Thực trạng về sử dụng vốn và những giải pháp sử dụng vốn có hiệu quả để phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước ta hiện nay
Tài liệu Thực trạng về sử dụng vốn và những giải pháp sử dụng vốn có hiệu quả để phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước ta hiện nay: ... Ebook Thực trạng về sử dụng vốn và những giải pháp sử dụng vốn có hiệu quả để phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước ta hiện nay
Tóm tắt tài liệu Thực trạng về sử dụng vốn và những giải pháp sử dụng vốn có hiệu quả để phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nước ta hiện nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
PhÇn më ®Çu
TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Trong giai ®o¹n ®Çu ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc viÖc ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®ã lµ bíc ®i hîp víi qui luËt ®èi víi níc ta, ®iÒu nµy ®· ®îc thÓ hiÖn trong chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ níc ViÖt Nam trong h¬n mêi n¨m qua.
Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ c«ng cô gãp phÇn khai th¸c toµn diÖn mäi nguån lùc kinh tÕ, ®Æc biÖt nh÷ng lo¹i nguån lùc tiÒm tµng s½n cã víi kh¶ n¨ng cã h¹n ë mçi ngêi, mçi miÒn cña Tæ quèc. C¸c lo¹i doanh nghiÖp nµy nÕu ®îc ph¸t triÓn, ch¾c ch¾n sÏ cã t¸c dông to lín trong viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ mµ quèc gia nµo trªn thÕ giíi còng ph¶i quan t©m chó ý ®Õn ®ã lµ mèi quan hÖ gi÷a t¨ng trëng kinh tÕ, gi¶i quyÕt viÖc lµm vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t.
Nhng ®Ó ph¸t triÓn ®îc doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta ®ßi hái chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt hµng lo¹t nh÷ng khã kh¨n mµ c¸c doanh nghiÖp nµy ®ang gÆp ph¶i, nh: ThiÕu vèn kinh doanh, thÞ trêng tiªu thô, m«i trêng ph¸p lý, mÆt b»ng s¶n xuÊt... Nh»m gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n trªn ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá, t«i lùa chän ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ: "Thùc tr¹ng vÒ sö dông vèn vµ nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta hiÖn nay".
Môc tiªu nghiªn cøu:
Lµm râ vÒ mÆt lý luËn, vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi riªng.
NhËn thøc l¹i vèn kinh doanh, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng t×nh h×nh sö dông vèn kinh doanh ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ nh÷ng nguyªn nh©n tån t¹i cÇn ®îc gi¶i quyÕt.
§Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu sö dông vèn cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá.
§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu.
§èi tîng nghiªn cøu: Kho¸ luËn ®i s©u vµo nghiªn cøu c¸c ph¹m trï doanh nghiÖp võa vµ nhá, vèn kinh doanh, c¸c gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá.
Ph¹m vi nghiªn cøu: C¸c vÊn ®Ò lý luËn, thùc tiÔn vÒ vèn vµ sö dông vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá khu vùc kinh tÕ t nh©n ë ViÖt Nam vµ cã nghiªn cøu kinh nghiÖm sö dông vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë mét sè níc ®Ó so s¸nh vµ ®èi chiÕu. C¸c quan ®iÓm, chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam g¾n víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.
Kho¸ luËn sö dông ph¬ng ph¸p nghiªn cøu duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö kÕt hîp víi ®iÒu tra ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®Ó ®a ra nh÷ng luËn cø khoa häc cho nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu qu¶.
Nh÷ng ®ãng gãp cña kho¸ luËn.
HÖ thèng ho¸ vµ lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam.
Kh¼ng ®Þnh vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc ta.
Lµm râ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n cña vèn kinh doanh trong doanh nghiÖp.
HÖ thèng ho¸ ®îc t×nh h×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta trong thêi gian qua.
§¸nh gi¸ s¸t thùc vÒ t×nh tr¹ng sö dông vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá khu vùc kinh tÕ t nh©n vµ nguyªn nh©n chñ yÕu doanh nghiÖp dÉn ®Õn thùc tr¹ng ®ã.
§a ra mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam.
KÕt luËn cña kho¸ luËn.
Tªn ®Ò tµi: “Thùc tr¹ng vÒ sö dông vèn vµ nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta hiÖn nay”. Kho¸ luËn gåm 80 trang, néi dung gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng I: Sö dông cã hiÖu qu¶ vèn víi sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá.
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng vÒ sö dông vèn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam.
Ch¬ng III: Nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta hiÖn nay.
Sau ®©y lµ néi dung cña c¸c ch¬ng.
Ch¬ng I
sö dông cã hiÖu qu¶ vèn víi sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá
1.1 Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ viÖt nam.
Sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn DN võa & nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng:
C¸c nhµ kinh tÕ häc trªn thÕ giíi thõa nhËn: doanh nghiÖp võa vµ nhá, gi÷ mét vai trß to lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vÒ nhiÒu mÆt: Lµm ra cña c¶i vËt chÊt, ph©n phèi lu th«ng vµ dÞch vô, ®ång thêi gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng...
Theo sè liÖu do c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ thÕ giíi tæng kÕt, trung b×nh t¹i c¸c níc ph¸t triÓn nh Mü, Anh, §øc ... c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹o nªn kho¶ng 51% kim ng¹ch xuÊt khÈu, sè ngêi lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chiÕm kho¶ng 79% tæng sè ngêi lµm viÖc trong toµn bé c¸c doanh nghiÖp lín, võa vµ nhá.
V× lÏ ®ã ChÝnh phñ nhiÒu níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· rÊt coi träng ho¹t ®éng cña lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy, vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho chóng ph¸t triÓn. Ngay nh níc Mü, xø së cña nh÷ng khæng lå c«ng nghiÖp nh General Motors, General Electric, MicroSoft ...vÉn cã mét uû ban vÒ c¸c doanh nghiÖp nhá trong Thîng viÖn.
T¹i c¸c níc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trong khu vùc §«ng Nam ¸, bªn c¹nh viÖc x©y dùng nhiÒu doanh nghiÖp lín, hä còng khuyÕn khÝch nhiÒu thµnh phÇn x· héi khuyÕch tr¬ng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó ®¸p øng cho c¸c nhu cÇu ®a d¹ng cña ngêi tiªu dïng trong níc, lµm vÖ tinh cho c¸c c«ng ty lín vµ tham gia xuÊt khÈu.
ë níc ta, doanh nghiÖp võa vµ nhá cµng ®Æc biÖt cã vai trß to lín thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Tríc hÕt v× ph¸t triÓn lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy kh«ng nh÷ng cã kh¶ n¨ng khai th¸c tiÒm n¨ng vèn cã trong d©n ph¸t huy néi lùc, më réng ngµnh nghÒ, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, gãp phÇn t¹o viÖc lµm t¨ng thu nhËp, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo mµ cßn gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo t¨ng thu ng©n s¸ch Nhµ níc hµng n¨m. ChÝnh v× vËy trong nhiÒu n¨m qua viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· ®îc §¶ng vµ Nhµ níc rÊt quan t©m vµ coi ®ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô ®Æc biÖt quan träng trong viÖc x©y dùng nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
§êng lèi ®æi míi kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc víi chñ tr¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc ®· më ra thêi kú ph¸t triÓn ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá.
Trong nghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng kho¸ IX. §ång chÝ Tæng bÝ th N«ng §øc M¹nh nhÊn m¹nh: “Kinh tÕ t nh©n lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n lµ vÊn ®Ò chiÕn lîc l©u dµi trong ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, gãp phÇn quan träng thùc hiÖn th¾ng lîi nhiÖm vô trung t©m lµ ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp, hiÖn ®¹i ho¸, n©ng cao néi lùc cña ®Êt níc trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ”.
§©y lµ mét chñ tr¬ng cã ý nghÜa thùc tiÔn vµ mang tÝnh chiÕn lîc l©u dµi trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta ®ang cã nh÷ng nh÷ng khã kh¨n vÒ vèn, vÒ c«ng ¨n viÖc lµm, kiÕn thøc qu¶n lý h¹n chÕ...Do ®ã viÖc kÕt hîp c¸c lo¹i qui m« lín, qui m« võa vµ nhá lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. VÊn ®Ò nµy ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc ph©n phèi sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta hiÖn nay.
Nhng ®Ó cã ®îc c¸c chÝnh s¸ch thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®ßi hái ph¶i lµm râ c¸c tiªu chuÈn x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá còng nh nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña chóng trong qóa tr×nh kinh doanh.
Tiªu chuÈn x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá:
Cã lÏ do sè liÖu thèng kª, mµ mçi khi nãi ®Õn doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ ngêi ta l¹i nghÜ ngay ®Õn doanh nghiÖp t nh©n. Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu tËp trung ë khu vùc t nh©n lµ chÝnh. §iÒu ®ã ©u còng lµ hîp víi qui luËt tù nhiªn, c¸c doanh nghiÖp t nh©n thêng khëi sù c«ng viÖc kinh doanh cña m×nh tõ nhá tíi lín. Hä cã thÓ ra ®êi rÊt nhiÒu, nhng còng bÞ ph¸ s¶n kh«ng Ýt trªn bíc ®êng phÊn ®Êu ®Ó trë thµnh nh÷ng doanh nghiÖp lín.
Tiªu chÝ ®Ó ph©n lo¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá còng ®ang rÊt kh¸c nhau. Ph©n tÝch sè liÖu cña 22 quèc gia, nhãm quèc gia vµ vïng l·nh thæ, kÓ c¶ c¸c níc ph¸t triÓn, ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ cho thÊy, chØ tiªu vÒ lao ®éng ®îc sö dông 21 lît, chØ tiªu vÒ tµi s¶n vµ vèn ®îc sö dông 7 lît, chØ tiªu vÒ doanh thu ®îc sö dông 5 lît. Mét lo¹t c¸c quèc gia chØ sö dông duy nhÊt mét chØ tiªu vÒ sè lîng lao ®éng. Tuy r»ng ®Þnh lîng vÒ lao ®éng cho c¸c ngµnh còng rÊt kh¸c nhau, nhng thêng lµ tû lÖ thuËn víi tr×nh ®é ph¸t triÓn. Níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao nhÊt lµ Mü, sè lao ®éng theo tiªu chÝ vÒ doanh nghiÖp võa vµ nhá còng lín nhÊt doanh nghiÖp díi 500 ngêi vµ ®îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c ngµnh. Ngµnh nµo cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n, ngµnh ®ã cã tiªu chÝ lao ®éng ®èi víi lo¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá còng cao h¬n, ch¼ng h¹n ngµnh chÕ t¸c, c«ng nghiÖp, x©y dùng.
Dï cã ph©n lo¹i hay kh«ng, nhng tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu bao gåm c¶ nh÷ng doanh nghiÖp cùc nhá, thuª hoÆc kh«ng thuª lao ®éng (®Òu tÝnh tõ 0 hoÆc 1 ngêi ®Ó qui vÒ doanh nghiÖp nhá). Riªng Trung Quèc kh«ng gäi lµ doanh nghiÖp cùc nhá, nhng doanh nghiÖp nhá l¹i chØ tÝnh tõ 50 ®Õn 100 lao ®éng. Hung-ga-ry th× lÊy tiªu chÝ doanh nghiÖp cùc nhá lµ cã tõ 1-10 lao ®éng. ¸c-mª-nia th× ¸p dông tiªu chÝ thÊp h¬n, doanh nghiÖp díi 5 lao ®éng lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp cùc nhá.
HiÖn nay. ë ViÖt Nam, nghÞ ®Þnh sè 90/2001/N§-CP ngµy 23 th¸ng 11 n¨m 2001 vÒ trî gióp ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®Þnh nghÜa: Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®éc lËp, ®· ®¨ng ký kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã vèn ®¨ng ký kh«ng qu¸ 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m kh«ng qu¸ 300 ngêi. C¨n cø vµo t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi cô thÓ cña ngµnh, ®Þa ph¬ng, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p, ch¬ng tr×nh trî gióp cã thÓ linh ho¹t ¸p dông ®ång thêi c¶ hai chØ tiªu vèn vµ lao ®éng hoÆc mét trong hai chØ tiªu nãi trªn.
Còng theo NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP th× c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá bao gåm: C¸c doanh nghiÖp thµnh lËp theo LuËt doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp thµnh lËp theo LuËt doanh nghiÖp Nhµ níc, c¸c hîp t¸c x· thµnh lËp theo LuËt Hîp t¸c x·, c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ ®¨ng ký theo nghÞ ®Þnh 02/2000/N§-CP ngµy 3 th¸ng 2 n¨m 2000 cña ChÝnh phñ vÒ §¨ng ký kinh doanh.
Tuy vËy, trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cña níc ta ranh giíi thËt râ rÖt gi÷a doanh nghiÖp hé gia ®×nh vµ doanh nghiÖp t nh©n vÉn cßn chøa ®ùng nhiÒu sù tranh c·i. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nhÊt vÒ mÆt hµnh chÝnh, c¨n cø vµo danh s¸ch ®¨ng ký kinh doanh cña c¸c hé gia ®×nh. Ch¼ng h¹n, trong LuËt doanh nghiÖp, ®îc Quèc héi níc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ X th«ng qua t¹i kú häp thø 5, ngµy 12 th¸ng 6 n¨m 1999, Ch¬ng I, §iÒu 3 nªu râ: “Doanh nghiÖp lµ tæ chøc kinh tÕ kinh tÕ cã tªn riªng, cã tµi s¶n, cã trô së giao dÞch æn ®Þnh, ®îc ®¨ng ký kinh doanh theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m môc ®Ých thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh”. Nh vËy doanh nghiÖp ph¶i cã tªn, cã tµi s¶n, cã trô së giao dÞch æn ®Þnh vµ tÊt yÕu ph¶i cã ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
Nh vËy, nÕu theo quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp, th× c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ, trong trêng hîp kh«ng ®¨ng ký kinh doanh, kh«ng ®îc gäi lµ doanh nghiÖp, cho dï sè hé nµy vÉn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hîp ph¸p, nghÜa lµ hä thuéc thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vµ ®îc sù khuyÕn khÝch cña Nhµ níc ®èi víi kinh tÕ hé, nhÊt lµ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n.
Ngoµi ra, còng cÇn thèng nhÊt quan ®iÓm ®èi víi C«ng ty lµ thµnh viªn cña Tæng C«ng ty Nhµ níc cã qui m« lín. Qui m« cña c¸c C«ng ty thµnh viªn cã thÓ thuéc lo¹i doanh nghiÖp võa vµ nhá, nhng v× lµ ®¬n vÞ trùc thuéc mét Tæng C«ng ty cã qui m« lín nªn c¸c C«ng ty thµnh viªn kh«ng thÓ coi lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2002, sè doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta lµ 54.723 doanh nghiÖp, víi tæng sè vèn lµ 72.000 tû ®ång, thu hót 3,2 triÖu lao ®éng. (Theo sè liÖu tæng ®iÒu tra c¬ së kinh tÕ lÇn thø hai)
ViÖc nhËn diÖn doanh nghiÖp lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá còng nh ®a ra c¸c tiªu chuÈn ®Ó qui ®Þnh doanh nghiÖp lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá, kh«ng ph¶i chØ ®¬n thuÇn lµ x¸c ®Þnh xem ë níc ta cã nhiÒu doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá, mµ ®iÒu quan träng bËc nhÊt lµ ®Ó Nhµ níc cã ®îc ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn vµ cã chÝnh s¸ch hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá cho tõng nghµnh s¶n xuÊt hay dÞch vô trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc.
§Æc ®iÓm doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam:
ViÖc thõa nhËn kinh tÕ t nh©n ®· ®îc nh¾c l¹i trong nghÞ quyÕt héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng kho¸ IX, vÒ tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n, trong ®ã nªu râ:
“Thùc hiÖn nhÊt qu¸n chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kinh doanh theo ph¸p luËt ®Òu lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, cïng ph¸t triÓn l©u dµi, hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh; trong ®ã kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ nhµ níc cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n”; kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ “®îc Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp ®â ph¸t triÓn”; kinh tÕ t b¶n t nh©n “®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn réng r·i trong nh÷ng ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, kinh doanh mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm”.
