Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may của các Doanh nghiệp Việt Nam sang thị trường EU và các giải pháp thúc đẩy

Lêi nãi ®Çu Trong c¬ cÊu ngµnh c«ng nghÖp cña ViÖt Nam, ngµnh dÖt may gi÷ mét vÞ trÝ rÊt quan träng. Lµ mét quèc gia ®ang ph¸t triÓn cã d©n sè trªn 80 triÖu ng­êi cã thÓ nãi viÖc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may lµ chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ n­íc phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc ta. DÖt may lµ ngµnh truyÒn thèng l©u ®êi cña ViÖt Nam lµ ngµnh cã tr×nh ®é ph¸t triÓn phï hîp víi lùc l­îng s¶n xuÊt, phï hîp ®Ó x©y dùng thµnh ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän. Víi ®Æc thï cña m×nh, ngµnh dÖt may ®ßi hái vèn ®Çu t­ kh«ng cao vµ thu hót mét l­îng lín lao ®éng nhµn rçi. Bªn c¹nh ®ã viÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi còng ®em l¹i mét nguån thu lín gióp thóc ®Èy c«ng cuéc hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Thùc tÕ cho thÊy ®­îc sù quan t©m cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ngµnh dÖt may n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn lín ®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Ta cã thÓ thÊy r»ng nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ hµng dÖt may lµ rÊt lín. CÇu vÒ hµng dÖt may kh«ng ngõng t¨ng c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. §Æc biÖt thÞ tr­êng EU lµ thÞ tr­êng réng lín vµ rÊt giµu tiÒm n¨ng ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam. ViÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU ®­îc x¸c ®Þnh lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt chiÕn l­îc l©u dµi. Tuy nhiªn khi th©m nhËp thÞ tr­êng nµy hµng dÖt may ViÖt Nam cã nhiÒu h¹n chÕ dÉn ®Õn gi¸ trÞ xuÊt khÈu ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña ngµnh dÖt may n­íc ta. ChÝnh v× vËy môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ: “×m ra nh÷ng ®Æc ®iÓm chung cña thÞ tr­êng EU vµ c¸c biÖn ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng nµy” Môc lôc Trang Danh môc b¶ng biÓu cã trong chuyªn ®Ò B¶ng 1:ThuÕ suÊt cña c¸c n­íc thµnh viªn cña EU B¶ng 2: Danh môc c¸c chñng lo¹i (cat) hµng dÖt may xuÊt sang EU vµ Thæ NhÜ Kú ¸p dông h¹n ng¹ch B¶ng 3: Danh môc c¸c chñng lo¹i (Cat/item) hµng dÖt may xuÊt khÈu sang Canada ¸p dông h¹n ng¹ch B¶ng 4: Kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cña EU t¹i c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam B¶ng 5: C¸c ®èi thñ c¹nh tranh chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. B¶ng 6: Lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ B¶ng 7: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU qua c¸c n¨m. B¶ng 8:Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sang EU Néi dung Ch­¬ng I: Giíi thiÖu vÒ thÞ tr­êng EU vµ c¬ héi xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng EU cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam I. ThÞ tr­êng EU. 1. Sù h×nh thµnh cña thÞ tr­êng EU. Liªn minh ch©u ¢u (EU) víi tiÒn th©n lµ céng ®ång Than-ThÐp Ch©u ¢u ®­îc ký kÕt ngµy 18/ 04/1951. EU lµ mét tæ chøc liªn kÕt khu vùc víi 25 n­íc thµnh viªn ®éc lËp vÒ chÝnh trÞ, gåm cã 15 quèc gia ë T©y vµ B¾c ¢u, 10 quèc gia ë §«ng ¢u vµ §Þa Trung H¶i liªn kÕt víi nhau nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi. Tõ khi hiÖp ­íc thµnh lËp céng ®ång Than –ThÐp Ch©u ¢u cho ®Õn nay Liªn minh Ch©u ¢u ®· b­íc vµo n¨m thø 53 cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Trong suèt thêi gian qua cã thÓ thÊy Liªn minh Ch©u ¢u ®· tr¶i qua 3 giai ®o¹n ph¸t triÓn :giai ®o¹n thø nhÊt- tõ n¨m 1951 ®Õn n¨m 1957, giai ®o¹n thø hai- tõ n¨m 1957 ®Õn n¨m 1992, giai ®o¹n thø ba- tõ n¨m 1992 cho ®Õn nay. §Õn nay EU ®· ®¹t tr×nh ®é cao vÒ khoa häc kü thuËt, c«ng nghÖ, hÖ thèng c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ®Æc biÖt vÒ c¬ khÝ, n¨ng l­îng nguyªn tö, dÇu khÝ, ho¸ chÊt, dÖt may, ®iÖn tö, c«ng nghiÖp vò trô vµ vò khÝ. N¨m 1968 EU ®· lµ mét khèi thÞ tr­êng thèng nhÊt h¶i quan, cã ®Þnh møc thuÕ quan chung. Ngµy 7/2/1992 hiÖp ­íc Maastricht ®­îc ký kÕt t¹i Hµ Lan. Ngµy1/1/1993 hiÖp ­íc nµy b¾t ®Çu cã gi¸ trÞ hiÖu lùc còng lµ ngµy thÞ tr­êng chung Ch©u ¢u ®­îc chÝnh thøc h×nh thµnh th«ng qua viÖc huû bá c¸c ®­êng biªn giíi néi bé trong Liªn minh thÞ tr­êng chung hay cßn ®­îc gäi lµ thÞ tr­êng néi bé khèi thèng nhÊt ngµy cµng ®­îc kiÖn toµn. ViÖc tù do l­u chuyÓn c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kh«ng cßn v­íng m¾c nh­ tr­íc ®©y, v× g¾n liÒn víi sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chung ®ã lµ mét chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i chung ®Ó ®iÒu tiÕt ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ l­u th«ng hµng ho¸ dÞch vô trong néi bé khèi cña thÞ tr­êng nµy. 2. Nhu cÇu vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng dÖt may cña EU 2.1 Nhu cÇu vÒ hµng dÖt may cña thÞ tr­êng EU. ThÞ tr­êng EU lµ mét thÞ tr­êng cã quy m« t­¬ng ®èi lín, cã nÒn th­¬ng m¹i lín thø 2 thÕ giíi, víi 25 quèc gia víi d©n sè kho¶ng 500 triÖu ng­êi, nhu cÇu vµ søc mua cña thÞ tr­êng nµy rÊt lín vµ ®a d¹ng. V× vËy EU lµ mét thÞ tr­êng cã søc tiªu thô khæng lå, hµng ho¸ tù do l­u th«ng, cã nhiÒu tiÒm n¨ng nh­ng nh÷ng ®ßi hái cña thÞ tr­êng nµy còng rÊt chÆt chÏ: +Thø nhÊt- EU lµ mét thÞ tr­êng lín cã nhu cÇu vÒ hµng ho¸ rÊt ®a d¹ng vµ phong phó nh­ng EU ®ång thêi còng lµ mét thÞ tr­êng ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p, hµng rµo kü thuËt ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi. +Thø hai- EU lµ mét thÞ tr­êng chung ®­îc cÊu thµnh tõ 25 thÞ tr­êng cña c¸c n­íc thµnh viªn do ®ã vÉn tån t¹i nhiÒu c¸ch thøc kinh doanh, tËp qu¸n kinh doanh t­¬ng ®èi kh¸c nhau ë quy m« doanh nghiÖp còng nh­ khu vùc. +Thø ba- hµng ho¸ nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng EU ph¶i chÞu ¸p lùc c¹nh tranh t­¬ng ®èi gay g¾t do møc ®é tËp trung c¸c nhµ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu trªn thÕ giíi ngµy cµng quan t©m tíi thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng vµ ®¸ng m¬ ­íc nµy. VÒ thÞ hiÕu vµ thãi quen tiªu dïng, thÞ tr­êng EU cã d©n sè h¬n 500 triÖu ng­êi nh­ng l¹i thuéc 25 quèc gia kh¸c nhau dÉn ®Õn nhu cÇu, thÞ hiÕu vµ thãi quen tiªu dïng cña mçi quèc gia thµnh viªn cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt. Do vËy cã thÓ thÊy r»ng nhu cÇu vÒ hµng ho¸ cña thÞ tr­êng EU rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Tuy cã nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt vÒ thÞ hiÕu vµ thãi quen tiªu dïng gi÷a c¸c thÞ tr­êng quèc gia nh­ng c¸c n­íc thµnh viªn hÇu hÕt n»m trong khu vùc T©y vµ B¾c ¢u nªn cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ v¨n hãa, kinh tÕ, së thÝch vµ thãi quen tiªu dïng, ®iÓn h×nh lµ ng­êi tiªu dïng EU cã së thÝch vµ thãi quen sö dông nh÷ng s¶n phÈm cã nh·n hiÖu næi tiÕng trªn thÕ giíi, hä sÏ cho r»ng nh÷ng nh·n hiÖu nµy sÏ g¾n liÒn víi chÊt l­îng s¶n phÈm vµ cã uy tÝn l©u ®êi, cho nªn dïng nh÷ng s¶n phÈm ®ã sÏ an t©m h¬n. Kh¸ch hµng cña thÞ tr­êng EU ®Æc biÖt quan t©m tíi chÊt l­îng vµ thêi trang cña s¶n phÈm nµy, yÕu tè quyÕt ®Þnh tiªu dïng cña ng­êi Ch©u ¢u lµ chÊt l­îng hµng ho¸ chø kh«ng ph¶i lµ gi¸ c¶. 2.2 N¨ng lùc s¶n xuÊt hµng dÖt may. EU lµ mét trung t©m th­¬ng m¹i khæng lå, mét thÞ tr­êng réng lín, thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng cña nhiÒu n­íc. MÆt kh¸c EU còng lµ mét “nhµ xuÊt khÈu’' khæng lå cña thÕ giíi, víi c¸n c©n th­¬ng m¹i t­¬ng ®èi c©n b»ng. Liªn minh Ch©u ¢u lµ mét thÞ tr­êng réng lín, cho ®Õn nay tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cña EU ®· ®¹t tr×nh ®é cao vµo bËc nhÊt thÕ giíi, hÖ thèng m¹ng l­íi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cña thÞ tr­êng EU rÊt ®a d¹ng. VÒ nguån lao ®éng, d©n sè cña c¸c n­íc thµnh viªn thuéc khèi nµy rÊt ®«ng do ®ã hä cã nguån lao ®éng dåi dµo, tr×nh ®é tay nghÒ cao, c¬ së vËt chÊt trang thiÕt bÞ phôc vô cho s¶n xuÊt ®¸p øng ®Çy ®ñ. C¸c n­íc EU s¶n xuÊt nhiÒu hµng dÖt may nh­: BØ, Zech, Ph¸p, ý, Ba Lan, Bå §µo Nha, T©y Ban Nha, Slovennia, Lithuania. II. Nhu cÇu nhËp khÈu hµng dÖt may cña EU vµ c¬ héi xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo EU cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. 1. Nhu cÇu nhËp khÈu hµng dÖt may cña EU. EU cã nÒn th­¬ng m¹i lín thø hai trªn thÕ giíi, kim ng¹ch nhËp khÈu kh«ng ngõng gia t¨ng qua c¸c n¨m tõ 622,48 tû USD cña n¨m 1994 ®Õn 2400 tû USD cña n¨m 2002 trong ®ã cã 60% lµ nhËp khÈu gi÷a c¸c quèc gia thµnh viªn EU vµ 40% nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ngoµi EU, víi GDP hµng n¨m ë møc 8600 tû USD chiÕm 20% GDP thÕ giíi, gi¸ trÞ nhËp khÈu tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ 321,72 tû USD chiÕm 14% trong tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu cña EU n¨m 2002. Liªn minh Ch©u ¢u- mét thÞ tr­êng cã søc tiªu thô khæng lå, trong ®ã cã bèn thÞ tr­êng chÝnh lµ: §øc, Ph¸p, Italia, vµ Anh lµ nh÷ng thÞ tr­êng lín nhÊt chiÕm 72% GDP cña toµn EU. Nh÷ng n¨m 1997-1998 ®¸nh dÊu thêi kú t¨ng tr­ëng kinh tÕ m¹nh mÏ cña EU víi tèc ®é t¨ng tr­ëng trªn 1,5% ë tÊt c¶ c¸c quèc gia thµnh viªn EU. §Õn n¨m 1999 tèc ®é t¨ng tr­ëng cã chËm l¹i nh­ng víi hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng tèt, nhu cÇu ®Æc biÖt lµ nhu cÇu tiªu dïng c¸ nh©n lín cña EU ®· thóc ®Èy t¨ng tr­ëng trë l¹i. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cña EU ®Òu ®¹t gÇn 1%. §iÒu nµy lµm nªn mét thÞ tr­êng EU réng lín ®Çy hÊp dÉn vµ thùc sù æn ®Þnh. V× vËy EU lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu quan träng bËc nhÊt cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam. EU lµ khu vùc nhËp khÈu hµng dÖt may lín nhÊt thÕ giíi, lµ khu vùc xuÊt khÈu s¶n phÈm dÖt may lín nhÊt thÕ giíi vµ ®ang ®øng thø 2 thÕ giíi vÒ s¶n phÈm dÖt may. Theo WTO, kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña EU n¨m 2002 lªn tíi 71,6 tû Euro, tøc lµ kho¶ng 91 tû USD, cßn kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t ®ù¬c 43,8 tû Euro, tøc lµ kho¶ng 55,7 tû USD. EU lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam lín thø hai sau Hoa Kú, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m. Tõ ngµy1/1/2005- lµ thêi ®iÓm chÊm døt chÕ ®é h¹n ng¹ch dÖt may toµn cÇu ®· kÐo dµi 31 n¨m qua, hµng dÖt may Trung Quèc nhËp khÈu vµo EU ®· t¨ng m¹nh, trong ®ã mét sè mÆt hµng ®· t¨ng tíi 534%. Theo sè liÖu thèng kª cña EU nhËp khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam (13/7/2005) ®· ®¹t tíi 40,35 triÖu USD, bªn c¹nh ®ã gi¸ s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam còng ®· ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. VÝ dô nh­ gi¸ nhËp khÈu Cat 4(¸o thun) ®· t¨ng lªn 2,33 Euro/ chiÕc, gi¸ xuÊt khÈu Cat 6(quÇn )lµ 5,56 euro /chiÕc … 2. C¬ héi xuÊt khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng EU. EU là một thị trường rộng lớn, đa dạng có nhiều triển vọng cho hàng xuất khẩu của Việt Nam. Nhưng cũng là một thị trường "sang trọng" và "khó tính". Chinh phục thị trường này là một điều không dễ, nhất là khi Việt Nam phải cạnh tranh với Trung Quốc, một cường quốc về các mặt hàng xuất khẩu. Quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam víi c¸c n­íc thµnh viªn cña Liªn minh Ch©u ¢u ®· cã tõ l©u, mèi quan hÖ Êy ®Æc biÖt ph¸t trÓn nhanh, m¹nh kÓ tõ khi ViÖt Nam vµ Liªn minh Ch©u ¢u thµnh lËp quan hÖ ngo¹i giao vµo 22/10/ 1990. Vµo n¨m 1992 ViÖt Nam vµ EU kÝ hiÖp ®Þnh hîp t¸c ngµnh dÖt may, hiÖp ®Þnh nµy ®· t¹o c¬ së ph¸p lý vµ kinh tÕ v÷ng ch¾c ®Ó hµng dÖt may th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU. HiÖp ®Þnh hµng dÖt may trong giai ®o¹n 1998-2000 ®· ®­îc ®¨ng ký vµo7/11/1997 vµ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc tõ ngµy 7/1/1998 vµ t¨ng 40% so víi hiÖp ®Þnh tr­íc t¹o ra mét c¬ héi míi thóc ®Èy hµng dÖt may ViÖt Nam ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh h¬n tr­íc. ViÖt Nam ®­îc tù do chuyÓn ®æi quota gi÷a c¸c mÆt hµng mét c¸ch réng r·i vµ dÔ dµng h¬n. Ngày nay, Việt Nam và EU đã trở thành những bạn hàng không thể thiếu được của nhau. Mới đây, EU đã công nhận và cho phép đưa hàng Việt Nam lên ngang hàng các nước kinh tế thị trường trong việc điều tra và thi hành các biện pháp chống phá giá. §ång thêi EU còng dµnh cho phÝa ViÖt Nam ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN) trän vÑn, nhiÒu hµng dÖt may cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU ®­îc h­ëng thuÕ quan víi møc 0% theo chÕ ®é thuÕ ­u ®·i phæ cËp (GSP). H¬n n÷a EU lµ mét thÞ tr­êng chung víi nh÷ng chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh chung cho tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn v× vËy c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam chØ cÇn qu¸n triÖt mét bé luËt ch¬i duy nhÊt. Liªn minh Ch©u ¢u ®· vµ ®ang trë thµnh mét ®èi t¸c quan träng, mét thÞ tr­êng tiªu thô réng lín cã kh¶ n¨ng tiªu thô nhiÒu s¶n phÈm cña ViÖt Nam nh­: giÇy dÐp, thñ c«ng mü nghÖ, n«ng s¶n …vµ ®Æc biÖt lµ hµng dÖt may, ®ång thêi EU còng lµ mét khu vùc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cao, cã thÓ ®¸p øng c¸c nhu cÇu nhËp khÈu thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, nguån vµ nguyªn liÖu cho nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp, phôc vô yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ta. HiÖn nay EU kh«ng cã bÊt cø chÝnh s¸ch ph©n biÖt ®èi xö nµo víi hµng dÖt may cã xuÊt xø tõ ViÖt Nam vµ EU còng lu«n cè g¾ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi tèi ®a ®Ó cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña n­íc ta cã thÓ th©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU. Khi ký kÕt hiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may phÝa EU ®· ®­a ra mét ®iÒu kho¶n lµ nÕu ViÖt Vam ®­îc gia nhËp WTO tr­íc khi hiÖp ®Þnh hÕt h¹n th× EU sÏ dµnh cho ViÖt Nam c¸c ­u ®·i nh­ ®ang dµnh cho c¸c thµnh viªn WTO kh¸c. Râ rµng khi ®· tham gia WTO c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña chóng ta kh«ng ph¶i chÞu h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, cã thÓ tham gia c¹nh tr¹nh trùc tiÕp. §iÒu nµy rÊt tèt cho ViÖt Nam nÕu c¬ chÕ h¹n ng¹ch nµy ®­îc xo¸ bá. DÖt may lµ mét ngµnh cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu lín thø 2 trong sè c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong n­íc, EU lµ thÞ tr­êng dÖt may h¹n ng¹ch lín nhÊt cña ViÖt Nam, trªn 40% hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ xuÊt sang EU, trong khi NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng dÖt may phi h¹n ng¹ch. Khi ký hîp ®ång hµng dÖt may ViÖt Nam –EU, EU ®· dµnh cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam møc thuÕ quan phæ cËp ­u ®·i GSP nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng dÖt may cã xuÊt xø tõ ViÖt Nam tõ chç bÞ cÊm vËn ®· xuÊt ®­îc vµo thÞ tr­êng EU víi tèc ®é nhanh kho¶ng 38-40 %/ n¨m. Râ rµng hiÖp ®Þnh ViÖt Nam –EU vÒ hµng dÖt may ViÖt Nam ®· më ra mét c¬ héi lín vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ta. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may cña EU ®· nhËn thÊy trong thêi gian qua ®Æc biÖt lµ ngay sau khi WTO b·i bá h¹n ng¹ch th× c¸c ®¬n hµng xuÊt khÈu sang EU ®æ dån vµo doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may cña Trung Quèc, c¸c doanh nghiÖp nµy ®· xuÊt khÈu qu¸ nhiÒu vµo thÞ tr­êng EU vµ ®· g©y nhiÒu thiÖt h¹i cho c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng dÖt may cña thÞ tr­êng nµy ®iÓn h×nh lµ viÖc rÊt nhiÒu lao ®éng mÊt viÖc lµm, v× vËy hä ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ nh­ ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi mét sè mÆt hµng. Vµ EU ®ang theo dâi khèi l­îng hµng cña Trung Quèc xuÊt sang thÞ tr­êng nµy vµ sÏ cã biÖn ph¸p cÇn thiÕt nÕu thÊy khèi l­îng hµng ho¸ ®· lªn ®Õn “®iÓm giíi h¹n nguy hiÓm”. §Ó tr¸nh bÞ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ th× c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ph¶i t×m c¸ch h¹n chÕ xuÊt khÈu t¹m thêi ®Ó tù vÖ, vµ c¸c nhµ nhËp khÈu còng ph¶i quay sang t×m kiÕm nhµ s¶n xuÊt thay thÕ, dù phßng ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng thô bÞ ®éng trong nhËp khÈu. Do ®ã ®©y chÝnh lµ c¬ héi cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam lÊy l¹i ®µ t¨ng tr­ëng ®· bÞ sôt gi¶m nhÊt lµ t¹i thÞ tr­êng EU trong thêi gian võa qua. Tuy nhiªn nÕu EU ¸p dông c¸c biÖn ph¸p h¹n chÕ nhËp khÈu tõ Trung Quèc th× còng chØ ¸p dông trong mét thêi gian ng¾n, v× vËy ®©y chØ lµ mét c¬ héi tèt ®Ó dÖt may ViÖt Nam gi¶m bít khã kh¨n trong hiÖn t¹i, t¨ng tèc xuÊt khÈu trë l¹i nh­ng chóng ta kh«ng thÓ phô thuéc vµo ®iÒu nµy ®­îc v× trong l©u