Tài liệu Thực trạng và những giải pháp phát triển nghề đan cói ở huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình: ... Ebook Thực trạng và những giải pháp phát triển nghề đan cói ở huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình
155 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 2029 | Lượt tải: 5
Tóm tắt tài liệu Thực trạng và những giải pháp phát triển nghề đan cói ở huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I
------------------------
Bïi V¨n TiÕn
thùc tr¹ng vµ nh÷ng gi¶I ph¸p ph¸t triÓn
nghÒ ®an cãi ë huyÖn kim s¬n, tØnh Ninh B×nh
LuËn v¨n th¹c sü kinh tÕ
Chuyªn ngµnh: kinh tÕ n«ng nghiÖp
M· sè: 60 31 10
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: TS. §inh V¨n §7n
Hµ Néi - 2007
Lêi cam ®oan
- T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶
nghiªn cøu trong luËn v¨n nµy lµ trung thùc vµ ch−a
hÒ ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo.
- T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho
viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®3 ®−îc c¶m ¬n vµ c¸c
th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®3 ®−îc chØ râ
nguån gèc.
T¸c gi¶ luËn v¨n
Bïi V¨n TiÕn
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
2
Lêi c¶m ¬n
Qu¸ tr×nh häc tËp, nghiªn cøu vµ hoµn thµnh luËn v¨n nµy, t«i ® nhËn
®−îc sù quan t©m gióp ®ì tËn t×nh cña nhiÒu tËp thÓ vµ c¸ nh©n. Nh©n dÞp nµy
t«i xin bµy tá lêi biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn:
TËp thÓ c¸c thÇy, c« gi¸o Khoa Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Khoa
Sau ®¹i häc, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I, ® tËn t×nh gióp ®ì t«i trong qu¸
tr×nh häc tËp, nghiªn cøu vµ hoµn thµnh luËn v¨n.
T«i xin tr©n träng c¶m ¬n TS §inh V¨n §n - ng−êi ® tËn t×nh h−íng
dÉn t«i trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ hoµn thµnh luËn v¨n.
Ban Lnh ®¹o Së N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, Ban lnh ®¹o vµ
tËp thÓ anh, chÞ em Phßng Hîp t¸c x vµ Doanh nghiÖp - Chi côc Ph¸t triÓn
n«ng th«n lµ c¬ quan chñ qu¶n cña t«i, ® t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i
vÒ thêi gian, tinh thÇn, vËt chÊt ®Ó häc tËp vµ nghiªn cøu.
T«i xin c¶m ¬n c¸c tËp thÓ, c¬ quan, ban, ngµnh ® t¹o ®iÒu kiÖn vµ gióp
®ì t«i trong qóa tr×nh thu thËp tµi liÖu vµ nghiªn cøu. §Æc biÖt, t«i xin c¶m ¬n
tËp thÓ líp Cao häc Kinh tÕ Kho¸ 14 ® cïng chia sÎ víi t«i trong suèt qu¸
tr×nh häc tËp; b¹n bÌ vµ ®ång nghiÖp ® gióp ®ì, ®éng viªn t«i trong qu¸ tr×nh
häc tËp, nghiªn cøu ®Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy.
C¸c doanh nghiÖp, hé gia ®×nh nghÒ ®an cãi vµ UBND huyÖn Kim S¬n
tØnh Ninh B×nh ® gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho t«i trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu
®Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy.
Mét lÇn n÷a t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n tÊt c¶ sù gióp ®ì quý b¸u cña c¸c
tËp thÓ vµ c¸ nh©n ® dµnh cho t«i!
T¸c gi¶ luËn v¨n
Bïi V¨n TiÕn
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
3
Danh môc tõ viÕt t¾t vµ ký hiÖu
GDP Tæng s¶n phÈm quèc néi
GNP Tæng s¶n phÈm quèc d©n
CNH C«ng nghiÖp ho¸
H§H HiÖn ®¹i ho¸
SNA HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia
GO Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt
NI Thu nhËp quèc d©n
NDI Thu nhËp quèc d©n sö dông
WB Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi
IC (VC) Chi phÝ trung gian (chi phÝ biÕn ®æi)
FC Chi phÝ cè ®Þnh
VA Gi¸ trÞ t¨ng thªm
MI Thu nhËp hçn hîp
V Vèn
TSC§ Tµi s¶n cè ®Þnh
N§C NghÒ ®an cãi
SL S¶n l−îng
CC C¬ cÊu
SP S¶n phÈm
KL Khèi l−îng
TN Thu nhËp
GT Gi¸ trÞ
SX S¶n xuÊt
TT Thiªu thô
BQC B×nh qu©n chung
§VT §¬n vÞ tÝnh
L§ Lao ®éng
NHTM Nh©n hµng th−¬ng m¹i
KHCN Khoa häc, c«ng nghÖ
QLNN Qu¶n lý nhµ n−íc
XK XuÊt khÈu
NT Néi tiªu
GTSX Gi¸ trÞ s¶n xuÊt
α, β, γ an pha, bª ta, gha ma
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
4
Danh môc b¶ng Trang
B¶ng 3.1 DiÖn tÝch ®Êt ®ai huyÖn Kim S¬n n¨m 2004 - 2006 42
B¶ng 3.2 D©n sè vµ lao ®éng huyÖn Kim S¬n n¨m 2004 - 2006 44
B¶ng 3.3 T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ huyÖn Kim S¬n n¨m 2004 - 2006 46
B¶ng 3.4 T×nh h×nh c¬ b¶n vÒ c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 51
B¶ng 4.1 Tæng sè c¬ së, hé vµ lao ®éng ®an cãi huyÖn Kim S¬n n¨m 2004-2006 57
B¶ng 4.2 S¶n l−îng, chñng lo¹i vµ c¬ cÊu s¶n phÈm N§C n¨m 2004 -2006 59
B¶ng 4.3 Gi¸ trÞ vµ c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt N§C huyÖn Kim S¬n n¨m 2004-2006 63
B¶ng 4.4 S¶n l−îng s¶n phÈm nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 66
B¶ng 4.5 Gi¸ trÞ s¶n xuÊt s¶n phÈm nghÒ ®an cãi ë ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 67
B¶ng 4.6 B×nh qu©n gi¸ b¸n mét sè s¶n phÈm cãi ë ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 68
B¶ng 4.7 Chi phÝ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 70
B¶ng 4.8 Gi¸ trÞ t¨ng thªm cña nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 71
B¶ng 4.9 Gi¸ trÞ t¨ng thªm/1 s¶n phÈm nghÒ ®an cãi ë ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 71
B¶ng 4.10 HiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt N§C c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 72
B¶ng 4.11 Tr×nh ®é tay nghÒ cña lao ®éng N§C ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 74
B¶ng 4.12 Trang bÞ m¸y mãc, dông cô N§C huyÖn Kim S¬n n¨m 2004 - 2006 80
B¶ng 4.13 Vèn xuÊt cña c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 85
B¶ng 4.14 Kh¸ch hµng tiªu thô s¶n phÈm N§C ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 90
B¶ng 4.15 Kim ng¹ch xuÊt khÈu s¶n phÈm nghÒ ®an cãi huyÖn Kim S¬n 92
B¶ng 4.16 Tiªu thô s¶n phÈm nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 93
B¶ng 4.17 Nguyªn liÖu nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006 95
B¶ng 4.18 Thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng/th¸ng vµ cña hé/th¸ng 98
B¶ng 4.19 So s¸nh thu nhËp b×nh qu©n/th¸ng cña c¸c nhãm lao ®éng vµ hé 99
B¶ng 4.20 HiÖu qu¶ sö dông vèn cña c¸c nhãm hé huyÖn Kim S¬n n¨m 2006 101
B¶ng 4.21 Ph©n tÝch ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi vµ th¸ch thøc 109
B¶ng 4.22 Dù kiÕn sè c¬ së, hé vµ lao ®éng ®an cãi huyÖn Kim S¬n n¨m 2010 121
B¶ng 4.23 Dù kiÕn chÊt l−îng s¶n phÈm nghÒ ®an cãi huyÖn Kim S¬n n¨m 2010 122
B¶ng 4.24 Dù kiÕn kim ng¹ch xuÊt khÈu SP N§C ë huyÖn Kim S¬n ®Õn 2010 126
B¶ng 4.25 Dù kiÕn tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ tay nghÒ cña L§ ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra 2010 132
B¶ng 4.26 Dù kiÕn nguyªn liÖu nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2010 135
B¶ng 4.27 Dù kiÕn vèn cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt N§C ë huyÖn Kim S¬n ®Õn 2010 136
B¶ng 4.28 Dù kiÕn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt N§Cë huyÖn Kim S¬n ®Õn 2010 137
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
5
Danh môc biÓu ®å Trang
BiÓu ®å 3.1 C¬ cÊu ®Êt ®ai huyÖn Kim S¬n n¨m 2004 - 2006 43
BiÓu ®å 4.1 C¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi huyÖn Kim S¬n n¨m 2004-2006 64
BiÓu ®å 4.2 Thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng nghÒ ®an cãi ë huyÖn Kim S¬n 82
BiÓu ®å 4.3 §Çu t− vèn nghÒ ®an cãi huyÖn Kim S¬n n¨m 2002-2006 84
BiÓu ®å 4.4 Nguån huy ®éng vèn nghÒ ®an cãi huyÖn Kim S¬n n¨m 2002-2006 87
Danh môc s¬ ®å Trang
S¬ ®å 2.1 C¸c c«ng ®o¹n ®an cãi 23
S¬ ®å 3.1 Ph−¬ng ph¸p chän ®iÓm nghiªn cøu 52
S¬ ®å 4.1 Kªnh tiªu thô trong n−íc s¶n phÈm nghÒ ®an cãi ë Kim S¬n 89
S¬ ®å 4.2 Kªnh xuÊt khÈu s¶n phÈm nghÒ ®an cãi huyÖn Kim S¬n 91
S¬ ®å 4.3 Nguyªn nh©n h¹n chÕ ph¸t triÓn N§C cña c¸c ®iÓm ®iÒu tra 108
S¬ ®å 4.4 Dù kiÕn kªnh tiªu thô trong n−íc SP N§C ë huyÖn Kim S¬n ®Õn 2010 125
S¬ ®å 4.5 Dù kiÕn kªnh xuÊt khÈu s¶n phÈm N§C huyÖn Kim S¬n ®Õn 2010 126
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
6
Môc lôc
Trang
1. Më ®Çu 1
1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1
1.2 Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi 3
1.2.1 Môc tiªu chung 3
1.2.2 Môc tiªu cô thÓ 3
1.3 §èi t−îng vµ Ph¹m vi nghiªn cøu 3
1.3.1 §èi t−îng nghiªn cøu 3
1.3.2 Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi 3
2. C¬ së khoa häc vÒ ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi 4
2.1 C¬ së lý luËn vÒ ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi 4
2.1.1 Ph¸t triÓn vµ lý thuyÕt vÒ sù ph¸t triÓn 4
2.1.2 Kh¸i niÖm vÒ ngµnh nghÒ, nghÒ ®an cãi vµ mét sè kh¸i niÖm kh¸c 8
2.1.3 VÞ trÝ, vai trß cña nghÒ ®an cãi trong viÖc ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ
c«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x héi
15
2.1.4 §Æc ®iÓm kinh tÕ, kü thuËt vµ qui tr×nh s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi 21
2.1.5 Nh÷ng nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi 25
2.1.6 Quan ®iÓm cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi 32
2.2 C¬ së thùc tiÔn ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi 35
2.2.1 Ph¸t triÓn nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiªp ë mét sè n−íc trªn thÕ giíi 35
2.2.2 T×nh h×nh ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë ViÖt Nam 39
2.2.3 Mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi 40
3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 42
3.1 §Æc ®iÓm chung vÒ ®Þa bµn 42
3.1.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn 42
3.1.2 §iÒu kiÖn kinh tÕ - x héi 44
3.1.3 T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn Kim S¬n 46
3.1.4 LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi huyÖn Kim S¬n 48
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
7
4.1.5 Tæng qu¸t vÒ c¸c ®iÓm ®iÒu tra 50
3.2 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 51
3.2.1 Ph−¬ng ph¸p chän ®iÓm nghiªn cøu 51
3.2.2 Ph−¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin 53
3.2.3 Ph−¬ng ph¸p xö lý th«ng tin 53
3.2.4 Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch th«ng tin 54
3.2.5 HÖ thèng chØ tiªu nghiªn cøu 55
4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 56
4.1 Thùc tr¹ng ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë huyÖn Kim S¬n 57
4.1.1 Quy m« nghÒ ®an cãi 56
4.1.2 KÕt qu¶ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi 58
4.1.3 Lao ®éng vµ sö dông lao ®éng nghÒ ®an cãi 72
4.1.4 C«ng nghÖ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi 76
4.1.5 §Çu t− vµ sö dông vèn trong ho¹t ®éng nghÒ ®an 81
4.1.6 ThÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm nghÒ ®an cãi 88
4.1.7 Nguyªn vËt liÖu ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra 95
4.1.8 §¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë huyÖn Kim S¬n 96
4.2 §Þnh h−íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi 110
4.2.1 Dù b¸o thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm nghÒ ®an cãi 110
4.2.2 §Þnh h−íng, môc tiªu ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi huyÖn Kim S¬n 112
4.2.3 Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë huyÖn Kim S¬n 117
4.2.4 Dù kiÕn kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë Kim S¬n 137
5. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 138
5.1 KÕt luËn 138
5.2 KiÕn nghÞ 140
Tµi liÖu tham kh¶o 142
Phô lôc 1 146
Phô lôc 2 147
Phô lôc 3 153
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
8
1. Më ®Çu
1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
§an cãi lµ mét nghÒ thñ c«ng, ®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chñ yÕu ë c¸c
tØnh ven biÓn n−íc ta. Qu¸ tr×nh ho¹t ®éng nghÒ ®an cãi cña c¸c hé n«ng d©n g¾n liÒn
víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n−íc. NghÒ ®an cãi cïng víi nh÷ng nÐt ®éc
®¸o riªng cña tõng s¶n phÈm ® trë thµnh mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong qu¸
tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ vµ l−u gi÷ v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc. “Ngµy x−a vµ c¶
h«m nay, nghÒ thñ c«ng lóc nµo còng cã vÞ trÝ quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ n«ng
th«n’’[15]. Ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi kh«ng chØ lµ gi¶i ph¸p n©ng cao thu nhËp cho hé
n«ng d©n, hoÆc chØ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm trong lóc n«ng nhµn, mµ quan träng
h¬n cßn lµ gi¶i ph¸p chiÕn l−îc c¬ b¶n l©u dµi ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸
(CNH), hiÖn ®¹i ho¸ (H§H).
Ninh B×nh lµ mét tØnh n»m ë cùc Nam cña vïng §ång b»ng ch©u thæ s«ng
Hång, n¨m 2006 cã diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn 1.390,1km2, mËt ®é d©n sè kho¶ng 659
ng−êi/km2; diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp 67.465 ha; lao ®éng cã kh¶ n¨ng lµm viÖc
539.612 ng−êi, trong ®ã lao ®éng n«ng nghiÖp chiÕm 58,5%. Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt
n¨m 2006 ®¹t 10.277.043 triÖu ®ång, ®¹t tû lÖ t¨ng tr−ëng 27,3% so víi n¨m 2005.
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp ®¹t 2.557.975 triÖu ®ång, chiÕm 54% GDP cña
tØnh; b×nh qu©n l−¬ng thùc ®Çu ng−êi 455 kg/ng−êi. Bªn c¹nh ®ã c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong GDP
cña tØnh [7].
Thùc hiÖn chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x héi ë n«ng th«n trong tiÕn tr×nh
CNH, H§H ®Êt n−íc cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ® ®Ò ra. Trong gÇn 20 n¨m qua nhê chó
träng ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n mµ nÒn kinh tÕ Ninh B×nh ® vµ ®ang t¹o ra
nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c c¶ vÒ nhËn thøc, lý luËn vµ thùc tiÔn. C¸c ngµnh nghÒ n«ng
th«n cña Ninh B×nh ph¸t triÓn kh¸ phong phó: nghÒ ®an cãi, thªu ren, méc, nÒ, nÊu
r−îu, lµm bón b¸nh, m©y tre ®an, chÕ t¸c ®¸, c¬ khÝ, s÷a ch÷a nhá, ... hiÖn ®ang thu
hót 110.000 hé n«ng d©n tham gia, víi kho¶ng trªn 200.000 lao ®éng chiÕm trªn 50%
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
9
lao ®éng n«ng th«n, trong ®ã riªng nghÒ ®an cãi thu hót trªn 60.000 hé, víi kho¶ng
95.000 lao ®éng tham gia. N¨m 2004, gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh nghÒ ®¹t 378.352,5 triÖu
®ång vµ chiÕm 35% c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, trong ®ã nghÒ ®an cãi ®¹t 122.586,2
triÖu ®ång, chiÕm 32,4% [7].
Kim S¬n lµ mét huyÖn ven biÓn, thuÇn n«ng thuéc phÝa Nam cña tØnh Ninh
B×nh, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x héi huyÖn ® chó träng ph¸t triÓn ngµnh
nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. HiÖu qu¶ ho¹t ®éng tõ c¸c nghÒ truyÒn thèng ®ang lµ mét
trong nh÷ng nh©n tè quan träng gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph−¬ng, t¹o
viÖc lµm t−¬ng ®èi æn ®Þnh cho n«ng d©n lóc n«ng nhµn. Trong ngµnh nghÒ tiÓu thñ
c«ng nghiÖp th× nghÒ ®an cãi lµ mét mòi nhän ®−îc −u tiªn ph¸t triÓn. N¨m 2006 cã tíi
28.000 hé vµ 41 c¬ së doanh nghiÖp lµm nghÒ ®an cãi vµ kinh doanh c¸c s¶n phÈm cã
nguyªn liÖu tõ cãi, ® t¹o ra kho¶ng 8.000.000 s¶n phÈm, víi 2.000 mÆt hµng mang
nh÷ng nÐt ®éc ®¸o riªng, cung cÊp cho thÞ tr−êng trong vµ ngoµi huyÖn. Cã nhiÒu s¶n
phÈm xuÊt khÈu ®em l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh− th¶m cãi, khay cãi, hép cãi,... N¨m
2006 gi¸ trÞ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi ®¹t h¬n 190 tû ®ång chiÕm 82,1% trong c¬ cÊu GDP
ngµnh c«ng nghiÖp, trong ®ã gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¹t 123 tû ®ång [38].
