Thuế Giá trị gia tăng ở Việt Nam - Hiện trạng & Một số giải pháp

NcKh: thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë ViÖt Nam hiÖn tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p --------------- Lêi nãi ®Çu ThuÕ GTGT ¸p dông ë ViÖt nam tõ n¨m 1999 thay cho thuÕ doanh thu lµ mét lo¹i thuÕ míi cã sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ c¸ch tÝnh thuÕ, biÖn ph¸p hµnh thu. ViÖc ban hµnh thuÕ GTGT lµ mét b­íc c¶i c¸ch quan träng trong hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ cña ViÖt nam. VÒ mÆt lý thuyÕt, thuÕ GTGT mang tÝnh khoa häc rÊt cao, cã kh¶ n¨ng t¹o ®­îc c«ng b»ng trong viÖc thu thuÕ, thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp c¶i tiÕn qu¶n lý, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh ®Ó c¹nh tranh thuËn lîi ë trong vµ ngoµi n­íc. §iÓm næi bËt cña thuÕ GTGT lµ kh¾c phôc ®­îc nh­îc ®iÓm thu trïng l¾p, chång chÐo qua nhiÒu kh©u cña thuÕ doanh thu. Tõ l©u sù chång chÐo nµy cña thuÕ doanh thu ®· g©y nhiÒu kªu ca, phµn nµn cña hÇu hÕt c¬ së kinh doanh vµ ng­êi tiªu dïng v× nã ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸. ThuÕ doanh thu tÝnh trªn toµn bé gi¸ b¸n qua tõng kh©u cã nghÜa lµ trong tr­êng hîp mua cao, b¸n h¹, doanh nghiÖp vÉn ph¶i nép thuÕ doanh thu. Ng­îc l¹i thuÕ GTGT chØ thu trªn gi¸ trÞ t¨ng thªm mµ doanh nghiÖp t¹o ra, thËm chÝ doanh nghiÖp cßn ®­îc hoµn thuÕ ®Çu vµo cao h¬n thuÕ ®Çu ra. H¬n n÷a thuÕ GTGT cßn cã t¸c dông gãp phÇn thóc ®Èy xuÊt khÈu, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt, chèng thÊt thu cã hiÖu qu¶, b¶o ®¶m nguån thu cho NSNN. Sau h¬n 2 n¨m thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT, chóng ta ®· ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. Tuy nhiªn do thuÕ GTGT lµ mét ph­¬ng ph¸p ®¸nh thuÕ tiªn tiÕn nh­ng cßn rÊt míi ®èi víi ViÖt Nam nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn. H¬n lóc nµo hÕt, nghiªn cøu kinh nghiÖm thÕ giíi, ph©n tÝch thùc tÕ ë ViÖt Nam ®Ó nhanh chãng ph¸t hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh, t×m ra ®­îc nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp lµ ®iÒu kiÖn cùc kú quan träng ®¶m b¶o sù thµnh c«ng toµn diÖn vµ v÷ng ch¾c cña viÖc triÓn khai thuÕ GTGT ë ViÖt Nam. Qua mét thêi gian nghiªn cøu, kÕt hîp víi nh÷ng hiÓu biÕt cña b¶n th©n em chän ®Ò tµi “T¸c ®éng cña thuÕ GTGT tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam” ®Ó nghiªn cøu. §Ò tµi bao gåm 3 PhÇn : PhÇn I: ThuÕ GTGT PhÇn II: T¸c ®éng cña thuÕ GTGT ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp PhÇn III: Mét sè kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao vai trß cña thuÕ GTGT ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam PhÇn I : ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng I. kh¸i qu¸t chung vÒ thuÕ GTGT 1. Kh¸i niÖm. Theo ®iÒu 1 cña luËt thuÕ GTGT: “ThuÕ GTGT lµ thuÕ gi¸n thu tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng”. - ThuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ ®¸nh trªn diÖn réng, bëi lÏ qua lo¹i thuÕ nµy vÒ mÆt lý thuyÕt mäi hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Òu cã thÓ ®­a vµo diÖn ®¸nh thuÕ. - ThuÕ GTGT lµ mét lo¹i thuÕ tÝnh trªn gi¸ thÓ hiÖn ë chç tiÒn thuÕ ph¶i ®­îc tÝnh trªn mét tû lÖ % nhÊt ®Þnh trªn gi¸ c¶ mµ kh«ng ph¶i lµ sè tiÒn cè ®Þnh trªn hµng ho¸ vµ dÞch vô. - ThuÕ GTGT ®¸nh trªn nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau tõ s¶n xuÊt, ph©n phèi ®Õn tiªu thô c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô. Trong ®ã gi¸ trÞ t¨ng thªm lµ kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸ dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, l­u th«ng ®Õn tiªu dïng vµ kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm nµy do ng­êi tiªu dïng chÞu. 2. Môc ®Ých. Môc ®Ých cña thuÕ GTGT lµ nh»m khuyÕn khÝch chuyªn m«n ho¸ cao, khuyÕn khÝch c¸c nhµ doanh nghiÖp ®Çu t­ mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, t¹o tÝch luü cao cho doanh nghiÖp, t¨ng tû lÖ huy ®éng cho NSNN. ThuÕ GTGT gãp phÇn khuyÕn khÝch m¹nh mÏ s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu v× møc thuÕ hµng xuÊt khÈu 0%, ngoµi ra cßn ®­îc tho¸i tr¶ l¹i toµn bé sè thuÕ GTGT ®· nép ë kh©u tr­íc, t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu cã t¸c dông thiÕt thùc b¶o vÖ s¶n xuÊt kinh doanh hµng néi ®Þa, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ theo h­íng xuÊt khÈu. 3. Vai trß cña thuÕ. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thuÕ cã c¸c vai trß chñ yÕu sau: thuÕ lµ nguån thu chñ yÕu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc: thuÕ lµ nguån thu vËt chÊt quan träng ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn vµ tån t¹i cña bé m¸y nhµ n­íc vµ c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi kh¸c. ®Ó cã mét nÒn tµi chÝnh quèc gia lµnh m¹nh th× chñ yÕu ph¶i dùa vµo nguån thu tõ mäi néi bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. tuy nhiªn, giíi h¹n cña thuÕ kh«ng bao giê cho phÐp lín h¬n hoÆc b»ng thu nhËp quèc gia thuÇn. thuÕ lµ c«ng cô qu¶n lÝ vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ: thuÕ cã vai trß quan träng trong viÖc kiÓm kª, kiÓm so¸t, ph©n tÝch, h­íng dÉn vµ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. viÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n c¬ cÊu vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c lo¹i thuÕ, x¸c ®Þnh møc thu hîp lý gi÷a c¸c ®èi t­îng tÝnh thuÕ, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý thuÕ ph¶i gãp phÇn khuyÕn khÝch, n©ng ®ì ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, më réng thÞ tr­êng cña c¸c doanh nghiÖp, h­íng dÉn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng hîp lý. thuÕ gãp phÇn ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®iÒu hßa thu nhËp vµ thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi: b×nh ®¼ng vÒ ®éng viªn, ®ãng gãp gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ thÓ hiÖn qua viÖc ¸p dông chÝnh s¸ch thuÕ thèng nhÊt gi÷a c¸c nghµnh nghÒ, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c tÇng líp d©n c­, tõ ®ã khuyÕn khÝch c¶i tiÕn kÜ thuËt, ®Çu t­ vèn, chÊt x¸m ®Ó cã thu nhËp chÝnh ®¸ng. 4. Néi dung cña thuÕ GTGT. 4.1 §èi t­îng ¸p dông. 4.1.1 Ph¹m vi vµ ®iÒu kiÖn ¸p dông thuÕ GTGT Ph¹m vi ¸p dông XÐt vÒ gãc ®é kinh tÕ, thuÕ GTGT ®¸nh trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm ph¸t sinh qua c¸c kh©u trong qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn s¶n phÈm hµng ho¸, do ®ã mäi ho¹t ®éng kinh doanh thuéc ph¹m vi ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh thuéc ph¹m vi ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nªu trªn ®Òu thuéc ®èi t­îng nép thuÕ. Nh­ vËy ph¹m vi ¸p dông cña thuÕ GTGT cã thÓ bao gåm : - Ho¹t ®éng kinh doanh nhËp khÈu. - Ho¹t ®éng s¶n xuÊt mÆt hµng thuéc diÖn ®¸nh thuÕ TT§B. - Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô nãi chung bao gåm c¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®ang thuéc diÖn chÞu thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp. §iÒu kiÖn ¸p dông - C«ng t¸c kÕ to¸n vµ ho¸ ®¬n chøng tõ ë doanh nghiÖp. Ho¸ ®¬n chøng tõ lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn viÖc tÝnh thuÕ, kª khai thuÕ GTGT. C¬ së tÝnh thuÕ lµ gi¸ trÞ t¨ng thªm v× vËy muèn x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ t¨ng thªm th× doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn ghi chÐp ®Çy ®ñ ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc ®Çu vµo, ®Çu ra. MÆt kh¸c ®èi víi doanh nghiÖp thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, kh«ng cã ho¸ ®¬n thuÕ GTGT cña bªn b¸n th× sÏ kh«ng ®­îc khÊu trõ phÇn thuÕ GTGT ®· nép ë kh©u tr­íc. C«ng t¸c qu¶n lý cña c¬ quan thuÕ: Thùc hiÖn luËt thuÕ míi kh«ng nh÷ng t¸c ®éng ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý cña c¸c doanh nghiÖp mµ c¶ c¬ quan thuÕ còng ph¶i c¶i tiÕn ph­¬ng ph¸p qu¶n lý nh­: CÊp m· sè thuÕ, ¸p dông tin häc vµo c«ng t¸c thuÕ, ph¸t hµnh vµ qu¶n lý ho¸ ®¬n chøng tõ, ph¸t huy tinh thÇn tù gi¸c cña doanh nghiÖp trong viÖc tù tÝnh thuÕ, tù kª khai thuÕ vµ nép thuÕ theo th«ng b¸o vµo kho b¹c Nhµ n­íc. Qua ®ã qu¶n lý ®­îc ®èi t­îng nép thuÕ, h¹n chÕ ®­îc thÊt thu ng©n s¸ch vµ tiªu cùc trong lÜnh vùc thuÕ. 4.1.2. §èi t­îng nép thuÕ . TÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ë ViÖt Nam kh«ng ph©n biÖt ngµnh nghÒ, h×nh thøc tæ chøc kinh doanh (gäi chung lµ c¬ së kinh