dµi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn ph¶i n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, liªn kÕt s¶n xuÊt ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc c¸c ®¬n hµng lín nhÊt lµ khi h¹n ng¹ch ®­îc b·i bá ë c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu. H¬n n÷a viÖc thÞ tr­êng EU ¸p ®Æt h¹n ng¹ch ®èi víi Trung Quèc sÏ t¹o ta c¬ héi dÖt may ViÖt Nam thu hót kh¸ch hµng. T¹i EU xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam rÊt kh¶ quan víi kim ng¹ch trong th¸ng 1/2006 ®¹t gÇn 100 triÖu USD t¨ng h¬n 50% so víi cïng kú n¨m ngo¸i miÔn lµ ®¶m b¶o tèt tiªu chuÈn chÊt l­îng hµng ho¸ mµ thÞ tr­êng nµy quy ®Þnh. Ng­êi tiªu dïng ngµy cµng thÝch sö dông s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam bëi gi¸ c¶ t­¬ng ®èi vµ nhÊt lµ kü thuËt s¶n xuÊt lu«n tØ mØ nªn rÊt ®¶m b¶o. §Æc biÖt kh¸ch hµng ®ang cã chiÒu h­íng thÝch lµm c¸c ®¬n hµng b¸n thµnh phÈm (FOD) nÕu c¸c doanh nghiÖp dÖt may ®¸p øng ®­îc yªu cÇu sÏ rÊt thµnh c«ng, chiÕm ®­îc ­u thÕ trong lßng ng­êi tiªu dïng ®©y lµ thÕ m¹nh mµ doanh nghiÖp n­íc ta cÇn nhanh chãng n¾m b¾t ®Ó ký ®­îc nhiÒu hîp ®ång xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng nµy. Những điều này chính là tín hiệu tốt cho xuÊt khÈu dệt may ViÖt Nam bứt phá mạnh trong cả năm 2006, tạo động lực để ngành có thể hoàn toàn tin tưởng vào khả năng xuÊt khÈu trªn 5 tỉ USD trong năm nay. Ðể đối phó với những bất lợi và tận dụng thời cơ, doanh nghiÖp dệt may ViÖt Nam phải thực hiện các nỗ lực nâng cao đẳng cấp, thương hiệu sản phẩm, tạo khả năng đáp ứng nhanh các đơn hàng và tăng năng lực cạnh tranh nhÊt lµ víi hµng dÖt may cña Trung Quèc vµ Ên §é. X©y dựng trung t©m giao dịch nguyªn phụ liệu dệt may tại c¸c thành phố lớn, mở rộng hệ thống b¸n lẻ trong và ngoài nước, tổ chức b¸n lẻ trực tiếp tại nước ngoài, liªn kết mua và x©y dựng thương hiệu sản phẩm… Trước mắt, ngành cần tập trung x©y dựng thương hiệu và từ 10-20 thương hiệu sản phẩm quốc gia, trong đã chọn 1-2 thương hiệu để tập trung quảng b¸ ra nước ngoài; đồng thời mua bản quyền và liªn kết sản xuất với 2-4 thương hiệu nước ngoài để tiªu thụ tại ViÖt Nam. Trong nhiều năm qua ngành dệt may Việt Nam đã đạt tốc độ tăng trưởng xuất khẩu tương đối cao, b×nh qu©n 20%/năm trong giai đoạn 2000-2005. Tuy nhiªn kể từ khi c¸c nước thành viªn WTO được b·i bỏ hạn ngạch th× tốc độ tăng trưởng cã xu hướng giảm sót Sở dĩ đạt được tốc độ tăng trưởng trªn là do ngành dệt may Việt Nam cã một số lợi thế như nguồn lao động dồi dào, khÐo tay, chi phÝ lao động chưa cao, c¸c doanh nghiệp Việt Nam đ· x©y dựng và giữ được chữ tÝn trong kinh doanh với nhiều nhà nhập khẩu lớn trªn thế giới. Tr­íc viÖc EU ¸p dông h¹n ng¹ch vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ cho c¸c doanh nghiÖp ®èi víi viÖc Trung Quèc xuÊt khÈu qu¸ nhiÒu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng nµy, cïng víi sù ­u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th× ®©y chÝnh lµ c¬ héi lín cho chóng ta. §Ó cã thÞ phÇn v÷ng ch¾c, æn ®Þnh, t¹o ®­îc niÒm tin cho thÞ tr­êng EU th× c¸c doanh nghiÖp cña chóng ta ph¶i hÕt søc cè g¾ng. Mét mÆt t×m c¸c biÖn ph¸p ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸ cã chÊt l­îng ®¶m b¶o theo tiªu chuÈn cña thÞ tr­êng nhËp khÈu MÆt kh¸c s¶n phÈm dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh ®ù¬c víi hµng dÖt may cña mét sè n­íc chuyªn xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ trr­êng EU nh­ Trung Quèc, Ên §é… §­îc xuÊt khÈu tù do, kh«ng bÞ giíi h¹n h¹n ng¹ch sang thÞ tr­êng EU tøc lµ viÖc lo¹i bá hoµn toµn c¸c t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang EU. Víi tho¶ thuËn nµy ngµnh dÖt may ViÖt Nam cã thªm nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn, n©ng quan hÖ kinh tÕ- th­¬ng m¹i cña hai bªn lªn tÇm cao míi, bu«n b¸n hai chiÒu sÏ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c doanh dÖt may xuÊt khÈu tiÕp ®ãn nhiÒu kh¸ch ®Õn ®Æt hµng, ®©y lµ mét thùc tÕ rÊt kh¶ quan víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Chóng ta nhËn ®­îc ®¬n hµng lín vµ nhiÒu tõ phÝa kh¸ch hµng cña thÞ tr­êng EU. Sau sù cè gi÷a EU vµ Trung Quèc vÒ vÊn ®Ò dÖt may th× kh¶ n¨ng kh¸ch hµng sÏ ®æ vµo ViÖt Nam lµ kh¸ cao. ChÝnh v× vËy, nh÷ng th¸ng cuèi n¨m 2005 vµ ®Çu n¨m 2006, khi vµo mïa ®µm ph¸n cho c¸c ®¬n hµng míi, l­îng kh¸ch hµng ®· vµo ViÖt Nam rÊt ®«ng. Cã thÓ thÊy nhµ b¸n lÏ tÇm cì thÕ giíi nh­ Wal-Mart, trong mÊy n¨m qua ®Æt hµng ch­a nhiÒu t¹i ViÖt Nam, nh­ng n¨m nay ®· vµo ®Æt hµng víi sè l­îng rÊt lín. Cßn c¸c doanh nghiÖp cña chóng ta hÇu hÕt ®· cã ®¬n ®Æt hµng ®ñ s¶n xuÊt ®Õn gi÷a n¨m 2006 nh­: ViÖt TiÕn, Ph­¬ng §«ng, Sµi Gßn 2, Sµi Gßn 3, dÖt Thµnh C«ng…vµ nhiÒu doanh nghiÖp bËc trung kh¸c. Bªn c¹nh ®ã chÝnh s¸ch cÊp visa tù ®éng cña liªn bé Th­¬ng m¹i vµ bé C«ng nghiÖp ®· gãp phÇn tÝch cùc ®Ó c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng ký ®¬n hµng trong nh÷ng th¸ng ®Çu n¨m nay- ®©y lµ mét c¬ héi cho ngµnh dÖt may sµng läc vµ h×nh thµnh nªn c¸c chuçi doanh nghiÖp ®Ó cïng khai th¸c ®¬n hµng lín v× trong mét ®¬n hµng lín nÕu chØ cã mét doanh nghiÖp th× sÏ kh«ng thÓ ®¸p øng hÕt ®­îc trong mét thêi gian ng¾n, do ®ã cÇn cã sù ph©n c«ng trong chuçi cïng tham gia thùc hiÖn. Còng trong qu¸ tr×nh ph©n c«ng nµy, sÏ h×nh thµnh nªn sù chuyªn m«n ho¸ trong s¶n xuÊt- vèn rÊt cÇn trong ngµnh dÖt may ®Ó khai th¸c tèi ®a tay nghÒ cña c«ng nh©n, thiÕt bÞ s½n cã cña tõng doanh nghiÖp nh»m n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m gi¸ thµnh ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña n­íc ngoµi. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU vµ c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy. I. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ hµng dÖt may nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng EU. C¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, mét mÆt lu«n ®i ®Çu trong viÖc ®ßi hái ph¶i ®µm ph¸n ®Ó më cöa thÞ tr­êng vµ thóc ®Èy tù do ho¸ th­¬ng m¹i, mÆt kh¸c l¹i lu«n ®­a ra c¸c biÖn ph¸p tinh vi h¬n vµ c¸c rµo c¶n phøc t¹p h¬n nh»m b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu cña hä. Trong xu h­íng toµn cÇu ho¸ th­¬ng m¹i vµ theo quy ®Þnh cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ hµng ho¸ trong n­íc nh­ hµng rµo vÒ thuÕ quan ngµy cµng bÞ h¹n chÕ vµ kh«ng cßn th«ng dông. Do ®ã, c¸c n­íc thµnh viªn EU ®· t¨ng c­êng sö dông c¸c rµo c¶n vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸, chèng trî cÊp, vÒ kü thuËt, vÒ m«i tr­êng…môc ®Ých cuèi cïng lµ t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó b¶o hé ngµnh s¶n xuÊt dÖt may cña c¸c n­íc nµy. Rµo c¶n th­¬ng m¹i lµ bÊt kú mét biÖn ph¸p hay hµnh ®éng nµo g©y c¶n trë ®èi víi th­¬ng m¹i quèc tÕ. Rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ rÊt ®a d¹ng, phøc t¹p, vµ ®­îc quy ®Þnh bëi c¶ hÖ thèng ph¸p luËt quèc tÕ còng nh­ ph¸p luËt cña tõng n­íc, ®­îc sö dông kh«ng gièng nhau ë c¸c quèc gia, vïng l·nh thæ kh¸c nhau. Tõ n¨m 1994 ®Õn nay, ViÖt Nam còng ph¶i ®èi mÆt víi kho¶ng 20 vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ cña c¸c n­íc ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu tõ c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam. Nh÷ng viÖc lµm cña thÞ tr­êng EU cho thÊy hä ®ang t¨ng c­êng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý chÊt l­îng chÆt chÏ vµ h¹n chÕ sù t¨ng tr­ëng lín cña hµng dÖt may khi xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng cña hä. ChÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cña EU gåm chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i tù trÞ vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i d­¹ trªn c¬ së HÖp ®Þnh ®­îc x©y dùng trªn c¸c nguyªn t¾c sau: kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, minh b¹ch, cã ®i cã l¹i vµ c¹nh tranh c«ng b»ng. C¸c biÖn ph¸p ®­îc ¸p dông phæ biÕn trong chÝnh s¸ch nµy lµ: chÝnh s¸ch vÒ thuÕ quan, h¹n chÕ vÒ sè l­îng, hµng rµo kü thuËt, chèng b¸n ph¸ gi¸, trî cÊp xuÊt khÈu…§Ó ®¶m b¶o c¹nh tranh c«ng b»ng trong th­¬ng m¹i, EU ®· thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p: chèng b¸n ph¸ gi¸, chèng trî cÊp xuÊt khÈu vµ chèng hµng gi¶. Ngoµi ra EU ban hµnh chÝnh s¸ch chèng b¸n ph¸ gi¸ ¸p dông thuÕ “chèng xuÊt khÈu b¸n ph¸ gi¸” ®Ó ®èi phã víi hµng ho¸ nhËp khÈu. C¸c biÖn ph¸p chèng hµng gi¶ cña EU cho phÐp ng¨n chÆn nhËp khÈu nh÷ng hµng ho¸ ®¸nh c¾p b¶n quyÒn. 