§i liÒn víi sù ph¸t triÓn cña nghÒ ®an cãi, ë mçi hé, mçi lµng nghÒ ®an cãi
hiÖn ®ang n¶y sinh nh÷ng bÊt cËp riªng khiÕn chÝnh c¸c nghÖ nh©n, c¸c doanh nghiÖp
liªn quan vµ c¸c nhµ chøc tr¸ch Ninh B×nh ®ang ph¶i quan t©m, tr¨n trë vµ t×m h−íng
gi¶i quyÕt [7]. NghÒ ®an cãi ë Kim S¬n ch−a ®−îc quan t©m ®óng møc, ph¸t triÓn
nghÒ ®an cãi vµ s¶n phÈm cã nguån gèc tõ cãi ch−a khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng nguån
lùc vµ lîi thÕ so s¸nh cña huyÖn. Quy m« s¶n xuÊt chÕ biÕn nhá, lÎ. S¶n xuÊt chÕ biÕn
c¸c s¶n phÈm tõ cãi gi¸ thµnh cßn cao, mét sè gia ®×nh lµm nghÒ ®an cãi cßn bÞ thua
lç. ViÖc øng dông c«ng nghÖ khoa häc míi ®Ó ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ch−a nhiÒu,
n¨ng suÊt lao ®éng ch−a cao. C¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm. M«i tr−êng trong qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn nghÒ ®an cãi cßn cã nh÷ng bÊt cËp cÇn nghiªn cøu gi¶i quyÕt. Qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn nghÒ ®an cãi cßn nhiÒu chÝnh s¸ch ch−a cô thÓ, ®Ó ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi, sù
quan t©m cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh ®èi víi ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë huyÖn ch−a nhiÒu,
mét sè quy ho¹ch ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi cña ®Þa ph−¬ng Ýt cã hiÖu qu¶.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
10
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn chóng t«i chän ®Ò tµi “Thùc tr¹ng vµ nh÷ng
gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh” lµm luËn v¨n
th¹c sü kinh tÕ.
1.2 Môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi
1.2.1 Môc tiªu chung
Trªn c¬ së hÖ thèng ho¸ lý luËn, ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng vµ tiÒm n¨ng, ®Ò
xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë huyÖn Kim S¬n t¹o ra
nhiÒu chñng lo¹i s¶n phÈm cã chÊt l−îng cao, gi¸ thµnh s¶n phÈm h¹, t¨ng n¨ng suÊt
lao ®éng, t¨ng thu nhËp vµ n©ng cao møc sèng cña nh©n d©n.
1.2.2 Môc tiªu cô thÓ
+ Gãp phÇn hÖ thèng ho¸ c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi.
+ §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi cña c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt kinh
doanh ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra t¹i huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh.
+ §Ò xuÊt ph−¬ng h−íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu kh¶ thi ph¸t triÓn nghÒ
®an cãi ë huyÖn Kim S¬n, tØnh Ninh B×nh trong nh÷ng n¨m tíi.
1.3 §èi t−îng vµ Ph¹m vi nghiªn cøu
1.3.1 §èi t−îng nghiªn cøu
C¸c hé, doanh nghiÖp t− nh©n, xÝ nghiÖp, hîp t¸c x vµ c«ng ty cæ phÇn ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh nghÒ ®an cãi.
1.3.2 Ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi
+ VÒ kh«ng gian: Nghiªn cøu trªn ®Þa bµn huyÖn Kim S¬n
+ VÒ néi dung: Nghiªn cøu t×nh h×nh ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi
+ VÒ thêi gian: TËp trung nghiªn cøu chñ yÕu trong giai ®o¹n 2004 - 2006.
+Thêi gian thùc hiÖn ®Ò tµi: tõ th¸ng 11/2006 ®Õn th¸ng 10/2007
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
11
2. C¬ së khoa häc vÒ ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi
2.1 C¬ së Lý luËn vÒ ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi
2.1.1 Ph¸t triÓn vµ lý thuyÕt vÒ sù ph¸t triÓn
2.1.1.1 Kh¸i niÖm ph¸t triÓn
§Õn nay cã nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ sù ph¸t triÓn. T¸c gi¶ Raaman
Weitz (1987) cho r»ng: ‘‘Ph¸t triÓn lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc lµm thay ®æi møc sèng
cña con ng−êi vµ ph©n phèi c«ng b»ng nh÷ng thµnh qu¶ t¨ng tr−ëng trong x héi’’.
Ng©n hµng ThÕ giíi (WB) n¨m 1999 ® ®−a ra kh¸i niÖm ph¸t triÓn víi ý nghÜa réng
lín h¬n bao gåm c¶ nh÷ng thuéc tÝnh quan träng cã liªn quan ®Õn hÖ thèng gi¸ trÞ
cña con ng−êi, ®ã lµ: ‘‘Sù b×nh ®¼ng h¬n vÒ c¬ héi, sù tù do vÒ chÝnh trÞ vµ c¸c quyÒn
tù do c«ng d©n ®Ó cñng cè niÒm tin trong cuéc sèng cña con ng−êi, trong c¸c mèi
quan hÖ víi nhµ n−íc, céng ®ång ...’’[46].
Mét quan niÖm kh¸c cho r»ng: ‘‘ph¸t triÓn lµ viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho con ng−êi
sinh sèng ë bÊt cø n¬i nµo ®Òu ®−îc tho¶ mn c¸c nhu cÇu sèng cña m×nh, cã møc
tiªu thô hµng ho¸ vµ dÞch vô tèt, ®¶m b¶o chÊt l−îng cuéc sèng, cã tr×nh ®é häc vÊn
cao, ®−îc h−ëng nh÷ng thµnh tùu vÒ v¨n ho¸ vµ tinh thÇn, cã ®ñ ®iÒu kiÖn cho mét
m«i tr−êng sèng lµnh m¹nh, ®−îc h−ëng c¸c quyÒn c¬ b¶n cña con ng−êi vµ ®−îc
®¶m b¶o an ninh, an toµn, kh«ng cã b¹o lùc [6].
MÆc dï cã sù kh¸c nhau trong quan niÖm vÒ ph¸t triÓn, nh−ng c¸c ý kiÕn ®Òu
thèng nhÊt cho r»ng, ph¹m trï cña sù ph¸t triÓn lµ ph¹m trï vËt chÊt, ph¹m trï tinh
thÇn, ph¹m trï vÒ hÖ thèng gi¸ trÞ trong cuéc sèng con ng−êi. Môc tiªu chung cña ph¸t
triÓn lµ n©ng cao quyÒn lîi vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x héi vµ quyÒn tù do c«ng
d©n cña mäi ng−êi d©n.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c quèc gia ® ®−a ra c¸c
quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng, Uû ban quèc tÕ vÒ ph¸t triÓn vµ m«i tr−êng (1987) ®
®Þnh nghÜa: ‘‘Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ mét qu¸ tr×nh cña sù thay ®æi, trong ®ã, viÖc khai
th¸c vµ sö dông tµi nguyªn, h−íng ®Çu t−, h−íng ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ, kü thuËt
vµ sù thay ®æi vÒ tæ chøc lµ thèng nhÊt, lµm t¨ng kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu hiÖn t¹i
vµ t−¬ng lai cña con ng−êi’’. Héi nghÞ th−îng ®Ønh vÒ tr¸i ®Êt n¨m 1992 tæ chøc t¹i
Rio de janeiro ®−a ra ®Þnh nghÜa v¾n t¾t vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ ‘‘Ph¸t triÓn nh»m
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
12
tho¶ mn nhu cÇu cña thÕ hÖ ngµy nay mµ kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn kh¶ n¨ng ®¸p øng
nhu cÇu cña c¸c thÕ hÖ t−¬ng lai’’ [6]. Nh− vËy, ph¸t triÓn bÒn v÷ng lång ghÐp c¸c
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, ho¹t ®éng x héi víi viÖc b¶o tån tµi nguyªn thiªn nhiªn
vµ lµm giÇu m«i tr−êng sinh th¸i. Nã lµm tho¶ mn nhu cÇu ph¸t triÓn hiÖn t¹i mµ
kh«ng lµm ph−¬ng h¹i ®Õn kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn trong t−¬ng lai.
2.1.1.2 T¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
a. Kh¸i niÖm vÒ t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
T¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn lµ nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m hµng ®Çu ®èi víi x héi
loµi ng−êi trªn thÕ giíi vµ trong tõng quèc gia. T¨ng tr−ëng ®−îc hiÓu lµ sù gia t¨ng
vÒ sè l−îng cña mét sù vËt nhÊt ®Þnh. Trong kinh tÕ, t¨ng tr−ëng thÓ hiÖn sù gia t¨ng
h¬n vÒ s¶n phÈm hay l−îng ®Çu ra cña mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay ho¹t ®éng. T¨ng
tr−ëng kinh tÕ lµ ph¹m trï c¬ b¶n nhÊt cña lý luËn kinh tÕ, lµ tiÒn ®Ò vËt chÊt vµ c¬ së
kinh tÕ cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong mäi h×nh th¸i x héi. §Ó ph¶n ¸nh mùc ®é
t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña mét thêi kú, c¸c nhµ kinh tÕ th−êng dïng gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña
c¸c ®¹i l−îng ®Ó so s¸nh chóng víi nhau. Chªnh lÖch gi÷a c¸c thêi ®iÓm chÝnh lµ møc
t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña mét thêi kú cô thÓ. [6]
Ph¸t triÓn kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn vÒ mäi mÆt cña nÒn kinh tÕ trong
mét thêi kú nhÊt ®Þnh, trong ®ã bao gåm c¶ sù t¨ng thªm vÒ quy m« s¶n l−îng s¶n
phÈm, sù hoµn thiÖn vÒ c¬ cÊu nÒn kinh tÕ vµ viÖc n©ng cao chÊt l−îng mäi mÆt cña
cuéc sèng [12].
Héi nghÞ Th−îng ®Ønh ThÕ giíi vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng n¨m 2002 ® x¸c ®Þnh:
‘‘Ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cã sù kÕt hîp chÆt chÏ, hîp lý, hµi ho¸
gi÷a 3 mÆt cña sù ph¸t triÓn, gåm: t¨ng tr−ëng kinh tÕ, c¶i thiÖn c¸c vÊn ®Ò x héi vµ
b¶o vÖ m«i tr−êng’’. Tiªu chÝ ®Ó ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ sù t¨ng tr−ëng
kinh tÕ æn ®Þnh; thùc hiÖn tèt tiÕn bé vµ c«ng b»ng x héi; khai th¸c hîp lý, sö dông
tiÕt kiÖm tµi nguyªn thiªn nhiªn, b¶o vÖ vµ n©ng cao chÊt l−îng m«i tr−êng sèng.
§¶ng céng s¶n ViÖt Nam ® thÓ hiÖn râ quan ®iÓm vÒ ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong
ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x héi cña ®Êt n−íc ®Õn n¨m 2010: ‘‘ph¸t triÓn nhanh,
hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng. T¨ng tr−ëng kinh tÕ ®i ®«i víi thùc hiÖn tiÕn bé, c«ng b»ng x
héi vµ b¶o vÖ m«i tr−êng, g¾n sù ph¸t triÓn kinh tÕ víi gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ x
héi, b¶o ®¶m an ninh quèc phßng’’[25].
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
13
b. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn kinh tÕ
Trªn quan ®iÓm toµn diÖn, c¸c nhµ kinh tÕ ®¸nh gi¸ ph¸t triÓn kinh tÕ theo ba
tiªu thøc c¬ b¶n gåm t¨ng tr−ëng kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ sù thay ®æi
trong c¸c chØ tiªu x héi.
- C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®−îc x¸c ®Þnh theo c¸c chØ tiªu cña
hÖ thèng tµi s¶n quèc gia (SNA). Gåm c¸c chØ tiªu: tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO); tæng
s¶n phÈm quèc néi (GDP); tæng thu nhËp quèc d©n (GNP); thu nhËp quèc d©n (NI);
thu nhËp quèc d©n sö dông (NDI); thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng−êi; chØ sè vÒ sù liªn
kÕt kinh tÕ; chØ sè vÒ møc tiÕt kiÖm - ®Çu t−.
- §¸nh gi¸ c¬ cÊu kinh tÕ ®−îc ph¶n ¸nh theo c¸c gãc ®é cña c¬ cÊu kinh tÕ,
gåm c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, c¬ cÊu vïng kinh tÕ, c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ, c¬ cÊu khu
vùc thÓ chÕ, c¬ cÊu t¸i s¶n xuÊt, c¬ cÊu th−¬ng m¹i quèc tÕ.
- Sù ph¸t triÓn x héi th−êng ®−îc xem xÐt trªn c¸c khÝa c¹nh chÝnh gåm c¸c
chØ tiªu ph¶n ¸nh nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng−êi nh− møc sèng, gi¸o dôc vµ tr×nh ®é
d©n trÝ, tuæi thä b×nh qu©n vµ ch¨m sãc søc khoÎ, d©n sè vµ viÖc lµm; chØ tiªu nghÌo
®ãi vµ bÊt b×nh ®¼ng [25].
2.1.1.3 Mét sè lý thuyÕt vÒ t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ
a. Lý thuyÕt vÒ t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn cña tr−êng ph¶i cæ ®iÓn
Theo c¸c chuyªn gia kinh tÕ, lý thuyÕt vÒ t¨ng tr−ëng ph¸t triÓn kinh tÕ cæ
®iÓn lµ häc thuyÕt vµ m« h×nh lý luËn vÒ t¨ng tr−ëng kinh tÕ do c¸c nhµ kinh tÕ häc
cæ ®iÓn nªu ra mµ ®¹i diÖn tiªu biÓu lµ Adam Smith vµ Ricardo.
Adam Smith (1723 - 1790). Trong t¸c phÈm "Bµn vÒ cña c¶i" «ng m« t¶ c¸c
nh©n tè t¨ng tr−ëng kinh tÕ th«ng qua ph−¬ng tr×nh s¶n xuÊt ë d¹ng chung nhÊt.
Y = F( K, L, N, T) (1.1)
Trong ®ã:
Y lµ tæng s¶n phÈm x héi
K lµ khèi l−îng t− b¶n ®−îc sö dông
L lµ sè l−îng lao ®éng
N lµ khèi l−îng ®Êt ®ai
T lµ tiÕn bé kü thuËt
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
14
David Ricardo (1772-1823) lµ nhµ kinh tÕ häc ng−êi anh, trong t¸c phÈm
"Nh÷ng nguyªn lý c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ thuÕ kho¸’’, ® ®Ò xuÊt hµng lo¹t
c¸c lý thuyÕt kinh tÕ nh−: lý thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng; lý thuyÕt vÒ tiÒn l−¬ng; lîi
nhuËn; ®Þa t«; lý thuyÕt vÒ tÝn dông vµ tiÒn tÖ.
Mét d¹ng cña kiÓu ph©n tÝch (1.1) lµ ph−¬ng tr×nh hµm Cobb - Douglas, hµm
nµy cã d¹ng: Y = T. Kα.Lβ.Rγ (1.2)
Trong ®ã: α, β, γ lµ c¸c sè luü thõa, ph¶n ¸nh tû lÖ cËn biªn cña c¸c yÕu tè ®Çu
vµo. (víi α + β + γ = 1). Sau khi biÕn ®æi Cobb-Douglas thiÕt lËp ®−îc mèi quan hÖ
theo tèc ®é t¨ng tr−ëng cña c¸c biÕn sè.
g = t + αk + βl + γr (1.3)
Trong ®ã:
g lµ tèc ®é t¨ng tr−ëng cña GDP
k, l, r lµ tèc ®é t¨ng tr−ëng cña c¸c yÕu tè ®Çu vµo
t lµ phÇn d− cßn l¹i, ph¶n ¸nh t¸c ®éng cña khoa häc - c«ng nghÖ [25].
b. Lý thuyÕt t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña Harrod - Domar
Lý thuyÕt nµy tr×nh bµy mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ nhu cÇu t−
b¶n. M« h×nh nµy coi ®Çu ra cña mét ®¬n vÞ kinh tÕ phô thuéc vµo tæng sè vèn ®Çu t−
cho nã. §−îc thÓ hiÖn b»ng ph−¬ng tr×nh t¨ng tr−ëng:
g = s/k (1.4)
Trong ®ã: g lµ tû lÖ t¨ng tr−ëng cña ®Çu ra.
k lµ tû sè gia t¨ng gi÷a vèn vµ ®Çu ra (hÖ sè ICOR).
s lµ tû lÖ tÝch luü trong GDP vµ møc tÝch luü [25].
c. Lý thuyÕt cÊt c¸nh
Nhµ kinh tÕ Mü Rostow ® ®−a ra lý thuyÕt cÊt c¸nh nh»m nhÊn m¹nh nh÷ng
giai ®o¹n cña t¨ng tr−ëng kinh tÕ. Theo «ng qu¸ tr×nh t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®èi víi mét
quèc gia ph¶i tr¶i qua 5 giai ®o¹n.
