Thực trạng và giải pháp quản lý đào tạo từ xa tại Đại học Mở Bán Công TP.HCM giai đoạn 2005 - 2010

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH DÖÔNG THÒ MAI PHÖÔNG Chuyeân ngaønh: QUAÛN LYÙ GIAÙO DUÏC Maõ soá: 60 14 05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC PGS.TS.TRAÀN TUAÁN LOÄ Thaønh phoá Hoà Chí Minh – Naêm 2006 Lôøi caùm ôn Xin traân troïng caùm ôn Ban laõnh ñaïo Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ taïo moïi ñieàu kieän toát ñeïp ñeå toâi hoaøn taát khoùa hoïc naøy; Xin traân troïng caùm ôn Ban laõnh ñaïo, quyù Thaày, Coâ tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñaõ daøy coâng truyeàn ñaït kieán thöùc cuõng nhö giuùp ñôõ toâi trong suoát khoùa hoïc taïi tröôøng; Ñaëc bieät, toâi xin traân troïng caùm ôn Thaày Phoù giaùo sö, Tieán só Traàn Tuaán Loä, ngöôøi ñaõ coù nhieàu coâng söùc, taän tình höôùng daãn toâi trong suoát quaù trình thöïc hieän luaän vaên naøy./. TP.Hoà Chí Minh, ngaøy 30 thaùng 6 naêm 2006 DÖÔNG THÒ MAI PHÖÔNG MUÏC LUÏC Trang MÔÛ ÑAÀU 1 1. Lyù do choïn ñeà taøi. 1 2. Muïc ñích nghieân cöùu. 2 3. Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. 2 4. Phaïm vi nghieân cöùu. 3 5. Nhieäm vuï nghieân cöùu. 3 6. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu. 4 7. Toå chöùc nghieân cöùu. 5 7.1. Xaây döïng boä coâng cuï nghieân cöùu. 5 7.2. Choïn maãu nghieân cöùu. 7 7.3. Toå chöùc nghieân cöùu. 7 8. Ñoùng goùp cuûa ñeà taøi. 9 CHÖÔNG 1. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑAØO TAÏO TÖØ XA. 10 1.1. Toång quan veà lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà. 10 1.1.1. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån ñaøo taïo töø xa treân theá giôùi. 10 1.1.2. Xu theá phaùt trieån ñaøo taïo töø xa treân theá giôùi. 11 1.1.3. Toång quan veà ñaøo taïo töø xa ôû Vieät Nam. 13 1.2. Moät soá khaùi nieäm coâng cuï cô baûn trong vieäc nghieân cöùu ñeà taøi. 17 1.2.1. Khaùi nieäm veà quaûn lyù. 12 1.2.2. Khaùi nieäm veà hieäu quaû quaûn lyù. 20 1.2.3. Khaùi nieäm veà chaát löôïng. 20 1.2.4. Khaùi nieäm veà quaûn lyù ñaøo taïo. 21 1.2.5. Chöùc naêng cuûa quaûn lyù ñaøo taïo. 22 1.2.5.1. Keá hoaïch hoùa. 22 1.2.5.2. Toå chöùc. 23 1.2.5.3. Ñieàu khieån. 23 1.2.5.4. Kieåm tra, ñaùnh giaù, ñieàu chænh. 25 1.2.5.5. Toång keát. 26 1.2.6. Khaùi nieäm veà ñaøo taïo töø xa. 26 1.2.7. Quaûn lyù ñaøo taïo töø xa. 28 1.2.8. Söï khaùc bieät giöõa ñaøo taïo theo hình thöùc ñaøo taïo ñaïi hoïc töø xa vaø ñaøo taïo theo hình thöùc ñaøo taïo ñaïi hoïc taäp trung. 28 1.2.9. Khaùi nieäm quaù trình ñaøo taïo töø xa. 30 1.2.9.1. Khaùi nieäm. 30 1.2.9.2. Noäi dung quaù trình ñaøo taïo töø xa. 30 1.2.9.2.1. Muïc tieâu ñaøo taïo töø xa. 30 1.2.9.2.2. Xaùc ñònh ñaàu vaøo theo muïc tieâu. 