1. C¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ. Nãi chung phÇn lín hµng dÖt may cña ViÖt Nam ®­îc ®¸nh theo quy chÕ Tèi huÖ quèc (MFN), tr­êng hîp ®­îc gi¶m thuÕ phæ biÕn lµ HÖ thèng ¦u ®·i ThuÕ quan phæ cËp (GSP). Bªn c¹nh ®ã, EU cßn ¸p dông c¸c lo¹i thuÕ ®­a ra trong tõng tr­êng hîp nh»m thùc hiÖn LuËt thuÕ §èi kh¸ng vµ LuËt thuÕ Chèng b¸n ph¸ gi¸. TÊt c¶ c¸c quèc gia thµnh viªn cña EU ®Òu ¸p dông hÖ thèng thuÕ H¶i quan th«ng th­êng khi hµng nhËp khÈu tõ bªn ngoµi EU, nÕu kh«ng cã hiÖu lùc cña mét HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®Æc biÖt th× hÖ thèng thuÕ nhËp khÈu chung ®­îc ¸p dông. Tuy nhiªn mét sè HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ­u ®·i ®­îc ¸p dông cho nhiÒu quèc gia ®ang ph¸t triÓn nh­: HÖ thèng GSP (Generalized System of Preferences) ¸p dông tõ1-1-1995 ®­îc thay thÕ b»ng RGSP (Renewed Generalized System of Preferences). HiÖp ®Þnh nµy cho phÐp c¸c s¶n phÈm tõ c¸c quèc gia cã liªn quan cã thÓ nhËp khÈu theo biÓu suÊt thuÕ ­u ®·i hoÆc s¶n phÈm tõ c¸c quèc gia kÐm ph¸t triÓn ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu. VÒ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) EU ®· c«ng bè chuÈn mùc tèi thiÓu lµ 15% tõ th¸ng 1/1993. Tuy nhiªn, mçi n­íc thµnh viªn cã thÓ gi¶m xuèng møc thÊp nhÊt lµ 15% ®èi víi c¸c hµng ho¸ nhÊt ®Þnh. HiÖn nay, tû lÖ thuÕ VAT cña c¸c n­íc thµnh viªn rÊt kh¸c nhau, thÊp nhÊt lµ 15% ë Luc X¨m Bua vµ cao nhÊt ë §an M¹ch vµ Thuþ §iÓn. B¶ng 1:ThuÕ suÊt cña c¸c n­íc thµnh viªn cña EU STT Tªn n­íc ThuÕ suÊt vat th­êng (%) ThuÕ suÊt VAT ­u ®·i (%) ThuÕ doanh nghiÖp (%) 1 Lóc X¨m Bua 15 6; 12 31 2 §øc 16 7 45 3 T©y Ban Nha 16 4; 7 28 4 Bå §µo Nha 17 5 34 5 Hµ Lan 17,5 6 35 6 Anh 17,5 8 35 7 Hy L¹p 18 4; 8 35 8 Italia 19 4; 10; 16 37 9 ¸o 20 10; 12 34 10 Ph¸p 20,6 2,1; 5,5 33,33 11 Ai Len 21 2,5; 12,5 32 12 BØ 21 1; 6; 12 39 13 PhÇn Lan 22 6; 12 28 14 Thuþ §iÓn 25 12; 21 28 15 §an M¹ch 25 34 Nguån: Eurostat. ThÞ tr­êng chung Ch©u ¢u hÖ thèng c¸c thñ tôc th«ng quan ®ång nhÊt vµ thuÕ nhËp khÈu chØ ph¶i thanh to¸n t¹i c¶ng vµo liªn minh Ch©u ¢u. Khi hµng dÖt may ®· vµo EU th× kh«ng cÇn ph¶i lµm thªm c¸c thñ tôc th«ng quan khi l­u chuyÓn qua c¸c quèc gia thµnh viªn. ThuÕ nhËp khÈu ®­îc ¸p dông chung cho c¶ Liªn minh vµ ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm dÖt may nhËp khÈu vµo EU. ThuÕ h¶i quan chung cña EU ®­îc x©y trªn HÖ thèng m· m« t¶ hµng hãa hµi hoµ. Nh×n chung møc thuÕ nhËp khÈu hµng dÖt may cña c¸c n­íc thµnh viªn EU kh«ng qu¸ cao. 2. C¸c quy ®Þnh phi thuÕ quan. EU ¸p dông hµng rµo b¶o hé phi thuÕ quan (rµo c¶n kü thuËt ) hÕt søc chÆt chÏ ®èi víi s¶n phÈm nhËp khÈu do nh÷ng nguyªn nh©n sau: +Thø nhÊt, EU lµ mét khu vùc thÞ tr­êng cao cÊp. Ng­êi tiªu dïng EU cã nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe ®èi víi hµng ho¸, ®Æc biÖt lµ hµng nhËp khÈu. +Thø hai, d­íi t¸c ®éng cña qu¸ tr×nh nhÊt thÓ ho¸ vµ tù do ho¸ kinh tÕ, vßng ®êi cña s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ ngµy cµng rót ng¾n l¹i. §Ó kÐo dµi vßng ®êi c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp EU th× EU ®· ban hµnh c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt nhËp khÈu liªn quan dÕn c«ng nghÖ nh­ b¾t buéc hµng ho¸ nhËp khÈu ph¶i ®­îc s¶n xuÊt trªn d©y chuyÒn c«ng nghÖ t­¬ng ®ång víi c«ng nghÖ Ch©u ¢u. +Thø ba, EU ban hµnh c¸c quy ®Þnh chÆt chÏ, gia t¨ng rµo c¶n, ng¨n chÆn hµng ho¸ n­íc ngoµi nhËp khÈu nh»m b¶o hé ngµnh s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp EU. ë eu hÇu hÕt c¸c rµo c¶n tiªu chuÈn ®­îc x©y dùng theo yªu cÇu cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, Uû ban Ch©u ¢u cã thÓ yªu cÇu c¸c c¬ quan ban hµnh tiªu chuÈn ph¶i x©y dùng nh÷ng tiªu chuÈn ®Ó thi hµnh luËt ph¸p cña Liªn minh. CENELEC- Uû ban ch©u ¢u vÒ Kü thuËt ®iÖn, CEN –Uû ban ch©u ¢u vÒ Tiªu chuÈn ho¸ vµ ETSI –ViÖn Tiªu chuÈn ViÔn th«ng ch©u ¢u. Ba tæ chøc nµy phèi hîp x©y dùng bé tiªu chuÈn cña ch©u ¢u cho c¸c lÜnh vùc riªng biÖt vµ t¹o thµnh “HÖ thèng tiªu chuÈn ch©u ¢u”. Rµo c¶n kü thuËt mµ EU ¸p dông chÝnh lµ quy chÕ nhËp khÈu chung vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng cña EU. HiÖn nay EU ®ang thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh më réng hµng ho¸. Néi dung cña ch­¬ng tr×nh nµy lµ ®Èy m¹nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i th«ng qua viÖc gi¶m dÇn thuÕ xuÊt nhËp khÈu vµ xo¸ bá chÕ ®é h¹n ng¹ch GSP. Nh­ vËy, tõ b©y giê hµng dÖt may xuÊt khÈu cña c¸c n­íc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn vµo thÞ tr­êng EU sÏ kh«ng ®­îc h­ëng ­u ®·i n÷a. Hµng dÖt may cña ViÖt Nam sÏ ph¶i c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c, kÓ c¶ n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ kh«ng ph¸t triÓn. 2.1 Tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng. TiÕn tr×nh tù do th­¬ng m¹i ®· ®­îc t¨ng tèc bëi vßng ®µm ph¸n Uruguay, ®iÒu nay cã nghÜa r»ng c¸c hµng rµo phi thuÕ quan nh­ quota sÏ ®­îc b·i bá vµ nh÷ng hµng rµo thuÕ quan còng sÏ bÞ c¾t gi¶m. Tuy nhiªn ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa lµ c¸c nhµ xuÊt khÈu cã thÓ dÔ dµng tiÕp cËn vµo thÞ tr­êng EU. Thùc tÕ viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng EU trë nªn khã kh¨n h¬n nhiÒu so víi suy nghÜ cña c¸c doanh nghiÖp do viÖc t¨ng nhanh nh÷ng quy ®Þnh vµ c¸c yªu cÇu thÞ tr­êng trong c¸c khÝa c¹nh vÒ an toµn, søc khoÎ, chÊt l­îng vµ c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng vµ x· héi. HiÖn nay vµ trong t­¬ng lai, quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng lu«n ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu. ViÖc b¶o vÖ m«i tr­êng vµ b¶o vÖ cho ng­êi tiªu dïng sÏ ngµy cµng t¨ng dÇn thay thÕ cho viÖc b¶o vÖ nhµ s¶n xuÊt vµ vÊn ®Ò viÖc lµm. Do vËy, chÊt l­îng hµng dÖt may lµ yÕu tè thµnh c«ng quan träng nhÊt khi x©m nhËp vµo thÞ tr­êng EU. Nh×n chung cã thÓ nãi r»ng thÞ tr­êng EU cã nhu cÇu rÊt cao vÒ chÊt l­îng cña mÆt hµng nµy. C¸c quy ®Þnh cña EU tËp trung rÊt nhiÒu ®Õn néi dung chÊt l­îng. Theo truyÒn thèng c¸c tiªu chuÈn ®­îc sö dông ®Ó m« t¶ chÊt l­îng t¹i Ch©u ¢u, Uû ban Tiªu chuÈn ho¸ Kü thuËt §iÖn tö Ch©u ¢u (CENELEC), Uû ban Tiªu chuÈn ho¸ Ch©u ¢u (CEN) vµ ViÖn Tiªu chuÈn ho¸ ViÔn th«ng Ch©u ¢u (ETSI) lµ 3 c¬ quan tiªu chuÈn ho¸ ®­îc c«ng nhËn lµ cã kh¶ n¨ng trong lÜnh vùc tiªu chuÈn ho¸ kü thuËt. Ba c¬ quan nµy ®· ®­a ra c¸c tiªu chuÈn cña EU trong tõng lÜnh vùc riªng biÖt vµ t¹o ra “HÖ thèng tiªu chuÈn ho¸ Ch©u ¢u”. HiÖn t¹i EU ®ang t¹o ra c¸c tiªu chuÈn thèng nhÊt vµ ®iÒu hoµ cho toµn EU ®èi víi c¸c lÜnh vùc s¶n phÈm chÝnh nh»m thay thÕ hµng ngµn c¸c tiªu chuÈn quèc gia kh¸c nhau. Nh×n chung, c¸c møc ®é yªu cÇu ®­îc ®Æt ra hoÆc sÏ ®­îc ®Æt ra trong nh÷ng n¨m tíi ®©y. C¸c quèc gia thµnh viªn ®­îc cho phÐp ®­a thªm c¸c yªu cÇu cho ngµnh c«ng nghiÖp cña m×nh. Tuy nhiªn. nÕu s¶n phÈm nµo ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu tèi thiÓu sÏ ®­îc cho phÐp l­u hµnh tù do t¹i EU. EU ®ang b¾t ®Çu qu¸ tr×nh ®ång nhÊt c¸c tiªu chuÈn trong viÖc ban hµnh ph¸p luËt vÒ ®¶m b¶o søc khoÎ vµ an toµn cho ng­êi tiªu dïng. ViÖc tiªu chuÈn ho¸ t¹o ra nh÷ng nh·n, c¸c giÊy chøng nhËn nh»m chøng minh cho viÖc tu©n thñ c¸c tiªu chuÈn. KÕt qu¶ lµ viÖc ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn ®· trë thµnh ®iÒu kiÖn quan träng ®èi víi viÖc th©m nhËp thÞ tr­êng EU. EU ®·, ®ang, vµ sÏ ®­a ra nh÷ng yªu cÇu tèi thiÓu, ®­îc ¸p dông trong toµn khèi, cßn mçi n­íc thµnh viªn ®­îc phÐp bæ sung yªu cÇu ®èi víi nÒn s¶n xuÊt cña m×nh. Tuy nhiªn, bÊt cø s¶n phÈm nµo ®¸p øng ®­îc yªu cÇu tèi thiÓu ®­îc phÐp chuyÓn dÞch tù do trong néi bé EU. C¸c s¶n phÈm tiªu thô trªn thÞ tr­êng EU ph¶i ®¹t ®­îc hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng ISO 1999-2000. Tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng liªn quan ®Õn ph­¬ng thøc qu¶n lý, tiªu chuÈn nµy kh¸c víi c¸c tiªu chuÈn kh¸c, nh·n m¸c liªn quan ®Õn s¶n phÈm hay qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng lµ kh«ng b¾t buéc ®èi víi hµng dÖt may khi th©m nhËp thÞ tr­êng EU. §¨ng ký tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng lµ qu¸ tr×nh tù nguyÖn. Tuy nhiªn, tiªu chuÈn nµy ch¾c ch¾n sÏ gióp c¶i thiÖn c¸ch nh×n nhËn vÒ doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ khi doanh nghiÖp ®­îc cÊp chøng chØ theo tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng ®­îc quèc tÕ c«ng nhËn. Bé tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng quan träng thuéc vµo nhãm tiªu chuÈn ISO 9000 mang tÝnh toµn cÇu ®­îc c«ng nhËn réng r·i trªn thÕ giíi. C¸c nhµ s¶n xuÊt ®­îc cÊp chøng chØ ISO 9001 hay ISO 9002 thùc sù ®· së h÷u mét tµi s¶n quan träng. C¸c doanh nghiÖp sÏ cã ®­îc lîi Ých rÊt lín nÕu ®­îc c«ng nhËn ®¹t tiªu chuÈn ISO 9000-2000. §©y lµ mét ®Æc ®iÓm hç trî b¸n hµng c¬ b¶n trong kinh doanh hµng dÖt may ë thÞ tr­êng EU vèn rÊt c¹nh tranh nµy, ®Æc ®iÓm nµy gióp c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña chóng ta t¨ng lßng tin vµo b¹n hµng. C¸c ch­¬ng tr×nh qu¶n lý chÊt l­îng, søc khoÎ, an toµn vµ m«i tr­êng th­êng ®­îc ®an xen chÆt chÏ víi kÕ ho¹ch qu¶n lý tæng thÓ. Nh­ vËy hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng ISO gÇn nh­ lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt muèn xuÊt khÈu hµng cña m×nh sang thÞ tr­êng EU, trong ®ã cã c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam. 2.2.Tiªu chuÈn xanh-s¹ch. Trong sè hµng lo¹t c¸c tiªu chuÈn b¾t buéc ®Æt ra ®èi víi hµng dÖt may, th× c¸c nhµ nhËp khÈu cña thÞ tr­êng EU hiÖn nay ®ang quan t©m rÊt nhiÒu ®Õn tiªu chuÈn “xanh, s¹ch” ngay tõ._. kh©u nguyªn liÖu ®Õn thµnh phÈm. Thùc chÊt tiªu chuÈn th­¬ng m¹i “xanh” cña thÞ tr­êng EU còng chÝnh lµ mét rµo c¶n th­¬ng m¹i xanh. Rµo c¶n th­¬ng m¹i xanh ®­îc ¸p dông ®èi víi hµng dÖt may lµ ®ßi hái c¸c s¶n phÈm dÖt may ph¶i ®¸p øng ®­îc c¸c tiªu chuÈn sinh th¸i quy ®Þnh, an toµn vÒ søc khoÎ ®èi víi ng­êi sö dông, kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng trong s¶n xuÊt, ®iÒu nµy b¾t buéc c¸c nhµ xuÊt khÈu ph¶i tu©n thñ. 2.3 ChÝnh s¸ch chèng b¸n ph¸ gi¸. §©y lµ biÖn ph¸p nh»m b¶o vÖ s¶n xuÊt hµng dÖt may trong néi bé c¸c n­íc thµnh viªn EU tr­íc sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh cña hµng dÖt may nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi. ThuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ lµ lo¹i thuÕ ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c s¶n phÈm dÖt may nhËp khÈu b¸n ë EU víi møc gi¸ thÊp h¬n so víi møc gi¸ ®­îc b¸n ë n­íc s¶n xuÊt g©y ¶nh h­ëng nghiªm träng ®èi víi mét ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña c¸c n­íc thµnh viªn EU. Khi cã hiÖn t­îng b¸n ph¸ gi¸ x¶y ra, c¸c s¶n phÈm dÖt may bÞ coi lµ b¸n ph¸ gi¸ sÏ bÞ ¸p mét møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ theo §iÒu Kho¶n 113 cña hiÖp ­íc EU. 2.4.GiÊy phÐp nhËp khÈu HÇu hÕt c¸c n­íc EU ®Òu yªu cÇu hµng dÖt may nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng nµy ph¶i cã giÊy phÐp nhËp khÈu. Mét sè n­íc thµnh viªn EU yªu cÇu c¸c mÆt hµng dÖt may nhËp khÈu nhÊt ®Þnh tõ mét sè n­íc ph¶i cã giÊy phÐp nhËp khÈu. Tuy nhiªn viÖc xin giÊy phÐp nhËp khÈu ë EU kh«ng cã g× khã kh¨n, giÊy phÐp ®­îc cÊp tù ®éng vµ kh«ng tèn chi phÝ. Trong tr­êng hîp lo¹i hµng dÖt may mµ ph¶i nhËp khÈu theo h¹n ng¹ch th× ng­êi xuÊt khÈu ph¶i xuÊt tr×nh h¹n ng¹ch cho nhµ nhËp khÈu EU ®Ó hä xin giÊy phÐp nhËp khÈu. 2.5 VÒ h¹n ng¹ch nhËp khÈu. B¶ng 2: Danh môc c¸c chñng lo¹i (cat) hµng dÖt may xuÊt sang EU vµ Thæ NhÜ Kú ¸p dông h¹n ng¹ch STT Tªn chñng lo¹i hµng Cat 1 T.Shirt, Polo.Shirt 4 2 ¸o len, ¸o nØ 5 3 QuÇn 6 4 S¬ mi n÷ 7 5 S¬ mi nam 8 6 Kh¨n b«ng 9 7 G¨ng tay 10 8 BÝt tÊt 12 9 QuÇn lãt 13 10 ¸o kho¸c nam 14 11 ¸o kho¸c n÷ 15 12 Bé pyjama 18 13 Ga tr¶i gi­êng 20 14 ¸o j¾ckÐt 21 15 V¸y dµi n÷ 26 16 QuÇn len 28 17 Bé quÇn ¸o n÷ 29 18 ¸o lãt nhá 31 19 V¶i tæng hîp 35 20 Kh¨n tr¶i bµn 39 21 Sîi tæng hîp 41 22 QuÇn ¸o trÎ em 68 23 Bé thÓ thao 73 24 QuÇn ¸o b¶o hé lao ®éng 76 25 QuÇn ¸o dÖt thoi kh¸c 78 26 QuÇn ¸o dÖt kim kh¸c 83 27 L­íi sîi 97 28 Kh¨n tr¶i bµn b»ng lanh, ga 118 29 QuÇn ¸o b»ng v¶i thô 161 Nguån: Tæng côc thèng kª vµ Bé Th­¬ng M¹i. B¶ng 3: Danh môc c¸c chñng lo¹i (Cat/item) hµng dÖt may xuÊt khÈu sang Canada ¸p dông h¹n ng¹ch STT Tªn chñng lo¹i hµng Cat. 1 Jacket 1/3a 2 QuÇn ¸o mïa ®«ng 2a 3 Bé quÇn ¸o nam 3c 4 Bé quÇn ¸o n÷ 4a 5 V¸y n÷ 4c 6 QuÇn dµi 5a 7 QuÇn soãc, quÇn yÕm 5b 8 S¬ mi nam n÷ 7/8a 9 T-shirt 8c 10 QuÇn ¸o thÓ thao 8d 11 QuÇn ¸o lãt 9a 12 QuÇn ¸o ngñ 10a 13 ¸o len 11a 14 QuÇn ¸o b¬i 12a 15 Hµng may mÆc phô trî 13 16 QuÇn ¸o trÎ em Item B Nguån:Tæng côc thèng kª vµ Bé Th­¬ng M¹i 2.6 Quy ®Þnh vÒ xuÊt xø hµng ho¸. XuÊt xø hµng hãa quyÕt ®Þnh quyÒn ®­îc h­ëng ­u ®·i GSP. Hµng dÖt may cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn khi nhËp vµo thÞ tr­êng EU muèn ®­îc h­ëng GSP ph¶i tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña EU vÒ xuÊt xø hµng ho¸ vµ ph¶i xuÊt tr×nh GiÊy chøng nhËn xuÊt xø mÉu A(C/O from A) do c¬ quan cã thÈm quyÒn cu¶ c¸c n­íc ®­îc h­ëng GSP cÊp. Bªn c¹nh ®ã EU còng quy ®Þnh xuÊt xø céng gép, theo ®ã hµng dÖt may cña mét n­íc cã thµnh phÇn xuÊt xø tõ mét n­íc kh¸c trong cïng mét tæ chøc khu vùc, còng ®­îc h­ëng GSP th× c¸c thµnh phÇn ®ã còng ®­îc xem lµ cã xuÊt xø tõ n­íc liªn quan. Víi quy ®Þnh xuÊt xø trªn, c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®­îc h­ëng GPS cña EU tõ 1/7/1996 ®Õn nay. ChÕ ®é qu¶n lý nhËp khÈu cña EU hÕt sø phøc t¹p, v× vËy doanh nghiÖp ViÖt Nam nµo muèn xuÊt khÈu hµng ho¸ cña m×nh vµo EU thÞ cÇn ®Æc biÖt quan t©m tíi nh÷ng quy ®Þnh vÒ xuÊt xø cña hµng dÖt may. Bªn c¹nh ®ã cÇn chó ý r»ng, trong qu¶n lý nhËp khÈu, EU ph©n biÖt 2 nhãm n­íc: nhãm ¸p dông c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng (nhãm 1) vµ nhãm cã nÒn th­¬ng nghiÖp quèc doanh (nhãm2). Hµng hãa nhËp khÈu vµo EU tõ c¸c n­íc thuéc nhãm 2 ph¶i xin phÐp nhËp khÈu tr­íc khi nhËp vµo EU. Ngµy 14/5/2000, EU ®­a ra quyÕt ®Þnh “C«ng nhËn ViÖt Nam ¸p dông c¬ chÕ thÞ tr­êng”. Tuy nhiªn th× viÖc EU c«ng nhËn ViÖt Nam ¸p dông c¬ chÕ thÞ tr­êng chØ cã ý nghÜa lµ lµm cho hµng dÖt may cña ViÖt Nam kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö so víi hµng dÖt may cña c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng kh¸c khi bÞ EU ®iÒu tra vµ thi hµnh c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ chø kh«ng t¹o thªm ­u ®·i xuÊt khÈu nµo cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. Theo ph­¬ng ph¸p cho ®iÓm ®¸nh gi¸ vÒ kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c quy ®Þnh cña EU vÒ chÝnh s¸ch s¶n phÈm nhËp khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®iÓm 1 øng víi c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®Õn ®iÓm 5 lµ c¸c doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c quy ®Þnh trong chÝnh s¸ch s¶n phÈm dÖt may nhËp khÈu cña EU, chóng ta cã b¶ng sau: B¶ng 4: Kh¶ n¨ng ®¸p øng c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cña EU t¹i c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam §¬n vÞ tÝnh:% Tiªu thøc 1®iÓm 2®iÓm 3®iÓm 4®iÓm 5®iÓm Trë ng¹i vÒ v¨n ho¸, ng«n ng÷ 2 10 44 11 3 TÝnh b¶o hé cao 5 17 24 4 - C¸c quy ®Þnh vÒ chÊt l­îng hµng ho¸ 24 28 12 6 - C¸c quy ®Þnh vÒ xuÊt xø hµng ho¸ 6 13 27 10 2 C¸c quy ®Þnh vÒ m«i tr­êng 14 25 20 3 1 C¸c quy ®Þnh vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸ 7 21 24 5 1 Nguy c¬ bÞ quy kÕt b¸n ph¸ gi¸ 4 6 33 7 5 Nguy c¬ bÞ lÊy mÊt nh·n hiÖu hµng ho¸ 5 9 25 8 8 Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra x· héi häc (2004) 2.7. Mét sè vÊn ®Ò kh¸c mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn qu©n t©m khi “lµm ¨n” víi EU. +Thø nhÊt: EU th­¬ng l­îng víi c¸c n­íc kh¸c nh­ mét thÓ thøc ®ång nhÊt trong c¸c vÊn ®Ò th­¬ng m¹i toµn cÇu vµ trë thµnh tiÕng nãi chung cña Ch©u ¢u tÊt nhiªn ph¶i tu©n theo c¸c quy t¾c, h­íng dÉn vµ chÞu sù gi¸m s¸t cña UB Ch©u ¢u (EC). EC ®· ban hµnh vµ cñng cè c¸c quy t¾c c¹nh tranh vµ cÊu tróc tæ chøc liªn quan ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng nh­ s¸p nhËp, chèng ®éc quyÒn vµ ®¸nh thuÕ. ThËm chÝ cßn quyÕt ®Þnh c¶ viÖc ®Þnh gi¸, qu¶ng c¸o vµ c¸c ho¹t ®éng th­êng xuyªn kh¸c. Tuy ®· cã mét quy t¾c ho¹t ®éng chung nh­ vËy nh­ng ®Õn nay ch­a cã hiÖu lùc hoµn toµn nªn cã nhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi ®· ho¹t ®éng víi sù hiÓu lÇm r»ng thÞ tr­êng chung Ch©u ¢u cã nhiÒu mÆt ®ång nhÊt, cho nªn ®· ph¶i chÞu nhiÒu thÊt b¹i. +Thø hai lµ nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn. MÆc dï EU lµ mét bøc tranh hîp t¸c kinh tÕ ®Ñp nh­ng ®èi víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi th× vÉn lµ nh÷ng c¸ch gi¶i quyÕt víi 25 n­íc kh¸c nhau vÒ v¨n ho¸, ng«n