doanh) vµ tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c cã nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ GTGT (gäi chung lµ ng­êi nhËp khÈu) ®Òu lµ ®èi t­îng nép thuÕ GTGT. Tæ chøc, c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô bao gåm : - C¸c tæ chøc kinh doanh ®­îc thµnh lËp vµ ®¨ng ký kinh doanh theo luËt doanh nghiÖp, luËt DNNN vµ luËt hîp t¸c x·. - C¸c tæ chøc kinh tÕ cña tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc x· héi - nghÒ nghiÖp, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n vµ c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ sù nghiÖp kh¸c. - C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ bªn n­íc ngoµi tham gia hîp t¸c kinh doanh theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, c¸c c«ng ty n­íc ngoµi vµ tæ chøc n­íc ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. - C¸ nh©n, hé gia ®×nh s¶n xuÊt, kinh doanh, nhãm ng­êi kinh doanh ®éc lËp vµ c¸c ®èi t­îng kinh doanh kh¸c. 4.1.3. §èi t­îng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT hµng hãa, dÞch vô d­íi ®©y kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT: s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i nu«i trång thñy s¶n ch­a chÕ biÕn thµnh c¸c s¶n phÈm kh¸c hoÆc chØ qua s¬ chÕ th«ng th­êng cña c¸c tæ chøc c¸ nh©n tô s¶n xuÊt vµ b¸n ra. S¶n phÈm muèi Hµng hãa dÞch vô thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thuÕ ®Æc biÖt khong ph¶i nép thuÕ GTGT ¬ kh©u d· chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt. ThiÕt bÞ m¸y mãc ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng thuéc lo¹i trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc mµ c¬ së cã dù ¸n ®Çu t­ nhËp khÈu ®Ó lµm tµi s¶n cè ®Þnh theo dù ¸n ®ã. ChuyÓn quyÒn s­ dông ®Êt thuéc diÖn chÞu thuÕ chuyÓn quyÒn s­ dông ®Êt. Nhµ ¬ thuéc s¬ h÷u nhµ n­íc do nhµ n­íc b¸n cho ng­êi ®ang thuª . DÞch vô tÝn dông, quü ®Çu t­ B¶o hiÓm nh©n thä, b¶o hiÓm häc sinh, b¶o hiÓm vËt nu«i c©y trång vµ c¸c lo¹i b¶o hiÓm kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh. DÞch vô y tÕ Ho¹t ®éng v¨n hãa triÓn l·m vµ thÓ dôc thÓ thao, kh«ng nh»m môc ®Ých kinh doanh biÓu diÔn nghÖ thuËt s¶n xuÊt phim ph¸t hµnh vµ chiÕu phim nhùa, phim vidio tµi liÖu D¹y häc d¹y nghÒ Ph¸t sãng truyÒn thanh, truyÒn h×nh theo ch­¬ng tr×nh b»ng nguån vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc In, xuÊt b¶n vµ ph¸t hµnh b¸o t¹p chÝ b¶n tin chuyªn nghµnh s¸ch chÝnh trÞ, s¸ch gi¸o khoa, gi¸o tr×nh, s¸ch v¨n b¶n ph¸p luËt, s¸ch in b»ng tiÕng d©n téc thiÓu sè, tranh ¶nh ¸p phÝch tuyªn truyÒn cæ ®éng in tiÒn. DÞch vô phôc vô c«ng céng vÒ vÖ sinh tho¸t n­íc ®­êng phè vµ khu d©n c­ duy tr× v­ên thó, v­ên hoa c«ng viªn c©y xanh ®­êng phè, chiÕu s¸ng c«ng céng dÞch vô tang lÔ Duy tu söa ch÷a , x©y dùng c¸c c«ng tr×nh v¨n hãa nghÖ thuËt c«ng tr×nh phôc vô c«ng céng c¬ së h¹ tÇng vµ nhµ t×nh nghÜa b¨ng nguån vèn ®ãng gãp cña nh©n d©n vµ vèn viÖn trî nh©n ®¹o . VËn chuyÓn hµnh kh¸ch c«ng céng b»ng xe buýt ®iÒu tra th¨m dß ®Þa chÊt ®o ®¹c lËp b¶n ®å thuéc lo¹i ®iÒu tra c¬ b¶n cña nhµ n­íc t­íi, tiªu n­íc phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, n­íc s¹ch do tæ chøc, c¸ nh©n tù khai th¸c ®Ó phôc vô cho sinh ho¹t ë n«ng th«n, miÒn nói, h¶i ®¶o, vïng s©u, vïng xa vò khÝ, khÝ tµi chuyªn dïng phôc vô quèc phßng an ninh hµng nhËp khÈu trong c¸c tr­êng hîp sau: Hµng viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, quµ tÆng cho c¸c c¬ quan nhµ n­íc, tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ-x· héi, tæ chøc x· héi, tæ chøc x· héi-nghÒ nghiÖp, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n, ®å dïng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi theo quy chÕ miÔn trõ ngo¹i giao, hµng mang theo ng­êi trong tiªu chuÈn hµnh lý miÔn thuÕ hµng hãa chuyÓn khÈu, qu¸ c¶nh, m­în ®­êng qua VN, hµng t¹m nhËp khÈu, t¸i xuÊt khÈu vµ t¹m xuÊt khÈu, t¸i nhËp khÈu hµng hãa, dÞch vô c«ng øng trùc tiÕp cho vËn t¶i quèc tÕ vµ c¸c ®èi t­îng tiªu dïng ngoµi VN chuyÓn giao c«ng nghÖ vµng nhËp khÈu d¹ng thái, miÕng, ch­a ®­îc chÕ t¸c thµnh c¸c s¶n phÈm mü nghÖ, ®å trang søc hay s¶n phÈm kh¸c mét sè s¶n phÈm xuÊt khÈu lµ tµi nguyªn, kho¸ng s¶n khai th¸c ch­a qua chÕ biÕn do chÝnh phñ quy ®Þnh cô thÓ hµng hãa dÞch vô cña nh÷ng c¸ nh©n kinh doanh cã møc thu nhËp thÊp. Møc thu nhËp thÊp do chÝnh phñ quy ®Þnh. Hµng hãa, dÞch vô kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT quy ®Þnh t¹i môc nµy kh«ng ®­îc khÊu trõ hßan thuÕ GTGT ®Çu vµo 4.2. C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ 4.2.1. C¨n cø tÝnh thuÕ C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt. * Gi¸ tÝnh thuÕ : Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 7 luËt thuÕ GTGT vµ ®iÒu 6 cña NghÞ ®Þnh sè 79/2000/N§-CP, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: - §èi víi hµng ho¸, dÞch vô do c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh b¸n ra hoÆc cung øng cho ®èi t­îng kh¸c lµ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT. - §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu céng (+) víi thuÕ nhËp khÈu, gi¸ nhËp khÈu t¹i cöa khÈu lµm c¨n cø tÝnh thuÕ GTGT ®­îc x¸c ®Þnh theo c¸c quy ®Þnh vÒ gi¸ tÝnh thuÕ hµng ho¸ nhËp khÈu. Tr­êng hîp hµng ho¸ nhËp khÈu ®­îc miÔn, gi¶m thuÕ nhËp khÈu th× gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ hµng ho¸ nhËp khÈu céng víi (+) thuÕ nhËp khÈu x¸c ®Þnh theo møc thuÕ ph¶i nép sau khi ®· ®­îc miÔn gi¶m. - §èi víi s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô c¬ së kinh doanh xuÊt ®Ó tiªu dïng kh«ng phôc vô cho s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc cho s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô kh«ng chÞu thuÕ GTGT th× ph¶i tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra. Gi¸ tÝnh thuÕ tÝnh theo gi¸ b¸n cña s¶n phÈm, hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i. - §èi víi dÞch vô do phÝa n­íc ngoµi cung øng cho c¸c ®èi t­îng tiªu dïng ë ViÖt nam, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ dÞch vô ph¶i thanh to¸n cho phÝa n­íc ngoµi. DÞch vô cho thuª tµi s¶n bao gåm cho thuª nhµ, x­ëng, kho tµng, bÕn b·i, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, m¸y mãc thiÕt bÞ. Gi¸ ®Ó tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ cho thuª ch­a cã thuÕ. Tr­êng hîp cho thuª theo h×nh thøc thu tiÒn tõng kú hoÆc thu tr­íc tiÒn thuª cho mét thêi h¹n thuª th× thuÕ GTGT tÝnh trªn sè tiÒn thu tõng kú hoÆc thu tr­íc, bao gåm c¶ c¸c kho¶n thu d­íi h×nh thøc kh¸c nh­ thu tiÒn ®Ó hoµn thiÖn, söa ch÷a, n©ng cÊp nhµ cho thuª theo yªu cÇu cña bªn thuª. - §èi víi c¸c hµng ho¸, dÞch vô kh¸c lµ gi¸ do ChÝnh phñ quy ®Þnh. * ThuÕ suÊt: LuËt thuÕ GTGT hiÖn nay quy ®Þnh 4 møc thuÕ suÊt : 0%, 5%, 10%, 20% trong ®ã : - ThuÕ suÊt 0% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu. - ThuÕ suÊt 5%, 10%, 20% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô. 4.2.2. Ph­¬ng ph¸p tÝnh : ThuÕ GTGT c¬ së kinh doanh ph¶i nép ®­îc tÝnh theo mét trong hai ph­¬ng ph¸p: Ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn thuÕ GTGT. Tr­êng hîp c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ cã ho¹t ®éng kinh doanh mua, b¸n vµng, b¹c, ®¸ quý, ngo¹i tÖ th× c¬ së ph¶i h¹ch to¸n riªng ho¹t ®éng kinh doanh nµy ®Ó tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT. §èi t­îng ¸p dông vµ viÖc x¸c ®Þnh thuÕ ph¶i nép theo tõng ph­¬ng ph¸p sau : Ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ §èi t­îng ¸p dông: Lµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh bao gåm c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi, doanh nghiÖp t­ nh©n, c¸c c«ng ty cæ phÇn, hîp t¸c x· vµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh kh¸c, trõ c¸c ®èi t­îng ¸p dông tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT. X¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép Sè thuÕ GTGT ph¶i nép = ThuÕ GTGT ®Çu ra - ThuÕ GTGT ®Çu vµo Trong ®ã: ThuÕ GTGT ®Çu ra = Gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ b¸n ra x ThuÕ suÊt thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô ®ã. C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi b¸n hµng ho¸, dÞch vô ph¶i tÝnh thuÕ vµ thu thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra. Khi lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng hãa, dÞch vô, c¬ së kinh doanh ph¶i ghi râ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ, thuÕ GTGT vµ tæng sè tiÒn ng­êi mua