­¬ng ®èi so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ ch­a s½n sµng ®Ó tham gia c¹nh tranh quèc tÐ. ASEAN ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn lín trong viÖc gi¶i quyÕt khã kh¨n cña vÊn ®Ò nµy th«ng qua viÖc chia c¸c mÆt hµng nh¹y c¶m t×nh hai nhãm: Nhãm mÆt hµng c¸c hµng nh¹y c¶m vµ nhãm c¸c mÆt hµng nh¹y c¶m cao. Tuy nhiªn, vÉn cßn mét sè vÊn ®Ò ch­a gi¶i quyÕt: thuÕ suÊt khëi ®iÓm vµ thuÕ suÊt cuèi cïng cho c¸c mÆt hµng thuéc nhãm nh¹y c¶m cao liªn quan ®Õn vÊn ®Ò lo¹i bá c¸c h¹n chÕ ®Þnh l­îng vµ c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan kh¸c, vµ sÏ cÇn ph¶i lµm g× ®èi víi c¸c mÆt hµng nµy tr­íc n¨m 2001 vµ 2003. Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng gia nhËp AFTA cña ViÖt nam Quan hÖ TM ho¸ ViÖt Nam – ASEAN: T×nh h×nh chung ASEAN Tæng th­ ký ASEAN, Rodolfo C. Severino nhËn xÐt: nhê c¶i c¸ch s©u s¾c trong néi bé ®Ó héi nhËp, §«ng Nam ¸ ®· ®­îc cñng cè v÷ng ch¾c víi viÔn c¶nh t¨ng tr­ëng æn ®Þnh. Giê ®©y HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ®ang lµ mét thÞ tr­êng réng më ®èi víi §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D­¬ng. Ngµy nay, ®iÒu mµ chóng ta nh×n thÊy ë ASEAN lµ mét khu vùc an toµn vµ æn ®Þnh. §iÓm næi bËt cña nÒn kinh tÕ lµ sù héi nhËp trong khu vùc víi mét viÔn c¶nh t¨ng tr­ëng æn ®Þnh do trong khu vùc nµy ®ang diÔn ra sù c¶i c¸ch vµ héi nhËp mét c¸ch s©u s¾c. Mét nhµ ®Çu t­ nµo ®ã mong muèn cã mét tµi n¨ng trong lÜnh vùc kü thuËt cao, tÝnh hiÖu qu¶ trong c¸c lo¹i h×nh dÞch vô, nhiÒu lo¹i vËt liÖu th« hay gi¸ nh©n c«ng rÎ cã thÓ t×m thÊy ë mét hay nhiÒu quèc gia kh¸c trong ASEAN. Cã sù ®Çu t­ th× toµn bé §«ng Nam ¸ lµ thÞ tr­êng, bëi v× thÞ tr­êng ®ã ngµy cµng héi nhËp. §ã lµ lý do t¹i sao khi nãi thÞ tr­êng ASEAN còng lµ nãi ®Õn nÒn kinh tÕ ASEAN. Khu vùc th­¬ng m¹i tù do ASEAN (cßn gäi lµ AFTA) vÒ c¬ b¶n ®· trë thµnh hiÖn thùc víi h¬n 85% lo¹i thuÕ nhËp khÈu trong hÖ thèng AFTA ®· n»m trong danh môc lo¹i thuÕ nhËp khÈu tèi thiÓu. Sè l­îng hµng ho¸ n»m trong danh môc tèi thiÓu nµy chiÕm h¬n 90% sè hµng ho¸ ®­îc giao dÞch trong c¸c n­íc ASEAN. Vµo ®Çu n¨m 2002, phÇn lín hµng ho¸ bu«n b¸n trong ASEAN sÏ chÞu thuÕ nhËp khÈu 5% hoÆc ®­îc miÔn thuÕ hoµn toµn. Còng vµo n¨m 2002 thuÕ nhËp khÈu trung b×nh ¸p dông cho c¸c mÆt hµng bu«n b¸n thuéc AFTA sÏ gi¶m tõ 4,43% hiÖn t¹i xuèng cßn Ýt h¬n 4%. 6 n­íc ®èi t¸c ®Çu tiªn cña hiÖp héi AFTA dù ®Þnh bá hÕt c¸c lo¹i thuÕ nhËp khÈu trong mËu dÞch víi nhau vaß n¨m 2010. ViÖc bá h¼n hµng rµo thuÕ quan ®ang ®­îc th¸o gì dÇn dÇn Sù héi nhËp cña nÒn kinh tÕ ASEAN ®ang t¹o ra mét thÞ tr­êng víi nöa tØ d©n gÇn b»ng nöa sè d©n cña Trung Quèc vµ tæng s¶n phÈm néi bé t­¬ng ®ång víi tæng s¶n phÈm cña Trung Quèc. §iÒu ®ã lµ mét yÕu tè quan träng cho sù quyÕt ®Þnh ®Çu t­ vµo ASEAN. Bèi c¶nh nÒn kinh tÕ ViÖt Nam §¸nh gÝa ho¹t ®éng kinh tÕ , hîp t¸c quèc tÕ trong 10 n¨m qua (1992-2001) ViÖt Nam ®· cã ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn c¬ b¶n: VÒ hîp t¸c quèc tÕ: ThiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi 167 n­íc, më réng quan hÖ th­¬ng m¹i víi h¬n 155 n­íc, thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp c¸c tËp ®oµn vµ C«ng ty thuéc 70 n­íc vµ vïng l·nh thæ, tranh thñ viÖn trî ph¸t triÓn cña 45 n­íc vµ ®Þnh chÕ tµi chÝnh quèc tÕ. Ngµy 25/7/1995 gia nhËp ASEAN, tham gia AFTA; 3/1996 lµ thµnh viªn s¸ng lËp DiÔn ®µn hîp t¸c ¸ - ¢u (ASEM); 11/1998 trë thµnh thµnh viªn APEC, 13/7/2000 ký kÕt HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i víi Hoa kú – HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc 10/12/2001, 12/1994 cho ®Õn nay ®ang tiÕp tôc ®µm ph¸n gia nhËp WTO; Thùc hiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, cam kÕt víi c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ xo¸ bá tõng b­íc c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan , phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ViÖt Nam vµ ph¸p luËt kinh tÕ quèc tÕ lµ më réng c¸c c¬ héi kinh doanh, th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ, t¹o lËp m«i tr­êng ph¸p lý æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. VÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ: Tõ æn ®Þnh vÒ thÞ tr­êng, ViÖt Nam ta sÏ cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó x©y dùng nh÷ng kÕ ho¹ch ®Çu t­, s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt viÖc lµm, ph¸t triÓn kinh tÕ. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®¹t ®­îc môc tiªu vÒ quy m« vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng (kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu thêi kú 1991 -1995 t¨ng gÊp 2-2,5 lÇn so víi 5 n¨m tr­íc;n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 14,45% tû USD, t¨ng 6 lÇn so víi n¨m 1990 – 2,4 tû USD. NhÞp ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu b×nh qu©n 18,4% /n¨m, nhanh h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP kho¶ng 2,6 lÇn). C¬ cÊu xuÊt khÈu ®· chuyÓn dÞch theo h­íng t¨ng tû träng c¸c mÆt hµng chÕ biÕn (t¨ng tõ 8% n¨m 1991 lªm 40% vµo n¨m 2000). NhËp khÈu ®· gãp phÇn phôc vô s¶n xuÊt vµ ®æi míi c«ng nghÖ (t­ liÖu s¶n xuÊt hiÖn nay chiÕm kho¶ng 95% kim ng¹ch nhËp khÈu trong ®ã m¸y mãc thiÕt bÞ 26-27%, nguyªn nhiªn vËt liÖu kho¶ng 60% , kho¶ng 4% cßn l¹i lµ hµng tiªu dïng), thóc ®Èy n©ng cao chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña hµng ho¸. T×nh tr¹ng nhËp siªu ®· gi¶m c¶ vÒ gi¸ trÞ tuyÖt ®èi lÉn t­¬ng ®èi. Chñ tr­¬ng ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng vµ ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®­îc thùc hiÖn t­¬ng ®èi thµnh c«ng. Cã ®­îc nh÷ng thµnh tùu trªn lµ do c«ng cuéc ®æi míi thóc ®Èy, lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn , c¬ cÊu s¶n xuÊt ®­îc chuyÓn dÞch dÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ c¶i thiÖn c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu.Tuy nhiªn vÉn cßn nh÷ng tån t¹i. Cô thÓ lµ quy m« xuÊt khÈu cßn nhá so víi c¸c n­íc trong khu vùc . C¬ cÊu hµng ho¸ cßn l¹c hËu, tû träng hµng th«, hµng s¬ chÕ vµ hµng gia c«ng cßn cao. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng ho¸ cßn thÊp. NhËp khÈu ch­a thay ®æi ®­îc mét c¸ch c¬ b¶n t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ ë mét sè ngµnh . T×nh tr¹ng nhËp lËu vÉn kh¸ nghiªm träng. Nh÷ng tån t¹i trªn b¾t nguån tõ mét sè nguyªn nh©n kh¸ch quan, chñ quan nh­ng chñ yÕu lµ do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta cßn thÊp , c¬ cÊu chuyÓn dÞch chËm. Do vËy, c¶i c¸ch thuÕ quan, tù do ho¸ th­¬ng m¹i lµ tÊt yÕu vµ ®· tõng b­íc phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña n­íc ta cµng sím cµng tèt ®Ó tranh thñ c¸c c¬ héi kinh doanh, tham gia vµo qu¸ tr×nh h×nh thµnh luËt kinh tÕ, th­¬ng m¹i quèc tÕ cã lîi cho m×nh. NÕu tham gia muén sÏ ph¶i chÊp nhËn nhiÒu quy ®Þnh ®· råi, c¸c nghÜa vô ph¶i thùc hiÖn sÏ lín h¬n vµ thêi gian chuyÓn tiÕp còng ng¾n h¬n vµ ViÖt nam ph¶i v­ît qua nhiÒu th¸ch thøc h¬n. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng trªn, tõ 1/1/1996 ViÖt Nam b¾t ®Çu thi hµnh nghÜa vô theo thµnh viªn AFTA, thùc hiÖn c¶i c¸ch thuÕ quan theo CEPT, më ®Çu cã tÝnh chÊt ®ét ph¸ trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ theo h­íng tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam: T¹o thÞ tr­êng l¸ng giÒng æn ®Þnh, t¨ng sù hÊp dÉn ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi, t¹o vÞ thÕ quèc tÕ míi, thóc ®Èy thªm quan hÖ cña n­íc ta víi c¸c n­íc kh¸c, kÓ c¶ c¸c n­íc lín. C¸c n­íc ASEAN ®¸nh gi¸ viÖc ViÖt Nam thùc hiÖn c¶i c¸ch thuÕ quan theo CEPT/AFTA cã ý nghÜa rÊt quan träng, më ®Çu cho mét giai ®o¹n míi ®­a ASEAN nhanh chãng trë thµnh tæ chøc kinh tÕ chung . Sù thËt vÒ AFTA chøng minh r»ng c¸c n­íc ASEAN ®Òu ®· më cöa nÒn kinh tÕ, tiÕn tíi møc ®é tù do ho¸ th­¬ng m¹i trªn nÒn t¶ng nh­ nhau cña ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung. Tuy nhiªn, tham gia khu vùc MËu dÞch Tù do ASEAN, nh×n chung cã thÓ nãi xuÊt ph¸t ®iÓm cña ViÖt Nam tham gia AFTA cã mÆt kh«ng thùc sù thuËn lîi: quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam víi c¸c n­íc quèc gia ASEAN cßn láng lÎo vµ mÊt c©n ®èi lín, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam cßn qu¸ thÊp trong khi hÇu hÕt c¸c n­íc ASEAN cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®iÒu ®ã còng chÝnh lµ th¸ch thøc ®èi víi ViÖt nam khi gia nhËp AFTA. II. Néi dung c¸c ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch thuÕ quan trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn AFTA ë ViÖt Nam. HÖ thèng thuÕ ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi vµ cã nhiÒu c¶i c¸ch, ®Æc biÖt b¾t ®Çu thùc hiÖn AFTA. 1. HÖ thèng thuÕ ViÖt Nam tr­íc khi thùc hiÖn AFTA Tõ n¨m 1995, khi ViÖt Nam gia nhËp ASEAN cam kÕt thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh CEPT.AFTA, Nhµ n­íc ®Æc biÖt quan t©m ®iÒu chØnh thuÕ néi ®Þa, ban hµnh vµ söa ®æi c¸c s¾c thuÕ nh»m hç trî c¶i c¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu theo cam kÕt thùc hiÖn CEPT/AFTA. C¸c ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña hÖ thèng thuÕ ViÖt Nam tr­íc khi thùc hiÖn AFTA HÖ thèng thuÕ ViÖt Nam cã 4 nÐt næi bËt sau: - C¸c lo¹i thÕ doanh thu vµ thuÕ lîi tøc cßn qu¸ phøc t¹p, cã nhiÒu chÕ ®é miÔn, gi¶m thuÕ vµ qu¸ nhiÒu møc thuÕ. - ThuÕ tu tõ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc chiÕm mét tû träng lín. - TÝnh hÖ thèng gi÷a c¸c chÝnh s¸ch thuÕ ch­a chÆt chÏ, võa kh«ng bao qu¸t hÕt ®­îc c¸c nguån thu, thËm chÝ thÊt thu nghiªm träng, ch­a b¶o ®¶m thuÕ lµ nguån thu chñ yÕu, võa cã nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý, trïng lÆp, thuÕ ®¸nh trªn thuÕ nh­ng doanh thu. - NhiÒu vÊn ®Ò cßn ch­a ®­îc c«ng khai trong c«ng t¸c hµnh chÝnh vµ thu thuÕ. §iÒu nµy céng víi tÝnh quan liªu bao cÊp vÉn cßn tån t¹i ®«i chót cña c¸c cÊp vµ c¸c c¬ quan kh¸c dÉn tíi thuÕ cã tÝnh chÊt “kho¶n ®ãng gãp mang tÝnh th­¬ng l­îng”. Chø kh«ng mang tÝnh kh¸ch quan. Do ®ã, cÇn c¶i c¸ch nh÷ng mÆt h¹n chÕ cña hÖ thèng thuÕ ViÖt Nam, Tr¸nh ®¸nh gi¸ thuÕ trïng lÆp, gi¶m kh¶ n¨ng trèn thuÕ, lËu thÕ n»m thùc hiÖn CEPT/AFTA.. Sau ®ã dÇn dÇn hoµn thiÖn, lµm hµi hoµ hÖ thèng thuÕ n­íc ta víi hÖ thèng thuÕ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c quèc gia kh¸c. 2. C¶i c¸ch thuÕ néi ®Þa ë ViÖt Nam §Ó phï hîp víi c¸ch ®¸nh thuÕ cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµ c¸c n­íc ASEAN, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn c¶i c¸ch thuÕ quan vµ ®· v¹ch ra mét ch­¬ng tr×nh bao gåm nh÷ng thay ®æi vÒ thuÕ sÏ ®­îc thùc hiÖn trong 5 n¨m 1999 ®Õn 2004 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo. Mét trong nh÷ng thay ®æi nµy lµ viÖc c¶i c¸ch thuÕ néi ®Þa: thay thuÕ doanh thu b»ng thuÕ GTGT vµ thùc hiÖn luËt thuÕ thu nhËp thay thuÕ lîi tøc tõ 1/1/1999. Cïng víi quyÕt ®Þnh söa ®æi luËt thuÕ TT§B lÇn 3 ngµy 20/5/1998 (cã hiÖu lùc tõ 1/1/1999) nh»m t¸ch thuÕ TT§B ra khái thuÕ nhËp khÈu ®Ó gi¶m thuÕ nhËp khÈu theo cam kÕt thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh CEPT, ®iÒu nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam tham gia AFTA mµ kh«ng bÞ thiÖt thßi vÒ kinh tÕ trong quan hÖ bu«n b¸n víi c¸c n­íc cïng tham gia ký kÕt hiÖp ®Þnh CEPT/AFTA. .2.1. Thay thÕ thuÕ doanh thu b»ng GTGT Theo luËt sè 02/1997/QH9, ®­îc Quèc héi kho¸ IX, th«ng qua trong kú häp thø 11, thuÕ GTGT sÏ ®­îc thùc hiÖn b¾t ®Çu tõ 1/1/1999 thay thÕ thuÕ doanh thu. §Æc ®iÓm cña thuÕ GTGT. - ThuÕ GTGT ®¸nh vµo tõng kh©u s¶n xuÊt kinh doanh. ThuÕ suÊt ®¸nh vµo c¸c kh©u ®Òu b»ng nhau vµ chØ ®¸nh vµo phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm. ThuÕ tÝnh ë kh©u sau ®­îc khÊu trõ sè thuÕ ®· nép ë kh©u tr­íc nh­ng ph¶i c¨n cø vµo chøng tõ ho¸ ®¬n hîp lÖ. Së dÜ ph¶i thay thÕ thuÕ Doanh thu b»ng thuÕ GTGT do: - ThuÕ Doanh thu tÝnh trªn doanh thu ®· cã thuÕ doanh thu, cßn thuÕ GTGT tÝnh trªn gia b¸n hµng ho¸ dÞch vô ch­a cã GTGT. Nh­ vËy, thuÕ GTGT kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm thu trïng l¾p cña thuÕ Doanh thu. - §èi víi hµng s¶n xuÊt ®Ó xuÊt khÈu kh«ng nh÷ng kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT mµ cßn ®­îc khÊu trõ hay hoµn toµn GTGT ®Çu vµo nªn t¹o ®iÒu kiÖn h¹ gi¸ b¸n, n©ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, gãp phÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu më réng l­u th«ng hµng ho¸. §©y lµ mét yÕu tè rÊt cÇn thiÕt khi chóng ta tham gia AFTA. - Tham gia AFTA, thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ quan theo ch­¬ng tr×nh CEPT tÊt yÕu sÏ kÐo theo viÖc gi¶m thu ng©n s¸ch. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p nh»m kh¾c phôc khã kh¨n nµy lµ h¹n chÕ tèi ®a hiÖn t­îng trèn thuÕ, lËu thuÕ. Do thuÕ GTGT ®­îc thu tËp trung ngay tõ kh©u ®Çu vµ viÖc thu thuÕ ë kh©u csau cßn kiÓm tra ®­îc viÖc tÝnh thuÕ, nép thuÕ ë kh©u tr­íc nªn h¹n chÕ ®­îc t×nh tr¹ng thÊt thu thuÕ. MÆt kh¸c, trong thùc tiÔn kinh doanh, sæ s¸ch chøng tõ kinh doanh th­êng kh«ng râ rµng, nªn chñ kinh doanh dÔ trèn thuÕ, lËu thuÕ. Víi thuÕ GTGT, viÖc tÝnh thuÕ ë ®Çu ra ®­îc khÊu trõ sè thuÕ ®Çu vµo lµ biÖn ph¸p, lËu thuÕ. Víi thuÕ GTGT, viÖc tÝnh thuÕ ë ®Çu ra ®­îc khÊu trõ sè thuÕ ®Çu vµo lµ biÖn ph¸p kinh tÕ gãp phÇn thóc ®Èy c¶ ng­êi mua vµ ng­êi b¸n cïng thùc hiÖn tèt h¬n chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ, b¶o ®¶m kh«ng trèn thuÕ, lËu thuÕ. 2.2.Thay thuÕ lîi tøc b»ng thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp §Æc ®iÓm thuÕ thu nhËp DN: - §èi t­îng thu nhËp chÞu thuÕ bao gåm thu nhËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô, vµ thu nh¹p kh¸c kÓ c¶ thu nhËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô ë n­íc ngoµi. §©y lµ mét lo¹i thuÕ trùc thu, phô thuéc vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. - ThuÕ suÊt thuÕ TNDN ¸p dông chung ®èi víi c¬ së kinh doanh trong n­íc vµ tæ chøc c¸ nh©n n­íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam lµ 32%. C¬ së s¶n xuÊt, x©y dùng, vËn t¶i ¸p dông thuÕ suÊt míi cao h¬n møc thuÕ suÊt cò theo luËt thuÕ lîi tøc (25%), nÕu cã khã kh¨n sÏ ®­îc ¸p dông thuÕ suÊt 25% trong thêi h¹n 3 n¨m kÓ tõ n¨m 1999. ThuÕ suÊt thuÕ TNDN ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ bªn n­íc ngoµi vµ bªn n­íc ngoµi tham gia Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh ®­îc quy ®Þnh trong luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. - LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã quy ®Þnh chÕ ®é miÔn, gi¶m thuÕ cho c¸c c¬ së kinh doanh trong n­íc míi thµnh lËp hoÆc di chuyÓn ®Õn c¸c vïng khã kh¨n, c¸c c¬ së kinh doanh më réng quy m« s¶n xuÊt,. Sö dông nhiÒu n÷ nh©n c«ng vµ trong mét sè tr­êng hîp c¸c c¬ së kinh doanh cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ bªn n­íc ngoµi tham gia Hîp ®ång hîp t¸c kinh tÕ kinh doanh còng ®­îc h­ëng chÕ ®é miÔn dÞch gi¶m thuÕ TNDN. ThuÕ thu nhËp tõ doanh nghiÖp thay thÕ cho thuÕ lîi tøc tõ1/1/1999 nh»m: - Bao qu¸t vµ ®iÒu tiÕt ®­îc tÊt c¶ c¸c kho¶n thu nhËp ®·, ®ang vµ sÏ ph¸t sinh cña c¬ së kinh doanh ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng HXCN cña ViÖt Nam. - Th«ng qua viÖc ­u ®·i vÒ thuÕ suÊt, vÒ miÔn thuÕ, gi¶m thuÕ, khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬ së yÕu kÐm v­¬n lªn, khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc c¸ nh©n trong n­íc tiÕn kiÖm ®Ó dµnh vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh doanh , n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trong n­íc trªn tr­íc quèc tÕ. §iÒu nµy ®Æc biÖt cã ý nghÜa khi chóng ta thùc hiÖn AFTA, tham gia tù do ho¸ th­¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi. HÖ thèng ho¸ nh÷ng quy ®Þnh ­u ®·i vÒ thuÕ trong c¸c luËt kh¸c vµ LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, b¶o ®¶m sù râ rµng, thèng nhÊt trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é ­u ®·i vÒ thuÕ. 2.3. C¶i c¸ch thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (TT§B) §Æc ®iÓm: - ThuÕ TT§B lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu, ®­îc cÊu thµnh vµ gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ ng­êi mua lµ ng­êi chÞu thuÕ. - ThuÕ TT§B th­êng cã thuÕ suÊt cao nh»m ®iÒu tiÕt thu nhËp cña nh÷ng nh­êng tiªu dïng c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô cao cÊp. - ThuÕ TT§B chØ thu mét lÇn ë kh©u s¶n xuÊt hay nhËp khÈu ®èi víi hµng ho¸ thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B. - C¸c hµng ho¸ thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B khi xuÊt khÈu th× kh«ng ph¶i nép thuÕ TT§B. VÒ söa ®æi cña thuÕ TT§B. LuËt thuÕ TT§B ®­îc Quèc héi th«ng qua ngµy 30/6/1990, söa ®æi, bæ sung lÇn thø nhÊt ngµy 5/5/1993, lÇn hai ngµy 28/10/1995, lÇn ba ngµy 20/5/1998. Nh÷ng thay ®æi chÝnh cña luËt thuÕ TT§B. - ¸p dông thuÕ suÊt thuÕ TT§B ®èi víi « t« néi ®Þa ngang b»ng « t« nhËp khÈu, phï hîp víi yªu cÇu cña chÕ ®é ®·i ngé quèc gia ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu ®­îc ký kÕt gi÷a c¸c n­íc tham gia AFTA. Tuy nhiªn vÉn cã sù ph©n biÖt thuÕ suÊt ®¸nh gi¸ vµo thuèc l¸ nhËp khÈu vµ thuèc l¸ ®­îc s¶n xuÊt tõ nguån nguyªn liÖu trong n­íc. - Söa ®æi thø hai cña luËt TT§B chñ yÕu ®Ó h¹n chÕ tiªu dïng c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô cao cÊp ë ViÖt Nam. §ã lµ viÖc më réng ph¹m vi c¸c mÆt hµng vµ dÞch vô chÞu thuÕ TT§B. Hµng ho¸: * §iÒu hoµ nhiÖt ®é c«ng suÊt sõ 90.000 BTU trë xuèng * Bµi l¸ * Vµng m·, hµng m· DÞch vô: * Kinh doanh vò tr­êng, m¸t xa, karaoke * Kinh doanh vÐ ®Æt c­îc ®ua ngùa, ®ua xe * Kinh doanh Golf:B¸n thÎ héi viªn, vÐ ch¬i golf - Ban hµnh ®iÒu kho¶n phÐp miÔn vµ gi¶m thuÕ gåm: * C¬ së s¶n xuÊt bia cã quy m« nhá nÕu nép ®ñ thuÕ TT§B theo biÓu thuÕ TT§B t­¬ng øng víi sè lç trong n¨m, hêi h¹n xÐt gi¶m thuÕ kh«ng qu¸ 5 n¨m ®Çu kÓ tõ khi luËt cã hiÖu lùc (1999 ®Õn 2004) * §èi víi c¬ së l¾p r¸p, s¶n xuÊt « t« trong n­íc cã thÓ ®­îc xÐt gi¶m thuÕ TT§B tõ 60 - 100% so víi møc thuÕ cña biÓu thuÕ 1999 ®Õn 2004. NÕu cßn tiÕp tôc bÞ lç th× cã thÓ ®­îc xÐt gi¶m thªm tõ 1 ®Õn 5 n¨m n÷a . * C¬ së kinh doanh Golf ®­îc gi¶m 30% sè thuÕ TT§B ph¶i nép theo BiÓu thuÕ suÊt thuÕ TT§B trong vßng 3 n¨m kÓ tõ n¨m 1999. * C¬ së s¶n xuÊt hµng ho¸ thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B gÆp khã kh¨n do thiªn tai, ®Þch ho¹, t¹i n¹n bÊt ngê thi ®­îc xÐt miÔn gi¶m thuÕ TT§B. Møc gi¶m ®­îc tÝnh theo phÇn tr¨m thiÖt hÞa vÒ tµi s¶n nh­ng kh«ng qu¸ 50% sè thuÕ ph¶i nép trong kú xÐt miÔn gi¶m vµ sè tiÒn thuÕ ®­îc gi¶m kh«ng qu¸ 50% sè thuÕ ph¼i nép trong kú xÐt miÔn gi¶m vµ sè tiÒn thuÕ ®­îc gi¶m kh«ng qu¸ 30% gi¸ trÞ tµi s¶n thiÖt h¹i, thêi gian gi¶m thuÕ kh«ng qu¸ 180 ngµy kÓ tõ sau khi x¶y ra thiÖt h¹i vµ cã xuÊt hµng. ChÕ ®é thuÕ nµy ®­îc ¸p dông nh»m gióp c¸c doanh nghiÖp gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n vµ thÝch øng dÇn víi nh÷ng söa ®æi, c¶i c¸ch thuÕ quan ®­îc thùc hiÖn tõ 1/1/1999. Vµ cã thÓ nãi víi ®iÒu kho¶n nµy chÕ ®é b¶o hé cao ®èi víi c¸c nhµ s¶n xuÊt « t« trong n­íc vÉn ®­îc duy tr× nh÷ng trªn mét c¬ së tÕ nhÞ h¬n so víi c¸c quy ®Þnh tr­íc kia. 3. Néi dung c¶i c¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam 3.1 C¸c cam kÕt gi¶m thuÕ thùc hiÖn AFTA cña ViÖt Nam NghÞ ®Þnh th­ vÒ viÖc ViÖt Nam tham gia thùc hiÖn HiÖp ®Þnh CEPT trong khu«n khæ AFTA ®· ®­îc ký kÕt ngµy 15/12/1995 t¹i Héi nghÞ th­îng ®Ønh ASEAn lÇn thø 5, tæ chøc t¹i Bangkok. Ký kÕt nghÞ ®Þnh th­ nµy, ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ vµ nghiªm tóc ®iÒu kho¶n ®· cam kÕt. C¸c cam kÕt tham gia AFTA, thùc hiÖn c¶i c¸ch thuÕ quan theo CEPT cña ViÖt Nam nµy nh×n chung gièng c¸c cam kÕt cña c¸c quèc gia thµnh viªn ASEAN kh¸c nh­ ®· tr×nh bµy ë ch­¬ng I. ChØ cã mét sù kh¸c biÖt lµ ViÖt Nam cã thêi h¹n hoµn thµnh c¸c cam kÕt chËm h¬n c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c ®Ó cã thÓ kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi kinh tÕ cña m×nh. C¸c nghÜa vô vµ cam kÕt chñ yÕu hiÖn nay cña ViÖt Nam theo AFTA lµ thùc hiÖn: - Quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN) vµ ®·i ngé quèc gia (NT). ViÖt nam vµ c¸c thµnh viªn ASEAN dµnh cho nhau chÕ ®é ­u ®·i tèi huÖ quèc vµ ®·i ngé quèc gia. §ång thêi, ph¶i cung cÊp th«ng tin cã liªn quan vÒ c¬ chÕ th­¬ng m¹i cña m×nh khi ASEAN yªu cÇu. - Gi¶m thuÕ theo ch­¬ng tr×nh CEPT. Ph©n lo¹i c¸c s¶n phÈm vµo 4 Danh môc gåm danh môc gi¶m thuÕ ngay (IL), Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi (TEL), Danh môc hµng n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn nh¹y c¶m (SL), danh môc lo¹i trõ hoµn toµn (GEL). ChuÈn bÞ lÞch tr×nh gi¶m thuÕ ®Õn n¨m 2006 vµ ban hµnh c¸c quy ®Þnh thùc hiÖn. Cô thÓ h¬n lµ: * ChuÈn bÞ Danh môc c¸c hµng ho¸ gi¶m thuÕ ngay (IL). C¸c mÆt hµng nµy sÏ b¾t ®Çu gi¶m thuÕ tõ 1/1/1996 vµ kÕt thóc vµo 1/1/2006 víi thuÕ xuÊt 0 - 5 %. C¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt trªn 20% ph¶i gi¶m xuèng 20% vµo 1/1/2001. C¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt nhá h¬n hoÆc b»ng 20% sÏ gi¶m xuèng 0 - 5% vµo 2003. * Hµng n¨m chuyÓn 20% c¸c mÆt hµng thuéc Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi (TEL) sang Danh môc gi¶m thuÕ (IL), thùc hiÖn trong vßng 5 n¨m, tõ 1/1/1999 ®Õn 1/1/2003. Sau khi ®­îc ®­a vµo IL, c¸c hµng ho¸ nµy ph¶i ®­îc gi¶m thuÕ ch¹m nhÊt lµ 2,3 n¨m mét lÇn, mçi lÇn kh«ng d­íi 5%. * §Ö tr×nh danh môc c¸c mÆt hµng lo¹i trõ hoµn toµn (GEL) - Gi¶m thuÕ theo ch­¬ng tr×nh CEPT ®èi víi c¸c mÆt hµng n«ng s¶n ch­a chÕ biÕn. C¸c yªu cÇu thùc hiÖn t­¬ng tù nh­ trªn ngo¹i trõ kh¸c biÖt vÒ khung thêi gian vµ thªm Danh môc c¸c hµng ho¸ nh¹y c¶m theo CEPT. - ChuÈn bÞ Danh môc c¸c mÆt hµng UASPs ®Ó thùc hiÖn thuÕ b¾t ®Çu tõ 1/1/1996 vµ kÕt thóc vµo n¨m 2006 víi thuÕ suÊt tõ 0 - 5%. - Hµng n¨m chuyÓn c¸c mÆt hµng USPs thuéc Danh môc TEL sang Danh môc IL, thùc hiÖn trong vßng 7 n¨m, tõ 1/1/2000 sang 1/1/2006. - §Ö tr×nh Danh môc c¸c mÆt hµng UPAs nh¹y c¶m (SL) vµ lÞch tr×nh gi¶m thuÕ cña chóng m×nh. - §Ö tr×nh Danh môc c¸c mÆt hµng UAPs lo¹i trõ hoµn toµn theo CEPT. 3.2. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c c¶i c¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®Ó thùc hiÖn AFTA cña ViÖt Nam. 3.2.1 Thùc tr¹ng hÖ thèng thuÕ nhËp khÈu cña n­íc ta trong bèi c¶nh héi nhËp: B­íc vµo nh÷ng n¨m 1990, bèi c¶nh quèc tÕ cã nh÷ng thay ®æi lín vµ cã t¸c ®éng s©u s¾c tíi nÒn kinh tÕ n­íc ta. Tõ n¨m 1991, nguån vay bªn ngoµi gi¶m m¹nh, sù ­u ®·i vÒ gi¸ ®· chÊm døt, nî n­íc ngoµi ph¶i tr¶ hµng n¨m t¨ng lªn. T×nh h×nh quèc tÕ cã nh÷ng biÕn ®éng lín vÒ thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu, vÒ c¸c ch­¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ. Trong mét thêi gian ng¾n chóng ta ph¶i chuyÓn mét phÇn ®¸ng kÓ khèi l­îng bu«n b¸n tõ c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng sang c¸c thÞ tr­êng míi vµ lu«n chÞu sù t¸c ®éng lín vÒ biÕn ®éng cung cÇu vµ gi¸ c¶ hµng ho¸. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, hÖ thèng thuÕ n­íc ta ph¶i cã sù thay ®æi cho phï hîp víi sù biÕn ®éng cña t×nh h×nh quèc tÕ vµ trong n­íc. HÖ thèng thuÕ giai ®o¹n nµy tËp trung vµo môc tiªu t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ h­íng vÒ xuÊt khÈu, b¶o hé vµ thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn. N¨m 1992, luËt thuÕ XNK ra ®êi ®· thèng nhÊt ®­îc chÕ ®é thu thuÕ gi÷a hµng mËu dÞch vµ hµng phi mËu dÞch, do ®ã ®èi t­îng nép thuÕ cã sù thay ®æi. ThuÕ XNK ®¸nh vµo hµng ho¸ XNK cña c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, qua cöa khÈu biªn giíi ViÖt nam kh«ng ph©n biÖt ®ã lµ hµng ho¸ mËu dÞch hay phi mËu dÞch, kÓ c¶ hµng ho¸ trong n­íc ®­a vµo khu chÕ xuÊt vµo thÞ tr­êng trong n­íc. Gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸ nhËp khÈu lµ gi¸ mua t¹i cöa khÈu nhËp theo hîp ®ång ngo¹i th­¬ng, kÓ c¶ chi phÝ b¶o hiÓm vµ chi phÝ vËn t¶i. Gi¸ tÝnh thuÕ hµng xuÊt khÈu lµ gi¸ b¸n t¹i c¸c cöa khÈu theo hîp ®ång ngo¹i th­¬ng, kh«ng bao gåm chi phÝ vËn t¶i vµ b¶o hiÓm. Nh×n chung chÝnh s¸ch thuÕ XNK trong thêi gian nµy ®· thùc hiÖn ®­îc yªu cÇu b¶o hé nÒn s¶n xuÊt trong n­íc cßn non yÕu. Tuy nhiªn biÓu thuÕ XNK giai ®o¹n nµy còng béc lé nhiÒu h¹n chÕ lín nh­: BiÓu thuÕ nhËp khÈu cã møc thuÕ suÊt kh¸ cao, bao gåm 36 møc ¸p dông cho h¬n 3.000 mÆt hµng víi møc chªnh lÖch thuÕ suÊt kh¸ lín (tõ 0% ®Õn 200%), h×nh thµnh mét biÓu thuÕ nhËp khÈu kh¸ phøc t¹p. Cã qu¸ nhiÒu møc thuÕ suÊt thÊp h¬n 5% (chiÕm 55,8% tæng danh môc hµng ho¸ trong biÓu thuÕ nhËp khÈu). Nh­ vËy, møc thuÕ suÊt cao chØ tËp trung vµo mét nhãm nhá c¸c mÆt hµng, g©y nªn t×nh tr¹ng ph©n bæ thuÕ suÊt kh«ng ®ång ®Òu. §iÒu nµy võa h¹n chÕ nguån thu ng©n s¸ch, võa lµm cho chÝnh s¸ch b¶o hé chØ tËp trung cho mét sè mÆt hµng. §ång thêi trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n c¾t gi¶m thuÕ quan sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. V× r»ng, nhiÒu nhãm hµng ho¸ cã møc thuÕ nhËp khÈu cao, nÕu ®­a vµo môc c¾t gi¶m ngay sÏ kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh. Cßn nh÷ng mÆt hµng cã møc thuÕ suÊt thÊp nÕu gi÷ nguyªn th× nguån thu ng©n s¸ch nh¶ n­íc sÏ bÞ thiÕu hôt. Trong tr­êng hîp ®ã, ®Ó ®¶m b¶o nguån thu ng©n s¸ch Nhµ n­íc, biÖn ph¸p t¨ng thuÕ suÊt cã thÓ ®­îc sö dông nh­ng g©y khã kh¨n phøc t¹p trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n. Møc thuÕ suÊt cao ®¸nh vµo mét sè mÆt hµng tiªu dïng mµ trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc, hoÆc s¶n xuÊt víi gi¸ thµnh cao, chÊt l­îng thÊp, ch­a tho¶ m·n nhu cÇu ng­êi tiªu dïng. Gi¸ c¶ hµng nhËp t¨ng cao t¹o nªn xu h­íng gia t¨ng bu«n lËu vµ gian lËn th­¬ng m¹i lµm c«ng t¸c qu¶n lý thÞ tr­êng gÆp nhiÒu khã kh¨n. MÆt kh¸c møc thuÕ suÊt cao nµy l¹i kh«ng c¨n cø vµo tÝnh chÊt cña hµng ho¸ mµ c¨n cø vµo môc ®Ých sö dông. §iÒu nµy hoµn toµn kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. Râ rµng, thuÕ nhËp khÈu giai ®o¹n nµy chñ yÕu ®ãng vai trß ®¶m b¶o nguån thu ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ thùc hiÖn ®­êng lèi b¶o hé ®èi víi s¶n xuÊt trong n­íc. ChÝnh s¸ch ®ã kh«ng thùc sù phï hîp vµ hiÖu qu¶ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ khu vùc, quèc tÕ. Do ®ã c¶i c¸ch thuÕ quan –thuÕ XNK lµ tÊt yÕu ®Ó héi nhËp. 3.2.2 TiÕn tr×nh c¶i c¸ch thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®Ó thùc hiÖn AFTA cña ViÖt nam ThuÕ XNK sau khi tham gia héi nhËp khu vùc ASEAN – thùc hiÖn AFTA §Ó phï hîp víi lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan, th¸ng 10 n¨m 1995 Nhµ n­íc ®· söa ®æi khung thuÕ suÊt nhËp khÈu mét sè mÆt hµng theo h­íng gi¶m møc tèi ®a khung thuÕ suÊt xuèng 60%, phÇn chªnh lÖch gi÷a møc thuÕ nhËp khÈu cò vµ møc thuÕ nhËp khÈu míi ®· ®­îc chuyÓn sang thuÕ TT§B. Do ®ã, tõ ®Çu n¨m 1996 sè l­îng møc thuÕ suÊt cña biÓu thuÕ nhËp khÈu ®· gi¶m ®i cßn 28 møc thuÕ, víi møc thÊp nhÊt lµ 0% vµ cao nhÊt lµ 60% §Ó phï hîp víi mét sè luËt thuÕ míi ban hµnh vµ phï hîp víi quy ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ mµ ViÖt nam ®· vµ sÏ thùc hiÖn cam kÕt, th¸ng 4 n¨m 1998 Quèc héi th«ng qua LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña luËt thuÕ XNK. Néi dung söa ®æi nh­ sau: ThuÕ suÊt ­u ®·i ®­îc ¸p dông cho hµng ho¸ nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ n­íc hoÆc khèi n­íc cã tho¶ thuËn vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt nam ®­îc quy ®Þnh cô thÓ cho tõng mÆt hµng trong biÓu thuÕ nhËp khÈu ­u ®·i ThuÕ suÊt th«ng th­êng ®­îc ¸p dông cho hµng ho¸ nhËp khÈu cã xuÊt xø tõ n­íc hoÆc khèi n­íc kh«ng cã tho¶ thuËn vÒ ®èi xö tèi huÖ quèc trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi ViÖt nam. ThuÕ suÊt th«ng th­êng ®­îc quy ®Þnh cao h¬n kh«ng qu¸ 70% so víi thuÕ suÊt ­u ®·i cña tõng mÆt hµng t­¬ng øng do ChÝnh phñ quy ®Þnh. ThuÕ suÊt ­u ®·i ®Æc biÖt lµ thuÕ suÊt ®­îc ¸p dông cho hµng ho¸ nhËp khÈu tõ n­íc hoÆc khèi n­íc mµ ViÖt nam vµ c¸c n­íc hoÆc khèi n­íc ®ã cã tho¶ thuËn vÒ ­u ®·i ®Æc biÖt vÒ thuÕ nhËp khÈu theo thÓ chÕ khu vùc th­¬ng m¹i tù do, liªn minh thuÕ quan hoÆc ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho giao l­u th­¬ng m¹i biªn giíi vµ tr­êng hîp ­u ®·i ®Æc biÖt kh¸c. Néi dung nµy kh¾c phôc ®­îc quy ®Þnh tr­íc ®©y cña LuËt thuÕ XNK vÒ c¸c laäi thuÕ suÊt ch­a phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, t¹o c¬ së ph¸p lý cho chóng ta thùc hiÖn cam kÕt ­u ®·i ®Æc biÖt víi ASEAN. §èi chiÕu thùc tr¹ng chÝnh s¸ch thuÕ nhËp khÈu cña ViÖt nam víi c¸c cam kÕt gi¶m thuÕ trong héi nhËp cã thÓ rót ra mét sè nhËn ®Þnh nh­ sau: B¶ng 2: Ph©n bè c¸c møc thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu so víi c¸c dßng hµng ho¸ nhËp khÈu Møc thuÕ suÊt (%) Sè l­îng mÆt hµng chÞu thuÕ nhËp khÈu Tû träng trong tæng sè thuÕ nhËp khÈu (%) Ghi chó 0 1,5 4,4 7,5-60 67,5-82,5 90 150 1988 143 382 2853 585 5 27 33,22 2,._. h¬n so víi gi¸ s¶n xuÊt giÊy trong n­íc, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm giÊy s¶n xuÊt tõ nguyªn liÖu bét giÊy. - ThÞ tr­êng nhËp khÈu thµnh phÈm chñ yÕu cña ViÖt Nam lµ §¹i Loan (chiÕm ®Õn 46%), Indonesia(kho¶ng 10%), Malaysia, Hµn Quèc, NhËt B¶n, Nga, Trung Quèc ( khËp lËu, nhËp theo ®­êng tiÓu ng¹ch)… ThÞ tr­êng nhËp bét giÊy chñ yÕu cña ViÖt Nam lµ §øc, Hång K«ng, Th¸i Lan, PhÇn Lan, Singapore… - HiÖn nay møc thuÕ suÊt nhËp khÈu ¸p dông ®èi víi c¸c s¶n phÈm giÊy ë møc t­¬ng ®èi cao tõ 30% - 40% (cao h¬n 20%) LÞch tr×nh c¾t gi¶m theo CEPT/AFTA. §Ó tr¸nh g©y t¸c ®äng ®ét ngét ®ång thêi b¶o hé nh÷ng mÆt hµng trong n­íc ®· b­íc ®Çu s¶n xuÊt hiÖu qu¶, dù kiÕn thêi ®iÓm ®­a vao thùc hiÖn CEPT/AFTA cho c¸c s¶n phÈm giÊy cha ®­a vµo c¾t gi¶m nh­ sau: - C¸c lo¹i giÊy in b¸o, giÊy viÕt va giÊy ph« t« coppy (nhãm 4801): giÊy vµ b×a giÊy kh«ng tr¸ng, trõ giÊy lµm nÒn gi¶m xuÊt giÊy nh«m (nhãm 4802); giÊy vÖ sinh hoÆc giÊy máng lau mÆt vµ c¸c lo¹i giÊy t­¬ng tù dïng cho môc ®Ých vÖ sinh (nhãm 4803); phong b×, bu thiÕp, danh thiÕp.. (nhãm 4817) vµ giÊy vÖ sinh vµ giÊy t­¬ng tù s¶n xuÊt tõ sîi xen lu l« ( nhãm 4818); vë ghi chÐp, vë bµi tËp.. (nhãm 4820); vµ giÊy b×a, nØ xen lu l« dïng ®Ó viÕt, in vµ c¸c môc ®Ých ®å ho¹ kh¸c (nhãm 4823): n¨m 2003 (lïi h¬n so víi thêi ®iÓm n¨m 2002 trong LÞch tr×nh cò). - C¸c lo¹i giÊy vµ b×a kraft kh«ng tr¸ng ( nhãm 4804); giÊy cuèn thuèc l¸ ( nhãm 4813); thïng carton, hép, va li, tÝ s¸ch vµ c¸c lo¹i bao b× kh¸c b»ng giÊy… (nhãm 4819); vµ nh·n b»ng giÊy bäc b×a (nhãm 4821): n¨m 2002 (gièng LÞch tr×nh cò). 