- Giai ®o¹n x héi truyÒn thèng, ®Æc tr−ng cña giai ®o¹n nµy lµ n¨ng suÊt lao
®éng thÊp, n«ng nghiÖp gi÷ vÞ trÝ thèng trÞ.
- Giai ®o¹n chuÈn bÞ cÊt c¸nh, trong thêi kú nµy ® xuÊt hiÖn nh÷ng nh©n tè
t¨ng tr−ëng vµ mét sè khu vùc cã t¸c ®éng thóc ®Èy nÒn kinh tÕ.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
15
- Giai ®o¹n cÊt c¸nh, ®Ó ®¹t tíi giai ®o¹n nµy cÇn ph¶i cã 3 ®iÒu kiÖn: tû lÖ ®Çu
t− t¨ng lªn tõ 5% - 10%; ph¶i x©y dùng ®−îc nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp cã kh¶ n¨ng
ph¸t triÓn nhanh, cã hiÖu qu¶ vµ ®ãng vai trß thóc ®Èy; ph¶i x©y dùng ®−îc bé m¸y
chÝnh trÞ - x héi, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy n¨ng lùc cña c¸c khu vùc hiÖn ®¹i, t¨ng
c−êng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i.
- Giai ®o¹n chÝn muåi vÒ kinh tÕ, xuÊt hiÖn nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp míi,
hiÖn ®¹i. TiÒn giµnh cho ®Çu t− chiÕm tõ 10% - 20% trong GNP.
- Giai ®o¹n quèc gia thÞnh v−îng, x héi ho¸ s¶n xuÊt cao [25].
2.1.2 Kh¸i niÖm vÒ ngµnh nghÒ, nghÒ ®an cãi vµ mét sè kh¸i niÖm kh¸c
2.1.2.1 Kh¸i niÖm vÒ nghÒ, ngµnh nghÒ
a. NghÒ nghiÖp
§Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn, con ng−êi lu«n ph¶i tham gia vµo qu¸ tr×nh lao ®éng
s¶n xuÊt vµ s¸ng t¹o ra c¸c nghÒ míi víi nh÷ng s¶n phÈm míi nh− nghÒ n«ng nghiÖp,
chuyªn thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ t¹o ra c¸c lo¹i
n«ng s¶n phôc vô cho sinh ho¹t vµ ®êi sèng cña b¶n th©n vµ x héi; hay nghÒ nÊu r−îu
lµ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng chÕ biÕn n«ng s¶n vµ t¹o ra s¶n phÈm lµ r−îu.
Theo tõ ®iÓn tiÕng viÖt "NghÒ lµ c«ng viÖc mét ng−êi th−êng xuyªn lµm ®Ó
sinh nhai" [33].
Theo tõ ®iÓn tiÕng viÖt phæ th«ng "NghÒ lµ kh¸i niÖm ®Ó chØ c«ng viÖc chuyªn
lµm theo ®ßi hái cña ®êi sèng x héi hoÆc theo sù ph©n c«ng cña x héi. Gi¸ trÞ cña
mçi ng−êi ®−îc th«ng qua bëi kÕt qu¶ lao ®éng nghÒ nghiÖp mµ ng−êi ®ã t¹o ra cho
x héi vµ b¶n th©n" [14].
Nhµ nghiªn cøu NguyÔn ViÕt Sù cho r»ng nghÒ nghiÖp lµ nghÒ chÝnh ®Ó sinh
sèng nãi chung [32].
Nh− vËy, nghÒ nghiÖp (gäi t¾t lµ nghÒ) lµ nh÷ng ho¹t ®éng mang tÝnh chuyªn
nghiÖp cña tõng c¸ nh©n. V× nãi tíi nghÒ nghiÖp lµ nãi tíi c«ng viÖc, ho¹t ®éng cô thÓ
cña mét c¸ nh©n, hay tÇng líp x¸c ®Þnh trong x héi. Ngµnh nghÒ lµ nãi tíi ho¹t ®éng
nghÒ nghiÖp cña mét tæ chøc, mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt, mét céng ®ång, mét quèc gia.
b. Ngµnh nghÒ
N«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt ®Çu tiªn trªn thÕ giíi v× nghÒ nghiÖp
®Çu tiªn cña d©n c− chñ yÕu lµ nghÒ n«ng. Qua c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña lÞch sö tõ
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
16
chÕ ®é céng s¶n nguyªn thuû, chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ, ®Õn chÕ ®é phong kiÕn vµ c¸c
ph−¬ng thøc s¶n xuÊt sau ®ã, trong mçi ph−¬ng thøc s¶n xuÊt, ng−êi n«ng d©n cã
nh÷ng ®Æc tr−ng riªng cña tõng thêi kú. Do thay ®æi cña lùc l−îng s¶n xuÊt vµ quan
hÖ s¶n xuÊt qua c¸c ph−¬ng thøc s¶n xuÊt mµ ng−êi n«ng d©n tham gia vµo c¸c ho¹t
®éng s¶n xuÊt víi c¸c c«ng cô s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt ë c¸c møc ®é kh¸c nhau
vµ t¹o ra nhiÒu chñng lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau, tõ ®ã cã nhiÒu nghÒ míi xuÊt hiÖn.
§Õn nay, hé n«ng d©n võa tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− võa tham gia
ho¹t ®éng ngµnh nghÒ, dÞch vô. C¸c ho¹t ®éng ngµnh nghÒ cña n«ng d©n bao gåm
s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ dÞch vô [24].
Ngµnh nghÒ thñ c«ng ®Çu tiªn xuÊt hiÖn trong c¸c hé n«ng d©n nh»m tËn dông
lao ®éng d− thõa, tranh thñ thêi gian n«ng nhµn s¶n xuÊt ra c¸c dông cô s¶n xuÊt
hoÆc vËt phÈm tiªu dïng cho ®êi sèng b»ng lao ®éng thñ c«ng [19].
Nh− vËy, cã thÓ hiÓu ngµnh nghÒ lµ nh÷ng ho¹t ®éng mang tÝnh chuyªn
nghiÖp cña hé d©n, ®¬n vÞ vµ tæ chøc s¶n xuÊt, ®−îc ph©n chia thµnh nhiÒu ngµnh
kh¸c nhau, cã hÖ thèng c«ng cô s¶n xuÊt vµ t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm mang tÝnh ®Æc
tr−ng vµ mang môc ®Ých kinh tÕ râ rÖt.
2.1.2.2 Kh¸i niÖm vÒ ngµnh nghÒ n«ng th«n vµ tiªu chÝ ph©n biÖt nghÒ
a. Ngµnh nghÒ n«ng th«n
Lµ nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ phi n«ng nghiÖp bao gåm c«ng nghiÖp, thñ c«ng
nghiÖp vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng, cã c¸c tr×nh ®é vµ
quy m« kh¸c nhau, víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ nh− hé gia ®×nh, hé s¶n xuÊt...(gäi
chung lµ hé) vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ kh¸c nhau nh− hîp t¸c x, doanh nghiÖp t− nh©n,
c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, xÝ nghiÖp quèc doanh chñ yÕu cña ®Þa ph−¬ng vµ cã
¶nh h−ëng tíi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x héi cña ®Þa ph−¬ng.
C¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia vµo c¸c ngµnh nghÒ n«ng th«n kh¸c nhau tuú
theo lîi thÕ so s¸nh cña mçi vïng vµ quy m« s¶n xuÊt cña c¸c hé. Nh×n chung, n−íc
ta cã kho¶ng 35% sè hé trong n«ng th«n lµm ngµnh nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Trong
®ã 30% sè hé lµm n«ng nghiÖp kiªm ngµnh nghÒ vµ kho¶ng 5% sè hé chuyªn ngµnh
nghÒ. Ngµnh nghÒ cã thÓ chia thµnh c¸c nhãm nh− chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n, c¬
khÝ vµ söa ch÷a c«ng cô x©y dùng, dÞch vô (vËn t¶i, bu«n b¸n). NÐt ®Æc tr−ng cÇn
nhÊn m¹nh lµ sù ph¸t triÓn ngµnh nghÒ liªn quan chÆt chÏ ®Õn yÕu tè truyÒn thèng vµ
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
17
kinh nghiÖm d©n gian ®−îc tÝch luü l¹i qua nhiÒu thÕ hÖ vµ ® trë thµnh tµi s¶n quý
b¸u cña céng ®ång vµ lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh lªn c¸c lµng nghÒ nh− lµng nghÒ chÕ t¸c
®¸ mü nghÖ, Thªu ren (Hoa L− - Ninh B×nh), dÖt chiÕu (Kim S¬n - Ninh B×nh).
Ngµnh nghÒ n«ng th«n ®−îc ph©n ra thµnh nghÒ míi vµ nghÒ truyÒn thèng.
* NghÒ truyÒn thèng tr−íc hÕt lµ nh÷ng nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®−îc h×nh
thµnh, tån t¹i vµ ph¸t triÓn l©u ®êi trong lÞch sö, s¶n xuÊt tËp trung t¹i mét vïng hay
mét lµng nµo ®ã. Tõ ®ã h×nh thµnh c¸c lµng nghÒ, x nghÒ. §Æc tr−ng c¬ b¶n cña mçi
nghÒ truyÒn thèng lµ ph¶i cã kü thuËt vµ c«ng nghÖ truyÒn thèng, ®ång thêi cã c¸c
nghÖ nh©n vµ ®éi ngò thî lµnh nghÒ. S¶n phÈm lµm ra võa cã tÝnh hµng ho¸, ®ång
thêi võa cã tÝnh nghÖ thuËt vµ mang ®Ëm b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc.
Nh÷ng nghÒ truyÒn thèng th−êng ®−îc truyÒn trong ph¹m vi tõng lµng. Mçi
nghÒ bao giê còng cã «ng tæ cña nghÒ ®−îc d©n lµng ghi c«ng ¬n vµ thê phông tõ ®êi
nµy, qua ®êi kh¸c. Trong nh÷ng lµng nghÒ truyÒn thèng ®a sè ng−êi d©n ®Òu hµnh
nghÒ truyÒn thèng ®ã.
Ngµy nay, khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ ph¸t triÓn._. m¹nh mÏ, viÖc s¶n xuÊt
c¸c s¶n phÈm cã tÝnh truyÒn thèng ®−îc hç trî bëi quy tr×nh c«ng nghÖ míi víi nhiÒu
lo¹i nguyªn vËt liÖu míi. Do vËy, kh¸i niÖm nghÒ truyÒn thèng còng ®−îc nghiªn cøu
vµ më réng. Kh¸i niÖm nµy cã thÓ ®−îc hiÓu:
‘‘NghÒ truyÒn thèng bao gåm nh÷ng nghÒ tiÓu thñ c«ng nghiÖp xuÊt hiÖn tõ
l©u trong lÞch sö, ®−îc truyÒn tõ ®êi nµy sang ®êi kh¸c cßn tån t¹i ®Õn ngµy nay, kÓ
c¶ nh÷ng nghÒ ® ®−îc c¶i tiÕn hoÆc sö dông nh÷ng lo¹i m¸y mãc hiÖn ®¹i ®Ó hç trî
s¶n xuÊt nh−ng vÉn tu©n thñ c«ng nghÖ truyÒn thèng vµ ®Æc biÖt s¶n phÈm cña nã vÊn
thÓ hiÖn nh÷ng nÐt v¨n ho¸ ®Æc s¾c cña d©n téc’’ [43].
* NghÒ míi lµ nghÒ míi du nhËp do qu¸ tr×nh héi nhËp hoÆc do lan to¶ tõ c¸c
nghÒ truyÒn thèng trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y.
b. Tiªu chÝ ph©n lo¹i nghÒ
HiÖn nay ë n−íc ta tån t¹i nhiÒu nghÒ truyÒn thèng kh¸c nhau, ph©n bè kh¾p
n¬i, tËp trung nhiÒu nhÊt ë vïng §ång b»ng s«ng Hång. ViÖc ph©n lo¹i c¸c nhãm
nghÒ t−¬ng ®èi khã kh¨n vµ chØ cã ý nghÜa t−¬ng ®èi, bëi v× mét sè nghÒ cã thÓ võa
thuéc nhãm nµy song còng cã thÓ thuéc nhãm kh¸c. MÆt kh¸c, mét sè nghÒ ®èi víi
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
18
®Þa ph−¬ng ®−îc coi lµ nghÒ truyÒn thèng, nh−ng trªn ph¹m vi vÜ m« cã thÓ ch−a
®−îc gäi lµ nghÒ truyÒn thèng. Cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i nghÒ, tuy nhiªn cã thÓ xem
xÐt mét sè c¸ch nh− sau:
* Ph©n lo¹i theo tr×nh ®é kü thuËt
- Lo¹i nghÒ cã kü thuËt ®¬n gi¶n nh− ®an l¸t, chÕ biÕn l−¬ng thùc, thùc phÈm,
lµm g¹ch, nung v«i, ... s¶n phÈm cña nghÒ nµy cã tÝnh chÊt th«ng dông, rÊt phï hîp
víi nÒn kinh tÕ tù cÊp, tù tóc.
- Nhãm nghÒ cã kü thuËt phøc t¹p nh− c¸c nghÒ kim hoµn, ®óc ®ång, lµm
gèm, ch¹m kh¶m, dÖt lôa, thªu thïa, ... c¸c nghÒ nµy kh«ng chØ cã kü thuËt c«ng
nghÖ phøc t¹p, mµ cßn ®ßi hái ë ng−êi thî sù s¸ng t¹o vµ khÐo lÐo. S¶n phÈm võa
mang tÝnh kinh tÕ, võa mang tÝnh v¨n ho¸. Do vËy, s¶n phÈm kh«ng chØ tiªu thô ë
trong n−íc mµ cßn cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®i nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi.
* Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt kinh tÕ
- Lo¹i nghÒ th−êng phô thuéc vµo nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp tù nhiªn, ®©y lµ
nghÒ phô cña hÇu hÕt gia ®×nh n«ng d©n, s¶n phÈm Ýt mang tÝnh chÊt hµng ho¸, chñ
yÕu lµ phôc vô nhu cÇu t¹i chç nh−: chÕ biÕn n«ng s¶n, s¶n xuÊt c«ng cô phôc vô s¶n
xuÊt n«ng nghiÖp nh− l−ìi cµy, bõa, liÒm, h¸i, ...
- Nh÷ng nghÒ mµ ho¹t ®éng cña nã ®éc lËp víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp. Nh÷ng nghÒ nµy ®−îc ph¸t triÓn bëi sù tiÕn bé cña tr×nh ®é kü thuËt c«ng
nghÖ vµ tr×nh ®é tay nghÒ cña ng−êi thî. S¶n phÈm thÓ hiÖn tµi n¨ng s¸ng t¹o vµ sù
khÐo lÐo cña ng−êi thî, ®Æc biÖt s¶n phÈm t¹o thµnh hµng ho¸, ®em l¹i thu nhËp cao
cho ng−êi s¶n xuÊt, tiªu biÓu lµ nghÒ dÖt, gèm sø, kim hoµn, ...
Tuy vËy, c¸ch ph©n lo¹i nµy chØ phï hîp trong ®iÒu kiÖn tr−íc ®©y, ngµy nay
trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr−êng, nhiÒu nghÒ ® ph¸t triÓn m¹nh. Dùa vµo gi¸ trÞ sö
dông cña c¸c s¶n phÈm, cã thÓ ph©n lo¹i c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng theo c¸c nhãm
sau:
+ C¸c ngµnh nghÒ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ nh− gèm sø, ch¹m
kh¶m gç, ch¹m kh¾c ®¸, thªu, vµng b¹c, ...
+ C¸c ngµnh nghÒ phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh−: nÒ, méc, hµn, ®óc
®ång, gang, nh«m, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, c«ng cô, ...
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
19
+ C¸c ngµnh nghÒ s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng tiªu dïng nh−: dÖt v¶i, dÖt chiÕu,
kh©u nãn, ...
+ C¸c ngµnh nghÒ chÕ biÕn l−¬ng thùc thùc phÈm nh− xay x¸t, lµm bón b¸nh,
nÊu riÖu, nÊu ®−êng mËt, chÕ biÕn thuû s¶n.
2.1.2.3 NghÒ ®an cãi vµ ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi
a. Kh¸i niÖm nghÒ ®an cãi
§an cãi lµ viÖc sö dông nguyªn liÖu cã nguån gèc tõ c©y cãi vµ c¸c kü thuËt
®an gÐp, mãc nèi ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm vËt chÊt phôc vô cho ®êi sèng sinh ho¹t cña
con ng−êi. NghÒ ®an cãi lµ ho¹t ®éng mang tÝnh chuyªn nghiÖp cña con ng−êi, trong
®ã sö dông sù khÐo lÐo cña con ng−êi, víi nh÷ng kü thuËt c«ng nghÖ vµ cãi nguyªn
liÖu ®Ó s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm vËt chÊt. S¶n phÈm nghÒ ®an cãi ngµy cµng ®a
d¹ng, phong phó, víi chÊt l−îng ngµy cµng cao.
b. §Æc tr−ng cña nghÒ ®an cãi
Hai ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña nghÒ ®an cãi lµ sö dông nguyªn liÖu cã nguån gèc tõ
c©y cãi, kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®Ó ®an cãi.
Cãi lµ mét lo¹i c©y thiªn nhiªn cã ®Æc ®iÓm th©n mÒm, m¶nh, ph¸t triÓn liÒn
th©n, cã chiÒu dµi. Cãi ®−îc trång ë nh÷ng vïng ven biÓn n¬i cã nhiÒu nguån n−íc,
pha trén n−íc nî vµ n−íc ngät. Lµ lo¹i c©y sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn ë vïng nhiÖt ®é
vµ ®é Èm cao, thêi gian sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn trong mét n¨m vµ cho thu ho¹ch
theo thêi vô nhÊt ®Þnh, th−êng cã 2 vô: cãi chiªm vµ cãi mïa. Cãi chiªm cã ®Æc ®iÓm
lµ lo¹i cãi cã sîi mÒm, ®é tr¾ng bãng cña c©y cãi sau khi ®−îc ph¬i kh« s¸ng h¬n cãi
mïa, sîi cãi nhá. Cãi mïa cã sîi r¾n ch¾c vµ to h¬n cãi chiªm.