31 1.2.9.2.3. Xaùc ñònh noäi dung chöông trình ñaøo taïo. 31 1.2.9.2.4. Xaùc ñònh caùc quaù trình daïy-hoïc theo muïc tieâu. 31 1.2.9.2.5. Xaùc ñònh quaù trình kieåm tra-thi cöû theo muïc tieâu. 32 1.2.9.2.6. Xaùc ñònh phöông tieän phuïc vuï cho coâng taùc ñaøo taïo theo muïc tieâu. 32 1.2.9.2.7. Xaùc ñònh hoïc lieäu phuïc vuï cho coâng taùc ñaøo taïo theo muïc tieâu. 33 1.2.9.2.8. Xaùc ñònh coâng taùc chính trò, tö töôûng cuûa ñoäi nguõ giaûng vieân, quaûn lyù vaø hoïc vieân töø xa. 33 CHÖÔNG 2. THÖÏC TRAÏNG COÂNG TAÙC QUAÛN LYÙ ÑAØO TAÏO TÖØ XA TAÏI ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH. 34 2.1. Vaøi neùt veà Ñaïi hoïc Môû baùn coâng Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø Trung taâm Ñaøo taïo töø xa. 34 2.1.1 Moät vaøi neùt veà Ñaïi hoïc Môû (Open university). 34 2.1.2 SöÏ khaùc bieät giöõa caùc Ñaïi hoïc Môû vaø Ñaïi hoïc truyeàn thoáng. 35 2.1.3 Vaøi neùt veà Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø Trung taâm ñaøo taïo töø xa. 39 2.1.3.1 Khaùi quaùt ñaëc ñieåm, nhieäm vuï cuûa Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 39 2.1.3.2 Muïc tieâu ñaøo taïo cuûa Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 40 2.1.3.3 Phöông thöùc, baäc hoïc vaø ngaønh ñaøo taïo taïi Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 41 2.1.3.4 Boä maùy toå chöùc vaø ñoäi nguõ caùn boä, giaûng vieân, nhaân vieân. 41 2.1.3.5 Toång quan ñaøo taïo theo hình ñaøo taïo töø xa cuûa Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 43 2.1.3.6 Vaøi neùt veà Trung taâm ñaøo taïo töø xa. 44 2.2. Thöïc traïng moät soá coâng taùc quaûn lyù ñaøo taïo cuûa Trung taâm Ñaøo taïo töø xa – Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Thaønh phoá Hoà Chí Minh trong nhöõng naêm gaàn ñaây (töø 2000-2004): 46 2.2.1. Quaûn lyù chöông trình ñaøo taïo vaø Soá giôø taäp trung. 47 2.2.2. Quaûn lyù quaù trình daïy – hoïc. 54 2.2.3. Quaûn lyù quaù trình kieåm tra-thi cöû. 69 2.2.4. Quaûn lyù phöông tieän vaø hoïc lieäu phuïc vuï cho coâng taùc ñaøo taïo töø xa. 73 2.2.5. Quaûn lyù coâng taùc chính trò, tö töôûng cuûa giaûng vieân, quaûn lyù vaø hoïc vieân. 82 CHÖÔNG 3. MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP QUAÛN LYÙ ÑAØO TAÏO TÖØ XA TAÏI ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH GIAI ÑOẠN 2005-2010. 92 3.1. Ñoåi môùi chöông trình ñaøo taïo. 93 3.2. Ñoåi môùi coâng ngheä ñaøo taïo. 97 3.2.1. Ñoåi môùi hoïc lieäu. 97 3.2.1.1. Taøi lieäu in aán. 100 3.2.1.2. Taøi lieäu nghe nhìn. 103 3.2.1.3. Thö vieän ñieän töû. 103 3.2.1.4. Truyeàn thanh vaø truyeàn hình. 104 3.2.2. Ñoåi môùi phöông phaùp daïy-hoïc. 105 3.2.2.1. Daïy hoïc qua soùng truyeàn thanh, truyeàn hình. 105 3.2.2.2. Daïy hoïc qua heä thoáng maïng internet toác ñoä cao. 105 3.2.2.3. Dieãn ñaøn daïy hoïc tröïc tuyeán. 