ph¶i thanh to¸n. Tr­êng hîp ho¸ ®¬n chØ ghi gi¸ thanh to¸n, kh«ng ghi gi¸ ch­a cã thuÕ vµ thuÕ GTGT th× thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô b¸n ra ph¶i tÝnh trªn gi¸ thanh to¸n ghi trªn ho¸ ®¬n chøng tõ. Doanh thu ch­a cã thuÕ = Gi¸ b¸n - ThuÕ tÝnh trªn gi¸ b¸n VÝ dô : Doanh nghiÖp b¸n s¾t, thÐp Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ GTGT ®èi víi s¾t f6 lµ 4.600.000 ®/tÊn ThuÕ GTGT 5% 230.000 ®/tÊn Khi b¸n, cã mét sè ho¸ ®¬n doanh nghiÖp chØ ghi gi¸ b¸n 4.800.000 ®/tÊn ThuÕ GTGT tÝnh trªn doanh sè b¸n ®­îc x¸c ®Þnh: 4.800.000 ®/tÊn x 5% = 240.000 ®/tÊn Doanh thu ®­îc x¸c ®Þnh l¹i b»ng: 4.660.000 ® (= 4.800.000® - 240.000®) Doanh nghiÖp mua thÐp còng kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo ®èi víi ho¸ ®¬n mua kh«ng ghi thuÕ GTGT nµy. ThuÕ GTGT ®Çu vµo = Tæng sè thuÕ GTGT ghi trªn ho¸ ®¬n GTGT mua hµng ho¸, dÞch vô §èi víi hé kinh doanh nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, ®­îc khÊu trõ thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô mua vµo ph¸t sinh kÓ tõ th¸ng ®­îc ¸p dông nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ; §èi víi hµng ho¸, dÞch vô mua vµo th¸ng tr­íc ®­îc ¸p dông nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ th× kh«ng ®­îc tÝnh khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo. Phương pháp tính thuế GTGT trực tiếp trên giá trị gia tăng. Đối tượng áp dụng phương pháp tính trực tiếp trên giá trị gia tăng : - Cá nhân sản xuất, kinh doanh là người Việt Nam; - Tổ chức, cá nhân nước ngoài kinh doanh ở Việt Nam không theo Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam chưa thực hiện đầy đủ các điều kiện về kế toán, hóa đơn chứng từ để làm căn cứ tính thuế theo phương pháp khấu trừ thuế; - Cơ sở kinh doanh mua, bán vàng, bạc, đá quý, ngoại tệ. Xác định thuế GTGT phải nộp: Số thuế Giá trị gia tăng Thuế suất thuế GTGT = của hàng hóa, x GTGT của hàng phải nộp dịch vụ chịu thuế hóa, dịch vụ đó GTGT Doanh số của Giá vốn của hàng hóa, = hàng hóa, dịch vụ - của hàng hóa, dịch vụ bán ra dịch vụ bán ra Giá trị gia tăng xác định đối với một số ngành nghề kinh doanh như sau: - Đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh bán hàng là số chênh lệch giữa doanh số bán với doanh số vật tư, hàng hoá, dịch vụ mua vào dùng cho sản xuất, kinh doanh. Trường hợp cơ sở kinh doanh không hạch toán được doanh số vật tư, hàng hoá, dịch vụ mua vào tương ứng với doanh số hàng bán ra thì xác định như sau: Giá vốn hàng bán ra bằng (=) Doanh số tồn đầu kỳ, cộng (+) doanh số mua trong kỳ, trừ (-) doanh số tồn cuối kỳ. Ví dụ: Một cơ sở A sản xuất đồ gỗ, trong tháng bán được 150 sản phẩm, tổng doanh số bán là 25 triệu đồng. - Giá trị vật tư, nguyên liệu mua ngoài để sản xuất 150 sản phẩm là 19 triệu đồng, trong đó: + Nguyên liệu chính (gỗ): 14 triệu. + Vật liệu và dịch vụ mua ngoài khác: 5 triệu. Thuế suất thuế GTGT là 10%, thuế GTGT cơ sở A phải nộp được tính như sau: + GTGT của sản phẩm bán ra: 25 triệu đồng - 19 triệu đồng = 6 triệu đồng. + Thuế GTGT phải nộp: 6 triệu đồng x 10% = 0,6 triệu đồng. - Đối với xây dựng, lắp đặt là số chênh lệch giữa tiền thu về xây dựng, lắp đặt công trình, hạng mục công trình trừ (-) chi phí vật tư nguyên liệu, chi phí động lực, vận tải, dịch vụ và chi phí khác mua ngoài để phục vụ cho hoạt động xây dựng, lắp đặt công trình, hạng mục công trình. - Đối với hoạt động vận tải là số chênh lệch giữa tiền thu cước vận tải, bốc xếp trừ (-) chi phí xăng dầu, phụ tùng thay thế và chi phí khác mua ngoài dùng cho hoạt động vận tải. - Đối với hoạt động kinh doanh ăn uống là số chênh lệch giữa tiền thu về bán hàng ăn uống, tiền phục vụ và các khoản thu khác trừ (-) giá vốn hàng hóa, dịch vụ mua ngoài dùng cho kinh doanh ăn uống. - Đối với hoạt động kinh doanh vàng, bạc, đá quý, ngoại tệ, giá trị gia tăng là số chênh lệch giữa doanh số bán ra vàng, bạc, đá quý, ngoại tệ trừ (-) giá vốn của vàng, bạc, đá quý, ngoại tệ bán ra. - Đối với cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng tính thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ thuế có kinh doanh mua, bán vàng, bạc, đá quý, ngoại tệ áp dụng phương pháp tính trực tiếp trên GTGT, cơ sở phải hạch toán riêng thuế GTGT đầu vào để kê khai thuế GTGT phải nộp của hàng hoá, dịch vụ theo từng hoạt động kinh doanh và phương pháp tính thuế riêng. Trường hợp không hạch toán được riêng thì được xác định phân bổ thuế GTGT đầu vào được khấu trừ tương ứng với tỷ lệ doanh thu của hàng hoá, dịch vụ chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ thuế trên tổng doanh thu bán hàng phát sinh trong kỳ. - Đối với các hoạt động kinh doanh khác là số chênh lệch giữa tiền thu về hoạt động kinh doanh trừ (-) giá vốn của hàng hóa, dịch vụ mua ngoài để thực hiện hoạt động kinh doanh đó. Doanh số hàng hóa, dịch vụ bán ra quy định trên đây bao gồm cả các khoản phụ thu, phí thu thêm ngoài giá bán mà cơ sở kinh doanh được hưởng, không phân biệt đã thu tiền hay chưa thu được tiền. Doanh số hàng hóa, dịch vụ mua vào quy định trên đây bao gồm cả các khoản thuế và phí đã trả tính trong giá thanh toán hàng hóa, dịch vụ mua vào - Cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp tính trực tiếp trên GTGT không được tính giá trị tài sản mua ngoài, đầu tư, xây dựng làm tài sản cố định vào doanh số hàng hoá, dịch vụ mua vào để tính giá trị gia tăng. 4.3. Phương pháp xác định GTGT làm căn cứ tính thuế GTGT phải nộp đối với từng cơ sở kinh doanh như sau: - Đối với cơ sở kinh doanh đã thực hiện đầy đủ việc mua, bán hàng hoá, dịch vụ có hoá đơn, chứng từ, ghi chép sổ sách kế toán thì GTGT được xác định căn cứ vào giá mua, giá bán ghi trên chứng từ. - Đối với cơ sở kinh doanh đã thực hiện đầy đủ hoá đơn, chứng từ bán hàng hóa, dịch vụ, xác định được đúng doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ theo hoá đơn bán hàng hoá, dịch vụ nhưng không có đủ hoá đơn mua hàng hóa, dịch vụ thì GTGT được xác định bằng doanh thu nhân (x) với tỷ lệ (%) GTGT tính trên doanh thu. - Đối với cá nhân (hộ) kinh doanh chưa thực hiện hoặc thực hiện chưa đầy đủ hoá đơn mua, bán hàng hoá, dịch vụ thì cơ quan thuế căn cứ vào tình hình kinh doanh của từng hộ ấn định mức doanh thu tính thuế; giá trị gia tăng được xác định bằng doanh thu ấn định nhân với tỷ lệ (%) giá trị gia tăng tính trên doanh thu. Tổng cục thuế hướng dẫn các Cục thuế xác định tỷ lệ (%) GTGT tính trên doanh thu làm căn cứ tính thuế GTGT phù hợp với từng ngành nghề kinh doanh và hợp lý giữa các địa phương. 4.4. C¸c quy ®Þnh kh¸c Ho¸ ®¬n chøng tõ mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô. Tõ hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ cã hai lo¹i ho¸ ®¬n phï hîp víi tõng ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ vµ phï hîp víi tr×nh ®é qu¶n lý, kÕ to¸n cña ®èi t­îng nép thuÕ. §èi t­îng nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ sö dông ho¸ ®¬n thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ, ®èi t­îng nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT ®­îc sö dông ho¸ ®¬n th«ng th­êng. C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ sö dông ho¸ ®¬n GTGT. Khi lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng ho¸, dÞch vô, c¬ së kinh doanh ph¶i ghi ®Çy ®ñ, ®óng c¸c yÕu tè quy ®Þnh trªn ho¸ ®¬n vµ ghi râ: Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ, phô thu vµ phÝ tÝnh ngoµi gi¸ b¸n (nÕu cã), thuÕ GTGT, tæng gi¸ thanh to¸n ®· cã thuÕ. NÕu c¬ së kinh doanh b¸n hµng ho¸, dÞch vô kh«ng ghi t¸ch riªng sè b¸n vµ thuÕ GTGT, chØ ghi chung gi¸ thanh to¸n th× thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i tÝnh trªn gi¸ thanh to¸n. C¬ së kinh doanh kh«ng ®­îc tÝnh khÊu trõ thuÕ GTGT (trõ tr­êng hîp hµng hãa, dÞch vô ®Æc thï ®­îc dïng chøng tõ ghi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT). C¸c c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng vµ c¸c c¬ së kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT, sö dông ho¸ ®¬n th«ng th­êng. Gi¸ b¸n hµng ho¸, dÞch vô ghi trªn ho¸ ®¬n lµ gi¸ thùc thanh to¸n ®· cã thuÕ GTGT (®èi víi hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT). C¬ së kinh doanh muèn sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ kh¸c víi quy ®Þnh chung, ph¶i ®¨ng ký víi Bé Tµi ChÝnh (Tæng côc thuÕ) vµ chØ ®­îc sö dông khi ®· ®­îc th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho sö dông. Mäi tr­êng hîp doanh nghiÖp ®¨ng ký sö dông ho¸ ®¬n theo mÉu quy ®Þnh. C¸c c¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn viÖc qu¶n lý, sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ theo quy ®Þnh vÒ chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ do Bé Tµi ChÝnh ban hµnh. C¸c c¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ viÖc mua, b¸n hµng ho¸, dÞch vô cã ho¸ ®¬n, chøng tõ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. M· sè thuÕ §Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý ®èi t­îng nép thuÕ, thñ t­íng ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh sè 75/1998/Q§-Ttg ngµy 4/4/1998 quy ®Þnh vÒ m· sè ®èi t­îng nép thuÕ. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ lµ ®èi t­îng nép thuÕ theo ph¸p luËt ViÖt Nam ®Òu ph¶i thùc hiÖn kª khai, ®¨ng ký thuÕ víi c¬ quan thuÕ ®Ó cÊp m· sè x¸c ®Þnh ®èi t­îng ®­îc nép thuÕ (gäi t¾t lµ m· sè thuÕ). M· sè thuÕ ®­îc sö dông ®Ó nhËn diÖn ®èi t­îng nép thuÕ. Mçi mét ®èi t­îng nép thuÕ chØ ®­îc cÊp mét m· sè thuÕ duy nhÊt trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng tõ khi thµnh lËp ®Õn khi chÊm døt ho¹t ®éng. M· sè thuÕ ®· ®­îc cÊp sÏ kh«ng ®­îc sö dông l¹i ®Ó cÊp cho ®èi t­îng nép thuÕ kh¸c. C¸c ®èi t­îng nép thuÕ ph¶i ghi m· sè cña m×nh trªn mäi giÊy tê giao dÞch, chøng tõ ho¸ ®¬n mua, b¸n, trao ®æi kinh doanh, trªn c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n, trªn c¸c giÊy tê kª khai thuÕ, chøng tõ nép thuÕ vµ c¸c biÓu mÉu kª khai víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¸c ®¬n vÞ ®­îc sö dông ho¸ ®¬n tù in ph¶i in s½n m· sè thuÕ cña m×nh ë gãc trªn bªn ph¶i cña tõng tê ho¸ ®¬n. Hoµn thuÕ GTGT C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®­îc xÐt hoµn thuÕ trong c¸c tr­êng hîp sau: - C¬ së kinh doanh trong 3 th¸ng liªn tôc trë nªn cã luü kÕ sè thuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra ®­îc hoµn thuÕ. Sè thuÕ ®­îc hoµn lµ sè thuÕ ®Çu vµo ch­a ®­îc khÊu trõ hÕt cña thêi gian xin hoµn thuÕ. - C¬ së kinh doanh trong th¸ng cã hµng ho¸ xuÊt khÈu nÕu cã sè thuÕ ®Çu vµo ch­a ®­îc khÊu trõ tõ 200 triÖu ®ång trë nªn th× ®­îc xÐt hoµn thuÕ theo th¸ng, hoÆc chuyÕn hµng (nÕu x¸c ®Þnh ®­îc thuÕ GTGT ®Çu vµo riªng cña chuyÕn hµng). §èi víi hµng ho¸ uû th¸c xuÊt khÈu, gia c«ng xuÊt khÈu qua mét c¬ së kh¸c ký hîp ®ång gia c«ng xuÊt khÈu, ®èi t­îng hoµn thuÕ lµ c¬ së cã hµng ho¸ ®i uû th¸c xuÊt khÈu, c¬ së trùc tiÕp gia c«ng hµng ho¸ xuÊt khÈu. - §èi víi c¬ së míi thµnh lËp, ®Çu t­ tµi s¶n míi ®· ®¨ng ký theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ nh­ng ch­a cã ph¸t sinh doanh thu b¸n hµng ®Ó tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra, nÕu thêi gian ®Çu t­ tõ mét n¨m trë nªn ®­îc xÐt hoµn thuÕ ®Çu vµo theo tõng n¨m. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña tµi s¶n ®Çu t­ ®­îc hoµn cã gi¸ trÞ lín tõ 200 triÖu ®ång trë nªn th× ®­îc xÐt hoµn thuÕ tõng quý. - C¬ së kinh doanh quyÕt to¸n thuÕ khi s¸p nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n cã thuÕ GTGT nép thõa, c¬ së cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan thuÕ hoµn l¹i sè thuÕ GTGT nép thõa. - C¬ së kinh doanh ®­îc hoµn thuÕ theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¬ quan thuÕ cã tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn ®èi t­îng ®­îc hoµn thuÕ lËp ®óng, ®ñ c¸c hå s¬ ®Ò nghÞ hoµn thuÕ theo ®óng quy ®Þnh. ChÞu tr¸ch nhiÖm kiÓm tra, xem xÐt hå s¬ vµ gi¶i quyÕt hoµn thuÕ trong thêi gian 15 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc hå s¬ hoµn thuÕ cña ®¬n vÞ göi ®Õn. Tr­êng hîp ph¶i kiÓm tra, x¸c minh, bæ sung hå s¬… th× thêi gian tèi ®a lµ 30 ngµy. NÕu kh«ng ®ñ thñ tôc vµ ®iÒu kiÖn hoµn thuÕ ph¶i tr¶ lêi cho ®¬n vÞ biÕt trong kho¶ng thêi gian 7 ngµy kÓ tõ ngµy nhËn hå s¬. Sau khi hoµn thuÕ, tr­êng hîp nghi vÊn hoÆc cÇn tæ chøc, kiÓm tra, thanh tra l¹i c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh ®óng sè hoµn thuÕ th× c¬ quan thuÕ quyÕt ®Þnh kiÓm tra hoÆc thanh tra. KhÊu trõ thuÕ C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®­îc tÝnh khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo nh­ sau: - ThuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô mua vµo dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT th× ®­îc khÊu trõ toµn bé. - ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô mua vµo ®ång thêi cho s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT th× chØ ®­îc khÊu trõ sè thuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞchvô chÞu thuÕ GTGT. - ThuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ ph¸t sinh trong th¸ng nµo ®­îc kª khai, khÊu trõ khi x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép cña th¸ng ®ã. - C¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®­îc tÝnh khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çuvµo theo tû lÖ (%) tÝnh trªn gi¸ hµng ho¸, dÞch vô mua vµo kh«ng cã ho¸ ®¬n GTGT theo quy ®Þnh nh­ sau: Tû lÖ 2% ®èi víi hµng ho¸ lµ n«ng s¶n l©m s¶n, thuû s¶n ch­a qua chÕ biÕn, ®Êt ®¸ c¸t sái vµ c¸c lo¹i phÕ liÖu mua vµo kh«ng cã ho¸ ®¬n. Tû lÖ 3% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT mua cña c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT cã ho¸ ®¬n b¸n hµng. 5. T¸c ®éng cña thuÕ GTGT 5.1. §èi víi c¸c doanh nghiÖp: ThuÕ GTGT g¾n liÒn víi 2 yÕu tè riªng biÖt ®éc lËp víi nhau. - YÕu tè cã liªn quan ®Õn chÕ ®é khÊu trõ thuÕ, tøc lµ liªn quan ®Õn bé phËn thuÕ GTGT ®¸nh trªn c¸c nghiÖp vô mua hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Çu vµo, kÓ c¶ nghiÖp vô mua tµi s¶n cè ®Þnh .ë ®©ydoanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i chia ra lµm 2 kho¶n: ThuÕ GTGT cã thÓ khÊu trõ . ThuÕ GTGT kh«ng thÓ khÊu trõ. - YÕu tè liªn quan ®Õn chÕ ®é tÝnh thuÕ, tøc lµ g¾n liÒn víi bé phËn thuÕ GTGT thu ®­îc (thuÕ GTGT ®¸nh trªn c¸c nghiÖp vô b¸n hµng ho¸ vµ dÞch vô ®Çu ra kÓ c¶ nghiÖp vô b¸n tµi s¶n cè ®Þnh). Chªnh lÖch gi÷a thuÕ GTGT thu ®­îc vµ thuÕ GTGT cã thÓ khÊu trõ r¬i vµo mét trong hai tr­êng hîp: NÕu lµ sè d­¬ng (sau mét thêi kú tÝnh thuÕ) th× ®©y lµ sè thuÕ doanh nghiÖp ph¶i nép. NÕu lµ sè ©m (sau mét thêi kú tÝnh thuÕ) th× ®©y lµ sè thuÕ doanh nghiÖp ®­îc Nhµ n­íc tho¸i tr¶. C¬ chÕ vËn hµnh cña thuÕ GTGT ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn qua m« h×nh sau: doanh thu tÝnh thuÕ nh©n (x) thuÕ suÊt b»ng (=) thuÕ tÝnh trªn doanh thu trõ (-) thuÕ tÝnh trªn doanh sè mua hµng ( VAT ®­îc khÊu trõ ) b»ng (=) ThuÕ GTGT ph¶i nép (nÕu kÕt qu¶ lµ sè d­¬ng) ThuÕ GTGT ®­îc tho¸i tr¶ (nÕu kÕt qu¶ lµ sè ©m) VÝ dô : Gi¶ ®Þnh thuÕ suÊt 10% Doanh thu b¸n hµng 200.000; thuÕ GTGT 20.000 Doanh sè mua hµng 150.000; thuÕ GTGT 15.000 ThuÕ GTGT ph¶i nép 5.000 Doanh sè b¸n hµng 180.000; thuÕ GTGT 18.000 Doanh sè mua hµng 200.000; thuÕ GTGT 20.000 ThuÕ GTGT ®­îc tho¸i tr¶ 2.000 5.2. §èi víi ng­êi tiªu dïng cuèi cïng. NÕu nh­ thuÕ GTGT cã ¶nh h­ëng trung tÝnh ®èi víi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh (tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u b¸n lÎ) th× nã l¹i lµ mét lo¹i thuÕ ®¸nh vµo ng­êi tiªu dïng cuèi cïng (toµn bé g¸nh nÆng vÒ thuÕ GTGT, nãi c¸ch kh¸c, do ng­êi tiªu dïng cuèi cïng chÞu) bëi lÏ ®èi víi hä chØ ph¸t sinh hµnh vi mua sau ®ã kh«ng ph¸t sinh hµnh vi b¸n. 6. Thay thÕ thuÕ doanh thu b»ng thuÕ GTGT. Sù cÇn thiÕt ¸p dông thuÕ GTGT ë ViÖt Nam 6.1. ThuÕ doanh thu 6.1.1. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña thuÕ doanh thu ThuÕ doanh thu lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo phÇn doanh thu cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô trong x· héi. Mäi tæ chøc, c¸ nh©n thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt, x©y dùng, vËn t¶i, th­¬ng nghiÖp, ¨n uèng, dÞch vô vµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c (gäi chung lµ c¬ së kinh doanh) cã doanh thu ®Òu ph¶i nép thuÕ doanh thu. C¨n cø tÝnh thuÕ lµ doanh thu vµ thuÕ suÊt. Doanh thu lµ toµn bé tiÒn hµng, tiÒn gia c«ng, tiÒn dÞch vô sau khi thùc hiÖn viÖc b¸n hµng, tr¶ hµng gia c«ng hoÆc cung øng dÞch vô ch­a trõ mét kho¶n phÝ tæn nµo vµ ®· h¹ch to¸n vµo kÕt qu¶ tiªu thô trong kú, kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®­îc tiÒn hay ch­a thu ®­îc tiÒn. Doanh thu tÝnh thuÕ lµ doanh thu ®­îc quy ®Þnh phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng ho¹t ®éng. Cô thÓ: Doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i, ¨n uèng lµ tiÒn b¸n hµng. Doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng gia c«ng lµ sè tiÒn gia c«ng bao gåm tiÒn c«ng, tiÒn nhiªn liÖu, ®éng lùc, vËt liÖu phô vµ c¸c chi phÝ kh¸c. Doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng ®¹i lý b¸n hµng hoÆc uû th¸c mua hµng lµ tiÒn hoa hång ®­îc h­ëng. Doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng dÞch vô lµ sè tiÒn dÞch vô bao gåm mäi kho¶n chi phÝ cho ho¹t ®éng dÞch vô. Doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông lµ kho¶n chªnh lÖch gi÷a thu l·i vµ tiÒn vay, tiÒn l·i göi víi tr¶ l·i tiÒn vay, tr¶ l·i tiÒn göi. Doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c thuéc lÜnh vùc ng©n hµng lµ tiÒn t._.hu ®­îc hoÆc tiÒn hoa hång ®­îc h­ëng ®èi víi dÞch vô ®ã. Doanh thu ®èi víi ho¹t ®éng b¶o hiÓm lµ tiÒn thu vÒ phÝ b¶o hiÓm nhËn cña kh¸ch hµng. C¬ së kinh doanh cã doanh thu b»ng ngo¹i tÖ ®­îc nép thuÕ b»ng ngo¹i tÖ hoÆc ®ång ViÖt Nam, quy ®æi theo tû gi¸ mua vµo vµ do Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm nép thuÕ. Trong tr­êng hîp trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô hoÆc tù cung øng hµng ho¸, tù cung øng dÞch vô th× hµng ho¸ dÞch vô trao ®æi hoÆc tù cung øng ph¶i ®­îc tÝnh thµnh tiÒn t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh theo gi¸ thÞ tr­êng ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ. ThuÕ suÊt doanh thu ®­îc quy dÞnh cô thÓ cho 6 ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, x©y dùng, vËn t¶i, th­¬ng nghiÖp, ¨n uèng vµ dÞch vô. §èi víi c¸c ngµnh nghÒ, danh môc s¶n phÈm s¶n xuÊt kinh doanh ®· ®­îc quy ®Þnh chi tiÕt trong biÓu thuÕ th× ¸p dông ®óng theo thuÕ suÊt ®· quy ®Þnh. C¬ së kinh doanh nhiÒu ngµnh nghÒ th× ph¶i h¹ch to¸n riªng doanh thu cña tõng ngµnh nghÒ, s¶n phÈm. NÕu kh«ng h¹ch to¸n riªng ®­îc ph¶i ¸p dông thuÕ suÊt cao nhÊt trong sè nh÷ng ngµnh nghÒ ®ã ®Ó tÝnh thuÕ trªn tæng doanh thu cña c¸c ngµnh nghÒ s¶n phÈm ®· tiªu thô. Hé kinh doanh nhá ®­îc tÝnh vµ nép thuÕ theo chÕ ®é kho¸n doanh thu tõng thêi kú 3 th¸ng hoÆc 6 th¸ng. Møc doanh thu kho¸n ®­îc c¬ quan thuÕ Ên ®Þnh c¨n cø theo tµi liÖu kª khai cña hé kinh doanh, tµi liÖu ®iÒu tra cña c¸n bé thuÕ ®­îc th¶o luËn c«ng khai trong c¸c tæ kinh doanh vµ c«ng bè tr­íc khi ¸p dông. Hé kinh doanh nhá lµ hé cã doanh thu tÝnh thuÕ b×nh qu©n th¸ng ®èi víi tõng ngµnh nghÒ: Ngµnh s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i: §Õn 6 triÖu ®ång. Ngµnh ¨n uèng: §Õn 3 triÖu ®ång. Ngµnh s¶n xuÊt, gia c«ng, x©y dùng, vËn t¶i, dÞch vô: §Õn 2 triÖu ®ång. Ngoµi ra, ch­¬ng IV luËt thuÕ doanh thu cßn quy ®Þnh viÖc gi¶m thuÕ, miÔn thuÕ doanh thu trong c¸c tr­êng hîp: Ng­êi giµ yÕu, tµn tËt hoÆc kinh doanh lÆt vÆt chØ ®ñ b¶o ®¶m møc sèng tèi thiÓu cho b¶n th©n. C¬ së kinh doanh gÆp khã kh¨n lín do thiªn tai, ®Þch ho¹, tai n¹n bÊt ngê. C¬ së kinh doanh ho¹t ®éng ë miÒn nói, h¶i ®¶o, khai th¸c thuû s¶n vïng biÓn xa bê, c¬ së nghiªn cøu khoa häc, øng dông c«ng nghÖ míi, c¬ së s¶n xuÊt míi ®i vµo ho¹t ®éng, ch¹y thö d©y chuyÒn s¶n xuÊt míi, c¬ së s¶n xuÊt mÆt hµng thay thÕ hµng nhËp khÈu nÕu gÆp khã kh¨n ®­îc xÐt gi¶m thuÕ kh«ng qu¸ 2 n¨m. Riªng c¬ së kinh doanh ho¹t ®éng ë miÒn nói, h¶i ®¶o, thêi gian ®­îc hoµn thuÕ kh«ng qu¸ 3 n¨m. LuËt thuÕ doanh thu còng quy ®Þnh cô thÓ tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô cña c¬ së kinh doanh vµ quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm c¬ quan thuÕ, viÖc ®¨ng ký, kª khai nép thuÕ, viÖc xö lý vi ph¹m, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i vÒ thuÕ. 6.1.2. ¦u ®iÓm cña thuÕ doanh thu - TÝnh to¸n ®¬n gi¶n: Hµng th¸ng c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh tÝnh sè thuÕ doanh thu ph¶i nép b»ng doanh thu nh©n thuÕ suÊt thuÕ doanh thu. - ThuÕ doanh thu ®­îc thu døt ®iÓm tõng lÇn b¸n hµng kh«ng ph¶i theo dâi thuÕ ®· nép ë kh©u tr­íc. - Nguån thu ng©n s¸ch gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng t­¬ng ®èi æn ®Þnh. 6.1.3. Nh­îc ®iÓm cña thuÕ doanh thu - ThuÕ doanh thu cã qu¸ nhiÒu møc thuÕ suÊt (11 møc thuÕ suÊt) gåm 0%, 0,5%,1%, 2%, 4%, 6%, 8%, 10%, 15%, 20%, 30% nªn viÖc tÝnh thuÕ kh«ng chÝnh x¸c vµ ¸p dông nhiÒu møc thuÕ suÊt vµo tõng lo¹i ho¹t ®éng rÊt phøc t¹p. ViÖc ¸p dông nhiÒu møc thuÕ suÊt dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nhiÒu mÆt hµng víi c¸c møc thuÕ suÊt kh¸c nhau t×m c¸ch dån doanh thu vµo mÆt hµng cã møc thuÕ suÊt thÊp. V× vËy thuÕ doanh thu cña tõng c¬ së khã chÝnh x¸c tuyÖt ®èi vµ g©y ra t×nh tr¹ng thÊt thu thuÕ cho Nhµ n­íc. - ThuÕ doanh thu ®¸nh trïng nhiÒu lÇn trªn mét gi¸ trÞ vµ thuÕ ®¸nh trªn thuÕ. Mét hµng ho¸, dÞch vô qua cµng nhiÒu lÇn lu©n chuyÓn th× chÞu thuÕ doanh thu cµng nhiÒu, thuÕ ë kh©u sau tÝnh trªn c¶ phÇn thuÕ ®· nép ë kh©u tr­íc. - ThuÕ doanh thu kh«ng cã sù thèng nhÊt, rµng buéc lÉn nhau do thuÕ ®­îc thu ®éc lËp víi nhau tõ s¶n xuÊt ®Õn l­u th«ng vµ tiªu dïng. V× vËy kh«ng kiÓm tra thuÕ ®· nép ë c¸c kh©u tr­íc. - Kh«ng khuyÕn khÝch c¸c c¬ së sö dông tèt chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ vµ thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n do nép thuÕ ë kh©u sau kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ kh©u tr­íc. - ThuÕ doanh thu quy ®Þnh nhiÒu tr­êng hîp miÔn gi¶m kh«ng ®óng tÝnh chÊt cña thuÕ gi¸n thu. Lo¹i thuÕ nµy do ng­êi tiªu dïng chÞu nh­ng ng­êi s¶n xuÊt hoÆc ng­êi b¸n hµng l¹i ®­îc h­ëng chÕ ®é miÔn gi¶m. §ã lµ sù mÊt c«ng b»ng gi÷a ®èi t­îng nép thuÕ vµ ®èi t­îng chÞu thuÕ. 6.2. Sù cÇn thiÕt ¸p dông thuÕ GTGT ë ViÖt Nam hiÖn nay ViÖc ¸p dông thuÕ GTGT ë ViÖt Nam v× nh÷ng lý do c¬ b¶n sau: 6.2.1. ThuÕ doanh thu ®· béc lé nh÷ng nh­îc ®iÓm kh«ng cßn phï hîp Víi nh÷ng tån t¹i cña thuÕ doanh thu, viÖc ¸p dông luËt thuÕ doanh thu kh«ng cßn phï hîp. MÆt kh¸c, thuÕ doanh thu kh«ng cßn phï hîp víi ®­êng lèi ®æi míi nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh CNH-H§H ®ßi hái ph¶i thay thÕ thuÕ doanh thu b»ng thuÕ GTGT nh»m kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm cña thuÕ doanh thu. ViÖt Nam ®ang chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, gi¸ c¶ hµng ho¸ do cung-cÇu quyÕt ®Þnh, nÕu duy tr× c¬ chÕ nhiÒu thuÕ suÊt th× chØ lµm t¨ng thªm khã kh¨n, phøc t¹p trong qu¶n lý vµ t¹o kÏ hë cho trèn lËu thuÕ. ThuÕ doanh thu nhiÒu møc thuÕ suÊt b¶o hé ®Õn tõng ngµnh hµng, mÆt kh¸c chØ phï hîp víi thêi kú kÕ ho¹ch ho¸, gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô ®Òu do Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý. 6.2.2. ThuÕ doanh thu ®øng tr­íc yªu cÇu héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc Thêi ®¹i ngµy nay, mçi quèc gia kh«ng thÓ tån t¹i biÖt lËp ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ- x· héi mµ cÇn cã sù hîp t¸c song ph­¬ng, ®a ph­¬ng. §ã lµ xu h­íng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn. TÊt yÕu dÉn ®Õn yªu cÇu ®èi víi mçi n­íc lµ ph¶i c¶i c¸ch c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña m×nh. Trong ®ã c¶i c¸ch thuÕ ®­îc xem lµ mét néi dung cã tÇm quan träng hµng ®Çu nh»m cã thÓ ph¸t huy t¸c dông c«ng cô thuÕ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ phï hîp th«ng lÖ trong khu vùc vµ quèc tÕ. §Æc biÖt, trong t×nh h×nh ViÖt Nam ®· gia nhËp khèi ASEAN vµ tõng b­íc héi nhËp AFTA, APEC. BiÖn ph¸p h÷u hiÖu lµ ph¶i c¶i c¸ch thuÕ theo xu h­íng chung: H¹ thuÕ suÊt ®i ®«i víi më réng diÖn tÝnh thu thuÕ, h¹n chÕ ®èi t­îng miÔn gi¶m thuÕ, võa khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn, võa t¹o ®iÒu kiÖn ®éng viªn ®­îc sù ®ãng gãp ®¹i ®a sè tÇng líp nh©n d©n. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo c¸c tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, thuÕ cò kh«ng cßn phï hîp mµ cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi. NhiÒu n­íc trong khu vùc vµ thÕ giíi ®· ¸p dông thuÕ GTGT ®Ó kh¾c phôc sù trïng l¾p cña thuÕ doanh thu vµ t¨ng doanh thu cho NSNN nh­: Thuþ §iÓn ¸p dông tõ 1/1/1989, In®«nªxia ¸p dông th¸ng 4/1985, §µi Loan ¸p dông th¸ng 4/1996, Philippin ¸p dông th¸ng 1/1998, NhËt B¶n ¸p dông th¸ng 4/1989, Th¸i Lan ¸p dông th¸ng 1/1995… §Ó cã hÖ thèng chÝnh s¸ch phï hîp, ®ång bé, hoµn thiÖn vµ lu«n theo kÞp sù vËn ®éng, ph¸t triÓn víi thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ lµ ®iÒu cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. Qu¸n triÖt tinh thÇn ®ã, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch, ®æi míi nÒn kinh tÕ ®· chó träng ®Õn ®æi míi hÖ thèng thuÕ bao gåm c¶ chÝnh s¸ch vµ bé m¸y hµnh thu ®Ó b¶o ®¶m hÖ thèng ph¸p luËt thuÕ lu«n phï hîp vµ thùc thi cã hiÖu qu¶. TiÕp theo c¶i c¸ch thuÕ b­íc I (1990-1996) Quèc héi, ChÝnh phñ ®· tiÕn hµnh ngay c¶i c¸ch thuÕ b­íc II nh»m kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp, ®­a hÖ thèng thuÕ b¾t kÞp víi thùc tÕ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta. Kh©u ®ét ph¸ cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh cña c«ng cuéc c¶i c¸ch thuÕ b­íc II lµ viÖc Quèc héi kho¸ IX kú häp thø 11 (tõ 2/4-10/5/1997) ®· th«ng qua hai luËt thuÕ c¬ b¶n ®¹i diÖn cho hai lo¹i thuÕ, ®ã lµ luËt thuÕ GTGT (®¹i diÖn cho lo¹i thuÕ gi¸n thu), thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (®¹i diÖn cho lo¹i thuÕ trùc thu). Hai luËt thuÕ nµy ®­îc ¸p dông tõ ngµy 1/1/1999 thay thÕ luËt thuÕ doanh thu vµ thuÕ lîi tøc. ThuÕ GTGT triÓn khai thùc hiÖn ë trªn 120 n­íc trªn thÕ giíi vµ ®· ®­îc ®¸nh gi¸ lµ tiªn tiÕn, khoa häc vµ c«ng b»ng, cã nhiÒu ­u ®iÓm vµ kh¾c phôc ®­îc nh÷ng tån t¹i cña thuÕ doanh thu. II. Kinh nghiÖm thùc hiÖn thuÕ GTGT ë mét sè n­íc 1. ThuÕ GTGT ¸p dông ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi 1.1. Trung quèc - ThuÕ GTGT cña Trung Quèc ®­îc b¾t ®Çu ¸p dông tõ n¨m 1984. Tuy nhiªn do nh÷ng quy ®Þnh vÒ thuÕ GTGT n¨m 1984 ®­îc coi lµ phøc t¹p, kh«ng c«ng b»ng vµ rÊt khã ¸p dông v× nã chñ yÕu chØ ®­îc ¸p dông ë c¬ së s¶n xuÊt nªn ®Õn n¨m 1994, luËt thuÕ GTGT míi ®­îc ban hµnh thay cho thuÕ GTGT n¨m 1984. - VÒ c¬ b¶n thuÕ GTGT n¨m 1994 cña Trung Quèc lµ mét lo¹i thuÕ ®¸nh trªn diÖn réng tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u b¸n lÎ. - ThuÕ GTGT cña Trung Quèc cã 2 ®iÓm kh¸c biÖt quan träng so víi thuÕ GTGT ë c¸c n­íc Ch©u ¸ kh¸c: Thø nhÊt, tµi s¶n cè ®Þnh bÞ ®¸nh thuÕ GTGT song l¹i kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo. Thø hai, hÇu hÕt c¸c dÞch vô ®Òu kh«ng chÞu thuÕ GTGT (thay vµo ®ã c¸c dÞch vô nµy chÞu thuÕ kinh doanh). Mét sè nhËn xÐt vµ bµi häc vÒ viÖc thùc hiÖn thuÕ GTGT cña Trung Quèc - VÒ ®èi t­îng nép thuÕ: Cã 2 lo¹i ®èi t­îng nép thuÕ : §èi t­îng nép thuÕ th«ng th­êng (chiÕm 20) vµ ®èi t­îng nép thuÕ nhá (chiÕm 80%) c¨n cø vµo doanh sè b¸n hµng vµ ®iÒu kiÖn h¹ch to¸n cña tõng ®èi t­îng. Tiªu chÝ ®Ó trë thµnh ®èi t­îng nhá nh­ sau: §èi víi c¸c ®èi t­îng kinh doanh dÞch vô: C¸c c¬ së cã doanh sè chÞu thuÕ GTGT hµng n¨m d­íi 1 triÖu NDT. §èi víi ®èi t­îng kinh doanh hµng ho¸ cã doanh sè chÞu thuÕ hµng n¨m d­íi 1,8 triÖu NDT. Nh÷ng c¸ nh©n, ®¬n vÞ s¶n xuÊt, doanh nghiÖp kh«ng th­êng xuyªn tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng chÞu thuÕ, kh«ng kÓ cã doanh sè lµ bao nhiªu còng ®­îc coi lµ ®èi t­îng nép thuÕ nhá. Trong sè c¸c ®èi t­îng nép thuÕ th× cã tíi 80% lµ ®èi t­îng nép thuÕ nhá vµ 20% lµ ®èi t­îng nép thuÕ th«ng th­êng. Khi ®èi t­îng nép thuÕ nhá cã chÕ ®é h¹ch to¸n lµnh m¹nh vµ kh¶ n¨ng h¹ch to¸n chÝnh x¸c thuÕ ®Çu ra, thuÕ ®Çu vµo, sè thuÕ ph¶i nép hoµn toµn tu©n thñ theo c¸c chÕ ®é kÕ to¸n vµ nh÷ng yªu c©ï cña c¬ quan thuÕ th× cã thÓ trë thµnh ®èi t­îng nép thuÕ th«ng th­êng nÕu ®­îc c¬ quan thuÕ cã thÈm quyÒn chÊp thuËn. - C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ. T­¬ng øng víi hai nhãm ®èi t­îng nép thuÕ, cã hai ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ kh¸c nhau: C¸c ®èi t­îng nép thuÕ nhá ®­îc ¸p dông thuÕ doanh thu víi mét møc thuÕ suÊt thèng nhÊt lµ 6% trªn doanh thu, kh«ng ®­îc phÐp miÔn gi¶m vµ khÊu trõ thuÕ. Tõ n¨m 1998, møc thuÕ nµy gi¶m xuèng cßn 4%. C¸c ®èi t­îng nép thuÕ th«ng th­êng ®­îc ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. Sè thuÕ ph¶i nép sÏ lµ sè chªnh lÖch gi÷a sè thuÕ ®Çu ra sau khi ®· khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo cho giai ®o¹n ®ã. NÕu nh­ sè thuÕ ®Çu ra Ýt h¬n hay kh«ng ®ñ ®Ó bï ®¾p thuÕ ®Çu vµo th× sè thuÕ ®Çu vµo v­ît tréi ®ã ®­îc chuyÓn sang c¸c giai ®o¹n tiÕp theo ®Ó bï ®¾p. §èi t­îng nép thuÕ th«ng th­êng mua n«ng s¶n miÔn thuÕ, phÕ liÖu vµ dÞch vô vËn chuyÓn, kh«ng ®­îc cung cÊp ho¸ ®¬n GTGT ®Æc biÖt sÏ ®­îc kh©ó trõ theo tû lÖ lµ 10% theo gi¸ thùc mua. Víi viÖc chØ quy ®Þnh mét ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ lµ ph­¬ng ph¸p khÊu trõ, cßn nh÷ng ®èi t­îng cã doanh sè ch­a ®¹t tíi ng­ìng tèi thiÓu chÞu thuÕ GTGT th× ¸p dông thuÕ doanh thu ®¬n gi¶n ®· t¹o thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ. ThuÕ GTGT cña Trung Quèc ®­îc ¸p dông c¶ ®èi víi hµng chÞu thuÕ TT§B, do ®ã rÊt dÔ dµng trong qu¶n lý. §èi víi hµng nhËp khÈu, thuÕ GTGT ®¸nh trªn c¶ thuÕ h¶i quan vµ thuÕ tiªu dïng (nÕu cã). - §èi víi hµng xuÊt khÈu. Theo quy ®Þnh thuÕ GTGT n¨m 1994, nh÷ng hµng ho¸ xuÊt khÈu chÞu thuÕ suÊt 0% vµ ®­îc hoµn l¹i sè thuÕ GTGT ®· nép ë kh©u ®Çu vµo. Tuy nhiªn, sau mét thêi gian ¸p dông, viÖc hoµn thuÕ ®· ph¸t sinh mét sè vÊn ®Ò phøc t¹p nh­: Sè l­îng thuÕ ph¶i hoµn tr¶ t¨ng lªn nhanh chãng, tèc ®é hoµn thuÕ t¨ng nhanh h¬n c¶ tèc ®é thu thuÕ vµ l­îng xuÊt khÈu, t×nh tr¹ng gian lËn trong viÖc nhËn c¸c kho¶n hoµn thuÕ dÉn ®Õn thÊt thu nghiªm träng cho Ng©n s¸ch, g©y c¶n trë cho c«ng t¸c hoµn thuÕ kÞp thêi ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n hîp ph¸p. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n nªu trªn, Héi ®ång Nhµ n­íc ®· quyÕt ®Þnh gi¶m tû lÖ hoµn thuÕ tõ 1/7/1995 c¨n cø vµo g¸nh nÆng thùc tÕ mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ph¶i g¸nh chÞu, ®ång thêi cñng cè c«ng t¸c hµnh chÝnh vÒ viÖc hoµn thuÕ khi xuÊt khÈu. C¸c tû lÖ hoµn thuÕ cô thÓ ®­îc quy ®Þnh nh­ sau: 3% ®èi víi n«ng s¶n vµ than. 10% cho c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®­îc s¶n xuÊt hay chÕ biÕn tõ nguyªn vËt liÖu n«ng nghiÖp vµ c¸c s¶n phÈm kh¸c chÞu thuÕ suÊt thuÕ GTGT 13%. 14% cho c¸c hµng hãa chÞu thuÕ suÊt thuÕ GTGT 17%. §Õn 1/1/1996, møc hoµn thuÕ nµy ®­îc gi¶m xuèng cßn 9%. ViÖc gi¶m tû lÖ hoµn thuÕ ®èi víi hµng xuÊt khÈu ®· cã t¸c dông gi¶m bít sù c¨ng th¼ng ®èi víi NSNN.§ång thêi do chó träng tíi viÖc ®¶m b¶o tèc ®é còng nh­ ®é chÝnh x¸c trong qu¸ tr×nh hoµn thuÕ cho nªn quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu vÉn ®­îc ®¶m b¶o, ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®­îc ®Èy m¹nh. 1.2. In®«nªxia LuËt thuÕ GTGT cña in®«nªxia ®­îc ban hµnh th¸ng 4/1985 vµ ®­îc ¸p dông thµnh 3 giai ®o¹n: Giai ®o¹n I (tõ n¨m 1985-1989): Trong giai ®o¹n nµy thuÕ GTGT chØ ®­îc ¸p dông cho nh÷ng hµng ho¸ s¶n xuÊt trong n­íc vµ hµng nhËp khÈu víi 1 møc thuÕ suÊt lµ 10%. Kh¸c víi luËt thuÕ GTGT cña ViÖt nam, theo luËt thuÕ GTGT cña In®«nªxia, nh÷ng mÆt hµng ®· chiô thuÕ TT§B vÉn ph¶i chÞu thuÕ GTGT. Giai ®o¹n II (tõ n¨m 1989-1994): Tõ 1/4/1989, thuÕ GTGT ®­îc më réng tíi ng­êi b¸n bu«n vµ ¸p dông ®èi víi 21 lo¹i dÞch vô. VÒ nguyªn t¾c, tÊt c¶ dÞch vô ®Òu lµ ®èi t­îng chÞu thuÕ, song In®«nªxia còng quy ®Þnh mét sè tr­êng hîp ®­îc miÔn: dÞch vô y tÕ, ng©n hµng, gi¸o dôc vµ kh¸ch s¹n (v× ®· cã mét lo¹i thuÕ ®Þa ph­¬ng ®¸nh vµo kh¸ch s¹n). Giai ®o¹n III: B¾t ®Çu tõ th¸ng 1/1995 thuÕ GTGT tiÕp tôc më réng ®èi t­îng nép thuÕ tíi ng­êi b¸n lÎ. Tuy nhiªn, nh÷ng ng­êi b¸n lÎ cã doanh thu d­íi mét ng­ìng nhÊt ®Þnh kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT. Theo ®¸nh gi¸ cña Bé Tµi ChÝnh In®«nªxia, viÖc ¸p dông thuÕ GTGT theo tõng giai ®o¹n nh­ trªn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè dÉn ®Õn thµnh c«ng cña thuÕ GTGT ë n­íc nµy. Mét sè kinh nghiÖm cô thÓ ®­îc rót ra tõ thùc tÕ In®«nªxia: - VÒ ¶nh h­ëng cña thuÕ GTGT tíi sè thu ng©n s¸ch vµ gi¸ c¶: Khi ¸p dông thuÕ GTGT, gi¸ c¶ ë In®«nªxia vÉn ë møc æn ®Þnh, kh«ng t¨ng; Trong khi ®ã sè thu ng©n s¸ch l¹i t¨ng lªn. N¨m 1989, sau 5 n¨m ¸p dông thuÕ GTGT, sè thu tõ thuÕ GTGT ®· t¨ng tõ 1% lªn 3,5% GDP. - ThuÕ GTGT cña In®«nªxia chØ cã 2 møc thuÕ suÊt lµ 0% vµ 10%, ®iÒu nµy lµm cho luËt thuÕ GTGT cña In®«nªxia rÊt ®¬n gi¶n, thuËn lîi cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ. - Theo ®¸nh gi¸ cña Bé Tµi ChÝnh In®«nªxia, viÖc ¸p dông thuÕ GTGT thµnh tõng giai ®o¹n lµ mét yÕu tè ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña thuÕ GTGT ë n­íc nµy. - Do quy ®Þnh mÆt hµng chÞu thuÕ TT§B vÉn ph¶i chÞu thuÕ GTGT nªn In®«nªxia hÇu nh­ kh«ng gÆp ph¶i khã kh¨n g× trong viÖc xö lý ®èi víi c¸c lo¹i hµng ho¸ nµy. - Quy tr×nh hoµn thuÕ cña In®«nªxia rÊt râ rµng vµ cã nh÷ng chØ dÉn cô thÓ nªn c¸n bé thuÕ hÇu nh­ kh«ng cã c¬ héi ®Ó tr× ho·n hoÆc c¶n trë qu¸ tr×nh hoµn thuÕ. - C«ng t¸c tuyªn truyÒn cho ®èi t­îng nép thuÕ cÇn hÕt søc coi träng. Ban ®Çu, In®«nªxia gÆp ph¶i rÊt nhiÒu ph¶n øng tõ nh÷ng ®èi t­îng nép thuÕ do hä kh«ng biÕt ph¶i lµm g× ®Ó ®­îc nép thu. ChØ khi c¬ quan thuÕ cung