NghÒ ®an cãi sö dông nh÷ng kü thuËt ®an gi¶n ®¬n, thñ c«ng ®Ó t¹o ra c¸c s¶n
phÈm (Phô lôc 3). Chñng lo¹i s¶n phÈm nghÒ ®an cãi rÊt ®a d¹ng vµ phong phó nh−
chiÕu, th¶m, hép vu«ng, hép ch÷ nhËt, khay trßn, hép trßn,.... (Phô lôc 2). Mçi lo¹i
s¶n phÈm cã kü thuËt s¶n xuÊt, kü thuËt ®an kh¸c nhau. Bao gåm hai nhãm kü thuËt,
c«ng nghÖ chñ yÕu. Kü thuËt ®an cãi truyÒn thèng hoµn toµn sö dông lao ®éng truyÒn
thèng vµ c¸c c«ng cô th« s¬ ®Ó ®an cãi nh− kü thuËt ®an qu¹i, ®an lµn, hép vu«ng, ...
Kü thuËt ®an c¶i tiÕn lµ sù tiÕp thu kü thuËt ®an míi cã sö dông nh÷ng c«ng cô, m¸y
mãc hiÖn ®¹i nh− m¸y dÖt chiÕu, m¸y ®¸nh qu¹i.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
20
c. Ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi
Ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi lµ mét qu¸ tr×nh c¶i thiÖn vÒ l−îng vµ chÊt cña nghÒ
®an cãi. Nã bao gåm sù t¨ng vÒ sè l−îng hé nghÒ ®an cãi, më réng quy m« cña c¸c
c¬ së s¶n xuÊt, c¸c hé lµm nghÒ ®an cãi, ¸p dông m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ míi
vµo nghÒ ®an cãi, ®a d¹ng ho¸ vµ n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm theo yªu cÇu thÞ
tr−êng, më réng thÞ tr−êng, sù t¨ng lªn vÒ gi¸ trÞ s¶n l−îng, vÒ thu nhËp cña ng−êi lao
®éng, n©ng cao hiÖu qu¶ cña nghÒ ®an cãi, sù t¨ng vÒ thu nhËp cña ®Þa ph−¬ng còng
nh− sù t¨ng lªn vÒ tæng thu nhËp cña c¸c c¬ së vµ hé s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi. Hay còng
chÝnh lµ sù biÕn ®æi vÒ c¬ cÊu GDP cña ®Þa ph−¬ng theo h−íng tiÕn bé lµ t¨ng dÇn tû
träng tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ®ång thêi thÓ hiÖn th«ng qua sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña
®Þa ph−¬ng cã nghÒ ®an cãi vµ ®−îc thÓ hiÖn b»ng tèc ®é t¨ng sè hé kh¸ vµ giµu,
gi¶m ®−îc sè hé nghÌo b»ng ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi.
Trªn quan ®iÓm ph¸t triÓn bÒn v÷ng, ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi cßn yªu cÇu sù
ph¸t triÓn cã kÕ ho¹ch, quy ho¹ch; sö dông c¸c nguån lùc nh− lao ®éng, vèn, nguyªn
liÖu cho s¶n xuÊt ®¶m b¶o hîp lý cã hiÖu qu¶; n©ng cao møc sèng cho ng−êi lao
®éng; kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc, ...
Mçi ngµnh s¶n xuÊt ®Òu cã mét sè ®Æc ®iÓm riªng, c¸c ®Æc ®iÓm ®ã cã ¶nh
h−ëng ®Õn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt còng nh− viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶
cña ngµnh s¶n xuÊt ®ã. NghÒ ®an cãi mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cho ng−êi d©n, gãp
phÇn t¨ng tr−ëng kinh tÕ x héi. §Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é tæ chøc, sö dông c¸c yÕu tè s¶n
xuÊt cña c¸c c¬ së còng nh− c¸c hé lµm nghÒ, chóng ta sö dông th−íc ®o hiÖu qu¶
kinh tÕ. §ã chÝnh lµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c c¬ së vµ cña c¸c hé lµm nghÒ ®−îc
ph¶n ¸nh b»ng tû lÖ so s¸nh gi÷a chi phÝ bá ra ®Ó ®Çu t− cho s¶n xuÊt vµ thu nhËp ®¹t
®−îc do s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi mang l¹i. HiÖu qu¶ Êy ®−îc ph¶n ¸nh qua c¸c chØ tiªu:
thu nhËp cña mét c«ng lao ®éng lµm nghÒ, thu nhËp ®¹t ®−îc tõ mét ®ång chi phÝ bá
ra hay thu nhËp ®¹t ®−îc tõ mét ®ång tµi s¶n ®−îc ®Çu t− cho s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi.
HiÖu qu¶ chÝnh lµ môc tiªu hµng ®Çu cña mçi ®¬n vÞ s¶n xuÊt, ®ã chÝnh lµ c¬
së ®Ó ®¬n vÞ s¶n xuÊt tån t¹i vµ ph¸t triÓn. HiÖu qu¶ kinh tÕ ®−îc ®Þnh nghÜa tæng qu¸t
lµ mét ph¹m trï ph¶n ¸nh tr×nh ®é, n¨ng lùc qu¶n lý sao cho ®¶m b¶o thùc hiÖn cã
kÕt qu¶ cao nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ x héi ®Æt ra víi chi phÝ tèi thiÓu.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
21
‘‘HiÖu qu¶ lµ ®Æc tr−ng kinh tÕ kü thuËt x¸c ®Þnh b»nh tû lÖ so s¸nh gi÷a ®Çu
ra vµ ®Çu vµo cña hÖ thèng. §èi víi nÒn s¶n xuÊt x héi cã thÓ nãi cô thÓ h¬n: hiÖu
qu¶ kinh tÕ cña nÒn s¶n xuÊt x héi ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông c¸c nguån lùc cña x
héi trong s¶n xuÊt th«ng qua c¸c chØ tiªu ®Æc tr−ng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng tû lÖ so s¸nh
gi÷a c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ®¹t ®−îc vÒ kinh tÕ so víi c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh chi
phÝ bá ra hoÆc nguån lùc ®−îc huy ®éng vµo s¶n xuÊt’’[28].
HiÖu qu¶ kinh tÕ x héi cña viÖc ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi chÝnh lµ t−¬ng quan
so s¸nh gi÷a chi phÝ bá ra víi kÕt qu¶ ®¹t ®−îc th«ng qua s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi.
§ång thêi còng lµ sù t−¬ng quan so s¸nh gi÷a chi phÝ bá ra vÒ kÕt qu¶ ®¹t ®−îc vÒ
mÆt x héi th«ng qua ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi nh− gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thÊt nghiÖp, gãp
phÇn t¨ng tr−ëng nÒn kinh tÕ cña ®Þa ph−¬ng, b¶o vÖ tèt h¬n m«i tr−êng sinh th¸i,
gi¶m bít sù chªnh lÖch giµu nghÌo.
2.1.3 VÞ trÝ, vai trß cña nghÒ ®an cãi trong viÖc ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu thñ
c«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi
2.1.3.1 Vai trß cña nghÒ ®an cãi
a. Gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng vµ sö dông hîp lý nguån lao
®éng, n©ng cao thu nhËp vµ t¹o nguån tÝch luü cho c¸c hé n«ng d©n
Ph¸t triÓn toµn diÖn kinh tÕ x héi n«ng th«n, t¹o viÖc lµm n©ng cao ®êi sèng
cho d©n c− n«ng th«n lµ vÊn ®Ò quan träng hiÖn nay ë n−íc ta nãi chung vµ huyÖn
Kim S¬n nãi riªng. Víi diÖn tÝch canh t¸c b×nh qu©n vµo lo¹i thÊp, tû lÖ thÊt nghiÖp
vµ thiÕu viÖc lµm cßn chiÕm tû lÖ cao (hiÖn nay kho¶ng 40 - 45%). Do vËy, vÊn ®Ò
gi¶i quyÕt c«ng viÖc cho lao ®éng lµ hÕt søc khã kh¨n, ®ßi hái sù hç trî nhiÒu mÆt vµ
®ång bé cña nhiÒu ngµnh nghÒ vµ c¸c lÜnh vùc. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra, b×nh qu©n mçi
hé cã kho¶ng 2 - 4 lao ®éng th−êng xuyªn vµ 1 - 2 lao ®éng thêi vô, mçi hé chuyªn
nghÒ t¹o viÖc lµm cho 4 - 6 lao ®éng th−êng xuyªn vµ 2 - 5 lao ®éng thêi vô. §ång
thêi víi viÖc ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë Kim S¬n t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn nhiÒu dÞch
vô phôc vô nghÒ nh− bu«n b¸n c¸c nguyªn liÖu ®Çu vµo, thu mua c¸c s¶n phÈm, ...
thu hót hµng ngh×n lao ®éng tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nµy.
Nh− vËy, vai trß cña nghÒ ®an cãi rÊt quan träng, ®−îc coi lµ ®éng lùc trùc
tiÕp gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng. Nh÷ng n¬i cã nghÒ ®an cãi ph¸t triÓn th×
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
22
d©n c− n¬i ®ã ®Òu cã thu nhËp vµ møc sèng cao h¬n so víi vïng thuÇn n«ng. NÕu so
s¸nh thu nhËp cña lao ®éng n«ng nghiÖp th× thu nhËp cña lao ®éng nghÒ ®an cãi cao
h¬n 2-3 lÇn. B×nh qu©n thu nhËp cña mét lao ®éng trong hé chuyªn nghÒ ®an cãi lµ
550.000 - 600.000 ®ång/th¸ng, ë hé kiªm nghÒ nµy lµ 150.000 - 300.000 ®ång/th¸ng,
cßn hé thuÇn n«ng chØ ®¹t 60.000 - 90.000 ®ång/th¸ng [42].
b. Thu hót vèn nhµn rçi, tËn dông thêi gian nhµn rçi cña lùc l−îng lao ®éng, h¹n chÕ
di d©n tù do
Kh¸c víi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ mét sè ngµnh kh¸c, ®a sè c¸c hé lµm nghÒ
kh«ng ®ßi hái sè vèn ®Çu t− lín, bëi nghÒ ®an cãi sö dông c¸c c«ng cô thñ c«ng, th«
s¬ do thî thñ c«ng tù s¶n xuÊt ®−îc. H¬n n÷a, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt trong nghÒ nµy lµ
s¶n xuÊt quy m« hé, c¬ cÊu vèn vµ lao ®éng Ýt nªn phï hîp víi kh¶ n¨ng huy ®éng
vèn vµ c¸c nguån lùc vËt chÊt cña c¸c gia ®×nh. Víi møc ®Çu t− vèn kh«ng lín th× ®ã
lµ lîi thÕ ®Ó c¸c hé lµm nghÒ cã thÓ huy ®éng vèn nhµn rçi cña m×nh vµo ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh. MÆt kh¸c, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña nghÒ ®an cãi lµ sö dông lao
®éng thñ c«ng lµ chñ yÕu, n¬i s¶n xuÊt còng chÝnh lµ n¬i ë cña ng−êi lao ®éng nªn
b¶n th©n nã cã kh¶ n¨ng tËn dông vµ thu hót nhiÒu lao ®éng thêi vô n«ng nhµn ®Õn
lao ®éng trªn hay d−íi tuæi lao ®éng. TrÎ em võa häc, võa tham gia s¶n xuÊt d−íi
h×nh thøc häc nghÒ hay gióp viÖc. Lùc l−îng nµy chiÕm mét tû lÖ ®¸ng kÓ trong tæng
sè lao ®éng lµm nghÒ.
Cïng víi viÖc tËn dông thêi gian vµ lùc l−îng lao ®éng, sù ph¸t triÓn nghÒ ®an
cãi ® cã vai trß tÝch cùc trong viÖc h¹n chÕ di d©n tù do. Qu¸ tr×nh di d©n tù do h×nh
thµnh mét c¸ch tù ph¸t vµ tù ®iÒu tiÕt bëi quy luËt cung vµ cÇu lao ®éng.
c. Ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi gãp phÇn tÝch cùc vµo qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h−íng CNH, H§H. §µo t¹o vµ cung cÊp lùc l−îng lao
®éng cã tay nghÒ, kü n¨ng giái cho x3 héi
Sù h×nh thµnh, më réng vµ ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi cã vai trß quan träng ®èi
víi qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n nãi chung vµ c¬ cÊu kinh tÕ huyÖn
Kim S¬n nãi riªng, theo h−íng CNH, H§H. Nã ®−îc coi lµ ®éng lùc chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ n«ng th«n theo h−íng t¨ng tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Thóc ®Èy
kinh tÕ n«ng th«n ph¸t triÓn toµn diÖn, chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ tõ c¬ cÊu kinh tÕ thuÇn
n«ng vµ lÊy s¶n xuÊt l−¬ng thùc lµ chÝnh sang mét c¬ cÊu míi: n«ng nghiÖp, c«ng
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
23
nghiÖp, dÞch vô ®Ó khai th¸c tèt c¸c tiÒm n¨ng t¹i ®Þa ph−¬ng. ViÖc ph¸t triÓn nghÒ
®an cãi t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn n«ng nghiÖp, lµm thay ®æi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña
n«ng nghiÖp. Theo tµi liÖu thèng kª cña Tæng côc Thèng kª tØnh Ninh B×nh, GDP cña
tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng lªn trong tæng GDP cña huyÖn Kim S¬n vµ t¨ng
tõ 22,78% n¨m 2001 lªn 35,17% n¨m 2005. Trong ®ã, nghÒ ®an cãi ®ãng gãp
kho¶ng 42% GDP cña tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. C¬ cÊu lao ®éng phi n«ng
nghiÖp thêi kú nµy t¨ng tõ 20% ®Õn 29,5%. Khèi l−îng s¶n phÈm hµng ho¸ do nghÒ
®an cãi s¶n xuÊt ra ® ®¸p øng ®−îc nhu cÇu trong n−íc vµ mét phÇn xuÊt khÈu [7].
Trong ®iÒu kiÖn nghÒ ®an cãi sö dông lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh th× kinh
nghiÖm s¶n xuÊt lµ yÕu tè ¶nh h−ëng lín ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt. Do vËy, ph¸t huy kinh
nghiÖm cæ truyÒn vµ kü n¨ng kü x¶o cña ng−êi lao ®éng cã tay nghÒ lµ vÊn ®Ò chÊt
l−îng trong viÖc sö dông lao ®éng, ph¸t huy thÕ m¹nh cña lao ®éng cã tay nghÒ cao,
hä cã ®iÒu kiÖn lµm ra nhiÒu s¶n phÈm kinh tÕ vµ truyÒn l¹i bÝ quyÕt nghÒ nghiÖp cho
c¸c thÕ hÖ sau. H¬n n÷a, ®Ó n©ng cao søc c¹nh tranh nghÒ ®an cãi ph¶i ®−îc tiÕn
hµnh trªn c¬ së øng dông tiÕn bé kü thuËt míi, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Sù kÕt hîp gi÷a
c«ng nghÖ truyÒn thèng vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ® t¹o ra n¨ng suÊt, chÊt l−îng s¶n
phÈm cao h¬n h¼n so víi s¶n xuÊt thñ c«ng. Tõ ®ã, lao ®éng trong c¸c lµng nghÒ
còng sÏ cã ®iÒu kiÖn tiÕp xóc víi KHCN hiÖn ®¹i, cã ®iÒu kiÖn häc tËp n©ng cao tay
nghÒ.
d. Gãp phÇn ®a d¹ng ho¸ kinh tÕ n«ng th«n, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ x©y
dùng n«ng th«n míi
Trong mèi quan hÖ biÖn chøng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸, nghÒ ®an cãi
® ph¸ vì thÕ ®éc canh trong c¸c lµng thuÇn n«ng, më ra h−íng ph¸t triÓn míi, ®ång
thêi cïng víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nghÒ ®an cãi ® ®em l¹i hiÖu qu¶ cao trong viÖc
sö dông hîp lý c¸c nguån lùc nh− ®Êt ®ai, vèn, lao ®éng, nguyªn vËt liÖu, c«ng nghÖ
vµ thÞ tr−êng. V× vËy, mét nÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi sù ®a d¹ng cña c¸c lo¹i s¶n phÈm
®−îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. ë huyÖn Kim S¬n, trong mèi quan hÖ víi c¸c ngµnh
kh¸c, nghÒ ®an cãi ®ãng vai trß lµ ®éng lùc.
