Thực trạng vốn kinh doanh và các giải pháp tạo lập vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành

ng bị tài sản cố định, trả tiền công cho người lao động …). Vốn kinh doanh của doanh nghiệp là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ tài sản hữu hình và tài sản vô hình được đầu tư vào kinh doanh nhằm mục đích sinh lời. Trong nền kinh tế thị trường, vốn kinh doanh còn được coi là một qũy tiền tệ đặc biệt không thể thiếu của doanh nghiệp. Tiền được gọi là vốn khi nó thoả mãn đồng thời các điều kiện sau: - Một là, tiền đại diện cho một lượng hàng hoá nhất định hay nói cách khác tiền phải được đảm bảo bằng một lượng tài sản có thực. - Hai là, tiền phải được tích tụ và tập trung một lượng nhất định, đủ để tiến hành kinh doanh. - Ba là, tiền phải được vận động bằng mục đích sinh lời. Từ cách định nghĩa này có thể thấy điều kiện 1,2 được coi là điều kiện ràng buộc để trở thành vốn, điều kiện 3 được coi là đặc trưng cơ bản nhất của vốn.Thử hình dung chúng ta có tiền nhưng lượng tiền lớn đó chỉ nằm một chỗ, không vận động quay vòng thì đó chỉ là những đồng tiền "chết". Theo Mác thì "tiền không tự đẻ ra tiền". Một lượng tiền nhất định trở thành vốn chỉ khi nó được vận động và nhằm mục đích sinh lời, tức là cho vay phải có lãi. Các Mác đã khái quát hoá phạm trù vốn qua phạm trù tư bản: "Tư bản là giá trị mang lại giá trị thặng dư" định nghĩa như vậy đã bao hàm đồng thời bản chất và tác dụng của vốn. 2. Vai trò của vốn kinh doanh Vốn kinh doanh luôn là điều kiện cho các doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm, đổi mới thiết bị công nghệ, tiết kiệm chi phí, hạ giá thành, tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp… và vai trò của vốn chỉ được phát huy trên cơ sở thực hành tiết kiệm và hiệu quả. Do đó doanh nghiệp phải sử dụng hợp lý vốn để tăng vòng quay vốn, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. 3. Những đặc trưng của vốn kinh doanh Trong nền kinh tế thị trường, vốn là yếu tố số 1 của mọi doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Vốn của doanh nghiệp mang các đặc trưng sau: - Vốn đại diện cho một lượng giá trị tài sản: điều đó có nghĩa là vốn được biểu hiện bằng những giá trị tài sản như: nhà xưởng, đất đai, máy móc thiết bị… - Vốn được vận động sinh lời. Để tiền biến thành vốn thì đồng tiền đó phải được vận động sinh lời. Trong quá trình vận động, đồng vốn có thể thay đổi hình thái biểu hiện, nhưng điểm xuất phát và điểm kết thúc của vòng tuần hoàn phải là giá trị - là tiền; đồng tiền phải quay về điểm xuất phát với giá trị lớn hơn (T-T' ), (T' > T). Trường hợp tiền có vận động nhưng bị thất tán, quay về vạch xuất phát nhưng với giá trị nhỏ hơn ban đầu (T' < T) thì đồng vốn không được đảm bảo. Chu kỳ vận động tiếp theo của nó bị ảnh hưởng. - Vốn phải được tích tụ và tập trung đến một lượng nhất định mới có thể phát huy được tác dụng. Do đó các doanh nghiệp phải tìm cách thu hút nguồn vốn như góp vốn, hùn vốn, phát hành cổ phiếu… - Vốn có giá trị về mặt thời gian: điều này cũng có nghĩa là phải xem xét yếu tố thời gian của đồng vốn bởi vì:"đồng tiền có giá trị về mặt thời gian, đồng tiền ngày nay khác với đồng tiền ngày mai". - Vốn phải gắn với chủ sở hữu: Mỗi một đồng vốn phải được gắn liền với một chủ sở hữu nhất định. Trong nền kinh tế thị trường không thể có những đồng vốn vô chủ. Cũng cần phân biệt quyền sử dụng và quyền sở hữu vốn.Tùy theo hình thức đầu tư mà người sở hữu vốn có thể đồng nhất với người sử dụng vốn hoặc người sở hữu vốn được tách khỏi người sử dụng vốn. - Vốn phải được quan niệm là hàng hoá đặc biệt: những người dư thừa vốn có thể đầu tư vốn vào thị trường. Những người cần vốn tới thị trường vay nghĩa là được sử dụng vốn của người chủ nợ. Quyền sở hữu vốn không di chuyển nhưng quyền sử dụng vốn được chuyển nhượng qua sự vay nợ. Người vay được quyền sử dụng trong một thời gian nhất định, phải trả cho một khoản chi phí nhất định cho chủ sở hữu đó là lãi vay. - Vốn không chỉ biểu hiện bằng tiền của những tài sản hữu hình mà còn được biểu hiện bằng những tài sản vô hình như: bản quyền phát minh sáng chế, bí quyết công nghệ, thương hiệu..... Cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường, sự tiến bộ của khoa học công nghệ, những tài sản vô hình ngày càng giữ vai trò quan trọng, tạo khả năng sinh lời của doanh nghiệp. 