Thực trạng và một số giải pháp hoàn thiện phương thức chuyển tiền trong thanh toán quốc tế tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam

Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng ²²²²²²² khãa luËn tèt nghiÖp ®Ò tµI: thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶I ph¸p hoµn thiÖn ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ t¹i ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam Gi¸o viªn h­íng dÉn : ths. ®Æng thÞ nhµn Sinh viªn thùc hiÖn : nguyÔn h¹c thanh h­¬ng Líp : a3 - k37 Môc lôc Trang Môc lôc Lêi më ®Çu Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ thanh to¸n quèc tÕ 1 vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn. Tæng quan vÒ thanh to¸n quèc tÕ. 1 Kh¸i niÖm vµ c¬ së h×nh thµnh thanh to¸n quèc tÕ. 1 Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ. 3 Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i. 3 Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ trong ho¹t ®éng kinh doanh ng©n hµng. 4 C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ. 6 Nhãm c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n kh«ng phô thuéc chøng tõ. 6 Nhãm c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n phô thuéc chøng tõ. 7 Rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ. 8 Kh¸i qu¸t vÒ rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ. 8 Ph©n lo¹i rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ. 9 Ph­¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ. 11 Kh¸i niÖm. 11 C¸c bªn liªn quan. 12 Quy tr×nh nghiÖp vô. 15 Tr­êng hîp ¸p dông. 16 Rñi ro cña ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ. 17 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ b»ng ph­¬ng thøc 21 chuyÓn tiÒn t¹i NHNo VN. Giíi thiÖu chung vÒ NHNo VN. 21 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. 21 2. T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo VN. 26 2.1. Nguån vèn. 28 2.2. Ho¹t ®éng tÝn dông. 29 2.3. C«ng nghÖ th«ng tin vµ hÖ thèng thanh to¸n. 30 2.4. Ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i. 31 2.5. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. 35 Thùc tr¹ng sö dông nghiÖp vô chuyÓn tiÒn trong 36 thanh to¸n quèc tÕ t¹i NHNo VN. 1. M« h×nh ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ trong hÖ thèng NHNo VN. 36 1.1. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña Së giao dÞch. 36 1.2. Tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n cña Chi nh¸nh. 37 1.3. C¬ së vËt chÊt kü thuËt vµ nh©n sù phôc vô nghiÖp vô chuyÓn tiÒn. 37 Quy tr×nh nghiÖp vô chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ cña NHNo VN. 38 Quy tr×nh nghiÖp vô chuyÓn tiÒn ®i. 39 2.2. Quy tr×nh nghiÖp vô chuyÓn tiÒn ®Õn. 44 T×nh h×nh ¸p dông nghiÖp vô chuyÓn tiÒn t¹i NHNo VN. 46 3.1. Doanh sè chuyÓn tiÒn. 46 3.2. C¬ cÊu chuyÓn tiÒn. 50 Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn nghiÖp vô chuyÓn tiÒn trong 56 thanh to¸n quèc tÕ t¹i NHNo VN. §¸nh gi¸ t×nh h×nh ¸p dông ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn trong 56 thanh to¸n quèc tÕ t¹i NHNo VN. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc. 56 Mét sè rñi ro vµ nguyªn nh©n ph¸t sinh rñi ro trong thanh to¸n chuyÓn tiÒn. 57 Nh÷ng rñi ro th­êng gÆp trong thanh to¸n chuyÓn tiÒn. 57 Nguyªn nh©n ph¸t sinh rñi ro. 64 Bµi häc kinh nghiÖm trong xö lý rñi ro. 65 ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHNo VN. 67 ChiÕn l­îc ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHNo VN. 67 Môc tiªu. 67 §Þnh h­íng. 67 ThÕ m¹nh, thÕ yÕu, c¬ héi, th¸ch thøc. 69 3. Xu h­íng sö dông ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn trong t­¬ng lai. 72 Mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m hoµn thiÖn nghiÖp vô chuyÓn tiÒn 73 trong thanh to¸n quèc tÕ. N©ng cao tr×nh ®é vµ n¨ng lùc cho c¸n bé. 73 Hoµn hiÖn c¸c øng dông c«ng nghÖ. 76 Më réng quan hÖ ng©n hµng ®¹i lý. 80 Qu¶n trÞ rñi ro trong thanh to¸n chuyÓn tiÒn. 82 Gi¶i ph¸p cô thÓ vÒ kü thuËt nghiÖp vô. 83 Ph¸t triÓn dÞch vô t­ vÊn vÒ thanh to¸n quèc tÕ. 84 X©y dùng nguån vèn ngo¹i tÖ dåi dµo. 85 IV. Mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu. 86 KÕt luËn Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc Lêi nãi ®Çu Ngµy nay, xu thÕ toµn cÇu hãa, héi nhËp quèc tÕ trong ho¹t ®éng ng©n hµng ®· më ra nhiÒu c¬ héi vµ th¸ch thøc cho ngµnh ng©n hµng ViÖt Nam. Thêi c¬ tiÕp cËn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý cña c¸c n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn cao, trao ®æi hîp t¸c quèc tÕ trªn nhiÒu lÜnh vùc. Th¸ch thøc lµ ngµnh ng©n hµng ph¶i tham gia vµo mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng trong khi tr×nh ®é cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam cßn thÊp. NhÊt lµ trong lÜnh vùc thanh to¸n quèc tÕ, mét ho¹t ®éng phøc t¹p, ®a d¹ng mµ c¸c ng©n hµng ViÖt Nam cßn qu¸ Ýt kinh nghiÖm thùc tiÔn. C¹nh tranh ng©n hµng ngµy cµng quyÕt liÖt. BÊt kú mét s¬ suÊt nµo trong xö lý nghiÖp vô cña ng©n hµng ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro, mÊt tiÒn, mÊt uy tÝn trong thanh to¸n. V× vËy, c¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng lu«n ph¶i quan t©m nghiªn cøu ®Ó t×m ra c¸c gi¶i ph¸p nh»m ng¨n ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam. Mét trong nh÷ng nghiÖp vô ®ang ®­îc thùc hiÖn rÊt th­êng xuyªn t¹i c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ nghiÖp vô chuyÓn tiÒn. §©y lµ mét ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ riªng biÖt nh­ng ®ång thêi còng lµ kh©u cuèi cïng cña tÊt c¶ c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ kh¸c. Nã liªn quan ®Õn nh÷ng kho¶n tiÒn chuyÓn ®i vµ ®Õn gi÷a kh¸ch hµng trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Víi vai trß lµ mét trong bèn ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh lín t¹i ViÖt Nam, mçi n¨m cã ®Õn hµng ngh×n tû ®ång ®­îc chuyÓn qua hÖ thèng thanh to¸n cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam (NHNo VN). MÆc dï trong nh÷ng n¨m qua, NHNo VN ®· kh«ng ngõng ®æi míi vµ n©ng cao quy tr×nh nghiÖp vô chuyÓn tiÒn ®Ó phôc vô kh¸ch hµng ®­îc tèt h¬n, nh­ng do tr×nh ®é c«ng nghÖ, tr×nh ®é nh©n viªn vµ c¸n bé qu¶n lý cßn nhiÒu bÊt cËp, l¹i ®øng tr­íc sù c¹nh tranh gay g¾t, nªn trong qu¸ tr×nh thanh to¸n chuyÓn tiÒn t¹i NHNo VN, vÒ chñ quan vµ kh¸ch quan vÉn cßn tån t¹i nh÷ng v­íng m¾c dÉn ®Õn rñi ro cho c¶ kh¸ch hµng vµ Ng©n hµng. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã, em ®· chän ®Ò tµi "Thùc tr¹ng vµ mét sè gi¶i ph¸p hoµn thiÖn ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam" lµm néi dung nghiªn cøu cña khãa luËn tèt nghiÖp. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: Ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ t¹i NHNo VN. Môc ®Ých cña ®Ò tµi: Trªn cë së nghiªn cøu thùc tÕ t×nh h×nh thanh to¸n quèc tÕ b»ng ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn t¹i NHNo VN ®Ó ph©n tÝch nh÷ng rñi ro cã thÓ gÆp ph¶i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nh»m ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc rñi ro, hoµn thiÖn nghiÖp vô chuyÓn tiÒn t¹i NHNo VN. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: Lµ ph­¬ng ph¸p ®i tõ c¸i chung ®Õn c¸i riªng, nghiªn cøu, thèng kª, ph©n tÝch vµ tæng hîp c¸c nguån tµi liÖu, ho¹t ®éng thùc tiÔn cña NHNo VN cïng kiÕn thøc ®· ®­îc trang bÞ trong nhµ tr­êng ®Ó ®Ò tµi võa cã tÝnh chuyªn ®Ò võa cã tÝnh x¸c thùc, h÷u Ých vµ kh¶ thi. KÕt cÊu cña khãa luËn: Gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ thanh to¸n quèc tÕ vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ b»ng ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn t¹i NHNo VN. Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn nghiÖp vô chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ t¹i NHNo VN. Víi thêi gian nghiªn cøu thùc hiÖn ®Ò tµi vµ tr×nh ®é h¹n chÕ, khãa luËn tèt nghiÖp nµy kh«ng tr¸nh khái cßn nhiÒu thiÕu sãt, khiÕm khuyÕt. T¸c gi¶ rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy, c« gi¸o vµ c¸c b¹n sinh viªn ®Ó cã ®iÒu kiÖn hoµn thiÖn kiÕn thøc cña m×nh. Nh©n dÞp nµy t«i xin bµy tá lêi c¸m ¬n tíi c¸c thÇy, c« gi¸o tr­êng ®¹i häc Ngo¹i Th­¬ng, ®Æc biÖt lµ c« §Æng ThÞ Nhµn, ng­êi ®· nhiÖt t×nh trùc tiÕp h­íng dÉn vµ gióp ®ì t«i nh÷ng gîi ý bæ Ých ®Ó t«i cã thÓ hoµn thµnh khãa luËn nµy. Ch­¬ng I lý luËn chung vÒ thanh to¸n quèc tÕ vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn Tæng quan vÒ thanh to¸n quèc tÕ. Kh¸i niÖm vµ c¬ së h×nh thµnh thanh to¸n quèc tÕ. LÞch sö vµ thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi ®· chøng minh r»ng kinh tÕ cña mét quèc gia kh«ng thÓ ph¸t triÓn víi mét chÝnh s¸ch “®ãng cöa”, chØ tr«ng vµo tÝch lòy vµ trao ®æi trong ph¹m vi n­íc ®ã mµ ph¶i biÕt ph¸t huy mÆt m¹nh trong n­íc, tËn dông kh¶ n¨ng cã lîi tõ bªn ngoµi, biÕt kÕt hîp søc m¹nh d©n téc vµ søc m¹nh thêi ®¹i trong hîp t¸c kinh tÕ, giao l­u bu«n b¸n, nghÜa lµ ph¶i cã giao dÞch vµ quan hÖ víi n­íc kh¸c. Mèi quan hÖ kinh tÕ lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc chÝnh lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i gi÷a c¸c quèc gia. Mèi quan hÖ nµy bao gåm nhiÒu lÜnh vùc: kinh tÕ, chÝnh trÞ, ngo¹i giao, v¨n hãa, hîp t¸c khoa häc kü thuËt… trong ®ã quan hÖ vÒ kinh tÕ chiÕm vÞ trÝ quan träng, nã lµ c¬ së cho c¸c mèi quan hÖ quèc tÕ kh¸c. Qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµy ®Òu liªn quan tíi tµi chÝnh, tÊt yÕu lµm n¶y sinh nh÷ng nhu cÇu chi tr¶, thanh to¸n gi÷a c¸c chñ thÓ ë c¸c quèc gia kh¸c nhau. Tõ ®ã còng lµm xuÊt hiÖn nhu cÇu thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. Thanh to¸n quèc tÕ lµ viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô chi tr¶ vÒ tiÒn tÖ ph¸t sinh trªn c¬ së c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ phi kinh tÕ gi÷a c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc nµy víi c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc kh¸c, hay gi÷a c¸c quèc gia, chÝnh phñ víi c¸c tæ chøc quèc tÕ, th«ng qua quan hÖ gi÷a c¸c ng©n hµng cña c¸c n­íc liªn quan. HiÓu theo nghÜa réng, khi cã sù di chuyÓn c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­ nhËp khÈu, nhËn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi, nhËn c¸c kho¶n nî gèc vµ l·i ®Õn h¹n, dÞch vô thu ngo¹i tÖ, nhËn tÝn dông cña n­íc ngoµi vµ c¸c yÕu tè ®Çu ra nh­ xuÊt khÈu, ®Çu t­ ra n­íc ngoµi hoÆc cho vay, tr¶ vèn vµ l·i cho n­íc ngoµi… cña mét n­íc sÏ cã sù di chuyÓn ng­îc l¹i cña c¸c h­íng tiÒn tÖ. ViÖc thanh to¸n c¸c h­íng tiÒn tÖ nh­ vËy gi÷a ng­êi c­ tró vµ nh÷ng ng­êi phi c­ tró mµ kÕt qu¶ cña nã sÏ lµm t¨ng hoÆc gi¶m dù tr÷ ngo¹i tÖ cña mét n­íc th× ®­îc coi lµ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. Kh¸c víi thanh to¸n néi ®Þa, thanh to¸n quèc tÕ th­êng g¾n víi viÖc trao ®æi ®ång tiÒn cña n­íc nµy sang ®ång tiÒn cña mét n­íc kh¸c. §ång tiÒn thanh to¸n ph¶i lµ ngo¹i tÖ ®èi víi Ýt nhÊt mét bªn. §ång tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ cã thÓ tån t¹i d­íi d¹ng tiÒn mÆt hoÆc tiÒn tÝn dông nh­ng hiÖn nay phÇn lín c¸c giao dÞch chi tr¶ ®Òu ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c lÖnh chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn tÝn, b»ng th­ hoÆc qua c¸c ñy nhiÖm thu, chi hé vµ c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n nh­ hèi phiÕu, sÐc… D­íi gi¸c ®é kinh tÕ, c¸c quan hÖ quèc tÕ ®­îc ph©n chia thµnh hai lo¹i: quan hÖ mËu dÞch vµ quan hÖ phi mËu dÞch. Do ®ã thanh to¸n quèc tÕ còng bao gåm hai lo¹i: Thanh to¸n mËu dÞch vµ thanh to¸n phi mËu dÞch. Thanh to¸n phi mËu dÞch lµ quan hÖ thanh to¸n kh«ng liªn quan ®Õn hµng hãa còng nh­ viÖc cung øng lao vô, nã kh«ng mang tÝnh chÊt th­¬ng m¹i. §ã lµ nh÷ng kho¶n thanh to¸n liªn quan ®Õn chi phÝ cña c¸c c¬ quan ngo¹i giao, ngo¹i th­¬ng ë n­íc së t¹i; c¸c chi phÝ vÒ vËn chuyÓn, ®i l¹i cña c¸c ®oµn kh¸ch nhµ n­íc, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n; c¸c nguån tiÒn, quµ biÕu, trî cÊp cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong n­íc vµ ng­îc l¹i… Thanh to¸n mËu dÞch lµ quan hÖ thanh to¸n dùa trªn cë së trao ®æi hµng hãa vµ c¸c dÞch vô th­¬ng m¹i theo gi¸ c¶ quèc tÕ. VÒ c¬ b¶n, thanh to¸n quèc tÕ ph¸t sinh trªn cë së ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, nã ph¶n ¸nh sù vËn ®éng cã tÝnh chÊt ®éc lËp t­¬ng ®èi cña gi¸ trÞ trong qu¸ tr×nh chu chuyÓn hµng hãa vµ t­ b¶n gi÷a c¸c quèc gia. Nh­ vËy, nÕu kh©u thanh to¸n quèc tÕ ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng, an toµn vµ chÝnh x¸c th× nã ®· trùc tiÕp t¸c ®éng vµo viÖc rót ng¾n thêi gian lu©n chuyÓn vèn, gi¶m bít vµ kh¾c phôc nh÷ng rñi ro liªn quan tíi sù biÕn ®éng cña tiÒn tÖ, tíi kh¶ n¨ng thanh to¸n cña con nî, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn vµ më réng ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cña mçi n­íc. Do ®ã, thanh to¸n quèc tÕ trë thµnh mét yÕu tè quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc ngo¹i th­¬ng. Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ. Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. VÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung, xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. §Æc biÖt trong bèi c¶nh hiÖn nay khi mçi quèc gia ®Òu ®Æt ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ë vÞ trÝ hµng ®Çu, coi ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ con ®­êng tÊt yÕu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ n­íc m×nh. Thanh to¸n quèc tÕ lµ kh©u then chèt cuèi cïng ®Ó khÐp kÝn mét chu tr×nh mua b¸n hµng hãa hay trao ®æi dÞch vô. Nhê cã ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ mµ c¸c kho¶n tÝn dông, ®Çu t­, mäi giao dÞch ®èi ngo¹i míi cã thÓ thùc hiÖn ®­îc. ViÖc tæ chøc thanh to¸n ®­îc tiÕn hµnh nhanh chãng, an toµn vµ chÝnh x¸c lµ ®¶m b¶o gi¶i quyÕt ®­îc mèi quan hÖ l­u th«ng hµng hãa – tiÒn tÖ gi÷a c¸c bªn giao dÞch. VÒ mÆt kinh doanh, thanh to¸n thÓ hiÖn chÊt l­îng cña kinh doanh, nãi lªn hiÖu qu¶ kinh tÕ vÒ tµi chÝnh trong ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn tiÒn tÖ th­êng xuyªn biÕn ®éng, kh¶ n¨ng thanh to¸n cña con nî bÊp bªnh, rñi ro trong viÖc thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n ngµy cµng cao, vÞ trÝ vµ vai trß cña ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cµng v× thÕ mµ ®­îc kh¼ng ®Þnh h¬n. Thanh to¸n quèc tÕ kh«ng nh÷ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn hµng hãa xuÊt nhËp khÈu, lµm cho c¸c hîp ®ång ngo¹i th­¬ng ®­îc thùc hiÖn an toµn, gi¶m bít chi phÝ kinh doanh do kh«ng ph¶i thanh to¸n tiÒn mÆt mµ cßn t¹o uy tÝn thanh to¸n gi÷a c¸c bªn, gãp phÇn më réng c¸c ph­¬ng thøc hîp t¸c gi÷a c¸c n­íc, t¹o c¬ së cho mèi quan hÖ lµm ¨n l©u dµi. Kh«ng nh÷ng thÕ, ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ qua hÖ thèng ng©n hµng cßn gióp cho chóng ta thu phÝ dÞch vô nh»m c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Nh­ vËy, cã thÓ nãi, th­¬ng m¹i quèc tÕ cã ®­îc më réng hay kh«ng mét phÇn nhê vµo ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cã ®­îc thùc hiÖn tèt hay kh«ng. Tãm l¹i, thanh to¸n quèc tÕ trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i nãi riªng vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung cã mét vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng. Nã lµ mét m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu trong toµn bé sîi d©y chuyÓn kÓ tõ khi chuÈn bÞ ®Çu vµo cho s¶n xuÊt cho ®Õn khi thu ®­îc tiÒn vÒ. Thanh to¸n quèc tÕ lµ mét ngµnh dÞch vô thuéc lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i, nã gãp phÇn kh«ng nhá trong viÖc thóc ®Èy ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn vµ lµ yÕu tè quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia. NhËn thøc ®­îc vai trß quan träng cña thanh to¸n quèc tÕ, ChÝnh phñ ngµy cµng quan t©m h¬n tíi vÊn ®Ò nµy, t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ®­îc më réng, tiÕn hµnh nhanh chãng, thuËn lîi b»ng viÖc c¶i c¸ch hÖ thèng ng©n hµng v× ng©n hµng ®ãng vai trß rÊt quan träng trong hÖ thèng thanh to¸n: cung cÊp c¸c dÞch vô bï trõ vµ tæ chøc phôc vô thanh to¸n quèc tÕ. Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. Thanh to¸n quèc tÕ lµ chøc n¨ng ng©n hµng quèc tÕ cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. Trong c¸c lÜnh vùc kinh doanh cña ng©n hµng, chøc n¨ng thanh to¸n quèc tÕ ra ®êi tõ t­¬ng ®èi sím. Nã ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së ph¸t triÓn c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mét n­íc vµ ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc nhµ n­íc giao ®éc quyÒn lµm c«ng t¸c thanh to¸n nµy. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cÇn ®Õn sù can thiÖp, trî gióp vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh cña ng©n hµng. Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®øng ra víi vai trß trung gian thanh to¸n trong c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. B»ng uy tÝn cña m×nh, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt vµ nh÷ng kinh nghiÖm trong nghiÖp vô, ng©n hµng gióp cho qu¸ tr×nh thanh to¸n cña kh¸ch hµng ®­îc tiÕn hµnh an toµn, nhanh chãng, tiÖn lîi. Ng©n hµng t­ vÊn, b¶o vÖ quyÒn lîi cña kh¸ch hµng vµ trong tr­êng hîp cÇn thiÕt cßn cã thÓ lµ nhµ tµi trî cho kh¸ch hµng trong qu¸ tr×nh thanh to¸n. V× vËy, ng©n hµng th­¬ng m¹i cã thÓ gãp phÇn gi¶m thiÓu rñi ro cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, t¹o t©m lý an t©m, tin t­ëng cho c¸c bªn trong c¸c giao dÞch víi n­íc ngoµi. Thùc hiÖn chøc n¨ng thanh to¸n quèc tÕ do Nhµ n­íc giao cho, ng©n hµng còng ®ång thêi thùc hiÖn lu«n chøc n¨ng trùc tiÕp qu¶n lý ngo¹i hèi vµ gi¸m s¸t t×nh h×nh kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu theo ®óng chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i mµ Nhµ n­íc ®· ®Ò ra. VÒ phÝa ng©n hµng, thanh to¸n quèc tÕ lµ mét lo¹i h×nh ho¹t ®éng ®em l¹i thu nhËp ®¸ng kÓ trªn c¬ së thu phÝ thanh to¸n. H¬n n÷a, so víi c¸c lÜnh vùc kinh doanh kh¸c cña ng©n hµng, thanh to¸n quèc tÕ ®­îc xem lµ t­¬ng ®èi an toµn mµ l¹i kh«ng ph¶i bá vèn v× ng©n hµng chØ ®ãng vai trß trung gian. Ngoµi chøc n¨ng lµ mét lÜnh vùc kinh doanh ®éc lËp, thanh to¸n quèc tÕ cßn bæ sung, hç trî cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña ng©n hµng vµ ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng©n hµng më réng quy m« ho¹t ®éng. Thanh to¸n quèc tÕ lµ kh©u cuèi cïng cña ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, tµi trî xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c dÞch vô ng©n hµng quèc tÕ kh¸c. Th«ng qua ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ, ng©n hµng cã ®­îc nh÷ng quan hÖ ®¹i lý víi ng©n hµng vµ ®èi t¸c n­íc ngoµi. ViÖc thiÕt lËp m¹ng l­íi ng©n hµng ®¹i lý gióp cho ng©n hµng gi¶m bít viÖc thanh to¸n vßng vÌo qua trung gian vµ cã thÓ sö dông nhiÒu lo¹i ngo¹i tÖ kh¸c nhau. Kh«ng nh÷ng thÕ, ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cßn lµm gãp phÇn t¨ng nguån vèn l­u ®éng trong kinh doanh cho ng©n hµng th«ng qua viÖc lîi dông kho¶n ngo¹i tÖ cña ng©n hµng n­íc ngoµi më t¹i tµi kho¶n ng©n hµng m×nh hay nh÷ng kho¶n ký quü cña kh¸ch hµng. V× vËy, ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ®­îc më réng vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao sÏ gãp phËn më réng thÞ tr­êng, t¨ng c­êng c¸c mèi quan hÖ vµ n©ng cao uy tÝn cho ng©n hµng trong hÖ thèng ng©n hµng quèc tÕ. Trªn cë së ®ã nã gãp phÇn gióp ng©n hµng nhËn ®­îc nguån vèn tµi trî, nh÷ng kho¶n vay ­u ®·i hay ®Çu t­ tÝn dông tõ thÞ tr­êng tµi chÝnh thÕ giíi. Nh­ vËy cã thÓ thÊy, thanh to¸n quèc tÕ cã mét vÞ trÝ vµ vai trß v« cïng quan träng ®èi víi ho¹t ®éng cña ng©n hµng th­¬ng m¹i. L­îng thanh to¸n qua ng©n hµng cµng lín chøng tá ng©n hµng ho¹t ®éng cµng m¹nh, cã hiÖu qu¶ vµ cã uy tÝn. Nã võa lµ mét yÕu tè gióp ng©n hµng n©ng cao hiÖu qu¶ võa cã thÓ ®­îc coi lµ mét chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ng©n hµng. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ. Ph­¬ng thøc thanh to¸n lµ c¸ch thøc ng­êi h­ëng lîi ®ßi tiÒn ng­êi tr¶ tiÒn vµ ng­êi tr¶ tiÒn tr¶ tiÒn cho ng­êi h­ëng lîi. Trong thanh to¸n quèc tÕ cã nhiÒu ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c nhau. Mçi ph­¬ng thøc ®Òu cã ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm, thÓ hiÖn thµnh m©u thuÉn quyÒn lîi gi÷a ng­êi thanh to¸n vµ ng­êi ®­îc thanh to¸n. Khi lùa chän ph­¬ng thøc thanh to¸n, ng­êi ta ph¶i tïy thuéc vµo quan hÖ gi÷a ng­êi h­ëng lîi vµ ng­êi tr¶ tiÒn, kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ng­êi tr¶ tiÒn vµ ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng lµm ph¸t sinh nhu cÇu thanh to¸n, nh­ng xÐt cho cïng viÖc sö dông ph­¬ng thøc nµo còng ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña ng­êi h­ëng lîi lµ thu tiÒn nhanh, ®Çy ®ñ, ®óng vµ tõ yªu cÇu cña ng­êi tr¶ tiÒn lµ nhËn ®­îc hµng hãa, dÞch vô ®óng sè l­îng, chÊt l­îng vµ ®óng h¹n. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ ®­îc chia thµnh hai nhãm: Nhãm c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n kh«ng phô thuéc chøng tõ: Ng­êi ta cßn gäi ®©y lµ nhãm c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n thùc giao thùc thanh v× chóng kh«ng ®ßi hái ph¶i cã chøng tõ lµm c¨n cø ®Ó ®ßi tiÒn vµ tr¶ tiÒn gi÷a c¸c bªn, do ®ã chóng chØ th­êng ®­îc sö dông khi c¸c bªn tin t­ëng lÉn nhau, ë gÇn nhau, gi¸ trÞ cña kho¶n tiÒn thanh to¸n kh«ng lín hoÆc sö dông trong thanh to¸n phi mËu dÞch. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n thuéc nhãm nµy bao gåm: Ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn: lµ ph­¬ng thøc mµ trong ®ã kh¸ch hµng (ng­êi tr¶ tiÒn) yªu cÇu ng©n hµng cña m×nh chuyÓn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho mét ng­êi kh¸c (ng­êi h­ëng lîi) ë mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh b»ng ph­¬ng tiÖn chuyÓn tiÒn do kh¸ch hµng yªu cÇu. Ph­¬ng thøc ghi sæ: lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã ng­êi b¸n sau khi ®· hoµn thµnh giao hµng hoÆc cung cÊp dÞch vô cho ng­êi mua sÏ më mét quyÓn sæ hoÆc mét tµi kho¶n trªn ®ã ghi nî ng­êi mua theo tõng chuyÕn giao hµng cßn ng­êi mua theo ®Þnh kú (th¸ng, quý, n¨m) sÏ quyÕt to¸n quyÓn sæ ®ã. Ph­¬ng thøc thanh to¸n b»ng th­ b¶o ®¶m cña ng©n hµng: lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã ng©n hµng cña ng­êi nhËp khÈu theo yªu cÇu cña ng­êi nhËp khÈu sÏ ph¸t hµnh cho ng­êi xuÊt khÈu mét bøc th­ b¶o ®¶m sau khi hµng hãa ®Õn mét ®Þa ®iÓm quy ®Þnh sÏ tr¶ tiÒn hµng cho ng­êi xuÊt khÈu. Nhãm c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n phô thuéc chøng tõ. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n nµy ®ßi hái ph¶i cã chøng tõ lµm c¨n cø ®Ó thanh to¸n. ChÝnh v× vËy mµ ph¹m vi sö dông cña chóng réng h¬n vµ møc ®é an toµn cao h¬n so víi nhãm c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n trªn. C¸c ph­¬ng thanh to¸n thuéc nhãm nµy bao gåm: Ph­¬ng thøc nhê thu: lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã c¸c ng©n hµng tiÕp nhËn c¸c chøng tõ theo ®óng c¸c chØ thÞ ®Ó nhËn ®­îc viÖc thanh to¸n hoÆc chÊp nhËn thanh to¸n cña kh¸ch hµng hoÆc giao c¸c chøng tõ cho kh¸ch hµng theo c¸c chØ thÞ ®· nhËn ®­îc. Ph­¬ng thøc tÝn dông chøng tõ: lµ mét sù tháa thuËn b»ng v¨n b¶n trong ®ã mét ng©n hµng (ng©n hµng më th­ tÝn dông) theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng (ng­êi yªu cÇu më th­ tÝn dông) hoÆc nh©n danh chÝnh m×nh sÏ ph¸t hµnh mét bøc th­ cam kÕt tr¶ tiÒn cho ng­êi h­ëng lîi hoÆc chÊp nhËn c¸c hèi phiÕu do ng­êi h­ëng lîi ký ph¸t khi ng­êi h­ëng lîi xuÊt tr×nh ®­îc c¸c chøng tõ phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn ®Æt ra trong bøc th­ ®ã. Ph­¬ng thøc th­ ñy th¸c mua: lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n mµ ng©n hµng cña ng­êi nhËp khÈu yªu cÇu ng©n hµng cña ng­êi xuÊt khÈu ph¸t hµnh mét th­ ñy th¸c mua cam kÕt sÏ mua l¹i c¸c hèi phiÕu cña ng­êi xuÊt khÈu víi ®iÒu kiÖn ng­êi xuÊt khÈu xuÊt tr×nh mét bé chøng tõ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña th­ ñy th¸c. Trong thùc tÕ thanh to¸n quèc tÕ t¹i c¸c ng©n hµng ë ViÖt Nam hiÖn nay, ng­êi ta th­êng chØ sö dông ba ph­¬ng thøc thanh to¸n: phæ biÕn nhÊt lµ tÝn dông chøng tõ, sau lµ ®Õn chuyÓn tiÒn vµ mét sè l­îng nhá c¸c giao dÞch sö dông ph­¬ng thøc nhê thu v× ®©y lµ ba ph­¬ng thøc thanh to¸n cã nhiÒu ­u ®iÓm vµ phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ còng nh­ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ë ViÖt Nam. Rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ. Kh¸i qu¸t vÒ rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ. Rñi ro lµ ®iÒu kh«ng tèt lµnh x¶y ra mét c¸ch bÊt ngê, kh«ng l­êng tr­íc ®­îc. Trong cuéc sèng hµng ngµy, rñi ro ®­îc xem nh­ mét sù viÖc ®em ®Õn sù nguy hiÓm, thÊt b¹i vµ tæn h¹i cho con ng­êi. Trong kinh doanh, rñi ro g©y tæn thÊt, mÊt m¸t vÒ tµi s¶n, lîi nhuËn cña nhµ kinh doanh. Ho¹t ®éng ng©n hµng lµ mét lÜnh vùc phøc t¹p, lu«n lu«n biÕn ®éng vµ møc ®é rñi ro cao. Rñi ro trong ho¹t ®éng ng©n hµng cã thÓ g©y ra nh÷ng mÊt m¸t, thiÖt h¹i cho thu nhËp, tµi s¶n cña c¶ kh¸ch hµng vµ ng©n hµng. Kh¸c víi thanh to¸n néi ®Þa, thanh to¸n quèc tÕ liªn quan ®Õn viÖc lu©n chuyÓn nh÷ng nguån vèn lín tõ n­íc nµy sang n­íc kh¸c, ®Õn viÖc chuyÓn ®æi gi÷a c¸c ®ång tiÒn cña c¸c quèc gia, nªn th­êng phøc