6. Nhãm c¸c s¶n phÈm ho¸ chÊt. DiÖn mÆt hµng chÝnh cña ngµnh hµng ho¸ chÊt bao gåm: ho¸ chÊt thuÇn tuý; ph©n bãn; thuèc trõ s©u; s¶n phÈm cao su; ho¸ mü phÈm, xµ phßng vµ c¸c chÊt tÈy röa; vµ pin; ¾c quy. Møc thuÕ suÊt nhËp khÈu MEN cña c¸c nhãm mÆt hµng ho¸ chÊt rÊt ®a d¹ng: ®èi víi nh÷ng mÆt hµng ho¸ chÊt thuÇn tuý, ph©n bãn lµ nh÷ng mÆt Hµ Néiµg ta vÉn ®ang nhËp nhiÒu th× cã møc thuÕ suÊt MFN thÊp (0 – 10%), s¶n phÈm cao su (30 – 50%), ho¸ mü phÈm, xµ phßng vµ chÊt tÈy röa (30 – 50%) pin, ¾c quy (20 – 30%). HiÖn nay, c¸c n­íc ASEAN cò ®· ®­a c¸c mÆt hµng nµy vµo thùc hiÖn c¾t gi¶m theo CEPT/AFTA víi møc thuÕ suÊt CEPT chñ yÕu n»m trong gi¶i 0 – 5% tõ n¨m 2001 trë ®i, trõ mét sè tr­êng hîp c¸c n­íc vÉn ¸p dông møc thuÕ 15%, 10% chio n¨m 2001 råi míi thùc hiÖn c¾t gi¶m tiÕp xuèng 5% nhanh ®èi víi mÆt hµng xµ phßng (Philippines). Indonesia vµ Th¸i Lan ) Pin (th¸i Lan, Brunei) mét sè s¶n phÈm ho¸ mü phÈm (Philippines vµ Th¸i Lan)…. LÞch tr×nh c¾t gi¶m cña c¸c mÆt hµng chÝnh theo CEPT/AFTA. - C¸c ho¸ chÊt h÷u c¬ (nhãm 2901, 2905 – 2935, 2940): dù kiÕn c¸c mÆt hµng nµy vµo thùc hiÖn cept tõ n¨m 2002, gièng víi lÞch tr×nh cò. - Ph©n bãn: HiÖn nay ta ph¶i nhËp khÈu mét sè l­îng lín ph©n bãn, chñ yÕu lµ U rª, DAB, NPK Kali, trong ®ã nhËp khÈu víi kim ng¹ch t­¬ng ®èi lín tõ Indonesia. ThuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu cña c¸c mÆt hµng ph©n bãn ho¸ häc chñ yÕu ë møc 0%. Tuy nhiªn, ph©n bãn ho¸ häc hiÖn nay lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng thuéc diÖn c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµ ®©u vµo quan träng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®­îc qu¶n lý b»ng h¹n ng¹ch, ®Çu mèi nhËp khÈu… HiÖn nay, ®èi víi ph©n ho¸ häc, ta ®ang nghiªn cøu bá c¸c biÖn ph¸p phi quan thuÕ, mµ tr­íc m¾t c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ sè l­îng. Do vËy, dù kiÕn ®­a c¸c mÆt hµng ph©n bãn ho¸ häc vµo thùc hiÖn CEPT vµo n¨m 2003, gièng víi LÞch tr×nh cò. - S¶n phÈm cao su ( ch­¬ng 4 + Cao su nguyªn liÖu: ®· ®­a vµo thùc hiÖn CEPT tõ n¨m 2000 trë vÒ tr­íc, cã møc thuÕ suÊt MEN vµ CEPT ®Òu thÊp ( chñ yÕu lµ 3%). + Lèp, x¨m xe « t« vµ xe m¸y: ®­a vµo thùc hiÖn CEPT tõ n¨m 2003, gièng víi lÞch tr×nh cò. - Ho¸ mü phÈm, xµ phßng vµ chÊt tÈy röa: + N­íc hoa vµ n­íc th¬m ( nhãm 3303): n¨m 2002, gièng víi lÞch trinh cò. + Mü phÈm, ®å trang ®iÓm, chÕ phÈm dïng cho tãc vµ dïng ®Ó vÖ sinh (3304 – 3305, 3307): n¨m 2001, sím h¬n so víi LÞch tr×nh cò 1 n¨m do ®©y lµ nh÷ng mÆt hµng ta kh«ng ®©u t­ s¶n xuÊt. + ChÕ phÈm b«i tr¬n, chÊt ®¸nh bãng (nhãm 3403,3405): n¨m 2001, ®Èy sím lªn mét n¨m so víi LÞch tr×nh cò do lµ nh÷ng mÆt hµng cha s¶n xuÊt ®­îc vµ kh«ng cã h­íng ®Çu t­ trong thêi gian tíi. - Pin, ¾c quy (nhãm 8506 – 8507) n¨m 2002, gièng LÞch tr×nh cò. 7. Ngµnh hµng nhùa Nguyªn liÖu nhùa, trõ DOP vµ PVC ®· s¶n xuÊt trong n­íc mét phÇn, cßn l¹i ph¶i nhËp ®Ó s¶n xuÊt nhùa thµnh phÈm. C¸c mÆt hµng nguyªn liÖu ngµnh nhùa cã møc thuÕ suÊt thÊp (0 – 10%) vµ ®­a vµo c¾t gi¶m tõ tr­íc. Nh÷ng mÆt hµng thµnh phÇn nhùa cã møc thuÕ suÊt nhËp khÈu MFN cao (20 – 50%). Trong ASEAN, tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn cò ®· ®­a nhãm mÆt hµng nµy vµo thùc hiÖn CEPT/AFTA víi møc thuÕ suÊt CEPT thÊp 0 – 5% tõ n¨m 2001 trë ®i, trõ Indonesia vµ Th¸i Lan vÉn ¸p dông møc thuÕ suÊt CEPT cao h¬n 15%, 10% vµo n¨m 2001 víi mét sè mÆt hµng nh­ chÊt ho¸ dÎo DOP vµ mét sè s¶n phÈm nhùa thµnh phÈm kh¸c. Nhùa thµnh phÈm ®a d¹ng, chÊt l­îng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®­îc víi thÞ tr­êng khu vùc vµ quèc tÕ (trõ s¶n phÈm nhùa cao cÊp). Dù kiÕn thêi ®iÓm ®­a vµo thùc hiÖn CEPT/AFTA cau c¸c s¶n phÈm ngµnh nhùa nh­ sau: - ChÊt ho¸ dÎo DOP (29.17.32.00) ®­a vµo thùc hiÖn CEPT/AFTA tõ n¨m 2002 ( LÞch tr×nh cò: 2003) - c¸c s¶n phÈm b»ng plastic + Nhãm 3915 – PhÕ liÖu, phÕ thai, mÈu vôn cña plastics: ®­a vµo thùc hiÖn CEPT/AFTA tõ n¨m 2002, lïi l¹i 1 n¨m so víi LÞch tr×nh cò. + Nhãm 3918 – TÊm tr¶i b»ng plastic: 2001, sím h¬n 1 n¨m so víi lÞch tr×nh cò. + Nhãm 3919 – TÊm, phiÕn, mµng, l¸, b¨ng, d¶i vµ c¸c lo¹i tÊp ph¼ng b»ng Plastics: 2002, lïi l¹i 1 n¨m so víi LÞch tr×nh cò. + Nhãm 3923 – C¸c s¶n phÈm dïng trong vËn chuyÓn hoÆc ®ãng gãi hµng ho¸, b»ng plastics; nót, n¾p, mò van vµ nót ®Ëy kh¸c b»ng plastics: 2002 (gièn LÞch tr×nh cò) + Nhãm 3924 - §å ¨n, ®å bÕp b»ng plastics: 2002 (muén h¬n 1 n¨m so víi LÞch tr×nh cò) + Nhãm 3925, 3926, - §å vËt b»ng plastics kh¸c: 2001 (gièng LÞch tr×nh cò). 8. Ngµnh r­îu bia, gi¶i kh¸t. HiÖn nay, trõ lo¹i n­íc kho¸ng vµ n­íc uèng cã ga, chñ yÕu c¸c d¹ng bia va r­îu vÉn n»m trong Danh môc GE cña nhiÒu n­íc ASEAN v× c¸c lý do t«n giao vµ ®¹o ®øc t¹i c¸ n­íc nµy. §èi víi n­íc kho¸ng vµ c¸c n­íc uèng cã ga (nhãm 2201), c¸c n­íc ASEAN ®Òu ®· ®­a vµo c¾t gi¶m theo CEPT/AFTA víi møc thuÕ suÊt rÊt thÊp 0 – 5%. - Trong biÓu thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh cña ta, c¸c mÆt hµng r­îu bia n­íc gi¶i kh¸t hiÖn ®ang cã møc thuÕ suÊt nhËp khÈu MFN rÊt cao, tõ 50% ®Õn 100%. - Bia (nhãm 2203): Trong 10 n¨m qua ngµnh bia cã tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ ®ãng gãp cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. HiÖn t¹i bia cña ta cã chÊt l­îng tèt, hîp gu ng­êi uèng vµ ®­îc b¶o hé b»ng møc thuÕ nhËp khÈu cao nªn ch­a bÞ c¹nh tranh víi khu vùc. Nhãm hµng nµy tr­íc kia thuéc Danh môc Lo¹i trõ hoµn toµn (GE), tuy nhiªn, qua c¸c ®ît rµ so¸t l¹i Danh môc GE do ban th­ ký ASEAN khuyÕn nghÞ, ta ®· chuyÓn mÆt hµng nµy vµo Danh môc Lo¹i trõ t¹m thêi (TEL) vµ dù kiÕn ®­a vµo c¾t gi¶m theo CEPT/AFTA vµo n¨m 2003. - N­íc kho¸ng vµ n­íc cã ga, lo¹i ch­a pha thªm h­¬ng liÖu (nhãm 2001): n¨m 2003; n­íc kho¸ng vµ n­íc cã ga, lo¹i ®· pha thªm h­¬ng liÖu (nhãm 2202): n¨m 2001. - R­îu vang (nhãm 2204 – 2205): C¸c mÆt hµng r­îu vang tr­íc kia théc danh môc GE, tuy nhiªn, qua c¸c ®ît rµ so¸t l¹i Danh môc GE do Ban th­ ký ASEAN khuyÕn nghÞ, ta ®· chuyÓn mÆt hµng nµy vµo Danh môc TEL. Dù kiÕn thêi ®iÓm ®­a vµo c¾t gi¶m ®Ó thùc hiÖn CEPT/AFTA vµo n¨m 2002 - §å uèng cã men vµ cån ªtylÝc (nhãm 2206- 2207): hai nhãm hµng nµy tr­íc kia thuéc Danh môc GEL, tuy nhiªn, qua c¸c ®ît rµ so¸t l¹i Danh môc GEL do ban th­ ký ASEAN khuyÕn nghÞ, ta ®· chuyÓn mÆt hµng nµy vµo Danh môc TEL, dù kiÕn thêi ®iÓm ®­a vµo c¾t gi¶m lµ n¨m 2003. 9. Ngµnh hµng xi m¨ng. Trong ASEAN, tÊt c¶ c¸c n­íc ASEAN cò ®Òu ®· ®­a nhãm mÆt hµng nµy vµo thùc hiÖn c¾t gi¶m víi møc thuÕ suÊt CEPT thÊp 0 – 5% tõ n¨m 2001 trë ®i nh»m môc ®Ých t¨ng c­êng xuÊt khÈu sang c¸ n­íc cßn l¹i. VÒ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam víi ASEAN: ta chñ yÕu nhËp khÈu clinker tõ Th¸i Lan, Indonesia vµ Malaysia, møc nhËp khÈu Clinker tõ ASEAN chiÕm tû träng t­¬ng ®èi lín, cã n¨m chiÕm tíi trªn 80% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu Clinker cña ta. VÒ xuÊt khÈu, ta cã xuÊt khÈu xi m¨ng portland thµnh phÈm sang Lµo vµ Campuchia (tuy nhiªn l­îng xuÊt kh«ng ®¸ng kÓ). Møc kim ng¹ch nhËp khÈu trong ASEAN cña ViÖt Nam cô thÓ nh­ sau: B¶ng 7: Møc kim ng¹ch nhËp khÈu ASEAN cña ViÖt nam N¨m Clinker Xi m¨ng tr¾ng Xi m¨ng ®en vµ c¸c d¹ng xi m¨ng portland kh¸c Xi m¨ng ®«ng cøng trong n­íc kh¸c Kim ng¹ch (1000 USD) Tû träng (%) Kim ng¹ch (1000USD Tû träng (%) Kim ng¹ch (1000USD Tû träng (%) Kim ng¹ch (1000USD Tû träng (%) 1997 9.566 24 1.026 22 25.524 49 21 100 1998 18.271 81 1.030 20 1.831 80 - - Ghi chó: Møc tû trän ®­îc tÝnh trªn tæng kim ng¹ch nhËp khÈu tõ tÊt c¶ c¸c n­íc cña mÆt hµng. Ngµnh hµng xi m¨ng lµ ngµnh hµng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña ViÖt Nam. HiÖn nay s¶n xuÊt xi m¨ng trong n­íc cña ta ®· ®¸p øng ®­îc nhu c©u trong n­íc, thËm chÝ cßn cã kh¶ n¨ng cung v­ît qu¸ cÇu trong n­íc, song ®ang vÊp ph¶i ¸p lùc c¹nh tranh cña xi m¨ng nhËp khÈu ®­îc b¸n víi møc gi¸ thÊp h¬n. HiÖn nay, møc thuÕ suÊt nhËp khÈu MFN cña c¸c nhãm s¶n xuÊt xi m¨ng t­¬ng ®oÝo cao (clinker: 30%, c¸c lo¹i xi m¨ng thµnh phÈm: 40%). LÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan theo CEPT/AFTA: Theo lÞch tr×nh cò, nhãm ngµnh