4. Phân loại vốn kinh doanh Vốn kinh doanh trong doanh nghiệp thường được chia thành nhiều phần khác nhau tuỳ theo mục đích và tính chất sử dụng vốn. 4.1. Căn cứ vào đặc điểm luân chuyển vốn Vốn kinh doanh được chia thành 2 loại: Vốn cố định và vốn lưu động 4.1.1. Vốn cố định Vốn cố định của doanh nghiệp là một bộ phận của vốn đầu tư ứng ra hình thành TSCĐ của doanh nghiệp. Là một khoản đầu tư ứng trước để mua sắm TSCĐ có hình thái vật chất và TSCĐ không có hình thái vật chất nên quy mô của vốn cố định sẽ quyết định đến quy mô TSCĐ. Song đặc điểm vận động của TSCĐ lại quyết định đến đặc điểm tuần hoàn và chu chuyển của vốn cố định. Từ mối quan hệ đó ta có thể khái quát sự vận động của vốn cố định trong sản xuất kinh doanh như sau: - Vốn cố định tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất, có đặc điểm này là do TSCĐ tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp và phát huy tác dụng trong nhiều chu kỳ sản xuất. Vì thế vốn cố định hình thái biểu hiện bằng tiền của TSCĐ cũng tham gia vào các chu kỳ sản xuất tương ứng. - Vốn cố định được luôn chuyển giá trị dần dần từng phần: Khi tham gia vào quá trình sản xuất, TSCĐ không bị thay đổi hình thái hiện vật ban đầu nhưng tính năng và công suất giảm dần, tức là nó bị hao mòn và cùng với sự giảm dần về giá trị sử dụng thì giá trị của nó cũng giảm đi. Theo đó vốn cố định được tách thành 2 phần: + Một phần tương ứng với giá trị hao mòn được chuyển vào giá trị của sản phẩm dưới hình thức của sản phẩm dưới hình thức chi phí khấu hao và được tích luỹ lại thành quỹ khấu hao sau khi sản phẩm hàng hoá được tiêu thụ. + Phần còn lại của vốn cố định được "cố định" ngày càng giảm đi thì phần vốn luân chuyển lại càng tăng lên tương ứng với sự suy giảm dần giá trị sử dụng TSCĐ. Kết thúc quá trình vận động đó cũng là lúc TSCĐ hết thời hạn sử dụng và vốn cố định cũng hoàn thành một vòng luân chuyển. Vốn cố định là một bộ phận quan trọng và chiếm tỷ trọng lớn trong toàn bộ vốn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Đặc điểm luân chuyển của nó lại tuân theo quy luật riêng. Do đó, việc quản lý và sử dụng vốn cố định có ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp 4.1.2. Vốn lưu động Vốn lưu động của doanh nghiệp là số vốn ứng ra để hình thành lên tài sản lưu động đảm bảo cho quá trình sản xuất và tái sản xuất của doanh nghiệp diễn ra một cách thường xuyên, liên tục. Vốn lưu động tham gia quá trình sản xuất kinh doanh dưới nhiều hình thức khác nhau. Đặc điểm luân chuyển là chỉ tham gia vào một chu kỳ sản xuất và toàn bộ giá trị sẽ chuyển dịch giá trị sản phẩm sản xuất ra. Vốn lưu động hoàn thành một vòng tuần hoàn sau một chu kỳ kinh doanh . Đặc điểm luân chuyển vốn lưu động đòi hỏi công tác tổ chức quản lý sử dụng vốn lưu động của doanh nghiệp phải thực sự có hiệu quả. Phải luôn chú trọng nâng cao hiệu suất sử dụng vốn lưu động, sử dụng vốn tiết kiệm nhằm bảo toàn và phát triển vốn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 4.2. Căn cứ vào hình thái biểu hiện của vốn Nếu căn cứ vào hình thái biểu hiện của vốn người ta chia vốn kinh doanh thành hai loại: vốn bằng tiền và vốn hiện vật 4.2.1. Vốn bằng tiền Bao gồm các khoản vốn tiền tệ như tiền mặt tồn quỹ, tiền gửi ngân hàng, vốn trong thanh toán và các khoản đầu tư ngắn hạn. Ngoài ra vốn bằng tiền của doanh nghiệp còn bao gồm cả những giấy tờ có