107 3.2.3. Ñoåi môùi coâng ngheä ñaùnh giaù moân hoïc 110 3.3. Trang bò cô sôû vaät chaát. 113 3.4. Toå chöùc boä maùy quaûn lyù. 114 3.5. Ñoäi nguõ giaûng vieân. 115 3.6. Huaán luyeän – Ñaøo taïo. 116 3.7. Ñaåy maïnh hoaït ñoäng nghieân cöùu khoa hoïc. 117 3.8. Coâng taùc chính trò-tö töôûng hoïc vieân, giaûng vieân, nhaân vieân. 118 3.9. Moät soá ñeà xuaát ñoái vôùi Chính phuû vaø Boä ñaøo taïo vaø Ñaøo taïo. 118 KEÁT LUAÄN 120 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 123 MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi. Taêng qui moâ ñaøo taïo ñeå ñaùp öùng nhu caàu veà nhaân löïc cuûa söï phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi laø moät chuû tröông kieân ñònh cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta trong nhieàu naêm nay. Nhu caàu nhaân löïc trình ñoä cao theo ñaø phaùt trieån cuûa kinh teá-xaõ hoäi nöôùc ta ngaøy caøng khaúng ñònh söï ñuùng ñaén cuûa chuû tröông ñoù. Maëc khaùc, nhu caàu ñöôïc hoïc cuûa phaàn ñoâng daân chuùng trong hoaøn caûnh sinh hoaït vaø cuoäc soáng khoâng coù ñieàu kieän theo hoïc taïi caùc tröôøng ñaïi hoïc truyeàn thoáng ñaõ hình thaønh hình thöùc ñaøo taïo töø xa. “Ña daïng hoùa caùc loaïi hình ñaøo taïo ñeå taïo ñieàu kieän cho ngöôøi daân ñöôïc hoïc haønh” laø moät trong caùc noäi dung cuûa xaõ hoäi hoùa giaùo duïc cuûa Ñaûng ta. Vieäc ra ñôøi cuûa Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Thaønh phoá Hoà Chí Minh (ÑHMBCTP.HCM), thaùng 7 naêm 1993 theo quyeát ñònh cuûa Thuû Töôùng Chính phuû (treân cô sôû Vieän Ñaøo taïo Môû roäng II Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñöôïc thaønh laäp thaùng 6 naêm 1990) laø moät quyeát ñònh ñuùng ñaén nhaèm thöïc hieän chuû tröông xaõ hoäi hoùa giaùo duïc cuûa Ñaûng. ÑHMBCTP.HCM laø ñôn vò ñaàu tieân trong caû nöôùc aùp duïng ñaøo taïo baäc ñaïi hoïc theo hình thöùc ñaøo taïo töø xa. Ñaøo taïo theo hình thöùc ñaøo taïo töø xa laø ñaëc tröng cô baûn cuûa Ñaïi hoïc Môû, laø hình thöùc ñaøo taïo chuû yeáu ñeå thöïc hieän chính saùch môû trong giaùo duïc, laø phöông tieän ñeå tieán haønh daân chuû hoùa, xaõ hoäi hoùa giaùo duïc, thöïc hieän bình ñaúng trong giaùo duïc. Ñaây laø nhieäm vuï trung taâm maø Nhaø nöôùc giao cho ÑHMBCTP.HCM, ñöôïc ghi roõ trong ñieàu 2 quyeát ñònh soá 389/TTg cuûa Chính phuû kyù ngaøy 26/7/1993. Đào tạo từ xa là phương thức đã được các nước trên thế giới áp dụng từ nhiều năm nay. Tại Việt Nam, vào thập niên sáu mươi, vấn đề này đã được các chuyên gia giáo dục đưa ra bàn luận. Naêm 1992, vôùi ñeà taøi caáp Boä ñaõ ñöôïc nghieäm thu naêm 1998, maõ soá B94-40-04 coù teân “Nghieân cöùu trieån khai chöông trình ñaøo taïo töø xa baäc ñaïi hoïc trong ñieàu kieän Vieät Nam” chuû