Thực trạng và xu hướng phát triển một số loại hình dịch vụ trong chuyên chở hàng hoá xuất nhập khẩu bằng đường hàng không tại Vietnam Airlines

Ch­¬ng I Tæng quan vÒ dÞch vô trong chuyªn chë hµng ho¸ XuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng I. Kh¸i qu¸t chung vÒ dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng trong chuyªn chë hµng ho¸ XNK 1. Kh¸i niÖm dÞch vô vµ dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng: Trong cuéc sèng hµng ngµy, ng­êi ta cÇn ®­îc tho¶ m·n nhu cÇu b»ng sö dông hµng ho¸ vµ dÞch vô. X· héi cµng ph¸t triÓn, tr×nh ®é tæ chøc cµng cao th× viÖc sö dông dÞch vô còng ngµy cµng nhiÒu. Hµng ngµy, chóng ta sö dông nhiÒu lo¹i dÞch vô: dïng ®iÖn tho¹i ®Ó liªn l¹c, göi th­ cho b¹n bÌ, ®i l¹i b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn nh­ «t«, xe buýt, tÇu ho¶... DÞch vô còng gièng nh­ hµng ho¸. C¶ hai ®Òu lµ ®èi t­îng cña s¶n xuÊt kinh doanh. DÞch vô còng nh»m tho¶ m·n mét nhu cÇu nµo ®ã cña x· héi. Vµ quan träng nhÊt, dÞch vô còng cã gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. DÞch vô ®­îc ®Þnh nghÜa lµ nh÷ng lo¹i h×nh lao ®éng kh¸c nhau ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi. Nãi c¸ch kh¸c, dÞch vô lµ kÕt qu¶ t¹o ra ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng b»ng c¸c ho¹t ®éng tiÕp xóc gi÷a ng­êi cung cÊp vµ kh¸ch hµng vµ b»ng c¸c ho¹t ®éng néi bé cña chÝnh ng­êi cung cÊp. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh dÞch vô th«ng qua qu¸ tr×nh t¹o s¶n phÈm. Tuy nhiªn, hµng ho¸ vµ dÞch vô còng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau. DÔ dµng thÊy lµ mét phÇn ho¹t ®éng cña nguån cung øng ph¶i diÔn ra ®ång thêi víi viÖc tiªu dïng dÞch vô cña kh¸ch hµng, nghÜa lµ viÖc cung cÊp dÞch vô vµ tiªu dïng dÞch vô kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau nh­ viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu dïng hµng ho¸. Qu¸ tr×nh t¹o dÞch vô lµ phøc t¹p do dÞch vô bao gåm c¶ s¶n phÈm h÷u h×nh vµ s¶n phÈm v« h×nh. DÞch vô l¹i do nhiÒu con ng­êi cïng ho¹t ®éng trong cïng dÞch vô ®ã nªn cã nhiÒu quan ®iÓm, ph­¬ng ph¸p lµm viÖc kh¸c nhau, dÉn ®Õn khã tiªu chuÈn ho¸ vµ ®¸nh gi¸ ®­îc chÊt l­îng dÞch vô. DÞch vô l¹i kh«ng tµng tr÷ l¹i ®­îc ®Ó sau nµy dïng nh­ hµng ho¸. Ngoµi ra, khi dÞch vô cã sai sãt g× th× khã söa ch÷a hoÆc kh«ng thÓ. Nh­ vËy, dÞch vô cÇn cã mét ®éi ngò lao ®éng lµnh nghÒ vµ hÖ thèng c¸c c¬ së vËt chÊt hç trî cµng tù ®éng ho¸ chÝnh x¸c cµng tèt. Hµng kh«ng lµ mét ngµnh chuyªn kinh doanh c¸c lo¹i dÞch vô nªn dÞch vô hµng kh«ng rÊt ®a d¹ng phong phó. Th«ng th­êng, mét s©n bay quèc tÕ th­êng cã 14 lo¹i dÞch vô hµng kh«ng sau: V¨n phßng ®¹i diÖn vµ dÞch vô tiÕp nhËn m¸y bay (Representation & accommodation) KiÓm so¸t chÊt xÕp & th«ng tin liªn l¹c (Load control & communication) KiÓm so¸t ULD (ULD control) DÞch vô hµnh kh¸ch & hµnh lý (Passenger & baggage) DÞch vô hµng ho¸ & b­u kiÖn (Cargo & mail) DÞch vô vÒ b·i ®ç ( Ramp) DÞch vô phôc vô m¸y bay (Aircraft servicing) DÞch vô vÒ nhiªn liÖu m¸y bay (Fuel & oil) DÞch vô b¶o d­ìng m¸y bay (Aircraft maintenance) DÞch vô bay & chuÈn bÞ ®éi bay (Flight operation & crew administration) DÞch vô vËn chuyÓn mÆt ®Êt (Surface transport) DÞch vô cung cÊp suÊt ¨n (Catering) DÞch vô gi¸m s¸t & hµnh chÝnh (Supervision & administration) DÞch vô an ninh & an toµn bay (Security) Qua danh s¸ch trªn, ta thÊy dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng chØ lµ mét lo¹i dÞch vô trong sè rÊt nhiÒu c¸c lo¹i h×nh dÞch vô hµng kh«ng kh¸c. VËy th×, dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng lµ g×? VÒ kh¸i niÖm dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng th× cã kh¸ nhiÒu quan niÖm kh¸c nhau. Th«ng th­êng, dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng ®­îc hiÓu lµ dÞch vô phôc vô hµng ho¸ ®Ó vËn chuyÓn chóng b»ng m¸y bay tõ ®iÓm ®i ®Õn ®iÓm ®Õn. §iÓm ®i vµ ®iÓm ®Õn ë ®©y th­êng lµ c¸c s©n bay. DÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng l¹i ®­îc chia thµnh nhiÒu dÞch vô cô thÓ h¬n, ch¼ng h¹n dÞch vô vËn chuyÓn hµng ho¸, dÞch vô ®Æt gi÷ chç cho hµng ho¸, dÞch vô b¶o hiÓm, dÞch vô lµm hµng, dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô huû hµng, dÞch vô khai thuª h¶i quan, dÞch vô b¶o qu¶n, dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh, dÞch vô khai thuª c¸c chøng tõ hµng kh«ng v.v..Nh­ ®· ®Ò cËp trong phÇn lêi nãi ®Çu, kho¸ luËn nµy chØ ®i s©u nghiªn cøu ba lo¹i dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng tiªu biÓu lµ dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô lµm hµng vµ dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh. Tr­íc hÕt ta sÏ t×m hiÓu kh¸i niÖm cña tõng lo¹i dÞch vô. DÞch vô lµm hµng (Handling) lµ c¸c thao t¸c xö lý hµng ho¸ vµ tµi liÖu cña hµng ho¸ sao cho hµng ho¸ ®ñ tiªu chuÈn ®Ó ®­îc vËn chuyÓn b»ng mét m¸y bay nhÊt ®Þnh cña mét h·ng hµng kh«ng nhÊt ®Þnh còng nh­ xö lý chóng khi tr¶ hµng cho kh¸ch. Nã bao gåm c¸c thao t¸c vËt lý t¸c ®éng vµo hµng ho¸ nh­ c©n, d¸n nh·n, ph©n luång hµng ho¸, ®ãng gãi, chÊt xÕp v.v.. Hµng ho¸ ë ®©y bao gåm c¶ hµng néi ®Þa vµ hµng quèc tÕ, hÔ chóng ®i trªn m¸y bay th× chóng ph¶i ®­îc lµm hµng. Hµng ho¸ (Cargo/Goods) ®­îc ®Þnh nghÜa lµ bÊt cø thø g× ®­îc chuyªn chë hoÆc sÏ ®­îc chuyªn chë b»ng mét m¸y bay ngo¹i trõ : Th­ tõ hoÆc c¸c tµi s¶n kh¸c ®­îc chuyªn chë theo c¸c ®iÒu kho¶n cña mét c«ng ­íc b­u chÝnh quèc tÕ, hoÆc Hµnh lý theo ng­êi cña hµnh kh¸ch. Riªng hµnh lý kh«ng theo ng­êi ®­îc vËn chuyÓn theo mét vËn ®¬n th× vÉn ®­îc coi lµ hµng ho¸. DÞch vô l­u kho b·i (Warehousing) lµ dÞch vô l­u kho hµng ho¸ ®Õn s©n bay vµ hµng ho¸ ®i tõ s©n bay nh­ng ch­a ®­îc ng­êi nhËn lÊy hoÆc ch­a thÓ xÕp lªn m¸y bay ®Ó vËn chuyÓn theo lÞch b×nh th­êng v× mét lý do nµo ®ã. DÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh (Express Service) qua ®­êng hµng kh«ng lµ dÞch vô ®Æc biÖt trong ®ã h·ng hµng kh«ng sÏ chÊp nhËn, vËn chuyÓn, ph¸t hµng ho¸ tõ s©n bay ®i tíi s©n bay ®Õn theo chØ tiªu thêi gian ®­îc c«ng bè tr­íc cña mçi h·ng hµng kh«ng. §Æc ®iÓm nhËn biÕt mét l« hµng ®¨ng ký dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh lµ c¸c nh·n “Express” hoÆc ch÷ “Express” ®­îc ghi trªn bao b× kiÖn, l« hµng ®ã. H·ng hµng kh«ng sÏ ­u tiªn ®Æt gi÷ chç cho l« hµng, xÕp hµng lªn m¸y bay nhanh chãng ®Ó cã thÓ vËn chuyÓn hµng ho¸ mét c¸ch nhanh nhÊt nh­ ®· tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng. 2. §Æc ®iÓm cña dÞch vô lµm hµng, dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh : 2.1. DÞch vô lµm hµng: DÞch vô lµm hµng còng nh­ c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng kh¸c ®Òu rÊt phô thuéc vµo ngµnh vËn t¶i cña tõng h·ng hµng kh«ng. Nãi c¸ch kh¸c, chóng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo kh¶ n¨ng vËn chuyÓn cña tõng h·ng hµng kh«ng. V× sao cã nh÷ng h·ng hµng kh«ng hµng n¨m cã thÓ phôc vô ®­îc hµng triÖu tÊn hµng ho¸ trong mét n¨m nh­ Singapore Airlines, United Airlines v.v..trong khi ®ã nh÷ng h·ng nhá h¬n chØ phôc vô ®­îc mÊy tr¨m ngh×n tÊn hµng ho¸ mét n¨m? §ã lµ bëi v× c¸c h·ng hµng kh«ng lín së h÷u nh÷ng chiÕc m¸y bay chuyªn chë hµng ho¸ lo¹i lín nh­ A310s, B777s...Nh÷ng m¸y bay nµy cung cÊp c¸c khoang hµng réng r·i chØ dµnh ®Ó chë hµng ho¸, do ®ã kh«ng bÞ phô thuéc vµo l­îng kh¸ch ®i trong mét m¸y bay chë kh¸ch lµ Ýt hay nhiÒu. Nhê ®ã hµng ho¸ kh«ng bÞ h¹n chÕ vÒ mÆt träng t¶i cña m¸y bay vµ tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng bÞ c¾t l¹i do m¸y bay qu¸ träng t¶i. DÞch vô lµm hµng lµ mét lo¹i dÞch vô phøc t¹p vµ tæng hîp do ®èi t­îng phôc vô lµ nhiÒu lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau. Mçi lo¹i hµng ho¸ ®Òu cã nh÷ng yªu cÇu lµm hµng riªng biÖt, nghÜa lµ c«ng ty lµm hµng kh«ng thÓ ¸p ®Æt mét quy tr×nh lµm hµng nh­ nhau cho tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸. Lµm hµng cho hµng ho¸ dÔ h­ háng ph¶i kh¸c víi lµm hµng cho hµng th«ng th­êng, phôc vô hµng ­ít ph¶i kh¸c hµng kh«, hµng cång kÒnh ph¶i kh¸c hµng gän nhÑ, hµng quý hiÕm l¹i kh¸c hµng b×nh th­êng, hµng nguy hiÓm l¹i kh¸c hµng an toµn, hµng ®éng vËt sèng l¹i cã yªu cÇu lµm hµng riªng... Quy tr×nh lµm hµng gåm nhiÒu kh©u vµ l¹i liªn quan ®Õn mét sè c¬ quan chøc n¨ng kh¸c nh­ h¶i quan cöa khÈu t¹i s©n bay, an ninh hµng kh«ng cña côm c¶ng. DÞch vô lµm hµng do phô thuéc nhiÒu vµo m¸y bay nªn cã nhiÒu h¹n chÕ ®èi víi hµng ho¸. VÝ dô, hµng ho¸ chÞu ¶nh h­ëng cña yªu cÇu an toµn cho m¸y bay khi di chuyÓn trªn kh«ng nªn cÇn ph¶i ®­îc bao gãi thÝch hîp. §èi víi c¸c lo¹i hµng lµ hµng nguy hiÓm, hµng ®Æc biÖt th× ph¶i bao gãi theo quy chuÈn mµ h·ng hµng kh«ng yªu cÇu. Ngoµi ra, hµng ho¸ xÕp ®Æt trªn sµn hÇm hµng cßn ph¶i ®¶m b¶o c©n b»ng cho m¸y bay, ®¶m b¶o giíi h¹n chÊt xÕp trªn sµn m¸y bay, giíi h¹n cña hÇm hµng vÒ thÓ tÝch còng nh­ kÝch th­íc tèi ®a. DÞch vô lµm hµng còng cÇn ®¸p øng yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ thêi gian lµm hµng ph¶i nhanh chãng sao cho ®¶m b¶o ®óng l­îng thêi gian ®Ëu ®ç cho phÐp cña m¸y bay. DÞch vô lµm hµng yªu cÇu mét hÖ thèng c¬ së vËt chÊt ®¶m b¶o. HÇu hÕt c¸c c«ng cô lµm hµng trong hµng kh«ng ®Òu rÊt hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ cao, cÇn møc ®Çu t­ lín. C¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ®Ó chÊt xÕp hµng ho¸ nh­ xe n©ng hµng, xe sóc, xe ®Çu kÐo, con l¨n, b¨ng t¶i, ... ®Òu lµ c¸c thiÕt bÞ ®¾t tiÒn. S©n b·i dµnh cho xe t¶i chë hµng, xe container ®Ëu ®ç còng lµ mét ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cña mét ga hµng ho¸ ®Ó tiÕn hµnh dÞch vô lµm hµng. Do tÝnh chÊt kh¸c nhau cña tõng lo¹i hµng ho¸ nªn dÞch vô lµm hµng cã c¸c quy tr×nh xö lý hµng ho¸ riªng cho tõng lo¹i hµng. Mçi quy tr×nh ®Òu lµ mét hÖ thèng hµng lo¹t c¸c thao t¸c phøc t¹p. Do ®ã, mét ®éi ngò c«ng nh©n viªn cã hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ nghiÖp vô lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho mét c«ng ty lµm hµng lµm ¨n cã hiÖu qu¶. Hä cÇn n¾m ®­îc ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i hµng ®Ó ®­a ra c¸ch xö lý riªng thÝch hîp. Nh­ vËy, dÞch vô lµm hµng yªu cÇu mét nguån nh©n lùc chÊt l­îng nh»m ®¸p øng c¸c quy ®Þnh an toµn ngÆt nghÌo cña m¸y bay. 2.2. DÞch vô l­u kho b·i : Còng gièng nh­ dÞch vô l­u kho b·i trong chuyªn chë ®­êng biÓn, dÞch vô l­u kho b·i trong chuyªn chë hµng kh«ng còng ®­îc tæ chøc t­¬ng tù. Tuy nhiªn, dÞch vô nµy trong hµng kh«ng còng cã nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng xuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm vËn chuyÓn ®­êng hµng kh«ng. Mét ®iÓm quan träng cña dÞch vô l­u kho b·i hµng kh«ng mµ chóng ta cÇn n¾m b¾t ngay tõ ®Çu ®ã lµ kh«ng nªn nhÇm lÉn dÞch vô nµy víi viÖc l­u kho b·i cho hµng ho¸ ®· s½n sµng ®Ó chuyªn chë vµ ®ang chê chÊt xÕp lªn m¸y bay, hoÆc viÖc l­u kho b·i cho hµng ho¸ ®Õn s©n bay ®Õn trong mét kho¶ng thêi gian kh«ng v­ît qu¸ hai ngµy lµm viÖc tÝnh tõ 8 giê s¸ng cña ngµy ®Õn. DÞch vô l­u kho b·i chØ ®­îc ®Æt ra ®èi víi hµng ho¸ ®Õn s©n bay xuÊt ph¸t trong mét kho¶ng thêi gian v­ît qu¸ kho¶ng thêi gian cho phÐp (thêi gian miÔn phÝ l­u kho) ®èi víi mét l« hµng (hoÆc mét phÇn l« hµng) tr­íc khi xuÊt kh«ng vËn ®¬n; vµ ®èi víi hµng ho¸ ®Õn s©n bay ®Õn vµ ®Ó t¹i s©n bay ®Õn nµy trong kho¶ng thêi gian v­ît qu¸ hai ngµy lµm viÖc tÝnh tõ 8 giê s¸ng cña ngµy l« hµng ®Õn. §©y lµ quy ®Þnh mang tÝnh quèc tÕ cña IATA vµ cã tÝnh chÊt lµ khung ph¸p lý ®iÒu chØnh c¸c h·ng hµng kh«ng thµnh viªn cña tæ chøc nµy. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ, nhiÒu h·ng hµng kh«ng muèn t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña m×nh nªn ®· cung øng dÞch vô l­u kho b·i miÔn phÝ cho kh¸ch hµng trong kho¶ng thêi gian dµi h¬n hai ngµy theo nh­ quy ®Þnh. §èi t­îng cña dÞch vô l­u kho b·i hµng kh«ng th­êng lµ hµng ho¸ cã gi¸ trÞ cao mµ träng l­îng l¹i kh«ng lín, thêi gian l­u th«ng trong kho l¹i nhanh. ChÝnh v× vËy, kho trong c¸c s©n bay th­êng kh«ng nghiªng vÒ yªu cÇu diÖn tÝch ph¶i lín mµ ®ßi hái ph­¬ng tiÖn phôc vô hµng ho¸ trong kho ph¶i ®¶m b¶o an toµn cho hµng ho¸ vµ tèc ®é xö lý ph¶i cao ®Ó thÝch øng víi kho¶ng thêi gian ng¾n ngñi mµ m¸y bay ®Ëu t¹i s©n bay. VÝ dô, ®èi víi hµng gi¸ trÞ nh­ vµng b¹c ®¸ quý hay tiÒn tÖ cÇn cã kÐt s¾t võa thuËn tiÖn di chuyÓn tõ kho ra m¸y bay còng nh­ ng­îc l¹i ®Ó tr¸nh mÊt m¸t. Hay ®èi víi hµng t­¬i sèng dÔ h­ háng th× ®ßi hái ph¶i cã kho l¹nh cã thÓ ®iÒu chØnh ®­îc nhiÖt ®é cho tõng lo¹i hµng. Hµng kh«ng lµ ngµnh kinh doanh cã tÝnh chÊt quèc tÕ cao, c¸c h·ng hµng kh«ng ë c¸c quèc gia kh¸c nhau th­êng ký kÕt víi nhau hîp ®ång vËn chuyÓn liªn chÆng (Interline contract). Do ®ã, ®èi t­îng l­u kho t¹i s©n bay mét h·ng hµng kh«ng kh«ng chØ lµ hµng ho¸ xuÊt khÈu ®i tõ h·ng hay hµng ho¸ nhËp khÈu vÒ ®Õn h·ng mµ cßn lµ hµng ho¸ trªn ®­êng trung chuyÓn cña mét h·ng hµng kh«ng kh¸c. C¸c lo¹i hµng nµy khi ®Õn s©n bay trung chuyÓn cã thÓ sÏ ph¶i ®­a vµo l­u kho v× ng­êi göi hµng ë s©n bay gèc yªu cÇu gi÷ l¹i hµng ho¸ t¹i s©n bay trung chuyÓn mµ kh«ng cho tiÕp tôc hµnh tr×nh. Khi ph¶i l­u kho t¹i c¸c ®iÓm trung chuyÓn, hµng ho¸ sÏ chÞu nhiÒu rñi ro x¶y ra tæn thÊt bëi v× kh«ng ph¶i mäi ®iÓm trung chuyÓn ®Òu cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh dÞch vô l­u kho hoµn h¶o cho l« hµng nµy. Sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é qu¶n lý kho, møc ®é hiÖn ®¹i cña kho hµng vµ chÊt l­îng nh©n viªn phôc vô cña c¸c h·ng hµng kh«ng lµ kh¸c nhau. Do ®ã, ®«i khi mét ®iÓm s©n bay trung chuyÓn kh«ng thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô ®Æc biÖt cho mét l« hµng ®Æc biÖt, ®éng vËt t­¬i sèng ch¼ng h¹n. Còng cã thÓ v× lý do thêi tiÕt xÊu, m¸y bay ph¶i h¹ c¸nh khÈn cÊp t¹i mét s©n bay mµ ë ®ã ng­êi ta quy ®Þnh kh«ng cho l­u kho mÆt hµng ®Æc thï cã trªn m¸y bay nµy. Nh­ vËy dÞch vô l­u kho b·i ë c¸c h·ng hµng kh«ng kh¸c nhau th× kh¸c nhau. C¸c h·ng hµng kh«ng quèc tÕ ë c¸c n­íc ®· ph¸t triÓn cã chÊt l­îng dÞch vô l­u kho b·i h¬n h¼n c¸c h·ng t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. V× thÕ, ng­êi göi hµng cÇn ph¶i theo dâi c¸c quy ®Þnh cña c¸c h·ng hµng kh«ng kh¸c ngoµi h·ng hµng kh«ng xuÊt ph¸t vÒ dÞch vô l­u kho b·i. Cuèi cïng, dÞch vô l­u kho b·i cÇn cã mét c¬ së vËt chÊt hiÖn ®¹i cã vèn ®Çu t­ cao. Tõ c¸c ph­¬ng tiÖn chÊt xÕp hµng ho¸ trong kho nh­ gi¸ ®ì, xe n©ng hµng ®Õn hÖ thèng c¸c kho l¹nh, kho dµnh cho hµng ho¸ gi¸ trÞ, kho dµnh cho hµng ho¸ nguy hiÓm, kho dµnh cho ®éng vËt sèng, vµ hÖ thèng d©y b¨ng chuyÒn, m¸y quay gi¸m s¸t hµng ho¸, phÇn mÒm qu¶n lý hµng ho¸ trong kho v.v.. ®Òu lµ c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i ®¾t tiÒn. 2.3. DÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh: Tr­íc hÕt, ta cÇn kh¼ng ®Þnh l¹i r»ng ®©y lµ mét trong c¸c lo¹i dÞch vô vËn chuyÓn hµng ho¸ qua ®­êng hµng kh«ng. Hµng ho¸ cã thÓ ®­îc vËn chuyÓn th«ng th­êng hoÆc ®­îc vËn chuyÓn theo c¸c lo¹i h×nh dÞch vô vËn chuyÓn hµng kh«ng ®Æc biÖt kh¸c nh­: vËn chuyÓn tõ ®iÓm gom hµng ®Õn s©n bay ®Õn (Pick-up delivery) hay dÞch vô vËn chuyÓn “tõ cöa ®Õn cöa”, vËn chuyÓn chuyÓn ph¸t nhanh, vËn chuyÓn ®a ph­¬ng thøc cã qua ®­êng hµng kh«ng v.v... Ngay tõ c¸i tªn cña nã chóng ta ®· thÊy mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh so víi c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng kh¸c, ®ã chÝnh lµ thêi gian. Thêi gian tõ khi h·ng hµng kh«ng nhËn hµng ho¸ ®Õn khi tr¶ hµng cho ng­êi nhËn t¹i s©n bay ®Õn nhá h¬n nhiÒu so víi hµng ho¸ vËn chuyÓn theo dÞch vô vËn chuyÓn hµng kh«ng th«ng th­êng. Thêi gian nµy ®­îc h·ng hµng kh«ng c«ng bè tõ tr­íc tuú theo chÆng ®­êng bay. NÕu nãi dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh nãi chung th× hµnh tr×nh cña hµng ho¸ sö dông dÞch vô nµy cã thÓ bao gåm ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng thuû nh­ng ®Ò cËp ®Õn dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh qua ®­êng hµng kh«ng th× chÆng ®­êng chÝnh cña hµng ho¸ th­êng lµ kh«ng trung. Hµng ho¸ chuyÓn ph¸t nhanh qua ®­êng hµng kh«ng cã thÓ lµ hµng néi ®Þa hoÆc hµng quèc tÕ. Nh­ng chóng ®Òu lµ nh÷ng mÆt hµng cã ®Æc thï cÇn ®­îc chuyÓn nhanh ®Õn tay ng­êi nhËn. §ã lµ th­ tõ, b­u kiÖn, hµng ho¸ gi¸ trÞ, tµi liÖu kü thuËt, hîp ®ång kinh tÕ, thuèc men, phô tïng m¸y mãc mµ nÕu thiÕu chóng c¶ chiÕc m¸y sÏ kh«ng thÓ ho¹t ®éng ®­îc, phim ¶nh, c«ng tr×nh nghÖ thuËt, ®Üa mÒm vi tÝnh v.v..HiÖn nay, khi kh¶ n¨ng vËn chuyÓn cña hµng kh«ng thÕ giíi ®· t¨ng lªn nhiÒu nhê sö dông m¸y bay chuyªn chë hµng ho¸ th× ®èi t­îng cña dÞch vô nµy còng ®· më réng h¬n tr­íc. Kh«ng chØ hµng ho¸ lµ c¸c giÊy tê quan träng mµ cßn cã c¶ hµng t­¬i sèng, ®éng vËt sèng, hµng nÆng nÕu cÇn còng cã thÓ ®¨ng ký sö dông dÞch vô nµy. Mét ®Æc ®iÓm quan träng kh¸c ®ã lµ nhu cÇu chuyÓn ph¸t nhanh cña c¸c chñ hµng th­êng cã tÝnh béc ph¸t, kh«ng liªn tôc, vµ khã dù ®o¸n vÒ khèi l­îng vµ kÝch th­íc l« hµng lÎ. V× thÕ, c¸c h·ng hµng kh«ng thùc rÊt khã ho¹ch ®Þnh kÕ ho¹ch vËn chuyÓn hµng chuyÓn ph¸t nhanh. Yªu cÇu cña chñ hµng vÒ kh¶ n¨ng cung øng chç cho hµng ho¸ nhanh nhÊt, víi tÇn suÊt cao ®ång nghÜa víi viÖc nÕu nh­ hµng ho¸ ®­îc phôc vô mét c¸ch ®ång bé th× nhu cÇu chuyªn chë hµng chuyÓn ph¸t nhanh sÏ dÉn ®Õn doanh thu tõ t¶i vËn chuyÓn thÊp trong khi chi phÝ vËn chuyÓn l¹i cao. §©y lµ mét th¸ch thøc mµ h·ng hµng kh«ng ph¶i ®èi ®Çu khi tæ chøc dÞch vô nµy. DÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh hµng kh«ng th­êng ®­îc c¸c ®¹i lý vËn chuyÓn, c¸c c«ng ty giao nhËn, c«ng ty gom hµng, c¸c c«ng ty chuyªn kinh doanh dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh ngoµi h·ng hµng kh«ng, c¸c b­u côc cã kinh doanh lÜnh vùc chuyÓn ph¸t nhanh sö dông. §èi víi ng­êi göi hµng lÎ hä th­êng sö dông dÞch vô nµy th«ng qua c¸c c¬ quan kÓ trªn ®Ó tËn dông nghiÖp vô chuyªn nghiÖp cña c¸c c«ng ty ®ã. DÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh hµng kh«ng cã nhiÒu kh¶ n¨ng kÕt hîp víi dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh mÆt ®Êt hoÆc ®­êng biÓn. Nh­ng lóc ®ã tèc ®é ph¸t hµng sÏ gi¶m ®i do vËn tèc « t«, tµu háa, tµu biÓn thÊp h¬n nhiÒu so víi m¸y bay. DÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh hµng kh«ng cho thÊy râ nhÊt tÝnh ­u viÖt vÒ tèc ®é cña vËn chuyÓn hµng kh«ng. Tèc ®é kÕt hîp cïng tÝnh an toµn trong chuyªn chë hµng kh«ng khiÕn cho dÞch vô nµy cã xu h­íng ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ. 3. Vai trß cña dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng trong chuyªn chë hµng ho¸ XNK: Ngµy nay cïng víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt, xu h­íng quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®Æc biÖt lµ sù t¨ng c­êng c¸c quan hÖ hîp t¸c th­¬ng m¹i quèc tÕ, ngµnh vËn t¶i hµng kh«ng ngµy cµng kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß quan träng cña m×nh trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña toµn cÇu nãi chung vµ sù ph¸t triÓn cña th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng. Riªng dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc thóc ®Èy vËn chuyÓn hµng ho¸ quèc tÕ nhanh chãng h¬n, thuËn tiÖn h¬n. Nhê ®ã, th­¬ng m¹i quèc tÕ cã ®iÒu kiÖn gia t¨ng nhanh h¬n n÷a. Tr­íc hÕt, dÞch vô lµm hµng lµ dÞch vô hç trî kh«ng thÓ thiÕu ®Ó hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®­êng hµng kh«ng cã thÓ ®­îc l­u th«ng th«ng suèt mµ kh«ng bÞ ¸ch t¾c ë nhiÒu c«ng ®o¹n sau ®ã. Khi mét chñ hµng chän ph­¬ng thøc vËn chuyÓn lµ ®­êng hµng kh«ng, anh ta tr­íc hÕt ph¶i ®Æt gi÷ chç cho hµng ho¸ (Booking). NghÜa lµ, anh ta ®Õn v¨n phßng ®Æt chç cña h·ng hµng kh«ng vµ yªu cÇu r»ng anh ta muèn hµng ho¸ cña m×nh ®­îc chuyªn chë trªn mét chuyÕn m¸y bay nhÊt ®Þnh trong mét ngµy mµ theo kÕ ho¹ch cña anh ta hµng ho¸ cÇn ®­îc chuyªn chë vµo ngµy ®ã. Dùa trªn lÞch bay s½n cã, nh©n viªn ®Æt chç cña h·ng hµng kh«ng cã thÓ chÊp nhËn ngay yªu cÇu cña anh ta hoÆc ®­a ra mét ®Ò nghÞ míi thÝch hîp cho c¶ hai bªn. Sau khi tho¶ thuËn xong, ng­êi göi hµng nµy ®­îc høa lµ sÏ cã mét kh«ng gian nµo ®ã trªn mét hÇm hµng cña chuyÕn bay tho¶ thuËn dµnh cho hµng ho¸ cña anh ta nÕu nh­ hµng ho¸ cña anh ta ®¶m b¶o thÝch hîp cho viÖc vËn chuyÓn b»ng m¸y bay. ViÖc ®Æt gi÷ chç th­êng ph¶i tiÕn hµnh mét vµi ngµy tr­íc ngµy anh ta chän ®Ó hµng ho¸ ®­îc vËn chuyÓn. §iÒu nµy gÇn gièng nh­ thñ tôc l­u khoang trong vËn chuyÓn ®­êng biÓn. Tuy nhiªn, hµng ho¸ cña anh ta ch­a ®­îc ®¶m b¶o ch¾c ch¾n lµ sÏ ®­îc vËn chuyÓn trªn ®óng chuyÕn bay mµ anh ta ®· ®Æt chç. MÖnh ®Ò “nÕu” ë sau lêi høa cña nh©n viªn ®Æt gi÷ chç ®· lµm xuÊt hiÖn nhu cÇu lµm hµng cho hµng ho¸ ®i qua ®­êng hµng kh«ng. ChØ khi hµng ho¸ thÝch hîp vËn chuyÓn b»ng m¸y bay th× l« hµng míi ®­îc thùc sù ®­a lªn hÇm hµng cña m¸y bay ®Ó b¾t ®Çu dÞch vô vËn chuyÓn. VËy, nÕu nh­ hµng ho¸ kh«ng ®­îc lµm hµng cho thÝch hîp th× chóng sÏ bÞ c¾t l¹i (offload) kh«ng ®­îc chÊt xÕp ®­a lªn m¸y bay. Vµ khi ®ã, hµng ho¸ ®· bÞ ¸ch l¹i. Chñ hµng tù chÞu thiÖt h¹i do hµng ho¸ ®Õn muén h¬n kÕ ho¹ch ban ®Çu. Nh­ vËy, cã thÓ nãi dÞch vô lµm hµng lµ mét m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu trong toµn bé qu¸ tr×nh vËn chuyÓn khiÕn hµng ho¸ cã thÓ dÔ dµng chuyªn chë trªn m¸y bay, nhê ®ã dÞch vô lµm hµng cã thÓ rót ng¾n thêi gian vËn chuyÓn hµng ho¸. LÏ tÊt nhiªn, t¸c dông ®ã sÏ gi¶m ®i nÕu nh­ thêi gian lµm hµng kÐo dµi qu¸ l©u. Khi hµng ho¸ v× mét lý do nh­ trªn bÞ ¸ch l¹i t¹i s©n bay hoÆc v× lý do kh¸c, th× hµng ho¸ cÇn ®­îc l­u kho. Lóc nµy, ta thÊy râ h¬n vai trß cña dÞch vô l­u kho b·i. NÕu hµng ho¸ bÞ ¸ch t¾c t¹i s©n bay ®i hoÆc s©n bay ®Õn mµ kh«ng ®­a vµo l­u kho b·i th× rÊt dÔ x¶y ra nguy c¬ tæn thÊt cho hµng ho¸. Hµng ho¸ dÔ dµng bÞ mÊt c¾p, bÞ h­ h¹i do t¸c ®éng cña thêi tiÕt n¾ng m­a. Nãi c¸ch kh¸c, do kh«ng ®­îc l­u kho nªn hµng ho¸ kh«ng ®­îc gi¸m s¸t chÆt chÏ, kh«ng ®­îc h­ëng c¸c dÞch vô b¶o qu¶n thÝch hîp cho tõng lo¹i hµng ho¸ ë mçi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt kh¸c nhau. HËu qu¶ nh·n tiÒn lµ hµng ho¸ bÞ tæn thÊt, chñ hµng ph¶i chÞu thua lç lín. L­u kho b·i lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ b»ng ®­êng hµng kh«ng. BÊt cø hµng ho¸ néi ®Þa hay quèc tÕ khi ®Õn mét s©n bay ®Òu ®­îc ®­a vµo kho. Sau ®ã, khi ng­êi nhËn ®Õn lµm thñ tôc nhËn hµng, thñ kho míi lµm thñ tôc xuÊt kho cho hµng ho¸. KÓ c¶ khi hµng ho¸ ®­îc ng­êi göi hµng ®­a ®Õn s©n bay ®Ó vËn chuyÓn ®i, hµng ho¸ kh«ng thÓ ngay lËp tøc ®­îc chÊt lªn m¸y bay ®Ó ®i ngay mµ chóng ph¶i ®­îc ®­a vµo kho, ph©n lo¹i råi míi ®­a ra m¸y bay. Nh­ vËy, hµng ho¸ mµ bÞ l­u kho b·i th× qu¸ tr×nh vËn chuyÓn sÏ bÞ chËm l¹i. Nh­ng ®©y l¹i lµ dÞch vô kh«ng thÓ thiÕu v× hµng ho¸ kh«ng ph¶i bÊt cø lóc nµo còng thÝch hîp ®Ó vËn chuyÓn ngay ®­îc vµ còng kh«ng ph¶i lóc nµo mµ ng­êi nhËn còng ngay lËp tøc ®Õn nhËn hµng sau khi ®­îc th«ng b¸o hµng ®· tíi s©n bay ®Õn. V× vËy, thêi gian l­u kho b·i cµng gi¶m thÊp th× hµng ho¸ cµng ®­îc vËn chuyÓn nhanh h¬n. Nãi vÒ mÆt thêi gian th× dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh l¹i tá ra cã ­u thÕ h¬n c¶. Khi chñ hµng muèn göi mét l« hµng mét c¸ch nhanh nhÊt, th× anh ta nªn chän dÞch vô nµy. Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh sÏ ­u tiªn chuyªn chë l« hµng ®¨ng ký dÞch vô nµy tr­íc c¸c l« hµng th«ng th­êng kh¸c. Kh«ng gian trªn hÇm hµng cña mét m¸y bay sÏ ®­îc ­u tiªn tr­íc nhÊt cho c¸c l« hµng cã nh·n” Express”. Khi m¸y bay qu¸ t¶i, thø tù c¾t hµng sÏ tr­íc hÕt lµ c¸c l« hµng th«ng th­êng. NÕu nh­ ®· c¾t hµng th«ng th­êng mµ m¸y bay vÉn qu¸ t¶i th× lóc ®ã ng­êi ta míi tÝnh ®Õn c¾t c¸c l« hµng chuyÓn ph¸t nhanh. Râ rµng, ­u thÕ cña dÞch vô nµy lµ thêi gian chuyªn chë ng¾n h¬n so víi c¸ch chuyªn chë th«ng th­êng kh¸c. Vµ v× thÕ, dÞch vô nµy tá ra hiÖu qu¶ v« cïng khi chuyªn chë c¸c mÆt hµng cã ®Æc tÝnh b¾t buéc thêi gian chuyªn chë ng¾n, hµng viÖn trî khÈn cÊp, hµng dÔ h­ háng, hµng t­¬i sèng, c¸c tµi liÖu khÈn nh­ tµi liÖu kü thuËt, hîp ®ång kinh tÕ...Tãm l¹i, dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh cã thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu vËn chuyÓn khÈn cÊp hµng ho¸ cña chñ hµng. 4. Mét sè c¬ së vËt chÊt cña c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng: 4.1. Mét sè c¬ së vËt chÊt chung: 4.1.1. C¶ng hµng kh«ng: C¶ng hµng kh«ng lµ toµn bé diÖn tÝch trªn mét mÆt b»ng nhÊt ®Þnh vµ toµn bé c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho chuyªn chë hµng ho¸, hµnh kh¸ch do m¸y bay chë ®Õn còng nh­ ®i. Nãi c¸ch kh¸c, c¶ng hµng kh«ng lµ mét tæ hîp c«ng tr×nh bao gåm s©n bay, nhµ ga, vµ trang thiÕt bÞ, c«ng tr×nh mÆt ®Êt cÇn thiÕt kh¸c ®­îc sö dông cho tÇu bay ®i vµ ®Õn, thùc hiÖn dÞch vô vËn chuyÓn hµng kh«ng. Trong c¶ng hµng kh«ng cã ®Çy ®ñ c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh x©y dùng dµnh ®Ó phôc vô hµng ho¸, hµnh kh¸ch, m¸y bay nh­ thÒm ®Ó m¸y bay, ga hµng ho¸, ga hµnh kh¸ch, ®­êng b¨ng, c¸c c«ng ty dÞch vô, c¶ng phi quan thuÕ, khu vùc tù do mËu dÞch v.v.. 4.1.2. M¸y bay (Aircraft, A/C): M¸y bay ®Ó phôc vô vËn chuyÓn hµng ho¸ cã thÓ chia thµnh m¸y bay chë kh¸ch, m¸y bay kÕt hîp chë kh¸ch vµ chë hµng ho¸, vµ m¸y bay chuyªn chë hµng ho¸ (freigter/ all- cargo aircraft). M¸y bay chë kh¸ch ®­îc sö dông phÇn khoang hµng d­íi ®Ó vËn chuyÓn hµng ho¸. M¸y bay kÕt hîp (combined aircraft) chë hµng ho¸ ë c¶ khoang chÝnh vµ khoang d­íi. M¸y bay chë hµng chØ dµnh ®Ó chë hµng ho¸. M¸y bay chë kh¸ch vµ m¸y bay kÕt hîp chë hµng vµ chë kh¸ch th­êng cã c¸c hÇm hµng ë bông m¸y bay. Mçi hÇm hµng l¹i ®­îc chia thµnh c¸c khoang hµng nhá h¬n. HiÖn nay, m¸y bay chuyªn chë hµng ho¸ ®­îc chia thµnh c¸c m¸y bay th©n nhá (chØ chë ®­îc träng l­îng hµng ho¸ d­íi 30 tÊn), m¸y bay th©n réng trung b×nh (chë ®­îc tõ 30 ®Õn 50 tÊn), m¸y bay th©n kh¸ lín (tõ 40 ®Õn 60 tÊn) vµ m¸y bay th©n lín (>60 tÊn). Ngoµi c¸c cöa hµng ho¸ bªn c¹nh s­ên, m¸y bay chë hµng cßn cã thÓ më h¼n ®Çu m¸y bay ®Ó ®­a hµng ho¸ vµo hÇm hµng. 4.1.3. Ga hµng ho¸ (Cargo Terminal): Ga hµng ho¸ lµ phÇn diÖn tÝch ë c¶ng hµng kh«ng dµnh cho hµng ho¸ ®Õn, ®i, chuyÓn tiÕp, qu¸ c¶nh, chuyÓn khÈu tËp kÕt vµ lµm thñ tôc vËn chuyÓn. HiÖn nay, t¹i c¸c h·ng hµng kh«ng quèc tÕ lín trªn thÕ giíi ng­êi ta ®· ph¸t triÓn ga hµng ho¸ thµnh c¸c trung t©m hµng ho¸, thµnh phè hµng ho¸ lín (Cargo center, cargocity) tËp hîp rÊt nhiÒu c«ng tr×nh lín nh­ c¸c kho hµng chuyªn dông, b·i ®ç xe réng lín v.v.. Mét ga hµng ho¸ th­êng bao gåm 2 khu vùc chÝnh: khu vùc hµnh chÝnh vµ khu vùc phôc vô kü thuËt. Khu hµnh chÝnh lµ n¬i dµnh cho ng­êi göi hµng vµ h·ng vËn chuyÓn tiÕp xóc lµm viÖc víi nhau vÒ mÆt tµi liÖu cho l« hµng, thanh to¸n phÝ, gi¶i quyÕt c¸c khóc m¾c. Cßn khu vùc phôc vô kü thuËt lµ n¬i phôc vô trùc tiÕp hµng ho¸ gåm kho hµng, b·i ®ç xe, n¬i chøa c¸c ph­¬ng tiÖn chÊt xÕp. 4.2. C¬ së vËt chÊt cña c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng: 4.2.1. Ph­¬ng tiÖn phôc vô mÆt ®Êt: Ph­¬ng tiÖn phôc vô mÆt ®Êt lµ c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn hoÆc hÖ thèng b¨ng t¶i ®Ó ®­a hµng ho¸ trªn b·i ®ç xe (ramp) gÇn cöa ga hµng ho¸ h­íng ra phÝa ®­êng bay lªn m¸y bay hoÆc ng­îc l¹i. C¸c ph­¬ng tiÖn nµy gåm c¸c lo¹i xe nh­ xe sóc, xe n©ng hµng, xe ®Çu kÐo, xe b¨ng t¶i, xe chë ULD (Transporter), c¸c xe chë m©m hµng (dolly)...§©y lµ c¸c lo¹i ph­¬ng tiÖn ®Æc thï dµnh cho viÖc chÊt xÕp hµng ho¸ trong ngµnh hµng kh«ng, cã kÝch th­íc tiªu chuÈn ®¶m b¶o thuËn tiÖn trong viÖc rót hµng tõ trong khoang m¸y bay ra còng nh­ ®­a hµng tõ ga hµng ho¸ lªn khoang hµng cña m¸y bay. 4.2.2. C«ng cô xÕp dì: Trong hµng kh«ng, thiÕt bÞ xÕp dì hµng th­êng lµ c¸c thiÕt bÞ xÕp dì theo ®¬n vÞ- ULD (Unit Loading Device). §©y lµ mét thiÕt bÞ dïng ®Ó chÊt xÕp hµng ho¸, hµnh lý. ThiÕt bÞ nµy tiÕp xóc trùc tiÕp víi hÖ thèng chèt gi÷ trªn sµn m¸y bay. Nã ®¸p øng ®­îc tÊt c¶ c¸c yªu cÇu vÒ an toµn kÕt cÊu cña m¸y bay mµ kh«ng cÇn thªm thiÕt bÞ phô trî kh¸c v× thÕ cã thÓ xem lµ nh÷ng hÇm hµng cã kh¶ n¨ng di chuyÓn ®­îc cña m¸y bay hay cßn ®­îc coi nh­ nh÷ng thiÕt bÞ cña m¸y bay. ULD cã thÓ xÕp ®­îc trªn sµn chÝnh cña m¸y bay hoÆc sµn d­íi cña m¸y bay. CÊu t¹o ULD gåm: M©m vµ l­íi (Lo¹i cã kÕt cÊu víi l­íi hoÆc kh«ng cã- cã sù trî gióp cña d©y ch»ng) Thïng Igloo: gåm igloo kh«ng kÕt cÊu vµ cã kÕt cÊu. Container: bªn c¹nh container th«ng th­êng 20 feet, 40 feet sö dông trong chuyªn chë hµng ho¸ ®a ph­¬ng thøc, thiÕt bÞ chÊt xÕp hµng kh«ng cßn cã container khoang chÝnh cã ®é cao trªn 163 cm, container khoang d­íi cã ®é cao d­íi 163 cm. ULD lµ bé phËn cÊu thµnh cña m¸y bay ®­îc thiÕt kÕ, s¶n xuÊt, s÷a ch÷a, b¶o d­ìng theo tiªu chuÈn hµng kh«ng do c¸c nhµ chøc tr¸ch hµng kh«ng cña c¸c chÝnh phñ liªn quan quy ®Þnh. Nã cã chi phÝ ®Çu t­ cao (tõ 1000- 2000 USD/ chiÕc). C¸c h·ng vËn chuyÓn qu¶n lý ULD th«ng qua hÖ thèng ®iÖn v¨n nh­ ULD Control Message-UCM, Stock Check Message-SCM, ULD Control Receipt-LUC. TÊt c¶ c¸c hÖ thèng nµy ®­îc göi vµ nhËn qua hÖ thèng m¸y tÝnh toµn cÇu. Sö dông ULD trong viÖc chÊt xÕp hµng ho¸ lµ nh»m tiÕt kiÖm thêi gian chÊt xÕp hµng ho¸ cho mét chuyÕn bay ®ång thêi cã thÓ chñ ®éng trong viÖc chÊt xÕp, nh­ tiÕn hµnh chÊt xÕp tõ tr­íc nÕu cã kÕ ho¹ch s½n, tËn dông ®­îc thêi gian cho m¸y bay n»m t¹i s©n ®ç. Ngoµi ra, dïng ULD sÏ ®¶m b¶o an toµn cho hµng ho¸ tèt nhÊt tr¸nh ®­îc m­a giã, n¾ng nãng, mÊt c¾p. 4.2.3. Kho hµng: Kho hµng lµ n¬i chøa vµ b¶o qu¶n hµng ho¸ l­u kho. §©y lµ c¬ së h¹ tÇng kh«ng thÓ thiÕu cña dÞch vô l­u kho b·i. C¸c kho hµng th­êng ®­îc s¾p xÕp thuËn tiÖn ®Ó ®­a hµng ho¸ tõ m¸y bay vµo kho vµ ng­îc l¹i. Kho hµng th­êng gåm c¸c kho chuyªn dông, kho hµng xuÊt, kho hµng nhËp, kho quèc tÕ, kho néi ®Þa. Riªng dÞch vô l­u kho b·i cÇn thªm mét sè thiÕt bÞ chuyªn dïng nh­ gi¸ ®Ó hµng, thiÕt bÞ th«ng giã cho hµng ho¸, thiÕt bÞ phßng chèng ch¸y, phßng chèng thiªn tai, v¸n lãt, thiÕt bÞ ®iÒu chØnh nhiÖt ®é ®é Èm cho kho, m¸y quay gi¸m s¸t hµng ho¸ v.v.. 5. Mét sè dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng kh¸c liªn quan: 5.1. DÞch vô an toµn an ninh: VÊn ®Ò an toµn cho chuyÕn bay lµ vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu cña mçi h·ng hµng kh«ng. M¸y bay kÓ c¶ chuyªn chë hµng ho¸ hay m¸y bay chë hµnh kh¸ch kÕt hîp chë hµng ho¸ ®Òu cã mét ®éi bay gåm c¸c phi c«ng trªn nã, ch­a kÓ m¸y bay hµnh kh¸ch cßn chøa trong nã hµng tr¨m hµnh kh¸ch mµ m¹ng sèng cña hä lµ v« gi¸. V× thÕ, an toµn an ninh kh«ng chØ ®Æt ra ®èi víi hµnh kh¸ch ®i trªn m¸y bay mµ cßn ®èi víi hµng ho¸. Hµng ho¸ tr­íc khi ®­îc xÕp lªn m¸y bay ®Òu ph¶i qua hÖ thèng m¸y soi chiÕu an ninh cña côm c¶ng hµng kh«ng nh»m ph¸t hiÖn ra nh÷ng hµng ho¸ cã thÓ g©y nguy hiÓm cho m¸y bay. NÕu kh«ng thÓ kiÓm tra b»ng m¸y, lùc l­îng an ninh hµng kh«ng sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra trùc quan. Mçi khi hµng ho¸ ®­a qua kiÓm tra ®Òu ph¶i tr¶ mét kho¶n phÝ dÞch vô an ninh hoÆc trùc tiÕp tõ ng­êi göi hoÆc th«ng qua h·ng vËn chuyÓn hµng kh«ng. PhÝ nµy do côm c¶ng hµng kh«ng quy ®Þnh. DÞch vô nµy cÇn cã c¸c thiÕt bÞ kiÓm tra hiÖn ®¹i nh»m gi¶m bít thêi gian hµng ho¸ ph¶i chê ®Ó kiÓm tra nh­: m¸y soi chiÕu dµnh cho hµnh lý, m¸y soi chiÕu cì lín dµnh cho c¶ m©m hµng, thiÕt bÞ ®ãng ®ai an ninh tù ®éng v.v.. 5.2. DÞch vô b¶o hiÓm hµng ho¸ hµng kh«ng: MÆc dï vËn chuyÓn hµng kh«ng lµ ph­¬ng thøc vËn chuyÓn an toµn nhÊt trong toµn bé c¸c ph­¬ng thøc vËn chuyÓn kh¸c. Nh­ng kh«ng cã nghÜa hµng ho¸ vËn chuyÓn qua ®­êng hµng kh«ng hoµn toµn kh«ng gÆp rñi ro. Rñi ro trong kh«ng trung cã thÓ ®Õn tõ lý do kh¸ch quan nh­ thêi tiÕt hoÆc chñ quan nh­ hµng ho¸ kh«ng ®­îc lµm hµng tèt, kh«ng tÆc, do hµnh kh¸ch thiÕu ý thøc an toµn v.v.. Do ®ã, b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn qua ®­êng hµng kh«ng lµ v« cïng cÇn thiÕt. B¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®­êng hµng kh«ng lµ d¹ng b¶o hiÓm tµi s¶n dµnh cho c¸c chñ hµng cã hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng m¸y bay tù mua b¶o hiÓm cho m×nh trùc tiÕp t¹i c¸c c«ng ty b¶o hiÓm mµ kh«ng mua cña c¸c h·ng hµng kh«ng th«ng qua c­íc vËn chuyÓn. HiÖn nay, nhiÒu h·ng hµng kh«ng lín trªn thÕ giíi ®· më réng ph¹m vi kinh doanh vµ tù tiÕn hµnh dÞch vô nµy nh»m t¹o thuËn lîi cho chñ hµng dÔ dµng mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸ ngay t¹i s©n bay. 5.3. DÞch vô khai thuª h¶i quan: H¶i quan cöa khÈu t¹i s©n bay lµ mét c¬ quan Nhµ n­íc ®éc lËp víi h·ng hµng kh«ng, cã nhiÖm vô t­¬ng tù c¸c h¶i quan cöa khÈu biªn giíi, ®­êng biÓn kh¸c. §ã lµ kiÓm tra, gi¸m s¸t, kiÓm so¸t hµng ho¸ XNK, hµng ho¸ qu¸ c¶nh, m­în ®­êng; chèng bu«n lËu, chèng vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸, ngo¹i hèi; tæ chøc thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ thuÕ ®èi víi hµng ho¸ XNK. Do c«ng ty kinh doanh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng, ®¹i lý, ng­êi gom hµng, c«ng ty giao nhËn hµng kh«ng th­êng n¾m râ c¸c quy ®Þnh h¶i quan ®èi víi hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®­êng hµng kh«ng nªn hä th­êng thùc hiÖn dÞch vô khai thuª c¸c chøng tõ h¶i quan vµ thu phÝ. DÞch vô nµy cã t¸c dông tr¸nh cho ng­êi göi hµng t×nh tr¹ng kh«ng xuÊt khÈu hay kh«ng nhËp khÈu ®­îc hµng ho¸ do khai sai c¸c chøng tõ h¶i quan. V× vËy, dÞch vô nµy cã t¸c dông ®Èy nhanh tèc ®é hµng ho¸ ®­îc th«ng quan, t¹o t©m lý yªn t©m cho chñ hµng. II. Tæ chøc thùc hiÖn c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng Qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ ®­îc b¾t ®Çu t¹i thêi ®iÓm khi hµng ho¸ ®­îc giao cho h·ng hµng kh«ng chuyªn chë. Quy tr×nh hµng ho¸ ®­îc vËn chuyÓn b»ng ®­êng hµng kh«ng cã thÓ tãm t¾t th«ng qua biÓu ®å sau: Ng­êi göi §¹i lý* H¶i quan Cty phôc vô m._.Æt ®Êt H·ng* HK H¶i quan Cty phôc vô mÆt ®Êt §¹i lý* Ng­êi nhËn * §¹i lý cã thÓ thay b»ng c«ng ty giao nhËn hµng kh«ng, c«ng ty m«i giíi vËn chuyÓn hµng kh«ng. * H·ng hµng kh«ng cßn gäi lµ nhµ vËn chuyÓn hoÆc ng­êi chuyªn chë. H·ng hµng kh«ng cã thÓ chÊp nhËn chuyªn chë th¼ng tõ ng­êi göi, tõ mét ®¹i lý hoÆc qua ®¹i lý cña IATA. Ng­êi göi cã thÓ trùc tiÕp ®Õn göi hµng ho¸ t¹i h·ng hµng kh«ng mµ kh«ng th«ng qua c¸c ®¹i lý, c«ng ty giao nhËn hoÆc c«ng ty m«i giíi. Tuy nhiªn, nÕu trùc tiÕp göi hµng, ng­êi göi ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ bé hå s¬ vÒ hµng ho¸ vµ ®¶m b¶o hµng ho¸ cña m×nh tho¶ m·n c¸c quy ®Þnh cña vËn chuyÓn hµng kh«ng nãi chung vµ cña tõng h·ng hµng kh«ng còng nh­ quy ®Þnh cña Nhµ n­íc liªn quan. ViÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ sÏ tiÕt kiÖm thêi gian h¬n nÕu ng­êi göi ®Æt chç tr­íc cho hµng ho¸ cña m×nh t¹i c¸c v¨n phßng cung cÊp dÞch vô ®Æt chç cho hµng ho¸ cña h·ng hµng kh«ng. Hµng ho¸ ®· ®Æt chç lu«n lu«n ®­îc ­u tiªn vËn chuyÓn tr­íc hµng ho¸ ch­a ®Æt chç. Sau ®ã, h·ng hµng kh«ng sÏ chÊp nhËn chuyªn chë kiÖn hµng vµ tµi liÖu hµng ho¸ tõ kh¸ch göi hµng. Râ rµng, nh×n vµo quy tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ th× kh¸ch göi hµng cã thÓ lµ ng­êi göi, ®¹i lý, c¸c h·ng hµng kh«ng kh¸c trong tr­êng hîp hµng chuyÓn tiÕp. TÊt c¶ hµng ho¸ ®­îc chuyªn chë ph¶i phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn chuyªn chë hµng ho¸ cña h·ng hµng kh«ng. Vµ viÖc chÊp nhËn hµng ho¸ ®Ó chuyªn chë ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng nguyªn t¾c chung. Trong quy tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ qua ®­êng hµng kh«ng, c¸c dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô lµm hµng, dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh ®­îc tæ chøc thùc hiÖn t¹i c¸c c«ng ty phôc vô mÆt ®Êt (GHA-Ground Handling Agent). 