Khu vùc kinh tÕ t nh©n tríc ®©y ®ãng vai trß phô trong nÒn kinh tÕ, nay ®· ®îc ®a lªn vÞ trÝ quan träng vµ ®îc ®¶m ®¬ng mét nhiÖm vô to lín, gãp phÇn vµo t¨ng trëng kinh tÕ vµ t¹o viÖc lµm.
XÐt vÒ khÝa c¹nh viÖc lµm th× chóng chiÕm tû träng lín trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 2001 th× quèc doanh sö dông 48% tæng sè lao ®éng, ngoµi quèc doanh chiÕm 52%.
C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngµy cµng ph¸t triÓn vÒ sè lîng vµ vai trß cña nã ngµy cµng quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta, ®Ó cã thÓ hiÓu s©u vÒ lo¹i h×nh doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta, chóng ta cÇn xem xÐt ®Õn ®Æc ®iÓm cña viÖc ph¸t triÓn lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy.
ViÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau:
Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam thêng khëi ®Çu víi xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp:
Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam thêng khëi ®Çu víi nh÷ng kh¶ n¨ng cã h¹n. Vèn ban ®Çu ®Ó thµnh lËp doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ vèn tù cã cña c¸ nh©n hay mét sè c¸ nh©n hoÆc tæ chøc do ®ã thêng lµ h¹n hÑp. Do h¹n chÕ vÒ vèn nªn bíc khëi xíng ban ®Çu cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ m¸y mãc thiÕt bÞ, lao ®éng cã tay nghÒ h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã chñ doanh nghiÖp l¹i thiÕu kiÕn thøc vÒ qu¶n lý vµ c«ng nghÖ, céng víi thÞ trêng h¹n hÑp lµ nh÷ng bÊt lîi quan träng ®Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp.
Doanh nghiÖp võa vµ nhá thêng khã cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi nguån vèn tÝn dông:
§©y lµ ®Æc ®iÓm cã ¶nh hëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt hay dÞch vô ë c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, v× nã h¹n chÕ n¨ng lùc cña hä ®Ó cã ®îc nh÷ng dÞch vô cÇn thiÕt cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng.
Trë ng¹i cña doanh nghiÖp võa vµ nhá, nhÊt lµ doanh nghiÖp nhá lµ Ýt khi ®îc sù quan t©m cña ng©n hµng hay c¸c tæ chøc tÝn dông biÕt ®îc nhu cÇu cña doanh nghiÖp. Trong khi ®ã th× c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thêng lµ kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc nh÷ng tiªu chuÈn ®Æt ra cña ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. Theo mét kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cña ViÖn Kinh tÕ Trung ¬ng n¨m 1995, còng nh ý kiÕn cña nhiÒu nhµ doanh nghiÖp cã qui m« võa vµ nhá khu vùc t nh©n t¹i cuéc gÆp gì gi÷a c¸c ng©n hµng víi h¬n 60 nhµ doanh nghiÖp do HiÖp héi ng©n hµng phèi hîp cïng Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam tæ chøc t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh cuèi th¸ng 9/1999 cho thÊy, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nµy thêng dùa vµo thÞ trêng tµi chÝnh phi chÝnh thøc ®Ó gi¶i quyÕt c¸c nhu cÇu vÒ vèn (nh vay cña ngêi th©n, b¹n bÌ, cña nh÷ng ngêi cho vay lÊy l·i...). ViÖc tiÕp cËn víi nguån vèn tÝn dông ng©n hµng, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh nh×n chung rÊt h¹n chÕ.
C¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam thêng trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu:
Còng nh t×nh tr¹ng chung vÒ c«ng nghÖ thiÕt bÞ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay, tr×nh ®é c«ng nghÖ, thiÕt bÞ cña khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn ë møc ®é rÊt l¹c hËu so víi tr×nh ®é c«ng nghÖ cña c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. H¬n n÷a, do khã kh¨n vÒ vèn nªn tû lÖ ®æi míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá (ngay c¶ ®èi víi mét sè doanh nghiÖp cã sù ph¸t triÓn kh¸ nhanh trong nh÷ng n¨m võa qua), so víi mÆt b»ng chung c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ còng rÊt thÊp.
Tr×nh ®é lao ®éng thÊp vµ thiÕu kiÕn thøc qu¶n lý c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá:
G¾n liÒn víi tr×nh ®é c«ng nghÖ, thiÕt bÞ l¹c hËu, hÇu hÕt lùc lîng lao ®éng trong doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®Æc biÖt lµ lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nhá Ýt ®îc ®µo t¹o, thiÕu kü n¨ng nghÒ nghiÖp, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, kho¶ng 74% ngêi lao ®éng cha häc hÕt phæ th«ng. Ngo¹i trõ mét sè doanh nghiÖp cã thÓ tr¶ l¬ng cao ®Ó thu hót mét sè thî lµnh nghÒ, cßn nh×n chung tr×nh ®é tay nghÒ cña lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Òu thÊp h¬n møc b×nh qu©n chung trong nÒn kinh tÕ.
N¨ng lùc qu¶n lý vµ kinh doanh, tr×nh ®é hiÓu biÕt ph¸p luËt cña phÇn lín ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cña doanh nghiÖp võa vµ nhá cßn nhiÒu h¹n chÕ, thiÕu kinh nghiÖm vÒ th¬ng trêng. Theo mét sè tµi liÖu nghiªn cøu th× cã kho¶ng 30% sè chñ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cha qua trêng líp ®µo t¹o nµo, chØ cã 31,2% sè chñ doanh nghiÖp cã tr×nh ®é ®¹i häc trë lªn, vµ tËp trung chñ yÕu ë c«ng ty cæ phÇn vµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n.
Kh¶ n¨ng thÝch nghi nhanh trong m«i trêng kinh doanh:
§©y lµ søc m¹nh tù nhiªn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá, søc m¹nh nµy bao gåm:
Kh¶ n¨ng tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu cã h¹n trong nh÷ng thÞ trêng chuyªn m«n ho¸, mét khuynh híng vÒ søc m¹nh lao ®éng vµ tr×nh ®é khÐo lÐo trong c«ng viÖc tõ thÊp ®Õn võa vµ chuyÓn biÕn thÝch nghi nhanh chãng ®èi víi sù thay ®æi nh÷ng yªu cÇu vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn.
Kh¶ n¨ng vÒ chuyÓn ho¸ doanh nghiÖp ®Ô doanh nghiÖp cµng nhanh chãng h¬n c¸c c«ng nghÖ míi thµnh c¬ héi lµm ¨n.
Kh¶ n¨ng thÝch øng linh ho¹t cña nÒn kinh tÕ trong níc tríc nh÷ng biÕn ®éng liªn tôc cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Kh¶ n¨ng ®em l¹i nh÷ng dÞch vô s¶n phÈm míi.
Trªn ®©y lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá. Nh÷ng ®Æc ®iÓm nµy ¶nh hëng rÊt lín ®Õn c¸c ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®Õn chÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn vÒ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®Õn c¸c gi¶i ph¸p sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta hiÖn nay.
Vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ ë ViÖt Nam:
Nh×n chung, khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá cã vai trß hÕt søc to lín trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi. Thùc tÕ khu vùc doanh nghiÖp nµy ®· ®ãng gãp mét phÇn rÊt quan träng trong tæng s¶n phÈm x· héi, t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cho mét bé phËn kh¸ lín lao ®éng, nhÊt lµ sè lao ®éng míi gia t¨ng hµng n¨m trong x· héi. §ång thêi còng lµm cho nÒn kinh tÕ trë nªn n¨ng ®éng vµ hiÖu qu¶ h¬n. §Ó lµm râ vÊn ®Ò nµy chóng ta ®i xem xÐt cô thÓ trªn mét sè mÆt sau:
VÒ gi¸ trÞ hµng ho¸ dÞch vô:
Víi sè lîng lín c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, thu hót phÇn lín lao ®éng lµm viÖc trong c¸c lÜnh vùc: S¶n xuÊt, x©y dùng, th¬ng m¹i, dÞch vô, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· vµ ®ang t¹o ra phÇn lín s¶n phÈm x· héi, thu nhËp quèc d©n vµ ®ãng gãp nhiÒu tÝch luü cho ng©n s¸ch Nhµ níc. Chóng ta h·y xem xÐt c¬ cÊu tæng s¶n phÈm trong níc ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ
BiÓu sè 1: Tæng s¶n phÈm trong níc theo gi¸ hiÖn hµnh ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ
ChØ tiªu
1995
1996
1997
1998
Gi¸ trÞ
Tû träng
Gi¸ trÞ
Tû träng
Gi¸ trÞ
Tû träng
Gi¸ trÞ
Tû träng
Tæng sè
229.512
100
272.636
100
313.623
100
361.468
100
Kinh tÕ nhµ n íc
91.997
40,08
108.634
39,85
126.970
40,48
144.841
40,07
Kinh tÕ tËp thÓ
23.620
10,29
27.271
10,00
27.946
8,91
31.906
8,83
Kinh tÕ t nh©n
7.139
3,11
9.103
3,34
10.590
3,38
12.281
3,40
Kinh tÕ c¸ thÓ
82.447
35,92
95.896
35,17
107.632
34,32
122.655
33,93
Kinh tÕ hçn hîp
9.881
4,31
11.626
4,26
12.035
3,84
13.189
3,65
Kinh tÕ cã vèn §TNN
14.428
6,29
20.106
7,37
28.450
9,07
36.596
10,12
(Nguån: VCCI)
Khu vùc doanh nghiÖp Nhµ níc: Trong tæng sè 40% GDP thuéc vÒ khu vùc Nhµ níc th× cã kho¶ng 12% GDP lµ dÞch vô hµnh chÝnh nhµ níc, nh vËy kho¶ng 28% lµ cña khu vùc doanh nghiÖp, vµ trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc th× cã tíi 86% lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá. Tuy nhiªn do hiÖn t¹i sè doanh nghiÖp nhµ níc lµm ¨n cÇm chõng, thua lç chiÕm tíi xÊp xØ 40% trong tæng sè doanh nghiÖp, mµ trong ®ã phÇn lín lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nªn tû lÖ ®ãng gãp vµo GDP cña khu vùc doanh nghiÖp nµy kh«ng thÓ t¬ng xøng víi tû lÖ vÒ sè lîng doanh nghiÖp.
Gi¶ sö c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong khu vùc Nhµ níc t¹o ra xÊp xØ 50% GDP cña toµn bé khu vùc doanh nghiÖp nµy th× tû träng ®ãng gãp vµo tæng s¶n phÈm trong níc cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vµo kho¶ng 14% tæng s¶n phÈm trong níc (con sè nµy theo tÝnh to¸n cña Tæng côc Qu¶n lý vèn t¹i c¸c doanh nghiÖp cña Bé Tµi chÝnh lµ kho¶ng 18-19%.
Khu vùc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, theo mét b¸o c¸o cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t th× sè lîng doanh nghiÖp cã qui m« võa vµ nhá chiÕm kho¶ng 30%. Gi¶ sö c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã tû lÖ ®ãng gãp vµo GDP cña toµn bé khu vùc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¬ng øng víi tû lÖ doanh nghiÖp th× tû lÖ ®ãng gãp vµo tæng s¶n phÈm trong níc cña c¸c doanh nghiÖp nµy vµo kho¶ng 3%.
Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh, tû träng ®ãng gãp vµo GDP lµ 50%, trong ®ã khu vùc kinh tÕ c¸ thÓ kh«ng ®¨ng ký kinh doanh chiÕm 34%, nh vËy sè ®ãng gãp vµ GDP cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh t¹o ra kho¶ng 80% GDP cña toµn bé khu vùc doanh nghiÖp nµy, t¬ng øng kho¶ng 12% tæng s¶n phÈm trong níc.
Nh vËy tÝnh chung toµn bé khu vùc doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ th× khu vùc nµy t¹o ra kho¶ng 29% GDP (thêi ®iÓm n¨m 1998). Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ kÕt qu¶ cña viÖc tÝnh to¸n doanh nghiÖp dùa trªn sè liÖu thèng kª vµ mét sè yÕu tè cã tÝnh ®Õn gi¶ thiÕt nh ®· tr×nh bµy ë trªn. Theo mét tÝnh to¸n cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t t¹i thêi ®iÓm n¨m 1995 th× tû lÖ nµy vµo kho¶ng 25-26%.
T¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cho ngêi lao ®éng
Hµng n¨m cã kho¶ng mét triÖu ngêi ®Õn tuæi lao ®éng, trong khi ®ã nh÷ng n¨m gÇn ®©y kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng míi cña khu vùc doanh nghiÖp nhµ níc rÊt h¹n chÕ. Ngoµi ra thùc hiÖn chñ tr¬ng tinh gi¶m biªn chÕ c¸c c¬ quan hµnh chÝnh, còng nh ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch doanh nghiÖp nhµ níc nªn mét bé phËn kh¸ lín lao ®éng trong khu vùc nµy bÞ mÊt viÖc lµm. ChÝnh khu vùc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, mµ chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· ®ãng gãp vai trß quan träng trong viÖc thu hót mét lîng kh¸ lín lao ®éng x· héi, kÓ c¶ sè ngêi míi ®Õn tuæi lao ®éng, còng nh sè lao ®éng bÞ mÊt viÖc lµm tõ khu vùc nhµ níc, c¸c qu©n nh©n trë vÒ ®Þa ph¬ng sau khi hoµn thµnh nghÜa vô qu©n sù...
Theo sè liÖu tæng ®iÒu tra c¸c c¬ së kinh tÕ, hµnh chÝnh sù nghiÖp lÇn thø hai (kÕt thóc 1/7/2002) th× sè lîng lao ®éng ph©n bè t¹i c¸c doanh nghiÖp nh sau:
BiÓu sè 2: T×nh h×nh sö dông lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp tÝnh ®Õn th¸ng 7/2002
Sè c¬ së
Sè lao ®éng
I. C¬ së s¶n xuÊt kinh doanh
2.682.481
11.219.853
A. Doanh nghiÖp
56.737
3.840.701
Doanh nghiÖp Nhµ n íc
5.231
1.846.209
- Trung ¬ng
1.903
1.107.707
- §Þa ph ¬ng
3.328
738.502
Doanh nghiÖp tËp thÓ
3.853
140.770
Doanh nghiÖp t nh©n
24.903
304.785
C«ng ty hîp doanh
14
397
C«ng ty TNHH
18.733
722.187
C«ng ty cæ phÇn
1.989
229.778
DN cã vèn ®Çu t n íc ngoµi
2.014
596.575
B. C¬ së s¶n xuÊt kinh doanh c¸ thÓ
2.625.744
7.379.152
II. C¬ së hµnh chÝnh sù nghiÖp
161.282
2.583.035
(Nguån: T¹p chÝ kinh tÕ ViÖt Nam sè th¸ng 4/2003)
So víi sè liÖu cña cuéc tæng ®iÒu tra c¸c c¬ së kinh tÕ, hµnh chÝnh sù nghiÖp lÇn thø nhÊt - n¨m 1995, sè lîng lao ®éng cña doanh nghiÖp n¨m 1995 lµ 2,3 triÖu ngêi th× ®Õn n¨m 2002 ®· cã 3,8 triÖu ngêi, t¨ng 66,5% so víi n¨m 1995. Trong ®ã doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¨ng gÊp 6,1 lÇn, tiÕp ®Õn lµ cña doanh nghiÖp ngoµi Nhµ níc: gÊp 3,3 lÇn. VÒ sè tuyÖt ®èi th× trong khi doanh nghiÖp Nhµ níc chØ t¨ng trªn 68 ngh×n ngêi th× doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¨ng tíi 498,2 ngh×n ngêi vµ doanh nghiÖp ngoµi Nhµ níc t¨ng tíi 967,8 ngh×n ngêi. Nh vËy, qua c¸c sè liÖu so s¸nh trªn chóng ta thÊy trong nh÷ng n¨m qua doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt mét sè lîng lín c«ng ¨n viÖc lµm cho ®Êt níc.