Cïng víi nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c, ë nh÷ng vïng nghÒ ®an cãi ph¸t triÓn
th−êng h×nh thµnh nh÷ng ®iÓm tËp trung giao l−u bu«n b¸n, dÞch vô vµ trao ®æi hµng
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
24
ho¸. Nh÷ng ®iÓm nµy ngµy cµng ®−îc më réng vµ ph¸t triÓn, t¹o nªn mét sù ®æi míi
trong khu vùc, vïng ®ã. H¬n n÷a nguån tÝch luü cña ng−êi d©n trong khu vùc ®ã cao
h¬n, cã ®iÒu kiÖn ®Ó ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nh− ®−êng x¸, nhµ ë vµ mua s¾m
c¸c tiÖn nghi sinh ho¹t. DÇn dÇn ë ®©y h×nh thµnh mét côm d©n c− víi lèi sèng ®« thÞ.
e. T¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ cho c¸c hé n«ng d©n, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n,
xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo
ViÖc c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n chØ cã thÓ ®−îc thùc hiÖn trªn c¬
së æn ®Þnh viÖc lµm vµ n©ng cao thu nhËp. ë nh÷ng vïng cã nghÒ ®an cãi ph¸t triÓn
®Òu thÓ hiÖn sù giÇu cã h¬n h¼n nh÷ng vïng thuÇn n«ng ®iÒu nµy thÓ hiÖn ë tû lÖ hé
kh¸ vµ giÇu th−êng cao, tû lÖ hé nghÌo th−êng thÊp. Thu nhËp tõ nghÒ ®an cãi cãi
th−êng chiÕm mét tû lÖ lín trong tæng thu nhËp ®em l¹i cho ng−êi d©n ë ®©y cuéc
sèng ®Çy ®ñ h¬n c¶ vÒ vËt chÊt lÉn tinh thÇn. Lµng nghÒ cãi Tr× chÝnh Kim ChÝnh
(Kim S¬n - Ninh B×nh) møc b×nh qu©n thu nhËp cña c¸c hé thÊp nhÊt còng ®¹t tíi 10 -
20 triÖu ®ång/n¨m, trung b×nh 25 - 30 triÖu ®ång/n¨m vµ cao nhÊt ®¹t 50 - 70 triÖu
®ång/n¨m [41].
f. T¨ng c−êng ®ãng gãp ng©n s¸ch cho ®Þa ph−¬ng, thóc ®Èy kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng
th«n ph¸t triÓn theo h−íng CNH, H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n
Ng©n s¸ch ®Þa ph−¬ng sÏ cã nh÷ng nguån thu míi tõ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi vµ
c¸c ho¹t ®éng th«ng qua thuÕ, c¸c dù ¸n ®Çu t− vµ ®©y sÏ lµ c¬ së ®Ó ®Çu t− x©y dùng
c¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. Nhê ®ã, hÖ thèng c¬ së vËt chÊt trong
lµng xãm nh− ®−êng s¸, ®iÖn, n−íc s¹ch, tr−êng häc, tr¹m x¸ vµ nhiÒu c«ng tr×nh x
héi kh¸c ®−îc n©ng cÊp. MÆt kh¸c, khi c¸c ®Þa ph−¬ng cã lµng nghÒ ph¸t triÓn cã
nguån kinh phÝ cho viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng sinh ho¹t v¨n ho¸ vµ t¨ng c−êng
giao l−u, tiÕp thu v¨n minh tiÕn bé nh©n lo¹i. Thóc ®Èy c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn, t¹o
®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ngµnh nghÒ n«ng th«n øng dông tiÕn bé khoa
häc kü thuËt míi, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, më réng s¶n xuÊt vµ giao l−u kinh tÕ. Tõ ®ã
c¸c lµng nghÒ kh«ng thÓ gi÷ nguyªn mäi tr¹ng th¸i l¹c hËu vÒ c«ng cô mµ ®iÒu cÇn
thiÕt lµ thay thÕ lao ®éng thñ c«ng ë mét sè kh©u c«ng viÖc nÆng nhäc, tiªu tèn nhiÒu
søc lao ®éng vµ ®éc h¹i nh−ng vÉn gi÷ ®−îc tÝnh chÊt truyÒn thèng nh÷ng bÝ quyÕt
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
25
cña c«ng nghÖ truyÒn thèng trong viÖc t¹o ra s¶n phÈm. ChÝnh v× vËy ® n©ng cao
n¨ng suÊt lao ®éng, t¹o thªm thu nhËp cao cho ng−êi d©n.
g. NghÒ ®an cãi t¹o ra mét sè c«ng cô cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh− gÇu t¸t
n−íc, d©y qu¹i, bå ®ùng, tói ®ùng, ... Bªn c¹nh ®ã nghÒ ®an cãi gi¶i quyÕt trùc tiÕp
®Çu ra cho s¶n xuÊt cãi vµ mét sè nghÒ kh¸c trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
h. Gãp phÇn gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n ho¸, kh«i phôc vµ ph¸t triÓn nghÒ tiÓu thñ c«ng
nghiÖp truyÒn thèng ë ®Þa ph−¬ng
LÞch sö ph¸t triÓn cña nghÒ ®an cãi g¾n liÒn víi lÞch sö ph¸t triÓn v¨n ho¸ cña
d©n téc, nã lµ nh©n tè gãp phÇn t¹o dùng nÒn v¨n ho¸ Êy, ®ång thêi lµ sù biÓu hiÖn
qu¸ tr×nh tËp trung vµ ph¸t triÓn b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc. S¶n phÈm cña nghÒ ®an cãi
lµ sù kÕt tinh gi÷a lao ®éng vËt chÊt vµ lao ®éng tinh thÇn, nã ®−îc t¹o nªn bëi bµn
tay tµi hoa vµ ãc s¸ng t¹o cña ng−êi thî ®an. NhiÒu s¶n phÈm truyÒn thèng cã tÝnh
nghÖ thuËt cao, mçi s¶n phÈm lµ mét t¸c phÈm nghÖ thuËt, trong ®ã hµm chøa nh÷ng
nÐt ®Æc s¾c riªng, ®Æc tÝnh riªng cña nghÒ. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Æc biÖt Êy chóng
kh«ng cßn lµ hµng ho¸ ®¬n thuÇn mµ ® trë thµnh s¶n phÈm v¨n ho¸ víi tÝnh nghÖ
thuËt cao vµ ®−îc coi lµ biÓu t−îng nghÖ thuËt truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam.
NghÒ ®an cãi lµ mét nghÒ truyÒn thèng lµ di s¶n v¨n ho¸ quý b¸u mµ thÕ hÖ cha «ng
® s¸ng t¹o ra vµ truyÒn l¹i cho thÕ hÖ sau.
T×m hiÓu lÞch sö nghÒ ®an cãi truyÒn thèng cho ta thÊy kü thuËt t¹o c¸c s¶n
phÈm cã tõ xa x−a vµ ®−îc b¶o tån ®Õn ngµy nay. Kü thuËt dÖt chiÕu, kü thuËt dãc
qu¹i, kü thuËt ®an lµn, hép, mò, ... vµ nh÷ng hoa v¨n ®Ó l¹i trªn mçi s¶n phÈm lµ kho
s−u tËp cña nÒn v¨n ho¸, nÒn v¨n minh ®Êt viÖt, nÒn v¨n minh g¾n víi c©y lóa n−íc,
truyÒn thèng dùng n−íc vµ gi÷ n−íc mµ «ng cha ta ®Ó l¹i. Ngµy nay, nÒn s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ph¸t triÓn m¹nh mÏ, c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®−îc sö dông vµ
tiªu thô ë kh¾p mäi n¬i. Tuy nhiªn, c¸c s¶n phÈm nghÒ ®an cãi thñ c«ng truyÒn thèng
víi tÝnh ®éc ®¸o vµ ®é tinh x¶o cña nã vÉn rÊt cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa ®èi víi nhu cÇu
®êi sèng cña con ng−êi. V× vËy, nghÒ ®an cãi truyÒn thèng víi nh÷ng ‘‘bµn tay
vµng’’ cña c¸c nghÖ nh©n vµ ng−êi thî thñ c«ng cÇn ®−îc coi träng, b¶o tån vµ ph¸t
triÓn. C«ng nghÖ ®an truyÒn thèng quý gi¸ cÇn ®−îc b¶o l−u vµ ph¸t triÓn theo h−íng
H§H. §ã còng chÝnh lµ viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn c¸c nghÒ truyÒn thèng, nã cã ý
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
26
nghÜa quan träng viÖc gi÷ g×n c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ d©n téc trong qóa tr×nh CNH, H§H
ë Ninh B×nh vµ ®Êt n−íc.
2.1.3.2 Vai trß cña s¶n phÈm nghÒ ®an cãi
- LÞch sö ph¸t triÓn loµi ng−êi cho thÊy con ng−êi sèng, vËn ®éng hoµ nhÞp víi
tù nhiªn vµ thiªn nhiªn ® nu«i sèng con ng−êi tõ cung cÊp l−¬ng thùc, thùc phÈm
phôc vô sù duy tr× vµ ph¸t triÓn cña sù sèng ®Õn ban tÆng c¸c loµi vËt chÊt phôc vô
s¶n xuÊt lÉn s¶n phÈm phôc vô tiªu dïng. Víi sù ®a d¹ng cña c¸c s¶n phÈm phôc vô
tiªu dïng, c¸c s¶n phÈm cña nghÒ ®an cãi ngµy cµng ®−îc kh¼ng ®Þnh vµ më réng.
G¾n víi lÞch sö ph¸t triÓn ®ã, nghÒ ®an cãi t¹o ra c¸c s¶n phÈm tiªu dïng lu«n ®ãng
mét vai trß to lín víi lÞch sö hµng tr¨m n¨m tõ nh÷ng s¶n phÈm phôc vô ®êi sèng d©n
d nh− manh chiÕu, chiÕc mò, ... ®Õn nh÷ng s¶n phÈm cao cÊp phôc vô sinh ho¹t cung
®×nh nh− ®Öm gèi, th¶m, ... (phô lôc 2).
- Víi ®Æc ®iÓm cña nghÒ ®an cãi lµ sö dông nguyªn liÖu cã nguån gèc c©y cãi,
víi ®Æc ®iÓm cña mét loµi thùc vËt th©n m¶nh, dai, bãng, bÒn, chÞu nhiÖt,... ® t¹o ra
nh÷ng s¶n phÈm ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng cña con ng−êi, tõ nh÷ng s¶n
phÈm phôc vô nhu cÇu thiÕt yÕu nh− chiÕu, hép ®ùng, lµn,... ®Õn nh÷ng vËt dông ®Ó
trang trÝ, tr−ng bµy. Nh÷ng vËt dông nµy ngoµi gi¸ trÞ sö dông cßn cã gi¸ trÞ v¨n ho¸
cao nh− l½ng ho¸, tranh ¶nh, ... (phô lôc 2).
- Ngµy nay víi sù ph¸t triÓn v−ît bËc cña khoa häc kü thuËt ® t¹o ra nhiÒu
lo¹i s¶n phÈm thay thÕ c¸c lo¹i s¶n phÈm thñ c«ng, trong ®ã cã s¶n phÈm tõ nghÒ ®an
cãi. Nh−ng c¸c lo¹i s¶n phÈm do c«ng nghiÖp, kü thuËt hiÖn ®¹i mang l¹i ® lµm huû
ho¹i m«i tr−êng sèng cña con ng−êi, lµm c¹n kiÖt tµi nguyªn, t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn
m«i tr−êng sinh th¸i ®e do¹ tíi sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña x héi loµi ng−êi. Ng−îc
l¹i, ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi phï hîp sÏ t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã nguyªn liÖu thiªn nhiªn
®¸p øng ®−îc nhu cÇu ph¸t triÓn cña x héi nh−ng kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng
sinh th¸i.
- Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ x héi, yªu cÇu cuéc sèng con ng−êi
ngµy cµng ph¶i ®−îc c¶i thiÖn. C¸c s¶n phÈm nghÒ ®an cãi trong mäi giai ®o¹n ®Òu t×m
c¸ch ®Ó tho¶ mn môc ®Ých tiªu dïng, võa tho¶ mn nhu cÇu h−ëng thô vÒ v¨n ho¸ cña
con ng−êi.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
27
Tr¸i l¹i, ®èi víi nh÷ng bé phËn d©n c− ch−a thÓ ®¹t ®−îc sù tho¶ mn vÒ vËt
chÊt, cuéc sèng cßn nhiÒu khã kh¨n, thu nhËp thÊp th× c¸c s¶n phÈm nghÒ ®an cãi võa
tho¶ mn cho hä gi¸ trÞ sö dông cña s¶n phÈm vµ phï hîp víi thu nhËp cña hä. Trong
khi gi¸ cña c¸c s¶n phÈm thay thÕ s¶n xuÊt theo c«ng nghÖ c«ng nghiÖp tiªn tiÕn,
hiÖn ®¹i cã gi¸ cao mµ hä kh«ng thÓ sö dông ®−îc [29].
Tãm l¹i, tõ ®Æc ®iÓm cña c©y cãi ® h×nh thµnh nªn nghÒ ®an cãi t¹o ra c¸c s¶n
phÈm mµ Ýt cã nh÷ng c©y nguyªn liÖu nµo cã ®−îc. Tõ c©y cãi nguyªn liÖu nghÒ ®an
cãi ® t¹o ra rÊt nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau phôc vô mäi ®èi t−îng tiªu dïng víi
nh÷ng gi¸ trÞ ngµy cµng cao, bao gåm c¶ gi¸ trÞ sö dông, gi¸ trÞ tiªu dïng, gi¸ trÞ v¨n
ho¸, nghÖ thuËt vµ gi¸ trÞ kinh tÕ.
2.1.4 §Æc ®iÓm kinh tÕ, kü thuËt vµ qui tr×nh s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi
2.1.4.1 §Æc ®iÓm cña nghÒ ®an cãi
a. §Æc ®iÓm cña s¶n phÈm
S¶n phÈm cña nghÒ ®an cãi lµ s¶n phÈm hµng ho¸ nh−ng l¹i hoµn toµn kh¸c
víi s¶n phÈm c«ng nghiÖp v× s¶n phÈm c«ng nghiÖp ®−îc s¶n xuÊt hµng lo¹t trªn d©y
chuyÒn s¶n xuÊt cßn s¶n phÈm cña nghÒ ®an cãi ®−îc s¶n xuÊt tõng chiÕc ®¬n lÎ,
trong tõng hé vµ s¶n xuÊt thñ c«ng; trong c«ng nghiÖp mçi lo¹i s¶n phÈm ®−îc s¶n
xuÊt trªn mét d©y truyÒn nhÊt ®Þnh nh−ng trong nghÒ ®an mçi lao ®éng cã thÓ ®an
nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau.
S¶n phÈm cña nghÒ ®an cãi cã chu kú s¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm th−êng lµ hµng
tiªu dïng, Ýt lµm t− liÖu s¶n xuÊt. Hµng ho¸ cña nghÒ ®an cãi v−ît ra khái nh÷ng lîi Ých
kinh tÕ th«ng th−êng, nã chøa ®ùng c¶ nh÷ng gi¸ trÞ vÒ b¶n s¾c v¨n ho¸ cña ®Þa
ph−¬ng, d©n téc.
b. Lao ®éng vµ sö dông lao ®éng
C«ng viÖc trong nghÒ ®an cãi cã nhiÒu c«ng ®o¹n phï hîp víi c¸c ®èi t−îng
kh¸c nhau nªn cã thÓ tËn dông ®−îc nhiÒu lo¹i lao ®éng trªn ®Þa bµn vµ lao ®éng
ngay trong gia ®×nh. Quy m« lao ®éng nhá mçi hé cã kho¶ng 2 - 4 lao ®éng th−êng
xuyªn vµ 1 - 2 lao ®éng thêi vô. ë mét sè c¬ së s¶n xuÊt b×nh qu©n cã 26 - 28 ng−êi
lao ®éng th−êng xuyªn vµ 8 - 10 lao ®éng thêi vô. Mét phÇn lao ®éng ë c¸c lµng nghÒ
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
28
®an cãi cã tr×nh ®é kh«ng cao vµ Ýt ®−îc ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n, chñ yÕu lµm viÖc
theo h−íng dÉn trùc tiÕp hoÆc b¾t ch−íc.
§Èy m¹nh nghÒ ®an cãi lµm t¨ng quy m« vÒ lao ®éng trong c¸c hé chuyªn lµ
mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó thu hót lao ®éng d− thõa trong n«ng th«n
®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hé chuyªn ph¸t triÓn thµnh c¸c doanh nghiÖp cã quy m«
s¶n xuÊt vµ c¹nh tranh lín h¬n nh»m ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi theo h−íng CNH.
Lao ®éng trong nghÒ ®an cãi chñ yÕu lµ lao ®éng thñ c«ng. Lùc l−îng lao
®éng t¹i c¸c lµng nghÒ, hé nghÒ, c¬ së s¶n xuÊt l¹i ®−îc ph©n thµnh c¸c tr×nh ®é kh¸c
nhau. C¨n cø theo tr×nh ®é tay nghÒ vµ c«ng ¨n viÖc lµm mµ ng−êi ta ph©n c«ng lao
®éng trong c¸c lµng nghÒ, hé nghÒ, c¬ së s¶n xuÊt ra thµnh c¸c lo¹i: nghÖ nh©n, thî
giái, lao ®éng cã kü thuËt, lao ®éng phæ biÕn vµ lao ®éng tËn dông.
c. §Æc ®iÓm nhµ x−ëng, thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ
C«ng cô phÇn lín lµ c«ng cô thñ c«ng nh−ng cã sù kh¸c biÖt lín gi÷a c¸c c¬
së s¶n xuÊt vµ c¸c hé s¶n xuÊt. Ngµy nay, ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt
l−îng, ®é chÝnh x¸c cña viÖc s¶n xuÊt ra s¶n phÈm nghÒ ®an cãi, ng−êi ta cã thÓ ¸p
dông mét sè m¸y mãc, thiÕt bÞ thay cho viÖc sö dông søc lao ®éng nh− m¸y xe cãi,
m¸y chÎ cãi, m¸y dÖt chiÕu, m¸y sÊy, nhuém, hÊp, ...
VÒ nhµ x−ëng s¶n xuÊt cña nghÒ ®an cãi nh×n chung rÊt ®¬n gi¶n, nhá bÐ, chñ
yÕu theo h−íng tËn dông mÆt b»ng hiÖn cã cña hé, n¬i s¶n xuÊt còng chÝnh lµ n¬i ë,
n¬i lµm viªc, n¬i nghØ ng¬i.