cÊp nh÷ng h­íng dÉn cô thÓ, râ rµng ®èi víi tõng tr­êng hîp cô thÓ th× nh÷ng ph¶n øng nµy míi l¾ng xuèng. - T×nh tr¹ng gian lËn GTGT ®­îc thùc hiÖn d­íi nhiÒu h×nh thøc, phæ biÕn nhÊt lµ viÖc sö dông ho¸ ®¬n gi¶ ë kh©u ®Çu vµo nh»m t¨ng sè thuÕ ®­îc khÊu trõ. Còng cã mét sè tr­êng hîp gian lËn ®­îc ®­a ra toµ ¸n, song vÉn kh«ng ng¨n chÆn ®­îc hiÖn t­îng nµy. 1.3. Singapore Víi nhËn thøc lµ viÖc ®¸nh thuÕ ®èi víi hµng nhËp khÈu kh«ng mang tÝnh chÊt lµ mét lo¹i thuÕ ®¸nh trªn GTGT nªn ë Singapore kh«ng dïng tªn thuÕ GTGT nh­ ë c¸c n­íc mµ gäi lµ thuÕ hµng ho¸ vµ dÞch vô. ThuÕ hµng ho¸ vµ dÞch vô (GST) ë Singapore ®­îc ¸p dông vµo ngµy 1/4/1994. Sù ban hµnh GST lµ mét phÇn trong kÕ ho¹ch ®æi míi toµn bé hÖ thèng thuÕ cña chÝnh phñ Singapore. §iÒu nµy cho thÊy sù thay ®æi quan träng trong chÝnh s¸ch qu¶n lý tµi chÝnh tõ viÖc chó träng c¸c lo¹i thuÕ trùc tiÕp ®¸nh trªn thu nhËp tíi c¸c lo¹i thuÕ gi¸n tiÕp ®¸nh vµo tiªu dïng. Song song víi viÖc ban hµnh GST, thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp c«ng ty, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n vµ thuÕ tµi s¶n ®­îc gi¶m xuèng, tõ ®ã duy tr× ®­îc tÝnh c¹nh tranh quèc tª cña hÖ thèng thuÕ cña Singapore . §Ó gi¶m tèi ®a chi phÝ tu©n thñ vµ chi phÝ hµnh chÝnh liªn quan tíi viÖc ¸p dông GST cho c¶ ®èi t­îng nép thuÕ vµ c¬ quan thuÕ, ®¶m b¶o cho hÖ thèng GST ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, GST cña Singapore ®­îc x©y dùng rÊt ®¬n gi¶n: - ThuÕ ®¸nh vµo tiªu dïng trong n­íc, sö dông ph­¬ng ph¸p khÊu trõ trªn c¬ së ho¸ ®¬n vµ ¸p dông mét møc thuÕ suÊt thèng nhÊt lµ 3%. - Gi¶m tèi ®a c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô ®­îc h­ëng thuÕ suÊt 0%, chØ cã xuÊt khÈu vµ mét sè Ýt dÞch vô quèc tÕ ®Æc biÖt míi ®­îc h­ëng thuÕ suÊt 0%. - Gi¶m tèi ®a viÖc miÔn gi¶m thuÕ cho c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô. - Singapore còng quy ®Þnh ng­ìng ®¨ng ký thuÕ: C¸c doanh nghiÖp cã cung cÊp chÞu thuÕ hµng n¨m lín h¬n 1 triÖu ®«la Singapore ®Òu ph¶i ®¨ng ký GST. Theo quy ®Þnh nµy, chØ cã kho¶ng 20% tæng sè doanh nghiÖp (35.000 doanh nghiÖp) ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô ®¨ng ký thuÕ . - Kh¸c víi mét sè n­íc thùc hiÖn miÔn thuÕ GTGT hoÆc ¸p dông thuÕ suÊt 0% ®èi víi l­¬ng thùc, thùc phÈm, y tÕ vµ c¸c nhu yÕu phÈm kh¸c nh»m gióp ®ì c¸c hé cã thu nhËp thÊp, Singapore cho r»ng nh÷ng ­u ®·i nh­ vËy cã lîi cho c¸c hé cã thu nhËp cao h¬n c¸c hé cã thu nhËp thÊp. ChÝnh v× vËy, hÖ thèng GST cña singapore bao phñ hÇu hÕt c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô. VÒ gi¸ c¶: Theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc, khi ¸p dông GST th­êng chØ g©y t¨ng gi¸ mét lÇn. L­êng tr­íc sù t¨ng gi¸ ®ã vµ ®Ó h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt sù lîi dông cña c¸c nhµ bu«n cã thÓ dÉn ®Õn l¹m ph¸t, ChÝnh phñ Singapore ®· tiÕn hµnh: - Lµm viÖc víi c¸c nhãm tiªu dïng vµ ng­êi b¸n lÎ ®Ó phæ biÕn víi c¸c nhµ bu«n vµ d©n chóng vÒ GST vµ ¶nh h­ëng cña nã tíi gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô. - Theo dâi chÆt chÏ mäi sù t¨ng gi¸ vµ tiÕn hµnh ®iÒu tra mäi khiÕu n¹i vÒ c¸c hiÖn t­îng gian lËn cña c¸c nhµ bu«n. - KhuyÕn khÝch c¸c nhµ bu«n kh«ng t¨ng gi¸ b»ng toµn bé møc thuÕ GST, mµ rót bít mét phÇn vµo gi¸ thµnh bï ®¾p b»ng sù tiÕt kiÖm t¨ng lªn tõ viÖc gi¶m thuÕ thu nhËp c«ng ty khi GST ®­îc thùc thi. 2. VËn dông kinh nghiÖm vµo ViÖt Nam - §Ó chuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho viÖc ¸p dông thuÕ GTGT ph¶i cã mét thêi gian ¸p dông thö thuÕ GTGT sau ®ã míi ¸p dông réng r·i cho mäi ngµnh nghÒ. - Kh«ng ¸p dông mét møc thuÕ suÊt duy nhÊt cho tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ ®Ó khuyÕn khÝch mét sè ngµnh nghÒ s¶n xuÊt ph¸t triÓn còng nh­ h¹n chÕ nh÷ng ngµnh nghÒ kh«ng cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. - DÇn dÇn ®­a viÖc thùc hiÖn chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ, sæ s¸ch kÕ to¸n ®i vµo nÒ nÕp, ®i ®Õn viÖc chÊm døt kh«ng cã hãa ®¬n. - CÇn chó träng ®Õn c«ng t¸c tuyªn truyÒn vÒ ý nghÜa, môc tiªu, yªu cÇu cña chÝnh s¸ch thuÕ míi còng nh­ yªu cÇu vÒ mÆt nghiÖp vô ®Ó tranh thñ ý kiÕn cña nhiÒu nhµ khoa häc, nhiÒu nhµ qu¶n lý còng nh­ nhµ kinh doanh, ng­êi tiªu dïng. §Æc biÖt lµ cã sù quan t©m gi¶i ®¸p th¾c m¾c cô thÓ ®Ó tranh thñ ý kiÕn cña nhiÒu nhµ khoa häc, nhiÒu nhµ qu¶n lý còng nh­ nhµ kinh doanh, ng­êi tiªu dïng. §Æc biÖt lµ cã sù quan t©m gi¶i ®¸p th¾c m¾c cô thÓ ®Ó tranh thñ sù ®ång t×nh, ñng hé cña c¸c tÇng líp d©n c­, thóc ®Èy tinh thÇn tù nguyÖn, tù gi¸c chÊp hµnh nghÜa vô kª khai, nép thuÕ theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Hoµ nhËp chÝnh s¸ch thuÕ víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. PhÇn II: T¸c ®éng cña thuÕ GTGT tíi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp T×nh h×nh thùc tÕ ¸p dông thuÕ GTGT ë c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam. ThuÕ GTGT ë ViÖt nam ®­îc tiÕn hµnh thÝ ®iÓm tõ th¸ng 9/1993. Qua mét thêi gian thùc hiÖn, ®óc kÕt kinh nghiÖm thùc tiÔn cña ViÖt nam vµ chän läc nh÷ng bµi häc thµnh c«ng, thÊt b¹i ë mét sè n­íc, dù th¶o luËt ®­îc x©y dùng tõ ®Çu n¨m 1995, ®­îc Quèc héi kho¸ 9 kú häp thø 11 th«ng qua vµo gi÷a th¸ng 5/1997 ®· b¾t ®Çu ¸p dông chÝnh thøc trªn diÖn réng tõ 1/1/1999. 1. C«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn. Thùc hiÖn nghÞ quyÕt cña Quèc héi kho¸ IX kú häp thø hai, th«ng qua ngµy 23/12/1992 giao cho ChÝnh phñ thùc hiÖn thÝ ®iÓm viÖc ¸p dông thuÕ GTGT ®Ó rót kinh nghiÖm x©y dùng dù ¸n luËt thuÕ nµy, Bé Tµi ChÝnh ®· ®­îc ChÝnh phñ giao cho triÓn khai thùc hiÖn thÝ ®iÓm thuÕ GTGT. 1.1 T×nh h×nh thùc hiÖn thÝ ®iÓm. Tr­íc khi ¸p dông luËt thuÕ GTGT (1/1/1999), Bé Tµi ChÝnh ®· cïng c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh hai ®ît tÝnh thö thuÕ GTGT ë c¸c doanh nghiÖp lín. §ît 1 ®­îc tiÕn hµnh vµo th¸ng 1/1998, tuy nhiªn c¸c sè liÖu tÝnh to¸n trong ®ît nµy ch­a ph¶n ¸nh ®óng t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, c¸ch tÝnh, ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh thuÕ ®Çu vµo, thuÕ ®Çu ra, gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ .. ë mét sè doanh nghiÖp cßn ch­a chÝnh x¸c cho nªn khã cã thÓ ®¸nh gÝa ®óng nh÷ng t¸c ®éng cña 2 luËt thuÕ tíi doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy, th¸ng 8/1998, ®ît tÝnh thö lÇn 2 ®­îc tiÕn hµnh víi sù tham gia cña c¸c chuyªn gia Bé Tµi ChÝnh nh»m ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c t×nh h×nh tµi chÝnh cña c¸c tæng c«ng ty khi thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT. Theo h­íng dÉn cña Bé Tµi ChÝnh, c¸c doanh nghiÖp ®· tiÕn hµnh tÝnh thö sè thuÕ GTGT ph¶i nép so víi thuÕ doanh thu vµ dù ®o¸n nh÷ng t¸c ®éng cña nã tíi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh. Cã hai xu h­íng ®¸nh gi¸ tr¸i ng­îc nhau: Nh÷ng doanh nghiÖp cã sè thuÕ GTGT ph¶i nép thÊp h¬n so víi thuÕ doanh thu: Trong nhãm nµy chØ bao gåm mét sè ngµnh ®ang ¸p dông thuÕ doanh thu víi thuÕ suÊt cao nh­ ®iÖn (8%),xi m¨ng (10%), da giµy (6%), mét sè s¶n phÈm c«ng nghiÖp thùc phÈm (6%), xæ sè kiÕn thiÕt (20% - 30%)... vµ c¸c doanh nghiÖp lµm hµng xuÊt khÈu. Nh÷ng doanh nghiÖp nµy khi ¸p dông thuÕ GTGT víi thuÕ suÊt kh«ng cao h¬n nhiÒu so víi thuÕ doanh thu, ®ång thêi phÇn thuÕ ®· nép ë ®Çu vµo khÊu trõ lín; Nh÷ng doanh nghiÖp xuÊt khÈu kh«ng ph¶i nép thuÕ ®Çu ra, ®ång thêi l¹i ®­îc hoµn thuÕ ®Çu vµo ,do vËy sè thuÕ GTGT ph¶i nép gi¶m nhiÒu so víi thuÕ doanh thu. B¶ng sè 1: Mét sè tæng c«ng ty cã sè thuÕ GTGT ph¶i nép gi¶m so víi thuÕ doanh thu. (®¬n vÞ : triÖu ®ång) §¬n vÞ. ThuÕ doanh thu. ThuÕ GTGT ThuÕ GTGT gi¶m so víi thuÕ doanh thu Ph¶i nép §­îc hoµn TCT l­¬ng thùc miÒn nam TCT da giÇy TCT kho¸ng s¶n. TCT xi m¨ng TCT b­u chÝnh viÔn th«ng 0 0 0 4.903 501.981 188.600 162.290 2.260 7.300 143.872 31.626 2.708 16.018 136.758 982.721 (Nguån: Bé tµi chÝnh) - Nh÷ng doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n: Nhãm nµy bao gåm c¸c doanh nghiÖp hiÖn ®ang nép thuÕ doanh thu víi thuÕ suÊt thÊp hoÆc s¶n xuÊt, kinh doanh nh÷ng mÆt hµng cã chi phÝ vËt t­ Ýt, gi¸ trÞ gia t¨ng chiÕm tû träng lín. VÝ dô + S¶n phÈm c¬ khÝ thuÕ suÊt thuÕ doanh thu hiÖn nay lµ 1% - 2%, khi ¸p dông thuÕ GTGT víi thuÕ suÊt 10% th× sè thuÕ GTGT ph¶i nép t¨ng gÊp 3 lÇn so víi thuÕ doanh thu hiÖn hµnh. + §èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh du lÞch, kh¸ch s¹n, viÖc ¸p dông thuÕ GTGT víi thuÕ suÊt 20% - møc thuÕ cao