giá trị để thanh toán. 4.2.2. Vốn hiện vật Là các khoản vốn có hình thái biểu hiện cụ thể bằng hiện vật như tài sản cố định, nguyên vật liệu, sản phẩm dở dang, thành phẩm, hàng hoá. 5. Nguồn vốn kinh doanh Vốn kinh doanh của một doanh nghiệp thường được hình thành từ các nguồn khác nhau tuỳ thuộc vào loại hình, điều kiện và mục đích kinh doanh của từng doanh nghiệp. Dựa vào những tiêu thức nhất định có thể chia nguồn vốn của doanh nghiệp thành nhiều loại, ở đây chúng ta đi nghiên cứu một số phương pháp phân loại chủ yếu sau: 5.1. Căn cứ vào quan hệ sở hữu vốn Theo cách phân loại này nguồn vốn kinh doanh có thể chia thành 2 loại: Vốn chủ sở hữu và nợ phải trả 5.1.1. Vốn chủ sở hữu: Bao gồm vốn điều lệ do chủ sở hữu đầu tư, vốn tự bổ sung từ lợi nhuận sau thuế và từ các quỹ của doanh nghiệp; vốn tài trợ của Nhà nước (nếu có). 5.1.2. Nợ phải trả Là các khoản nợ phát sinh trong quá trình kinh doanh, doanh nghiệp phải có trách nhiệm thanh toán cho các tác nhân kinh tế khác như tiền vay ngân hàng và các tổ chức khác, tiền vay từ phát hành trái phiếu, các khoản phải nộp cho ngân sách Nhà nước, các khoản phải trả cho người bán… Để đảm bảo cho các hoạt động kinh doanh bình thường, doanh nghiệp phải phối hợp giữa 2 nguồn vốn chủ sở hữu và vốn vay một cách hợp lý. 5.2. Căn cứ vào thời gian huy động và sử dụng Theo các phân loại này có thể chia nguồn vốn của doanh nghiệp thành 2 loại: Nguồn vốn thường xuyên và nguồn vốn tạm thời. 5.2.1.Nguồn vốn thường xuyên Là tổng thể là nguồn vốn có tính chất ổn định và dài hạn mà doanh nghiệp có thể sử dụng.Nguồn vốn thường xuyên bao gồm vốn chủ sở hữu và các khoản vay dài hạn. Vốn được xác định bằng cách: Vốn thường xuyên = Nợ dài hạn + Vốn chủ sở hữu 5.2.2. Nguồn vốn tạm thời Là các nguồn vốn có tính chất ngắn hạn (dưới 1 năm), nhằm đáp ứng các nhu cầu có tính chất tạm thời, bất thường phát sinh trong sản xuất kinh doanh. Nguồn vốn này bao gồm các khoản vay ngắn hạn ngân hàng và các tổ chức tín dụng, các khoản nợ ngắn hạn. Vốn tạm thời = tổng giá trị tài sản - vốn thường xuyên Việc phân loại này giúp cho người quản lý xem xét huy động các nguồn vốn phù hợp với thời gian sử dụng của các yếu tố trong quá trình kinh doanh . 5.3. Căn cứ vào phạm vi huy động vốn kinh doanh Theo cách phân loại này vốn kinh doanh có thể chia thành 2 nguồn: Nguồn vốn bên trong và nguồn vốn bên ngoài 5.3.1. Nguồn vốn bên trong Là nguồn vốn có thể huy động từ hoạt động của bản thân doanh nghiệp bao gồm tiền khấu hao tài sản cố định, lợi nhuận để lại và các khoản dự trữ dự phòng, các khoản thu từ nhượng bán, thanh lý tài sản cố định. 5.3.2. Nguồn vốn bên ngoài Là nguồn vốn có thể huy động như vay vốn của ngân hàng và các tổ chức kinh doanh khác,phát hành trái phiếu nợ người cung cấp và các khoản nợ khác. Cách phân loại này chủ yếu giúp cho việc xem xét huy động nguồn vốn cho doanh nghiệp đang hoạt động. Doanh nghiệp cần chủ động tích cực huy động vốn, duy trì nguồn vốn cũ, tìm kiếm thêm nguồn vốn mới, có biện pháp hữu hiệu để khai thác được các lợi thế từ bên ngoài và tận dụng khả năng sẵn có. II. Sự cần thiết và các hình thức chủ yếu tạo vốn kinh doanh của doanh nghiệp 1. Sự cần thiết phải tạo vốn kinh doanh của doanh nghiệp Hoạt động kinh doanh trong nền kinh tế thị trường đòi hỏi phải có một lượng vốn nhất định đủ lớn như là một tiền đề quyết định cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Không có vốn sẽ không có bất cứ hoạt động sản xuất kinh doanh nào. Sự cạnh tranh trên thị trường và sự tiến bộ trong khoa học công nghệ là những nhân tố có ảnh hưởng mạnh mẽ đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Sản phẩm mà doanh nghiệp cung cấp phải có chất lượng tốt, mẫu mã đẹp, hợp thị hiếu người tiêu dùng và giá cả phải chăng so với doanh nghiệp khác trên thị trường. Trong quá trình cạnh tranh để tồn tại và phát triển chỉ bằng cách là không ngừng tự cải tiến và hoàn thiện mình.Doanh nghiệp rất cần có vốn để thực hiện mục tiêu đề ra. Tuy nhiên, để đi đến quyết định đầu tư, doanh nghiệp không thể không tính đến khả năng tài chính. Mỗi doanh nghiệp chỉ có nguồn tài chính đầu tư có giới hạn nhất định, bao gồm vốn tự có và vốn có khả năng huy động. Doanh nghiệp không thể quyết định đầu tư những dự án vượt quá khả năng tài chính của mình. Do vậy, các nguồn vốn riêng lẻ nhàn rỗi trên thị trường đã được tập trung lại để hình thành một thế lực tiền vốn nhằm tạo điều kiện cho lĩnh vực hoạt động sản xuất kinh doanh lớn; tập trung đầu tư chiều sâu. Trong nền kinh tế thị trường, các khoản bao cấp về vốn qua cấp phát của ngân sách Nhà nước không còn nữa. Các doanh nghiệp phải tự trang trải mọi chi phí và dảm bảo kinh doanh có lãi, phải tổ chức và sử dụng đồng vốn có hiệu quả. Mặt khác, doanh nghiệp phải bảo toàn số vốn có được kể cả khi có trượt giá; phải chủ động tìm kiếm bạn hàng, đầu tư đổi mới trong hoạt động kinh doanh. Nếu không làm cho vốn sinh sôi nảy nở, không bảo toàn và phát triển vốn tất yếu sẽ ảnh hưởng đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp, nguy cơ phá sản là khó tránh khỏi. Cũng phải nói thêm rằng, một thực tế hiện nay là các doanh nghiệp đều trong tình trạng thiếu vốn nghiêm trọng. Do đó, để đảm bảo vốn cho sản xuất kinh doanh doanh nghiệp phải chủ động đi tìm các nguồn vốn bên ngoài. Huy động đảm bảo vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp là một vấn đề lớn. Song vấn đề quan tâm hơn cả là hiệu quả của đồng vốn được sử dụng như thế nào.Việc thất thoát tham ô, lãng phí vốn đang là vấn đề lớn mà xã hội quan tâm. 2. Các hình thức chủ yếu tạo vốn kinh doanh của doanh nghiệp Hoạt động sản xuất của doanh nghiệp có thể liên tục và nhịp nhàng được chính là nhờ có vốn. Doanh nghiệp có thể huy động từ nhiều nguồn khác nhau (nguồn bên trong và nguồn bên ngoài). 2.1. Vốn đầu tư của ngân sách Nhà nước Theo chế độ hiện hành, nếu là doanh nghiệp Nhà nước thì khi mới được thành lập, thì Nhà nước sẽ đầu tư toàn bộ hoặc một phần vốn điều lệ ban đầu, số vốn này không nhỏ hơn tổng mức vốn pháp định của các ngành nghề mà doanh nghiệp đó hoạt động kinh doanh. 2.2. Vốn tự huy động của doanh nghiệp 2.2.1. Nguồn vốn bên trong: Bao gồm tất cả những nguồn vốn có thể huy động được từ nội bộ doanh nghiệp, đó là các nguồn lợi nhuận để lại, quỹ khấu hao và một số quỹ dự trữ… - Nguồn thứ nhất: Lợi nhuận để tái đầu tư: Đây là nguồn giữ vị trí và vai trò quan trọng trong các nguồn vốn bên trong doanh nghiệp. Lợi nhuận của doanh nghiệp là khoản chênh lệch giữa thu nhập và chi phí mà doanh nghiệp đó bỏ ra trong một khoảng thời gian nhất định. Số lợi nhuận được để lại là số lợi nhuận còn lại sau khi đã nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cho Nhà nước. Phần lợi nhuận để lại này được doanh nghiệp sử dụng vào để bù đắp và bảo toàn vốn trích lập các quỹ: Quỹ dự phòng tài chính, quỹ dự phòng thất nghiệp, quỹ đầu tư phát triển… Phần lợi nhuận để lại được trích cho quỹ đầu tư phát triển là một nguồn vốn quan trọng mà doanh nghiệp có thể huy động để phục vụ cho các mục tiêu phát triển của mình. - Nguồn thứ hai: Quỹ khấu hao cơ bản Giá trị hao mòn được tính chuyển vào giá trị sản phẩm được tiêu thụ, số tiền này được trích lại và tích luỹ thành quỹ khấu hao tài sản cố định. Quỹ này phục vụ cho mục đích tái sản xuất giản đơn tài sản cố định của doanh nghiệp, được gọi là quỹ khấu hao cơ bản. - Ngoài ra, doanh nghiệp còn có thể khai thác nguồn vốn do thanh lý, nhượng bán tài sản cố định. Số tài sản đã bị hư hỏng nhiều không sử dụng được chờ thanh lý và tài sản cố định không sử dụng đến không những không góp phần vào sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp mà còn gây khó khăn thêm như: bảo quản, sửa chữa, làm phát sinh thêm chi phí cho doanh