t¹p h¬n vµ nguy c¬ rñi ro cao h¬n nhiÒu do sù biÕn ®éng cña tiÒn tÖ, sù kh¸c biÖt vÒ ng«n ng÷, tËp qu¸n, do vÞ trÝ ®Þa lý cña c¸c bªn c¸ch xa nhau lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng kiÓm so¸t toµn bé qu¸ tr×nh tõ l­u th«ng ®Õn thanh to¸n… Rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ lµ sù thiÖt h¹i, mÊt m¸t x¶y ra cho c¸c bªn liªn quan khi mét quy tr×nh thanh to¸n bÞ vi ph¹m, hay do chÝnh nh÷ng ®Æc tr­ng cña ho¹t ®éng nµy g©y ra. Rñi ro trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cã thÓ x¶y ra ®èi víi tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan: §èi víi ng­êi mua: §· thanh to¸n tiÒn nh­ng kh«ng nhËn ®­îc hµng hoÆc ph¶i nhËn hµng kh«ng ®óng quy c¸ch, sè l­îng, chÊt l­îng… §èi víi ng­êi b¸n: §· giao hµng nh­ng kh«ng thu ®­îc tiÒn hay thu håi tiÒn chËm. §èi víi c¸c ng©n hµng liªn quan: Do tr×nh ®é n¨ng lùc h¹n chÕ, sai sãt trong nghiÖp vô hoÆc do nguêi mua, ng­êi b¸n thiÕu trung thùc, hoÆc do biÕn ®éng tû gi¸… Ph©n lo¹i rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ. Tïy theo c¨n cø ph©n lo¹i kh¸c nhau, rñi ro cã thÓ ®­îc ph©n chia theo ph¹m vi ho¹t ®éng, theo nguån gèc, theo b¶n chÊt t¸c ®éng hay tÝnh chÊt t¸c ®éng. C¨n cø theo ph¹m vi ho¹t ®éng: Rñi ro ®­îc chia thµnh hai lo¹i lµ rñi ro trong n­íc vµ rñi ro ngoµi n­íc. Rñi ro trong n­íc lµ nh÷ng rñi ro ph¸t sinh trong néi ®Þa khi thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc nh­: thu mua, chÕ biÕn, vËn chuyÓn, tËp kÕt hµng, lµm thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, lµm c¸c thñ tôc thanh to¸n… Rñi ro ngoµi n­íc lµ rñi ro trong qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn hµng hãa xuÊt nhËp khÈu, nh÷ng trôc trÆc trong thanh to¸n tiÒn ph¸t sinh tõ n­íc ngoµi. C¨n cø theo nguån gèc: Rñi ro ®­îc chia thµnh bèn lo¹i: Rñi ro do thiªn nhiªn, m«i tr­êng sèng. Rñi ro do bÊt æn vÒ chÝnh trÞ, v¨n hãa, x· héi nh­: ChiÕn tranh, néi chiÕn, ®¶o chÝnh, ®×nh c«ng, sù thay ®æi chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc… Rñi ro do c¸c yÕu tè kinh tÕ nh­: l¹m ph¸t, biÕn ®éng tû gi¸ hèi ®o¸i, l·i suÊt… Rñi ro do thay ®æi vÒ nhËn thøc, thãi quen cña con ng­êi nh­ mode, sù ­a thÝch… C¨n cø theo b¶n chÊt t¸c ®éng: Rñi ro ®­îc chia lµm hai lo¹i lµ rñi ro kh¸ch quan vµ rñi ro chñ quan. Rñi ro kh¸ch quan lµ nh÷ng rñi ro x¶y ra ngoµi dù ®o¸n vµ tÇm kiÓm so¸t cña con ng­êi. Lo¹i rñi ro nµy th­êng do c¸c ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn vµ m«i tr­êng sèng g©y ra. Rñi ro chñ quan lµ nh÷ng rñi ro do chÝnh con ng­êi t¹o ra, ®ã lµ nh÷ng rñi ro do sù lõa ®¶o hoÆc do sù thiÕu n¨ng lùc cña con ng­êi. C¨n cø theo tÝnh chÊt t¸c ®éng: Rñi ro ®­îc chia lµm hai lo¹i lµ rñi ro trùc tiÕp vµ rñi ro gi¸n tiÕp. Rñi ro trùc tiÕp lµ nh÷ng rñi ro mµ c¸c bªn chñ thÓ ph¶i chÞu khi thùc hiÖn nhiÖm vô cña m×nh. Rñi ro gi¸n tiÕp lµ nh÷ng rñi ro ¶nh h­ëng ®Õn c¸c chñ thÓ qua c¸c mèi quan hÖ d©y chuyÒn. Nãi tãm l¹i, dï lµ do nguyªn nh©n g× th× rñi ro vÉn lu«n song hµnh nh­ mét yÕu tè cña thanh to¸n quèc tÕ. V× vËy, c¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng lu«n ph¶i t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó dù ®o¸n, phßng ngõa vµ h¹n chÕ rñi ro nh­ ph©n tÝch vµ qu¶n trÞ rñi ro, thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô ®¶m b¶o, b¶o l·nh ng©n hµng, ho¹t ®éng tÝn dông cña c¸c tæ chøc tiÒn tÖ, tµi chÝnh quèc tÕ… ®Ó hç trî cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ nh»m ®¹t hiÖu qu¶ cao trong kinh doanh còng nh­ n©ng cao uy tÝn cña m×nh. ph­¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ. Kh¸i niÖm. Ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã kh¸ch hµng (ng­êi tr¶ tiÒn) yªu cÇu ng©n hµng cña m×nh chuyÓn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho mét ng­êi kh¸c (ng­êi h­ëng lîi) ë mét ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh b»ng mét ph­¬ng tiÖn chuyÓn tiÒn do kh¸ch hµng yªu cÇu. §©y lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n ®¬n gi¶n nhÊt vµ xuÊt hiÖn sím nhÊt trong lÞch sö c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n. Thanh to¸n chuyÓn tiÒn lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n trùc tiÕp gi÷a ng­êi chuyÓn tiÒn vµ ng­êi nhËn tiÒn. Ng©n hµng khi thùc hiÖn viÖc chuyÓn tiÒn vµ tr¶ tiÒn chØ ®ãng vai trß trung gian thanh to¸n theo sù ñy nhiÖm cña kh¸ch hµng mµ kh«ng bÞ rµng buéc g× ®èi víi c¶ hai bªn. NÕu c¨n cø vµo ph­¬ng tiÖn chuyÓn tiÒn th× cã hai h×nh thøc chuyÓn tiÒn: ChuyÓn tiÒn b»ng th­ (Mail Transfer – M/T): lµ viÖc ng©n hµng theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng (ng­êi chuyÓn tiÒn) lËp lÖnh chuyÓn tiÒn b»ng th­ ®Ó göi cho ng­êi h­ëng lîi. H×nh thøc chuyÓn tiÒn nµy cã ­u ®iÓm lµ chi phÝ thÊp nh÷ng tèc ®é chËm vµ ®é an toµn thÊp v× th­ ®­îc göi qua ®­êng b­u ®iÖn nªn hiÖn nµy ng­êi ta gÇn nh­ kh«ng sö dông h×nh thøc nµy trong thanh to¸n quèc tÕ. ChuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn (Telegaphic Transfer – T/T): lµ viÖc ng©n hµng theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng lËp lÖnh chuyÓn tiÒn b»ng ®iÖn ®Ó göi cho ng­êi h­ëng lîi. §iÖn chuyÓn tiÒn cã thÓ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua truyÒn tin Telex hoÆc qua hÖ thèng SWIFT. H×nh thøc chuyÓn tiÒn nµy tuy chi phÝ cao h¬n chuyÓn tiÒn b»ng th­ nh­ng cã ­u ®iÓm lµ tèc ®é nhanh vµ ®é an toµn cao. C¸c bªn liªn quan. Ng­êi yªu cÇu chuyÓn tiÒn: Ng­êi yªu cÇu chuyÓn tiÒn lµ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc, Nhµ n­íc cã nhu cÇu chuyÓn tiÒn tõ trong n­íc ra n­íc ngoµi vµ ng­îc l¹i. Tïy theo môc ®Ých cña ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn, ng­êi chuyÓn tiÒn cã thÓ lµ: Trong ho¹t ®éng tÝn dông: Ng­êi yªu cÇu chuyÓn tiÒn lµ chñ nî vµo thêi ®iÓm cÊp tÝn dông, lµ con nî vµo thêi ®iÓm tr¶ tÝn dông. Trong ho¹t ®éng ®Çu t­: Ng­êi yªu cÇu chuyÓn tiÒn cã thÓ lµ nhµ ®Çu t­ chuyÓn tiÒn vµo n­íc nhËn ®Çu t­ hoÆc lµ ®¬n vÞ nhËn ®Çu t­ chuyÓn tiÒn tr¶ l·i. Trong ho¹t ®éng kiÒu hèi: ng­êi yªu cÇu chuyÓn tiÒn lµ kiÒu bµo chuyÓn tiÒn vÒ n­íc. Trong ngo¹i th­¬ng: ng­êi chuyÓn tiÒn lµ nhµ nhËp khÈu. Trong chuyÓn tiÒn liªn ng©n hµng: ng­êi chuyÓn tiÒn lµ ng©n hµng ®iÒu chuyÓn vèn gi÷a c¸c chi nh¸nh cña mét ng©n hµng hoÆc gi÷a c¸c ng©n hµng víi nhau. Ng­êi h­ëng lîi (ng­êi nhËn tiÒn): Trong chuyÓn tiÒn quèc tÕ, ng­êi h­ëng lîi cã thÓ lµ bÊt cø c¸ nh©n, tæ chøc nµo ®­îc ng­êi yªu cÇu chuyÓn tiÒn chØ ®Þnh, ®ã cã thÓ lµ chñ nî, con nî (®èi víi ho¹t ®éng tÝn dông); nhµ ®Çu t­ hoÆc ®¬n vÞ tiÕp nhËn vèn ®Çu t­ (®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­); ng­êi nhËn tiÒn kiÒu hèi; ng­êi xuÊt khÈu (®èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng); hoÆc lµ ng©n hµng (®èi víi ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn liªn ng©n hµng). Ng©n hµng: C¸c ng©n hµng cã thÓ tham gia vµo nghiÖp vô chuyÓn tiÒn víi hai vai trß: Vai trß trung gian vµ thu phÝ dÞch vô. Ng©n hµng lµ chñ thÓ chuyÓn tiÒn hoÆc nhËn tiÒn ®Ó phôc vô cho nhu cÇu chuyÓn tiÒn cña b¶n th©n m×nh. Ph¶i cã Ýt nhÊt hai ng©n hµng tham gia vµo quy tr×nh cña nghiÖp vô chuyÓn tiÒn lµ ng©n hµng ®¹i diÖn cho ng­êi chuyÓn tiÒn (gäi lµ ng©n hµng chuyÓn tiÒn) vµ ng©n hµng ®¹i diÖn cho ng­êi h­ëng lîi (gäi lµ ng©n hµng ®¹i lý). §Ó cã thÓ thùc hiÖn ®­îc viÖc chuyÓn tiÒn, gi÷a c¸c ng©n hµng nµy ph¶i cã quan hÖ ®¹i lý víi nhau. Cã hai lo¹i quan hÖ ®¹i lý: Ng©n hµng ®¹i lý tµi kho¶n: lµ ng©n hµng mµ ng©n hµng chuyÓn tiÒn cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ®ã. C¸c tµi kho¶n nµy ®­îc gäi lµ tµi kho¶n NOSTRO vµ VOSTRO. Tµi kho¶n NOSTRO: lµ tµi kho¶n ngo¹i tÖ cña ng©n hµng n­íc m×nh ®Ó t¹i ng©n hµng n­íc ngoµi. Ng©n hµng ®¹i lý gi÷ tµi kho¶n NOSTRO th­êng lµ ng©n hµng cña n­íc cã ®ång tiÒn ®ã lµ b¶n tÖ. VÝ dô: tµi kho¶n NOSTRO cña ng©n hµng ViÖt Nam b»ng USD ®Ó t¹i mét sè ng©n hµng ë Mü. Tµi kho¶n VOSTRO: lµ tµi kho¶n b»ng ®ång néi tÖ cña ng©n hµng n­íc ngoµi ®Ó t¹i n­íc m×nh. VÝ dô: ®èi víi mét ng©n hµng ViÖt Nam, tµi kho¶n VOSTRO lµ tµi kho¶n VND cña ng©n hµng Mü ®Ó t¹i ng©n hµng ViÖt Nam. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn tiÒn quèc tÕ, viÖc h¹ch to¸n trªn tµi kho¶n NOSTRO hay VOSTRO lµ tïy thuéc vµo ®ång tiÒn thanh to¸n lµ néi tÖ hay ngo¹i tÖ. NÕu kh¸ch hµng muèn chuyÓn néi tÖ ra n­íc ngoµi th× h¹ch to¸n Cã vµo tµi kho¶n VOSTRO cña ng©n hµng ®¹i lý t¹i ng©n hµng chuyÓn tiÒn. NÕu kh¸ch hµng muèn chuyÓn ngo¹i tÖ ra n­íc ngoµi th× h¹ch to¸n Nî vµo tµi kho¶n NOSTRO cña ng©n hµng chuyÓn tiÒn t¹i ng©n hµng ®¹i lý. Ng©n hµng ®¹i lý giao dÞch: Ng©n hµng chuyÓn tiÒn kh«ng cã tµi kho¶n tiÒn göi t¹i ng©n hµng nµy mµ chØ th«ng qua c¸c ng©n hµng ®¹i lý giao dÞch ®Ó thuËn lîi trong viÖc trao ®æi th­ tõ ®iÖn tÝn vµ giao dÞch víi kh¸ch hµng. Cã bao nhiªu ng©n hµng tham gia vµo quy tr×nh chuyÓn tiÒn phô thuéc vµo m¹ng l­íi ng©n hµng ®¹i lý cña ng©n hµng chuyÓn tiÒn vµ sù lùa chän ng©n hµng ®¹i lý tr¶ tiÒn cña thanh to¸n viªn. NÕu t¹i n­íc ng­êi h­ëng lîi cã ng©n hµng ®¹i lý tµi kho¶n cña ng©n hµng chuyÓn tiÒn th× chØ cÇn hai ng©n hµng tham gia vµo quy tr×nh nghiÖp vô chuyÓn tiÒn lµ ng©n hµng chuyÓn tiÒn vµ ng©n hµng ®¹i lý tµi kho¶n cña nã t¹i n­íc ng­êi h­ëng lîi. NÕu t¹i n­íc ng­êi h­ëng lîi kh«ng cã ng©n hµng ®¹i lý tµi kho¶n cña ng©n hµng chuyÓn tiÒn th× ph¶i cã Ýt nhÊt lµ ba ng©n hµng tham gia vµo quy tr×nh chuyÓn tiÒn lµ ng©n hµng chuyÓn tiÒn, ng©n hµng ®¹i lý tµi kho¶n cña nã vµ ng©n hµng ®¹i lý giao dÞch cña nã t¹i n­íc ng­êi h­ëng lîi. Quy tr×nh nghiÖp vô. NH ®¹i lý NH chuyÓn tiÒn Ng­êi chuyÓn tiÒn Ng­êi h­ëng lîi 1 2 3._. 4 Giao dÞch th­¬ng m¹i: Sau khi tháa thuËn ®i ®Õn ký kÕt hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th­¬ng, ng­êi xuÊt khÈu thùc hiÖn viÖc cung øng hµng hãa, dÞch vô cho ng­êi nhËp khÈu, ®ång thêi chuyÓn giao bé chøng tõ hµng hãa cho ng­êi nhËp khÈu. Ng­êi chuyÓn tiÒn viÕt lÖnh chuyÓn tiÒn göi ®Õn ng©n hµng phôc vô m×nh. Trong tr­êng hîp ng­êi chuyÓn tiÒn lµ ng­êi nhËp khÈu th× ph¶i kiÓm tra hµng hãa vµ bé chøng tõ hµng hãa tr­íc khi lËp lÖnh yªu cÇu ng©n hµng chuyÓn tiÒn. Ng©n hµng tiÕn hµnh kiÓm tra lÖnh chuyÓn tiÒn vµ tµi kho¶n cña ng­êi chuyÓn tiÒn, nÕu hîp lÖ vµ ®ñ kh¶ n¨ng thanh to¸n th× ng©n hµng thùc hiÖn lÖnh chuyÓn tiÒn ®èi ngo¹i qua ng©n hµng ®¹i lý cña m×nh t¹i n­íc ng­êi h­ëng lîi. Tïy theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng, lÖnh nµy cã thÓ b»ng th­ hoÆc b»ng ®iÖn. §ång thêi, ng©n hµng chuyÓn tiÒn ghi Nî tµi kho¶n cña ng­êi chuyÓn tiÒn t¹i ng©n hµng m×nh. Ng©n hµng ®¹i lý chuyÓn tr¶ tiÒn cho ng­êi h­ëng lîi b»ng c¸ch b¸o Cã tµi kho¶n cña ng­êi h­ëng lîi. L­u ý: - B­íc (1) chØ ¸p dông trong tr­êng hîp thanh to¸n hµng hãa xuÊt nhËp khÈu. NÕu ng©n hµng chuyÓn tiÒn ®Ó phôc vô yªu cÇu cña chÝnh m×nh th× chØ cÇn thùc hiÖn b­íc (3). Tr­êng hîp ¸p dông ChuyÓn tiÒn lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n ®¬n gi¶n nhÊt, néi dung cña ph­¬ng thøc nµy lµ ng­êi chuyÓn tiÒn th«ng qua ng©n hµng chuyÓn tiÒn cho ng­êi h­ëng lîi. Ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn ®­îc ¸p dông trong c¶ thanh to¸n mËu dÞch vµ thanh to¸n phi mËu dÞch. ChuyÓn tiÒn ®Ó thanh to¸n mËu dÞch bao gåm chuyÓn tiÒn thanh to¸n hµng hãa xuÊt nhËp khÈu, chuyÓn tiÒn trong tÝn dông, chuyÓn tiÒn trong ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, ®iÒu chuyÓn vèn gi÷a c¸c tæ chøc tµi chÝnh… ChuyÓn tiÒn trong ngo¹i th­¬ng cã thÓ ®­îc thùc hiÖn tr­íc lóc giao hµng (ng­êi mua øng tr­íc cho ng­êi b¸n), ngay lóc giao hµng hoÆc sau lóc giao hµng. ChuyÓn tiÒn ®Ó thanh to¸n phi mËu dÞch bao gåm chuyÓn tiÒn trong ho¹t ®éng ®Çu t­, chuyÓn tr¶ c¸c kho¶n chi phÝ, chuyÓn tiÒn kiÒu hèi vµ c¸c tr­êng hîp kh¸c theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Sö dông ph­¬ng thøc thanh to¸n nµy cã ­u ®iÓm lµ thñ tôc thanh to¸n ®¬n gi¶n, thêi gian thùc hiÖn nhanh vµ chi phÝ th­êng kh«ng lín. Tuy nhiªn nh­ ®· nãi ë trªn, chuyÓn tiÒn lµ ph­¬ng thøc thuéc nhãm thanh to¸n kh«ng kÌm chøng tõ nªn møc ®é rñi ro cho ng­êi h­ëng lîi cao do viÖc thanh to¸n cã ®­îc thùc hiÖn hay kh«ng hoµn toµn phô thuéc vµo ý chÝ cña ng­êi chuyÓn tiÒn. V× vËy, ph­¬ng thøc nµy phï hîp nhÊt khi hai bªn cã ®· cã quan hÖ hîp t¸c l©u dµi, cã sù tÝn nhiÖm lÉn nhau vµ ng©n hµng tham gia thanh to¸n lµ ng©n hµng cã uy tÝn cao, kh¶ n¨ng thanh to¸n tèt. Ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn hiÖn nay ®­îc ¸p dông kh¸ réng r·i ë c¸c n­íc ph¸t triÓn do nh÷ng ­u ®iÓm cña nã. NÕu chØ tÝnh riªng thanh to¸n hµng hãa xuÊt nhËp khÈu th× tû träng cña ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn ®¹t gÇn 30% gi¸ trÞ thanh to¸n. Cßn nÕu tÝnh trªn gi¸ trÞ thanh to¸n quèc tÕ nãi chung, ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn chiÕm ®Õn h¬n 70%. ë n­íc ta, chuyÓn tiÒn Ýt ®­îc sö dông trong thanh to¸n ngo¹i th­¬ng, chØ kho¶ng 10% gi¸ trÞ thanh to¸n hµng hãa xuÊt nhËp khÈu vµ th­êng tËp trung ë mét sè ng©n hµng th­¬ng m¹i cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ; khi thanh to¸n nh÷ng hîp ®ång cã gi¸ trÞ nhá hoÆc kÕt hîp víi c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n kh¸c trong nh÷ng hîp ®ång cã ®iÒu kiÖn thanh to¸n hçn hîp b»ng nhiÒu ph­¬ng thøc kh¸c nhau; khi tr¶ tiÒn øng tr­íc, tiÒn thõa, tiÒn båi th­êng vµ nh÷ng chi phÝ mËu dÞch liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu. Tuy nhiªn, ph­¬ng thøc nµy l¹i ®­îc ¸p dông rÊt phæ biÕn trong c¸c tr­êng hîp thanh to¸n phi mËu dÞch nh­ chuyÓn tiÒn kiÒu hèi, chuyÓn tiÒn ®Çu t­, viÖn trî, thanh to¸n c¸c kho¶n phÝ… Ngoµi nh÷ng tr­êng hîp trªn víi vai trß lµ mét ph­¬ng thøc thanh to¸n ®éc lËp, chuyÓn tiÒn cßn lµ b­íc cuèi cïng cña tÊt c¶ ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ kh¸c vµ lµ kh©u kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña ng©n hµng. V× vËy nÕu xÐt theo nghÜa réng lµ chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ th× ®©y lµ nghiÖp vô ®­îc ¸p dông réng r·i nhÊt v× b¶n chÊt cña thanh to¸n quèc tÕ chÝnh lµ chuyÓn tiÒn. Rñi ro cña ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ. Mçi ph­¬ng thøc thanh to¸n ®Òu cã nh÷ng ­u, nh­îc ®iÓm nhÊt ®Þnh vµ c¸c nh­îc ®iÓm lµ mÇm mèng cña rñi ro. Nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, chuyÓn tiÒn lµ mét ph­¬ng thøc thanh to¸n ®¬n gi¶n, trong ®ã ng©n hµng chØ tham gia víi vai trß trung gian mµ kh«ng cã mét sù rµng buéc nµo. ChÝnh v× vËy mµ rñi ro ®èi víi c¸c bªn thanh to¸n cao, ®Æc biÖt lµ trong thanh to¸n hµng hãa xuÊt nhËp khÈu. Nh×n chung, viÖc sö dông ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ th­êng gÆp nh÷ng rñi ro sau: Rñi ro ®èi víi ng­êi b¸n vµ ng­êi mua trong thanh to¸n hµng hãa xuÊt nhËp khÈu. §èi víi ng­êi b¸n: Hµng ®· giao nh­ng ng­êi mua chËm thanh to¸n hoÆc kh«ng thanh to¸n do gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh hoÆc cè ý ch©y ú trong viÖc thanh to¸n. Ng­êi mua tõ chèi nhËn hµng khi gi¸ c¶ thÞ tr­êng cã xu h­íng gi¶m, do ®ã sÏ kh«ng thùc hiÖn viÖc thanh to¸n. §èi víi ng­êi mua: nÕu ng­êi mua sö dông ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn ®Ó mua hµng theo h×nh thøc tr¶ tiÒn tr­íc khi nhËn hµng th× cã thÓ gÆp nhiÒu rñi ro. Ng­êi b¸n thiÕu uy tÝn, giao hµng kh«ng ®óng sè l­îng, chÊt l­îng theo hîp ®ång. Ng­êi b¸n chËm giao hµng, chiÕm dông vèn cña ng­êi mua. Ng­êi b¸n kh«ng giao hµng do bÞ ph¸ s¶n hoÆc hñy hîp ®ång khi gi¸ c¶ thÞ tr­êng cã xu h­íng t¨ng. Rñi ro trong c¸c nghiÖp vô thanh to¸n kh¸c. Thanh to¸n nhÇm ng­êi h­ëng do s¬ suÊt cña ng©n hµng, do sù thiÕu cÈn thËn cña ng­êi chuyÓn tiÒn hoÆc do sù gian lËn cña ng­êi nhËn tiÒn. Thanh to¸n hai lÇn cho cïng mét lÖnh chuyÓn tiÒn do lçi cña m¸y mãc hoÆc cña thanh to¸n viªn. §iÖn thanh to¸n cña ng©n hµng kh«ng chÝnh x¸c tªn, ®Þa chØ ng­êi h­ëng hoÆc sai sè tµi kho¶n dÉn ®Õn ph¶i tra so¸t nhiÒu lÇn hoÆc kh«ng thanh to¸n ®­îc. Thanh to¸n chËm do cã sù sai sãt cña m¸y mãc, nh©n viªn thùc hiÖn hoÆc do sù kh¸c biÖt vÒ thêi gian. Ng©n hµng tr¶ tiÒn thanh to¸n cho ng­êi h­ëng sau khi ng©n hµng chuyÓn tiÒn ®· cã lÖnh hñy ®iÖn chuyÓn tiÒn. C¸c rñi ro nµy cã thÓ g©y thiÖt h¹i cho ng­êi chuyÓn tiÒn, ng­êi h­ëng lîi hoÆc cho c¶ hai bªn. NÕu ng©n hµng sö dông ph­¬ng thøc thanh to¸n nµy trong ho¹t ®éng kinh doanh cña chÝnh m×nh th× hä còng ph¶i chÞu nh÷ng rñi ro nh­ mét kh¸ch hµng. Cßn trong tr­êng hîp ng©n hµng ®øng ra víi vai trß lµ mét trung gian th× nh÷ng rñi ro cña kh¸ch hµng cã thÓ dÉn tíi viÖc mÊt uy tÝn vµ ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng cña ng©n hµng, do ®ã còng cã thÓ coi ®ã chÝnh lµ rñi ro cña ng©n hµng. KÕt luËn: Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng hãa trªn thÕ giíi g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tiÒn tÖ vµ l­u th«ng tiÒn tÖ. ViÖc xuÊt hiÖn ®ång tiÒn trong l­u th«ng vµ trao ®æi hµng hãa ®· t¹o tiÒn ®Ò vµ thóc ®Èy mËu dÞch quèc tÕ ph¸t triÓn. Cïng víi c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ngµy cµng ®a d¹ng vµ phong phó, ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ còng ngµy cµng trë nªn cÇn thiÕt vµ th­êng xuyªn h¬n. B»ng c¸c nghiÖp vô cña m×nh, ng©n hµng trë thµnh cÇu nèi gi÷a hai bªn mua b¸n c¸ch xa nhau ®Ó khÐp kÝn chu tr×nh mua b¸n, trao ®æi hµng hãa, dÞch vô. Khèi l­îng giao dÞch quèc tÕ lín vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®èi t¸c lµm ph¸t sinh ph­¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt vµ ng©n hµng ®øng ra víi vai trß trung gian chuyÓn tiÒn cho c¸c bªn, thùc hiÖn vÒ mÆt kü thuËt nh÷ng nghiÖp vô chu chuyÓn tiÒn víi n­íc ngoµi, ®¶m nhËn rñi ro g¾n liÒn víi ho¹t ®éng Êy. Sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ ®iÖn tö ®· t¹o mét b­íc ®ét ph¸ trong thanh to¸n quèc tÕ, gãp phÇn hoµn thiÖn quy tr×nh nghiÖp vô cña c¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n, h¹n chÕ rñi ro ®èi víi tÊt c¶ c¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×nh thanh to¸n. Nh÷ng thËp kû cuèi cïng cña thÕ kû XX ®· chøng kiÕn viÖc sö dông ngµy cµng nhiÒu c«ng nghÖ tù ®éng trong qu¸ tr×nh thanh to¸n vµ h¹ch to¸n víi sù ra ®êi cña hÖ thèng thanh to¸n bï trõ liªn ng©n hµng b»ng ®ång dollar Mü CHIPS (clearing house interbank payment system), hÖ thèng thanh to¸n bï trõ b»ng ®ång b¶ng Anh CHAP, råi m¹ng tµi chÝnh viÔn th«ng liªn ng©n hµng toµn cÇu SWIFT (society for world wide interbank financial telecommunication)… Nh÷ng hÖ thèng ®iÖn tö nµy cho phÐp c¸c ng©n hµng thùc hiÖn viÖc chuyÓn tiÒn vµ c¸c ®iÖn thanh to¸n mét c¸ch nhanh chãng, chÝnh x¸c, an toµn nhê vµo c¸c mÉu ®iÖn thèng nhÊt vµ m· ®iÖn mËt. MÆc dï ph¶i ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 90 míi b¾t ®Çu triÓn khai c¸c nghiÖp vô kinh doanh ®èi ngo¹i nh­ng c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i n­íc ta l¹i cã lîi thÕ lµ cã thÓ øng dông ngay nh÷ng thµnh tùu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®· ®­îc c¸c ng©n hµng kh¸c trªn thÕ giíi ®i tr­íc nghiªn cøu vµ thö nghiÖm. Trong nöa ®Çu cña thËp kû 90, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®· tõng b­íc øng dông c«ng nghÖ ng©n hµng ®iÖn tö vµo quy tr×nh thanh to¸n quèc tÕ vµ ®Õn n¨m 1995 ®· tham gia vµo m¹ng SWIFT. §Õn nay, cã thÓ nãi phÇn lín c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i lín cña ViÖt Nam, mµ Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam lµ mét vÝ dô, ®· cã thÓ ®¸p øng ®­îc hÇu hÕt c¸c nhu cÇu cña kh¸ch hµng thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ phï hîp víi tiªu chuÈn ng©n hµng hiÖn ®¹i. HiÖn nay, mét trong nh÷ng nghiÖp vô ng©n hµng t¹i n­íc ta ®· ®­îc c¶i thiÖn rÊt nhiÒu nhê vµo viÖc øng dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ chuyÓn tiÒn quèc tÕ. Trong ch­¬ng II tiÕp theo ®©y chóng ta sÏ ®i s©u t×m hiÓu vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cô thÓ cña nghiÖp vô nµy t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam. Ch­¬ng II thùc tr¹ng c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ b»ng ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn t¹i NHNo ViÖt Nam. giíi thiÖu chung vÒ ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam (viÕt t¾t lµ NHNo VN) lµ mét ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh cßn non trÎ. KÓ tõ khi thµnh lËp ®Õn nay, NHNo VN míi tr¶i qua 14 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn. Song trong 14 n¨m Êy, mÆc dï cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, thö th¸ch, nh­ng víi sù cè g¾ng nç lùc kh«ng ngõng, NHNo VN ®· v­¬n lªn thµnh mét trong nh÷ng Ng©n hµng th­¬ng m¹i hµng ®Çu ViÖt Nam. NHNo VN ®­îc thµnh lËp ngµy 7 th¸ng 1 n¨m 1988 theo NghÞ ®Þnh 53/H§BT cña Héi ®ång Bé tr­ëng (nay lµ Thñ t­íng ChÝnh phñ), tõ mét sè Vô, Phßng cña Ng©n hµng Trung ­¬ng, vµ c¸c Chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc, TØnh, Thµnh phè cïng toµn bé c¸c Chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc huyÖn. Tr­íc khi mang tªn gäi chÝnh thøc lµ Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam (tªn giao dÞch quèc tÕ lµ Vietnam Bank for Agriculture and Rural Development (VBARD)) nh­ ngµy nay, NHNo VN ®· tr¶i qua hai lÇn ®æi tªn. Khi míi thµnh lËp, NHNo VN mang tªn lµ Ng©n hµng Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam. Hai n¨m sau, theo QuyÕt ®Þnh sè 400/CT ngµy 14 th¸ng 11 n¨m 1990 cña Chñ tÞch Héi §ång Bé Tr­ëng, Ng©n hµng Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam ®­îc ®æi tªn thµnh Ng©n hµng N«ng nghiÖp ViÖt Nam. TiÕp ®ã, theo quyÕt ®Þnh sè 280/Q§-NH ngµy 15 th¸ng 10 n¨m 1996 cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam, Ng©n hµng N«ng nghiÖp ViÖt Nam tiÕp tôc ®­îc ®æi tªn thµnh Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam. Tuy ®­îc thµnh lËp tõ n¨m 1988, song ph¶i ®Õn ngµy 22 th¸ng 11 n¨m 1997, NHNo VN míi cã §iÒu lÖ tæ chøc vµ ho¹t ®éng chÝnh thøc do Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc phª chuÈn. Theo ®iÒu lÖ, NHNo VN lµ mét ng©n hµng th­¬ng m¹i cña Nhµ n­íc, mét doanh nghiÖp nhµ n­íc d¹ng ®Æc biÖt, tæ chøc theo m« h×nh Tæng C«ng ty Nhµ n­íc, chÞu sù qu¶n lý nhµ n­íc cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam vµ c¸c c¬ quan trùc thuéc ChÝnh phñ; ho¹t ®éng theo LuËt Ng©n hµng vµ Tæ chøc TÝn dông ViÖt Nam; cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, cã quyÒn tù chñ vÒ tµi chÝnh, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ kinh doanh, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn; thêi h¹n ho¹t ®éng lµ 99 n¨m. NHNo VN do Héi ®ång Qu¶n trÞ gåm 6 thµnh viªn qu¶n lý vµ ban gi¸m ®èc gåm 6 thµnh viªn ®iÒu hµnh, trong ®ã 4 ng­êi ®ång thêi lµ thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ. M« h×nh c¬ cÊu qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh cña NHNo VN. Héi ®ång qu¶n trÞ Tæng gi¸m ®èc C¸c phã Tæng gi¸m ®èc HÖ thèng ban Chuyªn m«n nghiÖp vô Bé m¸y gióp viÖc H§QT Ban kiÓm so¸t KÕ to¸n tr­ëng HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé Së giao dÞch V¨n phßng ®¹i diÖn Chi nh¸nh §¬n vÞ sù nghiÖp C«ng ty trùc thuéc Quü tiÕt kiÖm Phßng giao dÞch Quü tiÕt kiÖm Phßng giao dÞch Chi nh¸nh NHNo VN cã trô së chÝnh t¹i Hµ Néi, 2 v¨n phßng ®¹i diÖn MiÒn Nam vµ MiÒn Trung, cã m¹ng l­íi réng kh¾p tõ trung ­¬ng ®Õn c¸c huyÖn, x· víi 1.562 chi nh¸nh. Ngoµi ra, Ng©n hµng cßn cã 5 c«ng ty trùc thuéc lµ: C«ng ty Qu¶n lý nî vµ Khai th¸c Tµi s¶n (AMC), C«ng ty Cho thuª Tµi chÝnh, C«ng ty B¶o hiÓm Nh©n thä, C«ng ty Chøng kho¸n vµ C«ng ty Vµng b¹c ®¸ quý. NHNo VN còng tham gia liªn doanh liªn kÕt víi mét sè tæ chøc tµi chÝnh, ng©n hµng trong n­íc vµ n­íc ngoµi nh­ Ng©n hµng liªn doanh ViÖt–Th¸i Vinasiam, NHTMCP Quèc tÕ…vµ gãp vèn víi mét sè tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam. NHNo VN hiÖn cã tæng sè 24.440 nh©n viªn trªn toµn hÖ thèng víi 37% lµ c¸n bé tÝn dông, 17% lµ c¸n bé kÕ to¸n vµ thanh to¸n, cßn l¹i lµ c¸n bé qu¶n lý vµ c¸c lÜnh vùc kh¸c. So víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i kh¸c, NHNo cã ®éi ngò c¸n bé ®«ng ®¶o nhÊt, ®­îc ®µo t¹o cã bµi b¶n, hÖ thèng vµ cã kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c dÞch vô ng©n hµng víi chÊt l­îng cao. Víi chøc n¨ng kinh doanh ®a n¨ng, NHNo VN chñ yÕu thùc hiÖn kinh doanh trªn c¸c lÜnh vùc tiÒn tÖ, tÝn dông vµ c¸c dÞch vô ng©n hµng ®èi víi kh¸ch hµng trong vµ ngoµi n­íc; ®Çu t­ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, ñy th¸c tÝn dông ®Çu t­ cho ChÝnh phñ, c¸c chñ ®Çu t­ trong n­íc vµ n­íc ngoµi, mµ tr­íc hÕt lµ trong lÜnh vùc kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp ®ang ph¸t triÓn víi h¬n 80% d©n sè sèng ë n«ng th«n, ®Õn nay, cã thÓ nãi, NHNo VN ®· vµ ®ang lµ mét trong nh÷ng ng©n hµng th­¬ng m¹i lín nhÊt, chiÕm lÜnh gÇn nh­ toµn bé thÞ tr­êng n«ng th«n ViÖt Nam, gi÷ vai trß chñ ®¹o vµ chñ lùc trong ®Çu t­ vèn ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. NHNo VN ®· gãp phÇn quan träng trong c«ng cuéc xãa ®ãi gi¶m nghÌo, lÊy n«ng th«n lµm thÞ tr­êng, lÊy hé n«ng d©n lµm ®èi t­îng phôc vô chÝnh. Ngoµi viÖc coi träng ®Çu t­ n«ng nghiÖp, NHNo VN cßn ph¸t triÓn kinh doanh ®a n¨ng, tõng b­íc ®a d¹ng hãa c¸c dÞch vô ng©n hµng, më réng cho vay doanh nghiÖp võa vµ nhá, më réng ®Çu t­ ®èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nh»m phôc vô chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n. ChuyÓn tõ ®Çu t­ theo ®èi t­îng sang ®Çu t­ theo dù ¸n kinh tÕ, cung øng c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng theo m« h×nh khÐp kÝn tõ s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô, thu mua, thanh to¸n vµ xuÊt khÈu ®èi víi ngµnh hµng, vïng, tiÓu vïng kinh tÕ. Bªn c¹nh kinh doanh th­¬ng m¹i, NHNo VN cßn thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh cho vay theo chØ ®Þnh cña ChÝnh phñ nh­: ch­¬ng tr×nh cho vay mÝa ®­êng, ch­¬ng tr×nh lµm nhµ trªn cäc, ®iÖn, giao th«ng, n­íc s¹ch khu vùc n«ng th«n… NÕu nh­ tr­íc ®©y, Ng©n hµng chØ thùc hiÖn ®¬n thuÇn nghiÖp vô tÝn dông n«ng th«n th× tõ n¨m 1991, NHNo VN ®· b¾t ®Çu triÓn khai c¸c nghiÖp vô kinh doanh ®èi ngo¹i nh­: thanh to¸n quèc tÕ, tµi trî xuÊt nhËp khÈu, b¶o l·nh vµ t¸i b¶o l·nh, mua b¸n ngo¹i tÖ, kiÒu hèi, thanh to¸n biªn giíi, gi¶i ng©n cho c¸c dù ¸n ñy th¸c ®Çu t­ cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ vµ n­íc ngoµi vµ ®­îc c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh­ ADB, WB… ®¸nh gi¸ cao. HÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin ®· ®­îc hiÖn ®¹i hãa phôc vô qu¶n trÞ kinh doanh víi hÖ thèng m¸y vi tÝnh ®­îc kÕt nèi m¹ng trªn diÖn réng tõ trô së chÝnh ®Õn chi nh¸nh, thùc hiÖn chuyÓn tiÒn ®iÖn tö, dÞch vô thanh to¸n thÎ tÝn dông quèc tÕ, thÎ rót tiÒn tù ®éng ATM, tham gia thanh to¸n quèc tÕ qua m¹ng SWIFT… Cho ®Õn nay, NHNo VN ®· cã mét sè l­îng b¹n hµng vµ kh¸ch hµng lín gåm 8 triÖu hé s¶n xuÊt, 1.760 doanh nghiÖp Nhµ n­íc, 5.750 doanh nghiÖp võa vµ nhá; quan hÖ tÝn dông víi 22 ng©n hµng ë n­íc ngoµi, 25 chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi ë ViÖt Nam; thiÕt lËp quan hÖ ®¹i lý víi 850 chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi; lµ thµnh viªn HiÖp héi TÝn dông Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APRACA) vµ HiÖp héi TÝn dông N«ng nghiÖp Quèc tÕ (CICA). Trong nh÷ng n¨m qua, tõ mét ng©n hµng non yÕu vÒ nhiÒu mÆt, cã nh÷ng thêi ®iÓm ®øng bªn bê vùc ph¸ s¶n, song d­íi sù chØ ®¹o s¸ng suèt cña ChÝnh phñ, Ng©n hµng Nhµ n­íc, sù l·nh ®¹o ®óng ®¾n cña Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban Gi¸m ®èc, b»ng sù cè g¾ng, nç lùc cña toµn thÓ c¸n bé, c«ng nh©n viªn, NHNo VN ®· v­ît qua th¨ng trÇm ®Ó v­¬n lªn kinh doanh cã l·i. N¨m 1993 lµ n¨m ®¸nh dÊu b­íc ngoÆt quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cñaNHNo VN. Sau suèt 6 n¨m ho¹t ®éng, ®©y lµ n¨m ®Çu tiªn Ng©n hµng b¾t ®Çu kinh doanh cã l·i, chÊm døt thêi kú thua lç. Còng kÓ tõ n¨m 1993 ®Õn nay, NHNo VN lµ ng©n hµng ViÖt Nam ®Çu tiªn liªn tôc ®­îc thùc hiÖn kiÓm to¸n quèc tÕ bëi C«ng ty KiÓm to¸n Quèc tÕ Price Water House Cooper vµ ®­îc x¸c nhËn lµ tæ chøc ng©n hµng lµnh m¹nh, ®ñ tin cËy. T×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña NHNo VN. Trong nh÷ng n¨m qua, nÒn kinh tÕ vµ ho¹t ®éng tµi chÝnh ng©n hµng cã nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n. §­êng lèi ®æi míi vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng, ChÝnh phñ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ m«i tr­êng ph¸p lý æn ®Þnh h¬n cho ho¹t ®éng ng©n hµng. Bªn c¹nh ®ã còng cã nhiÒu khã kh¨n gay g¾t. T×nh h×nh kinh tÕ vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh thÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng. DiÔn biÕn thÊt th­êng cña thêi tiÕt qua c¸c n¨m, h¹n h¸n, thiªn tai, b·o lôt x¶y ra trªn diÖn réng g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá. Trong bèi c¶nh ®ã, NHNo VN ®· ®Ò ra ph­¬ng ch©m: “võa më réng, t¨ng tr­ëng cho vay, võa cñng cè chÊt l­îng vµ an toµn tÝn dông”; cung øng vèn theo quan hÖ cung cÇu vèn trªn thÞ tr­êng th«ng qua c¬ chÕ l·i suÊt thùc d­¬ng, thùc hiÖn c¬ chÕ kho¸n tµi chÝnh ®Õn tõng chi nh¸nh thµnh viªn, c«ng ty trùc thuéc vµ ®Õn ng­êi lao ®éng; thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc huy ®éng vµ sö dông vèn; h­íng ®Çu t­ vµo nh÷ng vïng träng ®iÓm cã tû suÊt n«ng s¶n hµng hãa cao; chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i trong n«ng nghiÖp; ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm nh»m t¨ng thu nhËp vµ æn ®Þnh ®êi sèng; tËp trung cho vay c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, khÐp kÝn chu tr×nh s¶n xuÊt, thu mua, chÕ biÕn, tiªu thô vµ xuÊt khÈu. Ngoµi viÖc coi träng ®Çu t­ n«ng nghiÖp, NHNo VN cßn më réng ®Çu t­ ®èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c nh»m phôc vô chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n. NHNo VN cã c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô ng©n hµng ®a d¹ng. Ngoµi hai nghiÖp vu truyÒn thèng lµ huy ®éng vèn vµ cho vay, NHNo VN cßn chó träng ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh, tiÖn Ých ng©n hµng kh¸c, ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch hµng. HiÖn nay ®· cung øng 20/33 s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng hiÖn ®¹i bao gåm: Huy ®éng vèn b»ng ®ång ViÖt Nam vµ ngo¹i tÖ víi nhiÒu h×nh thøc nh­ göi tiÕt kiÖm, tiÒn göi thanh to¸n, ph¸t hµnh kú phiÕu, tr¸i phiÕu, chøng chØ tiÒn göi… §Çu t­ vèn tÝn dông b»ng ®ång ViÖt Nam vµ ngo¹i tÖ: cho vay ng¾n h¹n, trung h¹n, dµi h¹n vµ chiÕt khÊu c¸c lo¹i giÊy tê, chøng tõ cã gi¸, cho vay tµi trî theo ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, cho vay ®ång tµi trî víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i b¹n, cho vay tµi trî xuÊt nhËp khÈu, cho vay dµi h¹n c¸c dù ¸n lín, cho vay khÐp kÝn c¸c chu tr×nh s¶n xuÊt-l­u th«ng, cho vay c¸c ch­¬ng tr×nh chØ ®Þnh cña ChÝnh phñ… Thanh to¸n b»ng ®ång ViÖt Nam vµ ngo¹i tÖ: thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®iÖn tö trong c¶ n­íc, thanh to¸n quèc tÕ qua m¹ng SWIFT, Telex, thanh to¸n biªn giíi… B¶o l·nh b»ng ®ång ViÖt Nam vµ ngo¹i tÖ: b¶o l·nh, t¸i b¶o l·nh tÝn dông, b¶o l·nh ®Êu thÇu, b¶o l·nh thanh to¸n, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông trong n­íc vµ n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. Kinh doanh tiÒn tÖ tÝn dông vµ dÞch vô ng©n hµng ®èi ngo¹i: TiÕp nhËn vµ triÓn khai c¸c dù ¸n ñy th¸c vèn, dù ¸n tµi trî kü thuËt, dù ¸n lµm dÞch vô gi¶i ng©n, dù ¸n ñy nhiÖm cho c¸c chi nh¸nh thùc hiÖn, dù ¸n n©ng cao n¨ng lùc. §Çu t­ d­íi h×nh thøc hïn vèn, liªn doanh, mua cæ phÇn, mua tµi s¶n vµ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp vµ tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông. CÇm cè tµi s¶n. Kinh doanh, xuÊt nhËp khÈu mü nghÖ, vµng b¹c, kim khÝ quý, ®¸ quý. Lµm ®¹i lý cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh tÝn dông trong vµ ngoµi n­íc. DÞch vô cho thuª tµi chÝnh: nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ, t­ vÊn, nhËn b¶o l·nh vÒ nh÷ng ho¹t ®éng dÞch vô cã liªn quan ®Õn nghiÖp vô cho thuª tµi chÝnh. Kinh doanh chøng kho¸n, lµm m«i giíi chøng kho¸n, b¶o l·nh ph¸t hµnh chøng kho¸n, qu¶n lý danh môc ®Çu t­ vèn cña kh¸ch hµng, t­ vÊn chøng kho¸n, l­u ký vµ ®¨ng ký chøng kho¸n. Cung øng c¸c dÞch vô: B¶o hiÓm, qu¶n lý nî vµ khai th¸c tµi s¶n, cho thuª kÐt s¾t, cÊt gi÷ b¶o qu¶n chøng kho¸n, giÊy tê cã gi¸ b»ng tiÒn vµ c¸c tµi s¶n quý, chi tr¶ tiÒn l­¬ng cho c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp, chi tr¶ kiÒu hèi, ng©n hµng t¹i gia… Cung øng c¸c dÞch vô rót tiÒn tù ®éng ATM, thanh to¸n thÎ tÝn dông quèc tÕ… Cung øng c¸c dÞch vô ®µo t¹o cho c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n: gi¶ng d¹y, häc tËp, tham quan, kh¶o s¸t, nghiªn cøu khoa häc… HiÖn nay, NHNo VN ®ang nç lùc thùc hiÖn ®Ò ¸n t¸i c¬ cÊu ng©n hµng phï hîp víi tiÕn tr×nh héi nhËp, phÊn ®Êu trë thµnh ng©n hµng tiªn tiÕn theo chuÈn mùc quèc tÕ, ®a d¹ng hãa ho¹t ®éng, ®i ®Çu vÒ øng dông c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn ®¹i nh»m cung cÊp dÞch vô ng©n hµng cã chÊt l­îng cao cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Cïng qu¸ tr×nh ®æi míi cña ®Êt n­íc, ho¹t ®éng cña NHNo VN ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh trªn nhiÒu lÜnh vùc. 2.1. Nguån vèn. NHNo VN thùc hiÖn chiÕn l­îc huy ®éng vèn víi träng t©m: huy ®éng tèi ®a nguån vèn trong n­íc theo ph­¬ng ch©m “§i vay ®Ó cho vay”, “Cã huy ®éng thªm vèn míi t¨ng d­ nî”. C¸c h×nh thøc huy ®éng b­íc ®Çu ®a d¹ng h¬n, viÖc më réng thÞ tr­êng, thÞ phÇn ®· ®­îc coi träng. §ång thêi ®Èy m¹nh quan hÖ ®èi ngo¹i nh»m tranh thñ nguån vèn ñy th¸c ®Çu t­ cña n­íc ngoµi; n©ng cao tû träng vèn trung, dµi h¹n trong c¬ cÊu nguån vèn ®Ó ®¸p øng vèn cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, n©ng cao tû träng nguån vèn l·i suÊt thÊp, ®¶m b¶o cã l·i trong kinh doanh. NHNo VN hµng n¨m cã thÓ chñ ®éng vÒ nguån vèn. KÓ tõ khi thµnh lËp, Ng©n hµng lu«n ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng nguån vèn víi tû lÖ t¨ng tr­ëng b×nh qu©n ®¹t 30%/n¨m. NÕu tæng nguån vèn n¨m 1990 chØ lµ 1.500 tû ®ång th× hiÖn nay t¨ng lªn 83.226 tû ®ång, trong ®ã nguån vèn huy ®éng ®¹t 66.850 tû ®ång, chiÕm tû träng 87,3% trong tæng sè nguån vèn. H×nh 2.1: Tæng nguån vèn §¬n vÞ: Ngh×n tû ®ång Nguån: B¸o c¸o th­êng niªn n¨m 2001 cña NHNo VN. 2.2. Ho¹t ®éng tÝn dông. NHNo VN ®· cã sù chuyÓn dÞch c¨n b¶n tõ cho vay doanh nghiÖp nhµ n­íc vµo cuèi nh÷ng n¨m 80 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 90 sang cho vay hé gia ®×nh, doanh nghiÖp võa vµ nhá lµ chñ yÕu. Bªn c¹nh ®èi t­îng kh¸ch hµng truyÒn thèng lµ hé s¶n xuÊt, NHNo VN chó träng ®a d¹ng hãa c¸c ®èi t­îng ®Çu t­ nh­ cho vay tiªu dïng, cho vay c¬ së h¹ tÇng, cho vay ngµnh nghÒ n«ng th«n. Më réng quan hÖ víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, c¸c Tæng c«ng ty lín ®Ó tham gia cho vay ®ång tµi trî, ®ång b¶o l·nh, nh»m më réng tÝn dông, ph©n t¸n rñi ro, ®ång thêi t¨ng thªm søc m¹nh cña NHNo VN, phÊn ®Êu gi÷ v÷ng lµ ng©n hµng lín trong hÖ thèng c¸c ng©n hµng hiÖn nay còng nh­ sau nµy. H×nh 2.2: Tæng D­ nî §¬n vÞ: Ngh×n tû ®ång Nguån: B¸o c¸o th­êng niªn n¨m 2001 cña NHNo VN. Tèc ®é t¨ng d­ nî kh¸ nhanh, b×nh qu©n 27%/n¨m, ®¸p øng c¬ b¶n vèn cho n«ng nghiÖp, n«ng d©n vµ môc tiªu xãa ®ãi gi¶m nghÌo, c¬ cÊu ®Çu t­ ®­îc ®iÒu chØnh cho phï hîp víi sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chung còng nh­ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Tæng d­ nî cho vay t¨ng nhanh tõ 1.200 tû ®ång n¨m 1988 lªn 3.680 tû ®ång n¨m 1991 vµ hiÖn nay ®¹t 74.873 tû ®ång, trong ®ã cho vay c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc t¨ng 10,2% chiÕm tû träng 21,4% trong tæng d­ nî, doanh nghiÖp võa vµ nhá t¨ng 70,7% chiÕm 8,2%, hé s¶n xuÊt t¨ng 11,8% chiÕm tû träng 70,4%. Nî qu¸ h¹n duy tr× ë møc thÊp 0,9% tæng d­ nî. 2.3. C«ng nghÖ th«ng tin vµ hÖ thèng thanh to¸n. NHNo VN lu«n chó träng tíi viÖc ¸p dông c«ng nghÖ vµo ho¹t ®éng ng©n hµng. Mét trong nh÷ng cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghÖ ®Çu tiªn ®­îc NHNo VN ®­a vµo øng dông trong thanh to¸n lµ viÖc x©y dùng m¹ng thanh to¸n néi bé (LAN). T¹i tÊt c¶ c¸c ®iÓm giao dÞch trªn toµn hÖ thèng NHNo VN ®Òu ®­îc trang bÞ vi tÝnh vµ nèi m¹ng. Do vËy, c«ng t¸c thanh to¸n lu«n ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng, an toµn, hiÖn ®¹i. HiÖn t¹i, NHNo VN ®· ¸p dông hÖ thèng chuyÓn tiÒn ®iÖn tö ngo¹i tØnh vµ triÓn khai ch­¬ng tr×nh chuyÓn tiÒn ®iÖn tö néi tØnh ®Õn tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trùc thuéc. NHNo VN còng lµ mét trong nh÷ng ng©n hµng ®Çu tiªn t¹i ViÖt Nam tham gia m¹ng thanh to¸n SWIFT. §iÒu nµy cho phÐp rót ng¾n thêi gian giao dÞch, ®¶m b¶o c¸c giao dÞch ®­îc thùc hiÖn chÝnh x¸c, tøc thêi vµ n©ng cao h×nh ¶nh, uy tÝn cña NHNo VN tr­íc kh¸ch hµng. HiÖn nay, NHNo VN ®ang triÓn khai dù ¸n ng©n hµng b¸n lÎ trªn toµn hÖ thèng víi träng t©m t¨ng ®é an toµn vÒ d÷ liÖu, ®æi míi quy tr×nh giao dÞch nh­ giao dÞch mét cöa, göi tiÒn mét n¬i, rót tiÒn nhiÒu n¬i… Ngoµi ra, NHNo VN cßn ®ang thùc hiÖn dù ¸n thanh to¸n Néi bé Ng©n hµng vµ KÕ to¸n Kh¸ch hµng do Ng©n hµng ThÕ giíi (WB) tµi trî. Khi kÕt thóc dù ¸n nµy, NHNo sÏ cã ®­îc mét hÖ thèng thanh to¸n thuËn tiÖn, chÝnh x¸c, an toµn, cung cÊp ®a d¹ng c¸c lo¹i h×nh s¶n phÈm vµ dÞch vô, lµ ng©n hµng cã hÖ thèng thanh to¸n hiÖn ®¹i nhÊt t¹i ViÖt Nam, ngang tÇm víi c¸c ng©n hµng tiªn tiÕn trong khu vùc. 2.4. Ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i. Ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHNo VN b¾t ®Çu triÓn khai tõ n¨m 1991. Sau gÇn 10 n¨m ho¹t ®éng, ®Æc biÖt tõ n¨m 1995 ®Õn nay, NHNo VN ®· ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan: c¸c nghiÖp vô kinh doanh ®èi ngo¹i, tÝn dông xuÊt nhËp khÈu, thanh to¸n quèc tÕ, mua b¸n ngo¹i tÖ, thanh to¸n biªn giíi… t¨ng tr­ëng æn ®Þnh, v÷ng ch¾c vµ ®­îc c¸c tæ chøc tµi chÝnh n­íc ngoµi nh­ ADB, WB… ®¸nh gi¸ cao. Huy ®éng ngo¹i tÖ. Tõ 1998 ®Õn nay, thùc hiÖn ph­¬ng ch©m tù huy ®éng vèn, NHNo VN ®· h¹n chÕ tèi ®a vèn vay th­¬ng m¹i tõ c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi víi l·i suÊt cao thay b»ng t¹o lËp nguån vèn ngo¹i tÖ víi l·i suÊt thÊp h¬n tõ viÖc huy ®éng tiÕt kiÖm cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ d©n c­. §Õn n¨m 2001, nguån vèn huy ®éng ngo¹i tÖ t¨ng h¬n 8 lÇn so víi n¨m 1995, trong ®ã nguån huy ®éng cã kú h¹n ®Ó ®Çu t­ c¸c dù ¸n trung, dµi h¹n chiÕm 85%, nguån vay Ng©n hµng Nhµ n­íc gi¶m 2,6 lÇn, trong khi nguån tµi trî ñy th¸c ®Çu t­ cña c¸c tæ chøc quèc tÕ t¨ng gÊp ®«i. B¶ng 2.1: Nguån vèn ngo¹i tÖ giai ®o¹n 1995-2001 (tû VN§) Tiªu chÝ 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Huy ®éng ngo¹i tÖ Cã kú h¹n Kh«ng kú h¹n 319,26 189,97 129,29 324,67 159,12 165,56 789,12 466,51 331,61 1.677,48 1.408,26 268,22 2.055,93 1.747,98 307,95 2.554,08 1.519,76 982,60 2.624.31 1.614,25 1.010,06 Vay NHNN Ng¾n h¹n Trung, dµi h¹n 223,25 0 223,25 192,64 192,64 107,44 107,44 83,62 0 83,62 84,43 0 84,43 85,57 0 85,57 86,03 0 86,03 3. Vay c¸c TCTD 605,97 1.309,76 992,61 715,10 95,65 78,64 77,54 4. Vèn tµI trî UT§T 602,51 1.169,38 1.711,64 2,868,01 1.164,12 1.205,02 1.287,15 Nguån: §Ò ¸n chiÕn l­îc më réng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHNo VN giai ®o¹n 2001-2005 Cho vay ngo¹i tÖ. B¶ng 2. 2: Cho vay ngo¹i tÖ giai ®o¹n 1995-2001 (tû VND) ChØ tiªu 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Ng¾n h¹n Trung h¹n Dµi h¹n 816,0 575,1 521,6 927,00 1.371,00 58,61 1.252,2 749,25 916,05 879,6 546,15 926,25 749,25 1.033,5 840,9 579,15 741,3 568,35 601.24 814.47 528.32 Tæng sè 1.912,54 3.177,00 2.917,50 2.352,00 2.652,00 1.888,80 1.944,03 Nguån: §Ò ¸n chiÕn l­îc më réng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHNo VN giai ®o¹n 2001-2005 B¶o l·nh vµ më L/C tr¶ chËm. B¶ng 2.3: Doanh sè b¶o l·nh giai ®o¹n 1996-2001 (USD) N¨m Doanh sè % t¨ng, gi¶m so víi n¨m tr­íc 1996 52 362 200 1997 38 364 300 -26% 1998 19 224 000 -49% 1999 4 777 600 -75% 2000 9 424 700 +97% 2001 3 160 000 -66% Nguån: §Ò ¸n chiÕn l­îc më réng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHNo VN giai ®o¹n 2001- 2005 Thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu. M¹ng l­íi TTQT ngµy cµng ®­îc më réng. §Õn nay ®· cã 55 chi nh¸nh ®¨ng ký tham gia, trong ®ã 48 chi nh¸nh ®· trùc tiÕp tham gia TTQT. ChÊt l­îng TTQT ngµy cµng ®­îc n©ng cao, ®¶m b¶o an toµn. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña NHNo VN so víi c¸c NHTM kh¸c ®· t¨ng lªn. H×nh 2.3: ThÞ phÇn TTQT cña c¸c NHTM ®Õn n¨m 2001 (%) Nguån: §Ò ¸n chiÕn l­îc më réng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHNo VN giai ®o¹n 2001- 2005 Ho¹t ®éng TTQT t¨ng tr­ëng m¹nh qua c¸c n¨m, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 40%. Nh­ng riªng n¨m 2001, do nh÷ng biÕn ®éng vÒ tû gi¸, sù mÊt c©n ®èi qu¸ lín gi÷a hµng xuÊt vµ hµng nhËp dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khã kh¨n trong viÖc ®¶m b¶o nguån ngo¹i tÖ cho thanh to¸n, sù bÊt æn ®Þnh cña mét sè thÞ tr­êng trong khu vùc vµ thÕ giíi, doanh sè TTQT chØ ®¹t 1928 triÖu USD, gi¶m 30% so víi n¨m 2000. B¶ng 2.4: Doanh sè TTQT giai ®o¹n 1996-2001(TriÖu USD). N¨m Tiªu chÝ 1996 1997 1998 1999 2000 2001 L/C hµng xuÊt 231,62 389,16 368,29 285,82 72,98 65,99 L/C hµng nhËp 228,36 582,11 1.088,75 2.110,9 2.420,11 1.387,18 ChuyÓn tiÒn 226,14 281,10 250,78 289,75 354,24 474,51 Tæng sè 685,12 1.252,37 1.707,83 2.868,56 2.847,32 1.927,68 Nguån: §Ò ¸n chiÕn l­îc më réng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHNo VN giai ®o¹n 2001- 2005. Kinh doanh ngo¹i tÖ. Ho¹t ®éng mua b¸n ngo¹i tÖ trong hÖ thèng NHNo VN t¨ng tr­ëng m¹nh. Tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n tõ 1996 – 2001 ®¹t 49,7%, riªng n¨m 1999 t¨ng 150% so víi n¨m 1998. Tæng doanh thu mua b¸n ngo¹i tÖ n¨m 2001 ®¹t 4.215 triÖu USD, t¨ng 10% so víi n¨m 2000. Thanh to¸n biªn giíi. Tõ th¸ng 12/1996, NHNo VN thùc hiÖn thÝ ®iÓm thanh to¸n biªn giíi víi Trung Quèc, ®Õn nay ho¹t ®éng nµy ®· cã b­íc t¨ng tr­ëng nhanh vµ an toµn, b­íc ®Çu t¹i c¸c tØnh Qu¶ng Ninh, L¹ng S¬n, Lµo Cai. Doanh sè thanh to¸n biªn giíi ®¹t møc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 84% mçi n¨m. GÇn ®©y, NHNo VN ®· ký tháa thuËn thanh to¸n víi Ng©n hµng Lµo Mµy vµ chuÈn bÞ më réng ho¹t ®éng thanh to¸n biªn giíi t¹i cöa khÈu Lao B¶o. S¾p tíi, NHNo VN sÏ tiÕp tôc më réng ho¹t ®éng thanh to¸n biªn giíi víi C¨mpuchia. KiÒu hèi vµ c¸c dÞch vô kh¸c. Tõ khi triÓn khai thùc hiÖn Q§ 170/1999/Q§-TTg cña ChÝnh phñ khuyÕn khÝch ng­êi ViÖt Nam göi tiÒn vÒ n­íc, sè chi nh¸nh triÓn khai dÞch vô nµy t¨ng nhanh vµ ®¹t kÕt qu¶ kh¶ quan, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n qua c¸c n¨m lµ 26,5%. §Õn cuèi n¨m 2001, doanh sè thu kiÒu hèi ®¹t 9,8 triÖu USD, t¨ng 62% so víi n¨m 2000, trong khi doanh sè chi ®¹t 5,1 triÖu USD, t¨ng 4% so víi n¨m 2000. Ngoµi ra, NHNo VN còng ®· më réng mét sè dÞch vô, s¶n phÈm míi nh­: dÞch vô chuyÓn tiÒn víi Ng©n hµng ¸ ch©u (ACB), dÞch vô thanh t._.ã c«ng suÊt lín, tèc ®é xö lý cao vµ chÝnh x¸c. Nh÷ng gi¶i ph¸p c«ng nghÖ míi ph¶i ®­îc triÓn khai t¹i trung t©m ®iÒu hµnh tr­íc tiªn, sau ®ã sÏ ¸p dông m« h×nh triÓn khai thÝ ®iÓm vµ chØ thùc hiÖn triÓn khai ®¹i trµ khi viÖc triÓn khai thÝ ®iÓm cho thÊy hiÖu qu¶ vµ lîi Ých. §¶m b¶o thiÕt lËp, b¾t buéc tu©n thñ vµ cËp nhËt th­êng xuyªn c¸c tiªu chuÈn cho trang thiÕt bÞ, hÖ ®iÒu hµnh, m«i tr­êng c¬ së d÷ liÖu, c¸c m¹ng truyÒn th«ng; trong ®ã bao gåm c¶ c¸c tiªu chuÈn cho viÖc mua s¾m thiÕt bÞ. Lùa chän nhµ cung cÊp thiÕt bÞ hµng ®Çu kh«ng chØ vÒ chÊt l­îng thiÕt bÞ mµ c¶ vÒ dÞch vô hç trî vµ t­ vÊn kü thuËt. Tõng b­íc thay thÕ viÖc xö lý, l­u tr÷ d÷ liÖu, chøng tõ theo ph­¬ng ph¸p thñ c«ng b»ng ph­¬ng ph¸p tù ®éng ®Ó tiÕt kiÖm kh«ng gian, thêi gian vµ n©ng cao ®é an toµn, chÝnh x¸c. C¸c th«ng tin nªn ®­îc c¬ cÊu l¹i mét c¸ch logic vµ hÖ thèng, cho phÐp ng­êi sö dông cã thÓ t×m thÊy trªn m¹ng ®iÖn tö. C¶i tiÕn kh¶ n¨ng liªn l¹c gi÷a tÊt c¶ c¸c chi nh¸nh, v¨n phßng cÊp tØnh, v¨n phßng giao dÞch b»ng mét hÖ thèng truyÒn th«ng ®iÖn tö, gi¶m thiÓu viÖc giao dÞch qua giÊy tê nh­ hiÖn nay. Lu«n cã c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa rñi ro kü thuËt vµ gi¶i ph¸p kh¾c phôc sù cè. TËp huÊn cho nh©n viªn n¾m v÷ng vai trß vµ nh÷ng viÖc hä cÇn thùc hiÖn khi rñi ro kü thuËt x¶y ra. Nh©n viªn vµ c¸n bé qu¶n lý ph¶i th­êng xuyªn ®­îc ®µo t¹o vµ cËp nhËt vÒ c¸c c«ng nghÖ mòi nhän ®Ó am hiÓu t­êng tËn vµ hoµn toµn lµm chñ c¸c c«ng nghÖ vµ c«ng cô ®­îc sù dông t¹i Ng©n hµng, ®¶m b¶o tr×nh ®é c¸n bé ph¸t triÓn phï hîp víi n¨ng lùc cña c«ng nghÖ. §èi víi bé phËn chuyÓn tiÒn: Mçi nh©n viªn chuyÓn tiÒn t¹i trô së vµ chi nh¸nh cÊp tØnh nªn ®­îc trang bÞ mét m¸y vi tÝnh ®Ó chñ ®éng trong giao dÞch. Nèi m¹ng gi÷a phßng thanh to¸n quèc tÕ vµ phßng kÕ to¸n ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc cËp nhËt sè liÖu. Cã phÇn mÒm theo dâi ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn, hiÖn ®¹i hãa kh©u t¹o lËp ®iÖn thanh to¸n vµ lËp b¸o c¸o hµng th¸ng. C¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn hiÖu qu¶ sö dông m¹ng thanh to¸n SWIFT. Ph¸t triÓn vµ n©ng cao m¹ng l­íi thanh to¸n SWIFT ®Ó kÕt nèi v÷ng ch¾c víi m¹ng quèc tÕ. NHNo VN cÇn lµm tèt ph­¬ng ¸n tham gia theo c¸c môc tiªu chung cña tæ chøc SWIFT ®Ó thèng nhÊt víi tÊt c¶ c¸c ng©n hµng kh¸c. Trang bÞ cho mçi chi nh¸nh lµm thanh to¸n quèc tÕ mét m¸y vi tÝnh cã cµi ®Æt phÇn mÒm SWIFT-in vµ ®­îc nèi víi Së giao dÞch NHNo VN. Cã m· SWIFT néi bé riªng cho c¸c chi nh¸nh ®Ó viÖc nhËn ®iÖn ®­îc thùc hiÖn nhanh chãng, chÝnh x¸c. Tõng b­íc chuÈn hãa viÖc lu©n chuyÓn th«ng tin, chøng tõ vµ thanh to¸n gi÷a Së giao dÞch NHNo VN víi c¸c ng©n hµng kh¸c vµ trong néi bé hÖ thèng NHNo VN theo c¸c tiªu chuÈn ®Þnh d¹ng cña SWIFT. Gi¶m bít viÖc sö dông Telex trong chuyÓn tiÒn, thay vµo ®ã lµ viÖc ¸p dông tèi ®a c¸c tiÖn Ých cña SWIFT, kÓ c¶ ®èi víi viÖc lu©n chuyÓn ®iÖn chuyÓn tiÒn trong néi bé NHNo VN vµ b¸o Cã - Nî ®Ó ®¶m b¶o ®é an toµn, chÝnh x¸c vµ nhanh chãng. Th­êng xuyªn cËp nhËt c¸c tµi liÖu h­íng dÉn cña Tæ chøc SWIFT vµ phæ biÕn tíi tËn tõng chi nh¸nh thùc hiÖn thanh to¸n quèc tÕ ®Ó ®¶m b¶o tÊt c¶ c¸c nh©n viªn thanh to¸n ®Òu ph¶i th«ng hiÓu c¸c quy ®Þnh nµy. Tæ chøc bé phËn thanh to¸n quèc tÕ nãi chung vµ bé phËn thùc hiÖn nghiÖp vô chuyÓn tiÒn nãi riªng theo kinh nghiÖm cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc tÕ, cã sù söa ®æi cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña tõng chi nh¸nh, ®¸p øng yªu cÇu vÒ qu¶n trÞ vµ b¶o qu¶n hÖ thèng SWIFT. Kh«ng ngõng trang bÞ kiÕn thøc cho c¸n bé qu¶n lý vµ c¸n bé lµm c«ng t¸c chuyÓn tiÒn vÒ ho¹t ®éng vµ c¸c yªu cÇu cña m¹ng SWIFT qua c¸c cuéc héi th¶o, häc tËp kinh nghiÖm tõ c¸c ng©n hµng b¹n, c¸c chuyªn gia ng©n hµng n­íc ngoµi. TriÓn khai hÖ thèng kÕ to¸n kh¸ch hµng vµ hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng. NHNo VN cã m¹ng l­íi chi nh¸nh lín nh­ng hiÖn t¹i m¹ng l­íi nµy ch­a ®em l¹i Ých lîi cho kh¸ch hµng. Kh¸ch hµng chØ cã thÓ giao dÞch th«ng qua chi nh¸nh chÝnh cña hä mµ th«i. Mét hÖ thèng kÕ to¸n kh¸ch hµng vµ hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng míi sÏ cho phÐp kh¸ch hµng giao dÞch ngay t¹i nh÷ng chi nh¸nh mµ kh¸ch hµng kh«ng ®Ó tµi kho¶n nhê vµo kh¶ n¨ng xö lý trùc tuyÕn cña c¸c chi nh¸nh. §iÒu nµy sÏ hç trî rÊt nhiÒu cho kh¸ch hµng trong viÖc sù dông ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn qua ng©n hµng. H¬n n÷a, hÖ thèng thanh to¸n liªn chi nh¸nh ng©n hµng hiÖn nay phÇn lín vÉn dùa trªn giÊy tê. Cã 350 chi nh¸nh cã thÓ truy cËp vµo hÖ thèng thanh to¸n liªn chi nh¸nh ng©n hµng nh­ng thùc tÕ ng­êi ta vÉn lËp biªn lai b»ng giÊy tê cho môc ®Ých ®èi chiÕu ë c¸c chi nh¸nh nhËn lÉn chi nh¸nh göi. NÕu hÖ thèng kÕ to¸n kh¸ch hµng míi ®­îc cµi ®Æt thµnh c«ng vµ hiÖu qu¶ nh­ mét hÖ thèng trùc tuyÕn th× khi ®ã nhu cÇu thanh to¸n gi÷a c¸c chi nh¸nh sÏ kh«ng cßn, c¸c chi nh¸nh sÏ cã kh¶ n¨ng ghi Cã bÊt cø tµi kho¶n nµo t¹i bÊt kú chi nh¸nh nµo mét c¸ch trùc tiÕp vµ ngay lËp tøc. ViÖc nµy võa lµm gi¶m bít thêi gian, võa gi¶m thiÓu ®­îc rñi ro do lu©n chuyÓn ®iÖn chuyÓn tiÒn gi÷a c¸c chi nh¸nh. Tuy nhiªn, do søc Ðp chi phÝ nªn cã thÓ hiÓu r»ng hÖ thèng míi nµy sÏ chØ ®­îc cµi ®Æt ®Çu tiªn trong c¸c khu vùc thµnh thÞ. §èi víi c¸c chi nh¸nh ë khu vùc n«ng th«n cã thÓ sÏ ®ßi hái thªm vµi n¨m tr­íc khi c¬ së h¹ tÇng th«ng tin vµ chi phÝ kÕt hîp cho phÐp cµi ®Æt hÖ thèng kÕ to¸n kh¸ch hµng vµ thanh to¸n liªn chi nh¸nh ng©n hµng. §Ó thùc hiÖn viÖc triÓn khai c¸c c«ng nghÖ thanh to¸n lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p, tèn nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ cho Ng©n hµng. V× vËy cÇn lËp mét kÕ ho¹ch chi tiÕt vÒ thêi gian biÓu, ph¹m vi ¸p dông, huy ®éng c¸c nguån lùc ®Ó qu¸ tr×nh triÓn khai c«ng nghÖ kh«ng bÞ chÖch h­íng, thiÕu tËp trung, bÞ tr× ho·n vµ lµm tèn chi phÝ. Ngoµi ra cßn ph¶i cã sù n¨ng ®éng cña ban l·nh ®¹o ng©n hµng, m¹nh d¹n ®Çu t­ mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ c¸c phÇn mÒm øng dông ch­¬ng tr×nh thanh to¸n, kÕ to¸n. Trong sè c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam, NHNo VN lµ ng©n hµng hµng ®Çu trong øng dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i trong ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, ®­îc tµi trî bëi vèn vay Ng©n hµng ThÕ giíi, NHNo VN ®· vµ ®ang tæ chøc ®Êu thÇu l¾p ®Æt thiÕt bÞ c«ng nghÖ míi. Khi gi¶i ph¸p nµy ®­îc thùc hiÖn sÏ mang l¹i cho Ng©n hµng nhiÒu lîi Ých nh­: gi¶m ®­îc nh©n lùc thùc hiÖn nghiÖp vô, tiÕt kiÖm ®­îc thêi gian giao dÞch, ®¶m b¶o an toµn trong giao dÞch vµ trong thanh to¸n còng nh­ n©ng cao hiÖu qu¶ trong thanh to¸n quèc tÕ nãi riªng vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña ng©n hµng nãi chung. Më réng quan hÖ ng©n hµng ®¹i lý. Trong thanh to¸n chuyÓn tiÒn, ng©n hµng ®¹i lý lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu trong quy tr×nh nghiÖp vô. HiÖn nay, NHNo VN cã quan hÖ ®¹i lý víi 850 ng©n hµng n­íc ngoµi nh­ng kh«ng nhiÒu trong sè ®ã lµ c¸c ng©n hµng ®¹i lý tµi kho¶n trùc tiÕp. H¬n n÷a, s¶n phÈm xuÊt nhËp khÈu cña c¸c kh¸ch hµng cña NHNo VN l¹i rÊt phong phó, ®Õn vµ ®i nhiÒu khu vùc trªn thÕ giíi, kh«ng ph¶i ë ®©u NHNo VN còng cã ng©n hµng ®¹i lý nªn nhiÒu khi ph¶i thanh to¸n vong vo qua nhiÒu ng©n hµng trung gian. Mét m¹ng l­íi ng©n hµng ®¹i lý réng cã thÓ gióp cho kh¸ch hµng cña NHNo VN tiÕt kiÖm chi phÝ chuyÓn tiÒn v× lÖnh chuyÓn tiÒn qua mçi ng©n hµng ®¹i lý ®Òu ph¶i chÞu mét kho¶n phÝ nhÊt ®Þnh, cµng Ýt ng©n hµng trung gian th× phÝ cµng thÊp. Ngoµi ra cã thÓ thÊy, nÕu lÖnh chuyÓn tiÒn ®­îc chuyÓn trùc tiÕp, kh«ng ph¶i th«ng qua nhiÒu kh©u trung gian th× møc ®é rñi ro còng sÏ Ýt h¬n. H¬n n÷a, trong tr­êng hîp gÆp rñi ro cÇn tra so¸t víi ng©n hµng n­íc ngoµi, nÕu quy tr×nh thanh to¸n ®ã ph¶i qua nhiÒu ng©n hµng th× qu¸ tr×nh tra so¸t