TÝnh ®Õn 1995 c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®· gi¶i quyÕt viÖc lµm cho h¬n 2 triÖu lao ®éng lµm viÖc thêng xuyªn t¹i c¸c doanh nghiÖp vµ cho nhiÒu lao ®éng lµm viÖc ngoµi doanh nghiÖp. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy cø 10 lao ®éng trong doanh nghiÖp cÇn 1 lao ®éng ngoµi doanh nghiÖp thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc: cung øng ®Çu vµo, tiªu thô ®Çu ra, gia c«ng, vÖ tinh.
Thu hót vèn ®Çu t trong nÒn kinh tÕ
Víi chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸, mµ thùc tÕ hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®· vµ ®ang ®îc cæ phÇn ho¸ lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Theo sè liÖu cña Uû ban chøng kho¸n nhµ níc, trong tæng sè 227 c«ng ty ®· cæ phÇn ho¸ chØ cã bèn c«ng ty cã ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ møc vèn ®iÒu lÖ 10 tû ®ång ®Ó ph¸t hµnh chøng kho¸n lÇn ®Çu.
MÆt kh¸c, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 103/1999/N§-CP vÒ giao b¸n, kho¸n, cho thuª c¸c doanh nghiÖp nhµ níc trªn sæ s¸ch kÕ to¸n doanh nghiÖp díi 5 tû ®ång, nh»m môc ®Ých s¾p xÕp vµ ®æi míi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc cã qui m« nhá, thua lç kÐo dµi, hoÆc kh«ng cÇn duy tr× së h÷u nhµ níc. Th«ng qua chñ tr¬ng nµy sÏ thu hót vèn ®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc d©n c.
§èi víi khu vùc ngoµi quèc doanh, trong nh÷ng n¨m qua khu vùc doanh nghiÖp nµy ph¸t triÓn kh¸ nhanh vÒ sè lîng, trõ khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi, cßn l¹i hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp trong níc ®Òu cã qui m« võa vµ nhá. Ch¼ng h¹n trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 1999, trªn ®Þa bµn tØnh §ång Nai cã 110 doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp, th× toµn bé c¸c doanh nghiÖp thuéc lo¹i võa vµ nhá víi tæng vèn ®iÒu lÖ 117 tû ®ång, vµ chñ yÕu lµ vèn cña t nh©n ®Çu t.
Nh vËy, th«ng qua c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· huy ®éng ®îc c¸c nguån lùc d©n c vµo môc ®Ých ®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh. TÝnh riªng n¨m 1998, tæng vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n cña khu vùc t nh©n lµ 20.500 tû ®ång chiÕm 21,3% trong tæng sè vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ, vµ xÊp xØ b»ng nguån vèn ®Çu t cña ng©n s¸ch nhµ níc.
MÆt kh¸c, chÝnh c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th«ng qua c¸c mèi quan hÖ céng ®ång, huyÕt téc, nªn hä cã nhiÒu thuËn lîi trong viÖc huy ®éng mét lîng vèn nhµn rçi cña ngßi th©n, b¹n bÌ hoÆc cña ngêi cho vay lÊy l·i... vµ thùc tÕ ®©y ®ang lµ nguån vèn kh¸ quan träng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá khu vùc ngoµi quèc doanh.
Lµm cho nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng, hiÖu qu¶ h¬n
Do chØ cÇn mét lîng vèn vµ lao ®éng kh«ng nhiÒu ®Ó thµnh lËp mét doanh nghiÖp, v× vËy c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá dÔ dµng trong viÖc thay ®æi c¸c mÆt hµng s¶n phÈm kinh doanh. Nh×n tæng thÓ th× tèc ®é ph¸t triÓn vÒ mÆt sè lîng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nhanh h¬n nhiÒu so víi viÖc thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp cã qui m« lín. ChÝnh kh¶ n¨ng gia t¨ng nhanh chãng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm cho sè doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ t¨ng lªn rÊt lín, vµ do ®ã lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh, n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ.
H¬n n÷a sù cã mÆt cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá còng sÏ hç trî cho c¸c doanh nghiÖp lín ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n, nh lµm ®¹i lý, vÖ tinh cho c¸c doanh nghiÖp lín trong viÖc tiªu thô hµng ho¸, th©m nhËp vµo c¸c thÞ trêng nhá.
Gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
Ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã ý nghÜa to lín trong viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, dÞch vô ë khu vùc n«ng th«n, xãa dÇn t×nh tr¹ng thuÇn n«ng vµ ®éc canh, chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng th«n.
MÆt kh¸c, víi tÝnh chÊt ®a d¹ng vÒ ngµnh nghÒ, khu vùc doanh nghiÖp nµy lµm cho nÒn kinh tÕ trë nªn ®a d¹ng vµ phong phó h¬n. C¸c doanh nghiÖp ®îc ph©n bè ®Òu h¬n gi÷a c¸c vïng l·nh thæ c¶ ë n«ng th«n lÉn thµnh thÞ, miÒn nói vµ ®ång b»ng..., lµm thay ®æi c¬ cÊu ngµnh nghÒ kinh tÕ còng nh c¬ cÊu vïng kinh tÕ.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng vai trß hÕt søc quan träng nãi trªn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ta thÊy r»ng: Doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ mét h×nh thøc kinh doanh kh«ng nh÷ng thÝch hîp víi nÒn kinh tÕ cña nh÷ng níc ®ang ph¸t triÓn mµ nã cßn thÝch hîp c¶ víi nh÷ng níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.
ChÝnh v× vËy, mµ viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi nÒn kinh tÕ níc ta. Nhng ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn nhanh chãng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ßi hái chóng ta ph¶i thùc hiÖn hµng lo¹t c¸c gi¶i ph¸p ®Ó hç trî chóng ph¸t triÓn.
Trong hµng lo¹t c¸c gi¶i ph¸p hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá ph¸t triÓn th× gi¶i ph¸p sö dông cã hiÖu qu¶ vèn, gi÷ vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®iÒu nµy ®· ®îc NghÞ quyÕt Héi nghÞ ®¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kho¸ VI cña §¶ng chØ râ: "§Ó c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cÇn huy ®éng nhiÒu nguån vèn, g¾n víi sö dông vèn cã hiÖu qu¶".
sö dông vèn cã hiÖu qu¶ víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá.
Huy ®éng vµ sö dông vèn lµ hai bé phËn hîp thµnh cña qu¸ tr×nh chu chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ. Huy ®éng vèn lµ qu¸ tr×nh tËp trung, ph©n phèi l¹i c¸c nguån vèn trong nÒn s¶n xuÊt x· héi. NÕu xÐt theo chu kú t¸i s¶n xuÊt x· héi th× viÖc huy ®éng vèn g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i c¸c s¶n phÈm cña x· héi ®îc t¹o ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cßn viÖc sö dông vèn g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh sö dông c¸c s¶n phÈm ®· ®îc ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i th«ng qua c«ng t¸c huy ®éng vèn, nã g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Ó t¸i t¹o ra gi¸ trÞ s¶n phÈm míi. Huy ®éng vèn cã ®¹t hiÖu qu¶ cao th× míi b¶o ®¶m ®¸p øng vèn ®Çu t cho nÒn kinh tÕ, ngîc l¹i sö dông vèn cã hiÖu qu¶, sÏ b¶o ®¶m t¸i t¹o vµ ph¸t triÓn c¸c nguån vèn, t¹o tiÒn ®Ò cho qu¸ tr×nh huy ®éng vµ sö dông vèn cã ý nghÜa.
§Ó cã nh÷ng luËn cø khoa häc cho viÖc ®a ra c¸c ph¬ng ph¸p qu¶n lý, sö dông vèn cã hiÖu qu¶, tríc hÕt ph¶i lµm râ b¶n chÊt vµ nh÷ng ®Æc trng cña vèn kinh doanh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Vèn kinh doanh vµ vai trß cña vèn kinh doanh
§Ó tiÕn hµnh bÊt cø ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo, còng cÇn ph¶i cã vèn. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vèn lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tíi c¸c bíc ._.trong qu¸ tr×nh kinh doanh.
Vèn lµ yÕu tè quan träng nhÊt trong c¸c yÕu tè vËt chÊt t¸c ®éng ®Õn t¨ng trëng. ThËm chÝ cã nhiÒu nhµ nghiªn cøu cho r»ng t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn thùc chÊt lµ vÊn ®Ò t¹o ®îc c¸c nguån lùc ®Çu t ®Ó ®¶m b¶o tû lÖ t¨ng trëng doanh nghiÖp dù tÝnh. Møc t¨ng trëng sÏ chØ lµ dù tÝnh, chØ lµ duy ý chÝ nÕu kh«ng cã lîng vèn t¬ng øng ®îc huy ®éng cho ®Çu t ph¸t triÓn.
Vèn lµ yÕu tè cùc kú quan träng ®èi víi mçi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ viÖc sö dông vèn cã hiÖu qu¶ lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp.
VËy vèn kinh doanh lµ g×? Chóng ta cÇn ph¶i cã nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vèn, ®ã còng lµ ®iÒu kiÖn tiÒn ®Ò ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ vèn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá.
Vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lµ mét lo¹i quü tiÒn ®Æc biÖt, môc tiªu cña quü lµ ®Ó phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh tøc lµ môc ®Ých tÝch lòy - kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých tiªu dïng nh mét vµi quü tiÒn tÖ kh¸c trong doanh nghiÖp. Vèn kinh doanh ph¶i cã tríc khi diÔn ra ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh - ngêi ta ®· nãi vèn lµ sè tiÒn ph¶i ®îc øng tríc cho kinh doanh. Song kh¸c víi mét sè quü tiÒn tÖ kh¸c trong doanh nghiÖp, vèn kinh doanh sau khi øng ra, ®îc sö dông vµo kinh doanh vµ sau mét chu kú ho¹t ®éng ph¶i ®îc thu vÒ ®Ó øng tiÕp cho chu kú ho¹t ®éng sau. Vèn kinh doanh kh«ng thÓ bÞ tiªu mÊt ®i nh mét sè quü kh¸c trong doanh nghiÖp. MÊt vèn ®èi víi doanh nghiÖp ®ång nghÜa víi nguy c¬ ph¸ s¶n.
ë ®©y cÇn cã sù ph©n biÖt gi÷a tiÒn vµ vèn - muèn cã vèn th× thêng ph¶i cã tiÒn, song cã tiÒn, thËm chÝ cã nh÷ng kho¶n tiÒn rÊt lín còng kh«ng ph¶i lµ vèn. TiÒn ®îc gäi lµ vèn ph¶i ®ång thêi tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau:
Mét lµ: TiÒn ph¶i ®¹i diÖn cho mét lîng hµng ho¸ nhÊt ®Þnh, hay nãi mét c¸ch kh¸c tiÒn ph¶i ®îc ®¶m b¶o b»ng mét lîng tµi s¶n cã thùc.
Hai lµ: TiÒn ph¶i ®îc tÝch tô vµ tËp trung ®Õn mét lîng nhÊt ®Þnh. Sù tÝch tô tËp trung vµ tËp trung mét lîng tiÒn ®Õn mét h¹n ®é nµo ®ã míi lµm cho nã ®ñ søc ®Ó ®Çu t cho mét dù ¸n kinh doanh, cho dï lµ nhá nhÊt. V× thÕ, mét doanh nghiÖp dï ë møc ®é quy m« nµo muèn khëi nghiÖp th× nhÊt thiÕt ph¶i cã mét lîng vèn ph¸p ®Þnh ®ñ lín.
Ba lµ: Khi ®· cã ®ñ vÒ lîng, tiÒn ph¶i ®îc vËn ®éng nh»m môc ®Ých sinh lêi. C¸ch vËn ®éng vµ ph¬ng thøc vËn ®éng cña tiÒn l¹i do ph¬ng thøc ®Çu t kinh doanh quyÕt ®Þnh.
Trªn gãc ®é cña kinh tÕ thÞ trêng, gi¸ trÞ thùc cña doanh nghiÖp kh«ng chØ lµ phÐp tÝnh céng gi¶n ®¬n cña c¸c lo¹i vèn cè ®Þnh vµ vèn lu ®éng hiÖn cã, mµ ®iÒu quan träng h¬n cßn lµ c¸c gi¸ trÞ cña tµi s¶n kh¸c, nh: vÞ trÝ ®Þa lý cña doanh nghiÖp, nh÷ng bÝ quyÕt vÒ c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm, møc ®é uy tÝn cña s¶n phÈm trªn thÞ trêng, uy tÝn cña ngêi l·nh ®¹o doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng sinh lêi cña doanh nghiÖp... V× thÕ khi gãp vèn liªn doanh, c¸c thµnh viªn tham gia gãp vèn cã thÓ gãp b»ng tiÒn, m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ xëng, ®Êt vµ b»ng bÝ quyÕt kü thuËt, hoÆc kh¶ n¨ng uy tÝn kinh doanh. TÊt nhiªn khi gãp vèn, nh÷ng tµi s¶n ®ã ®Òu ®îc ®¸nh gi¸, x¸c ®Þnh l¹i, ®ã chÝnh lµ gi¸ trÞ thùc cña doanh nghiÖp.
Nh÷ng nhËn thøc trªn ®©y vÒ vèn kinh doanh kh«ng chØ gióp chóng ta trong viÖc x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ thùc cña mét doanh nghiÖp, mµ cßn gióp cho c«ng t¸c qu¶n lý, sö dông vèn cã mét tÇm nh×n réng ®Ó khai th¸c, sö dông nh÷ng tiÒm n¨ng s½n cã cña doanh nghiÖp phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
§Çu t vèn kinh doanh:
Doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã thÓ hiÓu lµ mét tæ chøc kinh doanh nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. Do ®ã ®éng lùc cña ®Çu t vèn lµ lîi nhuËn cao víi kh¶ n¨ng an toµn cao. Trong néi dung dung ho¹t ®éng cña tµi chÝnh doanh nghiÖp, qu¶n lý sö dông vèn kinh doanh lµ kh©u quan träng nhÊt, cã tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®Õn møc ®é t¨ng trëng hoÆc suy tho¸i cña mét doanh nghiÖp. Qu¶n lý sö dông vèn kinh doanh bao gåm nhiÒu kh©u nh: X¸c ®Þnh nhu cÇu vèn kinh doanh, khai th¸c t¹o lËp vèn kinh doanh, sö dông vµ b¶o toµn vèn kinh doanh...trong ®ã x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn kinh doanh lµ mét c«ng viÖc rÊt hÖ träng ®èi víi mét doanh nghiÖp nãi chung vµ ®Æc biÖt ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng, v× ®©y lµ kh©u cuèi cïng cña quyÕt ®Þnh tµi chÝnh. Trong kh©u nµy, ngêi qu¶n lý ph¶i t×m ®îc lêi gi¶i cña hµng lo¹t c¸c bµi to¸n, c¸c ph¬ng ¸n nh: C©n ®èi c¸c nguån vèn hiÖn cã, nÕu thiÕu vèn th× ph¶i khai th¸c tõ nh÷ng nguån nµo, b»ng ph¬ng thøc nµo; viÖc bè trÝ vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp theo tû lÖ nµo lµ hîp lý, c¸c biÖn ph¸p b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn ...§iÒu quan träng cã tÝnh nguyªn t¾c trong viÖc lùa chän mét quyÕt ®Þnh trong ®Çu t lµ ®é an toµn cña dù ¸n vµ møc doanh lîi cã kh¶ n¨ng thu ®îc, hay nãi c¸ch kh¸c lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc hiÖu qu¶ kh¶ thi cña dù ¸n. §Ó x¸c ®Þnh ®îc hiÖu qu¶ kh¶ thi cña dù ¸n ®Çu t, ngêi qu¶n lý ph¶i lu«n so s¸nh gi÷a lîi nhuËn thu ®îc víi c¸c yÕu tè chi phÝ nh gi¸ mua vèn (l·i suÊt) vµ thuÕ ph¶i nép, trong ®ã yÕu tè gi¸ mua vèn trong ®Çu t ®îc coi lµ yÕu tè quan träng nhÊt. Nhê cã sù so s¸nh nµy mµ b»ng b»ng c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt tÝnh to¸n nh: L·i suÊt kÐp, hiÖn t¹i ho¸ gi¸ trÞ cña mét kho¶n ®Çu t trong t¬ng lai, ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn...sÏ lµ c¬ së cho phÐp ngêi qu¶n lý cã thÓ lùa chän ph¬ng ¸n sö dông vèn cô thÓ nh: §Çu t vµo bªn trong hay ra bªn ngoµi, ®Çu t theo laäi h×nh nµo hoÆc nªn khai th¸c vèn ®Çu t tõ nguån nµo ®Ó cã hiÖu qu¶.
§èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt, th«ng thêng cã hai híng ®Çu t chñ yÕu lµ ®Çu t vµo bªn trong hay ®Çu t ra bªn ngoµi ...
§Çu t vµo bªn trong lµ nh÷ng kho¶n ®Çu t vèn ®Ó mua s¾m c¸c yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt khi khëi nghiÖp doanh nghiÖp nh; X©y dùng, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, mua nguyªn vËt liÖu, tiÒn thuª nh©n c«ng vµ c¸c chi phÝ vÒ thñ tôc kinh doanh nh: thuÕ tríc b¹, chi phÝ khai tr¬ng doanh nghiÖp, chi phÝ qu¶ng c¸o... Víi nh÷ng doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng th× tuú theo t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ, kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng, doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t thªm nh»m t¨ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh nh: ®Çu t ®æi míi s¶n phÈm, ®Çu t ®æi míi qui tr×nh c«ng nghÖ...
Bªn c¹nh híng ®Çu t bªn trong, doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t vèn ra bªn ngoµi hoÆc cßn gäi lµ ®Çu t tµi chÝnh. §Çu t ra bªn ngoµi thêng ®îc thÓ hiÖn díi c¸c h×nh thøc: Gãp vèn liªn doanh, ®Çu t mua cæ phiÕu, tr¸i phiÕu...Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng viÖc c¸c doanh nghiÖp ®Çu t ra bªn ngoµi kh«ng chØ nh»m môc tiªu thu ®îc lîi nhuËn mµ cßn nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m an toµn vèn, san sÎ rñi ro trong ®Çu t.
Cho dï lµ ®Çu t bªn trong hay ra bªn ngoµi, chñ doanh nghiÖp ph¶i lu t©m ®Õn c«ng viÖc tiÕp thÞ, tøc lµ ph¶i th¨m dß, ph©n tÝch, lùa chän ph¬ng ¸n ®Ó ®i ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh tµi chÝnh. C«ng viÖc nµy thêng ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së kÕt hîp gi÷a së trêng, thÕ m¹nh cña doanh nghiÖp víi c¸c yÕu tè kh¸ch quan cña thÞ trêng. V× vËy ®Ó ra mét quyÕt ®Þnh tµi chÝnh, ngêi qu¶n lý ph¶i lu ý c¸c yÕu tè sau:
Kh¶ n¨ng doanh lîi ®¹t ®îc vµ thêi gian thu håi vèn.
Dù kiÕn chñng lo¹i vµ sè lîng s¶n phÈm sÏ s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ trêng.
Kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt .
Lùa chän c«ng nghÖ thÝch hîp.
Lùa chän ng©n hµng giao dÞch.
Lùa chän m« h×nh vµ tæ chøc qu¶n lý.
Cuèi cïng lµ tæng hîp nhu cÇu vèn cÇn ®îc ®Çu t.
§Çu t vèn lµ hµnh ®éng chñ quan cã c©n nh¾c cña ngêi qu¶n lý trong viÖc bá vèn vµo môc tiªu kinh doanh nµo ®ã víi hy väng lµ sÏ ®a l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. §ã lµ thu nhËp rßng hay cßn gäi lµ phÇn gi¸ trÞ t¨ng sau khi ®· hoµn ®ñ sè vèn bá vµo ®Çu t. Thu nhËp rßng nµy cµng lín th× søc thu hót vµo ®Çu t cµng m¹nh. Thu nhËp rßng chÝnh lµ yÕu tè cña sù t¨ng trëng vÒ vèn cña nhµ ®Çu t, xÐt trªn gãc ®é cña toµn bé nÒn kinh tÕ, th× sù t¨ng trëng c¸ biÖt ®ã dÉn tíi t¨ng trëng chung. Song ë ®©y, vÊn ®Ò cã phøc t¹p h¬n, kh«ng thÓ coi t¨ng trëng chung lµ tæng cña sù t¨ng trëng c¸ biÖt. Bëi lÏ, mét sù t¨ng trëng c¸ biÖt cã thÓ kh«ng phï hîp víi yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ, thËm chÝ cßn g©y thiÖt h¹i cho nÒn kinh tÕ, nhÊt lµ ®øng trªn gãc ®é chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chiÕn lîc c¬ cÊu kinh tÕ. ChÝnh v× vËy, ta cÇn ph©n biÖt hai lo¹i ¶nh hëng cña kÕt qu¶ ®Çu t lµ ®Çu t t¨ng trëng vµ ®Çu t ph¸t triÓn.
§Çu t t¨ng trëng lµ ®Çu t mang l¹i kÕt qu¶ lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n lîng hµng ho¸, dÞch vô cña mét ngµnh, mét lÜnh vùc vµ do ®ã còng lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n lîng hµng ho¸, dÞch vô cña mét quèc gia kÐo theo møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi cña quèc gia ®ã còng t¨ng lªn.
§Çu t ph¸t triÓn còng cã kÕt qu¶ lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n lîng hµng ho¸, dÞch vô nhng ý nghÜa cña nã lµm thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ - x· héi cña quèc gia. Nãi c¸ch kh¸c, ®Çu t ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh ®Çu t lµm t¨ng trëng kinh tÕ song song víi thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ - x· héi.
Nguån vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá:
SÏ lµ sai lÇm trong c«ng t¸c ®Çu t sö dông vèn kinh doanh, nÕu ngêi qu¶n lý kh«ng bao qu¸t ®îc c¸c nguån vèn - néi dung vµ tÝnh chÊt cña c¸c nguån vèn cã thÓ huy ®éng ®îc trong s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy viÖc nghiªn cøu néi dung, tÝnh chÊt cña nguån vèn sÏ lµ c¬ së cho viÖc lùa chän, khai th¸c, huy ®éng vµ sö dông vèn mét c¸ch phï hîp víi nhu cÇu vèn vµ kh¶ n¨ng cho phÐp cña mçi doanh nghiÖp.
Vèn kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp cã thÓ ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau. Tuy nhiªn mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp còng chØ cã thÓ khai th¸c huy ®éng vèn trªn mét sè nguån nhÊt ®Þnh. V× thÕ ngêi ta cã thÓ c¨n cø vµo nguån h×nh thµnh vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp ®Ó cã nhËn biÕt doanh nghiÖp thuéc lo¹i h×nh nµo. Ch¼ng h¹n doanh nghiÖp cã vèn kinh doanh chñ yÕu thuéc nguån ng©n s¸ch Nhµ níc th× ®ã lµ doanh nghiÖp Nhµ níc, hoÆc mét doanh nghiÖp kh¸c l¹i cã vèn kinh doanh tõ nguån vèn tù cã vµ cæ phÇn th× ®ã lµ doanh nghiÖp t nh©n, mét c«ng ty cæ phÇn...®Ó ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i cã mét lîng vèn nhÊt ®Þnh vµ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp tiÕp tôc bæ sung vèn ®Ó t¨ng thªm tµi s¶n kinh doanh t¬ng øng víi sù t¨ng trëng qui m« s¶n xuÊt kinh doanh.
§èi víi mét doanh nghiÖp, vèn kinh doanh ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau. ë ®©y cÇn ph©n biÖt hai trêng hîp: Trêng hîp, nguån vèn kinh doanh khi h×nh thµnh doanh nghiÖp vµ trêng hîp nguån vèn kinh doanh bæ sung trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ...
Nguån vèn kinh doanh khi h×nh thµnh doanh nghiÖp:
Khi h×nh thµnh doanh nghiÖp, ®ßi hái ph¶i cã mét lîng vèn cÇn thiÕt tèi thiÓu cho ho¹t ®éng kinh doanh, nguån h×nh thµnh vèn kinh doanh ban ®Çu gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp ta cã thÓ kh¸i qu¸t chung nh sau:
Víi kÕ ho¹ch kinh doanh ®· ®îc Ên ®Þnh doanh nghiÖp cã thÓ t×m nguån vèn. Nh÷ng nguån vèn phæ biÕn nhÊt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá n»m trong hai lo¹i: Nguån vèn tù cã vµ nguån vèn tÝn dông.
Nguån vèn tù cã lµ nguån vèn do c¸ nh©n chñ doanh nghiÖp bá ra ®Ó ®Çu t kinh doanh. Nguån gèc cña lo¹i vèn nµy lµ phÇn ®Ó dµnh, tiÕt kiÖm trong ng©n s¸ch gia ®×nh hoÆc vèn cæ phÇn b»ng h×nh thøc ph¸t hµnh cæ phiÕu. Mét doanh nghiÖp Ýt nî, nhiÒu vèn tù cã sÏ lµm cho c¸c b¹n hµng tin tëng bá vèn ra cho vay, hoÆc gãp vèn cïng ®Çu t.
C¸c nguån vèn tÝn dông: Lµ c¸c kho¶n vèn mµ doanh nghiÖp cã thÓ vay dµi h¹n cña c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i, c«ng ty tµi chÝnh, c«ng ty b¶o hiÓm hoÆc c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian kh¸c, còng cã thÓ b»ng h×nh thøc doanh nghiÖp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy ®éng vèn ®Çu t cho ph¸t triÓn kinh doanh.
Nguån vèn trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp:
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp tiÕp tôc bæ sung vèn ®Ó t¨ng thªm tµi s¶n kinh doanh t¬ng øng víi sù t¨ng trëng quy m« kinh doanh. Sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp ®Õn møc ®é nhÊt ®Þnh ®ßi hái ph¶i bæ sung vèn kinh doanh ®Ó ®Çu t vµo tµi s¶n cè ®Þnh vµ tµi s¶n lu ®éng.
Theo c¸c nhµ kinh tÕ häc th× t¹i thêi ®iÓm khëi ®Çu cña mét doanh nghiÖp ®ång tiÒn cha nãi lªn ®îc ®iÒu g×, v× chóng kh«ng ®Î ra ®îc nh÷ng ý tëng hay, kh«ng thùc sù ®¶m b¶o cho sù thµnh c«ng cña mét doanh nghiÖp trong th¬ng trêng ®Çy b·o tè, nh÷ng cuèn hót bÊt tËn vµ sau khi xem xÐt nh÷ng thÊt b¹i, nh÷ng vô ph¸ s¶n hä ®i ®Õn kÕt luËn: “mäi tai ho¹ ®Òu do kh«ng ®ñ vèn quay vßng”.
ViÖc bæ sung vèn kinh doanh trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ v« cïng quan träng. §Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn bæ sung trong kinh doanh, doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng tõ hai nguån chÝnh ®ã lµ: Nguån vèn bªn trong doanh nghiÖp vµ nguån vèn tõ bªn ngoµi doanh nghiÖp.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng, ®iÒu ®ã ®· t¹o ra kh¶ n¨ng cho c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu h×nh thøc t¹o vèn.
Cã nhiÒu lo¹i nguån vèn. ViÖc lùa chän sö dông nguån vèn nµo kh«ng ph¶i dÔ dµng. Cã nhiÒu yÕ tè cÇn xem xÐt: nh lo¹i h×nh kinh doanh, nhu cÇu vèn lµ bao nhiªu, uy tÝn tµi chÝnh cña doanh nghiÖp...Sau ®©y lµ nguån vèn quan träng nhÊt mµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ sö dông vµ u nhîc ®iÓm cña tõng lo¹i.
Mét lo¹i nguån vèn c¬ b¶n mµ thêng hay bÞ c¸c doanh nghiÖp bá qua lµ vèn ë quü doanh nghiÖp (nguån vèn néi bé). §ã lµ sè tiÒn thuéc thu nhËp cña doanh nghiÖp ®îc gi÷ l¹i ë quü (nh quü khÊu hao, quü ph¸t triÓn s¶n xuÊt...). ChØ cã mét sè Ýt c¸c nhµ doanh nghiÖp võa vµ nhá nhí ra kho¶n tiÒn nµy vµ dïng nã ®Ó t¸i ®Çu t, më réng kinh doanh. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp véi v· ®i vay c¸c ng©n hµng. V× vËy ph¶i xem sè tiÒn trong quü doanh nghiÖp.
TÝn dông th¬ng m¹i: Mét nguån vèn kh¸c còng thêng bÞ bá qua ®ã lµ tÝn dông th¬ng m¹i hay tÝn dông hµng ho¸ mµ ngêi b¸n cÊp cho ngêi mua theo ph¬ng thøc b¸n chÞu.
Nguån vèn tù cã: §©y lµ lo¹i nguån vèn ®îc c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chó ý ®Çu tiªn. C¸c doanh nghiÖp tríc hÕt ph¶i nghiªn cøu kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh. Cßn cã nguån vèn c¸ nh©n nµo kh¸c cã thÓ ®em vµo sö dông.
Cuèi cïng c¸c nhµ doanh nghiÖp cã thÓ huy ®éng c¸c nguån vèn nhµn rçi trong d©n chóng b»ng quan hÖ vµ uy tÝn cña m×nh.
Vèn vay ng©n hµng: C¸c ng©n hµng cho vay vèn cã nhiÒu h×nh thøc. C¸c lo¹i vèn chñ yÕu lµ vèn vay phôc vô trùc tiÕp mua b¸n hµng ho¸, vèn vay cã kú h¹n, vay ®¶m b¶o b»ng c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp, vay b»ng ®¶m b¶o b»ng hµng ho¸ vµ vèn vay ®¶m b¶o b»ng tµi s¶n cña doanh nghiÖp.
Sö dông cã hiÖu qu¶ vèn víi sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta:
Cã vèn cho t¨ng trëng kinh tÕ lµ mét viÖc song biÖn ph¸p ph©n phèi vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng.
C«ng nghiÖp ho¸, thùc chÊt lµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i. Tríc sù bïng næ cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt lÇn hai, ®Ó ®Êt níc tiÕn nhanh, tiÕn m¹nh lªn hiÖn ®¹i, ph¶i triÖt ®Ó lîi dông thµnh tùu khoa häc kü thuËt hiÖn cã cña thÕ giíi. Do ®ã, viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta hiÖn nay võa lµ môc ®Ých c¬ khÝ ho¸ s¶n xuÊt, thay thÕ lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®éng m¸y mãc, võa nh»m t¹o ra nh÷ng bíc nh¶y vät ®i t¾t tõ thñ c«ng lªn th¼ng tù ®éng ho¸ ë mét sè nghµnh mòi nhän. §èi víi mét sè lÜnh vùc kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn chóng ta cã thÓ; “ Kh«ng chØ ®i tuÇn tù c¬ giíi ho¸, tù ®éng ho¸, tin häc ho¸ mµ ph¶i kÕt hîp ®ång thêi c¸c thµnh tùu trªn nhiÒu lÜnh vùc vµ cã nh÷ng mòi nhän ®i t¾t ®ãn ®Çu. Kh«ng chØ ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn mµ cßn ph¶i biÕt tËn dông vµ hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ truyÒn thèng”.
Tõ t duy ®æi míi vÒ c«ng nghiÖp ho¸ nãi trªn, cã thÓ rót ra chÕ ®é ph©n phèi vµ sö dông vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá theo híng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ph¶i g¾n víi chiÕn lîc kinh tÕ x· héi. Sù g¾n b㠮㠮îc thÓ hiÖn ë viÖc bè trÝ c¬ cÊu sö dông vèn gi÷a c¸c ngµnh vµ c¸c vïng kinh tÕ.
Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp tríc ®©y, c¸c doanh nghiÖp quèc doanh ®Òu ®îc nhµ níc tµi trî vèn, nÕu thiÕu ®îc ng©n hµng cho vay víi l·i suÊt u ®·i. Trong c¬ chÕ bao cÊp nÆng nÒ nh vËy, vai trß cña c¸c gi¶i ph¸p sö dông cã hiÖu qu¶ vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®îc ®Æt ra nh nh÷ng nhu cÇu cÊp b¸ch, cã tÝnh sèng cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. ChÕ ®é bao cÊp mét mÆt ®· thñ tiªu tÝnh chñ ®éng cña c¸c doanh nghiÖp, mÆt kh¸c ®· t¹o ra sù c©n ®èi gi¶ t¹o vÒ quan hÖ cung cÇu vèn trong nÒn kinh tÕ.