1. Tæ chøc dÞch vô lµm hµng: DÞch vô lµm hµng tæng qu¸t bao gåm hai lÜnh vùc chÝnh lµ xö lý thùc tÕ hµng ho¸ vµ xö lý tµi liÖu. Ngoµi ra, trong qu¸ tr×nh lµm hµng, c«ng ty lµm hµng cÇn phèi hîp víi c¬ quan h¶i quan ®Ó gióp th«ng quan cho hµng ho¸; xö lý c¸c tr­êng hîp bÊt ngê; xö lý c¸c t×nh huèng kh¸c x¶y ra ®èi víi hµng ho¸. Xö lý thùc tÕ hµng ho¸ bao gåm nh÷ng c«ng viÖc sau: Cung cÊp c¬ së vËt chÊt ®Ó phôc vô hµng ho¸, b¶o vÖ hµng ho¸ kh«ng bÞ ¶nh h­ëng cña thêi tiÕt; §­a ra c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó chèng mÊt c¾p hoÆc h­ h¹i ®èi víi hµng ho¸. Cung cÊp c¸c trang thiÕt bÞ cÇn thiÕt vµ c¬ së vËt chÊt l­u kho cho hµng dÔ h­ háng, ®éng vËt sèng, hµng gi¸ trÞ, phim ¶nh, hµng nguy hiÓm, vµ c¸c lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt kh¸c. L­u kho hµng ho¸ trong mét kho¶ng thêi gian ®· tho¶ thuËn víi kh¸ch hµng. LÊy biªn lai khi giao hµng ho¸. Xö lý tµi liÖu hµng ho¸: KiÓm tra tÊt c¶ tµi liÖu nh»m ®¶m b¶o l« hµng cã thÓ ®­îc vËn chuyÓn theo ®óng yªu cÇu cña nhµ vËn chuyÓn. ViÖc kiÓm tra sÏ kh«ng tÝnh phÝ. H¶i quan: §­a hµng ho¸ vµo n¬i kiÓm tra h¶i quan, nÕu cÇn, vµ gi¶i quyÕt mäi sai lÖch ®Ó hµng ho¸ phï hîp víi quy ®Þnh cña n­íc së t¹i. §Ó h¶i quan kiÓm tra trùc quan hµng ho¸ nÕu ®­îc yªu cÇu. Xö lý c¸c tr­êng hîp bÊt ngê: Thùc hiÖn ngay c¸c biÖn ph¸p ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña nhµ chøc tr¸ch ®Þa ph­¬ng vµ cña nhµ vËn chuyÓn khi cã nh÷ng t×nh huèng bÊt ngê x¶y ra nh­ tæn thÊt hoÆc phôc vô sai ®èi víi hµng ho¸ vµ c¸c l« hµng ®Æc biÖt kh¸c. Th«ng b¸o cho nhµ vËn chuyÓn vÒ bÊt cø t×nh huèng bÊt ngê nµo xÈy ra ®èi víi hµng ho¸ trong khi lµm hµng. Xö lý hµng trong c¸c tr­êng hîp hµng ho¸ bÞ tæn thÊt, bÞ mÊt m¸t theo nh­ tho¶ thuËn. Th«ng b¸o cho nhµ vËn chuyÓn vÒ c¸c tr­êng hîp kh¸ch hµng khiÕu n¹i vµ cung cÊp c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt; Xö lý c¸c khiÕu n¹i ®ã nÕu ®· tho¶ thuËn víi h·ng vËn chuyÓn. Xö lý c¸c t×nh huèng kh¸c: Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó chèng mÊt c¾p hoÆc sö dông bõa b·i hay lµm h­ háng m©m hµng, container, l­íi, khay hµng, d©y ch»ng vµ c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c cña nhµ vËn chuyÓn trong quyÒn h¹n cña c«ng ty lµm hµng. Th«ng b¸o cho nhµ vËn chuyÓn ngay lËp tøc vÒ bÊt kú tæn thÊt nµo x¶y ra ®èi víi c¸c ph­¬ng tiÖn trªn. Cung cÊp hoÆc s¾p xÕp lµm hµng c¸c lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt theo tho¶ thuËn. Phôc vô tói th­ ngo¹i giao theo tho¶ thuËn. Phôc vô b­u kiÖn c«ng ty theo tho¶ thuËn. DÞch vô lµm hµng tæng qu¸t chØ lµ nh÷ng h­íng dÉn chung nhÊt vÒ quy tr×nh lµm hµng. §èi víi vËn chuyÓn hµng ho¸ quèc tÕ, ta l¹i chia thµnh dÞch vô lµm hµng xuÊt vµ dÞch vô lµm hµng nhËp. 1.1. DÞch vô lµm hµng xuÊt: DÞch vô lµm hµng xuÊt bao gåm hai phÇn lín: Xö lý thùc tÕ hµng ho¸ (Physical handling) vµ xö lý tµi liÖu hµng ho¸ (Document handling); vµ phÇn gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc h¶i quan. Xö lý thùc tÕ hµng ho¸ bao gåm 4 b­íc chÝnh sau ®©y: B­íc 1: ChÊp nhËn hµng ho¸ phï hîp víi h­íng dÉn cña nhµ vËn chuyÓn, ®¶m b¶o l« hµng “S½n sµng ®Ó chuyªn chë “ vµ träng l­îng & khèi l­îng l« hµng ®· ®­îc kiÓm tra. L« hµng ‘S½n sµng ®Ó chuyªn chë “ nghÜa lµ: Kh«ng vËn ®¬n ph¶i ®­îc lËp theo ®óng quy ®Þnh sè 600a cña IATA, b¶o ®¶m chÝnh x¸c ®Çy ®ñ mäi chi tiÕt. §¹i lý lËp kh«ng vËn ®¬n kh«ng ®­îc lµm thÊt l¹c nh÷ng phÇn sau cña kh«ng vËn ®¬n: B¶n gèc 3 (Dµnh cho ng­êi göi); B¶n copy sè 9 (Dµnh cho ®¹i lý); B¶n gèc 1 (cho h·ng chuyªn chë xuÊt kh«ng vËn ®¬n). Nh÷ng kho¶n tiÒn chi tr¶ cho bÊt kú lÖ phÝ nµo nÕu cã ®Òu ph¶i ghi vµo kh«ng vËn ®¬n theo quy ®Þnh 614 cña IATA. KÌm theo Kh«ng vËn ®¬n ph¶i cã ®Çy ®ñ tÊt c¶ c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh lo¹i hµng & phôc vô cho qu¸ tr×nh vËn chuyÓn khi bÊt kú nhµ chøc tr¸ch ®¹i diÖn cho Nhµ n­íc yªu cÇu. TÊt c¶ c¸c kiÖn hµng ®Òu ph¶i ®­îc ®ãng gãi theo tiªu chuÈn ®¶m b¶o mäi ®iÒu kiÖn chung. TÊt c¶ c¸c kiÖn hµng khi nhËn ph¶i d¸n nh·n m¸c theo ®óng quy ®Þnh 600/606/607 cña IATA. Nh·n m¸c d¸n trªn tÊt c¶ c¸c kiÖn hµng ph¶i dÔ nh×n vµ tÊt c¶ c¸c nh·n m¸c cò ph¶i ®­îc gì bá. Khi mét thµnh viªn IATA chÊp nhËn nh÷ng d÷ liÖu cña kh«ng vËn ®¬n tõ ®¹i lý th«ng qua hÖ thèng m¸y tÝnh th× toµn bé d÷ liÖu ®ã ph¶i chuyÓn ®Õn tr­íc khi giao hµng cho bé phËn nhËn hµng cña h·ng vËn chuyÓn. ChÊp nhËn chuyªn chë nghÜa lµ hµng ho¸ cÇn tho¶ m·n c¸c quy ®Þnh vÒ chÊp nhËn hµng ho¸ cña h·ng hµng kh«ng. C¸c quy ®Þnh nµy kh¸c nhau ®èi víi tõng h·ng hµng kh«ng nh­ng còng cã nh÷ng nguyªn t¾c chÊp nhËn hµng ho¸ chung. ChÊp nhËn chuyªn chë bao gåm hai lo¹i lµ chÊp nhËn thùc tÕ vµ chÊp nhËn tµi liÖu. H·ng hµng kh«ng sÏ chÊp nhËn thùc tÕ kiÖn hµng dùa trªn viÖc kiÓm tra mét sè néi dung sau: KiÓm tra sè kiÖn hµng ®èi chiÕu víi tµi liÖu ®­îc giao. KiÓm tra träng l­îng hµng ho¸ (C©n hµng). Träng l­îng cña hµng ho¸ ghi trªn vËn ®¬n hoÆc trong b¶n h­íng dÉn göi hµng cña ng­êi göi (Shipper’s letter of instruction-SLI ) ph¶i chÝnh x¸c bëi v× sai lÖch träng l­îng sÏ ¶nh h­ëng ®Õn sù an toµn cña m¸y bay. Sè liÖu vÒ träng l­îng hµng ho¸ sÏ ®­îc dïng ®Ó x¸c ®Þnh träng t¶i chÞu ®ùng cña sµn m¸y bay, phôc vô chÊt xÕp vµ x¸c ®Þnh c¸c ph­¬ng tiÖn chÊt xÕp vµ ®Ó tÝnh c­íc vËn chuyÓn. KiÓm tra kÝch th­íc cña kiÖn hµng ®Ó ®¶m b¶o kiÖn hµng cã thÓ chÊt xÕp ®­îc lªn ph­¬ng tiÖn chÊt xÕp còng nh­ ®­a vµo ®­îc tÊt c¶ c¸c cöa hÇm hµng trªn mäi chÆng cña hµnh tr×nh mµ ng­êi göi hoÆc ®¹i lý yªu cÇu. KiÓm tra néi dung kiÖn hµng xem nã cã ®­îc khai b¸o chi tiÕt ®Ó tiÖn viÖc tra cøu c¸c quy ®Þnh vËn chuyÓn hµng ho¸ hµng kh«ng cña c¸c n­íc trong cuèn TACT vµ ®Ó ¸p dông c¸c lo¹i c­íc vËn chuyÓn ®Æc biÖt khi cÇn còng nh­ tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ hµng ho¸ ®Æc biÖt. KiÓm tra xem tÊt c¶ c¸c kiÖn hµng ®· ®­îc d¸n nh·n m¸c vµ ®ãng gãi ®óng quy c¸ch ch­a nh»m b¶o vÖ cho chÝnh hµng ho¸, b¶o vÖ m¸y bay vµ nh©n viªn phôc vô ®ång thêi cã kÕ ho¹ch phôc vô ®Æc biÖt nÕu ®ã lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt. TiÕp ®Õn h·ng vËn chuyÓn sÏ kiÓm tra c¸c chøng tõ hµng ho¸ ®Ó chÊp nhËn vÒ mÆt tµi liÖu. ViÖc kiÓm tra cÇn tr¶ lêi c¸c c©u hái sau ®©y: LiÖu c¸c chi tiÕt ghi trªn kh«ng vËn ®¬n vµ b¶n h­íng dÉn chÊt xÕp cña ng­êi göi cã ®óng ®èi víi kiÖn hµng kh«ng? LiÖu c¸c tµi liÖu kÌm theo ®· thùc sù ®­îc ®Ýnh kÌm? LiÖu tÊt c¶ c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt ®· cã ®ñ? Kh«ng vËn ®¬n ®· ®­îc khai ®óng ch­a? Cã tµi liÖu ®Æc biÖt nµo ph¶i ®­îc ng­êi göi hoµn thµnh vµ ký tªn kh«ng? (VÝ dô: chøng nhËn ®éng vËt sèng, chøng nhËn hµnh lý göi nh­ hµng ho¸) Hµng ho¸ XK ®­îc chÊp nhËn sÏ ®­îc ®­a vµo qu¸ tr×nh phôc vô t¹i c«ng ty lµm hµng B­íc 2: KiÓm kª hµng ho¸ vµ tËp hîp hµng ®Ó vËn chuyÓn, tuú thuéc l­îng t¶i s½n cã cña c¸c chuyÕn bay cña h·ng hµng kh«ng. Trong c¸c c«ng ty lµm hµng th­êng cã c¸c ch­¬ng tr×nh phÇn mÒm m¸y vi tÝnh qu¶n lý hµng ho¸ ®Õn c«ng ty cña tÊt c¶ c¸c kh¸ch hµng. C¸c th«ng tin vÒ chuyÕn bay, vÒ kh¶ n¨ng vËn chuyÓn cña m¸y bay vµ th«ng tin hµng ho¸ ®­îc tËp hîp l¹i vµ nh©n viªn c«ng ty lµm hµng sÏ dùa vµo ®ã ®Ó ph©n bæ hµng cho chuyÕn bay. Nãi c¸ch kh¸c, nh©n viªn nµy ph¶i lËp mét kÕ ho¹ch vËn chuyÓn sao cho ®¶m b¶o hiÖu qu¶ vËn chuyÓn cña m¸y bay ®ång thêi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña kh¸ch hµng. B­íc 3: ChuÈn bÞ hµng rêi, ULD ®Ó ®­a hµng ra m¸y bay (Xem thªm phô lôc) C¸c kiÖn hµng rêi (Small consignment/ Bulk cargo) kh«ng chÊt ®­îc lªn m©m hµng hoÆc container (ULD) sÏ ®­îc chuyÓn tíi khu vùc ®ãng thïng (boxing area), ë ®ã nhiÒu kiÖn hµng rêi sÏ ®­îc chÊt vµo c¸c thïng (box) sau khi ®· ®­îc ph©n luång dùa theo n¬i ®Õn hoÆc tÝnh chÊt. Chóng sÏ ®­îc gäi lµ thïng hµng rêi. Nh÷ng thïng hµng rêi hoÆc do thiÕu t¶i hoÆc ch­a cÇn kÝp ph¶i göi ngay sÏ ®­îc ®­a vµo l­u kho cã gi¸ ®Ó tù ®éng (Automatic rack store) ®Ó ®i vµo chuyÕn sau. C¸c thïng hµng rêi (cã thÓ ®i th¼ng tõ khu vùc ®ãng thïng hoÆc tõ kho) cïng víi c¸c kiÖn hµng xÕp ®­îc lªn ULD mµ n»m trong kÕ ho¹ch vËn chuyÓn sÏ ®­îc nh©n viªn cña c«ng ty phôc vô mÆt ®Êt- ng­êi cã nhiÖm vô kiÓm so¸t hµng ®Õn vµ ph©n bæ hµng ho¸ cho tõng chuyÕn bay (Input control & flight allocation)- ®­a ra khu vùc tËp kÕt t¶i (Assembly area). Riªng víi hµng nÆng, cång kÒnh hoÆc hµng ®Æc biÖt kh«ng thÝch hîp víi viÖc ®ãng thïng (boxing) sÏ ®­îc chë th¼ng ra khu vùc riªng ®Ó chÊt hµng lªn c¸c pallet (pallet loading) hoÆc container vµ ®­a ra m¸y bay. Hµng ®­îc ph©n bæ ®i ngay chuyÕn bay s¾p tíi sÏ ®­îc ph©n chia hîp lý cho m¸y bay chë hµng vµ m¸y bay chë kh¸ch. B­íc 4: ThiÕt lËp träng l­îng cña: T¶i rêi. “T¶i” lµ thuËt ng÷ dïng ®Ó chØ hµng ho¸ ®· ®­îc ®­a vµo hÇm hµng cña m¸y bay ®Ó vËn chuyÓn, kh¸c víi hµng ho¸ míi ®­a vµo c«ng ty lµm hµng mµ ch­a ®­îc vËn chuyÓn. Nh­ vËy, t¶i rêi chÝnh lµ c¸c thïng hµng rêi ®· ®­îc ph©n bæ cho chuyÕn bay s¾p cÊt c¸nh. C¸c ULD ®· chøa hµng. Vµ cung cÊp sè liÖu vÒ träng l­îng tèi ®a cho bé phËn kiÓm so¸t t¶i. Xö lý tµi liÖu: Xö lý tµi liÖu cho hµng xuÊt gåm 4 c«ng viÖc sau ®©y: ChuÈn bÞ danh s¸ch hµng ho¸ cña chuyÕn bay (Cargo manifest). Cung cÊp th«ng b¸o t¶i ®Æc biÖt cho bé phËn kiÓm so¸t t¶i theo yªu cÇu. T¸ch bé kh«ng vËn ®¬n. Cung cÊp c¸c b¶n copy cña danh s¸ch hµng ho¸ vµ kh«ng vËn ®¬n theo tho¶ thuËn. Khi cÇn thiÕt, tr¶ b¶n copy kh«ng vËn ®¬n cho ng­êi göi cã kÌm theo chi tiÕt chuyÕn bay. Gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc h¶i quan: C«ng ty lµm hµng cÇn tiÕp xóc víi lùc l­îng h¶i quan t¹i s©n bay ®Ó: Th«ng quan cho hµng ho¸ xuÊt khÈu. ChuÈn bÞ c¸c chøng tõ h¶i quan, vÝ dô, cho c¸c dÞch vô vËn chuyÓn b»ng xe t¶i xuyªn qua biªn giíi nh­ ®· tho¶ thuËn. 1.2. DÞch vô lµm hµng nhËp: DÞch vô lµm hµng nhËp còng gièng nh­ ®èi víi hµng xuÊt gåm 2 phÇn chÝnh lµ xö lý thùc tÕ hµng ho¸ vµ xö lý tµi liÖu hµng ho¸. Ngoµi ra, ®èi víi hµng nhËp, c«ng ty lµm hµng cßn ph¶i xö lý c¸c tr­êng hîp bÊt ngê x¶y ra ®èi víi hµng ho¸. Xö lý thùc tÕ hµng ho¸: Giai ®o¹n nµy c«ng ty lµm hµng ph¶i thùc hiÖn hai b­íc c¬ b¶n sau ®©y: B­íc 1: Khi m¸y bay ®Õn s©n bay, c«ng ty lµm hµng cÇn chuÈn bÞ c¸c thiÕt bÞ dì hµng tõ hÇm hµng cña m¸y bay ra ®Ó ®­a vÒ ga hµng ho¸. Dì hµng rêi tõ ph­¬ng tiÖn chÊt xÕp khi cÇn. Dì hµng ra khái c¸c ULD. KiÓm tra hµng ho¸ ®Õn ®èi chiÕu víi kh«ng vËn ®¬n vµ danh s¸ch hµng ho¸ ®i kÌm chuyÕn bay. B­íc 2: Tr¶ hµng cho ng­êi nhËn hoÆc ®¹i lý nhËn hµng khi ®­îc yªu cÇu sau khi c¬ quan h¶i quan vµ c¸c c¬ quan nhµ n­íc kh¸c ®ång ý cho nhËp. Xö lý tµi liÖu hµng ho¸: B­íc 1: Th«ng b¸o cho ng­êi göi hµng hoÆc ®¹i lý vÒ viÖc hµng ®· vÒ phï hîp víi nh÷ng h­íng dÉn cho phÐp. B­íc 2: Cung cÊp hoÆc s¾p xÕp thu lo¹i c­íc thu sau nh­ ghi trªn kh«ng vËn ®¬n vµ gia h¹n tÝn dông cho ng­êi göi hoÆc ®¹i lý theo tho¶ thuËn. Xö lý c¸c tr­êng hîp bÊt ngê x¶y ra ®èi víi hµng ho¸: Khi ng­êi göi hµng hoÆc ®¹i lý tõ chèi nhËn hµng hoÆc tõ chèi thanh to¸n, c«ng ty lµm hµng cÇn ¸p dông ngay mét sè biÖn ph¸p cÇn thiÕt phï hîp víi quy ®Þnh ®­îc ¸p dông. 2. Tæ chøc dÞch vô l­u kho b·i: Nh­ ®· nãi ë phÇn kh¸i niÖm dÞch vô l­u kho b·i, viÖc tæ chøc dÞch vô nµy vÒ nguyªn lý kh«ng kh¸c víi l­u kho b·i trong ®­êng biÓn. Nh­ng ë mçi c«ng ®o¹n, viÖc tæ chøc dÞch vô nµy trong vËn chuyÓn hµng ho¸ qua ®­êng hµng kh«ng l¹i mang nh÷ng nÐt riªng. Gièng nh­ l­u kho hµng ho¸ trong vËn chuyÓn ®­êng biÓn, dÞch vô nµy còng bao gåm 3 nghiÖp vô chÝnh lµ tiÕp nhËn hµng, giao hµng vµ b¶o qu¶n hµng ho¸ trong kho. Trong ph¹m vi kho¸ luËn, chóng ta chØ ®i xem xÐt nh÷ng nÐt riªng cã cña c¸ch tæ chøc dÞch vô l­u kho b·i trong vËn chuyÓn hµng ho¸ XNK ®­êng hµng kh«ng qua tõng nghiÖp vô. TiÕp nhËn hµng ho¸ lµ nghiÖp vô c¬ b¶n më ®Çu cho qu¸ tr×nh l­u kho b·i. TiÕp nhËn hµng ho¸ lµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña ng­êi giao hµng vÒ sè l­îng, chÊt l­îng hµng. Khi ®èi t­îng tiÕp nhËn lµ hµng xuÊt khÈu ®Õn s©n bay xuÊt ph¸t vµ v× mét lý do nµo ®ã (vÝ dô, ch­a th«ng quan ®­îc cho hµng ho¸ hoÆc hµng ho¸ ch­a ®­îc lµm hµng thÝch hîp) nªn hµng ho¸ kh«ng thÓ s½n sµng chuyªn chë, bÞ ¸ch l¹i chê chuyÕn bay sau vµ bÞ l­u kho trong mét kho¶ng thêi gian v­ît qu¸ thêi gian cho phÐp theo quy ®Þnh cña h·ng vËn chuyÓn nµy, th× c«ng t¸c tiÕp nhËn hµng ho¸ sÏ ph¶i dùa vµo hîp ®ång ®· ký kÕt trùc tiÕp gi÷a kho hµng vµ kh¸ch hµng chø kh«ng thÓ dùa vµo kh«ng vËn ®¬n nh­ b×nh th­êng. Tr­íc khi tiÕp nhËn hµng, kho hµng cÇn chuÈn bÞ chu ®¸o c¸c mÆt: kho tµng, n¬i chøa hµng vµ n¬i giao nhËn hµng, thiÕt bÞ vµ dông cô cÇn thiÕt ®Ó kiÓm tra, c©n, ®ong, ®o, ®Õm hµng ho¸; bè trÝ c¸n bé c«ng nh©n viªn ®Ó kiÓm tra, bèc v¸c vµ vËn chuyÓn hµng ho¸; c¸c chøng tõ sæ s¸ch cÇn thiÕt cho viÖc tiÕp nhËn hµng. NÕu l« hµng lµ ®ång nhÊt th× nh©n viªn bèc xÕp cña kho hµng chØ cÇn dùa theo kÕ ho¹ch chÊt hµng trong kho ®Ó ®­a hµng vµo ®óng vÞ trÝ. Nh­ng nÕu l« hµng kh«ng ®ång nhÊt th× nh©n viªn cña kho cÇn tiÕn hµnh b­íc tiÕp theo lµ ph©n lo¹i hµng theo tÝnh chÊt råi míi ®­a vµo kho. NÕu lµ hµng ®Æc biÖt th× cÇn l­u trong kho ®Æc biÖt ®¶m b¶o cã ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ b¶o qu¶n hµng thÝch hîp cho lo¹i hµng ®ã. Víi ®èi t­îng l­u kho lµ hµng nhËp khÈu th× giÊy tê cÇn thiÕt lµm c¨n cø ®­a hµng vµo l­u kho ®ã lµ danh s¸ch hµng ho¸ ®­îc göi kÌm chuyÕn bay vµ kh«ng vËn ®¬n b¶n chÝnh dµnh cho ng­êi nhËn hµng ®­îc c¬ tr­ëng gi÷ . Dùa vµo nh÷ng v¨n b¶n nµy, nh©n viªn tiÕp nhËn sÏ cã ®­îc c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ hµng ho¸ nh­ sè l­îng, kÝch th­íc, tÝnh chÊt ®Ó tõ ®ã ®­a ra kÕ ho¹ch chÊt xÕp, b¶o qu¶n hµng ho¸ trong kho thÝch hîp. Ng­êi ta còng cã thÓ dùa vµo c¸c lo¹i nh·n m¸c nhËn d¹ng hµng ho¸ nh­ nh·n hµng dÔ h­ háng, nh·n hµng nguy hiÓm, nh·n hµng dÔ vì, nh·n chØ h­íng xÕp hµng theo chiÒu th¼ng ®øng ®Ó s¬ bé x¸c ®Þnh c¸ch thøc chÊt xÕp hµng ho¸ trong kho. ViÖc chÊt xÕp hµng ho¸ trong kho chñ yÕu dïng m¸y mãc nh­ xe n©ng hµng nªn diÔn ra nhanh chãng. B¶o qu¶n hµng ho¸ trong kho lµ c«ng viÖc tiÕp theo sau khi tiÕp nhËn hµng ho¸. §©y lµ c«ng viÖc phøc t¹p vµ rÊt quan träng, quyÕt ®Þnh chÊt l­îng dÞch vô l­u kho b·i. Yªu cÇu c¬ b¶n cña nghiÖp vô nµy lµ: B¶o ®¶m sù toµn vÑn vÒ sè l­îng, chÊt l­îng hµng ho¸, ng¨n ngõa sù biÕn chÊt, gi¶m bít hao hôt, kh«ng ®Ó x¶y ra mÊt m¸t hµng ho¸. B¶o ®¶m sö dông hîp lý diÖn tÝch vµ dung tÝch kho. B¶o ®¶m thuËn tiÖn cho viÖc tiÕp nhËn hµng, giao hµng, kiÓm tra, kiÓm kª hµng ho¸ vµ thuËn tiÖn cho viÖc tæ chøc lao ®éng trong kho còng nh­ b¶o ®¶m viÖc ®i l¹i dÔ dµng cña c¸c lo¹i xe chÊt hµng. B¶o ®¶m ngµy cµng h¹ thÊp chi phÝ b¶o qu¶n. Néi dung b¶o qu¶n hµng ho¸ bao gåm: Bè trÝ hîp lý ®Þa ®iÓm b¶o qu¶n hµng ho¸; chÊt xÕp hµng ho¸ mét c¸ch khoa häc; ®iÒu chØnh nhiÖt ®é vµ ®é Èm trong kho; thùc hiÖn chÕ ®é vÖ sinh kho tµng; phßng chèng thiªn tai. §èi t­îng l­u kho trong vËn chuyÓn hµng kh«ng chñ yÕu lµ hµng gi¸ trÞ v× vËy c«ng t¸c b¶o qu¶n cµng cã ý nghÜa quan träng h¬n. §Æc biÖt, cÇn chó ý chÕ ®é ch¨m sãc riªng cho ®éng vËt sèng- lµ lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt th­êng xuyªn göi qua ®­êng hµng kh«ng. ViÖc b¶o qu¶n hµng ho¸ ph¶i diÔn ra th­êng xuyªn liªn tôc cho ®Õn khi kho lµm thñ tôc tr¶ hµng cho kh¸ch. Giao hµng cho kh¸ch lµ nghiÖp vô c¬ b¶n kÕt thóc qu¸ tr×nh l­u kho cña hµng ho¸. C«ng t¸c giao hµng tèt cã nhiÒu ý nghÜa quan träng. Tr­íc hÕt, viÖc giao hµng tèt sÏ g©y ®­îc tÝn nhiÖm cho kho hµng víi thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Sau n÷a, cã thÓ gi¶m ®­îc nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi kho nh­ söa ®æi l¹i hµng ®· giao v.v.. ViÖc giao hµng ph¶i dùa theo nh÷ng nguyªn t¾c nh­: tÊt c¶ vËt t­ hµng ho¸ khi xuÊt kho ®Òu ph¶i cã phiÕu xuÊt kho hîp lÖ, tr­íc khi giao hµng ph¶i chuÈn bÞ ®óng sè l­îng hµng ho¸ ghi trªn phiÕu xuÊt kho. Ng­êi nhËn hµng cã ®­îc phiÕu xuÊt kho sau khi thanh to¸n toµn bé phÝ dÞch vô liªn quan ®Õn hµng ho¸, kÓ c¶ dÞch vô l­u kho b·i, c­íc thu sau, dÞch vô bèc xÕp v.v...ViÖc giao hµng NK trong vËn chuyÓn hµng kh«ng ph¶i ®¶m b¶o giao ®óng tªn ng­êi ghi trªn vËn ®¬n c¨n cø vµo giÊy tê tuú th©n cña hä nh­ chøng minh th­ hoÆc hé chiÕu. NÕu ng­êi nhËn hµng ghi trong vËn ®¬n kh«ng thÓ ®Õn nhËn hµng, ph¶i viÕt giÊy uû quyÒn cã ch÷ ký (vµ dÊu ®á nÕu lµ c«ng ty) cho ng­êi kh¸c ®Õn nhËn thay. Nh­ vËy ®iÓm kh¸c nhau c¨n b¶n gi÷a dÞch vô l­u kho b·i trong vËn chuyÓn hµng kh«ng vµ vËn chuyÓn ®­êng biÓn chÝnh lµ ®èi t­îng l­u kho hµng kh«ng th­êng lµ hµng gi¸ trÞ, gän nhÑ, nªn viÖc di chuyÓn hµng ho¸ trong kho dÔ dµng h¬n ®­êng biÓn. Ng­îc l¹i viÖc b¶o qu¶n hµng ho¸ trong kho l¹i ®ßi hái yªu cÇu cao h¬n nh»m h¹n chÕ viÖc biÕn chÊt hµng ho¸ vµ dÉn ®Õn mÊt gi¸ trÞ hµng ho¸ cña kh¸ch hµng. 3. Tæ chøc dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh: Thùc chÊt ®©y còng lµ mét lo¹i dÞch vô vËn chuyÓn hµng kh«ng nªn viÖc tæ chøc dÞch vô nµy vÒ nguyªn lý còng ®­îc tiÕn hµnh nh­ dÞch vô vËn chuyÓn b×nh th­êng kh¸c. Song dÞch vô nµy còng cã nh÷ng ®iÓm ®Æc thï ®¸ng l­u ý. Tr­íc hÕt, dÞch vô nµy xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu chuyÓn ph¸t nhanh cña kh¸ch hµng. Yªu cÇu nµy cã thÓ ®­îc th«ng b¸o cho nhµ vËn chuyÓn khi ng­êi göi hµng ®Æt chç t¹i v¨n phßng ®Æt gi÷ chç cña c«ng ty hoÆc khi ng­êi göi ®Õn trùc tiÕp t¹i s©n bay. Sau ®ã, nhµ vËn chuyÓn sÏ yªu cÇu ng­êi göi d¸n nh·n “Express” vµo bao b× bªn ngoµi cña l«, kiÖn hµng. Khi l« hµng ®¨ng ký sö dông dÞch vô nµy, nã lu«n ®­îc ­u tiªn chuyªn chë tr­íc c¸c l« hµng th«ng th­êng kh¸c. Hµng chuyÓn ph¸t nhanh còng cÇn ®­îc lµm hµng cho thÝch hîp víi yªu cÇu vËn chuyÓn ®­êng kh«ng vµ ph¶i ®i qua m¸y soi chiÕu h¶i quan còng nh­ m¸y soi chiÕu an ninh. Sau khi lµm hµng xong, hµng chuyÓn ph¸t nhanh ®­îc ­u tiªn xÕp lªn chuyÕn bay gÇn nhÊt ®Ó vËn chuyÓn cho kÞp thêi gian mµ h·ng hµng kh«ng ®· tho¶ thuËn cïng kh¸ch hµng. §Ó ®¶m b¶o vËn chuyÓn nhanh nhÊt hµng ho¸ ®¨ng ký dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh cho kh¸ch hµng, c¸c h·ng HK th­êng yªu cÇu kh¸ch göi hµng ph¶i ®­a hµng ho¸ tíi s©n bay tr­íc mét sè giê nhÊt ®Þnh so víi giê khëi hµnh cña chuyÕn bay ®­îc chØ ®Þnh chuyªn chë l« hµng nµy nÕu h·ng HK kh«ng cã dÞch vô Pick-up delivery (dÞch vô nhËn göi t¹i nhµ). Thêi gian nµy chÝnh lµ ®Ó h·ng HK tiÕn hµnh dÞch vô lµm hµng cho hµng ho¸ còng nh­ hoµn thµnh c¸c thñ tôc h¶i quan vµ an ninh HK. Thñ tôc h¶i quan ®èi víi hµng chuyÓn ph¸t nhanh lµ hµng b­u ®iÖn ®­îc tiÕn hµnh ngay t¹i c¸c b­u ®iÖn cã nhËn göi hµng chuyÓn ph¸t nhanh cã qua ®­êng HK. Th«ng th­êng, c¸c c¬ quan h¶i quan nµy n»m ngay bªn c¹nh b­u ®iÖn. Thêi gian tiÕn hµnh thñ tôc h¶i quan cho hµng b­u ®iÖn ph¸t chuyÓn nhanh th­êng mau chãng h¬n thñ tôc nµy dµnh cho hµng th«ng th­êng v× t¹i ®©y c¬ quan h¶i quan chØ ph¶i lµm viÖc víi c¸c b­u kiÖn cã khèi l­îng thÊp. Nh­ng ®èi víi hµng chuyÓn ph¸t nhanh kh¸c hµng b­u ®iÖn, thñ tôc h¶i quan ®­îc tiÕn hµnh t­¬ng tù hµng th«ng th­êng. III. C¬ së ph¸p lý cña c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng C¬ së ph¸p lý cña dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng trong chuyªn chë hµng ho¸ XNK kh«ng chØ giíi h¹n ë nh÷ng quy ®Þnh vËn chuyÓn hµng ho¸ cña riªng h·ng hµng kh«ng nhËn vËn chuyÓn mµ cßn më réng ra trªn tÇm quèc tÕ. §Ó thèng nhÊt c¸c thñ tôc ph¸p lý, ph©n chia khu vùc ho¹t ®éng cña c¸c h·ng hµng kh«ng, trªn thÕ giíi ®· h×nh thµnh nhiÒu tæ chøc quèc tÕ cã liªn quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña nghiÖp vô hµng kh«ng d©n dông, trong ®ã cã nghiÖp vô cña c¸c dÞch vô nh­: dÞch vô lµm hµng, dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh. Nhê cã ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc nµy mµ m¹ng l­íi hµng kh«ng quèc tÕ ®­îc thèng nhÊt, tr¸nh ®­îc c¸c tranh chÊp, kh«ng ®ång bé khi thùc hiÖn c¸c dÞch vô hµng kh«ng. Tuy nhiªn, viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh nµy mang tÝnh tuú ý. ChÝnh v× vËy, bªn c¹nh c¸c quy ®Þnh ®ã, c¸c h·ng hµng kh«ng quèc gia cßn ®­a ra nh÷ng ®iÒu luËt riªng phï hîp víi tËp qu¸n chuyªn chë ë c¸c ®Þa ph­¬ng ®ã. 1. C¸c tæ chøc quèc tÕ cã quy ®Þnh ®iÒu chØnh c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng: 1.1. Tæ chøc hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ (International Civil Aviation organization-ICAO): Lµ c¬ quan ®Æc biÖt cña Liªn hîp quèc thµnh lËp n¨m 1947, ICAO cã nhiÖm vô qu¶n lý ho¹t ®éng cña c¸c h·ng hµng kh«ng trong c¸c n­íc héi viªn. Môc ®Ých t«n chØ cña ICAO lµ thiÕt lËp nh÷ng nguyªn t¾c chung cho ho¹t ®éng hµng kh«ng cña c¸c n­íc thµnh viªn, ®­a ra nh÷ng nguyªn t¾c chung cho kü thuËt c«ng nghiÖp hµng kh«ng, khuyÕn khÝch c¸c h·ng thµnh viªn tham gia kÕ ho¹ch vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña hµng kh«ng thÕ giíi. 1.2. HiÖp héi vËn t¶i hµng kh«ng quèc tÕ (Iternational Air Transport Association- IATA): IATA lµ mét tæ chøc tù nguyÖn phi chÝnh trÞ cña c¸c h·ng hµng kh«ng trªn thÕ giíi, thµnh lËp n¨m 1945. Môc ®Ých cña nã lµ ®Èy m¹nh vËn chuyÓn hµng kh«ng an toµn, th­êng xuyªn vµ kinh tÕ v× lîi Ých cña nh©n d©n thÕ giíi, khuyÕn khÝch th­¬ng m¹i b»ng ®­êng hµng kh«ng vµ nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn vËn chuyÓn hµng kh«ng. IATA ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc ®­a ra nh÷ng quy tr×nh cung cÊp c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng, cung cÊp c¸c ph­¬ng tiÖn ®Ó phèi hîp hµnh ®éng gi÷a c¸c xÝ nghiÖp hµng kh«ng tham gia trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp trong dÞch vô vËn t¶i hµng kh«ng quèc tÕ. Ho¹t ®éng cña nã bao gåm tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc kü thuËt, tµi chÝnh, ph¸p lý cña vËn t¶i hµng kh«ng nh­ng quan träng nhÊt lµ viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu gi¸ c­íc vµ gi¸ vÐ cña c¸c tæ chøc héi viªn. 1.3. Liªn ®oµn c¸c hiÖp héi giao nhËn quèc tÕ - FIATA: Liªn ®oµn ®­îc thµnh lËp n¨m 1926, gåm c¸c héi viªn chÝnh thøc lµ c¸c hiÖp héi giao nhËn quèc gia vµ c¸c héi viªn céng t¸c lµ c¸c c«ng ty giao nhËn c¸ thÓ. §©y còng lµ mét tæ chøc phi chÝnh trÞ tù nguyÖn nh­ IATA. Nh­ng FIATA ho¹t ®éng nh¾m vµo môc tiªu b¶o vÖ quyÒn lîi cña nh÷ng ng­êi giao nhËn, nghiªn cøu c¶i tiÕn c¸c biÖn ph¸p, thñ tôc giao nhËn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ cña nã. Trong hµng kh«ng, FIATA gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò c­íc hµng kh«ng nh»m b¶o vÖ lîi Ých chung cho c¸c ®¹i lý hµng kh«ng FIATA vµ kÓ c¶ ®¹i lý cña IATA. 2. C¸c quy ®Þnh quèc tÕ cô thÓ vÒ dÞch vô lµm hµng, dÞch vô l­u kho b·i vµ dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh: 2.1. C¸c quy t¾c cña IATA: DÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng th­êng rÊt phøc t¹p do gåm nhiÒu kh©u vµ liªn quan ®Õn nhiÒu lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau. V× vËy, IATA ®· ®­a ra nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ c¸c dÞch vô nµy trong cuèn quy t¾c TACT (The air Cargo Tariff) xuÊt b¶n hai lÇn mét n¨m. Néi dung cuèn quy t¾c TACT bao gåm 8 phÇn: PhÇn 1: Th«ng tin chung PhÇn 2: ChÊp nhËn chuyªn chë PhÇn 3: C­íc vËn chuyÓn PhÇn 4: C¸c dÞch vô vµ c¸c lo¹i phÝ liªn quan PhÇn 5: Thanh to¸n c­íc vµ phÝ vµ vÊn ®Ò chuyÓn ®æi ®ång tiÒn thanh to¸n PhÇn 6: Kh«ng vËn ®¬n PhÇn 7: Th«ng tin theo tõng n­íc PhÇn 8: C¸c quy ®Þnh ®Æc biÖt cña tõng h·ng hµng kh«ng Trong phÇn 2, phÇn 6 cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn chÊp nhËn chuyªn chë vµ viÖc hoµn thµnh mét kh«ng vËn ®¬n cho mét l« hµng ph¶i tiÕn hµnh ra sao ¸p dông cho c¸c h·ng hµng kh«ng thµnh viªn IATA. Tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn nµy, c¸c c«ng ty lµm hµng sÏ cã c¬ së ®Ó ®­a ra nh÷ng quy tr×nh lµm hµng riªng cña c«ng ty m×nh. Ngoµi quy t¾c TACT, IATA cßn ®­a ra nhiÒu v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ quy tr×nh lµm hµng vµ nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ lµm hµng cho hµng ho¸ ®Æc biÖt nh­: Kü n¨ng vµ quy tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ (Cargo skills & Procedures), quy t¾c vËn chuyÓn ®éng vËt sèng (Live animal regulations), quy t¾c vËn chuyÓn hµng nguy hiÓm (Dangerous goods regulations), s¸ch h­íng dÉn quy tr×nh trao ®æi th«ng tin vÒ hµng ho¸ (Cargo interchange message manual), s¸ch h­íng dÉn phôc vô s©n bay (Airport handling manual), nguyªn t¾c lµm hµng (Handling regularities) v.v... Nh÷ng quy ®Þnh vµ h­íng dÉn nµy cã tÝnh tuú nghi ¸p dông song nã chÝnh lµ ¸nh s¸ng soi ®­êng cho mäi h·ng hµng kh«ng trªn thÕ giíi v¹ch ra c¸ch thøc tæ chøc dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng riªng phï hîp víi ®Æc ®iÓm hµng kh«ng cña ®Þa ph­¬ng m×nh vµ ®¶m b¶o tÝnh quèc tÕ cña c¸c dÞch vô nµy. 2.2. C¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång trong kh«ng vËn ®¬n (air waybill-AWB): §©y lµ mét c¬ së ph¸p lý v« cïng quan träng. HiÖn nay, do yªu cÇu héi nhËp vµ quèc tÕ ho¸ hµng kh«ng thÕ giíi nªn dï kh«ng vËn ®¬n lµ cña nhiÒu h·ng hµng kh«ng ph¸t hµnh nh­ng hä ®Òu dùa theo mÉu kh«ng vËn ®¬n do IATA ban hµnh trong cuèn quy t¾c TACT. MÆt sau cña b¶n chÝnh c¸c kh«ng vËn ®¬n nµy ®­îc in c¸c ®iÒu kho¶n hîp ®ång vËn chuyÓn hµng ho¸ hµng kh«ng, quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña h·ng vËn chuyÓn. Th«ng th­êng, c¸c c«ng ty phôc vô mÆt ®Êt cung cÊp c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng nh­ dÞch vô lµm hµng, dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh ®Òu lµ c¸c h·ng trùc thuéc h·ng hµng kh«ng nªn tr¸ch nhiÖm cña hä còng lµ tr¸ch nhiÖm cña h·ng vËn chuyÓn. NÕu c«ng ty chuyªn kinh doanh c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng mµ kh«ng thuéc h·ng vËn chuyÓn th× tr¸ch nhiÖm cña hä sÏ ®­îc quy ®Þnh trong hîp ®ång riªng ®· ký kÕt víi kh¸ch hµng. 2.3. C¸c c«ng ­íc quèc tÕ: C«ng ­íc Vacsava 1929 ®­îc ký kÕt vµo ngµy 12 th¸ng 10 n¨m 1929 t¹i Vacsava nh»m thèng nhÊt mét sè quy t¾c vÒ vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ. Ngoµi c«ng ­íc nµy, nh÷ng quy ®Þnh vÒ vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ còng nh­ vÒ c¸c dÞch vô hµng kh«ng cßn cã: NghÞ ®Þnh th­ Hague 1955 C«ng ­íc Guadalajara 1961 HiÖp ®Þnh Motreal NghÞ ®Þnh th­ Guatamela 1971 NghÞ ®Þnh th­ c«ng ­íc Vacsava ký t¹i Montreal b¶n söa ®æi sè 1,2,3,4. IV. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng ®èi víi hµng ho¸ vµ vÊn ®Ò phÝ dÞch vô 1. Tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp ®èi víi hµng ho¸: 1.1. Thêi h¹n tr¸ch nhiÖm: 1.1.1. Tr­êng hîp c«ng ty thùc hiÖn dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng lµ c«ng ty cña h·ng vËn chuyÓn: Khi c¸c c«ng ty cung øng dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng lµ c¸c c«ng ty cña h·ng hµng kh«ng nhËn vËn chuyÓn hµng ho¸ th× thêi h¹n tr¸ch nhiÖm cña c¸c doanh nghiÖp nµy ®èi víi hµng ho¸ lµ toµn bé qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Qu¸ tr×nh vËn chuyÓn lµ mét kho¶ng thêi gian mµ hµng ho¸ n»m trong sù tr«ng nom cña ng­êi chuyªn chë dï hµng ho¸ ë ®©u (s©n bay, trong m¸y bay, trong kho tµng). Nãi nh­ vËy th× c¶ ba dÞch vô lµ dÞch vô lµm hµng, dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh ®Òu cã cïng mét thêi h¹n tr¸ch nhiÖm nh­ ®· kÓ trªn. 1.1.2. Tr­êng hîp c«ng ty thùc hiÖn dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng lµ mét doanh nghiÖp ngoµi h·ng vËn chuyÓn: Thêi h¹n tr¸ch nhiÖm sÏ lµ kho¶ng thêi gian hµng ho¸ n»m trong sù tr«ng nom cña c¸c doanh nghiÖp nµy. §èi víi c«ng ty lµm hµng, kho¶ng thêi gian nµy b¾t ®Çu khi hµng ho¸ ®­îc tiÕp nhËn vµ kÕt thóc khi c«ng ty giao hµng l¹i cho nhµ vËn chuyÓn ®Ó b¾t ®Çu chuyªn chë hµng ho¸. Kho hµng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµng ho¸ khi chóng b¾t ®Çu ®­îc tiÕp nhËn ®Ó l­u kho vµ sau khi hoµn thµnh giao hµng l¹i cho ng­êi nhËn. Riªng dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh hµng kh«ng do b¶n chÊt lµ mét d¹ng ®Æc biÖt cña vËn chuyÓn hµng kh«ng nªn thêi h¹n tr¸ch nhiÖm trong tr­êng hîp nµy sÏ t­¬ng tù nh­ ®èi víi vËn chuyÓn hµng kh«ng th«ng th­êng, nghÜa lµ tõ khi h·ng vËn chuyÓn nhËn chuyªn chë hµng ho¸ tõ ng­êi göi ®Õn khi giao hµng cho ng­êi nhËn ghi trªn vËn ®¬n hoÆc cho ng­êi ®¹i diÖn hîp ph¸p cña anh ta. 1.2. C¬ së tr¸ch nhiÖm: Nãi chung c¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng ®Òu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi nh÷ng thiÖt h¹i trong tr­êng hîp hµng ho¸ bÞ ph¸ huû, mÊt m¸t, hoÆc h­ háng víi ®iÒu kiÖn sù cè x¶y ra trong thêi gian hµng ho¸ n»m trong sù ch¨m sãc cña m×nh. Tuy nhiªn, mçi c«ng ty sÏ kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm nÕu chøng minh ®­îc r»ng thiÖt h¹i x¶y ®Õn víi hµng ho¸ lµ do: ChÊt l­îng, khuyÕt tËt vèn cã cña hµng ho¸. Lçi cña kh¸ch hµng. ChiÕn tranh hoÆc xung ®ét vò trang. Ho¹t ®éng cña nhµ chøc tr¸ch cã liªn quan ®Õn viÖc vµo ra cña hµng ho¸. 1.3. Giíi h¹n tr¸ch nhiÖm: Tr­êng hîp c¸c c«ng ty kinh doanh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng lµ c«ng ty trùc thuéc h·ng vËn chuyÓn hµng kh«ng th×: Trõ tr­êng hîp kh¸ch hµng cã tho¶ thuËn kh¸c víi h·ng vËn chuyÓn vÒ møc giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cao h¬n, møc giíi h¹n tèi ®a cña h·ng vËn chuyÓn ®­îc quy ®Þnh nh­ sau: §èi víi hµng ho¸ vËn chuyÓn trªn ®­êng bay quèc tÕ vµ ®­êng bay trong n­íc, møc giíi h¹n tr¸ch nhiÖm tèi ®a lµ 20USD/ 01kg. Tr­êng hîp hµng ho¸ vËn chuyÓn cã kª khai gi¸ trÞ, viÖc båi th­êng sÏ kh«ng ¸p dông nh­ trªn mµ theo quy ®Þnh kh¸c. §èi víi b­u kiÖn vËn chuyÓn quèc tÕ, møc tr¸ch nhiÖm sÏ lµ møc båi th­êng quy ®Þnh trong c¸c hîp ®ång chuyªn chë hµng b­u kiÖn víi c¸c b­u ®iÖn riªng biÖt. NÕu c¸c c«ng ty kinh doanh c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng l¹i kh«ng lµ c«ng ty thµnh viªn cña h·ng vËn chuyÓn th× giíi h¹n tr¸ch nhiÖm cña hä ®èi víi hµng ho¸ ®­îc quy ®Þnh cô thÓ theo hîp ®ång gi÷a hä vµ kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, møc giíi h¹n tr¸ch nhiÖm nµy th­êng kh«ng thÊp h¬n so víi quy ®Þnh cña IATA nªu trªn nh»m c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty dÞch vô th­¬ng m¹i hµng ho¸ cña h·ng hµng kh«ng. 2. PhÝ dÞch vô: 2.1. Kh¸i niÖm: PhÝ dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng lµ mét kho¶n tiÒn mµ kh¸ch hµng ph¶i tr¶ cho mét dÞch vô ®Æc biÖt hoÆc mét dÞch vô phô trî cã liªn quan ®Õn viÖc chuyªn chë hµng ho¸. 2.2. C¬ së thµnh lËp phÝ: 2.2.1. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng cña c«ng ty kinh doanh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng: ChÝnh s¸ch gi¸ c¶ dÞch vô cña h·ng vËn chuyÓn ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®Þnh ra mét møc phÝ phï hîp t×nh h×nh kinh doanh dÞch vô hµng ho¸ cña h·ng. Khi xÐt thÊy t×nh h×nh chi phÝ dµnh cho ho¹t ®éng dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng t¨ng lªn ®¸ng kÓ do sù t¨ng lªn cña c¸c chi phÝ ®Çu vµo, c«ng ty kinh doanh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng tÊt nhiªn sÏ ®i._.hiÓm. Ngoµi ra, Fraport ®· ban hµnh c¸c h­íng dÉn cô thÓ vÒ phôc vô hµng nguy hiÓm. Fraport còng ®· ph¸t triÓn thªm dÞch vô ®µo t¹o c¸c chuyªn gia vÒ hµng nguy hiÓm cho c¸c h·ng hµng kh«ng kh¸c. Tãm l¹i, kinh nghiÖm lín nhÊt thÊy ®­îc tõ Fraport ®ã lµ viÖc tæ chøc hÖ thèng dÞch vô hµng ho¸ thµnh c¸c trung t©m ®éc lËp chuyªn m«n ho¸ cao ®é vÒ tõng lÜnh vùc dÞch vô. §èi víi c¸c lo¹i hµng ®Æc biÖt cã yªu cÇu phôc vô cao, phøc t¹p, Fraport ®· ®µo t¹o c¸c chuyªn gia riªng vÒ chóng nh»m n©ng cao chÊt l­îng phôc vô cho kh¸ch hµng ®ång thêi ®¶m b¶o an toµn cho m¸y bay khi vËn chuyÓn hµng. Ngoµi ra, viÖc øng dông c¸c trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vÒ lµm hµng l­u kho b·i còng ®­îc Fraport chó ý. 1.4. Ga hµng ho¸, s©n bay quèc tÕ Baltimore- Washington: ë s©n bay quèc tÕ Baltimore - Washington, ng­êi ta x©y mét khu liªn hîp hµng ho¸. HÇu hÕt hµng ho¸ vËn chuyÓn qua ®­êng hµng kh«ng cña bang ®Òu tËp trung vÒ ®©y tõ c¸c ®¹i lý giao nhËn ®Õn c¸c chñ hµng lÎ. T¹i ga hµng ho¸ cña s©n bay, hµng ho¸ ®­îc xö lý theo mét quy tr×nh chÆt chÏ råi míi ®­îc chÊt lªn m¸y bay cña c¸c h·ng hµng kh«ng t¹i s©n bay. Ga hµng ho¸ chñ yÕu sö dông container quy chuÈn ®Ó ®ãng hµng. Hµng cã thÓ ®Õn ga vµo hÇu hÕt mäi thêi gian trong ngµy. Riªng hµng rêi ®Õn sau 4 giê chiÒu cho ®Õn 11 giê ®ªm. Kho¶ng 10 giê ®ªm th× qu¸ tr×nh chÊt hµng vµo container sÏ b¾t ®Çu. Nh©n viªn lµm hµng sÏ nhËn container rçng tõ nhµ kho phÝa bªn ngoµi x­ëng söa ch÷a m¸y bay vµ vËn chuyÓn container vµo ga hµng ho¸ trªn c¸c dµn xe dolly ®­îc kÐo bëi c¸c xe ®Çu kÐo cã ng­êi l¸i hoÆc tù ®éng. Hµng ho¸ trªn c¸c pallet hoÆc c¸c thïng hµng, kiÖn hµng rêi xÕp riªng sÏ ®­îc nhÐt vµo container. KiÖn hµng nÆng ®­îc ®­a vµo container b»ng xe n©ng hµng. Th«ng th­êng, nh©n viªn chÊt xÕp ph¶i chui vµo container ®Ó ®ãng hµng cho võa khÝt kho¶ng kh«ng cña container. Mçi khi mét l« hµng ®Õn ga hµng ho¸ th× mét Kh«ng vËn ®¬n (KV§) ®­îc ph¸t hµnh cïng víi c¸c b¶n sao. C¸c b¶n sao KV§ sÏ ®­îc ®Ýnh kÌm theo l« hµng trong mét b× th­. Khi pallet hoÆc container ®­îc ®ãng hµng xong xu«i, sè KV§ vµ träng l­îng hµng sÏ ®­îc viÕt vµo mét tê giÊy vµ tê giÊy nµy sÏ ®­îc ®Æt vµo mét tói th­ g¾n ë bªn ngoµi container b»ng mét sîi d©y. Khi qu¸ tr×nh ®ãng hµng vµo container hoµn tÊt, danh s¸ch hµng ho¸ cña c¸c container nµy sÏ ®­îc göi cho mét nh©n viªn phô tr¸ch vÒ träng t¶i vµ c©n b»ng cña m¸y bay. Ng­êi nµy ph¶i ®¶m b¶o m¸y bay vÉn bay an toµn sau khi hµng ho¸ chÊt ®Çy vµo c¸c hÇm hµng cña m¸y bay. Khi c¸c container ®­îc chÊt xong, th× thø tù chÊt xÕp container vµo m¸y bay sÏ ®­îc x¸c ®Þnh sao cho ®¶m b¶o c©n b»ng vµ träng t¶i cña m¸y bay. Sau ®ã, mét hÖ thèng m¸y mãc sÏ ®­a mét pallet hoÆc mét container cïng víi xe dolly ë d­íi lªn mét bÖ ®ì ®Ó b¾t ®Çu chÊt lªn m¸y bay. BÖ ®ì nµy còng ®ång thêi cã t¸c dông lµm cho l­íi chôp lªn pallet ph¶i võa vÆn so víi hµng ho¸ ®Ó gi÷ hµng ho¸ cho chÆt. Mét hoÆc hai ®¬n vÞ chÊt xÕp (Pallet hoÆc container) sÏ ®­îc ®Æt lªn bµn ch¹y tù ®éng. Khi m¸y bay s½n sµng, m¸y móc hµng sÏ ®­îc chuyÓn tíi vÞ trÝ thÝch hîp gÇn cöa khoang hµng cña m¸y bay vµ mét xe xÕp hµng sÏ chuyÓn nh÷ng container liªn tôc vµo m¸y móc hµng nµy. Xe xÕp hµng ®ã ®­îc l¸i ®Õn mét trong chÝn bµn ch¹y th× ng­êi l¸i xe sÏ bÊm mét nót trªn b¶ng ®iÖn ®iÒu khiÓn. §éng t¸c nµy sÏ ®Èy container ®Õn xe xÕp hµng. Xe xÕp hµng nµy sau ®ã sÏ ®­îc l¸i quay trë l¹i vµ xuèng mét vÞ trÝ móc hµng thÊp h¬n. M¸y móc hµng sÏ ®­îc n©ng lªn sau khi container ®­îc ®Èy lªn phÝa tr­íc ®Õn sµn m¸y bay. Sau ®ã, m¸y móc hµng sÏ h¹ xuèng ®Ó móc container tiÕp theo trong khi container võa råi ®­îc ®Èy s©u vµo trong m¸y bay ®Õn vÞ trÝ x¸c ®Þnh cña nã. Mét quy tr×nh móc container lªn m¸y bay nh­ trªn tèn mÊt kho¶ng 30 gi©y. Trong khi c¸c container ®ang ®­îc xÕp lªn m¸y bay th× c¸c xe t¶i ch¹y ®iÖn l¹i ®ang bËn rén chuyªn chë c¸c kiÖn hµng rêi vµ c¸c tói hµng b­u ®iÖn ®Õn khoang hµng phÝa tr­íc vµ phÝa sau cña m¸y bay. Toµn bé thêi gian ®Ó xÕp hµng b­u ®iÖn vµ hµng rêi vµo khoang tr­íc, sau cña m¸y bay còng nh­ thêi gian ®Ó kiÓm tra m¸y bay vÒ mÆt kü thuËt mÊt kho¶ng 30 phót sau khi c¸c container ®· s½n sµng. Trong lóc ®ã, tµi liÖu hµng ho¸ ®ang ®­îc xö lý t¹i v¨n phßng. Th«ng tin lÊy tõ c¸c KV§ ®­îc nhËp vµo mét hÖ thèng m¸y tÝnh ®Ó theo dâi l« hµng. Nhê ®ã, th«ng tin vÒ vÞ trÝ hiÖn thêi vµ lÞch tr×nh cña l« hµng cã thÓ cã ®­îc tõ bÊt kú v¨n phßng hµng ho¸ nµo trªn n­íc Mü. Thêi gian chËm trÔ do nhËp th«ng tin nÕu cã lµ rÊt ng¾n v× qu¸ tr×nh nhËp th«ng tin ®­îc tiÕn hµnh trong thêi gian hµng ho¸ ®­îc ®ãng vµo container vµ trong qu¸ tr×nh chÊt xÕp. Nh÷ng th«ng tin nµy cßn ®­îc truyÒn tay tõ bé phËn nµy sang bé phËn kh¸c ®Ó phôc vô cho c¸c môc ®Ých nh­ chÊt hµng vµo container, lËp danh s¸ch hµng ho¸ cña c¬ tr­ëng, tÝnh to¸n c©n b»ng vµ träng t¶i m¸y bay, d¸n nh·n cho container, lµm ho¸ ®¬n vµ theo dâi hµng. Khi nhËp th«ng tin th­êng x¶y ra c¸c lçi nhá nh­ng nh÷ng lçi nµy th­êng ®­îc gi¶i quyÕt ngay. NÕu mét l« hµng l¹i cã mét sè kiÖn hµng nhá dÔ g©y thÊt l¹c th× nh©n viªn lµm hµng sÏ lµm ngay mét mÉu t« vµ in mÉu t« nµy lªn c¸c ba b× cña c¸c kiÖn nhá nµy nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt b»ng mét m¸y phun mùc cÇm tay. Toµn bé c¸c c«ng viÖc nh­ ph©n lo¹i hµng, ph©n tuyÕn ®­êng cho l« hµng, lµm ho¸ ®¬n thanh to¸n, phôc vô hµng, xÕp ®Æt thêi gian vµ ®ãng gãi cho hµng ho¸ ®­îc c¸c nh©n viªn lµm hµng ë Baltimore phèi hîp rÊt nhÞp nhµng. Nh­ vËy ga hµng ho¸ t¹i khu liªn hîp hµng ho¸ ë s©n bay quèc tÕ Baltimore-Washington tæ chøc mét quy tr×nh lµm hµng khÐp kÝn víi l­îng thêi gian rÊt ng¾n. ViÖc sö dông c¸c thiÕt bÞ c¬ giíi ho¸, tù ®éng ho¸ cho phÐp hµng ho¸ ®­îc chÊt xÕp nhanh nhÊt, ®ång thêi hÖ thèng m¸y vi tÝnh hiÖn ®¹i víi c¸c phÇn mÒm qu¶n lý hµng ho¸ tèi t©n ®· gãp phÇn gióp s©n bay nµy thùc hiÖn tèt vµ nhanh dÞch vô lµm hµng. H¬n n÷a, ph¶i thÊy thªm r»ng sö dông c¸c container quy chuÈn còng gãp phÇn ®Èy nhanh tèc ®é lµm hµng vµ b¶o vÖ ®­îc hµng ho¸ cho kh¸ch hµng. 2. DÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh: Mét thay ®æi lín nhÊt trong toµn bé ngµnh vËn t¶i hµng ho¸ hµng kh«ng trong 20 n¨m qua ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh mµ ®i ®Çu lµ h·ng hµng kh«ng Federal Express (FEDEX) cña MÜ. B¾t ®Çu thµnh lËp n¨m 1971, h·ng hµng kh«ng nµy ®· nhËn ra r»ng nhiÒu h·ng hµng kh«ng truyÒn thèng ®· bá qua hai nhu cÇu quan träng cña mét ph©n ®o¹n thÞ tr­êng lín trong thÞ tr­êng vËn chuyÓn hµng ho¸ hµng kh«ng ®Çy tiÒm n¨ng. Thø nhÊt, ®ã lµ nhu cÇu vËn chuyÓn vµ phôc vô nhanh chãng c¸c tói hµng nhá mµ phÇn lín lµ mang tÝnh khÈn cÊp vµ quan träng nh­ c¸c tµi liÖu ph¸p lý. Thø hai, ®ã lµ nhu cÇu cña ng­êi göi muèn hµng ho¸ ®­îc vËn chuyÓn tíi tËn ®Þa chØ ng­êi nhËn mµ kh«ng cã sù tham gia cña mét tæ chøc trung gian nµo kh¸c ngoµi h·ng hµng kh«ng. Tõ suy nghÜ vÒ hai nhu cÇu nµy, Fedex ®· thµnh lËp mét trung t©m trung chuyÓn c¸c b­u kiÖn nhá ë Memphis, Tennessee, vµ trªn thùc tÕ ®· giíi thiÖu ho¹t ®éng trung chuyÓn nµy tr­íc khi c¸c h·ng hµng kh«ng vËn chuyÓn hµnh kh¸ch kÞp ®¸nh gi¸ hÕt ®­îc nh÷ng lîi Ých cña ho¹t ®éng nµy. NhiÒu m¸y bay tõ mäi bang cña n­íc MÜ ®Õn Memphis vµo nöa ®ªm cã thÓ trao ®æi nh÷ng b­u kiÖn nhá trong vßng mét giê vµ quay trë vÒ s©n bay xuÊt ph¸t trong vßng mét vµi giê. Ho¹t ®éng theo ph­¬ng thøc nµy cïng víi sù hç trî cña mét hÖ thèng xe t¶i tù mua, Fedex cã thÓ ®¶m b¶o dÞch vô ph¸t hµng qua ®ªm (Overnight delivery) t¹i bÊt kú thµnh phè nµo trªn n­íc MÜ. N¨m 1990, Fedex chØ chuyªn chë hµng lµ tµi liÖu hoÆc kiÖn hµng cã träng l­îng kh«ng qu¸ 68 kg t­¬ng ®­¬ng kÝch th­íc 3mx3m chiÒu dµi vµ chiÒu réng. C¸c dÞch vô mµ Fedex cung cÊp lóc ®ã gåm: “Ph¸t th­ qua ®ªm”(Overnight letter), “¦u tiªn hµng ®Çu” (“Priority one”, nghÜa lµ ph¸t hµng trong ph¹m vi n­íc MÜ vµo kho¶ng 10h30 cña ngµy lµm viÖc tiÕp theo so víi khi nhËn göi), vµ “Hµng kh«ng chuÈn mÉu” (“Standard Air”, nghÜa lµ dÞch vô ph¸t hµng kh«ng muén h¬n ngµy lµm