hµng xi m¨ng ®­a vµo thùc hiÖn CEPT/AFTA sau cïng (n¨m 2003) víi b­íc c¾t gi¶m dÇn ®Òu (2003 – 15%, 2004 – 15%, 2005 – 10% vµ 2006 – 5%) do møc thuÕ suÊt MFN hiÖn hµnh t¹i thêi ®iÓm x©y dùng cho ngµnh xi m¨ng trong thêi gian võa qua ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, 40% ®èi víi xi m¨ng thµnh phÈm vµ 30% ®èi víi clinker. Do vËy, ®Ó cã thª m thêi gian cho ngµnh xi m¨ng, dù kiÕn c¸c mÆt hµng clinker vµ xi m¨ng thµnh phÈm sÏ ®­îc ®­a vµo thùc hiÖn CEPT/AFTA tõ n¨m 2003 víi b­íc c¾t gi¶m l©n l­ît lµ: 2003 2004 2005 2006 Clinker vµ xi m¨ng thµnh phÈm (nhãm 2523) 20 20 20 5 10. Ngµnh hµng gèm sø - thuû tinh x©y dùng. Ngµnh hµng thuû tinh (kÝnh x©y dùng) vµ gèm xø x©y dùng cña ViÖt Nam hiÖn ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn víi diÖn mÆt hµng s¶n phÈm phong phó, ®­a d¹ng vÒ mÉu m·, chÊt l­îng ®¶m b¶o nh­ g¹ch èp l¸ ceramic vµ granitte, sø vÖ sinh, kÝnh x©y dùng, vËt liÖu x©y lîp tõ ®Êt sÐt nung, vËt liÖu chÞu löa ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c ngµnh xi m¨ng vµ luyÖn kim. HiÖn nay tèc ®é t¨ng tr­ëng binh qu©n cña ngµnh hµng n¨m ®¹t tõ 45% - 180%. Trong biÓu thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh cña ViÖt Nam, c¸c mÆt hµng thuéc ngµnh gèm sø thuû tinh phôc vô x©y dùng ®Òu cã møc thuÕ suÊt MEN cao (40 - 50%) vµ chñ yÕu ch­a ®­a vµo c¾t gi¶m thùc hiÖn AFTA. Trong ASEAN, hiÖn nay tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn cò ®Òu ®· ®­a mÆt hµng nµy vµo thùc hiÖn c¾t gi¶m víi møc thuÕ CEPT thÊp 0 - 5%, chØ trõ cã Philippines cßn ¸p dông møc thuÕ suÊt CEPT 10% vµo n¨m 2001 B¶ng 8: LÞch tr×nh c¾t gi¶m dù kiÕn theo CEPT/AFTA. M« t¶ mÆt hµng Dù kiÕn n¨m ®­a vµo c¾t gi¶m 6904 – 6906: C¸c SP x©y dùng b»ng gèm 2001 (2003)* 6907 – 6908: C¸c lo¹i tÊm l¸t ®­êng, g¹ch èp l¸ t­êng vµ l¸t nÒn b»ng gèm: Khèi kh¶m b»ng gèm sø 2003 (2003) 6910: Bån röa, chËu giÆt, bån t¾m.. vµ c¸c s¶n phÈm phôc vô vÖ sinh b»ng gèm sø 2003 (2003) 7003: Thuû tinh ®óc vµ thuû tinh c¸n, ë d¹ng tÊm hoÆc h×nh 2003 (2003) * Sè liÖu trong ngoÆc thÓ hiÖn thêi ®iÓm ®­a vµo c¾t gi¶m theo LÞch tr×nh cò. 11. Ngµnh thÐp: Ngµnh thÐp ViÖt Nam cã qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tõ n¨m 1959 ®èi víi c¸c nhµ m¸y ë miÒn B¾c vµ tõ 1970 ®èi víi c¸c nhµ m¸y ë miÒn Nam. §¸nh gi¸ vÒ mÆt c«ng nghÖ, trõ mét sè day chuyÒn c¸n liªn tôc vµ b¸n liªn tôc cã tr×nh ®é c«ng nghÖ t­¬ng ®èi kh¸, thuéc lo¹i trung b×nh tiªn tiÕn trªn thÕ giíi th× c¸c thiÕt bÞ cßn l¹i ®Òu thuéc lo¹i cò, quy m« kh¸ nhá, tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp, møc ®é tù ®éng ho¸ thÊp kh«ng cã ®iÒu kiÖn ¸p dông c¸c tiÕn bé kü thuËt míi trªn thÕ giíi. Nh×n chung c¬ së vËt chÊt cña ngµnh thÐp ViÖt Nam cßn rÊt nghÌo nµn, kh«ng ®ång bé, phæ biÕn ë quy m« nhá, tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn thÊp dÉn ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, chi phÝ s¶n xuÊt lín vµ chÊt l­îng s¶n phÈm ch­a cao, kh¶ n¨ng c¹nh tranh h¹n chÕ. Ngµnh hÑp do vËy hiÖn phô thuéc nhiÒu vµo b¶o hé cña Nhµ n­íc. Tuy cã sù ph¸t triÓn t­¬ng ®èi nhanh trong 10 n¨m võa qua song víi thùc tr¹ng cña ngµnh thÐp hiÖn nay cã thÓ nhËn ®Þnh lµ ngµnh thÐp cña ViÖt Nam vÉn trong t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, ®ang ë ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp h¬n c¸c n­íc cã s¶n xuÊt thÐp táng khu vùc Th¸i Lan, Malaysia, vµ Indonesia.. Ngµnh thÐp cña ViÖt Nam vÉn ch­a cã lîi thÕ vµ ­u thÕ râ rÖt so víi c¸c n­íc kh¸c. Trong ASEAN, c¸ n­íc thµnh viªn cò ®ªu ®· ®­a nhãm mÆt hµng nµy vµo thùc hiÖn c¾t c¾t gi¶m víi møc thuÕ suÊt CEPT thÊp 0 - 5% tõ n¨m 2001, chØ trõ Indonesia vµ Th¸i Lan vÉn ¸p dông møc thuÕ suÊt 10% vµo n¨m 2001 víi mét sè s¶n phÈm thÐp nhÊt ®Þnh. LÞch tr×nh c¾t gi¶m theo CEPT/AFTA,. - Phèi thÐp, thÐp c¸n nguéi, c¸n nãng vµ thÐp tÊm (nhãm 7206 - 7209): ®· ®­a vµo thùc hiÖn c¾t gi¶m trong CEPT/AFTA víi møc thuÕ suÊt thÊp (0%,1%,3%,5%), lé tr×nh c¾t gi¶m gièng LÞch tr×nh cò. C¸c s¶n phÈm thÐp thanh, thÐp h×nh, thÐp d©y vµ thÐp èng nhá (nhãm 7213 – 7216, 7305 – 7306) (cã møc thuÕ suÊt MFN cao 40%, 20%): theo LÞch tr×nh cò, c¸c nhãm mÆt hµng nµy ®­îc ®­a vµo c¾t gi¶m muèn nhÊt vµo n¨m 2003, tuy nhiªn ®· ®­a vµo thùc hiÖn CEPT tõ n¨m 2000. §èi víi nh÷ng mÆt hµng nµy, do trong n­íc c«ng suÊt s¶n xuÊt vµ v­ît qu¸ cÇu, viÖc duy tr× møc thuÕ suÊt nhËp khÈu ­u ®·i hiÖn hµnh qu¸ cao hiÖn nay (40%, 20%) cã thÓ khiÕn cho c¸c c«ng ty trong n­íc vÉn t¨ng c­êng s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng nµy, dÔ g©y ra t×nh tr¹ng ø thõa. C¸c nhãm mÆt hµng nµy dù kiÕn cã lé tr×nh c¾t gi¶m cho ®Õn 2006 nh­ sau: B¶ng 9: Lé tr×nh c¾t gi¶m c¾t mÆt hµng ngµnh thÐp Nhãm HS T/s MFN (%) T/s CEPT (%) 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 7213 – 7216 - ThÐp thanh h×nh, d©y 40 40 20 20 20 15 10 5 7305 – 7306 – ThÐp èn 20 20 15 15 15 10 10 5 10 10 10 10 5 5 5 5 C¸c s¶n phÈm thÐp thanh, thÐp h×nh, thÐp d©y vµ thÐp èng cã ®­êng kÝnh lín h¬n (nhãm 7213 – 7216, 7305 – 7306) (ThuÕ suÊt MFN 10%, 5%,0%): ®­a vµo thùc hiÖn CEPT/AFTA tõ n¨m 2001 (gièng LÞch tr×nh cò) - C¸c cÊu kiÖn kim lo¹i b»ng s¾t thÐp, bao gåm cöa ra vµo , cöa sæ, c¸c lo¹i khung cña vµ ng­êi cöa ra vµo (7308.30.00) tÊm lîp (7308.90.20), c¸c lo¹i thïng chøa ga nÐn hoÆc ga láng (7311): ®­avµo CEPT/AFTA tõ n¨m 2001 (gièng LÞch tr×nh cò) 12. Ngµnh hµng ®iÖn tö – tin häc Ngµnh ®iÖn tö - tin häc lµ ngµnh c«ng nghiÖp míi ph¸t triÓn ë n­íc ta, nh­ng cã tèc ®ä ph¸t triÓn b×nh qu©n cao, 20% n¨m . Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp còng nh­ g¸i trÞ xuÊt khÈu cña ngµnh cã sù t¨ng tranh m¹nh tron mét thêi gian ng¾n nh­ vËy lµ do mÆt dï ngµnh ®iÖn tö - tin häc ta xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp nh­ng thu hót ®­îc ®Çu t­ tõ nhiªu c«ngty xuyªn quèc gia lín trªn thÕ giíi, do vËy cã kh¶ n¨ng më réng vµ khai th¸c cã hiÖu qu¶ thÞ tr­êng thÕ giíi. Tuy nhiªn, ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö - tin häc cña ta hiÖn míi chØ dõng chñ yÕu ë kh©u nhËp linh kiÖn vµ phô tïng ®Ó l¾p r¸p, chñ yÕu l¾p r¸p CKD, chØ cã 10% lµ l¾p r¸p IKD, s¶n xuÊt cÊu kiÖn kh«ng ®¸ng kÓ vµ chØ tËp trung vµo mét sè chi tiÕt s¶n phÈm ®¬n gi¶n, c«ng nghÖ kh«ng ®ßi hái chÝnh x¸c. Tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ngµnh c«ng nghiÖp ®iÖn tö hiÖn nay lµ thÊp; kho¶ng c¸ch vÒ c«ng nghÖ tõ 15 – 20 n¨m so víi c¸c n­íc trong khu vùc. XÐt vÒ c¬ cÊu s¶n phÈm, c¸c nhãm s¶n phÈm ®iÖn tö d©n dông ti vi, ra®io, cassette ph¸t triÓn m¹nh vµ vît cÇu trong n­íc, cßn c¸c nhãm s¶n phÈm kh¸c nhËp khÈu lµ chÝnh. Trong vµi n­m qua hÇu nh­ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a xuÊt khÈu s¶n phÈm ®iÖn tö; c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi còng chØ xuÊt khÈu mét sè l­îng h¹n chÕ vÒ s¶n phÈm ®iÖn tö tiªu dïng cßn chñ yÕu khai th¸c thÞ tr­êng trong n­íc. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng ®¹t 30 – 40% c«ng suÊt. HiÖn nay, ®Ó nh»m ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin trong khu vùc, c¸c n­íc ASEAN ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh ®iÖn tö ASEAN (HiÖp ®Þnh E – ASEAN) trong ®ã c¸c n­íc thµnh viªn cò cña ASEAN cam kÕt dù kiÕn c¾t gi¶m thuÕ suÊt CEPT cña c¸c mÆt hµng c«ng nghÖ th«n tin xuèn 0% lÇn l­ît vµo c¸c mèc 2003/2005, cßn c¸c n­íc thµnh viªn míi vµo 2008 /2010. Theo biÓu thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh cña ViÖt Nam, nh÷ng mÆt hµng ®iÖn tö häc thµnh phÈm hiÖn cã møc thuÕ suÊt MFN t­¬ng ®èi cao (20 – 50%). Nh÷ng d¹ng linh kiÖn cña s¶n phÈm ®iÖn tö tin häc, do ta ph¶i nhËp khÈu ®Ó l¾p r¸p thµnh phÈm trong n­íc nªn cã møc thuÕ suÊt nhËp khÈu MFN nh×n chung thÊp (0 – 10%) vµ ®­îc x¸c ®Þnh cô thÓ theo Ch­¬ng tr×nh néi ®Þa ho¸. LÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan theo CEPT/AFTA Dù kiÕn sÏ ®­a nh÷ng mÆt hµng ®iÖn tö – tin häc trong n­íc ch­a thÓ s¶n xuÊt ®­îc hoÆc nh÷ng mÆt hµng kh«ng quan träng vµo c¾t gi¶m sím tõ n¨m 2001, cßn nh÷ng mÆt hµng ®iÖn tö tin häc kh¸c sÏ ®­a vµo thùc hiÖn CEPT tõ n¨m 2002 hoÆc 2003, tuú thuéc vµo møc ®é b¶o hé dµnh cho ngµnh hµng còng nh­ trªn c¬ së kÕt hîp víi ch­¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghiÖp ASEAN (AICO) ®Ó t¨ng c­êng hîp t¸c c«ng nghiÖp trªn lÜnh vùc nµy gi÷a ta víi c¸c ddoÝo t¸c n­íc ngoµi. Cô thÓ nh­ sau: - Nhãm mÆt hµng ®iÖn tö tiªu dïng: + Micro, loa, tai nghe (nhãm 8518): 2001 + M¸y h¸t, m¸y ch¹y b¨ng, c¸t – sÐt (nhãm 8519): 2001 + M¸y ghi ©m b¨ng tõ (nhãm 8520) 2001 + m¸y thu ph¸t vi deo (nhãm 8521): 2001 + B¨ng ®Üa ®· ghi ©m thanh (nhãm 8524): 2002 + M¸y thu h×nh (nhãm 8528): 2003 - Nhãm mÆt hµng thiÕt bÞ th«ng tin liªn l¹c, ph¸t thanh truyÒn h×nh: nhãm mÆt hµng nµy tr­íc ®©y thuéc Danh m¹uc GE, qua rµ so¸t ®· ®­îc chuûen vµo Danh môc TEL dù kiÕn cã thêi ®iÓm ®­a vµo c¾t gi¶m ®Ó thùc hiÖn CEPT/AFTA nh­ sau: + ThiÕt bÞ ®iÖn dïng cho ®iÖn tho¹i hoÆc ®iÖn b¸o h­ò tuyÕn, bao gåm c¶ bé ®iÖn tho¹i h÷u tuyÕn cã bé tay cÇm kh«ng d©y vµ thiÕt bÞ viÔn th«ng dïng hÖ truyÒn t¶i hoÆc hÖ thèng sè; ®iÖn tho¹i vi deo (nhãm 8517): N¨m 2003. + M¸y thu dïng cho ®iÖn tho¹i v« tuyÕn, ®iÖn b¸o, truyªn thanh v« tuyÕn (nhãm 8527): 2003. + ¡ng ten vÖ tinh dïng cho ®µi ph¸t thanh truyÒn h×nh hoÆc tr¹m viÔn th«ng (c¸c mÆt hµng riªng thuéc nhãm 8529.2001. - Nhãm mÆt hµng s¶n xuÊt thiÕt bÞ tin häc ph©n mÒn vµ dÞch vô: Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng nµy, cô thÓ lµ c¸c s¶n phÈm nh­ m¸y tÝnh PC, m¸y in, C¸c card giao dioÖn, ViÖt Nam hiÖn nay ®i sau c¸c n­íc trong khu vùc rÊ nhiÒu vµ còng khã cã kh¶ n¨ng ®æi kÞp ®Ó c¹nh tranh trong t­¬ng lai. Víi môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh kinh tÕ tri thøc, cô thÓ lµ ph¸t triÓn lÜnh vùc phÇn mÒm vµ dÞch vô, dù kiÕn sÏ ®­a c¸c diÖn mÆt hµng nµy vµo c¾t gi¶m sím tõ n¨m 2001 ®Ó h¹ gi¸ thµnh c¸c s¶n phÈm m¸y tÝnh vµ thiÕt bÞ, s¶n phÈm ®i kÌm, t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng tiÕp cËn , lÜnh héi vµ ph¸t triÓn phÇn mÒm cña ta. - Nhãm mÆt hµng thiÕt bÞ ®iÖn tö chuyªn dông: c©n ®iÖn tö, tñ ®iÒu khiÓn d©y chuyÒn s¶n xuÊt, thiÕt bÞ ®iÖn tö y tÕ vµ mét sè s¶n phÈm chuyªn dông phôc vô qu©n ®éi, c«ng an: trõ nh÷ng mÆt hµng ®· ®­a vµo thùc hiÖn CEPT tõ n¨m 2000 trë vÒ tr­íc, nh÷ng mÆt hµng cßn l¹i sÏ ®­a vµo thùc hiÖn CEPT sím tõ n¨m 2001. 13. Nhãm c¸c s¶n phÈm c¬ khÝ. C¸c nhãm s¶n phÈm chÝnh cña ngµnh hµng c¬ khÝ: - S¶n phÈm phôc vô c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp, chÕ biÕn l­¬ng thùc, n«ng s¶n, ®¸nh b¾t vµ chÕ biÕn h¶i s¶n. Bao gåm c¸c s¶n phÈm m¸y ®éng lùc vµ m¸y n«ng nghiÖp, thiÕt bÞ cho ngµnh m¸u ®­êng, thiÕt bÞ chÕ biÕn chÌ, cao su, cµ phª, t¬ t»m, rau qu¶. - S¶n phÈm phôc vô ngµnh giao th«ng vËn t¶i, chñ yÕu lµ c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, gåm « t«, xe ®¹p, xe m¸y, tµu thuû.. - ThiÕt bÞ an toµn bé vµ phô tïng, chÕ t¹o cÊu kiÖn kim lo¹i vµ thiÕt bÞ tiªu chuÈn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, bao gåm c¶ thiÕt bÞ phôc vô c«ng nghiÖp thÐp. - S¶n phÈm c¬ khÝ tiªu dïng. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ngµnh c¬ khÝ ViÖt Nam, ta cã thÓ thÊy mÆc dï lµ mét ngµnh cã thêi gian ph¸t triÓn t­¬ng ®èi l©u nhÊt song søc c¹nh tranh cña ngµnh c¬ khÝ cña ta lµ thÊp. So s¸nh víi c¸c n­íc ASEAN, ta cã nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ lîi thÕ nh­ cã nguån tµi nguyªn ®¸ng kÓ, lao ®éng cã gi¸ rÎ vµ cã tr×nh ®é, tuy nhiªn c¸c n­íc ASEAN l¹i v­ît trªn ta vÒ mÆt ®Çu t­ vµ c«ng nghÖ, do vËy, cã nhiÒu lîi thÕ vÒ mÆt c¹nh tranh h¬n ta. Tuy vËy, ngµnh c«ng nghiÖp c¬ khÝ cña ta còng ®· t¹o ra mét sè s¶n phÈm cã thÓ c¹nh tranh tèt víi c¸c n­íc ASEAN, ®¹t møc tiªu chuÈn cao (xÊp xØ tiªu chuÈn cña mét sè nhµ s¶n xuÊt cña NhËt B¶n) víi møc gi¸ thÊp h¬n nªn ®· vµ dadng xuÊt khÈu sang ®­îc c¸c n­íc ASEAN nh­: c¸c lo¹i ®éng c¬ diesel cã c«ng suÊt tõ 18 m· lùc trë xuèng, m¸y xay x¸t µ qu¶ l« m¸y xay x¸t c¸c cì tõ 700kg/h ®Õn 2 tÊn/ h, d©y chuyÒn thiÕt bÞ xay x¸t g¹o hoµn chØnh, m¸y b¬m n­íc l­u l­îng nhá vµ côm b¬m n­íc l¾p víi ®éng c¬ diesel. Theo biÓu thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh, thuÕ suÊt MFN cña c¸c mÆt hµng c¬ khÝ cña ta cã nhiÒu møc kh¸c nhau, phô théc vµo møc ®é nhËp khÈu vµ kh¶ n¨ng cung cÊp trong n­íc cña ta ®èi víi mÆt hµng nµy. C¸c mÆt hµng c¬ khÝ mµ trong n­íc kh«ng cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt vµ chñ yÕu ph¶i nhËp khÈu cã møc thuÕ MFN thÊp (0 – 5%) vµ ®· ®­a vµo thùc hiÖn AFTA ngay tõ ®Çu. Tuy nhiªn, còng cã nh÷ng mÆt hµng nh­ « t«, xe m¸y, xe ®¹p l¹i cã møc thuÕ suÊt nhËp khÈu MFN rÊt cao (60 – 100%) vµ vÉn ch­a ®­îc vµo c¾t gi¶m thùc hiÖn AFTA. HiÖn nay, c¸c n­íc ASEAN cò ®· ®­a ra c¸c nhãm mÆt hµng nµy vµo thùc hiÖn c¾t gi¶m theo Ch­¬ng tr×nh CEPT/AFTA víi møc thuÕ suÊt CEPT thÊp 0 – 5%. LÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan tæng thÓ theo CEPT/AFTA. Dù kiÕn c¸c mÆt hµng c¬ khÝ ®­a vµo thùc hiÖn CEPT/AFTA sÏ ®­îc ®­a vµo c¾t gi¶m theo c¸c mèc thêi ®iÓm sau: - S¶n phÈm m¸y ®éng lùc vµ m¸y n«ng nghiÖp vµ c¸c thiÕt bÞ: + §éng c¬ ®èt trong dïng cho « t« vµ xe m¸y ( nhãm 8407): 2003 (gièng LÞch tr×nh cò). + C¸c bé phËn dïng cho c¸c d¹ng ®éng c¬ thuéc hai, nhãm trªn (nhãm 8409): 2002 (gièng lÞch tr×nh cò). + M¸y kÐo (nhãm 8701): 2001 (gièng LÞch tr×nh cò), 2003 ®èi víi mÆt hµng M¸y kÐo ®¹p ch©n cã c«ng suÊt ®Õn 15CV (m· 8701.10.10). - S¶n phÈm phôc vô ngµnh giao th«ng vËn t¶i, chñ yÕu lµ c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, gåm « t«, xe ®¹p, xe m¸y, tµu thuû: + ¤ t« chë kh¸ch tõ 50 ng­êi trë lªn (nhãm 8702) vµ xe t¶i (nhãm 8704): 2003 (gièn LÞch tr×nh cò) + Mét sè d¹ng « t« chë kh¸c lo¹i ®Æc biÖt (xe tr­ît tuyÕt, ch¬i g«n) vµ xe chuyªn dông (xe cøu th­¬ng, xe tang lÔ, xe chë tï) (nhãm 8703): 2001 ( ®©y lµ nh÷ng nhãm mÆt hµng míi xuÊt hiÖn trong biÓu thuÕ nhËp ÷u ®·i míi, lµ nh÷ng mÆt hµng ViÖt Nam ch­a s¶n xuÊt ®­îc vµ ph¶i nhËp khÈu – nh­ xe cøu th­¬ng hoÆc lµ nh÷ng mÆt hµng hÇu nh­ kh«ng cã nhu cÇu nhËp khÈu - nh­ xe tr­ît tuyÕt nªn ®Ò nghÞ ®­a vµo thùc hiÖn c¾t gi¶m sím) + C¸c bé linh kiÖn d¹ng CKD, IKD cña c¸c lo¹i xe « t«: 2001 (gièng lÞch t×nh cò) + Khung gÇm vµ th©n xe (nhãm 8706 vµ 8707):2002 (gièng LÞch tr×nh cò ®èi víi nhãm mÆt hµng khung gÇm, riªng th©n xe ®­a vµo c¾t gi¶m sím h¬n mét n¨m so víi LÞch tr×nh cò). + Phô tïng vµ c¸c bé phËn phô trî cho c¸c d¹ng xe «t« (nhãm 8708) :2003 (gièng lÞch tr×nh cò) + Xe m¸y cã dung tÝch xi lanh tõ 250cc trë lªn (8711.30/40/50/90): 2003 (nh÷ng mÆt hµng nµy ®­îc chuyÓn tõ Danh môc GE vµ TEL sau c¸c lÇn rµ so¸t). + Xe ®¹p (nhãm 7812) : 2003 (gièng lÞch tr×nh cò) + Phô tïng vµ c¸c bé phËn phô trî cña xe ®¹p vµ xe m¸y (nhãm 7814): 2003 (gièn LÞch tr×nh cò). + Ph­¬ng tiÖn bay, tÇu vò trô vµ c¸c bé phËn cña chóng (ch­¬ng 88): 2003 (nhãm mÆt hµng nµy ®­îc chuyÓn tõ Danh môc GEL vµ TEL sau c¸c lÇn rµ so¸t). +TÇu thuyÒn vµ c¸c d¹ng ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®­êng thuû ( ch­¬ng 89): 2003 (gièng lÞch tr×nh cò). - ThiÕt bÞ toµn bé vµ phô tïng, chÕ t¹o cÊu kiÖn kim lo¹i vµ thiÕt bÞ phi tiªu chuÈn cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, bao gåm c¶ thiÕt bÞ phôc vô ngµnh c«ng nghiÖp thÐp: ®­a sè c¸c mÆt hµng thuéc nhãm nµy ®· ®­a vµo thùc hiÖn CEPT tõ n¨m 2000 trë vÒ tr­íc riªng cã mét são nhãm s¶n phÈm cÊu kiÖn kim lo¹i ( chñ yÕu b»ng s¾t thÐp) ch­a ®­a vµo thùc hiÖn CEPT gåm cöa ra vµo, cöa sæ, c¸c lo¹i khung cöa vµ ng­ìng