ng÷, còng nh­ vÒ c¸c hÖ thèng ph¸p lý. Trªn thùc tÕ ®· cã nh÷ng dÊu hiÖu cho thÊy tinh thÇn ®éc lËp d©n téc gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn cña EU ®ang tån t¹i nh÷ng sù kh¸c nhau gi÷a c¸c n­íc vÒ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c nhau: VÝ dô nh­ ë n­íc Ph¸p rÊt quan t©m ®Õn tÝnh ®ång nhÊt vµ ®· th«ng qua mét sè ®iÒu lÖ ®Æc biÖt b¾t buéc sö dông tiÕng Ph¸p trªn tÊt c¶ c¸c nh·n s¶n phÈm cña hµng dÖt may, trong tÊt c¶ c¸c tê r¬i qu¶ng c¸o, c¸c sæ tay h­íng dÉn, giÊy b¶o hµnh vµ nh÷ng th«ng tin kh¸c cña s¶n phÈm, trong khi tµi liÖu gèc th× l¹i in b»ng mét ng«n ng÷ kh¸c. Tuy kh«ng bÞ cÊm nh­ng ph¶i kÌm theo mét b¶n dÞch ra tiÕng Ph¸p ®Çy ®ñ. ThËt ra toµn bé môc tiªu cña hä lµ lµm dÔ dµng cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh chø kh«ng ph¶i h¹n chÕ chóng. EU ®· tiªu chuÈn ho¸ vµ n©ng cÊp viÖc thu thËp d÷ liÖu cho c¸c thµnh viªn vµ ®· lËp mét thñ tôc kÕ to¸n thèng nhÊt, mét hÖ thèng hîp nhÊt réng r·i cña Liªn minh ®· hoµn thµnh vÒ c¬ b¶n ®Ó cho c¸c c«ng ty lµm kinh doanh thuËn lîi h¬n vÒ thñ tôc. §ång thêi nh©n danh ng­êi tiªu dïng, EU ®· ph¸t triÓn mét ch­¬ng tr×nh tr¸ch nhiÖm s¶n phÈm (nÕu s¶n phÈm lµm ra cã nh÷ng khuyÕt tËt g©y nguy hiÓm cho ng­êi sö dông th× ng­êi s¶n xuÊt ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi s¶n phÈm cña hä). Trong thùc tÕ Liªn minh Ch©u ¢u kh«ng ph¶i lµ mét thùc thÓ v¨n ho¸ cã nh÷ng mÉu h×nh ®ång nhÊt vÒ suy nghÜ, th¸i ®é vµ c¸ch øng xö. Nh÷ng quyÕt ®Þnh mua hµng chÞu ¶nh h­ëng bëi c¸c m« h×nh v¨n ho¸ cña th¸i ®é øng xö, ®iÒu ®ã ®¸ng ®­îc chó ý ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may n­íc ngoµi khi lµm Marketing ë EU. Qua ®ã chóng ta cã thÓ nhËn thÊy thÞ tr­êng EU chØ thèng nhÊt vÒ mÆt kü thuËt, cßn trong thùc tÕ lµ nhãm thÞ tr­êng quèc gia vµ khu vùc, mçi n­íc cã mét b¶n s¾c vµ ®Æc tr­ng riªng mµ c¸c nhµ xuÊt khÈu dÖt may t¹i c¸c nq­íc ®ang ph¸t triÓn th­êng kh«ng hay ®Ó ý tíi. Mçi n­íc thµnh viªn t¹o ra c¸c c¬ héi kh¸c nhau vµ yªu cÇu cña hä còng kh¸c nhau. +Thø ba: kªnh ph©n phèi cña thÞ tr­êng EU rÊt phøc t¹p. Cã mét sè lo¹i hµng dÖt may cña n­íc ta rÊt ®­îc ­a chuéng t¹i EU nh­ng cho ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam vÉn ch­a tiÕp cËn ®­îc kªnh ph©n phèi EU, c¸c doanh nghiÖp ph¶i n¾m ®­îc ®Æc ®iÓm cña kªnh ph©n phèi ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ x©m nhËp vµo thÞ tr­êng nµy. NhiÒu khi hµng dÖt may nhËp khÈu ViÖt Nam th©m nhËp thÞ tr­ßng EU chØ theo mét kªnh ph©n phèi. ViÖc nµy ®· h¹n chÕ kh¶ n¨ng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®a d¹ng ho¸ chñng lo¹i hµng dÖt may vµ n©ng cao gÝa b¸n cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña chóng ta. Tãm l¹i thÞ tr­êng EU lµ thÞ tr­êng ®ßi hái yªu cÇu chÊt l­îng rÊt cao, ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i nghiªm ngÆt vµ ®­îc b¶o hé ®Æc biÖt. C¸c kh¸ch hµng EU næi tiÕng lµ “khã tÝnh” vÒ mÆt mÉu mèt, thÞ hiÕu. Kh¸c víi ViÖt Nam- n¬i gi¸ c¶ cao cã vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc mua hµng, ®èi víi phÇn lín ng­êi Ch©u ¢u th× thêi trang lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh. ChØ khi c¸c yÕu tè chÊt l­îng, thêi trang vµ gi¸ c¶ hÊp dÉn th× khi ®ã s¶n phÈm míi cã c¬ héi b¸n ®­îc ë thÞ tr­êng nµy. §©y lµ ®iÒu mµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ph¶i chó ý khi quyÕt ®Þnh th©m nhËp thÞ tr­êng nµy. II. HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU vµ søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU. 1. HÖ thèng c¸c doanh nghiÖp ViÖt NamxuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU. XÐt trªn quy m«, phần lớn c¸c doanh nghiệp dệt may Việt Nam thuộc loại vừa và nhỏ. Nếu ph©n theo tiªu chÝ lao động th× cã tới 80% doanh nghiệp sử dụng dưới 300 lao động, theo vốn th× cã tới 90% dưới 5 tỷ đồng. Hiệu quả chÝnh của ngành dệt may là tạo ra một triệu việc làm cho lao động c«ng nghiệp và trªn một triệu lao động tiểu thủ c«ng nghiệp. Dệt may cũng là một ngành sản xuất xo¸ đãi giảm nghÌo cho c¸c vïng n«ng th«n. Với quy m« vừa và nhỏ như vậy, nếu kh«ng liªn kết với một số doanh nghiệp lớn th× những doanh nghiệp này cũng khã tồn tại, chưa nãi tới việc cạnh tranh quốc tế. Thực tế này đã được minh chứng trong tiến tr×nh xo¸ bỏ hạn ngạch cho hàng dÖt may Việt Nam tại thị trường Canada trước đ©y và thị trường EU từ đầu năm ngo¸i. Cứ xo¸ bỏ hạn ngạch đến đ©u th× hàng dệt may Việt Nam mất hoặc giảm thị phần đến đã v× c¸c doanh nghiệp thiếu những nhà quản trị giỏi, thiếu kỹ năng tiếp cận thị trường và năng suất lao động lại thấp…nªn kh«ng thể cạnh tranh ngang bằng với Bangladesh, Srilanca, Thái Lan, Indonesia, càng khã để cạnh tranh được với c¸c cường quốc dệt may. Xu thế toàn cầu ho¸ thương mại cïng sự ph¸t triển mạnh mẽ của khoa học c«ng nghệ đang đặt ngành dệt may Việt Nam trước những ¸p lực và th¸ch thức to lớn. Dï Việt Nam trở thành thành viªn Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), trong những năm tới ngành dệt may vẫn chưa thể ph¸t triển nhanh và cạnh tranh được với nhiều nước xuất khẩu. Dệt may Việt Nam vẫn chưa thể “cất c¸nh” nếu c¸c doanh nghiệp chưa thực sự đổi mới mạnh mẽ hơn trong cung c¸ch tổ chức sản xuÊt kinh doanh của m×nh. 2. Søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng EU. Qua nh÷ng n¨m triÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña ViÖt Nam xuÊt khÈu ta thÊy kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng dÖt may ViÖt Nam ®· thay ®æi rÊt nhiÒu vµ theo chiÒu h­íng rÊt tèt. Hä ®· b¾t ®Çu quan t©m ®Õn viÖc c¹nh tranh kh«ng chØ b»ng gi¸ mµ b»ng dÞch vô vµ gi¸ trÞ gia t¨ng cña c¸c s¶n phÈm hµng dÖt may cña m×nh th«ng qua chÊt l­îng, mÉu m·. Ngµy cµng cã nhiÒu doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng ho¸ víi hµng ch÷ “Made in ViÖt Nam” trªn c¸c s¶n phÈm dÖt may cña m×nh. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®Òu xuÊt khÈu hµng ho¸ cao h¬n møc hiÖn cã cña hä. C¸c ®èi thñ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam trong xuÊt khÈu sang EU chÝnh lµ c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc vµ c¸c doanh nghiÖp ASEAN, nh÷ng doanh nghiªp cã cïng lîi thÕ nh­ ViÖt Nam nh­ng l¹i cã tr×nh ®é cao h¬n c¸c doanh nghiÖp cña n­íc ta. B¶ng 5: C¸c ®èi thñ c¹nh tranh chñ yÕu cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. STT §èi thñ Tû lÖ % 1 C¸c nhµ s¶n xuÊt kh¸c ë ViÖt Nam 37 2 C¸c doanh nghiÖp cña Trung Quèc 59 3 C¸c doanh nghiÖp Ch©u Mü Latinh 8 4 C¸c doanh nghiÖp T©y ¢u 10 5 Doanh nghiÖp cña §«ng Nam ¸ 30 6 Doanh nghiÖp Ch©u Phi 6 7 C¸c doanh nghiÖp §«ng ¢u 1 8 C¸c doanh nghiÖp cña c¸c n­íc ph¸t triÓn kh¸c 11 Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra x· héi häc(2004) Muèn c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng quèc tÕ ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ph¶i cã søc m¹nh tËp thÓ tøc lµ kÕt hîp søc m¹nh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chø kh«ng ph¶i lµ tËp trung c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Nh­ng ng­îc l¹i cã ®Õn 37% doanh nghiÖp ViÖt Nam x¸c ®Þnh ®èi thñ c¹nh tranh lµ c¸c doanh nghiÖp kh¸c cña chÝnh ®Êt n­íc m×nh. §iÒu nµy lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc gia cña b¶n th©n chóng ta. Bªn c¹nh ®ã c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nµy cã rÊt nhiÒu l¬i thÕ h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Trong ®ã, lîi thÕ cao nhÊt lµ gi¸ rÎ chiÕm (41%), mÉu m· ®a d¹ng (39%), chÊt l­îng tèt (22%)… B¶ng 6: Lîi thÕ c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ. STT Lîi thÕ c¹nh tranh Tû lÖ % 1 §­îc trî gi¸ (trî cÊp xuÊt khÈu…) 14 2 ChÊt l­îng tèt 22 3 Bao b× phï hîp 8 4 NhiÒu kÝch cì, träng l­îng 8 5 Cã nh·n hiÖu riªng 15 6 Gi¸ c¶ thÊp 41 7 MÉu m· ®a d¹ng 39 8 Chñng lo¹i phong phó 27 9 Cã giÊy chøng nhËn ch©t l­îng quèc tÕ 22 10 §· cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng 26 11 §­îc nhµ n­íc hç trî truyÒn th«ng… 18 12 Lîi thÕ c¹nh tranh kh¸c 4 Nguån: B¸o c¸o kÕt qu¶ ®iÒu tra x· héi häc (2004) VÒ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh n­íc ngoµi th× ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam ®ang gÆp ph¶i sù c¹nh tranh m¹nh mÏ cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may cña Ên §é vµ Trung Quèc. Ên §é ®ang cã nhiÓu thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. Ên §é lµ nhµ s¶n xuÊt hµng