nghiệp. ý thức được vấn đề này, việc thanh lý chuyển nhượng các tài sản cố định chưa cần dùng và không cần dùng cũng tháo gỡ phần nào khó khăn nhằm tăng nguồn vốn cho doanh nghiệp. Trong việc huy động vốn phục vụ cho sản xuất kinh doanh và đáp ứng nhu cầu về đầu tư thì nguồn vốn bên trong (nguồn nội lực) là vô cùng quan trọng. Nó giữ vai trò quan trọng trong sự tồn tại của các doanh nghiệp. Khi sử dụng nó doanh nghiệp sẽ không phải bỏ ra chi phí sử dụng vốn như đối với các nguồn vốn vay. 2.2.2. Nguồn vốn bên ngoài: Bao gồm nhiều nguồn khác nhau: * Vay dài hạn ngân hàng: đây là nguồn vốn quan trọng trong việc đầu tư của doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp đi vay vốn từ ngân hàng và các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp phải trả lãi cho ngân hàng và các tổ chức tín dụng đó. Có thể gọi đây là chi phí sử dụng vốn của doanh nghiệp. *Huy động vốn qua phát hành chứng khoán Trong nền kinh tế thị trường, doanh nghiệp có thể huy động vốn từ việc phát hành chứng khoán. Hai loại chứng khoán thường được sử dụng là trái phiếu và cổ phiếu. - Trái phiếu doanh nghiệp: là chứng chỉ vay nợ có kỳ hạn và lãi suất do doanh nghiệp phát hành. Trên mỗi tờ trái phiếu có ghi vốn vay nhất định, kỳ trả lãi và thanh toán nợ. Trái phiếu doanh nghiệp có thể mua bán chuyển nhượng, làm thẻ thế chấp cầm cố. - Cổ phiếu: là giấy chứng nhận góp cổ phần để tạo lập vốn của công ty cổ phần và người nắm giữ cổ phần được nhận thu nhập từ doanh nghiệp. * Huy động vốn liên doanh, liên kết: Để có vốn sử dụng trong đầu tư phát triển thì góp vốn liên doanh cũng là một hướng để thu hút vốn. Khi doanh nghiệp thực hiện một dự án kinh doanh có tính chất dài hạn nhưng không đủ vốn đầu tư, doanh nghiệp có thể mời các đơn vị kinh tế và cá nhân khác trong và ngoài nước, bỏ vốn đầu tư theo một khoản thoả thuận nhất định và cùng hưởng những khoản lợi nhuận do việc đầu tư để lại. Các bên có thể góp vốn bằng nhiều cách: nhà cửa đất đai, bằng phát minh sáng chế, thiết bị máy móc công nghệ, tiền… * Nguồn vốn trong thanh toán Trong quá trình sản xuất kinh doanh, đương nhiên sẽ nảy sinh các quan hệ thanh toán giữa doanh nghiệp với Nhà nước, giữa các doanh nghiệp với nhau và giữa doanh nghiệp với cán bộ công nhân viên trong doanh nghiệp. Với Nhà nước là quan hệ cấp phát vốn của Nhà nước cho các doanh nghiệp theo chế độ tài chính hiện hành và việc thực hiện nghĩa vụ của doanh nghiệp đối với Nhà nước trong đó chủ yếu là nộp thuế, bảo hiểm xã hội. Giữa các doanh nghiệp với nhau là việc thanh toán công nợ. Với cán bộ công nhân viên là việc thanh toán lương, bảo hiểm xã hội và các khoản tạm ứng khác. * Thuê tài chính: Trong hoạt động kinh doanh thuê tài chính là một phương thức giúp cho các doanh nghiệp nếu thiếu vốn có thể huy động bình thường. Thuê tài chính hay còn được gọi là thuê vốn, là một phương thức tín dụng trung và dài hạn. Theo phương thức này, người cho thuê cam kết mua tài sản, thiết bị theo yêu cầu của người thuê và thanh toán tiền thuê trong suốt thời hạn đã được thoả thuận và không được cắt ngang hợp đồng. Khi kết thúc thời hạn cho thuê, bên thuê được chuyển quyền sở hữu, mua lại hoặc tiếp tục thuê tài sản đó theo thoả thuận trong hợp đồng thuê. * Huy động vay vốn người lao động trong doanh nghiệp Muốn có một đội ngũ cán bộ CNV gắn bó lâu dài với doanh nghiệp tất nhiên sẽ có nhiều biện pháp song một công cụ rất quan trọng vừa làm tăng sức mạnh của doanh nghiệp vừa tạo khả năng gắn kết chặt chẽ của người lao động với doanh nghiệp đó là việc huy động nguồn vốn nhàn rỗi trong cán bộ công nhân viên và người lao động trong doanh nghiệp. 