cöa ra vµo (7308.30.00) tÊm lîp (7308.90.20) c¸c lo¹i thïng chøa ga nÐn hoÆc ga láng (7311): ®a vµo CEPT/AFTA tõ n¨m 2001 (gièng LÞch tr×nh cò) - S¶n phÈm c¬ khÝ tiªu dïng: + §å da kÐo, bé ®å dïng c¾t söa mãng tay mãng ch©n, bé ®å ¨n b»ng kim lo¹i th­êng (nhãm 8214 – 8215): 2001 (®Èy sím lªn mét n¨m so víi LÞch tr×nh cò). + §ñ tµi liÖu, c¸c chi tiÕt ghÐp nèi dïng cho cÆp gi÷ tµi liÖu vµ c¸c ®å dïng v¨n phßng phÈm, chu«ng kh«ng dïng ®iÖn lµm b»ng kim lo¹i th­êng (nhãm 8304 – 8306, 8308): 2002 ( ®Èy sím lªn mét n¨m so víi LÞch tr×nh cò). + Qu¹t ®iÖn gia dông: 2003: Qu¹t ®iÖn c«ng nghiÖp cã c«ng suÊt trªn 125KW: 2003; c/s d­íi 125KW: 2001; c¸c bé phËn cña qu¹t ®iÖn: 2002 (nhãm 8414) gièng LÞch tr×nh cò). + M¸y ®iÒu hoµ (nhãm 8415): 2003 (gièng LÞch tr×nh cò) + Tñ l¹nh (nhãm 8418): 2002(gièng LÞch tr×nh cò). + M¸y giÆt (nhãm 8450): 2003 (gièng LÞch tr×nh cò) T¹i Héi nghÞ Bé tr­ëng kinh tÕ ASEAN kh«ng chÝnh thøc võa ®­îc tæ chøc t¹i Malaysia, c¸c n­íc ASEAN ®· ®Ò xuÊt lé tr×nh ®Èy nhanh thùc hiÖn AFTA ®èi víi 4 n­íc thµnh viªn míi cña ASEAN lµ ViÖt Nam , Lµo, Campuchia vµ Myamar. Theo lé tr×nh nµy, sè hµng ho¸ ®¹t møc thuÕ suÊt 0 – 5% cña ViÖt Nam sÏ lªn tíi 80% vµo n¨m 2003 (so víi môc tiªu 65% cña lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ 2001 – 2006 hiÖn nay). Theo ®¸nh gi¸ cña Bé th­¬ng m¹i, thêi h¹n hoµn thµnh nghÜa vô AFTA (1/1/2006) ®ang ®Õn gÇn doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ gÆp khã kh¨n khi ph¶i c¹nh tranh víi hµng nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ASEAN. NÕu ®Ò xuÊt ®Èy nhanh thùc hiÖn AFTA trªn lµ yªu cÇu b¾t buéc thùc hiÖn, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ ph¶i g¸nh chÞu nhiÒu th¸ch thøc h¬n. Do vËy, viÖc ®Èy nhanh thùc hiÖn AFA cÇn dùa trªn t×nh h×nh thùc tÕ vµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn tõng n­íc thµnh viªn míi cña ASEAN. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, thêi gian tíi, ChÝnh phñ sÏ tiÕp tôc ®Èy m¹nh c¶i c¸ch kinh tÕ, trong ®ã, cã viÖc c¾t gi¶m sè doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç trong tæng sè 5.650 DNNN. Bé tµi chÝnh võa hoµn thµnh viÖc chuyÓn biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu hiÖn hµnh sang biÓu thuÕ quan chung cña ASEAN. theo lé tr×nh ch­¬ng tr×nh thuÕ quan u­ ®·i cã hiÖu lùc (CEPT), tiÕn tíi gia nhËp khu vùc mËu dÞch tù do th­¬ng m¹i ASEAN (AFTA). Nh­ vËy, NghÞ ®Þnh ban hµnh danh môc hµng ho¸ vµ thuÕ suÊt cña ViÖt nam ®Ó thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan cã kh¶ n¨ng ®­îc thùc hiÖn theo ®óng kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra vµo th¸ng 7 tíi. Theo danh môc chuyÓn ®æi biÓu thuÕ quan xuÊt, nhËp khÈu hµng ho¸ hiÖn hµnh cã 6,495 dßng thuÕ khi chuyÓn sang danh môc thuÕ quan khu vùc ASEAN sÏ ®­îc n©ng lªn 10.689 dßng thuÕ. Trong ®ã, danh môc c¾t gi¶m ngay (IL) sÏ n©ng tõ 5.559 lªn 8.807 dßng thuÕ; danh môc lo¹i trõ t¹m thêi (TEL) tõ 755 lªn 1.376 dßng thuÕ; danh môc n«ng s¶n nh¹y c¶m (SL) tõ 52 lªn 91 dßng thuÕ vµ danh môc lo¹i trõ hoµn toµn (GEL) tõ 139 lªn 415 dßng thuÕ. HiÖn nay, ViÖt nam ®· c¾t gi¶m ®­îc thuÕ suÊt cña 5.500 mÆt hµng chiÕm gÇn 85% tæng sè nhãm mÆt hµng trong biÓu thuÕ nhËp khÈu hiÖn hµnh. Theo lé tr×nh, n¨m nay ViÖt nam sÏ ®­a thªm 760 mÆt hµng vµo danh môc c¾t gi¶m thuÕ víi møc thuÕ suÊt h¹ tõ 40 -50% cßn 15 - 20% vµ tiÕp tôc gi¶m xuèng 0-5% vµo n¨m 2006, h¹n cuèi cïng ®Ó ViÖt nam hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan Theo Thø tr­ëng Bé Th­¬ng m¹i L­¬ng V¨n Tù, viÖc c¾t gi¶m thuÕ nµy ch­a ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn trao ®æi th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt nam vµ ASEAN. Lîi Ých râ rµng nhÊt khi tham gia CEPT/AFTA lµ më ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô. Sau 6 n¨m thùc hiÖn CEPT, ASEAN ®· trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam bªn c¹nh EU, NhËt B¶n, Hoa Kú KÕt luËn Gi¶i phãng th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ ra khái nh÷ng trë ng¹i cña hµng rµo thuÕ quan, vÒ thùc chÊt, kh«ng ph¶i lµ ý muèn chñ quan cua bÊt kú mét quèc gia nµo, mµ lµ ®Æc tr­ng ph¸t triÓn kinh tÕ quèc tÕ cña thêi ®¹i. Thùc hiÖn nh÷ng söa ®æi c¬ cÊu hÖ thèng thuÕ né ®Þa còng nh­ tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh c¾t gi¶m thuÕ quan theo HiÖp ®Þnh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT) dµnh cho Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN, tõng b­íc lµm cho nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ngµy cµng thÝch øng víi xu h­íng chung cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, mµ tr­íc tiªn ®ã lµ viÖc t¹o dùng tÝnh ®ång nhÊt vÒ nh÷ng tiªu chÝ kinh tÕ, gi¶m dÇn nh÷ng kh¸c biÖt vÒ thÓ chÕ ®iÒu tiÕt, x¸c ®Þnh quyÒn lîi vµ nghÜa vô trong mäi tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ khu vùc. Dï muèn hay kh«ng, chóng ta ph¶i ®èi phã víi c¸c th¸ch thøc; nÒn c«ng nghiÖp chÕ biÕn non trÎ bÞ ®e do¹, c¸ xu h­íng phi ®iÒu chØnh n¶y sinh , ng©n s¸ch nhµ n­íc bÞ thu hÑp. Song ®ã lµ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho sù t¨ng tr­ëng, t¹o dùng m«i tr­êng th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ cã ®Æc tÝnh c¹nh tranh cao, lµ c¸igi¸ ph¶i tr¶ cho viÖc tù do ho¸ th­¬ng m¹i nh»m thùc hiÖn tèt c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ vÜ m« cu¶ Nhµ n­íc. Nh­ vËy, viÖc ViÖt Nam thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch thuÕ quan kh«ng chØ cã c¬ héi thuËn lîi mµ cßn c¶ nh÷ng khã kh¨n th¸ch thøc. Do ®ã, ®Ó tham gia cã hiÖu qu¶ vµo qu¸ tr×nh thùc hiÖn AFTA, viÖc nµy ®ái hái mét sù chñ ®éng kh«ng hØ tõ c¸ Bé, ngµnh qu¶n lý Nhµ n­íc mµ quan träng h¬n lµ sù chñ ®éng, tù ®iÒu chØnh cña c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc ®Ó n©gn cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh, t¹o søc m¹nh tham gia c¸c ho¹t ®éng trong m«i tr­êng ngµy cµng ®a d¹ng vµ phøc t¹p. §èi víi ViÖt Nam, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cßn lµ mét viÖc lµm míi l¹ vµ cã nhiÒu khã kh¨n phøc t¹p. Nh­ng tin t­ëng r»ng, viÖc c¶i c¸ch thuÕ quan ®Ó thùc hiÖn CEPT/AFTA sÏ më ra cho ViÖt Nam c¬ hæi ®Ëy ¹nh hîp t¸c kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc ASEAN, héi nhËp APEC, gia nhËp WTO; gãp phÇn x©y dùng thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng n­íc m¹nh, d©n giµu, x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o I. S¸ch: - Vâ §¹i L­îc, “ c¸c khèi kinh tÕ vµ mËu dÞch trªn thÕ giíi” nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quècgia, 1996 - LÞch tr×nh gi¶m thuÕ cña ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA), Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh, 1998. - Danh môc hµng ho¸ vµ thuÕ suÊt cña ViÖt nam ®Ó thùc hiÖn CEPT cña c¸c n­íc ASSEAN n¨m 2002, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª -2002 - Sæ tay c¸c cam kÕt héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ , Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp HN 2002 - Doanh nghiÖp ViÖt nam héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi, Bé th­¬ng m¹i 2002 - S¶n phÈm héi nhËp ViÖt nam tù do ho¸ th­¬ng m¹i – Bé th­¬ng m¹i – Bé v¨n ho¸ th«ng tin , n¨m 2003 - ChÝnh s¸ch thuÕ cña nhµ n­íc trong tiÕn tr×nh héi nhËp – Häc viÖn tµi chÝnh, 2002 II. Tµi liÖu - NguyÔn V¨n LuËt “AFTA vµ tiÕn tr×nh héi nhËp §«ng Nam ¸,” V¨n phßng ChÝnh phñ, 1998. - NguyÔn Thanh Tr×: Ph¸p luËt quèc tÕ khu vùc ASEAN vÒ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi” Bé t­ Ph¸p – ViÖn nghiªn øu khoa häc ph¸p lý 1998. - C«ng B¸o, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, T¹p chÝ th­¬ng m¹i, TuÇn b¸o quèc tÕ n¨m 2002 – 2003. ._.