dÖt may lín thø 3 trªn thÕ giíi, sau Trung Quèc vµ Mü. Ên §é cã thÓ tù ®¶m b¶o ®­îc vÊn ®Ò vÒ nguyªn liÖu cho ngµnh dÖt may cña ®Êt n­íc m×nh, ngoµi ra gi¸ lao ®éng vµ chÕ ®é tµi chÝnh còng cã nhiÒu thuËn lîi cho ngµnh dÖt may. Môc tiªu cña Ên §é lµ t¨ng gÊp ®«i thÞ phÇn trong thÞ tr­êng EU, tøc lµ tõ 8-10%. Trong 2 th¸ng võa qua Mü ®· t¨ng nhËp khÈu tõ Ên §é lªn 18,55% vµ dù ®o¸n trong 3 th¸ng ®Çu n¨m sÏ lµ 27%. Khu vùc dÖt cÇn kho¶ng 16 tû USD ®Çu t­ th× ngµnh c«ng nghiÖp nµy míi cã thÓ thu ®­îc lîi Ých trong bèi c¶nh chÕ ®é quota ®· b·i bá, xuÊt khÈu dÖt may cña Ên §é cã thÓ ®¹t 30-50 tû USD vµo n¨m 2010. VÒ Trung Quèc th× từ khi chế độ hạn ngạch giữa c¸c thành viªn WTO xo¸ bỏ (1/1//2005) th× tốc độ tăng xuất khẩu hàng dệt may của Trung Quốc kh«ng những đ· đe do¹ ngành c«ng nghiệp dệt may c¸c nước nhập khẩu lớn mà cßn g©y ảnh hưởng kh«ng nhỏ đến nhiều nước xuất khẩu dệt may kh¸c, trong đã cã Việt Nam. 6 th¸ng đầu năm 2005, xuất khẩu dệt may của Việt Nam liªn tục giảm. Gi¸ trị xuất khẩu c¸c mặt hàng quản lý bằng hạn ngạch sang thị trường Mỹ chỉ đạt 783 triệu USD, giảm gần 10% so cïng kỳ năm 2004. Tốc độ tăng trưởng năm 2005 của toàn ngành cßn khoảng 10% so với mức 20% của c¸c năm trước. Điều g©y sốc lớn lại chÝnh là sự giảm sót kim ngạch xuất khẩu sang thị trường EU vµ c¸c doanh nghiệp Việt Nam vẫn kh«ng thÓ tận dụng cơ hội xo¸ bỏ hạn ngạch với EU. III. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng EU. 1. T×nh h×nh xuÊt khÈu hµng dÖt may trong mét sè n¨m gÇn ®©y. EU lµ thÞ tr­êng xuÊt khÈu hµng dÖt may theo h¹n ng¹ch lín nhÊt cña ViÖt Nam. Tõ n¨m 1980, ViÖt Nam xuÊt khÈu hµng dÖt may sang mét sè n­íc thµnh viªn EU nh­ §øc, Ph¸p, Anh. XuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang EU ®Æc biÖt ph¸t triÓn m¹nh mÏ kÓ tõ khi cã HiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may. Cô thÓ, sau khi hiÖp ®Þnh nµy ®­îc ký ngµy 15/12/1992 vµ cã hiÖu lùc vµo n¨m 1993, tõ chç hÇu nh­ bÞ cÊm vËn, nhãm hµng nµy cña ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo EU ®Õn n¨m 1999 ®¹t 555,1 triÖu USD vµ n¨m 2000 t¨ng lªn 609 triÖu USD. Th¸ng 3/2000 ViÖt Nam ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi EU t¨ng khèi l­îng lªn 4324 tÊn, ®¬n vÞ s¶n phÈm t¨ng 15 triÖu, ®¹t møc t¨ng 25%, gi¸ trÞ s¶n phÈm t¨ng kho¶ng 120 triÖu t¨ng 20% so víi n¨m 1999. HiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may tõ khi cã hiÖu lùc (1993) ®­îc thùc hiÖn cho ®Õn nay ®· nhiÒu lÇn ®­îc gia h¹n vµ ®iÒu chØnh t¨ng h¹n ng¹ch. Theo hiÖp ®Þnh nµy, hµng n¨m ViÖt Nam ®­îc xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng EU víi l­îng hµng 21.939 ®Õn 23.000 tÊn. Cïng víi ­u ®·i ngµy cµng nhiÒu cña phÝa EU dµnh cho ViÖt Nam trong hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt may söa ®æi, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng EU t¨ng nhanh. TËn dông nh÷ng ­u ®·i vÒ nhiÒu mÆt cña EU kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU kh«ng ngõng t¨ng: N¨m 1993 ®¹t 259 triÖu USD, n¨m 1995 ®¹t 350 triÖu, USD n¨m 1998 ®¹t 650 triÖu. Trong ®ã xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng §øc chiÕm 49,9% kim ng¹ch, Anh chiÕm 9,4%, Ph¸p chiÕm 10,8%, T©y Ban Nha 5,1%, BØ 6,1%… N¨m 2004 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam ®¹t kho¶ng 4 tû USD trong ®ã thÞ tr­êng EU chiÕm gÇn 1/4 tæng kim ng¹ch t¨ng 6% so víi n¨m 2003. Trong 9 th¸ng ®Çu n¨m kim ng¹ch xuÊt khÈu sang EU ®¹t h¬n 608 triÖu USD. §øc lµ quèc gia nhËp khÈu nhiÒu nhÊt chiÕm 27% tæng kim ng¹ch tiÕp ®Õn lµ Anh t¨ng 54% ®¹t 105 triÖu USD chiÕm 17% tæng kim ng¹ch, Thuþ §iÓn ®¹t 13 triÖu USD . Møc ®é sôt gi¶m kim ng¹ch trªn thÞ tr­êng c¸c n­íc thµnh viªn EU lµ kh¸ thÊp. §©y lµ mét tÝn hiÖu tèt cho thÊy hµng dÖt may ViÖt Nam ®· dÇn chiÕm ®­îc lßng tin cña ng­êi tiªu dïng Ch©u ¢u. Ngµy 1/1/2005 EU ®· thùc hiÖn viÖc dì bá h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may ViÖt Nam ®©y cã thÓ coi lµ mét thuËn lîi lín. Tuy nhiªn t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng EU l¹i cã dÊu hiÖu sôt gi¶m. §Æc biÖt lµ 4 th¸ng ®Çu n¨m kim ng¹ch xuÊt khÈu sang EU gi¶m 15% so víi cïng kú n¨m tr­íc. Trong ®ã mét sè thÞ tr­êng chÝnh gi¶m ®¸ng kÓ nh­ §øc gi¶m 20,6%, Ph¸p vµ T©y Ban Nha gi¶m 30%, I-ta-lia gi¶m 39%. §Õn th¸ng 5 xuÊt khÈu hµng dÖt may sang EU míi lÊy l¹i ®­îc ®µ t¨ng tr­ëng. Theo b¸o c¸o th× 6 th¸ng ®Çu n¨m 2005 xuÊt khÈu sang EU chØ t¨ng 3,6% so víi cïng kú 2004 vµ ®¹t 348 triÖu USD. B¶ng 7: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng EU qua c¸c n¨m. §¬n vÞ: TriÖu USD N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Gi¸ trÞ 1150 1503 1450 1746 1893 1975 2710 3630 4385,6 5140 Nguån: Tæng côc thèng kª vµ bé th­¬ng m¹i. B¶ng 8:Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sang EU §¬n vÞ : TriÖu USD N¨m XuÊt khÈu vµo EU T¨ng (%) So víi tæng kim ng¹ch 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 298 355 428 460 546 605 609 607 551,9 600 633 820 19,2 19,1 20,6 7,5 18,7 10,8 7,4 -7,9 -9,8 11,11 6 30 54,2 47,3 37,2 34,1 40,4 35,96 35,7 _ _ _ _ _ Nguån: Tæng côc h¶i quan vµ bé th­¬ng m¹i Trong th¸ng 1/2006, kim ngạch xuất khẩu tăng so với cïng kỳ năm 2005 nhưng lại giảm so với tháng 12/2005. Năm 2006, theo Th«ng tư liªn tÞch của Bộ Thương mại - Bộ C«ng nghiệp số 18/2005/TTLT/BTM-CN ngày 21/10/2005 hướng dẫn giao và thực hiện hạn ngạch xuất khẩu hàng dệt may sang EU năm 2006 quy định: kể từ ngày 1/1/2006 - 30/6/2006 liªn Bộ sẽ cấp visa tự động cho tất cả 25 chủng loại mặt hàng dệt may. Như vậy, cã thể nãi cơ chế điều hành hạn ngạch dệt may năm 2006 là râ ràng, th«ng tho¸ng, tạo điều kiện thuận lợi cho c¸c doanh nghiệp chủ động trong việc ký kết hợp đồng năm 2006. Mức độ sụt giảm kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thị trường EU, thậm chÝ tới mức b¸o động ở một số thị trường lớn như Anh, Đức, Ph¸p, đã làm cho giới chuyªn m«n lo ngại mục tiªu xuất khẩu 5,2 tỷ USD của ngành dệt may trong năm nay sẽ khã vượt qua nếu kh«ng cã những giải ph¸p quyết liệt ngay từ b©y giờ. Trong quý I xuÊt khÈu hµng dÖt may sang EU ®· gi¶m 8% so víi cïng kú n¨m ngo¸i, riªng thÞ tr­êng §øc ®· gi¶m tíi 37,3%, Anh ®· gi¶m 26%, Ph¸p ®· gi¶m 20%. Mét sè chñng lo¹i hµng dÖt may tr­íc ®©y vèn lµ thÕ m¹nh chñ lùc cña ViÖt Nam nh­ng nay còng gi¶m tíi 30-40%. Thùc tr¹ng nµy ®· lµm cho nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®øng tr­íc nguy c¬ thiÕu ®¬n hµng. Nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh tr¹ng nµy lµ do c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®ang vÊp ph¶i sù c¹nh tranh khèc liÖt cña hµng dÖt may Trung Quèc cã gi¸ rÎ vµ mÉu m· phong phó h¬n. Bªn c¹nh ®ã viÖc Trung Quèc ®· ®­îc dì bá h¹n ng¹ch vµo c¸c thÞ tr­êng trong khi ViÖt Nam vÉn ph¶i chÞu h¹n ng¹ch còng lµ rµo c¶n lín cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. T¹i thÞ tr­êng EU, hµng dÖt may ViÖt Nam ®· ®­îc b·i bá h¹n ng¹ch, nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu còng kh«ng t¨ng nh­ dù b¸o ban ®Çu bëi ViÖt Nam vÉ bÞ ¸p ®Æt thuÕ nhËp khÈu lªn tíi 12%. XÐt vÒ yÕu tè chñ quan, víi nh÷ng ®iÓm yÕu cè h÷u nh­ søc c¹nh tranh yÕu, kh¶ n¨ng ®¸p øng ®¬n hµng chËm, mÉu m· ®¬n gi¶n, nguyªn phô liÖu ph¶i nhËp khÈu nhiÒu, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khã lßng cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¶ hµng dÖt may cña mét sè n­íc trong khu vùc nh­: In®«nªxia, Lµo, Campuchia- nh÷ng n­íc ®­îc EU xem xÐt b·i bá thuÕ nhËp khÈu. Mét nguyªn nh©n n÷a lµm kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh gi¶m sót lµ cung c¸ch ®iÒu hµnh h¹n ng¹ch cña c¸c c¬ quan qu¶n lý cßn chËm ch¹p, thiÕu linh ho¹t. §iÓn h×nh lµ quy chÕ chuyÓn nh­îng h¹n ng¹ch mÆc dï ®· ®­îc thñ t­íng th«ng qua tõ th¸ng 2 nh­ng cho tíi ®Çu th¸ng 4 míi ®­îc liªn Bé Th­¬ng m¹i, C«ng nghiÖp ban hµnh, lµm nhiÒu doanh nghiÖp bÞ lì mÊt c¬ héi cã thÓ giµnh ®­îc ®¬n hµng nµy. Trong nhiều năm qua ngành dệt may Việt Nam đ· đạt tốc độ tăng trưởng xuất khẩu tương đối cao – b×nh qu©n 20%/năm. Tuy nhiªn kể từ khi c¸c nước thành viªn WTO được b·i bỏ hạn ngạch th× tốc độ tăng trưởng cã xu hướng giảm sót. Sở dĩ đạt được tốc độ tăng trưởng trªn là do ngành dệt may Việt Nam cã một số lợi thế như: nguồn lao động dồi dào, khÐo tay, chi phÝ lao động chưa cao; c¸c doanh nghiệp Việt Nam đ· x©y dựng và giữ được chữ tÝn trong kinh doanh với nhiều nhà nhập khẩu lớn trªn