C¸c doanh nghiÖp kinh doanh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng nh hiÖn nay ®ßi hái sù tån t¹i mét lîng vèn nh mét tiÒn ®Ò b¾t buéc. Kh«ng cã vèn sÏ kh«ng cã bÊt kú c«ng viÖc kinh doanh nµo. TiÒn vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lµ tiÒn ®Ò ®èi víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham ra vµo qu¸ tr×nh kinh doanh.
C¹nh tranh vµ kh¸t väng lîi nhuËn ®· thùc sù th«i thóc doanh nghiÖp t¨ng cêng ®Çu t ®æi míi thiÕt bÞ, ®Çu t vµo nh÷ng ngµnh nghÒ míi, ®Çu t chiÕm lÜnh thÞ trêng...T×nh h×nh trªn ®©y ®· lµm gia t¨ng nhu cÇu vèn vµ ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp.
V× vËy, vai trß cña c¸c gi¶i ph¸p sö dông hiÖu qu¶ vèn cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung; c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng ë níc ta hiÖn nay lµ mét bé phËn then chèt cña chiÕn lîc vèn. Vai trß c¸c gi¶i ph¸p ®ã ®îc thÓ hiÖn trªn c¸c mÆt c¬ b¶n sau:
Mét lµ: Gi¶i ph¸p sö dông cã hiÖu qu¶ vèn cã vai trß quan träng trong viÖc khai th¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ hiÖn thùc, cã hiÖu qu¶ cao vµ cã kh¶ n¨ng thu håi vèn cao.
Hai lµ: C¸c gi¶i ph¸p sö dông vèn cã t¸c dông trong viÖc ®iÒu hµnh sö dông vèn phï hîp víi c¸c môc tiªu lín cña nÒn kinh tÕ theo yªu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.
Ba lµ: C¸c gi¶i ph¸p sö dông hiÖu qu¶ vèn cã t¸c dông ®Èy nhanh viÖc x©y dùng c¬ së vËt chÊt kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ mét sè ngµnh mòi nhän, ngµnh cã kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn cao, cã kh¶ n¨ng hoµn vèn nhanh t¹o thu nhËp lín cho x· héi.
Bèn lµ: C¸c gi¶i ph¸p sö dông hiÖu qu¶ vèn cã t¸c dông sö dông tèt nguån “ chÊt x¸m” kinh tÕ.
N¨m lµ: C¸c gi¶i ph¸p sö dông hiÖu qu¶ vèn cã t¸c dông t¨ng vßng quay cña vèn trong doanh nghiÖp võa vµ nhá, ®Ó vèn chu chuyÓn ®îc liªn tôc kh«ng gi¸n ®o¹n, ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp võa vµ nhá thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh doanh cña m×nh.
Nh vËy, c¸c gi¶i ph¸p sö dông hiÖu qu¶ vèn cã nh÷ng vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp. C¸c gi¶i ph¸p sö dông hiÖu qu¶ vèn bao gåm nh÷ng gi¶i ph¸p nµo, néi dung, ®iÒu kiÖn, t¸c dông cña tõng gi¶i ph¸p sÏ ®Ò cËp ë ch¬ng 3.
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng vÒ sö dông vèn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam
2.1 Thùc tr¹ng vÒ sö dông vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë VN:
2.1.1 Bøc tranh tæng qu¸t nguån gèc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam:
C«ng nghiÖp ho¸ lµ con ®êng ®a ®Õn mét nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i vµ cã møc t¨ng trëng cao. Nh÷ng nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i nhÊt ngµy nay ngµy cµng dùa trªn sù ph¸t triÓn cña nÒn ngµnh dÞch vô tinh x¶o. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ ®ã ph¶i tr¶i qua mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©u dµi, tõ chç lµ nh÷ng nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n chuyÓn dÇn thµnh nÒn kinh tÕ lÊy c«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh dÞch hç trî c«ng nghiÖp lµm trung t©m.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng ph¶i lµ h×nh thøc së h÷u riªng biÖt, mµ lµ mét h×nh thøc ph¸t triÓn ®an xen. NÒn kinh tÕ níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay còng t¬ng tù nh vËy. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ vÊn ®Ò ®îc Nhµ níc hÕt søc quan t©m. Tuy nhiªn møc ®é ®¸nh gi¸ vai trß, vÞ trÝ cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë tõng giai ®o¹n cã kh¸c nhau:
- Giai ®o¹n 1: Tõ héi nghÞ Trung ¬ng lÇn thø 6 kho¸ IV (th¸ng 8 n¨m 1979) ®Õn th¸ng 8/1976:
Héi nghÞ Trung ¬ng lÇn thø 6 (kho¸ IV) cã thÓ coi lµ møc ®¸nh dÊu khëi ®Çu c«ng cuéc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ cña níc ta. T¹i Héi nghÞ, lÇn ®Çu tiªn §¶ng ta ®a ra quan ®iÓm ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn díi nh÷ng chñ tr¬ng cô thÓ nh: “bá ng¨n s«ng cÊm chî”, “cho s¶n xuÊt bung ra”, thõa nhËn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ víi nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ: ë MiÒn Nam cã 5 thµnh phÇn kinh tÕ, ë MiÒn B¾c cã 3 thµnh phÇn kinh tÕ; kinh tÕ t b¶n t nh©n kh«ng ®îc thuª mín qu¸ 5-10 c«ng nh©n. ViÖc chÊp hµnh nh÷ng quan ®iÓm míi ®ã thÓ hiÖn râ nhÊt trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Trong giai ®o¹n nµy toµn bé ngµnh c«ng nghiÖp ®îc chia ra thµnh c«ng nghiÖp quèc doanh vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp.
TiÓu thñ c«ng nghiÖp theo nghÜa ®en lµ c«ng nghiÖp nhá vµ c«ng nghiÖp thñ c«ng. Trong thùc tÕ còng diÔn ra ®óng nh vËy, hÇu hÕt c¸c c¸c doanh nghiÖp khu vùc tiÓu thñ c«ng nghiÖp mµ chñ yÕu lµ hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c ®Òu cã qui m« nhá c¶ vèn lÉn sè lîng lao ®éng. Sù thuª mín lao ®éng bÞ h¹n chÕ nghiªm ngÆt v× hµnh vi nµy ®îc coi lµ bãc lét.
ChÝnh s¸ch ®èi xö víi khu vùc c«ng nghiÖp quèc doanh vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp trong giai ®o¹n nµy nh×n chung lµ kh«ng b×nh ®¼ng. C¸c doanh nghiÖp tiÓu thñ c«ng nghiÖp kh«ng ®îc ®Çu t ®óng møc, viÖc vay vèn ng©n hµng bÞ h¹n chÕ, hay cã thÓ nãi kh¸ch hµng ngoµi quèc doanh thêng ph¶i vay vèn víi l·i suÊt cao h¬n so víi doanh nghiÖp Nhµ níc, thËm chÝ c¶ tiÒn l¬ng, tiÒn thëng cña ngêi lao ®éng trong khu vùc tiÓu thñ c«ng nghiÖp còng ph¶i thÊp h¬n ngêi c«ng nh©n trong khu vùc quèc doanh cïng lo¹i.
§Þnh híng ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp khu vùc tiÓu thñ c«ng nghiÖp chØ lµ sù tån t¹i t¹m thêi trong qu¸ tr×nh tiÕn lªn s¶n xuÊt lín x· héi chñ nghÜa. C¸c ®¬n vÞ c¸ thÓ ph¶i tiÕn lªn thµnh c¸c ®¬n vÞ tËp thÓ, c¸c ®¬n vÞ tËp thÓ cã møc ®é tËp thÓ ho¸ t liÖu s¶n xuÊt thÊp nh hîp t¸c x· bËc thÊp ph¶i chuyÓn lªn hîp t¸c x· bËc cao. Hîp t¸c x· bËc cao khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn sÏ chuyÓn thµnh xÝ nghiÖp quèc doanh.
Quan ®iÓm nhËn thøc nh trªn ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn thùc tr¹ng ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Sau mÊy chôc n¨m x©y dùng c¬ së s¶n xuÊt, trang thiÕt bÞ cña hîp t¸c x· - tæ hîp t¸c vÉn rÊt nghÌo nµn, l¹c hËu ngêi qu¶n lý kh«ng ®îc ®µo t¹o, nhiÒu ngµnh nghÒ truyÒn thèng bÞ mai mét. Bíc vµo c¬ chÕ thÞ trêng tuyÖt ®¹i bé phËn c¸c c¬ së nµy kh«ng tån t¹i ®îc ph¶i gi¶i t¸n hµng lo¹t.
- Giai ®o¹n 2: Tõ n¨m 1986 ®Õn khi LuËt Doanh nghiÖp ra ®êi vµ cã hiÖu lùc (th¸ng 6/1999)
Tõ sau §¹i héi §¶ng lÇn thø VI n¨m 1986, ch¬ng tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ c¬ b¶n cña ViÖt Nam míi ®îc ®a ra thùc hiÖn víi tªn gäi: “§æi míi”. Trong ®ã träng t©m lµ ®æi míi kinh tÕ. Quan ®iÓm c¬ b¶n ®ã t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ viÖc thõa nhËn sù tån t¹i l©u dµi vµ vai trß cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ë ViÖt Nam, song ph¶i nãi r»ng, chÝnh s¸ch ®èi víi khu vùc ngoµi quèc doanh ®îc thay ®æi vÒ chÊt kÓ tõ khi Bé ChÝnh trÞ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ban hµnh nghÞ quyÕt sè 16/NQTW ngµy 15/7/1988 thõa nhËn vai trß cña c¸c khu vùc ngoµi quèc doanh vµ sù ph¸t triÓn cña chóng ®îc Nhµ níc chÝnh thøc khuyÕn khÝch vµ hç trî, trong ®ã nªu râ r»ng:
- Chóng sÏ ho¹t ®éng bªn ngoµi qu¸ tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ Nhµ níc
- Chóng sÏ kh«ng bÞ c¸c c¬ quan ®éc quyÒn cña Nhµ níc ph©n biÖt ®èi xö vÒ mÆt cung cÊp nguyªn vËt liÖu vµ c¸c phô tïng sö dông thay thÕ.
- Chóng ®îc b×nh ®¼ng víi c¸c ®¬n vÞ quèc doanh vÒ cung cÊp trang thiÕt bÞ.
- Nh÷ng c¬ së lµm hµng xuÊt khÈu ®îc sö dông ngo¹i tÖ kiÕm ®îc ®Ó nhËp khÈu trang thiÕt bÞ vµ ®îc tù t×m thÞ trêng ®Çu ra.
- Nh÷ng c¬ së xuÊt khÈu cã thÓ ký kÕt hîp ®ång víi níc ngoµi.
- Chóng cã thÓ ®îc ®¶m b¶o kh«ng ph¶i tr¶ tiÒn vÒ ®µo t¹o kü thuËt vµ c«ng nghÖ cña c¸c trêng ®µo t¹o Nhµ níc.
- Chóng ®îc hëng vµ b¶o vÖ quyÒn t¸c gi¶ vÒ c¸c ph¸t minh cña m×nh
ViÖc thõa nhËn kinh tÕ t nh©n ®· ®îc nh¾c l¹i trong chiÕn lîc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn n¨m 2000 vµ ®îc §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VII th«ng qua trong ®ã nªu râ: “Mäi c«ng d©n ®îc tù do ho¹t ®éng kinh doanh theo ph¸p luËt, quyÒn së h÷u vµ thu nhËp hîp ph¸p cña hä ®îc b¶o vÖ. NÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn víi nhiÒu lo¹i h×nh së h÷u vµ tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt, nh»m t¨ng nhanh sù ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Mäi ®¬n vÞ kinh tÕ, bÊt kÓ hÖ thèng së h÷u nh thÕ nµo ®Òu ho¹t ®éng trong mét hÖ thèng kinh doanh tù chñ hîp t¸c vµ c¹nh tranh b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt. Kinh tÕ t b¶n t nh©n ®îc ph¸t triÓn kh«ng h¹n chÕ vÒ quy m« vµ vÞ trÝ ë c¸c khu vùc vµ ngµnh kh«ng bÞ ph¸p luËt ng¨n cÊm...”
Nhµ níc duy tr× chÝnh s¸ch v× mét nÒn kinh tÕ hçn hîp kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, kh«ng tíc ®o¹t tµi s¶n hîp ph¸p kh«ng Ðp buéc tËp thÓ ho¸ t liÖu s¶n xuÊt hoÆc ¸p ®Æt c¬ cÊu kinh doanh, khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng.
Trong giai ®o¹n nµy c¸c xÝ nghiÖp t nh©n vµ tËp thÓ kh«ng h¼n lµ hiÖn tîng míi mÎ hoÆc nhá nhÆt ë níc ta, cô thÓ:
Trong giai ®o¹n nµy, nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn dùa trªn sù tån t¹i vµ ®an xen nhiÒu h×nh thøc së h÷u ®· bíc ®Çu kh¬i dËy c¸c nguån lùc cña ®Êt níc, t¹o ra sù n¨ng ®éng trong ho¹t ®éng kinh tÕ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng trëng vµ nhÞp ®é t¬ng ®èi cao. §Æc biÖt khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®ãng vai trß lín vµ ®ang ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn.
VÊn ®Ò nµy ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau:
B¶ng 3: Bíc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta trong giai ®o¹n 1991-1994.
Lo¹i doanh nghiÖp
Tæng sè (tÝnh ®Õn cuèi 1994)
Chia ra
Sè doanh nghiÖp
Vèn
(tû ®ång)
Tõ 1991 ®Õn cuèi 1993
N¨m 1994
Sè DN
Vèn (tû ®ång)
Sè DN
Vèn (tû ®ång)
Tæng sè
26.282
56.382
18.854
40.081
7.428
16.251
Doanh nghiÖp t nh©n
13.772
2.000
8.684
1.321
5.088
679
C«ng ty TNHH
5.120
3.599
3.3390
2.573
1.730
1.026
C«ng ty cæ phÇn
133
1.022
106
807
27
215
Doanh nghiÖp Nhµ níc
6.042
48.713
5.704
34.612
338
14.102
Doanh nghiÖp ®oµn thÓ
279
997
214
768
65
229
V¨n phßng ®¹i diÖn
936
756
180
(Nguån tµi liÖu: Kinh tÕ ViÖt Nam 1990-1995 T¹p chÝ kinh tÕ ViÖt Nam, sè th¸ng 4 n¨m 1996)
Qua sè liÖu b¶ng tÝnh trªn, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 1994, sau gÇn mêi n¨m tõ khi cã chñ tr¬ng ph¸t triÓn mäi thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi 6.042 doanh nghiÖp Nhµ níc, sè doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh míi cã lµ 20.240 doanh nghiÖp, ®©y lµ con sè cßn qu¸ nhá bÐ ®èi víi mét quèc gia 74 triÖu d©n.
Râ rµng, ViÖt Nam cÇn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nh©n d©n thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp ®Ó më thªm c¸c laäi h×nh doanh nghiÖp míi thÝch hîp víi c¸c ®èi tîng kh¸c nhau vµ thÓ chÕ ho¸ nã lµ vÊn ®Ò ®ang trë nªn cÊp thiÕt.
Kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®· cã bíc ph¸t triÓn míi c¶ vÒ sè lîng doanh nghiÖp mµ ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong nh÷ng ngµnh nghÒ ®ßi hái Ýt vèn ®Çu t, mau thu håi vèn. BiÓu hiÖn lµ c¸c doanh nghiÖp ®Òu thµnh lËp vµo n¨m 1989 vµ t¨ng lªn rÊt nhanh tõ n¨m 1990, ®ång thêi xuÊt hiÖn nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp míi nh c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn… §iÒu ®¸ng chó ý lµ kinh tÕ ngoµi quèc doanh thêng ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n kinh tÕ quèc doanh. VÝ dô: Trong ngµnh c«ng nghiÖp th× 1 ®ång vèn tµi s¶n cè ®Þnh cña tiÓu thñ c«ng nghiÖp lµm ra 4-5 ®ång gi¸ trÞ s¶n lîng, cßn cña c«ng nghiÖp quèc doanh th× chØ t¹o ra 1 ®ång. HoÆc trong th¬ng m¹i dÞch vô, cïng sö dông mét diÖn tÝch kinh doanh nh nhau nhng th¬ng m¹i dÞch vô cña t nh©n thêng ®ãng gãp cho ng©n s¸ch Nhµ níc nhiÒu h¬n tõ 5-10 lÇn so víi th¬ng m¹i Nhµ níc.