nhieäm ñeà taøi laø Tieán só Cao Vaên Phöôøng, nguyeân Hieäu tröôûng ñaàu tieân cuûa ÑHMBCTP.HCM ñaõ thaønh coâng trong vieäc trieån khai hình thöùc ñaøo taïo töø xa taïi Vieät Nam. Ñeán nay ñaõ coù raát nhieàu tröôøng ñaïi hoïc trieån khai ñaøo taïo theo hình thöùc ñaøo taïo töø xa, nhöng taát caû vaãn coøn trong nhöõng böôùc ñi ñaàu tieân neân trong coâng taùc quaûn lyù ñaøo taïo khoù coù theå ñaït ñöôïc hieäu quaû nhö mong muoán. ÑHMBCTP.HCM môùi thaønh laäp hôn 10 naêm, neân beân caïnh nhöõng thaønh quaû ñaït ñöôïc, tröôøng cuõng coøn gaëp nhieàu baát caäp trong hoaït ñoäng quaûn lyù ñaøo taïo töø xa nhaèm ñaûm baûo chaát löôïng ñaàu ra. Maëc khaùc, vì laø hình thöùc ñaøo taïo môùi, neân vieäc quaûn lyù ñaøo taïo töø xa taïi ÑHMBCTP.HCM töø tröôùc ñeán nay chæ döïa vaøo kinh nghieäm quaûn lyù ñaøo taïo theo hình thöùc taäp trung maø chöa coù moät coâng trình nghieân cöùu naøo quan taâm ñeán vaán ñeà naøy. Ñaây chính laø tính caáp thieát cuûa ñeà taøi vaø ñoù laø lyù do toâi choïn ñeà taøi nghieân cöùu naøy. 2. Muïc ñích nghieân cöùu. Treân cô sôû nghieân cöùu lyù luaän veà quaûn lyù ñaøo taïo töø xa, laøm roõ thöïc traïng cuûa söï quaûn lyù naøy taïi ÑHMBCTP.HCM vaø ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm naâng cao chaát löôïng vaø hieäu quaû cuûa söï quaûn lyù ñoù. 3. Khaùch theå vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. 3.1. Khaùch theå nghieân cöùu. - Khaùch theå nghieân cöùu laø hoaït ñoäng quaûn lyù ñaøo taïo töø xa cuûa ÑHMBCTP.HCM, cuï theå laø hoaït ñoäng quaûn lyù cuûa Trung taâm ñaøo taïo töø xa. 3.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu. - Ñoái töôïng nghieân cöùu laø thực trạng và giaûi phaùp quaûn lyù ñaøo taïo töø xa cuûa Ñaïi hoïc Môû Baùn coâng Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 4. Phaïm vi nghieân cöùu. Quaûn lyù cuûa moät tröôøng ñaïi hoïc laø raát roäng lôùn bao goàm nhieàu lónh vöïc nhö quaûn lyù ñaøo taïo, quaûn lyù nhaân söï, quaûn lyù taøi chính, quaûn lyù cô sôû haï taàng… Trong ñoù, chaát löôïng ñaøo taïo laø vaán ñeà soáng coøn cuûa moïi cô sôû ñaøo taïo. Vaán ñeà naøy hieän ñang gaây nhieàu böùc xuùc cho toaøn xaõ hoäi. Quaûn lyù ñaøo taïo toát taát yeáu daãn ñeán chaát löôïng ñaøo taïo cao. Phaïm vi luaän vaên naøy chæ giôùi haïn nghieân cöùu thöïc traïng hoaït ñoäng quaûn lyù ñaøo taïo töø xa taïi ÑHMBCTP.HCM trong nhöõng naêm gaàn ñaây, cuï theå laø hoaït ñoäng quaûn lyù cuûa Trung taâm ñaøo taïo töø xa. Qua ñoù, ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän hôn hoaït ñoäng quaûn lyù ñaøo taïo töø xa taïi ÑHMBCTP.HCM töø nay ñeán naêm 2010. 