3. Vai trò của tài chính trong việc tạo vốn kinh doanh ở các doanh nghiệp Vốn theo khái niệm rộng không chỉ là tiền tệ mà còn là các nguồn lực, tài nguyên lao động, đất đai và trí tuệ, vốn trở thành yếu tố quan trọng trong nền kinh tế và trong sản xuất. Vì thế để tổ chức và sử dụng vốn có hiệu quả cũng như việc làm thế nào để tạo vốn cho doanh nghiệp là điều hết sức quan trọng. Tài chính đóng vai trò to lớn trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp như: * Huy động đảm bảo đầy đủ, kịp thời vốn cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp Vai trò tài chính trong doanh nghiệp trước hết thể hiện ở chỗ xác định đúng đắn các nhu cầu cần thiết cho hoạt động của doanh nghiệp trong từng thời kỳ, và tiếp đó phải lựa chọn các phương pháp và hình thức thích hợp huy động nguồn vốn bên trong và bên ngoài đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn cho hoạt động của doanh nghiệp. Do vậy, vai trò của tài chính doanh nghiệp ngày càng trở nên quan trọng trong việc chủ động lựa chọn các hình thức và phương pháp huy động vốn đảm bảo cho doanh nghiệp hoạt động nhịp nhàng và liên tục với chi phí huy động là thấp nhất. * Tổ chức sử dụng vốn tiết kiệm và có hiệu quả Hiệu quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp rất lớn phụ thuộc vào việc tổ chức sử dụng vốn. Tài chính doanh nghiệp đóng vai trò quan trọng vào việc đánh giá và lựa chọn dự án đầu tư trên cơ sở phân tích khả năng sinh lời và mức độ rủi ro của dự án từ đó góp phần chọn ra dự án đầu tư tối ưu. Việc huy động các nguồn vốn có ý nghĩa quan trọng để doanh nghiệp có thể chớp được cơ hội kinh doanh. Hình thành và sử dụng tốt các quỹ của doanh nghiệp góp phần cải tiến sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. * Giám sát kiểm tra các mặt hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Thông qua tình hình thu chi tiền tệ hàng ngày, tình hình tài chính và thực hiện các chi tiêu tài chính, người lãnh đạo và các nhà quản lý doanh nghiệp có thể đánh giá khái quát và kiểm soát được các mặt hoạt động của doanh nghiệp, phát hiện kịp thời những tồn tại, vướng mắc trong kinh doanh từ đó có thể đưa ra các quyết định điều chỉnh các hoạt động phù hợp với tình hình thực tế. Trên đây là những vai trò cơ bản của quản trị tài chính nhằm giúp cho doanh nghiệp thấy được tầm quan trọng của việc tạo lập nguồn vốn cũng như việc sử dụng chúng sao cho có hiệu quả nhất. Chương II Thực trạng vốn kinh doanh và vấn đề tạo lập vốn kinh doanh tại Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành I. Tình hình hoạt động và đặc điểm kinh doanh của Công ty 1. Quá trình hình thành và phát triển của Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành Tiền thân Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành là xí nghiệp cơ khí nông nghiệp Nam Ninh, được thành lập từ năm 1975 do UBND huyện Nam Ninh quản lý, được Nhà nước thành lập theo nghị định 388/CP, tại quyết định số 09 ngày 02/01/1993 do Chủ tịch UBND tỉnh Nam Hà ký. Xí nghiệp được Nhà nước đầu tư xây dựng mới dây chuyền sản xuất gạch đất sét nung chất lượng cao công suất 20 triệu viên/năm bằng nguồn vốn ngân sách tại quyết định số 1645 QĐUB ngày 30/09/1996 của UBND tỉnh Nam Định. Tháng 06/1997 nhà máy gạch Tuynel Châu Thành được thành lập và đưa vào hoạt động sản xuất kinh doanh tại thông tư số 436 CT/CĐKT ngày 27/01/1998. Thực hiện chỉ thị số 20/1998/CT-TTg của Chính phủ ngày 21/4/1998 về đẩy mạnh, sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp Nhà nước, nhà máy gạch Tuynel Châu Thành lại đổi tên thành Công ty sản xuất vật liệu xây dựng Châu Thành. Thực hiện nghị định của Nhà nước số 103/1999/NĐ-CP ngày 10/09/1999 của Chính phủ về giao bán, khoán kinh doanh, cho thuê Doanh nghiệp Nhà nước và theo quyết định số 1735/2003/QĐUB ngày 30/6/2003 của Chủ tịch UBND tỉnh Nam Định về việc chuyển doanh nghiệp Nhà nước thành Công ty cổ phần, Công ty sản xuất vật liệu xây dựng Châu Thành được cổ phần hoá. Căn cứ theo quyết định số 100/2003/QĐ ngày 19/12/2003 của UBND tỉnh Nam Định về việc đổi tên công ty sản xuất vật liệu xây dựng