- Giai ®o¹n 3: Tõ khi LuËt Doanh nghiÖp cã hiÖu lùc cho ®Õn nay.
LuËt Doanh nghiÖp ®îc ban hµnh cã hiÖu lùc tõ 1/1/2000 ®· ®¬n gi¶n ho¸ rÊt nhiÒu thñ tôc hµnh chÝnh kh«ng cÇn thiÕt nh»m t¹o thuËn lîi trong viÖc ®¨ng ký vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi gi¶m chi phÝ ®Çu vµo cho doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ®îc cô thÓ ho¸ b»ng c¸c v¨n b¶n luËt vµ díi luËt, thÓ hiÖn sù quyÕt t©m cña Nhµ níc ®èi víi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy. Cô thÓ:
Th«ng t sè 96/1999/TT-BTC ngµy 8/12/1999 cña Bé Tµi chÝnh híng dÉn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®èi víi c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ s¶n lîng lín, thu nhËp cao.
Th«ng t 82/2000/TT-BTC ngµy 14/8/2000 cña Bé Tµi chÝnh híng dÉn chÝnh s¸ch tµi chÝnh nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i.
Th«ng t liªn tÞch sè 2341/2000/TTLT/KHCNMT-BTC ngµy 22/11/2000 cña liªn bé híng dÉn NghÞ ®Þnh 119/1999/N§-CP ngµy 18/9/1999 cña ChÝnh phñ vÒ mét sè chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ tµi chÝnh khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ®Çu t vµo ho¹t ®éng khoa häc, c«ng nghÖ.
QuyÕt ®Þnh 132/2000/Q§-TTg ngµy 24/11/2000 cña Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n.
NghÞ ®Þnh sè 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 cña ChÝnh phñ vÒ trî gióp ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá.
QuyÕt ®Þnh sè 193/2001/Q§-TTg ngµy 20/2/2001 cña Thñ tíng ChÝnh phñ ban hµnh qui chÕ thµnh lËp, tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña quü b¶o l·nh tÝn dông doanh nghiÖp võa vµ nhá.
Trong nghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 5 cña Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng kho¸ IX ®· ®a ra c¸c nhiÖm vô cô thÓ ®Ó khuyÕn khÝch kinh tÕ t nh©n ph¸t triÓn, cô thÓ:
Thèng nhÊt c¸c quan ®iÓm chØ ®¹o ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n;
T¹o m«i trêng thuËn lîi vÒ thÓ chÕ vµ t©m lý x· héi cho sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t nh©n;
Söa ®æi, bæ sung mét sè c¬ chÕ, chÝnh s¸ch nh:
+ ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai
+ ChÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông
+ ChÝnh s¸ch lao ®éng, tiÒn l¬ng
+ ChÝnh s¸ch hç trî vÒ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ
+ ChÝnh s¸ch hç trî vÒ th«ng tin, xóc tiÕn th¬ng m¹i
+ TiÕp tôc nghiªn cøu, tæng kÕt thùc tiÔn ®Ó thÊy râ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ t nh©n ë níc ta trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, ph©n tÝch thùc tr¹ng, xu híng ph¸t triÓn ®Ó cã quyÕt s¸ch phï hîp ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n theo chñ tr¬ng cña §¶ng.
TiÕp tôc hoµn thiÖn t¨ng cêng qu¶n lý nhµ níc;
T¨ng cêng l·nh ®¹o cña §¶ng, ph¸t huy vai trß cña MÆt trËn Tæ quèc, c¸c ®oµn thÓ nh©n d©n vµ c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ t nh©n.
Ngoµi ra hµng n¨m ChÝnh phñ cßn tæ chøc gÆp gì trùc tiÕp gi÷a Thñ tíng ChÝnh phñ vµ ®¹i diÖn c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nh»m gi¶i quyÕt c¸c víng m¾c kÞp thêi cña ®èi tîng doanh nghiÖp nµy.
Víi nh÷ng cè g¾ng trªn th× sau n¨m 2000 (mét n¨m sau khi thùc hiÖn LuËt Doanh nghiÖp) th× ®· cã 14.417 doanh nghiÖp møc vµ 15.000 hé kinh doanh c¸ thÓ ®îc thµnh lËp, tæng sè vèn ®¨ng ký ®¹t h¬n 24 ngµn tû ®ång (t¬ng ®¬ng 1,65 tØ USD). Sè lîng doanh nghiÖp n¨m 2000 t¨ng gÊp 3 lÇn, sè vèn t¨ng gÊp 5 lÇn so víi n¨m 1999. N¨m 2001 ®· cã thªm 21.040 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký ho¹t ®éng, t¨ng 1,46 lÇn, vèn t¨ng gÊp 1,78 lÇn so víi n¨m 2000 (Trang 41-42, sè 22 T¹p chÝ céng s¶n, n¨m 2002).
§iÒu ®¸ng lu ý lµ trong khi doanh nghiÖp võa vµ nhá khu vùc d©n doanh t¨ng lªn nhanh chãng th× khu vùc nh._.µng c«ng nghÖ, ®· bít ®i ®îc t×nh tr¹ng xuÊt khÈu kho¸ng s¶n tõ ®ã n©ng cao ®îc gi¸ trÞ c¸c lo¹i hµng nµy. Nãi réng ra lµ ®· da ®îc “gi¸ trÞ néi ®Þa” bao gåm nguyªn vËt liÖu, lao ®éng ®Þa ph¬ng.. vµo hµng c«ng nghiÖp xuÊt khÈu.
Gi¶i ph¸p sö dông vèn kinh doanh ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá qua h×nh thøc tÝn dông.
ThiÕu vèn lµ mét h¹n chÕ nghiªm träng vµ thêng xuyªn ®èi víi sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ( nh ®· ph©n tÝch ë ch¬ng II). MÆc dï mét ®iÒu nghe cã vÎ nh nghÞch lý thêng x¶y ra ®ã lµ c¸c doanh nghiÖp lu«n mong muèn cã nhiÒu vèn ®Ó hä cã thÓ sö dông cã hiÖu qu¶ vµo kinh doanh, ®Çu t nhng thùc tÕ th× doanh nghiÖp lu«n trong t×nh tr¹ng thiÕu vèn. NÒn tµi chÝnh ViÖt nam ®· ph©n phèi vµ sö dông vèn ng©n s¸ch theo khu«n khæ cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, nã cha ®ñ kh¶ n¨ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu lµ trung gian cã hiÖu qu¶ vÒ vèn trong mét nÒn kinh tÕ cã nhiÒu thµnh phÇn, kÕt qu¶ trªn cho thÊy phÇn lín c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng cã nguån vèn bæ sung tõ quü tÝn dông vµ c¸c kho¶n vay chÝnh thèng nªn buéc ph¶i dùa vµo kh¶ n¨ng cña m×nh ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Tõ quan ®iÓm hiÖu qu¶ kinh tÕ th× thËt v« lý khi kh«ng cã c¬ chÕ ®Ó chuyÓn vèn tõ ngêi thùc sù cÇn vµ n¬i ®ång vèn mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn nhÊt. Tõ ®ã cã thÓ nªu lªn mét vÊn ®Ò lµ kh«ng mét biÖn ph¸p nµo cã thÓ ®ãng gãp tèt h¬n ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó t¨ng cêng kh¶ n¨ng trong viÖc t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp, ®ã chÝnh lµ viÖc t¹o ra mét hÖ thèng tµi chÝnh phôc vô cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá víi nguån tÝn dông trªn c¬ së th¬ng m¹i chÆt chÏ vµ huy ®éng c¸c nguån vèn nhµn rçi.
Gi¶i ph¸p sö dông vèn qua h×nh thøc tÝn dông u ®·i:
§©y lµ mét h×nh thøc hç trî tµi chÝnh th«ng qua viÖc cho vay vèn víi l·i suÊt thÊp ®îc chó ý vµ cÇn thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá míi ®îc thµnh lËp ë ViÖt Nam.
§©y còng lµ mét biÖn ph¸p hç trî cã hiÖu qu¶ vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng. §Æc biÖt trong giai ®o¹n tríc m¾t khi kinh tÕ thÞ trêng vèn ®ang h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Thùc tÕ cho thÊy, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chñ yÕu dùa vµo c¸c nguån vèn nhá bÐ cña m×nh, nguån vèn vay trung vµ dµi h¹n tõ hÖ thèng ng©n hµng rÊt h¹n chÕ, t×nh h×nh ®ã lµm cho viÖc huy ®éng vèn bæ sung ®Ó ®Çu t chiÒu s©u vµ më réng ë nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm ¨n cã hiÖu qu¶ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Kh«ng cã vèn th× kh«ng thÓ nãi ®Õn kh¶ n¨ng t¨ng trëng vÒ qui m« kinh doanh, ®æi míi kü thuËt, c«ng nghÖ, v× vËy khã cã thÓ c¹nh tranh víi thÞ trêng quèc tÕ. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, tÝn dông nhµ níc cã vai trß cùc kú quan träng. Nhµ níc cã thÓ t¹o vèn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá b»ng c¸ch cho vay tõ c¸c nguån:
Sù hç trî cña ng©n s¸ch nhµ níc thu theo tû lÖ nhÊt ®Þnh so víi GDP.
H×nh thµnh quü hç trî ®Çu t doanh nghiÖp võa vµ nhá.
Nguån vèn ODA, c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ …
Nguån vèn nµy cÇn ®îc tËp trung sö dông ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ho¹t ®éng trong lÜnh vùc sau:
+ Nh÷ng doanh nghiÖp thùc hiÖn ch¬ng tr×nh, dù ¸n ®îc duyÖt, c¸c lÜnh vùc ®Çu t Nhµ níc cÇn u ®·i nh ®Çu t ë vïng cÇn khuyÕn khÝch ®Çu t...
+ Nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt nh÷ng mÆt hµng, s¶n phÈm thiÕt yÕu cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, hµng xuÊt khÈu, s¶n phÈm thay thÕ hµng nhËp khÈu.
+ Nh÷ng doanh nghiÖp khai th¸c, chÕ biÕn n«ng l©m, thuû, h¶i s¶n xuÊt khÈu.
+ Nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm c¬ khÝ phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ chÕ biÕn n«ng s¶n.
§Ó sö dông tèt nguån vèn nµy, Nhµ níc cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau:
Nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch qui ®Þnh cô thÓ ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Çu t kinh doanh ë nh÷ng lÜnh vùc, khu vùc nµy, ngµnh nµo sÏ ®îc hëng tÝn dông u ®·i vµ ph¶i cã c¸c chÕ ®Þnh tµi chÝnh vÒ sö dông tÝn dông u ®·i.
Sím x©y dùng, th«ng qua vµ ®iÒu phèi chÆt chÏ theo qui ho¹ch vµ sö dông vèn tÝn dông u ®·i g¾n víi qui ho¹ch ®Çu t nãi chung vµ qui ho¹ch ®Çu t ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá nãi riªng.
Ph¶i h×nh thµnh tæ chøc tµi chÝnh trùc thuéc ChÝnh phñ, tæ chøc tµi chÝnh chuyªn lµm nhiÖm vô xem xÐt ®Ó cÊp tÝn dông u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ph©n t¸n nh hiÖn nay.
Nhµ níc khÈn tr¬ng ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc thµnh lËp quü hç trî doanh nghiÖp võa vµ nhá.
b. Gi¶i ph¸p sö dông vèn th«ng qua c¸c h×nh thøc b¶o l·nh tÝn dông.
Th«ng thêng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá khã ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu vÒ c¸c ®iÒu kiÖn cho vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông. MÆt kh¸c, nh×n chung c¸c tæ chøc tÝn dông thêng cã xu híng thùc thi mét th¸i ®é b¶o thñ trong viÖc ®¸nh gi¸ gÝa gi¸ trÞ - tÝn dông xøng ®¸ng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá mµ thiªn vÒ ¸p ®Æt nh÷ng ®iÒu kiÖn chÆt chÏ tríc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. H¬n n÷a chi phÝ cho viÖc thÈm ®Þnh cho vay vèn ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá thêng lµ khã kh¨n vµ mÊt thêi gian ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông, v× vËy, c¸c tæ chøc tÝn dông thêng lµm theo c¸ch dÔ h¬n vµ an toµn h¬n lµ lo¹i bá nh÷ng ®¬n xin vay cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn, ®Ó gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá sö dông vèn tÝn dông trong kinh doanh cÇn thiÕt ph¶i cã gi¶i ph¸p b¶o l·nh tÝn dông.
§Ó thùc hiÖn ®îc b¶o l·nh tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, cÇn ph¶i cã liªn hiÖp b¶o l·nh tÝn dông. Liªn hiÖp nµy ®îc thµnh lËp nh lµ mét hÖ thèng mµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã thÓ cÇn ®Õn khi hä gÆp khã kh¨n trong vay vèn tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh t nh©n. HÖ thèng nµy hç trî bæ sung c¸c kho¶n vay trùc tiÕp tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh cña ChÝnh phñ vµ lµ ph¬ng tiÖn ®Ó t¨ng thªm c¸c kho¶n cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá b»ng c¸ch sö dông vèn cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh t nh©n.
Liªn hiÖp b¶o l·nh tÝn dông lµ mét tæ chøc b¶o l·nh nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá dÔ dµng ®îc sö dông nh÷ng kho¶n vay. V× ho¹t ®éng cña liªn hiÖp b¶o l·nh tÝn dông lµ khi mét doanh nghiÖp võa vµ nhá kh«ng cã b¶o l·nh vay vèn kinh doanh tõ mét tæ chøc tÝn dông th× héi liªn hiÖp b¶o l·nh tÝn dông sÏ b¶o l·nh kho¶n vay ®ã. NÕu ngêi vay trong trêng hîp nµy lµ doanh nghiÖp võa vµ nhá, kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî, th× liªn hiÖp b¶o l·nh tÝn dông sÏ hoµn tr¶ kho¶n vay ®ã thay mÆt cho doanh nghiÖp. Sau nµy, doanh nghiÖp sÏ hoµn tr¶ l¹i kho¶n nî ®ã cho liªn hiÖp b¶o l·nh tÝn dông.
Thñ tôc qu¸ tr×nh xin b¶o l·nh vµ quyÕt ®Þnh b¶o l·nh nh sau:
Doanh nghiÖp võa vµ nhá ®Ö ®¬n xin b¶o l·nh tÝn dông
Tæ chøc hîp t¸c b¶o l·nh tÝn dông lµ bªn nhËn ®¬n, sÏ nghiªn cøu vµ xem xÐt néi dung cña ®¬n vµ khi thÊy néi dung hîp lý sÏ chuyÕn viÖc chÊp nhËn b¶o l·nh tíi tæ chøc tµi chÝnh.
Tæ chøc tµi chÝnh ®· nhËn, tuyªn bè “®ång ý b¶o l·nh” c¶u tæ chøc hîp t¸c b¶o l·nh tÝn dông sÏ cho doanh nghiÖp vay. Vµo thêi ®iÓm nµy, sÏ tr¶ mét kho¶n phÝ b¶o l·nh tÝn dông (phÝ gèc lµ 1% sè vèn vay, céng thªm mét kho¶n nµo ®ã) cho tæ chøc b¶o l·nh tÝn dông.
Sau ®ã, doanh nghiÖp ph¶i hoµn tr¶ l¹i vèn vay theo c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n. Tuy nhiªn, trong trêng hîp doanh nghiÖp kh«ng thÓ tr¶ næi kho¶n tiÒn vay ®ã th× v× c¸c lý do cô thÓ nµo ®ã th× tæ chcs hîp t¸c b¶o l·nh tÝn dông sÏ tr¶ cho tæ chøc tµi chÝnh thay cho doanh nghiÖp (®©y lµ qu¸ tr×nh thanh to¸n qua bªn thø ba).