C«ng nghÖ ë nghÒ ®an cãi bao gåm hai lo¹i c«ng nghÖ truyÒn thèng vµ c«ng
nghÖ hiÖn ®¹i. C«ng nghÖ truyÒn thèng ®−îc tÝch luü chñ yÕu ë nh÷ng ng−êi d©n theo
ph−¬ng thøc cha truyÒn con nèi. C«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ nh÷ng c«ng nghÖ ®−îc c¶i
tiÕn tõ nh÷ng c«ng nghÖ cò, l¹c hËu hoÆc tiÕp thu c«ng nghÖ cña n¬i kh¸c.
HiÖn nay, víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt nh÷ng øng dông cña nã vµo
nghÒ ®an cãi còng ®ang ®−îc ph¸t triÓn rÊt m¹nh vµ t¹o ra nhiÒu chñng lo¹i s¶n phÈm
cã chÊt l−îng tèt, ®ñ søc phôc vô theo yªu cÇu cña thÞ tr−êng. Hµng n¨m cã tíi hµng
ngh×n mÉu m, chñng lo¹i s¶n phÈm míi cña nghÒ ®an cãi ra ®êi. Mçi lo¹i s¶n phÈm
nµy l¹i ®ßi hái cã thªm c¸c kü x¶o, kü thuËt, ®éng t¸c riªng ®Ó t¹o ra chóng.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
29
d. Vèn vµ quan hÖ tÝn dông
ViÖc x¸c ®Þnh l−îng vèn cho ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi lµ mét ®iÒu khã, tuy
nhiªn cã thÓ thÊy r»ng vèn ®Çu t− cho ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi cßn thÊp, nhá bÐ, thiÕu,
lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng ®Çu t− n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm vµ më réng s¶n xuÊt. Tuy
nhiªn c¸ biÖt cã nh÷ng hé, nh÷ng c¬ së cã vèn ®Çu t− lín lªn ®Õn hµng tr¨m triÖu
®ång, thËm chÝ hµng chôc tû ®ång ®ang cã xu h−íng ph¸t triÓn thµnh c¸c doanh
nghiÖp t− nh©n. §©y lµ nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt cã nhu cÇu trang bÞ míi thiÕt bÞ vµ më
réng quy m« s¶n xuÊt. B×nh qu©n c¬ së s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi ë Ninh B×nh kho¶ng
300 triÖu ®ång.
Quan hÖ tÝn dông trong nghÒ ®an cãi ®−îc thÓ hiÖn ë møc cho vay vèn cña c¸c
hé, c¸c c¬ së s¶n xuÊt. Nh×n chung, tû lÖ vay vèn cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi
cßn Ýt. Møc vay ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt cao h¬n møc vay cña c¸c hé gia ®×nh.
e. Nguyªn liÖu ®Çu vµo vµ thÞ tr−êng tiªu thô
Nguyªn liÖu chÝnh trong nghÒ ®an cãi lµ cãi nguyªn liÖu, chñ yÕu lÊy tõ ®Þa
ph−¬ng. Nh÷ng n¬i cã nghÒ trång cãi ph¸t triÓn còng lµ vïng cã nghÒ ®an cãi ph¸t
triÓn. Mét phÇn nhá c¸c nguyªn liÖu phô nh− ®ay, phÈm nhuém, ho¸ chÊt xö lý
nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm, ... ®−îc lÊy tõ bªn ngoµi, chñ yÕu phôc vô cho viÖc c¶i tiÕn
mÉu m vµ hoµn thiÖn s¶n phÈm, thay ®æi c«ng nghÖ.
C¸c lo¹i s¶n phÈm cña nghÒ ®an cãi nh− chiÕu cãi, hép cãi, tói cãi, khay cãi
tr−íc ®©y chñ yÕu ®−îc tiªu thô trong n−íc (kho¶ng 90% sè s¶n phÈm). Trong ®iÒu
kiÖn héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi cña n−íc ta hiÖn nay, rÊt nhiÒu chñng lo¹i s¶n phÈm víi
mÉu m lu«n thay ®æi, ®ang lµ mÆt hµng thñ c«ng mü nghÖ mòi nhän xuÊt khÈu sang
NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc. Tuy nhiªn nhiÒu s¶n phÈm cßn ®¬n ®iÖu, chÊt l−îng
ch−a cao, mÉu m, bao b× ch−a hÊp dÉn, ch−a theo kÞp víi sù ph¸t triÓn cña ®êi sèng
x héi, mét sè lo¹i s¶n phÈm nh− khay cãi, ®Üa cãi, gi¸ cãi, ... chØ xuÊt khÈu d−íi
d¹ng s¶n phÈm th« mang l¹i gi¸ trÞ kinh tÕ ch−a cao.
Ng−êi tiªu dïng lu«n t×m tßi, kh¸m ph¸ nh÷ng nÐt tinh tuý, nÐt v¨n ho¸ ®−îc
thÓ hiÖn trªn mçi s¶n phÈm cã nguån gèc tõ c©y cãi. §Æc biÖt lµ nh÷ng s¶n phÈm
thuéc hµng thñ c«ng mü nghÖ, ®ßi hái ®é chÝnh x¸c cao trong kü thuËt ®an, thiÕt kÕ,
®−êng nÐt hoa v¨n tinh x¶o, chÊt liÖu, thÈm mü hoµn h¶o lµ mét th¸ch thøc lín cña
thÞ tr−êng ®èi víi ng−êi lµm nghÒ ®an cãi. MÆt kh¸c, mÆt hµng nµy còng lu«n bÞ Ðp
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
30
cÊp, Ðp gi¸ cña t− th−¬ng g©y thiÖt h¹i cho ng−êi s¶n xuÊt. Mét ®iÓm kh¸c, lµ c¸c mÆt
hµng cña nghÒ ®an cãi lu«n cã nh÷ng s¶n phÈm, hµng ho¸ kh¸c cã thÓ thay thÕ trong
®iÒu kiÖn nhu cÇu, thÞ hiÕu cña ng−êi tiªu dïng lu«n thay ®æi cho nªn viÖc n¾m b¾t
®−îc thÞ hiÕ._. vµ n©ng
cao tay nghÒ ë c¸c líp ®µo t¹o, c¸c trung tËp ®µo t¹o vµ c¸c c¬ së lµnh nghÒ. Hµng n¨m
bè trÝ nguån kinh phÝ ®Ó ®µo t¹o cho lao ®éng, trÝch tõ li cña ®¬n vÞ 1 triÖu ®ång/ng−êi.
- C¸c hé vµ doanh nghiÖp liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau ®Ó tæ chøc c¸c líp häc tËp,
tæ chøc c¸c ®ît th¨m quan häc tËp kinh nghiÖm, hoÆc mêi nh÷ng thî lµnh nghÒ, nghÖ
nh©n vÒ truyÒn d¹y nghÒ t¹i c¬ së nghÒ ®an cãi, thuª c¸c c¬ së ®µo t¹o nghÒ, h×nh thµnh
c¸c c©u l¹c bé nghÒ ®Ó th−êng xuyªn trao ®æi th«ng tin vµ kinh nghiÖm nghÒ ®an cãi.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
138
Hµng n¨m tæ chøc ®−îc 1 ®ît thi tay nghÒ th«ng qua ®ã ®¸nh gi¸, xÕp lo¹i tay nghÒ vµ
khuyÕn khÝch ng−êi lao ®éng n©ng cao tay nghÒ.
- T¹o sù yªn t©m, chuyªn t©m vµo nghÒ cho lao ®éng trong nghÒ ®an cãi ®Ó tõ ®ã
tù ng−êi lao ®éng sÏ t×m tßi, tù häc hái, kh¸m ph¸ ®Ó n©ng cao tay nghÒ.
- H×nh thµnh ®éi ngò lao ®éng mµ h¹t nh©n lµ nh÷ng thî lµnh nghÒ, thî giái, nghÖ
nh©n ®Ó lµm trung t©m truyÒn ®¹t d¹y nghÒ cho ng−êi lao ®éng theo ph−¬ng thøc “cÇm
tay chØ viÖc”. Mçi doanh nghiÖp ph¶i h×nh thµnh Ýt nhÊt 65% sè lao ®éng lµnh nghÒ, th¹o
viÖc vµ lµm h¹t nh©n truyÒn d¹y nghÒ cho c¸c ®èi t−îng kh¸c.
B¶ng 4.25 Dù kiÕn tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ tay nghÒ cña lao ®éng ë ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2010
Doanh nghiÖp
Tªn s¶n phÈm §VT Hé
Chung Lín TB Nhá
Chung
1. Tr×nh ®é v¨n ho¸ chñ c¬ së
+ CÊp 1 % 22,32 11,16
+ CÊp 2 % 39,11 8,33 25 23,72
+ CÊp 3 % 38,57 91,67 100 75 100 65,12
2. Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña l® Líp 8,5 9 9 8,5 9,5 8,75
3. Häc nghÒ cña lao ®éng
- Tù häc nghÒ % 20 25,67 22 30 25 22,84
- NghÒ gia truyÒn % 63 45,67 37 40 60 54,34
- §−îc ®µo t¹o nghÒ % 17 28,66 41 30 15 22,82
b. Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr−êng, më réng qu¶ng b¸ s¶n phÈm
ThÞ tr−êng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò g©y nhiÒu h¹n chÕ ®Õn sù ph¸t triÓn ho¹t
®éng nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra. ThÞ tr−êng ë ®©y bao gåm c¶ thÞ tr−êng ®Çu ra vµ
thÞ tr−êng ®Çu vµo, thÞ tr−êng trong n−íc vµ thÞ tr−êng n−íc ngoµi. ThÞ tr−êng trong n−íc
th× t−¬ng ®èi dÔ tÝnh nh−ng nhu cÇu l¹i ®a d¹ng vµ phong phó. Cßn thÞ tr−êng thÕ giíi th×
®ang ®−îc më réng nh−ng ®ßi hái rÊt kh¾t khe. Dùa trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tr¹ng
t×nh h×nh vµ ®Æc ®iÓm cô thÓ cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi, nh»m gãp phÇn thóc
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
139
®Èy nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra cña Kim S¬n ph¸t triÓn mét c¸ch bÒn v÷ng vµ æn
®Þnh th× c¸c gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr−êng cÇn ®−îc tËp trung vµo nh÷ng vÊn ®Ò sau:
* §èi víi thÞ tr−êng ®Çu vµo, ë nh÷ng hé cã kh¶ n¨ng tù s¶n xuÊt ®−îc cãi nguyªn
liÖu b»ng c¸c biÖn ph¸p th©m canh, chän gièng cãi vµ s¬ chÕ cãi t−¬i ®Ó t¹o ra cãi nguyªn
liÖu cã chÊt l−îng tèt vµ chñ ®éng ®−îc nguyªn liÖu. §èi víi c¸c hé vµ doanh nghiÖp
kh«ng tù s¶n xuÊt ®−îc cãi nguyªn liÖu, cÇn ph¶i liªn kÕt chÆt chÏ víi c¸c hé s¶n xuÊt cãi
trong vµ ngoµi huyÖn, ký kÕt hîp ®ång tiªu thô vµ giao −íc víi c¸c hé trång cãi ®Ó cã cãi
nguyªn liÖu cã chÊt l−îng tèt, gi¸ c¶ æn ®Þnh. MÆt kh¸c liªn kÕt víi c¸c hé thùc hiÖn s¬
chÕ cãi nguyªn liÖu theo yªu cÇu cña s¶n phÈm. Cã kÕ ho¹ch t×m kiÕm nguyªn liÖu tõ
nh÷ng vïng l©n cËn ®Ó ký hîp ®ång mua cãi nguyªn liÖu. Tõ ®ã c¸c c¬ së s¶n xuÊt cã thÓ
chñ ®éng ®−îc nguån nguyªn liÖu ®Çu vµo vµ yªn t©m vÒ chÊt l−îng cãi nguyªn liÖu.
C¸c hé, doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm cã nguån gèc nguyªn liÖu tõ c©y cãi,
liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau vµ víi c¸c hé trång cãi ®Ó h×nh thµnh nªn héi, hiÖp héi nghÒ
cãi, ®¶m b¶o b×nh æn gi¸ cãi vµ n©ng cao chÊt l−îng cãi nguyªn liÖu.
* §èi víi thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm cãi cña c¸c hé vµ doanh nghiÖp nghÒ ®an
cãi ë Kim S¬n bao gåm: thÞ tr−êng xuÊt khÈu vµ thÞ tr−êng néi tiªu
- ThÞ tr−êng xuÊt khÈu gåm thÞ tr−êng xuÊt khÈu t¹i chç vµ xuÊt khÈu qua c¸c nhµ
xuÊt khÈu. §Ó tiÕp cËn thÞ tr−êng xuÊt khÈu t¹i chç c¸c doanh nghiÖp, c¸c hé x©y dùng c¸c
gian hµng tr−ng bµy s¶n phÈm ®Ó thu hót kh¸ch du lÞch, th¨m quan ®Õn xem vµ mua c¸c
s¶n phÈm nµy. Cã thÓ h×nh thµnh c¸c gian hµng tr−ng bµy tËp trung ë nh÷ng ®Þa ®iÓm nhÊt
®Þnh hoÆc ngay t¹i c¸c c¬ së s¶n xuÊt. Tõ ®ã cã thÓ tiÕp cËn ®−îc mäi kh¸ch hµng lµ kh¸ch
du lÞch ®Õn th¨m quan vµ mua s¾m c¸c s¶n phÈm nghÒ ®an cãi. PhÊn ®Êu ®Õn 2012 mçi
doanh nghiÖp x©y dùng ®−îc cho m×nh mét gian hµng tr−ng bµy s¶n phÈm vµ thu hót ®−îc
kho¶ng 200 - 300 hé tham gia tr−ng bµy s¶n phÈm cña m×nh trong gian hµng ®ã.
ThÞ tr−êng xuÊt khÈu qua c¸c nhµ xuÊt khÈu, do trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay c¸c
quan hÖ thÞ tr−êng míi xuÊt hiÖn víi nhiÒu mèi quan hÖ s¶n xuÊt, cung øng c¸c yÕu tè
®Çu vµo vµ tiªu thô s¶n phÈm. C¸c tÇng líp trung gian nhiÒu sÏ g©y rèi lo¹n thÞ tr−êng vµ
c¸c hé vµ c¸c doanh nghiÖp nhá th−êng bÞ Ðp cÊp, ¸p gi¸ khi tiªu thô s¶n phÈm. Hä ph¶i
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
140
tù nç lùc ®Ó h×nh thµnh cho m×nh nh÷ng kªnh tiªu thô v÷ng ch¾c æn ®Þnh, ®Ó lµm ®−îc
®iÒu nµy c¸c gi¶i ph¸p ®Æt ra lµ:
+ C¸c hé vµ doanh nghiÖp liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau ®Ó cã ®ñ søc m¹nh ký kÕt
hîp ®ång víi c¸c nhµ xuÊt khÈu. Tõ ®ã sÏ cã ®ñ l−îng hµng cã chÊt l−îng cung cÊp kÞp
thêi cho thÞ tr−êng, chèng Ðp cÊp, Ðp gi¸ vµ b¸n ®−îc gi¸ cao h¬n. PhÊn ®Êu ®Õn n¨m
2015 cã kho¶ng 60% sè hé vµ danh nghiÖp sÏ liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau t¹o thµnh hÖ
thèng liªn kÕt tiªu thôc v÷ng ch¾c.
+ Kh«ng ngõng cËp nhËt th«ng tin thÞ tr−êng vµ thiÕt lËp mèi quan hÖ víi c¸c c¬
quan th−¬ng m¹i ®Ó t×m kiÕm th«ng tin, qu¶ng c¸o s¶n phÈm cña m×nh vµ t×m c¬ héi ®Ó
gia nhËp thÞ tr−êng míi vµ cã thÓ ký kÕt c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu trùc tiÕp ra n−íc ngoµi.
PhÇn ®Êu ®Õn n¨m 2010 trong mçi doanh nghiÖp nghÒ ®an cãi cã tõ 1 - 2 c¸n bé chuyªn
nghiªn cøu vµ cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr−êng cho c¸c ®¹i lý vµ c¸c hé s¶n xuÊt
nghÒ ®an cãi.
+ Chñ ®éng sö dông c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó qu¶ng c¸o s¶n phÈm cña m×nh
b»ng nhiÒu h×nh thøc nh− tê r¬i, m¹ng internet, c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng,
th«ng qua nhn m¸c s¶n phÈm, …
ThÞ tr−êng néi tiªu, mét mÆt t¨ng c−êng vµ n©ng cao uy tÝn, h×nh ¶nh tèt vÒ s¶n
phÈm b»ng chÊt l−îng vµ chñng lo¹i, mÉu m vµ sù tiÖn Ých cña s¶n phÈm. MÆt kh¸c
cñng cè mèi liªn kÕt víi c¸c ®¹i lý s½n cã ®Ó t¨ng c−êng ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm
cña ®¬n vÞ m×nh. C¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn Ýt nhÊt mçi n¨m 1 lÇn khuyÕn m¹i cho c¸c
kh¸ch hµng tiªu thô trong n−íc.
c. Liªn kÕt cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c doanh nghiÖp lín víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, víi c¸c
hé nghÒ ®an cãi trong mèi quan hÖ b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi
Thùc tr¹ng nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra cho thÊy c¸c hé vµ doanh nghiÖp gÆp
rÊt nhiÒu khã kh¨n ® dÉn ®Õn thiÕu n¨ng lùc s¶n xuÊt, mµ mét trong nh÷ng nguyªn
nh©n lµ ch−a h×nh thµnh ®−îc mèi liªn kÕt hîp t¸c gi÷a c¸c ®èi t−îng trong nghÒ ®an cãi.