viÖc thø hai). Lóc ®ã, Fedex lµm cho hÇu hÕt c¸c c«ng ty giao nhËn vµ c¸c c«ng ty m«i giíi vËn t¶i cña MÜ bÞ lo¹i khái thÞ tr­êng chuyÓn ph¸t nhanh. Vµo cuèi nh÷ng n¨m 1980, khi ®· chiÕm lÜnh phÇn lín thÞ phÇn thÞ tr­êng néi ®Þa, Fedex b¾t ®Çu chuyÓn h­íng më réng kinh doanh ra thÞ tr­êng quèc tÕ. N¨m 1985, Fedex thµnh lËp trung t©m trung chuyÓn cña m×nh t¹i s©n bay Brussels vµ vµo th¸ng 6 cïng n¨m Fedex lÇn ®Çu tiªn khai tr­¬ng dÞch vô vËn chuyÓn xuyªn §¹i T©y D­¬ng. Ba n¨m sau, h·ng nµy më tuyÕn ®­êng ®Çu tiªn xuyªn Th¸i B×nh D­¬ng ®Õn Tokyo. Cïng víi nh÷ng ho¹t ®éng nµy, Fedex cßn chñ tr­¬ng mua l¹i mét sè c«ng ty chuyÓn ph¸t nhanh vµ c¸c c«ng ty vËn chuyÓn hµng ho¸ ®­êng bé nh­ c«ng ty Lex Wilkinson. Nh­ vËy, th«ng qua t×m hiÓu vÒ ho¹t ®éng dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh cña Fedex-h·ng hµng kh«ng næi tiÕng trong lÜnh vùc nµy, ta thÊy Fedex ph¸t triÓn dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh tr­íc hÕt t¹i thÞ tr­êng néi ®Þa. Sau khi ®· ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng néi ®Þa vÒ s¶n phÈm dÞch vô nµy, Fedex míi khuyÕch tr­¬ng kinh doanh s¶n phÈm dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh sang thÞ tr­êng quèc tÕ vµ qua mét trung t©m trung chuyÓn cña chÝnh m×nh. Bªn c¹nh ®ã, viÖc ®Çu t­ mét hÖ thèng xe t¶i ®· ®¶m b¶o cho Fedex cã thÓ ®¶m b¶o ®­îc dÞch vô vËn chuyÓn Door- to-door chø kh«ng chØ lµ vËn chuyÓn airport-to-airport. §Ó thÝch hîp víi t×nh h×nh thÞ tr­êng cña n­íc së t¹i, Fedex ®· chñ tr­¬ng mua l¹i c¸c c«ng ty cïng ho¹t ®éng trong lÜnh vùc vËn chuyÓn hµng ho¸ mÆt ®Êt hoÆc chuyÓn ph¸t nhanh. Cïng víi Fedex, nhiÒu h·ng hµng kh«ng kh¸c còng ®· ph¸t triÓn dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh thµnh c«ng. Kh¸c víi Fedex, DHL kh«ng h¹n chÕ vËn chuyÓn riªng c¸c tói b­u kiÖn nhá mµ cßn më réng ph¹m vi ®èi t­îng chuyªn chë sang c¸c l« hµng lín h¬n. DHL kh«ng chØ sö dông m¸y bay cña h·ng mµ cßn mua t¶i ë c¸c h·ng hµng kh«ng kh¸c. DHL kh«ng nh÷ng cung cÊp mét dÞch vô chuyªn m«n mµ ®­a ra mét s¶n phÈm dÞch vô tæng hîp gåm dÞch vô gom hµng vµ ph©n ph¸t hµng, dÞch vô vËn chuyÓn, dÞch vô th«ng quan cho hµng ho¸, dÞch vô xö lý tµi liÖu, dÞch vô theo dâi hµng ho¸ b»ng m¸y vi tÝnh, vµ lµm hãa ®¬n. Mét hÖ thèng dÞch vô nh­ vËy cã thÓ phôc vô mäi lo¹i hµng ho¸ trªn kh¾p thÕ giíi vµ ®¶m b¶o ph¸t hµng trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh. §iÒu nµy kh«ng chØ ®¶m b¶o riªng tèc ®é vËn chuyÓn hµng ho¸ mµ cßn t¹o cho kh¸ch hµng t©m lý tho¶i m¸i do kh«ng ph¶i ®èi ®Çu víi hµng lo¹t nh÷ng thñ tôc phøc t¹p khi göi hµng qua ®­êng hµng kh«ng. IV. Gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng t¹i Vietnam Airlines 1. C¸c gi¶i ph¸p vÜ m«: 1.1. Níi láng h¹n chÕ ph¸p lý ®èi víi dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng: M«i tr­êng ph¸p lý lµ mét nh©n tè v« cïng quan träng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña mét doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp kinh doanh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng cña Vietnam Airlines hiÖn cßn ph¶i chÞu nhiÒu h¹n chÕ ph¸p lý trong nhiÒu ho¹t ®éng. C¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ lÜnh vùc kinh doanh nµy cßn lÎ tÎ mang tÝnh ®èi phã víi nh÷ng sù vô cô thÓ x¶y ra hµng ngµy hµng th¸ng mµ ch­a ®ång bé, hÖ thèng. ChÝnh phñ cÇn xem xÐt ®­a ra quy chÕ riªng cho c¸c ho¹t ®éng dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng nh»m t¹o c¬ së ph¸p lý thèng nhÊt cho ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn theo mét ®Þnh h­íng râ rµng. Nhµ n­íc ta cßn ®Æt ra qu¸ nhiÒu h¹n chÕ ®èi víi viÖc qu¸ c¶nh, chuyÓn khÈu qua ®­êng hµng kh«ng cña hµng ho¸. ViÖc nµy lµm gi¶m s¶n l­îng hµng ho¸ qu¸ c¶nh, chuyÓn khÈu b»ng ®­êng hµng kh«ng. V× vËy, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ xem xÐt gi¶m tèi ®a nh÷ng h¹n chÕ nµy t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng khèi l­îng hµng ho¸ chuyÓn khÈu, qu¸ c¶nh b»ng ®­êng hµng kh«ng, t¨ng s¶n l­îng hµng ho¸ phôc vô t¹i Vietnam Airlines. 1.2. Thùc hiÖn mét nghiªn cøu tæng thÓ cÊp quèc gia vÒ lÜnh vùc kinh doanh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng: HiÖn nay, lÜnh vùc kinh doanh nµy cßn nhËn ®­îc Ýt sù quan t©m cña Nhµ n­íc, cô thÓ cña Côc hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam nªn tõ khi b¾t ®Çu cã lÜnh vùc kinh doanh nµy trªn thÞ tr­êng tíi nay, n­íc ta ch­a hÒ cã mét cuéc nghiªn cøu nµo quy m« vÒ nã c¶. HiÖn nay, khi kinh doanh thÞ tr­êng ®ang lµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ c¬ b¶n vµ khi qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ mäi lÜnh vùc kinh tÕ ®ang ngµy cµng bïng næ ë ViÖt Nam còng nh­ trong lÜnh vùc hµng kh«ng, th× nhu cÇu cã mét nghiªn cøu nh­ vËy ®ang rÊt bøc thiÕt. Nghiªn cøu nµy cÇn ®i vµo toµn bé lÜnh vùc kinh doanh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh kinh doanh hiÖn t¹i, ®­a ra dù b¸o xu h­íng ph¸t triÓn vµ quy ho¹ch tæng thÓ h­íng ph¸t triÓn cho lÜnh vùc nµy. 1.3. T¨ng c­êng hîp t¸c liªn Bé ®Ó c¶i tiÕn c«ng t¸c dù b¸o: Bé giao th«ng vËn t¶i mµ cô thÓ lµ Tæng côc hµng kh«ng d©n dông ViÖt Nam cÇn phèi hîp th­êng xuyªn víi Bé th­¬ng m¹i nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng dù b¸o thÞ tr­êng XNK vÒ kim ng¹ch trong 1 n¨m, 5 n¨m, 10 n¨m, 20 n¨m tíi, vµ vÒ chñng lo¹i hµng chñ yÕu trong t­¬ng lai. Tæng hîp nh÷ng th«ng tin nµy, Vietnam Airlines cã thÓ lËp ra kÕ ho¹ch ph¸t triÓn dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng vÒ quy m« vµ vÒ h­íng s¶n phÈm phôc vô chuyªn m«n cho t­¬ng lai. §Æc biÖt, Vietnam Airlines cÇn biÕt nh÷ng th«ng tin chÝnh x¸c vÒ mÆt hµng XNK qua ®­êng hµng kh«ng chñ lùc cña ViÖt Nam ®Ó tù x¸c ®Þnh cho m×nh mÆt hµng phôc vô chiÕn l­îc tõ ®ã tËp trung trÝ lùc phôc vô mÆt hµng nµy cho tèt ngay tõ lóc nµy. MÆt hµng phôc vô chiÕn l­îc sÏ ®em l¹i cho Vietnam Airlines mét h×nh ¶nh riªng, kh«ng nhoµ lÉn vÒ dÞch vô phôc vô hµng ho¸ víi c¸c h·ng hµng kh«ng kh¸c t¹i ViÖt Nam. Vietnam Airlines nªn xem xÐt nghiªn cøu x©y dùng mÆt hµng phôc vô chiÕn l­îc lµ hµng t­¬i sèng nh­ thuû h¶i s¶n v× ®©y lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch XNK qua ®­êng hµng kh«ng cao vµ th­êng xuyªn cña ViÖt Nam tíi c¸c thÞ tr­êng lín nh­ T©y ¢u, B¾c Mü, NhËt B¶n. 2. C¸c gi¶i ph¸p vi m«: 2.1. §èi víi Vietnam Airlines: 2.1.1. Níi láng ®iÒu tiÕt cña Ban kÕ ho¹ch tiÕp thÞ hµng ho¸ TCT HKVN ®èi víi c¸c XÝ nghiÖp phôc vô mÆt ®Êt: ViÖc tËp trung qu¶n lý lÜnh vùc vËn t¶i hµng ho¸ vµo mét ban nh­ m« h×nh qu¶n lý ngµnh vËn t¶i hµng ho¸ cña Vietnam Airlines ®· nªu t¹i phÇn ­u nh­îc ®iÓm cña dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng cña Vietnam Airlines ë trªn võa cã ­u ®iÓm ®ång thêi vÉn cßn nh­îc ®iÓm. Nh»m kh¾c phôc c¸c nh­îc ®iÓm ®· nãi t¹i phÇn trªn, Vietnam Airlines cã thÓ xem xÐt ®Õn kh¶ n¨ng cæ phÇn ho¸ c¸c XÝ nghiÖp phôc vô mÆt ®Êt nh­ng vÉn gi÷ vÞ trÝ lµ cæ ®«ng ¸p ®¶o cña c¸c c«ng ty nµy. Thùc sù cæ phÇn ho¸, t­ nh©n ho¸ c¸c doanh nghiÖp dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng ®· diÔn ra m¹nh mÏ ë nhiÒu h·ng hµng kh«ng trªn thÕ giíi. BiÖn ph¸p nµy nh»m ph¸ vì tÝnh thô ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nµy, trao quyÒn ®éc lËp tæ chøc kinh doanh cho hä, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ gãp vèn vµo doanh nghiÖp. Bªn c¹nh cæ phÇn ho¸, liªn doanh còng lµ mét biÖn ph¸p hiÖu qu¶ ®Ó t¨ng vèn ®Çu t­, häc tËp kinh nghiÖm tõ ®èi t¸c. Liªn doanh TCS gi÷a Vietnam Airlines, Sasco, vµ Singapore Air Terminal Service Ltd. lµ mét vÝ dô ®iÓn h×nh ®¸ng häc tËp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp phôc vô mÆt ®Êt cßn l¹i cña Vietnam Airlines. 2.1.2. §Çu t­ n©ng cÊp hÖ thèng c¬ së vËt chÊt ngµnh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng: HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c kho hµng cña Vietnam Airlines t¹i c¸c s©n bay quèc tÕ ®Òu qu¸ t¶i vµ nhu cÇu më réng kho hµng thµnh ga hµng ho¸ ®· trë nªn cÊp thiÕt v« cïng. §i kÌm víi môc tiªu t¨ng s¶n l­îng hµng ho¸ ®­îc phôc vô, ®Æc biÖt muèn trë thµnh mét ®iÓm trung chuyÓn quèc tÕ trong khu vùc §«ng D­¬ng, Vietnam Airlines cÇn më réng kho hµng t¹i c¸c s©n bay: Néi Bµi, §µ N½ng vµ T©n S¬n NhÊt. Riªng s©n bay Néi Bµi, cÇn x©y dùng mét ga hµng ho¸ trªn c¬ së chuyÓn ga hµnh kh¸ch G2 cò thµnh n¬i hµng ®i vµ chuyÓn kho hµng hiÖn t¹i thµnh n¬i hµng ®Õn, nhê ®ã n©ng tæng diÖn tÝch ga hµng ho¸ lªn 3000 m2. ViÖc thiÕt kÕ ga hµng ho¸ cÇn ph¶i ®¸p øng nh÷ng môc tiªu cô thÓ nh­: ®¶m b¶o tiÕt kiÖm thêi gian vËn chuyÓn hµng ho¸ tõ ga ®Õn m¸y bay vµ ng­îc l¹i; gi¶m chi phÝ ®ãng gãi hµng ho¸, b¶o vÖ tèt h¬n cho hµng ho¸; t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho vËn t¶i ®a ph­¬ng thøc. §iÒu nµy ®ßi hái ga hµng ho¸ ph¶i ®­îc trang bÞ c¸c thiÕt bÞ tù ®éng vµ c¬ giíi ho¸ ë nh÷ng khu vùc n¬i hµng ho¸ ®­îc chÊt xÕp, dì hµng vµ vËn chuyÓn hµng ho¸ trªn sµn ga. Ngoµi ra, ga hµng ho¸ ph¶i ®­îc s¾p xÕp hîp lý vÒ khu vùc gom hµng, dì hµng, vËn chuyÓn hµng ®Õn ®iÓm ®Çu cuèi cña hÖ thèng ph©n phèi, vµ tèt h¬n nªn thuËn lîi trong viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸ ®Õn tËn ®Þa chØ ng­êi göi, ng­êi nhËn. ViÖc thiÕt kÕ nhµ ga cÇn tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè nh­ cÊu t¹o m¸y bay, møc ®é tù ®éng ho¸ vµ c¬ giíi ho¸ cña dÞch vô lµm hµng, møc ®é kiÓm so¸t th«ng tin b»ng m¸y tÝnh, vµ møc ®é container ho¸. Ga hµng ho¸ còng cÇn chó ý x©y dùng cho phï hîp víi m¸y bay chuyªn chë hµng mµ t­¬ng lai kh«ng xa Vietnam Airlines ch¾c ch¾n sÏ sö dông. 2.1.3. Ph¸t triÓn h×nh thøc ®ãng hµng b»ng container: Lîi thÕ cña viÖc ®ãng hµng b»ng container lµ do container cã cïng mét tiªu chuÈn nªn kh¶ n¨ng chuyªn chë trän gãi tõ c¶ng tíi ga, hoÆc tõ nhµ m¸y s¶n xuÊt tíi ga hµng ho¸ víi nguyªn container sÏ lµm gi¶m ®¸ng kÓ chi phÝ bèc xÕp vµ ®¬n gi¶n vÒ thñ tôc lµm hµng, l­u kho b·i. Nh­ng container cña ®­êng hµng kh«ng l¹i kh«ng cïng kÝch th­íc nªn khã chuyÓn ®æi gi÷a c¸c lo¹i m¸y bay. MÆc dï vËy, viÖc ®ãng hµng b»ng container trong vËn t¶i hµng kh«ng cã nh÷ng lîi thÕ riªng biÖt. §èi víi nh÷ng h·ng hµng kh«ng lín trªn thÕ giíi, viÖc ®ãng hµng b»ng container ®· ¸p dông tõ hµng chôc n¨m vÒ tr­íc. Ngµy nay, ph­¬ng ph¸p lµm hµng nµy ®ang ph¸t triÓn réng kh¾p trªn toµn cÇu, ®Æc biÖt tõ khi xu thÕ toµn cÇu ho¸ vËn t¶i hµng kh«ng vµ xu thÕ liªn minh gi÷a c¸c h·ng hµng kh«ng ngµy cµng ph¸t triÓn. H×nh thøc nµy cã nhiÒu ­u viÖt nh­: Gi¶m ®¸ng kÓ thêi gian lµm hµng nhê kh«ng ph¶i ph©n lo¹i, c©n hµng, kiÓm tra nh·n hµng, kiÓm ®Þnh v.v... c¸c kiÖn hµng ®¬n lÎ. Gi¶m sè l­îng tµi liÖu cÇn xö lý cho qu¸ tr×nh chuyªn chë . Gi¶m tæn thÊt x¶y ®Õn cho l« hµng. Tæn thÊt nµy bao gåm c¶ trong khi lµm hµng, do huû tuyÕn vµ do thêi tiÕt. Xo¸ bá viÖc phôc vô trùc tiÕp hµng ho¸ do chØ ph¶i phôc vô riªng container. Gi¶m thêi gian vËn chuyÓn tõ ®Þa chØ ng­êi göi ®Õn ®Þa chØ ng­êi nhËn. NÕu ng­êi göi ®ãng hµng vµo container vµ ng­êi nhËn dì hµng khái container th× sÏ gi¶m ®­îc c¸c chi phÝ phô kh¸c. Nh÷ng ng­êi göi hµng cã khèi l­îng hµng göi lín còng cã thÓ tiÕt kiÖm chi phÝ nÕu tù mua container cña m×nh. MÆc dï còng cã nh÷ng h¹n chÕ nh­ chÝ phÝ ®Çu t­ lín, chi phÝ b¶o tr× lín, träng l­îng vá container lín, ®ßi hái kh«ng gian kho lín nh­ng nh×n chung nh÷ng ­u viÖt cña container vÉn nhiÒu h¬n. ChÝnh v× vËy, ®©y lµ h×nh thøc lµm hµng rÊt phï hîp víi chuyªn chë hµng ho¸ XNK cã khèi l­îng lín. Vietnam Airlines b¾t ®Çu ¸p dông h×nh thøc ®ãng hµng b»ng container tõ khi thÕ hÖ m¸y bay míi ®­îc thay thÕ (A320, B767) nh­ng thùc tÕ nh÷ng container nµy ch­a ®­îc tËn dông ®Ó gi¶m thêi gian lµm hµng cho hµng qu¸ c¶nh vµ hµng chuyªn chë xuyªn quèc gia. NÕu Vietnam Airlines thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy, mét khèi l­îng lín c¸c c«ng viÖc phôc vô hµng ho¸ dµnh cho hµng qu¸ c¶nh vµ hµng vËn chuyÓn xuyªn quèc gia sÏ ®­îc gi¶m bít. V× vËy, muèn n©ng cao kh¶ n¨ng lµm hµng nhanh chãng vµ tiÕt kiÖm chi phÝ, Vietnam Airlines ph¶i ph¸t triÓn h×nh thøc vËn t¶i b»ng ULD cã chøng chØ, chø kh«ng chØ lµ lo¹i ULD th«ng th­êng nh­ hiÖn nay. Tãm l¹i, ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ lµm hµng cho hµng ho¸ cã khèi l­îng lín, Vietnam Airlines cuèi cïng còng ph¶i sö dông c¸c container ®Ó ®ãng hµng vµ chuyªn chë. Qu¸ tr×nh container ho¸ chuyªn chë hµng ho¸ còng nh­ lµm hµng vµ l­u kho b»ng