thế giới. Tuy nhiªn ngành dệt may Việt Nam vẫn cßn rất nhiều yếu tố bất lợi mà lại cã rất Ýt lợi thế cho sự ph¸t triển bền vững, đặc biệt là c¸c ngành c«ng nghiệp phụ trợ chưa ph¸t triển tương xứng. Điều đã gãp phần lý giải tại sao c¸c doanh nghiệp Việt Nam vẫn phải chấp nhận gia c«ng xuất khẩu là chÝnh (chiếm tới 70-80% kim ngạch), h×nh thức thương mại b¸n sản phẩm chiếm tỷ trọng rất khiªm tốn. Do thiếu c«ng nghiệp phụ trợ nªn ngành dệt may Việt Nam gần như phụ thuộc vào thị trường thế giới cả xuất khẩu lẫn nhập khẩu. Cho đến thời điểm này ngoài lợi thế lao động ra, cßn lại đều phải nhập khẩu với tỷ lệ lớn như: 100% m¸y mãc thiết bị, phụ tïng; 100% xơ sợi ho¸ học; 90% b«ng xơ thiªn nhiªn chủ yếu nhập từ Mỹ; 70% vải c¸c loại; 67% sợi dệt. Nhập khẩu c¸c loại phụ liệu như chỉ may, kho¸ kÐo... cũng chiếm từ 30% đến 70% tổng nhu cầu. Đ©y là một trong những điểm yếu nhất làm hạn chế khả năng cạnh tranh quốc tế của c¸c doanh nghiệp dệt may Việt Nam so với c¸c cường quốc xuất khẩu dệt may như: Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan… Nếu so s¸nh cïng thời điểm này những năm trước, tỷ lệ thực hiện ở c¸c Cat “nãng” thường rất cao, vượt 90% tổng nguồn. Ngoài phần vay mượn, chuyển nhượng của doanh nghiệp kh¸c, c¸c đơn vị cã năng lực xuất khẩu lớn cßn phải vay mượn thªm tiªu chuẩn của năm sau để giải quyết hàng xuất khẩu vào cuối năm. Cïng với những ưu đ·i nãu trªn, EU mở rộng cã thể đặt ra nhiều th¸ch thức mới cho qu¸ tr×nh ph¸t triển và mở rộng quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư giữa Việt Nam với c¸c nước trong khu vực thị trường rộng lớn này. Nổi lªn là tự do hãa thương mại th«ng qua việc giảm dần thuế quan, tăng cường sử dụng c¸c c«ng cụ phi thuế hợp lệ đối với hàng nhập khẩu như hàng rào kỹ thuật, tiªu chuẩn vệ sinh, bảo vệ m«i trường, sản phẩm từ mọi xuất xứ đều được cạnh tranh b×nh đẳng ở trong cïng điều kiện thương mại quốc tế. §ặc biệt, từ ngày 31-12-2004, Hiệp định thương mại về dệt - may (ATC) kết thóc, dỡ bỏ hạn ngạch dệt - may giữa c¸c thành viªn WTO, trong khi nước ta chưa trở thành thành viªn của tổ chức này đ· và đang là thử th¸ch lớn đối với c¸c doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đi EU. Như chóng ta đ· biết, một trong những nh©n tố tăng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt - may sang EU v× cã cộng thªm kim ngạch xuất khẩu của c¸c nước EU mới. Xuất khẩu hàng cã hạn ngạch chiếm khoảng 90%, kh«ng cã hạn ngạch khoảng 10% tổng kim ngạch xuất khẩu đi EU. NhÝn chung, thị trường cã hạn ngạch như EU, Hoa Kỳ, Ca-na-đa và Thổ Nhĩ Kỳ chiếm 70%, thị trường kh«ng hạn ngạch chiếm 30% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, trong đã xuất khẩu đi EU đạt gần 800 triệu USD, chiếm 18,4% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, tăng 40% so với năm 2003, xuất khẩu hàng dệt - may năm 2004 đạt kim ngạch cao, vượt kế hoạch đặt ra. Theo Hiệp định hàng dệt - may (ATC) từ 1-1-2005 c¸c nước thành viªn Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) là c¸c quốc gia nhập khẩu hàng dệt - may phải ngừng ¸p dụng hạn ngạch đối với hàng dệt - may nhập khẩu từ c¸c nước thành viªn WTO kh¸c. Việt Nam bị giới hạn số lượng bằng quota sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh kh«ng b×nh đẳng và nguy cơ bị mất dần kh¸ch hàng, thị phần cã thể xảy ra. §ã sẽ là một điều bất lợi đối với xuất khẩu dệt - may Việt Nam bởi c¸c nhà nhập khẩu sẽ t×m kiếm nguồn hàng cung cấp ổn định ở những nước kh«ng bị hạn ngạch do họ chủ động được số lượng, như vậy nguồn cầu về mặt hàng dệt - may của Việt Nam sẽ bị giảm đi, sẽ cã nguy cơ mất dần thị phần do c¸c nhà nhập khẩu sẽ di chuyển đơn đặt hàng đến c¸c nước xuất khẩu kh«ng bị ¸p đặt hạn ngạch nữa. §iÒu đã nghĩa lµ nhịp độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu hàng dệt - may sang c¸c thị trường truyền thống cã ¸p đặt hạn ngạch khã cã thể duy tr× như hiện nay. Vừa qua, Việt Nam đ· ¸p dụng việc b·i bỏ lệ phÝ hạn ngạch xuất khẩu hàng dệt - may sang thị trường EU và Ca-na-đa, đ©y là một thuận lợi để c¸c doanh nghiệp xuất khẩu đi EU giảm chi phÝ trong xuất khẩu hàng hãa. Doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu hàng hãa sang EU nªn chý ý kinh nghiệm của ngành dệt - may §«ng Nam Á chuẩn bị chiến lược cho thời kỳ hậu ATC. Kế hoạch về một lộ tr×nh ràng buộc ph¸p lý đang được đặt ra để tăng sức mạnh cho ngành dệt - may §«ng Nam Á v× ngành này đang chuẩn bị cho sự cạnh tranh quyết liệt trong thị trường toàn cầu hãa. Trước đ©y c¸c thành viªn ASEAN đ· đồng ý kiến nghị xãa bỏ thuế nhập khẩu đối với hàng dệt - may từ năm 2007 ở Th¸i-lan, Singapore, Malaysia, Indonesia, Philippines, Brunei và ở c¸c nước thành viªn mới và kÐm ph¸t triển là Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia và Myanmar sẽ được x¸a bỏ vào năm 2010. Kế hoạch cũng nhằm tạo ra một "Ðường xanh" cho xe vận chuyển hàng dệt - may kh«ng bắt buộc phải dừng để kiểm tra tại biªn giới. Mục đÝch của đề nghị nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh của ngành dệt - may nhằm đối phã với những th¸ch thức trong bối cảnh thỏa thuận về dệt - may trªn cơ sở Hiệp định về hàng dệt - may (ATC) của Tổ chức Thương mại thế giới hết hiệu lực vào cuối năm 2004 - Hiệp định này được ký năm 1995. Đối với c¸c doanh nghiệp nhỏ, sự cạnh tranh sẽ là gay gắt giữa sản phẩm sản xuất trong nước với sản phẩm sản xuất từ c¸c nước kh¸c trong khu vực về c¸c mặt sau : +Về chất lượng, đối với một số mặt hàng n«ng sản xuất khẩu chủ lực thường gặp những trở ngại chÝnh là quy định khắt khe về chất lượng sản phẩm, về quy định an toàn thực phẩm của c¸c nước hay khu vực xuất khẩu. Thªm nữa, chủng loại hàng Việt Nam chưa đa dạng, đa số vẫn là hàng xuất khẩu th« chưa qua tinh chế, khả năng nắm bắt thị hiếu tiªu dïng của c¸c doanh nghiệp cßn yếu. Cụ thể như trong năm 2003, hàng Việt Nam nhập vào thị trường EU chỉ chiếm một tỉ lệ khiªm tốn như trà 1,8% thị phần, đồ gỗ chế biến 1% thị phần, rau quả chiếm tỉ lệ kh«ng đ¸ng kể,…      +Về gi¸ thành, do nguyªn liệu trong nước kh«ng đủ cung ứng nhu cầu sản xuất nªn phải nhập khẩu nguyªn liệu từ nước ngoài, ngoài ra một số mặt hàng chủ yếu dïng để sản xuất, lắp r¸p thành phẩm từ trong nước cã mức thuế nhập khẩu cao, làm cho sản phẩm cã gi¸ thành tăng so với sản phẩm nhập. Cụ thể, đối với hàng điện tử lắp r¸p trong nước, chÝnh s¸ch thuế nhập khẩu đối với linh kiện điện tử vẫn cßn bất hợp lý, làm cho gi¸ thành hàng điện tử lắp r¸p trong nước kh«ng cạnh tranh nổi với hµng nhập nguyªn chiếc. +Về quảng c¸o, tiếp thị cạnh tranh: Hiện nay thị trường hàng ho¸ cã tÝnh cạnh tranh rất cao, do vậy c¸c doanh nghiệp mới thành lập thường phải đầu tư nhiều tài chÝnh cho vấn đề quảng c¸o, tiếp thị sản phẩm. Việc quy định khống chế chi phÝ quảng c¸o, tiếp thị kh«ng được qu¸ 10% trong tổng chi phÝ được phÐp khấu trừ này, cũng làm cho doanh nghiệp cã những khã khăn nhất định trong việc n©ng cao năng lực cạnh tranh, ph¸t triển sản xuất, kinh doanh.      Ngoài ra trong lĩnh vực quảng c¸o trực quan, ngoài trời, cho đến nay vẫn chưa cã văn bản quy định, hướng dẫn cụ thể. Riªng tại TP.HCM, quyết định 108/UB của UBND TP.HCM sau 2 năm thực hiện được đ¸nh gi¸ cã những điểm chưa phï hợp, tạo ra sự ph¸ rào của một số doanh nghiệp hoạt động dịch vụ quảng c¸o, hoặc tạo ra khã khăn về giấy phÐp để thực hiện nhu cầu thiết yếu này.   +Về những bất hợp lý trong quy tr×nh thực hiện chÝnh s¸ch thuế và hải quan: Vấn đề chậm hoàn thuế cho doanh nghiệp cũng cã những điều phải nãi. Nhiều doanh nghiệp tiến hành thực hiện quy tr×nh hoàn thuế, đã phải qua những kh©u thủ tục nhiªu khê, thời gian kÐo dài cả nửa năm hoặc hơn nữa, kh«ng đóng với thời gian quy định. Việc gian lận của một số Ýt doanh nghiệp cũng làm ảnh hưởng đến quy tr×nh này, trong khi c¸c cơ quan chức năng chưa cã những biện ph¸p hiệu quả hơn để khắc phục. Sự khã dễ của cơ quan Hải Quan cũng là trở ngại đ¸ng kể đối với doanh nghiệp, nhất là trong hoạt động gi¸m định hàng ho¸ xuất nhập khẩu, ¸p m· thuế. +Về t×nh trạng doanh nghiệp nợ thuế bỏ trốn: T×nh trạng này kh«ng chỉ xảy ra ở TP.HCM . Nhưng tÝnh riªng TP.HCM việc c¸c doanh nghiệp nợ thuế d©y dưa hoặc bỏ trốn lªn đến gần 400 tỷ đồng. Những biện ph¸p khắc phục của ngành Hải quan, Thuế, cảnh s¸t kinh tế chỉ là tạm thời để thu hồi thuế. 2. C¬ cÊu hµng dÖt may xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng EU. ._.