Châu Thành thành Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành có giấy phép kinh doanh số 0703000320 ngày 24/12/2003 do Sở Kế hoạch đầu tư tỉnh Nam Định cấp. - Tên gọi đầy đủ: Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành - Địa chỉ trụ sở chính: Km 7 - Quốc lộ 21B, Cầu Vòi, xã Hồng Quang - huyện Nam Trực - tỉnh Nam Định. - Điện thoại: 0350.829.614 - Fax: 0350.829.499 - Tài khoản: 4801000000193-2 tại Ngân hàng Đầu tư và phát triển tỉnh Nam Định. - Ngành nghề kinh doanh chính là sản xuất kinh doanh gạch đất sét nung bằng công nghệ Tuynel phục vụ cho ngành xây dựng và nhu cầu tiêu dùng của xã hội. Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành có tư cách pháp nhân theo pháp luật Việt Nam; thực hiện chế độ hạch toán độc lập. Tổ chức và hoạt động theo luật Doanh nghiệp và điều lệ của Công ty cổ phần đã được Đại Hội Cổ Đông thông qua. Vốn điều lệ khi thành lập: 23.306.700 nghìn đồng. Trong đó: - Vốn của Nhà nước: 11.886.400 (nghìn đồng), tương ứng với 51% vốn điều lệ. - Vốn cổ đông trong doanh nghiệp: 9.803.386 (nghìn đồng) tương ứng 42,06% vốn điều lệ gồm: + Cổ phần ưu đãi: 2.384.736 (nghìn đồng) + Cổ phần phổ thông: 7.418.650 (nghìn đồng) - Vốn góp của các cổ đông ngoài Doanh nghiệp: 1.328.412 (nghìn đồng) tương ứng 5,69% vốn điều lệ. 2. Đặc điểm hoạt động kinh doanh của Công ty 2.1. Đặc điểm tổ chức quản lý của Công ty Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành tổ chức theo kiểu trực tuyến chức năng: Giám đốc trực tiếp chỉ đạo mọi hoạt động của Công ty. Các phòng ban tham mưu cho giám đốc và theo chức năng và nhiệm vụ của mình (tham khảo phụ lục 01). Tính đến ngày 31/12/2005, tổng số cán bộ công nhân viên của công ty là: 446 người Hiện nay ở Công ty có một phân xưởng sản xuất và một phân xưởng cơ điện phục vụ sản xuất. Phân xưởng sản xuất được chia làm bộ phận tương ứng với các giai đoạn công nghệ của quy trình sản xuất. 2.2. Đặc điểm tổ chức sản xuất của công ty Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành có sản phẩm sản xuất chính là gạch tuynel chất lượng cao có kích thước 220mm x 105mm x 64mm, đảm bảo độ nén (chịu lực) lớn hơn 75kg/cm2, độ rỗng của viên gạch có đường kính từ 35-38 mm. Các loại sản phẩm gạch của Công ty đều đảm bảo qua công tác kiểm tra chất lượng của chi cục đo lường tỉnh Nam Định hàng năm. Công ty đã không ngừng mở rộng thị trường và quy mô, cạnh tranh với hàng loạt công ty khác và đã đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng cho ngành xây dựng. Công ty với dây chuyền công nghệ hiện đại liên hoàn đã nhanh chóng nâng công suất từ 20 triệu viên/năm lên 30 triệu, 35 triệu và đến năm 2005 là trên 40 triệu viên/năm. (Phụ lục 2: Quy trình công nghệ sản xuất gạch tuynel) - Khu vực sản xuất: + Bộ phận tạo hình sản phẩm + Bộ phận phơi, kiêu đảo, vận chuyển gạch mộc nhập kho + Bộ phận xếp goòng + Bộ phận vận hành hầm sấy - lò nung, nung đốt sản phẩm + Bộ phận phân loại sản phẩm, nhập kho. + Bộ phận cơ điện, máy ủi, nghiền than, sửa chữa goòng. Để tiện cho việc tính toán các chỉ tiêu các loại sản phẩm gạch của Công ty được quy thành gạch viên tiêu chuẩn 2 lỗ, đơn vị tính là 1000 viên tiêu chuẩn. 2.3. Bộ máy kế toán của Công ty: gồm 09 người (phụ lục 03) - Công ty đang áp dụng hệ thống tài khoản kế toán và hệ thống báo cáo tài chính ban hành theo quyết định 1141 TC/QĐ/CĐKT ngày 01/11/1995 của Bộ Tài chính, có sửa đổi bổ sung theo Thông tư số 89/2002/TT-BTC ngày 09/10/2002.Từ tháng 4/2006 Công ty áp dụng hệ thống tài khoản kế toán ban hành theo quyết định số 15 ngày 20/03/2005 của Bộ Tài Chính, các chứng từ áp dụng đều tuân thủ theo đúng quy định của Nhà nước, được lập theo mẫu in sẵn của Bộ Tài chính đã phát hành hoặc Công ty xây dựng theo đăc thù sản xuất kinh doanh của Công ty. Niên độ kế toán bắt đầu từ ngày 01/01 năm N và kết thúc vào ngày 31/12 năm N. - Do Công