VÒ l©u dµi, tæ chøc b¶o l·nh tÝn dông sÏ thu kho¶n thanh to¸n qua bªn thø ba tõ doanh nghiÖp ®ã, khi hç trî cho c¸c cè g¾ng phôc håi cña doanh nghiÖp nµy.
H¬n n÷a, mäi kho¶n vèn vay do tæ chøc b¶o l·nh tÝn dông sÏ ®îc b¶o hiÓm víi héi ®ång b¶o hiÓm tÝn dông c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. Trong trêng hîp nµy tæ chøc b¶o l·nh tÝn sÏ tr¶ cho héi ®ång b¶o hiÓm tÝn dông c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá kho¶n phÝ b¶o hiÓm tÝn dông. NÕu tæ chøc hîp t¸c b¶o l·nh tÝn dông ®· thùc hiÖn thanh to¸n hé cho doanh nghiÖp th× héi ®ång b¶o hiÓm sÏ tr¶ cho tæ chøc b¶o l·nh 70% kho¶n thanh to¸n hé nµy nh lµ sè tiÒn b¶o hiÓm khi tæ chøc b¶o l·nh l·nh th«ng b¸o sù viÖc cho héi ®ång b¶o hiÓm.
§Ó thùc hiÖn ®îc gi¶i ph¸p sö vèn kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã hiÖu qu¶ th«ng qua h×nh thøc b¶o l·nh tÝn dông ë ViÖt Nam, cÇn ph¶i gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau ®©y:
Mét lµ: Ph¶i t¹o c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng b¶o l·nh tÝn dông bao gåm: §iÒu lÖ b¶o l·nh tÝn dông vµ b¶o hiÓm tÝn dông, tiªu chuÈn, ®iÒu kiÖn b¶o l·nh tÝn dông, phÝ b¶o l·nh tÝn dông, qui chÕ ho¹t ®éng cña liªn hiÖp b¶o l·nh tÝn dông vµ b¶o hiÓm tÝn dông…viÖc t¹o c¬ së ph¸p lý nµy ph¶i dùa trªn c¬ së häc hái kinh nghiÖm c¸c níc cã lo¹i h×nh b¶o l·nh tÝn dông ph¸t triÓn vµ vËn dông ph¸t triÓn vµ vËn dông vµo ®iÒu kiÖn hoµn c¶nh thùc tÕ ë ViÖt Nam cho phï hîp.
Hai lµ: ThiÕt lËp hÖ thèng b¶o l·nh tÝn dôngvµ hÖ thèng b¶o hiÓm tÝn dông ë c¸c tØnh thµnh phè trong c¶ níc.
Thùc hiÖn tèt gi¶i ph¸p nµy kh«ng nh÷ng t¹o ®îc c¬ së ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá cã ®ñ t c¸ch ®Ó ®îc sñ dông vèn tõ c¸c ng©n hµng, mµ cßn t¹o ra c¬ së b¶o ®¶m ®Ó c¸c ng©n hµng thu håi ®îc vèn, yªn t©m cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá vay vèn, gióp cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá nhËn ®îc nh÷ng thuËn lîi tèi ®a cña sè vèn doanh nghiÖp ®îc vay vµ chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh.
c. Gi¶i ph¸p sö dông vèn qua h×nh thøc tÝn dông thuª mua.
Lo¹i h×nh tÝn dông thuª - mua lµ lo¹i h×nh tÝn dông rÊt phï hîp víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam. H×nh thøc tÝn dông thuª - mua bao gåm: Thuª tµi chÝnh, thuª vËn hµnh.
§èi víi ngêi ®i thuª (c¸c doanh nghiÖp), tÝn dông thuª mua cã nh÷ng u ®iÓm sau:
Thuª tµi chÝnh lµ mét c«ng cô tµi chÝnh gióp cho doanh nghiÖp cã thªm vèn trung vµ dµi h¹n ®Ó më réng ho¹t ®éng kinh doanh. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh sau:
+ Sö dông thuª tµi chÝnh gióp cho doanh nghiÖp kh«ng ph¶i huy ®éng tËp trung tøc thêi mét lîng vèn lín ®Ó mua s¾m tµi s¶n vµ nh vËy, víi sè vèn h¹n chÕ doanh nghiÖp vÉn cã kh¶ n¨ng më réng kinh doanh.
+ Sö dông h×nh thøc b¸n vµ t¸i thuª b¸n vµ cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp cã thªm vèn kinh doanh nhÊt lµ t¨ng thªm vèn lu ®éng.
Sö dông ph¬ng thøc thuª tµi chÝnh gióp cho doanh nghiÖp dÔ dµng h¬n trong viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn vay. Bëi lÏ, mét trong nh÷ng khã kh¨n lín nhÊt mµ c¸c doanh nghiÖp thêng gÆp ph¶i khi vay vèn tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh lµ kh«ng ®ñ tµi s¶n thÕ chÊp. Trong khi ®ã, do ®Æc thï cña thuª tµi chÝnh lµ ngêi cho thuª n¾m quyÒn së h÷u ph¸p lý ®èi víi tµi s¶n cho thuª. V× vËy, ®¹i bé phËn c¸c hîp ®ång thuª tµi chÝnh ®îc ký kÕt, ngêi cho thuª kh«ng ®ßi hái doanh nghiÖp lµ ngêi thuª ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp (cã thÓ ngêi thuª ph¶i tr¶ tríc mét kho¶n tiÒn thuª ban ®Çu víi mét tû lÖ nhÊt ®Þnh tuú theo tho¶ thuËn gi÷a ngêi cho thuª vµ ngêi thuª). §©y lµ mét u thÕ rÊt lín cña thuª tµi chÝnh so víi tÝn dông th«ng thêng.
Sö dông thuª tµi chÝnh gióp cho doanh nghiÖp cã thÓ thùc hiÖn nhanh chãng dù ¸n ®Çu t, chíp ®îc kÞp thêi c¬ héi kinh doanh. Bëi lÏ, ngêi thuª cã quyÒn lùa chän tµi s¶n thiÕt bÞ vµ tho¶ thuËn tríc vÒ hîp ®ång thiÕt bÞ víi ngêi s¶n xuÊt hay ngêi cung øng, sau ®ã míi yªu cÇu c«ng ty cho thuª tµi chÝnh tµi trî, do vËy cã thÓ ng¾n ®îc thêi gian tiÕn hµnh ®Çu t vµo tµi s¶n thiÕt bÞ. MÆt kh¸c, c«ng ty cho thuª tµi chÝnh thêng cã m¹ng líi tiÕp thÞ, ®¹i lý réng r·i vµ cã ®éi ngò chuyªn gia cã tr×nh ®é s©u vÒ thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ nªn cã thÓ t vÊn h÷u Ých cho ngêi thuª vÒ kü thuËt, c«ng nghÖ cña thiÕt bÞ mµ ngêi thuª cÇn sö dông.
§èi víi trêng hîp thuª vËn hµnh cã thÓ gióp doanh nghiÖp h¹n chÕ viÖc sö dông m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu. Bëi v×, doanh nghiÖp cã thÓ thuª theo c¸c h×nh thøc ng¾n h¹n, do vËy cã ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i.
Thùc hiÖn tèt gi¶i ph¸p nµy, sÏ kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng thiÕu vèn kinh doanh ë c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, nhÊt lµ vèn trung vµ dµi h¹n, ®Èy nhanh ®îc qu¸ tr×nh ®æi míi c«ng nghÖ, thay thÕ ®îc m¸y mãc thiÕt bÞ cò, l¹c hËu tõ ®ã míi n©ng cao ®îc hiÖu qu¶ sö dông vèn, t¨ng ®îc chÊt lîng hµng ho¸, t¨ng ®îc s¶n lîng s¶n phÈm, t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh cho doanh nghiÖp võa vµ nhá.
Gi¶i ph¸p n©ng cao sö dông vèn kinh doanh qua h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá:
Qua xem xÐt ë ch¬ng II vÒ mèi quan hÖ gi÷a doanh nghiÖp nhµ níc vµ doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh. Chóng t«i thÊy: RÊt nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ s¶n phÈm ®Çu ra tõ c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. §iÒu ®ã nãi lªn r»ng sù tån t¹i cña nhiÒu doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. Víi c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc, trong t¬ng lai l©u dµi, sù h×nh thµnh mèi quan hÖ gi÷a khu vùc quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh sÏ ®îc ñng hé vµ ph¸t triÓn. C¸c doanh nghiÖp quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh cã thÓ gióp ®ì lÉn nhau b»ng nhiÒu c¸ch vµ b»ng nhiÒu mèi liªn hÖ mµ cã thÓ c¶ hai bªn ®Òu cã lîi. Doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh cã thÓ hç trî doanh nghiÖp quèc doanh thÝch nghi víi m«i trêng vµ lµm t¨ng tÝnh linh ho¹t trong ho¹t ®éng cña m×nh. §èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh, th«ng qua mèi quan hÖ víi doanh nghiÖp quèc doanh, hä sÏ ®îc hç trî vÒ tiÕp cËn c«ng nghÖ, vèn vµ thÞ trêng ®¶m b¶o gi¶m bít rñi ro, æn ®Þnh, yªn t©m ®Çu t ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh cßn cã thÓ tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng phèi hîp víi c¸c doanh nghiÖp quèc doanh trªn c¬ së cña mèi quan hÖ b×nh ®¼ng.
§Ó thùc hiÖn tèt mèi liªn kÕt ®ã, tríc hÕt cÇn qu¸n triÖt nguyªn t¾c hiÖu qu¶ kinh tÕ. HiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi lµ tiªu chuÈn cao nhÊt cña sù ph¸t triÓn; lµ nguyªn c¬ b¶n cña ho¹t ®éng kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô g× cã lîi h¬n th× ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ cña doanh nghiÖp ®ã.
Nguyªn t¾c nµy còng yªu cÇu c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn liªn doanh liªn kÕt víi nhau b»ng nhiÒu h×nh thøc thÝch hîp trªn c¬ së tù nguyÖn, nh»m ph¸t huy u ®iÓm, kh¾c phôc nhîc ®iÓm cña tõng lo¹i h×nh doanh nghiÖp. §©y lµ mét gi¶i ph¸p tèt nhÊt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn kinh doanh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta hiÖn nay.
§Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy, nhµ níc cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tèt nh÷ng vÊn ®Ò sau:
Mét lµ: Nhµ níc sím ban hµnh ®ång bé c¸c luËt kinh tÕ vµ ®æi míi qu¶n lý Nhµ níc vÒ kinh tÕ nh»m t¹o m«i trêng thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá võa hîp t¸c vµ c¹nh tranh víi nhau thùc sù b×nh ®¼ng trªn thÞ trêng.
Hai lµ: Ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ u ®·i ®èi víi c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi níc bá vèn ®Çu t liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam.
Thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p nµy, kh«ng nh÷ng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá lµm ¨n cã hiÖu qu¶ mµ cßn lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng nç lùc chung, kh«ng ngõng cña c¶ doanh nghiÖp nhµ níc lÉn t nh©n vµ cña c¸c doanh nghiÖp lín lÉn doanh nghiÖp võa vµ nhá. §ã lµ sù nç lùc liªn tôc vµ n¨ng ®éng trong viÖc t×m kiÕm sù c©n b»ng tèt gi÷a khu vùc quèc doanh vµ khu vùc t nh©n, gi÷a doanh nghiÖp lín, doanh nghiÖp võa vµ nhá trong viÖc t×m kiÕm gi¶i ph¸p c©n b»ng hîp lý trong viÖc sö dông hiÖu qu¶ vèn kinh doanh cña m×nh.
- Lo¹i thø hai: C¸c gi¶i ph¸p sö dông vèn kinh doanh cã hiÖu qu¶ do kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh ®óng ®¾n c¸c chiÕn lîc kinh doanh, còng nh kÕt qu¶ tæng hîp nghÖ thuËt ®iÒu hµnh tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng cña qu¸ tr×nh kinh doanh ë tÇm vÜ m« (c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá):
Gi¶i ph¸p khai th¸c sö dông vèn kinh doanh tõ nguån bªn trong doanh nghiÖp.
Nguån vèn tõ bªn trong doanh nghiÖp bao gåm phÇn lîi nhuËn ®Ó l¹i hµng n¨m nh»m t¨ng thªm vèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiÒn khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng chñ doanh nghiÖp cã quyÒn ®îc gi÷ l¹i lîi nhuËn kinh doanh hµng n¨m (lîi nhuËn sau thuÕ). C¬ së kinh tÕ ph¸p lý quyÕt ®Þnh néi dung ph©n phèi lîi nhuËn cßn l¹i cña doanh nghiÖp lµ quan hÖ vÒ së h÷u vèn ë doanh nghiÖp. Ngêi bá vèn vµo kinh doanh, sau khi thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch nhµ níc vµ bï ®¾p c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh tõ doanh thu sÏ ®îc hëng toµn bé phÇn lîi nhuËn cßn l¹i cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy hoµn toµn phï hîp víi lý luËn vÒ quan hÖ s¶n xuÊt lµ quan hÖ së h÷u quyÕt ®Þnh quan hÖ qu¶n lý vµ ph©n phèi vµ môc ®Ých kh¸ch quan cña viÖc bá vèn vµo kinh doanh sinh lêi.
Sè tiÒn khÊu tµi s¶n cè ®Þnh, mÆc dï chñ yÕu dïng ®Ó t¸i ®Çu t s¶n xuÊt gi¶n ®¬n tµi s¶n cè ®Þnh. Nhng còng cÇn thÊy r»ng, tµi s¶n cè ®Þnh sau mét thêi gian dµi míi cÇn ®æi míi, trong khi ®ã tiÒn khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh ®îc tÝnh ra hµng n¨m vµ ®îc tÝch luü l¹i. Do vËy trong khi cha cã nhu cÇu thay thÕ tµi s¶n cè ®Þnh cò cã thÓ sö dông sè tiÒn khÊu hao ®ã ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t t¨ng trëng cña doanh nghiÖp.
§Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh tù t¹o nguån tõ bªn trong doanh nghiÖp, b»ng c¸ch tiÕt kiÖm trong chi dïng ®Ó t¨ng tû lÖ tiÕt kiÖm, tËn dông vèn nhµ rçi trong doanh nghiÖp vµo ®Çu t ®æi míi c«ng nghÖ kü thuËt, t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ trêng th× nhµ níc cÇn ph¶i: Hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp. Trong ®ã cã viÖc nghiªn cøu ®Ó ban hµnh chÝnh s¸ch doanh nghiÖp chñ ®éng vµ tÝch tô vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh.
§èi víi nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh lµm ¨n cã hiÖu qu¶, Nhµ níc nªn khuyÕn khÝch ¸p dông ph¬ng ph¸p khÊu hao nhanh nh»m cã ®iÒu kiÖn t¸i s¶n xuÊt tµi s¶n cè ®Þnh theo híng tiÕn bé h¬n. Sè tiÒn khÊu hao trªn møc hao mßn thùc tÕ ®îc phÐp tÝnh vµo chi phÝ ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ. Cã lµm nh vËy, lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy míi cã ®iÒu kiÖn thu håi vèn nhanh ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ m¸y mãc thiÕt bÞ, ®æi míi c«ng nghÖ.
§©y lµ gi¶i ph¸p cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh. Nã kh«ng nh÷ng gióp cho doanh nghiÖp võa vµ nhá t¨ng trëng b»ng néi lùc mét c¸ch nhanh chãng vµ v÷ng ch¾c mµ cßn gióp cho lo¹i h×nh doanh nghiÖp nµy t¨ng søc c¹nh tranh trªn th¬ng trêng.