V× vËy ®Ó ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra trong thêi gian tíi c¸c hé, c¸c
doanh nghiÖp cÇn ph¶i t¨ng c−êng x©y dùng c¸c mèi quan hÖ, liªn kÕt hîp t¸c víi nhau
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
141
c¶ trong viÖc huy ®éng c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ph©n phèi s¶n phÈm ®Çu ra vµ lîi Ých mang
l¹i. Tõ ®ã cã t¸c dông gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng khã kh¨n tr−íc m¾t vµ n©ng cao n¨ng lùc
cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi.
C¸c môc tiªu chÝnh cña liªn kÕt nµy gåm: liªn kÕt nh»m gi¶i quyÕt ®Çu vµo vµ ®Çu
ra cho s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ hé gia ®×nh; c¶i tiÕn quy tr×nh c«ng
nghÖ s¶n xuÊt, trong ®ã sù h−íng dÉn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®µo t¹o c¸n bé kü thuËt
vµ lao ®éng lµnh nghÒ, tõ c¸c doanh nghiÖp lín tíi c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa, c¸c hé
gia ®×nh ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh; t¹o lËp vµ t¨ng c−êng vèn cho c¸c doanh nghiÖp, kh¾c
phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn triÒn miªn cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c hé gia ®×nh.
Tr−íc hÕt thµnh lËp hiÖp héi nghÒ ®an cãi cña c¸c doanh nghiÖp, hé gia ®×nh nghÒ ®an
cãi. TiÕp ®ã c¸c hiÖp héi lËp quü tÝn dông, quü b¶o lnh tÝn dông vµ trùc tiÕp ®øng ra b¶o
lnh vay vèn ë c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i. Cuèi cïng x©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh liªn kÕt
kinh doanh ®ì ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp lín cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c hé
s¶n xuÊt kinh doanh nghÒ ®an cãi trªn c¸c lÜnh vùc nh− trî gióp tµi chÝnh, b¶o lnh vay
vèn, xuÊt khÈu tiªu thô s¶n phÈm, cung øng vËt t−, thiÕt bÞ quan träng, h−íng dÉn n©ng
cao n¨ng lùc qu¶n lý, kinh doanh, tiÕp thÞ, ®æi míi ¸p dông qui tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn
thÝch hîp hoÆc cung cÊp nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt, míi mÎ vÒ thÞ tr−êng c«ng nghÖ -
thiÕt bÞ, …; xö lý chÊt th¶i vµ c¶i thiÖn m«i tr−êng.
d. T¨ng c−êng n¨ng lùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nghÒ ®an cãi
B¶ng 4.26 Dù kiÕn nguyªn liÖu nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2010
Doanh nghiÖp
Tªn s¶n phÈm §VT Hé
Chung Lín TB Nhá
Chung
1. §Þa ®iÓm mua
+ Trong x % 55,67 13,3 30 23,5 10 34,50
+ Trong huyÖn % 44,33 38,3 45 55,0 70 41,33
+ N¬i kh¸c % 15,0 25 21,5 20 7,50
2. §iÒu kiÖn
+ ThuËn lîi % 90 56,7 50 50 70 73,33
+ Khã kh¨n % 10 43,3 50 50 30 26,67
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
142
§Ó t¨ng c−êng n¨ng lùc cho c¸c c¬ së nghÒ ®an cãi ë c¸c ®iÓm ®iÒu tra trong thêi
gian tíi, c¸c gi¶i ph¸p ®Æt ra lµ:
- T¨ng c−êng liªn kÕt, liªn doanh gi÷a c¸c hé, doanh nghiÖp trong nghÒ ®an cãi
c¶ trong viÖc thu mua cãi nguyªn liÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm.
- Tranh thñ sù gióp ®ì, ñng hé cña Nhµ n−íc, c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp vµ
nhµ ®Çu t− kh¸c ®Ó t¨ng c−êng n¨ng lùc s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi cho m×nh.
- §èi víi c¸c doanh nghiÖp ph¶i t¨ng c−êng bè trÝ s¶n xuÊt vµ sö dông lao ®éng
hîp lý trªn c¬ së gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ n©ng cao hiÖu qu¶, ®ång thêi t¨ng c−êng vµ
cñng cè bé phËn marketing, ph¸t triÓn thÞ tr−êng tiªu thô.
B¶ng 4.27 Dù kiÕn vèn cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi
ë huyÖn Kim S¬n ®Õn n¨m 2010
Doanh nghiÖp
Tªn s¶n phÈm §VT Hé
Chung Lín TB Nhá
Chung
* B×nh qu©n vèn/1 c¬ së Tr.®ång 28,63 7.247,3 18.317 1.425 2.000 3.638,0
So s¸nh (2010/2006) % 131,45 302,2 131,6 210 564,97 216,8
1. Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn Tr.®ång
+ Vèn cè ®Þnh % 22,62 2755,5 6.044,6 722 1.500 1.389,1
So s¸nh (2010/2006) Tr.®ång 118,13 278,5 128,8 200 506,76 198,3
+ Vèn l−u ®éng % 6,01 4.491,7 12.272 703 500 2.248,9
So s¸nh (2010/2006) Tr.®ång 234,67 367,0 133.02 239 862,07 300,8
2. Theo nguån gèc %
+ Tù cã Tr.®ång 20,04 4.021,3 10.807 357 900 2.020,7
So s¸nh (2010/2006) % 112,27 153,2 101,37 104 254,24 132,7
+ §i vay Tr.®ång 8,59 3.226,0 7.510 1.068 1.100 1.617,3
So s¸nh (2010/2006) % 222.63 298,8 230,51 388 277,89 149,4
- TËn dông mäi nguån vèn ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tr−íc hÕt cã kÕ
ho¹ch ph©n bæ vµ sö dông hîp lý cã hiÖu qu¶ nguån vèn tù cã ®Ó tù chñ s¶n xuÊt. TiÕp
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
143
®ã tËn dông mäi c¬ héi ®Ó huy ®éng c¸c nguån vèn kh¸c vµo më réng ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh.
4.2.3.4 Dù kiÕn kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë Kim S¬n
B¶ng 4.28 Dù kiÕn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi
ë huyÖn Kim S¬n ®Õn 2010
ChØ tiªu §VT N¨m 2006 N¨m 2010 So s¸nh (%)
1. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi 194,34 258,63 133,08
- Th¶m tû ®ång 85,66 119,92 140,00
- ChiÕu tû ®ång 21,7 33,85 156,00
- Lâi tû ®ång 0,13 0,27 207,36
- Lµn, hép tû ®ång 36,92 41,55 112,55
- MÉu nhá tû ®ång 49,93 63,04 126,25
2. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi
- Thu nhËp b×nh qu©n/l®/th¸ng ®ång 717.000 771.000 107,53
- MI b×nh qu©n/doanh nghiÖp/n¨m tr.®ång 388,8 404 103,97
- VA b×nh qu©n/hé/th¸ng ®ång 955.000 1.229.000 128,7
C¨n cø thùc tr¹ng ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë huyÖn Kim S¬n víi viÖc thùc hiÖn
®ång bé c¸c gi¶i ph¸p ® ®Ò ra lµ c¬ së ®¶m b¶o cho nghÒ ®an cãi ph¸t triÓn æn ®Þnh bÒn
v÷ng vµ ®óng h−íng. §ã lµ c¬ së ®Ó chóng t«i dù kiÕn mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®−îc cña nghÒ
®an cãi ë huyÖn Kim S¬n ®Õn n¨m 2010 vµ ®−îc tr×nh bµy trong B¶ng 4.22 vµ B¶ng
4.28. Qua ®ã cho thÊy ®Õn n¨m 2010 th× sè doanh nghiÖp t¨ng lªn víi tèc ®é t¨ng giai
®o¹n 2007 - 2010 lµ 36,65%. Sè hé nghÒ ®an cãi t¨ng tõ b×nh qu©n 28.296 hé giai ®o¹n
2004 - 2006 lªn 29.031 hé n¨m 2010. Sè lao ®éng ®¹t 61.696 ng−êi t¨ng 2,4% so víi
n¨m 2006. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi ®Õn n¨m 2010 ë c¸c nhãm s¶n phÈm (tÝnh theo
gi¸ cè ®Þnh n¨m 2006) t¨ng tõ 5 - 8% so víi b×nh qu©n giai ®o¹n 2004 - 2006. §Õn n¨m
2010 thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng ®¹t 771.000 ®ång/th¸ng, thu nhËp hçn hîp cña
doanh nghiÖp ®¹t b×nh qu©n 404 triÖu ®ång/n¨m, gi¸ trÞ gia t¨ng cña hé ®¹t b×nh qu©n
1.299.000 ®ång/th¸ng.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
144
5. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ
5.1 KÕt luËn
1. §an cãi lµ ho¹t ®éng nghÒ truyÒn thèng cña ng−êi d©n ë Kim S¬n, trong ®ã sö
dông nguyªn liÖu cã nguån gèc tõ c©y cãi vµ kü thuËt ®an, ghÐp, mãc, nèi, c¾t tØa cïng
sù s¸ng t¹o vµ nh÷ng ®éng t¸c khÐo lÐo cña con ng−êi ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm vËt chÊt
phôc vô s¶n xuÊt, ®êi sèng sinh ho¹t cña con ng−êi.
Ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi lµ mét qu¸ tr×nh c¶i thiÖn vÒ l−îng vµ chÊt cña nghÒ nh»m
môc ®Ých ®−a nghÒ ®an cãi trë thµnh mét ngµnh s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng chÝnh ë huyÖn
Kim S¬n, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng−êi lao ®éng, n©ng cao thu nhËp vµ ®êi
sèng cho d©n c− vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, tõ ®ã gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng
nghiÖp cña huyÖn theo h−íng CNH-H§H.
2. B»ng nh÷ng kh¸i niÖm vÒ ngµnh nghÒ, nghÒ, nghÒ ®an cãi víi sù ph©n tÝch vÞ
trÝ, vai trß, ®Æc ®iÓm cña nghÒ ®an cãi vµ s¶n phÈm cña nghÒ ®an cãi trong nÒn kinh tÕ
nãi chung vµ huyÖn Kim S¬n nãi riªng ®Ó cã ®−îc nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ ®óng ®¾n vÒ
nghÒ ®an cãi.
3. NghÒ ®an cãi xuÊt hiÖn ë Kim S¬n c¸ch ®©y h¬n 200 n¨m, trong nh÷ng n¨m
qua ®ang ®−îc më réng c¶ bÒ réng vµ chiÒu s©u. H×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt ngµy cµng
®a d¹ng. Sè c¬ së s¶n xuÊt, sè lµng nghÒ, sè x nghÒ, sè hé lµm nghÒ vµ sè lao ®éng nghÒ
®an cãi liªn tôc t¨ng víi tèc ®é b×nh qu©n tõ 0,63% ®Õn 11,3%/n¨m. S¶n l−îng s¶n phÈm
t¨ng b×nh qu©n tõ 8,9% ®Õn 47%/n¨m, ®ang tõng b−íc n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm vµ
më réng thÞ tr−êng tiªu thô. T¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt ë c¸c ®¬n vÞ ®iÒu tra. Mang l¹i hiÖu
qu¶ kinh tÕ cao cho c¸c ®èi t−îng tham gia nghÒ: thu nhËp cao h¬n so víi s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp, sö dông hîp lý vµ cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng vµ nguån vèn ®Çu t− s¶n xuÊt.
N©ng cao hiÖu qu¶ x héi cña nghÒ: më réng vµ ph¸t triÓn nghÒ truyÒn thèng, t¹o viÖc
lµm vµ n©ng cao ®êi sèng cho trªn 60.000 lao ®éng vµ gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc xo¸
®ãi gi¶m nghÌo, gi÷ g×n b¼n s¾c v¨n ho¸ ®Þa ph−¬ng. Tõ ®ã nghÒ ®an cãi ® cã nhiÒu
®ãng gãp quan träng cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña huyÖn theo h−íng CNH-H§H.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
145
N¨m 2006 gi¸ trÞ s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi ®¹t 194 tû ®ång, chiÕm 82,1% trong c¬ cÊu GDP
ngµnh c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp cña huyÖn.
Nguyªn nh©n sù ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë Kim S¬n trong nh÷ng n¨m qua lµ do
t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau. C¸c yÕu tè c¬ b¶n gåm chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch
ph¸t triÓn nghÒ tiÓu thñ c«ng cña tØnh Ninh B×nh; lîi thÕ vÒ nguån lùc s½n cã: lùc l−îng
lao ®éng dåi dµo, cã truyÒn thèng ®an cãi vµ cãi nguyªn liÖu s½n cã ë ®Þa ph−¬ng; thÞ
tr−êng xuÊt khÈu më réng trªn 40 quèc gia; sù xuÊt hiÖn vµ øng dông c«ng nghÖ míi vµo
nghÒ ®an cãi nh− m¸y chÎ cãi, m¸y dÖt chiÕu, m¸y ®an th¶m, m¸y ®¸nh lâi ch¹y ®iÖn.
5. NghÒ ®an cãi ë Kim S¬n cßn gÆp nh÷ng khã kh¨n, tån t¹i chñ yÕu lµ: tû lÖ hé
chuyªn thÊp 14,5%, hÖ thèng c«ng cô chñ yÕu lµ tù t¹o, s¶n l−îng vµ n¨ng suÊt lao ®éng
thÊp, hiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt kinh doanh ch−a cao (B¶ng 4.10), thiÕu vèn vµ thiÕu
mÆt b»ng s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng tiÕp cËn nguån vèn tÝn dông cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt yÕu,
kh¶ n¨ng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp bÞ h¹n chÕ, sù liªn kÕt trong s¶n
xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm còng nh− tiÕp thÞ qu¶ng c¸o cßn thiÕu vµ yÕu.
6. Trªn c¬ së ph©n tÝch nguyªn nh©n cña nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®−îc vµ nh÷ng khã
kh¨n, tån t¹i trong nghÒ ®an cãi ë Kim S¬n. LuËn v¨n ® x¸c ®Þnh ®−îc ®iÓm m¹nh,
®iÓm yÕu, c¬ héi vµ th¸ch thøc trong ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi trong nh÷ng n¨m tíi.
Tõ thùc tr¹ng, tiÒm n¨ng, c¸c quan ®iÓm vµ môc tiªu ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë huyÖn
Kim S¬n, víi c¨n cø dù b¸o vÒ nhu cÇu tiªu thô s¶n phÈm cãi trong vµ ngoµi n−íc chóng t«i
® ®−a ra ®−îc 9 gi¶i ph¸p chung ®Ó ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë huyÖn Kim S¬n gåm: ®æi míi
nhËn thøc vÒ ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi, kh«i phôc vµ më réng quy m« nghÒ, n©ng cao chÊt
l−îng vµ ®ang d¹ng ho¸ s¶n phÈm, më réng thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm, ®æi míi c«ng nghÖ
vµ ®Çu t− vèn, hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, ®µo t¹o nguån nh©n lùc, ph¸t triÓn vïng
nguyªn liÖu, b¶o vÖ vµ chèng « nhiÔm m«i tr−êng; vµ 4 gi¶i ph¸p ph¸t triÓn nghÒ ®an cãi ë
c¸c ®iÓm ®iÒu tra gåm: më réng thÞ tr−êng tiªu thô vµ qu¶ng b¸ s¶n phÈm, ®µo t¹o n©ng cao
kiÕn thøc cho chñ c¬ së s¶n xuÊt vµ n©ng cao tay nghÒ cho ng−êi lao ®éng, t¨ng c−êng mèi
liªn kÕt néi bé nghÒ ®an cãi, vµ t¨ng c−êng n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c ®¬n vÞ s¶n
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
146
xuÊt nghÒ ®an cãi. Thùc hiÖn ®ång bé hÖ thèng gi¶i ph¸p nµy lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o cho
nghÒ ®an cãi ë Kim S¬n ph¸t triÓn ®óng h−íng vµ æn ®Þnh.
5.2 KiÕn nghÞ
* §èi víi Nhµ n−íc
- Nhµ n−íc cÇn quan t©m vµ gióp ®ì nhiÒu h¬n n÷a trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr−êng
tiªu thô; c¸c chÝnh s¸ch hç trî nguån vèn cho c¸c hé, c¬ së s¶n xuÊt, cô thÓ lµ chÝnh
s¸ch cho vay vèn víi li suÊt −u ®i vµ miÕn gi¶m thuÕ trong mét sè n¨m ®Çu tham gia
s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi.
- T¨ng c−êng c¸c trung t©m ®µo t¹o nghÒ cã chÊt l−îng cao ®Ó n©ng cao tr×nh ®é
qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c chñ c¬ së vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho ng−êi
lao ®éng. Tæ chøc c¸c trung t©m t− vÊn, chuyÓn giao øng dông c«ng nghÖ míi trong s¶n
xuÊt cña nghÒ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt c¶i tiÕn mÉu m s¶n phÈm.
- Tæ chøc c¸c héi chî th−¬ng m¹i, héi chî triÓn lm ®Ó gióp c¸c hé, c¸c doanh
nghiÖp s¶n xuÊt tuyªn truyÒn vµ qu¶ng b¸ vÒ s¶n phÈm cña m×nh.
- Cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch thóc ®Èy ho¹t ®éng nghÒ ®an cãi cña hé gia ®×nh tõng
b−íc h×nh thµnh nh÷ng lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c.
* §èi víi tØnh Ninh B×nh vµ huyÖn Kim S¬n
- TiÕn hµnh quy ho¹ch hîp lý nghÒ vµ lµng nghÒ ®an cãi võa ®¶m b¶o ®ñ nhu cÇu
vÒ mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh cho c¸c hé, doanh nghiÖp võa kh«ng lµm gi¶m qu¸
nhiÒu diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp. T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®Þa ph−¬ng cã nghÒ ®an cãi ®−îc
c¸c dù ¸n vÒ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ b¶o vÖ m«i tr−êng t¹i c¸c khu s¶n xuÊt, côm lµng
nghÒ, x©y dùng hÖ thèng xö lý chÊt th¶i, r¸c th¶i, …
- KhuyÕn khÝch, hç trî cho c¸c hé, doanh nghiÖp nghÒ ®an cãi ®−îc vay vèn kinh
doanh. T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt nghÒ ®an cãi tiÕp cËn víi c¸c quü ph¸t triÓn
quèc gia ®Ó hä ®−îc vay vèn víi li suÊt −u ®i.