rÊt l©u, g©y phiÒn hµ cho kh¸ch hµng ph¶i chê ®îi. Th«ng th­êng nh÷ng lÖnh chuyÓn tiÒn ®­îc thanh to¸n ghi Nî, Cã t¹i cïng ng©n hµng mµ c¶ NHNo VN vµ ng©n hµng nhËn ®iÖn cïng cã quan hÖ tµi kho¶n th× kh¸ch hµng chØ ph¶i chÞu mét kho¶n phÝ thÊp. Trong thùc tÕ còng cã tr­êng hîp nh©n viªn thanh to¸n kh«ng lùa chän ®­îc ng©n hµng ®¹i lý chuyÓn tiÒn phï hîp nªn dÉn tíi hiÖn t­îng ph¶i chuyÓn ®iÖn vßng qua nhiÒu ng©n hµng trung gian. §Ó kh¾c phôc hiÖn t­îng nµy, c¸n bé thanh to¸n ph¶i th­êng xuyªn ®èi chiÕu danh s¸ch c¸c ng©n hµng ®¹i lý cña NHNo VN vµ ng©n hµng ®¹i lý cña ng©n hµng n­íc ngoµi ®Ó t×m ra nh÷ng ng©n hµng thÝch hîp víi tõng thÞ tr­êng mµ lùa chän ng©n hµng thanh to¸n cho phï hîp. Víi ®µ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc ta vµ cña NHNo VN, trong thêi gian tíi, NHNo VN cÇn tiÕp tôc duy tr×, cñng cè vµ tõng b­íc më réng m¹ng l­íi ng©n hµng ®¹i lý phï hîp víi tèc ®é vµ khèi l­îng giao dÞch. Trong ®ã cÇn ®Æc biÖt chó träng ®Õn nh÷ng trung t©m tµi chÝnh thÕ giíi vµ nh÷ng thÞ tr­êng mµ c¸c kh¸ch hµng cña NHNo VN cã nhiÒu giao dÞch nh­ Mü, EU, Nga, Trung Quèc, Hongkong, Singapore, NhËt B¶n, Hµn Quèc... Ngoµi ra còng cÇn quan t©m ®Õn c¸c ng©n hµng t¹i khu vùc Trung §«ng, Ch©u Phi, n¬i ngµy cµng nhËp khÈu nhiÒu c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n cña ViÖt Nam. TiÕn hµnh ®¸nh gi¸, ph©n lo¹i c¸c ng©n hµng ®¹i lý ®Ó cã chÝnh s¸ch quan hÖ phï hîp. Tæ chøc m¹ng l­íi th«ng tin ®èi ngo¹i nhanh nh¹y, th«ng suèt, th­êng xuyªn tæ chøc, ®óc kÕt kinh nghiÖm trong quan hÖ ®èi ngo¹i ®Ó h¹n chÕ rñi ro trong thanh to¸n. ThiÕt lËp quan hÖ hîp t¸c song ph­¬ng, ®a ph­¬ng víi c¸c ng©n hµng, tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ. X©y dùng vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ chÆt chÏ víi ng©n hµng c¸c n­íc ASEAN, ng©n hµng c¸c n­íc l¸ng giÒng, ®Æc biÖt lµ víi Trung Quèc. NHNo VN cÇn tæ chøc mét phßng chuyªn lµm ®Çu mèi ®Ó trao ®æi th«ng tin hai chiÒu, t×m hiÓu vµ khai th¸c quan hÖ ®¹i lý víi c¸c ng©n hµng trªn thÕ giíi. §©y ®­îc coi lµ mét nghiÖp vô quan träng ®­îc c¸c ng©n hµng trªn thÕ giíi còng nh­ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ViÖt Nam rÊt coi träng. Qu¶n trÞ rñi ro trong chuyÓn tiÒn. Rñi ro trong ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn ®­îc xÕp vµo lo¹i rñi ro ho¹t ®éng bao gåm c¸c lçi xö lý nghiÖp vô, gian lËn liªn quan ®Õn viÖc xö lý nghiÖp vô, thiÕu ho¹t ®éng kiÓm so¸t qu¸ tr×nh xö lý nghiÖp vô hoÆc do lçi cña hÖ thèng th«ng tin. HiÖn nay, tr¸ch nhiÖm kiÓm so¸t th­êng nhËt ®èi víi c¸c rñi ro nµy ®­îc giao cho gi¸m ®èc c¸c ®¬n vÞ kinh doanh cña NHNo VN mµ kh«ng cã sù phèi hîp ®ång bé. Mét sè thñ tôc kiÓm so¸t ho¹t ®éng cã tån t¹i nh­ng l¹i kh«ng ®ång bé trong toµn ng©n hµng vµ ch­a cã kÕ ho¹ch ®èi phã víi c¸c t×nh huèng bÊt ngê ®Ó kh¾c phôc tai häa. Nh÷ng rñi ro x¶y ra còng ch­a ®­îc ®óc kÕt thµnh kinh nghiÖm häc tËp chung cho toµn bé ng©n hµng. §Ó c¶i tiÕn viÖc qu¶n lý rñi ro trong ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn, NHNo VN nªn tiÕn hµnh mét sè viÖc sau: §Èy m¹nh ho¹t ®éng kiÓm so¸t rñi ro th«ng qua viÖc thiÕt lËp mét khung qu¶n lý ho¹t ®éng râ rµng; Tæ chøc l¹i c¸c kªnh b¸o c¸o cho Phßng KiÓm to¸n Néi bé ®Ó b¸o c¸o lªn Tæng gi¸m ®èc vµ rót c¸c nh©n viªn kiÓm to¸n néi bé khái c¸c chi nh¸nh; C¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc röa tiÒn, ®¹o ®øc cña c¸n bé chuyÓn tiÒn nªn giao cho Phßng KiÓm to¸n néi bé cña NHNo VN ®iÒu tra, xö lý; §iÒu chØnh c¸c chÝnh s¸ch vµ thñ tôc kiÓm to¸n néi bé, ®iÒu tra c¸c rñi ro dï cã ®­îc yªu cÇu hay kh«ng. ChuÈn hãa c¸c thñ tôc ho¹t ®éng trªn toµn ng©n hµng, thùc hiÖn trao tr¸ch nhiÖm cho mét Phßng Tæ chøc Ph­¬ng ph¸p; Mét nhãm qu¶n lý rñi ro sÏ chÞu tr¸ch nhiÖm ®­a ra c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý rñi ro cña ng©n hµng vµ ®¶m b¶o r»ng kÕ ho¹ch qu¶n lý rñi ro ®­îc ¸p dông th«ng qua viÖc ®­a ra c¸c thñ tôc kiÓm so¸t ®óng ®¾n. Chøc n¨ng hµng ngµy cña nhãm kiÓm so¸t rñi ro sÏ ®­îc cô thÓ hãa vµ sÏ bao gåm: S­u tËp vµ b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh rñi ro. KiÓm tra tÝnh tu©n thñ ®èi víi c¸c nh©n viªn thùc hiÖn. Ngoµi ra ®Ó hç trî cho c«ng t¸c qu¶n trÞ rñi ro trong chuyÓn tiÒn, NHNo VN cÇn chó träng viÖc t¹o ra mét hÖ thèng th«ng tin qu¶n lý cã kh¶ n¨ng kiÓm so¸t vµ qu¶n lý ho¹t ®éng vµ c¸c rñi ro trong kinh doanh. Trong t­¬ng lai, NHNo VN cÇn th­êng xuyªn lËp c¸c b¸o c¸o sau: B¸o c¸o vÒ thanh to¸n liªn chi nh¸nh ng©n hµng. B¸o c¸o vÒ thanh to¸n liªn ng©n hµng. Khèi l­îng giao dÞch. Møc t¨ng tr­ëng kinh doanh vµ thay ®æi vÒ c«ng nghÖ th«ng tin. B¸o c¸o gãp ý kiÕn cña kh¸ch hµng. B¸o c¸o vÒ ph¶n øng cña kh¸ch hµng ®èi víi dÞch vô chuyÓn tiÒn. PhÝ vµ hoa hång thu ®­îc. B¸o c¸o ®èi chiÕu gi÷a th«ng b¸o ng©n hµng vµ sæ s¸ch kÕ to¸n. B¸o c¸o vÒ lçi trong xö lý giao dÞch ®­îc chia theo tõng lo¹i lçi. B¸o c¸o vÒ c¸c tr­êng hîp gian lËn. B¸o c¸o vÒ rñi ro ®èi víi ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn vµ x¸c ®Þnh møc ®é thiÖt h¹i cã thÓ. B¸o c¸o vÒ sù tu©n thñ c¸c quy ®Þnh néi bé vµ bªn ngoµi vÒ qu¶n lý rñi ro. KÕ ho¹ch dù phßng cho c¸c sù cè bÊt th­êng. Gi¶i ph¸p cô thÓ vÒ nghiÖp vô. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lçi thùc tÕ th­êng lµm ph¸t sinh rñi ro trong nghiÖp vô chuyÓn tiÒn t¹i NHNo VN, c¸c nh©n viªn thanh to¸n chuyÓn tiÒn cÇn chó ý c¸c tr­êng hîp sau: Trong thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®i, cÇn kiÓm tra x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®Þa chØ cña ng©n hµng nhËn tiÒn. ViÖc lµm nµy sÏ gióp tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng ng©n hµng n­íc ngoµi kh«ng thùc hiÖn ®­îc lÖnh, g©y ra hiÖn t­îng lÖnh thanh to¸n bÞ ch¹y vßng vo qua nhiÒu ng©n hµng mµ vÉn kh«ng thùc hiÖn ®­îc råi trë vÒ ng­êi ra lÖnh. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, NHNo VN ph¶i th«ng qua c¸c ng©n hµng ®¹i lý cña m×nh ë n­íc ngoµi, tra cøu tõ ®iÓn c¸c ng©n hµng thÕ giíi (Almanac) ®Ó n¾m b¾t th«ng tin vÒ c¸c ng©n hµng míi, lùa chän ng©n hµng thanh to¸n phï hîp ®Ó thùc hiÖn ®­îc nhanh chãng vµ chÝnh x¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng. §ång thêi, trong thanh to¸n quèc tÕ kh«ng nªn sö dông ®iÖn telex, tËn dông tèi ®a ch­¬ng tr×nh SWIFT, c¸c chuÈn mùc cña mÉu ®iÖn SWIFT vµ c¸c code SWIFT ®Ó h¹n chÕ tèi ®a sù hiÓu lÇm do bÊt ®ång ng«n ng÷ g©y ra. Trong thanh to¸n chuyÓn tiÒn ®Õn cÇn thËn träng trong x¸c ®Þnh ng­êi h­ëng. §«i khi vÉn cßn x¶y ra viÖc trïng tªn hoÆc kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc ®Þa chØ ng­êi h­ëng. NÕu trong tr­êng hîp nµy mµ gÆp c¸c ®èi t­îng gian lËn, cè t×nh lîi dông sù trïng hîp nµy ®Ó ®Õn ng©n hµng lÜnh tiÒn th× sÏ g©y ra tranh chÊp, kiÖn tông, thiÖt h¹i cho c¶ ng­êi h­ëng lîi chÝnh ®¸ng vµ uy tÝn cña ng©n hµng. §Ó phßng tr¸nh nh÷ng tæn thÊt kh«ng nªn cã nh­ thêi gian qua, c¸n bé thanh to¸n cÇn quan t©m vµ thËn träng h¬n trong viÖc ®èi chiÕu x¸c nhËn ng­êi h­ëng, cÇn t×m hiÓu ®Ó biÕt tªn c¸c x·, huyÖn, thÞ trong ®Þa bµn ho¹t ®éng cña m×nh, phèi hîp víi c¸n bé ®Þa ph­¬ng trong viÖc x¸c ®Þnh nh©n th©n ng­êi h­ëng, quan s¸t th¸i ®é cña ng­êi ®Õn ng©n hµng lÜnh tiÒn… §iÒu nµy kh«ng nh÷ng gi¶m thiÓu rñi ro cho ng©n hµng mµ cßn t¹o ®­îc sù hiÓu biÕt cña ng©n hµng ®èi víi kh¸ch hµng trong khu vùc ho¹t ®éng cña m×nh. 6. Ph¸t triÓn dÞch vô t­ vÊn vÒ thanh to¸n quèc tÕ. Trong t×nh h×nh thùc tÕ hiÖn nay, ®a sè ®­îc nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cßn thiÕu kinh nghiÖm trong th­¬ng l­îng ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n míi b­íc ch©n vµo th­¬ng tr­êng quèc tÕ, thiÕu tr×nh ®é chuyªn m«n vÒ thanh to¸n quèc tÕ, non yÕu vÒ tr×nh ®é ngo¹i ng÷, kh«ng am hiÓu vÒ ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i quèc tÕ, th­êng dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ ph¸t sinh tranh chÊp, kiÖn tông vµ kinh doanh kÐm hiÖu qu¶. NHNo VN l¹i cã mét bé phËn kh¸ch hµng n«ng th«n míi tham gia xuÊt nhËp khÈu nªn cµng th­êng xuyªn gÆp ph¶i vÊn ®Ò nµy. ChÝnh v× thÕ mµ c«ng t¸c t­ vÊn cña ng©n hµng rÊt quan träng. Ng©n hµng cã thÓ t­ vÊn cho kh¸ch hµng nh÷ng ®iÒu kho¶n cÇn rµng buéc trong hîp ®ång, lùa chän c¸c ph­¬ng thøc vµ ®iÒu kiÖn thanh to¸n phï hîp, c¶nh b¸o cho kh¸ch hµng nh÷ng tr­êng hîp cã thÓ dÉn ®Õn rñi ro trong thanh to¸n quèc tÕ, c¸c bµi häc kinh nghiÖm gióp kh¸ch hµng cña m×nh n¾m v÷ng h¬n vÒ th«ng lÖ quèc tÕ vµ ph¸p luËt ViÖt Nam. Ngoµi ra víi kinh nghiÖm trong viÖc tiÕp xóc víi nhiÒu doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu c¶ trong vµ ngoµi n­íc, NHNo VN sÏ lµ mét kªnh th«ng tin tèt cho kh¸ch hµng vÒ t×nh h×nh thÞ tr­êng còng nh­ c¸c th«ng tin vÒ ®èi t¸c kinh doanh. NHNo VN sÏ gãp phÇn gi¶m thiÓu rñi ro vµ cung cÊp sù trî gióp quan träng cho c¸c kh¸ch hµng n«ng d©n nÕu nh­ ng©n hµng cã thÓ truy cËp vµo hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng tèt h¬n. Víi dÞch vô t­ vÊn cµng ph¸t triÓn, ng©n hµng sÏ t¹o ®­îc niÒm tin víi kh¸ch hµng, sÏ thu hót ngµy cµng nhiÒu kh¸ch hµng míi ®Õn víi ng©n hµng, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña ng©n hµng. 7. X©y dùng nguån vèn ngo¹i tÖ dåi dµo ®Ó s½n sµng ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n cho c¸c doanh nghiÖp. Do chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi cña ViÖt Nam hiÖn nay, c¸c doanh nghiÖp chØ ®­îc gi÷ mét l­îng ngo¹i tÖ nhÊt ®Þnh nªn khi cã nhu cÇu chuyÓn tiÒn ra n­íc ngoµi, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i lµm hîp ®ång mua ngo¹i tÖ hoÆc vay tÝn dông cña ng©n hµng. NHNo VN ®· tÝch cùc tranh thñ mäi nguån vèn ngo¹i tÖ ®Ó ®¶m b¶o ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu thanh to¸n cho kh¸ch hµng. Tuy nhiªn, do sù mÊt c©n ®èi qu¸ lín gi÷a hµng xuÊt vµ hµng nhËp nh­ hiÖn nay, cã nh÷ng tr­êng hîp NHNo VN vÉn gÆp t×nh tr¹ng khã kh¨n trong viÖc ®¶m b¶o nguån ngoµi tÖ cho thanh to¸n. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, NHNo VN cÇn nç lùc t¹o ra ngo¹i tÖ tõ mäi nguån trong n­íc ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n nµy b»ng c¸ch ph¸t triÓn c¸c bµn thu ®æi ngo¹i tÖ ë nhiÒu ®Þa ®iÓm ®Ó t¹o thuËn lîi cho kh¸ch hµng; huy ®éng vèn ngo¹i tÖ tõ mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ d©n c­ víi nhiÒu h×nh thøc nh­ tiÒn göi tiÕt kiÖm, tiÒn göi thanh to¸n, ph¸t hµnh kú phiÕu, tr¸i phiÕu, chøng chØ tiÒn göi víi l·i suÊt hÊp dÉn vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n linh ho¹t; ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i nh­ tµi trî xuÊt khÈu víi l·i suÊt thÊp ®Ó thu hót c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu vµ thanh to¸n hµng xuÊt qua NHNo VN… Bªn c¹nh ®ã, NHNo VN còng cÇn chó träng tranh thñ tèi ®a nguån vèn ngo¹i tÖ tõ n­íc ngoµi nh­: huy ®éng ngo¹i tÖ tõ c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, trong tr­êng hîp khÈn cÊp cã thÓ vay th­¬ng m¹i tõ c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi víi l·i suÊt cao; tËn dông nguån ngo¹i tÖ ë c¸c tµi kho¶n tiÒn göi cña c¸c ng©n hµng n­íc ngoµi ®Æt t¹i NHNo VN; ®Èy m¹nh quan hÖ hîp t¸c víi c¸c ng©n hµng vµ tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ ®Ó ®­îc ®øng ra tiÕp nhËn vµ qu¶n lý c¸c dù ¸n tµi trî cña n­íc ngoµi… §Ó lµm ®­îc nh÷ng ®iÒu nµy th× viÖc quan träng nhÊt ®èi víi NHNo VN lµ ph¶i t¹o ®­îc mét uy tÝn tèt trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh thÕ giíi. T¨ng c­êng ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ ®Ó hç trî cho ho¹t ®éng thanh to¸n, khai th¸c tèt c¸c nguån b¸n ra trªn thÞ tr­êng, ¸p dông nhiÒu h×nh thøc giao dÞch mua b¸n ngo¹i tÖ kh¸c nhau nh­ giao ngay, kú h¹n, giao dÞch t­¬ng lai, ho¸n ®æi, giao dÞch lùa chän… Mét sè kiÕn nghÞ ®èi doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu. Trong thùc tÕ, rñi ro cña ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn phÇn lín ®Òu ph¸t sinh tõ phÝa kh¸ch hµng. Kh«ng Ýt doanh nghiÖp ph¶i g¸nh chÞu hËu qu¶ nÆng nÒ do kh«ng chó ý ®Õn viÖc phßng ngõa c¸c rñi ro, nhiÒu doanh nghiÖp ®· xuÊt hµng ®i råi nh­ng kh«ng thu ®­îc tiÒn, nhiÒu doanh nghiÖp ®· chuyÓn tiÒn thanh to¸n hµng nhËp khÈu nh­ng hµng nhËn ®­îc kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng, thêi h¹n, thËm chÝ kh«ng nhËn ®­îc hµng. Trong thanh to¸n quèc tÕ, ng©n hµng cã nç lùc ®Õn ®©u mµ b¶n th©n kh¸ch hµng cßn yÕu kÐm vÒ nghiÖp vô, kh«ng thùc hiÖn ®óng quy tr×nh thanh to¸n hoÆc thiÕu thiÖn trÝ trong kinh doanh th× nh÷ng rñi ro cña ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn vÉn tån t¹i vµ kh¸ch hµng sÏ lµ ng­êi g¸nh chÞu tr­íc tiªn. VËy sau ®©y lµ mét sè kiÕn nghÞ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu khi lùa chän ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n: ThËn träng khi lùa chän ®èi t¸c. §©y lµ viÖc lµm ®Çu tiªn vµ hÕt søc quan träng trong kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Kho¶ng c¸ch vÒ ®Þa lý, v¨n hãa, phong tôc tËp qu¸n cña mçi n­íc trªn thÕ giíi ®Òu kh¸c nhau nªn viÖc lùa chän mét ®èi t¸c kinh doanh v­ît ra khái biªn giíi quèc gia lµ rÊt khã kh¨n, nhÊt lµ trong vai trß lµ nhµ nhËp khÈu víi ®iÒu kiÖn thanh to¸n tr­íc, doanh nghiÖp ®· giao cho kh¸ch hµng mét gi¸ trÞ tµi s¶n lín mµ vËt b¶o ®¶m duy nhÊt lµ uy tÝn cña b¹n hµng. V× vËy, ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn chØ nªn ¸p dông ®èi víi kh¸ch hµng cã ®ñ ®é tin cËy, ë nh÷ng n­íc cã Ýt rñi ro, kh¸ch hµng cã chi nh¸nh hoÆc v¨n phßng giao dÞch ë ViÖt Nam vµ h¹n chÕ viÖc mua b¸n qua trung gian. Ph­¬ng thøc thanh to¸n tr­íc 100% trÞ gi¸ hîp ®ång chØ nªn ¸p dông khi ®èi t¸c lµ b¹n hµng truyÒn thèng l©u n¨m, tin t­ëng lÉn nhau vµ rÊt cã uy tÝn trong kinh doanh. §èi víi c¸c hîp ®ång thanh to¸n tr­íc mét phÇn tiÒn hµng, doanh nghiÖp còng cÇn nghiªn cøu kü th«ng tin vÒ lÞch sö cña kh¸ch hµng, ®Æc biÖt lµ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ uy tÝn trªn th­¬ng tr­êng. ViÖc t×m hiÓu th«ng tin kh«ng chØ ®­îc thùc hiÖn víi c¸c kh¸ch hµng míi mµ cßn ph¶i th­êng xuyªn cËp nhËt diÔn biÕn t×nh h×nh tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c kh¸ch hµng quen biÕt. Th«ng tin vÒ ®èi t¸c n­íc ngoµi cã thÓ lÊy ®­îc th«ng qua c¸c b¹n hµng cò trong vµ ngoµi n­íc, thu thËp th«ng tin tõ Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, qua ng©n hµng, c¬ quan ®¹i diÖn cña ViÖt Nam t¹i n­íc ngoµi, m¹ng Internet vµ khi cÇn thiÕt cã thÓ mua th«ng tin tõ c¬ quan cung cÊp th«ng tin ®éc lËp. N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô ngo¹i th­¬ng vµ nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ. Lu«n cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh tÕ, thÞ tr­êng, c¸c chÝnh s¸ch, quy ®Þnh cña vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, thanh to¸n quèc tÕ vµ qu¶n lý ngo¹i hèi cña ViÖt Nam còng nh­ n­íc ®èi t¸c. N©ng cao tr×nh ®é ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th­¬ng, ®¶m b¶o hîp ®ång ®­îc ký kÕt chÆt chÏ, kh«ng cã nh÷ng ®iÓm bÊt lîi cho m×nh, tr¸nh t¹o ra s¬ hë ®Ó bªn ®èi t¸c lîi dông. N¾m ®­îc kiÕn thøc vÒ thanh to¸n quèc tÕ ®Ó lùa chän ®­îc ph­¬ng thøc thanh to¸n tèi ­u, kh«ng bÞ kh¸ch hµng gian lËn trong thanh to¸n hay do lçi cña m×nh mµ dÉn ®Õn nh÷ng rñi ro trong thanh to¸n. Mét ®iÒu phiÒn hµ mµ mét sè doanh nghiÖp g©y ra cho c¸n bé thanh to¸n ng©n hµng lµ hä cÈu th¶ trong viÖc ®iÒn vµo c¸c mÉu lÖnh chuyÓn tiÒn, trong viÖc lËp hå s¬ chøng tõ, s¾p xÕp lén xén, kh«ng khoa häc khiÕn cho c¸n bé thanh to¸n ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian kiÓm tra vµ liªn hÖ víi kh¸ch hµng ®Ó hoµn chØnh hå s¬, khã theo dâi vµ ph¸t hiÖn sai sãt. §ång thêi viÖc nµy còng lµm cho doanh nghiÖp ®«i khi ph¶i chÞu thªm c¸c kho¶n chi phÝ ®Ó ®iÒu chØnh, ngõng hoÆc hñy lÖnh chuyÓn tiÒn. Coi träng uy tÝn trong kinh doanh. Nh÷ng rñi ro trong ho¹t ®éng chuyÓn tiÒn kh«ng chØ tõ phÝa c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi g©y ra cho doanh nghiÖp ViÖt Nam mµ hiÖn nay t¹i ViÖt Nam còng cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp cßn lµm ¨n theo kiÓu chép giËt, thiÕu ®¹o ®øc, g©y thiÖt h¹i cho b¹n hµng n­íc ngoµi. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i nhËn thÊy r»ng, trong ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng c¹nh tranh nh­ hiÖn nay, t×m ®­îc b¹n hµng xuÊt khÈu hay nhËp khÈu ®Òu kh«ng ph¶i dÔ, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn nhiÒu hµng hãa vµ doanh nghiÖp cña ViÖt Nam cßn ch­a cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. V× vËy, doanh nghiÖp cÇn ph¶i gi÷ uy tÝn cho m×nh trong viÖc giao hµng còng nh­ thanh to¸n, t¹o ra sù tin t­ëng lÉn nhau, ®«i bªn cïng cã lîi, kh«ng v× c¸i lîi tr­íc mÆt mµ bá quªn lîi Ých l©u dµi cña chÝnh doanh nghiÖp m×nh vµ cña c¶ ®Êt n­íc. KÕt luËn Ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nãi riªng vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung ngµy cµng cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng trong chiÕn l­îc ®æi míi vµ ph¸t triÓn toµn diÖn nÒn kinh tÕ x· héi cña níc ta. Sù ph¸t triÓn cña c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®ßi hái ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ còng ph¶i kh«ng ngõng ®­îc hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n ngµy mét ®a d¹ng vµ phong phó h¬n. Nh­ mét m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu trong sîi d©y chuyÒn cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, chuyÓn tiÒn lµ ph­¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ quèc tÕ ra ®êi tõ rÊt sím, lµ kh©u kÕt thóc cña cña bÊt kú ho¹t ®éng thanh to¸n nµo ®Ó khÐp kÝn mét chu tr×nh giao dÞch mua b¸n hµng hãa hay dÞch vô. Trong nh÷ng n¨m qua, cïng víi sù ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt cña NHNo VN, nghiÖp vô chuyÓn tiÒn quèc tÕ t¹i Ng©n hµng ®· ®¹t ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ kh¶ quan, ®¸p øng ®­îc hÇu hÕt mäi yªu cÇu thanh to¸n cña kh¸ch hµng vµ ®ãng gãp tÝch cùc vµo nh÷ng thµnh tùu trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña Ng©n hµng. Tuy nhiªn, do nh÷ng h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt tõ c¶ phÝa kh¸ch hµng vµ Ng©n hµng nªn trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh nghiÖp vô chuyÓn tiÒn còng cßn ®Ó x¶y ra mét sè tån t¹i. V× vËy, sau khi nghiªn cøu thùc tr¹ng ¸p dông ph­¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn t¹i NHNo VN, kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc lý luËn vÒ thanh to¸n quèc tÕ nãi chung vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n chuyÓn tiÒn nãi riªng, em ®· m¹nh d¹n kiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p ®Ó hoµn thiÖn nghiÖp vô thanh to¸n nµy víi mong muèn r»ng nã sÏ thùc sù trë thµnh mét c«ng cô ®¾c lùc hç trî cho ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHNo VN trong thêi gian tíi, ®ång thêi gi¶m bít ®îc nh÷ng rñi ro cã thÓ x¶y ra ®èi víi c¸c bªn liªn quan khi sö dông ph­¬ng thøc chuyÓn tiÒn trong thanh to¸n. Tµi liÖu tham kh¶o PGS. §inh Xu©n Tr×nh - Gi¸o tr×nh thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng - Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc, n¨m 1998. PGS. §inh Xu©n Tr×nh - Sæ tay thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng - Tr­êng ®¹i häc Ngo¹i th­¬ng, n¨m1992. PGS.TS. Lª V¨n T­, Lª Tïng V©n - TÝn dông tµi trî xuÊt-nhËp khÈu, thanh to¸n quèc tÕ vµ kinh doanh ngo¹i tÖ - Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, n¨m1999. PGS.TS. Lª V¨n T­, Lª Tïng V©n, Lª Nam H¶i - Ng©n hµng th­¬ng m¹i - Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, n¨m 2000. TS. §ç Linh HiÖp, TS. Ng« H­íng, CN. Hå Trung Böu - Thanh to¸n quèc tÕ, tµi trî ngo¹i th­¬ng vµ kinh doanh ngo¹i hèi - Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, n¨m 1999. Hoµng Kim - TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh - Nhµ xuÊt b¶n Tµi chÝnh, n¨m 2001. David Cox - NghiÖp vô ng©n hµng hiÖn ®¹i - Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia, n¨m 1997. Goh Tianwah (TS. TrÇn Xu©n O¸nh giíi thiÖu) - XuÊt khÈu, NhËp khÈu vµ Ng©n hµng - Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, n¨m 1994. T¹p chÝ ng©n hµng - sè th¸ng 7/2002, 11/2002. B¸o c¸o th­êng niªn 1998,1999, 2000, 2001 - Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam. B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c kinh doanh ®èi ngo¹i vµ thanh to¸n quèc tÕ n¨m 1998,1999,2000,2001 - Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam. Giíi thiÖu tæng quan vÒ ho¹t ®éng cña NHNo VN - Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô kinh doanh ®èi ngo¹i trong hÖ thèng NHNo VN - Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n - ViÖt Nam. §Ò ¸n chiÕn l­îc më réng kinh doanh ®èi ngo¹i cña NHNo VN (2000-2005) - Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam. DiÔn v¨n cña Tæng Gi¸m ®èc NHNo VN Lª V¨n Së t¹i lÔ khai m¹c héi nghÞ CICA 12/11/2001 - Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam. Dù ¸n t¨ng c­êng Qu¶n trÞ doanh nghiÖp t¹i NHNo VN (TA Sè 3227-Vie) - Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸. Phô lôc 1: LÖnh chuyÓn tiÒn. LÖnh chuyÓn tiÒn Payment order KÝnh göi: Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam, ……. To : Vietnam Bank for Agriculture and Rural Development, …….. Víi tr¸ch nhiÖm thuéc vÒ phÇn m×nh, chóng t«i ®Ò nghÞ QuÝ Ng©n hµng ghi nî tµi kho¶n cña chóng t«i ®Ó ph¸t hµnh lÖnh chi sau ®©y: Please, on our behalf, debit our account with your bank to issue the following payment order: b»ng telex by telex b»ng th­ by mail b»ng sÐc by cheque 37a: Ngµy gi¸ trÞ: Value date Ngo¹i tÖ, sè tiÒn b»ng sè Currency, amount in figures Sè tiÒn b»ng ch÷: Amount in words 50: Ng­êi ra lÖnh: Ordering customer Tªn - Name: §Þa chØ - Address: Tµi kho¶n sè: Account No: 56a: Ng©n hµng trung gian: Intermediary bank: 57: Ng©n hµng ng­êi h­ëng: Beneficiary's bank: 59: Ng­êi h­ëng: Beneficiary Tªn - Name: §Þa chØ - Address: Tµi kho¶n sè: Account No: 70: Néi dung thanh to¸n: Details of payment: 71a: PhÝ ë ViÖt Nam do Charges in ViÖtnam for PhÝ ngoµi ViÖt Nam do Charges outside ViÖtnam for Chóng t«i chÞu Ourselves Chóng t«i chÞu Ourselves Ng­êi h­ëng chÞu Beneficiary Ng­êi h­ëng chÞu Beneficiary Chóng t«i cam kÕt lÖnh chuyÓn tiÒn nµy tu©n thñ mäi quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ qu¶n lý Ngo¹i th­¬ng vµ Ngo¹i hèi cña n­íc Céng hßa X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam. We assure that this payment order abides by the prevailing regulations of Foreign Trade and Foreign currency control of the S.R.V. Ngµy - Date Th¸ng - Month N¨m - Year KÕ to¸n tr­ëng DÊu vµ ch÷ ký cña chñ tµi kho¶n Chief Accountant Stamp and signature of Account holder Phô lôc 2: §iÖn chuyÓn tiÒn so¹n theo mÉu SWIFT MT100 Customer transfer qua ng©n hµng ®¹i lý Standard Chartered Bank. Application Date : 08/20/01 Txn. Reference : cnhcm-01081775ct Value Date : 08/20/01 Amount : usd 22,200.00 Debit Account : 3582099940001 Agribank h.o Branch : uscash By Order Of : trang nong seeds co.,ltd 60a la quang sung str. dist.6, hochiminh city, vietnam Beneficiary Institution : bangkok bank.rama 2 branch, thailand Beneficiary Customer : metro seed agricultural co.,ltd - Benefiaciary Account : 228-0-44537-6 Details of Payment : payment of contract no.81/nk-2001 dd 02/08/01 Charges: : Beneficiary Phô lôc 3: Th«ng b¸o t×nh tr¹ng lÖnh chuyÓn tiÒn. Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam Chi nh¸nh: Sè: Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc ……., ngµy….th¸ng….n¨m Th«ng b¸o KÝnh göi: ¤ng (bµ) Chóng t«i ®· nhËn ®­îc lÖnh chuyÓn tiÒn cña Ng©n hµng………………….. sè tiÒn …………….. chuyÓn vÒ cho ¤ng (Bµ). Tuy nhiªn, lÖnh chuyÓn tiÒn trªn ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tr¶ tiÒn, chóng t«i ®· göi ®iÖn tra so¸t tíi Ng©n hµng chuyÓn tiÒn vµ ®ang chê chØ thÞ cña hä. §Ó b¶o vÖ quyÒn lîi cho kh¸ch hµng vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho Ng©n hµng tr¶ ®­îc tiÒn, chóng t«i xin th«ng b¸o ®Ó ¤ng (Bµ) biÕt vµ kÝnh mêi ¤ng (Bµ) tíi trô së cña chóng t«i ®Ó phèi hîp gi¶i quyÕt. Tr­êng hîp kh«ng thÓ ®Õn ng©n hµng, ¤ng (Bµ) cã thÓ liªn hÖ víi chóng t«i (b»ng ®iÖn tho¹i hoÆc b»ng th­) ®Ó ®­îc h­íng dÉn cô thÓ. §Þa chØ liªn hÖ: Sè ®iÖn tho¹i: Giê lµm viÖc: Chi nh¸nh ng©n hµng NHNo VN Gi¸m ®èc Phô lôc 4: GiÊy b¸o lÜnh tiÒn. Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam Chi nh¸nh: Sè: Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc ……., ngµy….th¸ng….n¨m GiÊy b¸o lÜnh tiÒn KÝnh göi: ¤ng (bµ) Chóng t«i ®· nhËn ®­îc lÖnh chuyÓn tiÒn cña Ng©n hµng……………………… sè tiÒn …………….. chuyÓn vÒ cho ¤ng (Bµ). Cïng ngµy chóng t«i ®· chuyÓn sè tiÒn: Sau khi ®· trõ phÝ ng©n hµng: Vµo tµi kho¶n chê chi tr¶. VËy chóng t«i xin th«ng b¸o ®Ó ¤ng (Bµ) biÕt vµ kÝnh mêi ¤ng (Bµ) tíi Trô së cña chóng t«i t¹i ……………………….®Ó nhËn tiÒn. Khi ®i ¤ng (Bµ) cÇn mang theo c¸c giÊy tê sau ®©y ®Ó xuÊt tr×nh t¹i ng©n hµng lµm thñ tôc nhËn tiÒn: q GiÊy b¸o lÜnh tiÒn q Chøng minh th­ nh©n d©n q Chøng minh th­ qu©n nh©n, c«ng an nh©n d©n q Hé chiÕu q Th­ tõ liªn quan nhËn ®­îc tõ ng­êi göi tiÒn (nÕu cã) q GiÊy tê bæ xung (nÕu ph¸t sinh theo quy ®Þnh t¹i mÆt sau cña giÊy b¸o) Tr­êng hîp kh«ng thÓ ®Õn ng©n hµng ®Ó nhËn tiÒn, ¤ng (Bµ) cã thÓ liªn hÖ víi chóng t«i (b»ng ®iÖn tho¹i hoÆc b»ng th­) ®Ó ®­îc h­íng dÉn cô thÓ. §Þa chØ liªn hÖ: Sè ®iÖn tho¹i: Giê lµm viÖc: Chi nh¸nh ng©n hµng NHNo VN Gi¸m ®èc ._.