Gi¶i ph¸p sö dông cã hiÖu qu¶ vèn cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá:
Vèn cè ®Þnh lµ lo¹i vèn kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, nã bao gåm m¸y mãc, thiÕt bÞ, nhµ xëng, ph¬ng tiÖn vËn t¶i... tuú theo quy ho¹ch, thiÕt kÕ cña tõng doanh nghiÖp mµ vèn cè ®Þnh cã tû lÖ kh¸c nhau trong tæng vèn cña doanh nghiÖp.Ngoµi søc lao ®éng, vèn cè ®Þnh cã vai trß rÊt lín trong viÖc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt lîng s¶n phÈm. Tr×nh ®é trang bÞ kü thuËt cho mçi ngêi lao ®éng ë mçi doanh nghiÖp TPHCM (2.196 USD/ngêi) cao h¬n hai lÇn so víi ë Hµ Néi (1.022 USD/ngêi), n¨ng suÊt lao ®éng cña doanh nghiÖp võa vµ nhá TPHCM gÇn 1.000 USD/1 lao ®éng cao h¬n nhiÒu lÇn so víi c¸c doanh nghiÖp thµnh thÞ phÝa B¾c (397 USD/1 lao ®éng ë Hµ Néi vµ 412 USD/1 lao ®éng ë H¶i Phßng) ®iÒu ®ã còng ®îc ph¶n ¸nh trong tiÒn c«ng ë TPHCM (441 USD/ngêi cao gÊp hai lÇn ë Hµ Néi (212 USD/ngêi) vµ H¶i Phßng (217 USD/ngêi) ®· t¹o ra gi¸ trÞ t¨ng thªm cho x· héi cña mçi doanh nghiÖp TPHCM lµ 14.238 USD còng cao gÊp ba lÇn cña c¸c doanh nghiÖp ë Hµ Néi 4.989 USD.
Nh vËy hiÖu qu¶ kinh tÕ chung cña c¸c doanh nghiÖp phô thuéc rÊt lín vµo hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh. V× vËy, theo chóng t«i muèn n©ng cao hiÖu n¨ng kinh tÕ nãi chung cÇn ph¶i t×m biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh.
§Ó sö dông cã hiÖu qu¶ vèn cè ®Þnh trong c¸c ho¹t ®éng ®Çu t dµi h¹n, doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c qui chÕ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng tõ kh©u chuÈn bÞ ®Çu t, lËp dù ¸n ®Çu t, thÈm ®Þnh dù ¸n vµ qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t. §iÒu nµy sÏ gióp cho doanh nghiÖp tr¸nh ®îc c¸c ho¹t ®éng ®Çu t kÐm hiÖu qu¶.§Ó sö dông cã hiÖu qu¶ vèn cè ®Þnh trong ho¹t ®éng kinh doanh thêng xuyªn, doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Ó kh«ng chØ b¶o toµn mµ cßn ph¸t triÓn ®îc vèn cè ®Þnh cña doanh nghiÖp sau mçi chu kú kinh doanh. Thùc chÊt lµ ph¶i lu«n ®¶m b¶o duy tr× ®îc gi¸ trÞ thùc cña vèn cè ®Þnh ®Ó khi kÕt thóc mét vßng tuÇn hoµn b»ng sè vèn nµy doanh nghiÖp cã thÓ bï ®¾p hoÆc më réng ®îc sè vèn cè ®Þnh mµ doanh nghiÖp ®· bá ra ban ®Çu ®Ó ®Çu t, mua s¾m c¸c TSC§ tÝnh theo thêi gi¸ hiÖn t¹i.Do ®Æc ®iÓm TSC§ vµ vèn cè ®Þnh lµ tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt kinh doanh song vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt vµ ®Æc tÝnh sö dông ban ®Çu (®èi víi TSC§ h÷u h×nh) cßn gi¸ trÞ l¹i chuyÓn dÞch dÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm. V× thÕ néi dung b¶o toµn vèn cè ®Þnh lu«n bao gåm hai mÆt hiÖn vËt vµ gi¸ trÞ. Trong ®ã b¶o toµn vÒ mÆt hiÖn vËt lµ c¬ së, tiÒn ®Ò ®Ó b¶o toµn vèn cè ®Þnh vÒ mÆt gi¸ trÞ.
B¶o toµn vèn cè ®Þnh vÒ mÆt hiÖn vËt kh«ng ph¶i chØ lµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt vµ ®Æc tÝnh sö dông ban ®Çu cña TSC§ mµ quan träng h¬n lµ duy tr× thêng xuyªn n¨ng lùc s¶n xuÊt ban ®Çu cña nã. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ trong qu¸ tr×nh sö dông doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ kh«ng lµm mÊt m¸t TSC§, thùc hiÖn ®óng qui chÕ sö dông, b¶o dìng söa ch÷a TSC§ nh»m duy tr× vµ n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng cña TSC§, kh«ng ®Ó TSC§ bÞ h háng tríc thêi h¹n qui ®Þnh. Mäi TSC§ cña doanh nghiÖp ph¶i cã hå s¬ theo dâi qu¶n lý riªng. Cuèi mçi n¨m tµi chÝnh doanh nghiÖp ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª TSC§.
§Ó b¶o toµn ph¸t triÓn vèn cè ®Þnh, doanh nghiÖp cÇn ®¸nh gi¸ ®óng c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng b¶o toµn ®îc vèn ®Ó cã biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp.
Gi¶i ph¸p sö dông cã hiÖu qu¶ vèn lu ®éng trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá:
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, ®Ó h×nh thµnh c¸c tµi s¶n lu ®éng s¶n xuÊt vµ tµi s¶n lu ®éng lu th«ng c¸c doanh nghiÖp ph¶i bá ra mét lîng vèn ®Çu t ban ®Çu nhÊt ®Þnh. §èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá th× vèn lu ®éng chiÕm mét tû träng kh¸ lín trong vèn ®Çu t. §Ó c¸c gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu, chóng ta ph¶i nghiªn cøu hoµn thiÖn c¸c nhãm biÖn ph¸p nh»m tiÕt kiÖm vµ t¨ng nhanh vßng quay cña vèn lu ®éng. C¸c nhãm biÖn ph¸p chñ yÕu bao gåm:
Nhãm biÖn ph¸p vÒ kü thuËt nh: Lùa chän kÕt cÊu cña s¶n phÈm hîp lý, tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu... mµ l¹i cã kh¶ n¨ng tho¶ m·n ®îc nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng.
Nhãm biÖn ph¸p vª tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc lao ®éng, tæ chøc tiªu thô nh»m tiÕt kiÖm ®îc chi phÝ cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm.
nhãm biÖn ph¸p vÒ kinh tÕ nh sö dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó kÝch thÝch mçi ngêi, mçi bé phËn kh«ng ngõng n©ng cao tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o nh»m ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong kinh doanh.
Nhê vµo viÖc hoµn thiÖn c¸c néi dung cña c¸c nhãm biÖn ph¸p nªu trªn, ®Ó gióp doanh nghiÖp cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ vÒ sö dông vèn lu ®éng nh: Gi¶m chi phÝ mua nguyªn vËt liÖu, h¹n chÕ dîc s¶n phÈm dë dang, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tiªu thô s¶n phÈm...
Toµn bé nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông vèn kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá tr×nh bµy trªn lµ nh÷ng gi¶i ph¸p võa mang tÝnh cÊp thiÕt võa mang tÝnh l©u dµi trong giai ®o¹n míi cña qu¸ tr×nh x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta.
Mét sè chØ tiªu chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông vèn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá :
§Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông vèn cã hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, cã thÓ sö dông c¸c chØ tiªu chñ yÕu sau ®©y:
Tèc ®é lu©n chuyÓn vèn lu ®éng:
Tæng møc lu©n chuyÓn vèn trong n¨m
Sè lÇn lu©n chuyÓn (sè vßng quay =
Vèn lu ®éng b×nh qu©n trong n¨m
HiÖu suÊt sö dông vèn lu ®éng:
Doanh thu
HiÖu suÊt sö dông vèn lu ®éng =
Sè vèn lu ®éng b×nh qu©n trong kú
Tû lÖ tµi s¶n lu ®éng trªn nî ng¾n h¹n:
Tµi s¶n lu ®éng
T1 = –––––––––––––––
Nî ng¾n h¹n
HiÖu suÊt sö dông TSC§:
Doanh thu trong kú
HiÖu suÊt sö dông TSC§ = ––––––––––––––––
Nguyªn gi¸ TSC§ b×nh qu©n trong kú
ChØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn vèn cè ®Þnh:
Lîi nhuËn tríc thuÕ thu nhËp
Tû suÊt lîi nhuËn VC§ = x 100%
Sè vèn cè ®Þnh b×nh qu©n trong kú
Møc doanh lîi vèn lu ®éng
Lîi nhuËn tríc thuÕ thu nhËp
Tû suÊt lîi nhuËn VL§ = x 100%
Sè vèn lu ®éng b×nh qu©n trong kú
Tû lÖ doanh sè b¸n hµng rßng trªn gi¸ trÞ hµng tån kho:
Doanh thu b¸n hµng rßng trong kú
=
Gi¸ trÞ hµng tån kho b×nh qu©n trong kú
KÕt luËn
Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· ®¹t ®îc trong kho¸ luËn tèt nghiÖp cho phÐp rót ra nh÷ng kÕt luËn chñ yÕu sau:
Kho¸ luËn ®· ®a ra nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ ph¹m trï doanh nghiÖp võa vµ nhá, vèn kinh doanh, ®Æc trng cña vèn kinh doanh, nguån vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam.
§· hÖ thèng ho¸ ®îc t×nh h×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá vµ vai trß cña chóng trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi ë níc ta trong thêi gian qua.
Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng sö dông vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh vµ rót ra nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn tíi t×nh tr¹ng chËm ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta trong thêi gian qua.
Kho¸ luËn ®· ®a ra c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu cho viÖc sö dông vèn cã hiÖu qu¶: ë tÇm vÜ m« vµ vi m«, ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam.
V× néi dung nghiªn cøu cña ®Ò tµi kh¸ lµ phong phó vµ toµn diÖn. Do ®ã, kho¸ luËn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh, t«i rÊt mong nhËn ®îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c ThÇy, c¸c C« ®Ó kho¸ luËn ®îc hoµn thiÖn h¬n.
T«i xin ch©n thµnh c¸m ¬n c¸c ThÇy , c¸c C« vµ ®Æc biÖt lµ thÇy gi¸o Phan Anh TuÊn ®· nhiÖt t×nh gióp t«i hoµn thiÖn kho¸ luËn nµy.
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1
Doanh nghiÖp nhá ë ViÖt Nam - Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc kü thuËt Hµ Néi 1993
2
ChÝnh s¸ch vµ c¸c biÖn ph¸p huy ®éng c¸c nguån vèn - Th«ng tin chuyªn ®Ò - Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t - Trung t©m th«ng tin Hµ Néi
3
Qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp võa vµ nhá - Nhµ xuÊt b¶n Lao ®éng 1994
4
§æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ b¶o ®¶m sù t¨ng trëng kinh tÕ bÒn v÷ng - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia 1996
5
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n - Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi
6
Kinh tÕ ngoµi quèc doanh trong tiÕn tr×nh ®æi míi - T¹p chÝ Céng s¶n th¸ng 5 - 1993
7
Lùa chän gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ huy ®éng vèn - T¹p chÝ Tµi chÝnh th¸ng 10 - 2000
8
Mét sè vÊn ®Ò khã kh¨n vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá – Néi san nghiªn cøu tµi chÝnh – kÕ to¸n, sè th¸ng 2 n¨m 2001
9
Nh÷ng ®Þnh híng cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia 1996 - 2000, TrÇn V¨n T¸ - T¹p chÝ Tµi chÝnh th¸ng 9-1995
10
Tæng ®iÒu tra c¬ së kinh tÕ - T¹p chÝ kinh tÕ ViÖt Nam vµ thÕ giíi, sè th¸ng 4 n¨m 2003
11
Th¸o gì nh÷ng ¸ch t¾c trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá - Chu TiÕn Quang, Lª Xu©n §×nh - T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ, sè 297 th¸ng 2 n¨m 2003
12
Doanh nghiÖp võa vµ nhá - hiÖn tr¹ng vµ nh÷ng kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p , B¸o c¸o nghiªn cøu, Hµ Néi, th¸ng 5 n¨m 2000
13
§æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam - Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1995
14
NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng kho¸ IX
15
ChÝnh s¸ch tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá - TS B¹ch Minh HuyÒn, T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ, sè th¸ng 11 n¨m 2002
16
Thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp: KÕt qu¶, vÊn ®Ò vµ kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p - Tæ c«ng t¸c thi hµnh LuËt Doanh nghiÖp.
Môc lôc
Trang
PhÇn më ®Çu
1
TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
2
2
Môc tiªu nghiªn cøu
2
3
§èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
3
4
Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
3
5
Nh÷ng ®ãng gãp cña kho¸ luËn
3
6
KÕt luËn cña kho¸ luËn
4
Néi dung
Ch¬ng I
Sö dông cã hiÖu qu¶ vèn víi sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá
5
1.1
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn Doanh nghiÖp võa vµ nhá trong nÒn kinh tÕ viÖt nam.
5
1.1.1
Sù cÇn thiÕt ph¸t triÓn DN võa & nhá trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
5
1.1.2
Tiªu chuÈn x¸c ®Þnh doanh nghiÖp võa vµ nhá
7
1.1.3
§Æc ®iÓm doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam
9
1.1.4
Vai trß cña doanh nghiÖp võa vµ nhá trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ ë ViÖt Nam.
13
1.2
Sö dông vèn cã hiÖu qu¶ víi sù ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá.
18
1.2.1
Vèn kinh doanh vµ vai trß cña vèn kinh doanh
19
1.2.2
§Çu t vèn kinh doanh
21
1.2.3
Nguån vèn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá
23
1.2.4
Sö dông cã hiÖu qu¶ vèn víi sù ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta
26
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng vÒ sö dông vèn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam
29
2.1
Thùc tr¹ng vÒ sö dông vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë VN
29
2.1.1
Bøc tranh tæng qu¸t nguån gèc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam.
29
2.1.2
Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh ë níc ta
36
2.2
§¸nh gi¸ c¸c chÝnh s¸ch sö dông vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta
45
2.2.1
ChÝnh s¸ch qu¶n lý vµ sö dông vèn ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta trong thêi gian qua
45
2.2.2
KÕt qu¶ ®¹t ®îc vµ nh÷ng khã kh¨n cña doanh nghiÖp võa vµ nhá
52
2.2.3
Nguyªn nh©n cña viÖc kÐm hiÖu qu¶ trong viÖc sö dông vèn kinh doanh ë doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh
53
Ch¬ng III
Nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn Doanh nghiÖp võa vµ nhá ë níc ta hiÖn nay
56
3.1
Nh÷ng c¬ së cña c¸c gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá
56
3.1.1
Chñ tr¬ng, ®êng lèi, chÝnh s¸ch cña Nhµ níc ta vÒ chiÕn lîc ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá hiÖn t¹i còng nh trong t¬ng lai
56
3.1.2
C¬ së thø nhÊt: Dùa vµo kh¶ n¨ng t¹o vèn ban ®Çu vµ cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá
57
3.1.3
C¬ së thø hai: C¨n cø vµo u thÕ vµ bÊt lîi cña doanh nghiÖp võa vµ nhá
58
3.1.4
C¬ së thø ba: C¨n cø vµo thùc tr¹ng, t×nh h×nh sö dông vèn kinh doanh ë doanh nghiÖp võa vµ nhá ngoµi quèc doanh
60
3.2
Nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông vèn cã hiÖu qu¶ ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá
62
3.2.1
Gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t vèn vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh hµng xuÊt khÈu
62
3.2.2
Gi¶i ph¸p sö dông vèn kinh doanh ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá qua h×nh thøc tÝn dông
65
3.2.3
Gi¶i ph¸p n©ng cao sö dông vèn kinh doanh qua h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt ®Ó ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá
71
3.2.4
Gi¶i ph¸p khai th¸c sö dông vèn kinh doanh tõ nguån bªn trong doanh nghiÖp
73
3.2.5
Gi¶i ph¸p sö dông cã hiÖu qu¶ vèn cè ®Þnh trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá
74
3.2.6
Gi¶i ph¸p sö dông cã hiÖu qu¶ vèn lu ®éng trong qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp võa vµ nhá
76
3.2.7
Mét sè chØ tiªu chñ yÕu ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông vèn cña doanh nghiÖp võa vµ nhá
77
KÕt luËn
79
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
80
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
MOI.DOC- BIA LE THI HOA.doc