- T¨ng c−êng sù chØ ®¹o qu¶n lý Nhµ n−íc cña UBND tØnh vµ UBND huyÖn ®èi
víi nghÒ ®an cãi; ®Æc biÖt t¨ng c−êng chøc n¨ng cña c¸c cÊp chÝnh quyÒn c¬ së trong
viÖc qu¶n lý hµnh chÝnh trùc tiÕp ®èi víi c¸c hé, doanh nghiÖp vµ lµng nghÒ ®an cãi. C¸c
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
147
®Þa ph−¬ng còng cÇn thiÕt t¹o ra c¬ chÕ qu¶n lý th«ng tho¸ng ®Ó cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt
kinh doanh ®−îc thuËn lîi. T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt tiÕp cËn víi ph−¬ng
thøc s¶n xuÊt míi, cÇn hç trî cho hä trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr−êng, häc hái kinh nghiÖm
s¶n xuÊt tõ ®Þa ph−¬ng kh¸c ®Ó hä tiÕn hµng s¶n xuÊt ®óng h−íng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao,
t¹o ra thu nhËp cao h¬n.
- TiÕp tôc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng
tr×nh phóc lîi c«ng céng phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t, s¶n xuÊt cña ng−êi d©n.
* §èi víi hé gia ®×nh vµ c¸c doanh nghiÖp
- C¸c hé gia ®×nh vµ doanh nghiÖp nghÒ ®an cãi cÇn ph¸t huy cao ®é tÝnh tù chñ
trªn c¬ së thùc hiÖn ®óng chñ tr−¬ng cña §¶ng, chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña Nhµ n−íc.
CÇn chñ ®éng, s¸ng t¹o trong viÖc c¶i tiÕn mÉu m s¶n phÈm, trong viÖc t×m hiÓu thÞ
tr−êng vµ tiÕp cËn nh÷ng c«ng nghÖ míi, trong viÖc b¶o vÖ søc khoÎ cho ng−êi lao ®éng
vµ b¶o vÖ m«i tr−êng.
- Chó träng båi d−ìng kü thuËt, tay nghÒ cho ng−êi lao ®éng, thî ®Ó n©ng cao
chÊt l−îng s¶n phÈm, n©ng cao ®−îc søc c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng. §ång thêi, chñ ®éng
trang bÞ kiÕn thøc qu¶n lý, kiÕn thøc kinh doanh, kiÕn thøc ph¸p luËt, … ®Ó chñ ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr−êng hiÖn nay.
C¸c hé, doanh nghiÖp trong néi bé nghÒ ®an cãi nªn x©y dùng c¸c mèi liªn kÕt
hîp t¸c víi nhau ®Ó ph¸t huy hÕt lîi thÕ cña tËp thÓ trong viÖc thu mua nguyªn liÖu vµ
tiªu thô s¶n phÈm./.
tµi liÖu tham kh¶o
A. TiÕng ViÖt
1. Ban tuyªn gi¸o TØnh Uû Ninh B×nh (th¸ng10/2006), NghÞ quyÕt sè 04/NQ-TU vÒ
viÖc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn nghÒ trång, chÕ biÕn cãi, nghÒ ®an cãi; thªu ren vµ chÕ
t¸c ®3 mü nghÖ giai ®o¹n 2006 - 2010, Th«ng b¸o néi bé, trang 30-33, Nxb C«ng
ty cæ phÇn in & V¨n ho¸ phÈm Ninh B×nh, Ninh B×nh.
2. Bé Tµi chÝnh (2004), “H−íng dÉn mét sè chÝnh s¸ch hç trî tµi chÝnh vµ −u ®3i thuÕ
ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chiÕu n«ng, l©m, thuû s¶n, muèi”,
Th«ng t− sè 95/2004/TT-BTC, Hµ Néi.
3. Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n (2006), “§Ò ¸n ph¸t triÓn Ngµnh nghÒ
n«ng th«n trong CNH, H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n ®Õn 2010”, QuyÕt ®Þnh sè
910/Q§/BNN-CB, Hµ Néi.
4. NguyÔn TÊt C¶nh (2005), “S¶n xuÊt vµ tiªu thô cãi tiÒm n¨ng vµ th¸ch thøc theo
ch−¬ng tr×nh Hîp t¸c ph¸t triÓn ViÖt Nam - Hµ Lan”, Bµi Gi¶ng- §¹i häc N«ng
nghiÖp I, Hµ Néi.
5. ChÝnh Phñ (2006), “Ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n”, NghÞ ®Þnh sè 66/2006 /N§-
CP, Hµ Néi.
6. Mai Thanh Cóc-QuyÒn §×nh Hµ (2005), Gi¸o tr×nh Ph¸t triÓn n«ng th«n, Nxb N«ng
nghiÖp, Hµ Néi.
7. Côc Thèng kª Ninh B×nh (2006), Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2005 cña Côc thèng kª
Ninh B×nh, Nxb Thèng kª n¨m 2006, Hµ Néi.
8. Côc Thèng kª Ninh B×nh (2007), Niªn gi¸m thèng kª huyÖn Kim S¬n n¨m 2006,
Nxb Thèng kª, Hµ Néi.
9. Côc Thèng kª Ninh B×nh (2006), Niªn gi¸m thèng kª huyÖn Kim S¬n n¨m 2005,
Nxb Thèng kª n¨m 2006, Ninh B×nh.
10. Côc Thèng kª Ninh B×nh (2005), Niªn gi¸m thèng kª huyÖn Kim S¬n n¨m 2004,
Nxb Thèng kª n¨m 2005, Kim S¬n.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
149
11. Côc Xóc tiÕn th−¬ng m¹i - Bé Th−¬ng M¹i (2006), Hµng thñ c«ng mü nghÖ ViÖt
Nam ®¬n ®iÖu vµ ®¾t ®á,
12. NguyÔn Nguyªn Cù (2005), Gi¸o tr×nh Marketing n«ng nghiÖp, Nxb N«ng nghiÖp,
Hµ Néi.
13. H−¬ng Dung (2006), ¦¬m nghÒ ë x3 thuÇn n«ng Phó Kim, B¸o ®iÖn tö Hµ T©y, Sè
1005, ngµy 31/12/2006.
14. MÆc H÷u, NguyÔn Dòng (2006), Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt phæ th«ng, Nxb V¨n ho¸ Sµi
Gßn.
15. §ç ThÞ H¶o (1997), “§«i ®iÒu suy ngÉm tõ lµng nghÒ thñ c«ng phÝa B¾c”, B¸o c¸o
t¹i héi th¶o vÒ ngµnh nghÒ n«ng th«n, th¸ng 10/1997, Hµ Néi.
16. Mai ThÕ Hën (2003), Ph¸t triÓn lµng nghÒ, nghÒ tuyÒn thèng trong qu¸ tr×nh CNH,
H§H, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
17. NguyÔn Ngäc H−ng (2001), “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
®Êt canh t¸c ë huyÖn Kim S¬n tØnh Ninh B×nh”, LuËn v¨n tèt nghiÖp - §¹i häc
N«ng nghiÖp I, Hµ Néi.
18. HuyÖn uû Kim S¬n (2006), NghÞ quyÕt sè 03/NQ-HU ngµy 03 th¸ng 9 n¨m 2006 vÒ
ph¸t triÓn tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ x©y dùng lµng nghÒ giai ®o¹n 2006 - 2010, Kim
S¬n.
19. Phan ThÞ Thuý Lan (2004), “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh nghÒ tiÓu
thñ c«ng nghiÖp trong c¸c lµng nghÒ thuéc huyÖn Gia L©m-Hµ Néi”, LuËn v¨n th¹c
sÜ kinh tÕ- §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi.
20. Lµm g× ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu hµng thñ c«ng mü nghÖ (2006),
21. Lµng nghÒ s¶n xuÊt chÕ biÕn Cãi Tr× ChÝnh - UBND x Kim ChÝnh (12/2005), B¸o
c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña lµng nghÒ s¶n xuÊt chÕ biÕn cãi cña lµng nghÒ Tr× ChÝnh
x3 Kim ChÝnh - Kim S¬n - Ninh B×nh, Ninh B×nh.
22. N«ng nghiÖp ViÖt Nam nh÷ng thµnh tùu (1998), trang 43, Nxb Lao ®éng.
23. Paul A.Samuelson (1989), Kinh tÕ häc, tËp 1, ViÖn quan hÖ quèc tÕ, Hµ Néi.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
150
24. NguyÔn ThÞ Minh Ph−¬ng (2004), “Thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ph¸t
triÓn ngµnh nghÒ cña hé n«ng d©n ë huyÖn DiÔn Ch©u tØnh NghÖ TÜnh”, LuËn v¨n
th¹c sÜ kinh tÕ- §¹i häc N«ng nghiÖp I, Hµ Néi.
25. Vò ThÞ Ngäc Phïng (2006), Gi¸o tr×nh Kinh tÕ ph¸t triÓn, Nxb Lao ®éng-x héi,
Hµ Néi.
26. §×nh Phó (2005), Phôc dùng lµng nghÒ,
27. Phßng Kinh tÕ huyÖn Kim S¬n (2007), B¸o c¸o ho¹t ®éng ngµnh nghÒ n«ng th«n
huyÖn Kim S¬n n¨m 2006, Kim S¬n.
28. NguyÔn TrÇn QuÕ (1995), X¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña nÒn s¶n xuÊt x3 héi, cña
doanh nghiÖp vµ ®Çu t−, Nxb Khoa häc x héi, Hµ Néi.
29. Së N«ng nghiÖp vµ PTNT Ninh B×nh (2006), Tµi liÖu phôc vô líp d¹y nghÒ chÕ
biÕn cãi thuéc ch−¬ng tr×nh hç trî ph¸t triÓn nghµnh nghÒ - ch−¬ng tr×nh môc tiªu
quèc gia xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo vµ viÖc lµm, Ninh B×nh.
30. Së N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n tØnh Ninh B×nh - Tæ chøc ph¸t triÓn Hµ Lan
SNV (2006), B¸o c¸o ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ m« h×nh trång cãi víi trång lóa vµ nu«i
trång thuû s¶n t¹i huyÖn Kim S¬n tØnh Ninh B×nh, Ninh B×nh.
31. Së C«ng nghiÖp tØnh Ninh B×nh - (2006), B¸o c¸o ®¸nh ho¹t ®éng ph¸t triÓn ngµnh
nghÒ thñ c«ng truyÒn thèng tØnh Ninh B×nh, Ninh B×nh.
32. NguyÔn ViÕt Sù (2001), Tuæi trÎ víi nghÒ truyÒn thèng ViÖt Nam, Nxb Thanh Niªn,
Hµ Néi.
33. Hïng Th¾ng - Thanh H−¬ng - Bµng CÈm - Minh Nhùt (2005), Tõ ®iÓn tiÕng viÖt,
trang 614, Nxb Thèng kª, Hµ Néi.
34. Thùc tr¹ng lµng nghÒ ë Ninh B×nh (2006),
35. TiÓu thñ c«ng nghiÖp (2006),
36. TØnh uû Ninh B×nh (2006), “NghÞ quyÕt cña Ban th−êng vô vÒ ®Èy m¹nh ph¸t triÓn
s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ngµnh nghÒ n«ng th«n” Dù th¶o nghÞ quyÕt, Ninh
B×nh.
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
151
37. Ng« Anh TuÊn (2000), “§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông ®Êt canh t¸c ë huyÖn Kim S¬n,
Ninh B×nh”, LuËn v¨n tèt nghÞªp - §¹i häc n«ng nghiÖp I, Hµ Néi.
38. UBND huyÖn Kim S¬n (2006), B¸o c¸o t×nh h×nh, kÕt qu¶ s¶n xuÊt chiÕu cãi tõ
n¨m 2001-2005 môc tiªu vµ mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ®Õn n¨m 2010, Kim S¬n.
39. UBND TØnh Ninh B×nh (2003) “Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n tØnh
Ninh B×nh ®Õn n¨m 2010”, QuyÕt ®Þnh sè 2472/Q§-UB, Ninh B×nh.
40. UBND TØnh Ninh B×nh (2005), Quy ®Þnh tiªu chuÈn, tr×nh tù vµ thñ tôc xÐt c«ng
nhËn lµng nghÒ TØnh Ninh B×nh, QuyÕt ®Þnh sè 1329/2005/Q§-UB, Ninh B×nh.
41. UBND tØnh Ninh B×nh (2000), Dù ¸n quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp
n«ng th«n Ninh B×nh thêi kú 2000-2010, Hµ Néi.
42. UBND tØnh Ninh B×nh (2000), B¸o c¸o quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n
tØnh Ninh B×nh ®Õn 2010, Hµ Néi.
43. UBND thµnh phè Hµ Néi-Së kÕ ho¹ch vµ ®Çu t− (2000), B¸o c¸o tæng hîp quy
ho¹ch ph¸t triÓn nghÒ vµ lµng nghÒ thµnh phè Hµ Néi ®Õn 2010, Hµ Néi.
44. UBND tØnh Ninh B×nh (2007), B¸o c¸o rµ so¸t 3 lo¹i rõng trªn ®Þa bµn tØnh Ninh
B×nh n¨m 2006, Ninh B×nh.
45. V.I.Lªnin (1978), Toµn tËp, tËp1, Nxb TiÕn bé, M¸tc¬va.
B. TiÕng Anh
46. FAO (1999), Beyond Sustainable forest mangagements Rom, trang 12-36.
Phô lôc 1
Phô biÓu 1 S¶n l−îng, chñng lo¹i vµ c¬ cÊu s¶n phÈm nghÒ ®an cãi n¨m 2004-2006
N¨m So s¸nh (%)
2004 2005 2006 ChØ tiªu §VT
S.L C.C(%) S.L C.C(%) S.L C.C(%)
05/04 06/05 BQ
1. Th¶m 1.000 m
2
880,5 100,0 1225 100,0 1919 100,0 139,13 156,69 147,64
- Lo¹i 1 ,, 686,8 78,0 922,5 75,3 1555 81,0 134,32 168,53 150,46
- Lo¹i 2 ,, 193,7 22,0 302,5 24,7 364,7 19,0 156,17 120,56 137,22
2. ChiÕu 1.00 l¸ 2.734 100,0 3.155 100,0 5.361 100,0 115,40 169,92 140,03
- Lo¹i 1 m ,, 380 13,9 525 16,6 1.066 19,9 138,16 203,05 167,49
- Lo¹i 1,2 m ,, 412 15,1 601 19,0 825 15,4 145,87 137,27 141,51
- Lo¹i 1,4 m ,, 1.761 64,4 1.832 58,1 2.978 55,5 104,03 162,55 130,04
- Lo¹i 1,6 m ,, 181 6,6 197 6,2 492 9,2 108,84 249,75 164,87
3. Lâi 1.000 m 200 100 220 100 243 100 110,00 110,45 110,23
- Lo¹i 1 ,, 112 56,00 126 57,27 135 55,56 112,50 107,14 109,79
- Lo¹i 2 ,, 58,4 29,20 64 29,09 78 32,10 109,59 121,88 115,57
- Lo¹i 3 ,, 29,1 14,55 30 13,64 30 12,35 103,09 100,00 101,53
4. Lµn, hép 1.000 bé 1.086 100,0 1.231 100,0 1.080 100,0 113,35 87,73 99,72
- Lo¹i 1 ,, 728 67,0 827 67,2 727 67,3 113,60 87,91 99,93
- Lo¹i 2 ,, 358 33,0 404 32,8 353 32,7 112,85 87,38 99,30
5. MÉu nhá 1.000 bé 1.380 1.425 1.637 103,26 114,88 108,91
Nguån: Phßng Thèng kª huyÖn Kim S¬n n¨m 2007
Phô biÓu 2 Chi phÝ b×nh qu©n/1 s¶n phÈm nghÒ ®an cãi ë ®iÓm ®iÒu tra n¨m 2006
Hé (®ång) Doanh nghiÖp (®ång)
Tªn s¶n phÈm
Chung Chuyªn Kiªm Chung Lín TB Nhá
Trung b×nh
(®ång)
1. Th¶m 7.630 7.123 8.771 22.467 22.046 24.279 24.500 15.049
2. ChiÕu 12.546 12302 13.117 16.200 - 16.200 - 14.737
3. Lâi 9,5 9 10 - - - - 9,5
4. Hép 4.508 3.803 5.888 32.623 29.734 40.150 42.750 18.566
5. MÉu nhá 642 500 868 5.491 7.000 1.948 2.071 3.067
Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra th¸ng 3/2007
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
153
Phô lôc 2 Mét sè h×nh ¶nh vÒ s¶n phÈm nghÒ ®an cãi ë Kim S¬n
Trường ðại học Nông nghiệp 1 - Luận văn Thạc sỹ khoa học -----------------------------------------------------
154
Phô lôc 3 Mét sè h×nh ¶nh vÒ ho¹t ®éng nghÒ ®an cãi ë Kim S¬n
Th¶m xuÊt khÈu ë XÝ nghiÖp §¹i §ång «ng Thanh dÖt chiÕu
Ho¹t ®éng ®an cãi ë HTX §æi Míi
ChÞ H»ng giíi thiÖu vÒ s¶n phÈm mü
nghÖ cãi cña m×nh
ChÞ NguyÖt ®an lµn cãi
ChÞ Thuû b¸n s¶n phÈm N§C
Bµ Giíi ®ang dÖt chiÕu
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- CH2750.pdf