nhÊt trong biÓu thuÕ GTGT thay cho thuÕ doanh thu 10% còng ®­îc kiÕn nghÞ lµ qu¸ cao. KÕt qu¶ tÝnh thö sè thuÕ ph¶i nép trong 6 th¸ng ®Çu n¨m theo luËt thuÕ GTGT so víi sè thuÕ doanh thu hiÖn nay ®ang nép ë 40 doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô du lÞch, kh¸ch s¹n cho thÊy, ®èi víi doanh nghiÖp kinh doanh du lÞch l÷ hµnh, sè thuÕ ph¶i nép t¨ng gÊp 2 lÇn, cßn ®èi víi doanh nghiÖp kinh doanh kh¸ch s¹n, møc t¨ng tõ 1,6 ®Õn 1,8 lÇn. + §èi víi ngµnh ®iÖn tö, tin häc: HiÖn nay møc thuÕ doanh thu cña ngµnh ®iÖn tö ë møc 4% vµ tin häc lµ 1%. Khi ¸p dông thuÕ GTGT thuÕ suÊt lµ 10%. Theo tÝnh to¸n cña tæng c«ng ty ®iÖn tö - tin häc, sè thuÕ GTGT ph¶i nép sÏ t¨ng lªn 2 lÇn so víi sè thuÕ doanh thu nÕu nh­ mäi ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng thay ®æi. Theo sè liÖu tÝnh thö cho n¨m 1999, sè thuÕ GTGT mµ tæng c«ng ty nµy ph¶i nép lµ 32,4 tû ®ång, so víi thuÕ doanh thu lµ 17,2 tû. B¶ng sè 2: Mét sè tæng c«ng ty cã sè thuÕ GTGT ph¶i nép t¨ngso víi thuÕ doanh thu. (®¬n vÞ: ngh×n ®ång) Tªn ®¬n vÞ ThuÕ doanh thu ThuÕ GTGT Chªnh lÖch TCT vËt t­ n«ng nghiÖp TCT x¨ng dÇu Liªn hiÖp ®­êng s¾t ViÖt nam TCT tµu thuû TCT hµng h¶i TCT hµng kh«ng 6.342 508.176 46.756 13.110 76.000 120.000 79.456 1.156.188 70.787 28.604 85.000 158.000 73.114 648.012 24.031 15.530 9.000 38.000 (Nguån: Bé tµi chÝnh) ViÖc chuyÓn tõ thuÕ doanh thu víi 11 møc thuÕ suÊt (tõ 0% tíi 30%) sang thuÕ GTGT víi 4 møc thuÕ suÊt (0%, 5%, 10%, 20%) tÊt yÕu dÉn ®Õn t×nh tr¹ng cã mÆt hµng chÞu thuÕ GTGT cao h¬n thuÕ doanh thu, cã mÆt hµng ®­îc h­ëng thuÕ suÊt thÊp h¬n, do ®ã sè thuÕ doanh nghiÖp ph¶i nép còng thay ®æi. NhiÒu tr­êng hîp ®­îc nép thuÕ thÊp h¬n rÊt phÊn khëi trong viÖc thùc hiÖn luËt thuÕ míi. Ng­îc l¹i cã kh«ng Ýt ngµnh ph¶i nép thuÕ cao h¬n so víi thuÕ doanh thu ®ang rÊt b¨n kho¨n lo l¾ng, ®Æc biÖt trong hoµn c¶nh hiÖn nay ®· ph¶i ®­¬ng ®Çu víi bao th¸ch thøc, khã kh¨n nh­ ngµnh c¬ khÝ, kinh doanh kh¸ch s¹n, du lÞch, ¨n uèng, b¶o hiÓm, t­ vÊn v× ®­îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo kh«ng ®¸ng kÓ. 1.2 Tæ chøc thùc hiÖn. · Tæ chøc bé m¸y chØ ®¹o triÓn khai thùc hiÖn. ChÊp hµnh chØ thÞ sè 44 CT/TW ngµy 04/11/1998 cña Bé ChÝnh TrÞ vµ NghÞ quyÕt sè 18/1998/QH ngµy 25/11/1998 cña Quèc héi, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· cã quyÕt ®Þnh sè 208/1998/Q§-Ttg ngµy 26/10/1998 vÒ viÖc thµnh lËp ban chØ ®¹o triÓn khai thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ míi cña ChÝnh phñ do mét phã thñ t­íng chÝnh phñ lµm tr­ëng ban. Thµnh viªn gåm l·nh ®¹o c¸c bé: Bé tµi chÝnh, Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, Bé C«ng nghiÖp, Bé X©y dùng, Bé Th­¬ng m¹i, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Ban vËt gi¸ ChÝnh phñ, Tæng côc h¶i quan, Tæng côc thuÕ. Bé phËn th­êng trùc cña ban chØ ®¹o triÓn khai thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ míi cña ChÝnh phñ ®­îc ®Æt t¹i Bé Tµi ChÝnh. TiÕp theo Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· cã chØ thÞ sè 41/CT-Ttg ngµy 7/12/1999 vÒ viÖc tæ chøc thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ míi. C¨n cø vµo chØ thÞ sè 41/CT-Ttg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ, c¸c ®Þa ph­¬ng ®· thµnh lËp ban chØ ®¹o triÓn khai thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ míi do mét ®ång chÝ chñ tÞch hoÆc phã chñ tÞch uû ban nh©n d©n tØnh lµm tr­ëng ban, thµnh viªn lµ l·nh ®¹o c¸c së, ngµnh cã liªn quan. C¸c ban chØ ®¹o triÓn khai thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ míi ®Òu cã ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng, ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cô thÓ cho tõng bé phËn ®Ó chØ ®¹o, kiÓm tra viÖc triÓn khai thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ míi; chØ ®¹o viÖc qu¶n lý thÞ tr­êng, gi¸ c¶, xö lý nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ míi. · X©y dùng vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn. Sau khi Quèc héi th«ng qua c¸c luËt thuÕ míi, d­íi sù l·nh ®¹o cña ChÝnh phñ, c¸c ban so¹n th¶o ®· tÝch cùc chuÈn bÞ c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh c¸c luËt thuÕ míi vµ c¸c luËt cã liªn quan nh­: LuËt ng©n s¸ch, LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ... §Õn ngµy 31/12/1998 ®· cã trªn 70 v¨n b¶n mang tÝnh ph¸p quy vÒ c¬ b¶n ®· ®ñ ®Ó h­íng dÉn thi hµnh c¸c luËt thuÕ míi; C¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ®· b¶o ®¶m ®óng luËt, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. · Tæ chøc c«ng t¸c h­íng dÉn, tuyªn truyÒn. §· tæ chøc tËp huÊn, h­íng dÉn vÒ môc ®Ých, ý nghÜa, néi dung, t¸c dông vµ quy tr×nh nghiÖp vô qu¶n lý thuÕ cho c¸n bé chñ chèt cña c¸c bé, ngµnh, ®Þa ph­¬ng, cho c¸n bé ngµnh tµi chÝnh vµ ngµnh thuÕ, cho c¸c doanh nghiÖp quèc doanh, xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ngoµi quèc doanh; ViÖc tuyªn truyÒn vÒ thuÕ ®· ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn, liªn tôc b»ng nhiÒu h×nh thøc: Trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng (®µi b¸o trung ­¬ng; ®µi b¸o ®Þa ph­¬ng; hÖ thèng th«ng tin ph­êng, x· ..), in s¸ch, ph¸t hµnh tê r¬i, x©y dùng phim truyÖn, héi th¶o. Ban t­ t­ëng v¨n ho¸ Trung ­¬ng ®· cã v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn chØ thÞ sè 44 CT/TW cña Bé ChÝnh TrÞ, tæ chøc tËp huÊn vÒ thuÕ cho c¸c tæng biªn tËp b¸o, cho ban tuyªn huÊn cña c¸c bé, ®Þa ph­¬ng ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c tuyªn truyÒn, phèi hîp víi Bé Tµi ChÝnh so¹n th¶o th«ng tin v¾n t¾t vÒ thuÕ ®Ó lµm tµi liÖu sinh ho¹t trong c¸c chi bé §¶ng. · Tæ chøc bé m¸y, nghiÖp vô qu¶n lý thuÕ. CÊp m· sè cho ®èi t­îng nép thuÕ: ViÖc cÊp m· sè cho ®èi t­îng nép thuÕ nh»m môc ®Ých qu¶n lý sè l­îng ®èi t­îng nép thuÕ vµ lµ kh©u ®Çu trong c«ng t¸c ®­a tin häc vµo qu¶n lý thuÕ. §Õn hÕt quý I/1999 ®· cÊp m· sè thuÕ cho 985.194 c¬ së kinh doanh, trong ®ã cã 485.517 c¬ së kinh doanh ®­îc phÐp thµnh lËp vµ cã ®¨ng ký kinh doanh, sè cßn l¹i ch­a cã ®¨ng ký kinh doanh nh­ng vÉn cÊp m· sè ®Ó qu¶n lý thu thuÕ. VÒ ho¸ ®¬n, chøng tõ : Ho¸ ®¬n, chøng tõ lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn viÖc tÝnh thuÕ, kª khai thuÕ, nhÊt lµ trong viÖc tÝnh thuÕ GTGT. Bé Tµi ChÝnh ®· in vµ cung cÊp ®ñ ho¸ ®¬n cho c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c c¬ së kinh doanh. §Õn hÕt th¸ng 3 n¨m 1999 sè l­îng ho¸ ®¬n ®· ph¸t hµnh lµ 636.315 quyÓn (trong ®ã cã 434.400 quyÓn ho¸ ®¬n GTGT, 201.915 quyÓn ho¸ ®¬n th«ng th­êng) vµ cho gÇn 700 c¬ së kinh doanh tù in vµ sö dông ho¸ ®¬n GTGT. So víi n¨m 1998, viÖc sö dông ho¸ ®¬n cu¶ c¸c doanh nghiÖp t¨ng lªn nhiÒu. VÒ c«ng t¸c tin häc phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ: ViÖc ®­a tin häc vµo c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ. Ngay tõ khi c¸c luËt thuÕ míi míi ®­îc th«ng qua, ngµnh thuÕ ®· tiÕn hµnh x©y dùng ch­¬ng tr×nh qu¶n lý thuÕ b»ng m¸y vi tÝnh vµ mua s¾m, l¾p ®Æt m¸y vi tÝnh.®Õn ngµy 17/1/1999, c¸c côc thuÕ ®· ®­îc trang bÞ ®ñ m¸y tÝnh cÇn thiÕt phôc vô cho ®èi t­îng nép thuÕ, nhËp tê khai, kiÓm tra tê khai, in th«ng b¸o thuÕ, l­u tr÷ d÷ liÖu vÒ thuÕ. Ngµnh thuÕ còng ®· tæ chøc l¹i bé m¸y qu¶n lý thuÕ ë côc thuÕ, chi côc thuÕ ®Ó phï hîp víi nghiÖp vô, kü thuËt qu¶n lý c¸c lo¹i thuÕ míi. §· thµnh lËp phßng thuÕ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ ë c¸c côc C¸c chi côc thuÕ chØ qu¶n lý c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. ViÖc thay ®æi tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thuÕ nªu trªn ®· gióp cho ngµnh thuÕ n¾m ch¾c trªn 90% sè thu ë côc thuÕ ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn tõng b­íc ®­a c«ng t¸c tin häc vµo qu¶n lý thuÕ. Ngoµi ra ngµnh thuÕ cßn x©y dùng quy tr×nh qu¶n lý c¸c lo¹i thuÕ míi, quy tr×nh qu¶n lý thuÕ ®èi víi c¬ së kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Ngµnh h¶i quan còng ®· x©y dùng quy tr×nh tù kª khai, tù tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu. Nh×n chung, do cã sù chØ ®¹o s¸t sao cña TW §¶ng, Bé chÝnh trÞ, uû ban th­êng vô Quèc héi, ChÝnh phñ ®· cïng víi c¸c bé, c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng chuÈn bÞ thùc hiÖn c¸c luËt thuÕ míi t­¬ng ®èi cô thÓ, ®ång bé tõ kh©u chuÈn bÞ tæ chøc bé m¸y chØ ®¹o, x©y dùng v¨n b¶n, h­íng dÉn, tuyªn truyÒn vÒ thuÕ ®Õn kh©u tæ chøc qu¶n lý thuÕ. 2. KÕt qu¶ sau bèn n¨m thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT Sau h¬n hai n¨m thùc hiÖn luËt thu._.