ty có quy mô vừa phải, hoạt động sản xuất kinh doanh không phức tạp, hạch toán kinh tế độc lập nên bộ máy kế toán được tổ chức theo hình thức kế toán tập trung. Toàn bộ công tác kế toán được thực hiện tại phòng kế toán từ khâu ghi chép ban đầu đến khâu tổng hợp lập báo cáo và kiểm tra kế toán. Nguyên tắc dánh giá hàng tồn kho: Theo giá mua thực tế. Phương pháp hạch toán hàng tồn kho: Theo phương pháp kê khai thường xuyên. Công ty nộp thuế giá trị gia tăng: Theo phương pháp khấu trừ. Hình thức sổ kế toán: chứng từ ghi sổ. Trình tự ghi sổ kế toán ở Công ty thể hiện qua (phụ lục 04) 2.4. Những thuận lợi và khó khăn cơ bản trong sản xuất kinh doanh của Công ty cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành * Những thuận lợi - Sản xuất kinh doanh vật liệu hiện nay là một mũi nhọn để phát triển kinh tế của tỉnh Nam Định. Các đơn vị sản xuất loại vật liệu này không đáp ứng kịp nhu cầu xây dựng hàng năm. Do vậy gạch đất sét nung phục vụ cho xây dựng trong và ngoài tỉnh thiếu rất nhiều về số lượng và chất lượng. Do đó với sản phẩm đa dạng, hình dáng đẹp, chất lượng cao, giá cả phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng đã làm cho việc tiêu thụ sản phẩm của công ty rất dễ dàng. Điều đó cho thấy đầu tư xây dựng của Nhà nước và tư nhân trên địa bàn trong và ngoài tỉnh Nam Định là rất lớn. Chính những điều kiện ấy đã mở ra hướng sản xuất lâu dài và ổn định của Công ty trong những năm tới. - Tình hình kinh tế chính trị trong nước ổn định, nền kinh tế nước ta đang tăng trưởng tốt. Điều này cho thấy nhu cầu đầu tư xây dựng sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới. - Công ty Cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành có hệ thống dây chuyền công nghệ hiện đại, lực lượng đội ngũ cán bộ công nhân viên trẻ, lành nghề, có trình độ cao. Những điều kiện đó sẽ đảm bảo cho công ty ngày càng nâng cao chất lượng sản phẩm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng. - Sau 7 năm hoạt động, công ty đã tạo dựng được uy tín với khách hàng, nhà cung ứng và các ngân hàng… đây là điều kiện thuận lợi đối với công ty. - Công ty Cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành có địa điểm sản xuất kinh doanh hết sức thuận lợi, có vùng nguyên liệu do sông Hồng bồi tụ. * Những khó khăn: - Có những yếu tố khách quan mà Công ty không có khả năng giải quyết đó là giá đất, giá than, giá điện phụ thuộc vào các Công ty sản xuất kinh doanh trong nước và giá nhập khẩu xăng dầu. Chi phí nguyên, nhiên, vật liệu, phụ tùng công cụ trực tiếp cho sản xuất chiếm tỷ trọng khá lớn trong tổng chi phí sản xuất. - Công ty đang gặp phải những khó khăn về vốn đầu tư cho công nghệ mới, cơ sở hạ tầng cũng cần được nâng cấp nhưng vốn vay ngân hàng lãi suất không được ưu đãi. - Về nguyên vật liệu chính là đất sét bồi tụ đã có quy hoạch song đường vận chuyển không thuận lợi do quy định của Cục đê điều vào mùa lũ từ tháng 8 năm trước đến tháng 2 năm sau không được phép vận chuyển trên đê. Đồng hành với những khó khăn ấy là những tồn tại mà công ty cần phải khắc phục như vấn đề sử dụng lao động chưa hợp lý trong dây chuyền sản xuất, việc sử dụng nguyên liệu chưa tốt làm cho sản phẩm mộc hư hỏng nhiều dẫn đến lãng phí than, điện trong quy trình sản xuất sản phẩm, công tác tiếp thị chưa hoàn thiện làm ảnh hưởng đến công tác tiêu thụ sản phẩm. II. Thực trạng về vốn kinh doanh của Công ty Cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành năm 2004-2005 1. Vốn và nguồn vốn kinh doanh của Công ty 1.1. Vốn kinh doanh của Công ty Cổ phần vật liệu xây dựng Châu Thành Ngay từ khi mới hoạt động theo thông tư số 436CT/CĐKT ngày 27/01/1998 để tăng khả năng cạnh tranh đối với các sản phẩm của các doanh nghiệp khác trong và ngoài tỉnh cũng như tạo uy tín của doanh nghiệp đối với khách hàng… Công ty đã không ngừng đổi mới thiết bị công nghệ, n._.