container ®ßi hái ph¶i thiÕt kÕ l¹i c¸c khu vùc lµm hµng, l­u kho vµ do ®ã yªu cÇu mét møc ®Çu t­ ®¸ng kÓ. 2.1.4. øng dông c¸c gi¶i ph¸p tin häc hiÖn ®¹i vµo qu¶n lý th«ng tin vµ tµi liÖu hµng ho¸: XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu muèn n¾m biÕt ®­îc t×nh tr¹ng vµ lÞch tr×nh cña hµng ho¸ cña chñ hµng, yªu cÇu gi¶m thiÓu thêi gian lµm thñ tôc hµnh chÝnh, vµ nhu cÇu chuyÓn tõ hÖ thèng liªn l¹c truyÒn thèng sang liªn l¹c ®a ph­¬ng, Vietnam Airlines cÇn ®Çu t­ mua c¸c gi¶i ph¸p tin häc míi thÝch hîp víi hiÖn tr¹ng cña tõng khu vùc, tõng s©n bay. C¸c phÇn mÒm tin häc qu¶n lý hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn tõ ®iÓm ®Çu cña hµnh tr×nh ®Õn ®iÓm cuèi cña hµnh tr×nh ph¶i cã kh¶ n¨ng nhËn biÕt m· sè cña kh«ng vËn ®¬n tõ ®ã xö lý ®­îc mét sè chøc n¨ng nh­: tÝnh ®­îc chi phÝ cho l« hµng, nhËn ®­îc c¸c h­íng dÉn cña ng­êi nhËn, kiÓm tra møc ®é tin t­ëng cña ng­êi göi, in ra kh«ng vËn ®¬n nÕu cã yªu cÇu, truyÒn toµn bé sè liÖu cÇn thiÕt cho bé phËn kÕ to¸n ®Ó bé phËn nµy tÝnh gi¸ phÝ, chuÈn bÞ s¬ ®å träng t¶i vµ c©n b»ng m¸y bay. Trong thêi gian tíi, Vietnam Airlines nªn mêi thÇu mua phÇn mÒm nh­ vËy t¹i c¸c h·ng hµng kh«ng trong khu vùc §«ng Nam ¸ nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ. Sau nµy, Vietnam Airlines cã thÓ tÝnh ®Õn viÖc mua c¸c phÇn mÒm tèi t©n t¹i c¸c h·ng hµng kh«ng lín trªn thÕ giíi ®Ó ®ãn ®Çu c«ng nghÖ theo nh­ chiÕn l­îc ®· ®Æt ra. 2.1.5. C¬ cÊu l¹i ngµnh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng cña Vietnam Airlines: ViÖc tËp trung qu¶n lý ngµnh vËn t¶i hµng ho¸ vµo mét ban lµ Ban kÕ ho¹ch tiÕp thÞ hµng ho¸ TCT HKVN lµ hoµn toµn phï hîp víi nhu cÇu t¸ch ngµnh vËn t¶i hµng kh«ng thµnh hai ph©n ngµnh nhá lµ vËn t¶i hµnh kh¸ch vµ vËn t¶i hµng ho¸. Nh­ng c¶i c¸ch c¬ cÊu nh­ vËy vÉn ch­a ®ñ. Ph©n ngµnh vËn t¶i hµng ho¸ cÇn ®­îc c¬ cÊu tØ mØ h¬n n÷a nh»m t¹o nªn tÝnh chuyªn m«n ho¸ cao ®é cho tõng dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng. Nh­ ta ®· biÕt, t¹i Vietnam Airlines, c¸c c«ng ty dÞch vô mÆt ®Êt lµ n¬i cung cÊp c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng. Nh­ng bªn c¹nh dÞch vô hµng ho¸, c¸c c«ng ty nµy cßn ph¶i c¸ng ®¸ng nhiÖm vô cung øng c¸c dÞch vô kü thuËt cho m¸y bay vµ hµnh kh¸ch nh­ kü thuËt s©n ®ç, vÖ sinh tµu bay, söa ch÷a b¶o d­ìng c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt. Nh­ vËy, c¸c c«ng ty nµy võa ®¶m nhËn c¸c chøc n¨ng kinh doanh th­¬ng m¹i l¹i võa cã chøc n¨ng kü thuËt. §iÒu nµy khiÕn cho c¸c doanh nghiÖp nµy cña Vietnam Airlines kh«ng thÓ tËp trung trÝ lùc vµo mét lÜnh vùc nªn lµm gi¶m chÊt l­îng dÞch vô hµng ho¸. §Ó cã tÝnh c¹nh tranh cao trong thÞ tr­êng dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng t­¬ng lai gÇn, Vietnam Airlines cÇn t¸ch riªng hai chøc n¨ng ®ã. Vietnam Airlines nªn xem xÐt kh¶ n¨ng t¸ch bé phËn dÞch vô hµng ho¸ thµnh mét c«ng ty riªng biÖt, vÉn b¸o c¸o trùc tiÕp lªn Ban kÕ ho¹ch tiÕp thÞ hµng ho¸. Thªm vµo ®ã, t¹i Ban kÕ ho¹ch tiÕp thÞ hµng ho¸ cÇn mét bé phËn riªng qu¶n lý mäi ho¹t ®éng cña c¸c ga hµng ho¸ ë c¸c s©n bay. Riªng ga hµng ho¸ còng cÇn tæ chøc t¸ch b¹ch bé phËn hµnh chÝnh vµ bé phËn lao ®éng trùc tiÕp. Trong bé phËn hµnh chÝnh cÇn cã ban nghiÖp vô phô tr¸ch vÊn ®Ò tiªu chuÈn dÞch vô vµ ®­a ra c¸c quy tr×nh phôc vô hµng ho¸. Ngoµi ra, trong ban nghiÖp vô ph¶i cã mét nhãm chuyªn gia vÒ phôc vô hµng ®Æc biÖt. Nhãm nµy ®ång thêi cã chøc n¨ng t­ vÊn cho kh¸ch hµng vÒ c¸c lo¹i hµng nh­ hµng ®éng vËt sèng, hµng nguy hiÓm, hµng dÔ h­ háng. Nhãm ph¶i th­êng xuyªn céng t¸c víi c¸c phßng ban kh¸c ®Ó phôc vô tèt nhÊt c¸c lo¹i hµng khã tÝnh nµy. 2.1.6. T¨ng c­êng c«ng t¸c xóc tiÕn b¸n hµng: HiÖn nay, c¸c c«ng ty lµm hµng cña Vietnam Airlines thùc sù ch­a quan t©m ®Õn xóc tiÕn b¸n hµng v× hä th­êng chê TCT HKVN mµ cô thÓ lµ Ban kÕ ho¹ch tiÕp thÞ hµng ho¸ thùc hiÖn c«ng t¸c nµy thay hä. Thùc tÕ, Ban kÕ ho¹ch tiÕp thÞ hµng ho¸ chØ lËp kÕ ho¹ch b¸n s¶n phÈm vËn t¶i (b¸n t¶i) mµ ch­a b¸n s¶n phÈm dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng. T©m lý thô ®éng lµ t©m lý cña nh÷ng nhµ ®éc quyÒn t¹i thÞ tr­êng hµng kh«ng ViÖt Nam khi mµ t¹i mçi miÒn n­íc ta chØ cã mét s©n bay quèc tÕ. Nh­ng theo xu h­íng ph¸t triÓn ®· ®­îc Côc hµng kh«ng d©n dông ®Þnh ra ®èi víi hµng kh«ng ViÖt Nam th× trong t­¬ng lai gÇn chóng ta sÏ cã thªm nhiÒu s©n bay quèc tÕ h¬n. Cô thÓ, n­íc ta cã thÓ t¨ng thªm 2 c¶ng hµng kh«ng quèc tÕ n÷a vµo sau n¨m 2015, ®ñ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn tÊt c¶ c¸c lo¹i m¸y bay víi trang thiÕt bÞ ®ång bé. Sè l­îng s©n bay phôc vô bay trong n­íc cã thÓ t¨ng 8-10 s©n bay trong hai thËp kû ®Çu tiªn cña thÕ kû 21 nh»m ®¶m b¶o nèi c¸c vïng d©n c­ tËp trung, c¸c trung t©m v¨n ho¸ chÝnh trÞ, c«ng nghiÖp cña c¸c tØnh, c¸c vïng kinh tÕ víi trung t©m chÝnh trÞ v¨n ho¸ cña c¶ n­íc nh»m t¹o nªn c¸c vÖ tinh cña c¸c “hub” lµ Néi Bµi, T©n S¬n NhÊt (Theo b¸o HKDD th¸ng 3/2002). Nh­ vËy, chØ trong chôc n¨m n÷a, c¹nh tranh gi÷a c¸c c«ng ty lµm hµng cña c¸c s©n bay quèc tÕ sÏ xuÊt hiÖn. ChÝnh v× vËy, yªu cÇu tiÕp thÞ s¶n phÈm dÞch vô hµng ho¸ cña Vietnam Airlines ®èi víi c¸c h·ng hµng kh«ng quèc tÕ cña c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi còng cÇn ®­îc quan t©m. Nh©n khi cßn cã lîi thÕ ®éc quyÒn, c¸c c«ng ty dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng cña Vietnam Airlines cÇn tranh thñ tiÕp thÞ ®èi víi c¸c kh¸ch hµng quen thuéc ®Ó gi÷ b¹n hµng ®ång thêi t¹o ra mét h×nh ¶nh riªng cã cña m×nh, kh¾c s©u vµo t©m trÝ kh¸ch hµng tõ b©y giê. HiÖn t¹i, Vietnam Airlines cÇn tËp trung xóc tiÕn b¸n hµng ®èi víi c¸c kh¸ch hµng quen thuéc nh­ c¸c ®¹i lý giao nhËn hµng kh«ng vµ c¸c h·ng hµng kh«ng ®· ký hîp ®ång phôc vô hµng ho¸ víi Vietnam Airlines. ChÝnh s¸ch kh¸ch hµng th­êng xuyªn cÇn sö dông linh ho¹t c¸c nh©n tè nh­ ­u ®·i gi¸ phÝ, ­u ®·i thêi gian, chÝnh s¸ch th­ëng, héi nghÞ kh¸ch hµng vµ tæ chøc c¸c cuéc t×m hiÓu thÞ tr­êng dùa trªn nhiÒu h×nh thøc nh­ mÉu c©u hái v.v...Ngoµi ra, qu¶ng c¸o th­¬ng hiÖu còng lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó t¹o nªn mét h×nh ¶nh ®Æc tr­ng cña c¸c c«ng ty dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng cña Vietnam Airlines. 2.2. §èi víi h¶i quan vµ an ninh côm c¶ng: H¶i quan vµ an ninh côm c¶ng lµ hai c¬ quan nhµ n­íc ®éc lËp víi c«ng ty dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng cña Vietnam Airlines. Hä thùc hiÖn chøc n¨ng th«ng quan cho hµng ho¸ XNK, vµ ®¶m b¶o an toµn cho m¸y bay b»ng c¸ch kiÓm tra hµng ho¸ qua hÖ thèng m¸y soi h¶i quan vµ m¸y soi an ninh. Nh­ vËy, trong khi thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh, c¸c c¬ quan nµy ®· trùc tiÕp lµm chËm l¹i qu¸ tr×nh phôc vô hµng ho¸ cña c¸c c«ng ty dÞch vô hµng ho¸. Theo ®¸nh gi¸ cña IATA, thêi gian th«ng quan cho hµng XK chiÕm 1% tæng thêi gian vËn chuyÓn hµng ho¸, cho hµng NK lµ 2%. MÆc dï tû lÖ nµy kh«ng lín nh­ng nhiÒu khi l¹i ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c«ng viÖc cña c«ng ty dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng. ChÝnh v× vËy, hµng n¨m Vietnam Airlines cïng c¬ quan h¶i quan côm c¶ng vµ an ninh côm c¶ng th­êng xuyªn tæ chøc Héi nghÞ liªn ngµnh nh»m t×m ra tiÕng nãi chung ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh. Gi¶i ph¸p nµy thùc sù ®· tá ra cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, héi nghÞ th­êng mang tÝnh tæng kÕt kinh nghiÖm sau khi sù vô ®· x¶y ra rÊt nhiÒu lÇn. Do ®ã, ®Ó chñ ®éng h¬n trong viÖc ng¨n ngõa c¸c sù cè g©y phiÒn hµ cho kh¸ch hµng, nªn ch¨ng c¬ quan h¶i quan cÇn xem xÐt ®­a ra quy chÕ h¶i quan cô thÓ ®èi víi hµng xuÊt còng nh­ hµng nhËp qua ®­êng hµng kh«ng vµo ViÖt Nam. §ång thêi cÇn phæ biÕn c¸c th«ng tin vµ nh÷ng thay ®æi cËp nhËt vÒ ®iÒu kiÖn th«ng quan cho hµng ho¸ XNK qua ®­êng hµng kh«ng cho c¸c chñ hµng b»ng c¸ch th«ng b¸o tËn n¬i cho c¸c kh¸ch hµng th­êng xuyªn cã hµng quèc tÕ ®i qua c¸c s©n bay theo danh s¸ch do Vietnam Airlines cung cÊp hoÆc ®­a ngay tin trªn tËp “B¶n tin hµng kh«ng” ra hµng ngµy. VÒ m¸y soi h¶i quan vµ m¸y soi an ninh, cÇn ®Çu t­ c¸c m¸y soi lo¹i lín ®Ó ®ñ soi mét lÇn mét ULD nhê ®ã ®Èy nhanh qu¸ tr×nh soi chiÕu. §Ó thuËn lîi cho kh¸ch hµng lµm thñ tôc h¶i quan cho c¶ hµng xuÊt vµ hµng nhËp, cã thÓ bè trÝ v¨n phßng lµm thñ tôc h¶i quan ë gi÷a hai phßng: tµi liÖu hµng xuÊt vµ tµi liÖu hµng nhËp. Ngoµi ra, viÖc soi chiÕu an ninh côm c¶ng cÇn ®¶m b¶o t¸ch b¹ch hµng ho¸ quèc tÕ vµ néi ®Þa ®Ó gi¶m thêi gian ph©n lo¹i hµng ho¸. KÕt luËn Víi møc t¨ng tr­ëng GDP lu«n ë møc cao trong nhiÒu n¨m qua cïng víi sù æn ®Þnh kinh tÕ- x· héi, quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam ®­îc më réng nhanh chãng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. §iÒu nµy ®· thóc ®Èy tèc ®é ph¸t triÓn ngµnh hµng kh«ng d©n dông nãi chung, ngµnh vËn t¶i hµng ho¸ HK nãi riªng vµ qua ®ã còng khuyÕn khÝch ph©n ngµnh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng ph¸t triÓn theo. MÆc dï chØ cung cÊp c¸c dÞch vô tr­íc vµ sau khi hµng ho¸ lªn xuèng m¸y bay nh­ng c¸c dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng nh­ dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô lµm hµng vµ dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh cã vai trß rÊt quan träng trong toµn bé qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Dï vai trß lµ kh«ng thÓ thiÕu nh­ng dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng hiÖn nay Ýt nhËn ®­îc sù quan t©m cña Vietnam Airlines. Vietnam Airlines chñ yÕu dån c«ng søc cho riªng dÞch vô vËn t¶i hµng ho¸. Trong khi ®ã, n­íc ta ngµy cµng tiÕn s¸t h¬n vµo qu¸ tr×nh héi nhËp khu vùc vµ quèc tÕ. H¬n n÷a, lÜnh vùc kinh doanh vËn t¶i hµng ho¸ hµng kh«ng l¹i lµ mét lÜnh vùc cã tÝnh quèc tÕ rÊt cao. Nh­ vËy, Vietnam Airlines ch¾c ch¾n sÏ ph¶i ®èi ®Çu víi nh÷ng c¹nh tranh ngµy cµng t¨ng tõ c¸c h·ng hµng kh«ng kh¸c khi mµ nhµ n­íc ta rì bá dÇn hµng rµo b¶o hé ®· cã. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, kho¸ luËn nµy ®· nghiªn cøu toµn bé c¸ch thøc tæ chøc mét sè dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng nh­ dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô lµm hµng vµ dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh t¹i Vietnam Airlines vµ ®­a ra mét sè biÖn ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm, khã kh¨n mµ Vietnam Airlines ®ang gÆp ph¶i. Dï th­êng bÞ coi lµ nh÷ng lÜnh vùc “th¾t nót chai” ®èi víi vËn t¶i hµng ho¸ nãi chung, nh­ng hy väng r»ng trong t­¬ng lai kh«ng xa, c¸c dÞch vô lµm hµng, dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh cña Vietnam Airlines sÏ cã ®µ ph¸t triÓn nhê nh÷ng nç lùc kh«ng mÖt mái cña ®éi ngò c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i mÆt ®Êt cña Vietnam Airlines. Víi mong muèn ®ãng gãp mét phÇn nhá bÐ cña m×nh vµo sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng cña Vietnam Airlines nãi riªng vµ cña ViÖt Nam nãi chung, em ®· cè g¾ng t×m hiÓu c¸c ho¹t ®éng kinh doanh vÒ ba dÞch vô hµng ho¸ hµng kh«ng tiªu biÓu lµ: dÞch vô l­u kho b·i, dÞch vô lµm hµng vµ dÞch vô chuyÓn ph¸t nhanh. Em mong r»ng nh÷ng ý kiÕn nhá bÐ cña m×nh trong kho¸ luËn sÏ cã Ých phÇn nµo cho nh÷ng ng­êi quan t©m ®Õn sù ph¸t triÓn cña mét ph©n ngµnh dÞch vô kh¸ quan träng nµy. Cuèi cïng, em xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi thÇy gi¸o – tiÕn sü Vò Sü TuÊn – ng­êi ®· tËn t×nh gióp ®ì, h­íng dÉn em hoµn thµnh khãa luËn nµy. Em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong Khoa Kinh tÕ Ngo¹i Th­¬ng ®· cung cÊp cho chóng em nh÷ng kiÕn thøc quý b¸u vµ bæ Ých trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp vµ nghiªn cøu. §ång thêi, ch¸u xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c« chó, c¸c anh chÞ c«ng t¸c t¹i XÝ nghiÖp th­¬ng m¹i mÆt ®Êt Néi Bµi, ®Æc biÖt lµ c¸c anh chÞ c¸n bé phßng Phôc vô hµng ho¸ ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi gióp ch¸u hoµn thµnh khãa luËn nµy. V× thêi gian thùc tËp kh«ng dµi, céng thªm kiÕn thøc b¶n th©n cßn h¹n chÕ nªn bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, kÝnh mong ®­îc sù gãp ý cña XÝ nghiÖp th­¬ng m¹i mÆt ®Êt Néi Bµi vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong Khoa. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! Môc lôc Môc lôc Lêi nãi ®Çu Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc ._.