5. Nhieäm vuï nghieân cöùu. 5.1. Nghieân cöùu cô sôû lyù luaän veà hoaït ñoäng quaûn lyù ñaøo taïo töø xa. - Khaùi nieäm veà quaûn lyù. - Khaùi nieäm veà ñaøo taïo töø xa. - Khaùi nieäm vaø lyù luaän veà quaûn lyù ñaøo taïo töø xa. 5.2. Tìm hieåu moät soá thöïc traïng hoaït ñoäng quaûn lyù ñaøo taïo töø xa taïi ÑHMBCTP.HCM trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Cuï theå: - Quaûn lyù chöông trình ñaøo taïo töø xa theo phöông thöùc töø xa. - Quaûn lyù quaù trình daïy – hoïc theo phöông thöùc töø xa. - Quaûn lyù quaù trình kieåm tra – thi cöû theo phöông thöùc töø xa. - Quaûn lyù phöông tieän ñaøo taïo töø xa. - Quaûn lyù hoïc lieäu phuïc vuï ñaøo taïo töø xa. - Quaûn lyù coâng taùc chính trò, tö töôûng cuûa ñoäi nguõ giaûng vieân, quaûn lyù vaø hoïc vieân töø xa. 5.3. Ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp quaûn lyù ñaøo taïo töø xa taïi ÑHMBC TP.HCM trong giai ñoaïn 2005-2010. - Ñoåi môùi chöông trình ñaøo taïo töø xa. - Ñoåi môùi coâng ngheä ñaøo taïo töø xa. - Trang bò cô sôû vaät chaát – kyõ thuaät cho phuïc vuï ñaøo taïo töø xa. - Toå chöùc boä maùy quaûn lyù phuïc vuï ñaøo taïo töø xa. - Huaán luyeän – Ñaøo taïo cho ñoäi nguõ giaûng vieân, quaûn lyù ñaøo taïo töø xa. - Ñaåy maïnh hoaït ñoäng nghieân cöùu khoa hoïc. - Coâng taùc chính trò-tö töôûng cuûa giaûng vieân, quaûn lyù vaø hoïc vieân töø xa. 6. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu. 6.1. Phöông phaùp nghieân cöùu lyù luaän. - Toång hôïp caùc coâng trình nghieân cöùu, neâu caùc quan ñieåm, ñöôøng loái giaùo duïc cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc, caùc phaïm truø, caùc khaùi nieäm v.v… lieân quan ñeán quaûn lyù ñaøo taïo töø xa. 6.2. Phöông phaùp nghieân cöùu thöïc tieãn. - Phöông phaùp nghieân cöùu saûn phaåm hoaït ñoäng: söû duïng caùc taøi lieäu, soá lieäu coù lieân quan, ñaëc bieät laø caùc taøi lieäu, soá lieäu cuûa ngaønh chuû quaûn vaø cuûa tröôøng coøn löu giöõ. - Phöông phaùp ñieàu tra khaûo saùt baèng phieáu caâu thaêm doø: Tìm hieåu thöïc traïng vaø giaûi phaùp quaûn lyù ñaøo taïo töø xa. - Phöông phaùp troø chuyeän. 6.3. Phöông phaùp thoáng keâ toaùn hoïc ñeå xöû lyù caùc keát quaû ñieàu tra ñöôïc. 7. Toå chöùc nghieân cöùu. 7.1. Xaây döïng boä coâng cuï nghieân cöùu. Xuaát phaùt töø muïc ñích, nhieäm vuï vaø ñoái töôïng nghieân cöùu, chuùng toâi ñaõ xaây döïng boä coâng cuï nghieân cöùu laø caâu hoûi ñieàu tra baèng phieáu nhaèm laøm roõ thöïc traïng vaø moät soá giaûi phaùp coâng taùc quaûn lyù ñaøo taïo töø xa taïi tröôøng ÑHMBCTP.HCM veà caùc maët cô baûn sau: - Quaûn lyù chöông trình ñaøo taïo. - Quaûn lyù quaù trình daïy – hoïc, kieåm tra-thi cöû. - Quaûn lyù phöông tieän, hoïc lieäu phuïc vuï cho coâng taùc ñaøo taïo. - Quaûn lyù nghieân cöùu khoa hoïc. - Quaûn lyù coâng taùc chính trò, tö töôûng. Boä phieáu xaây döïng goàm 32 caâu ñieàu tra thöïc traïng vaø giaûi phaùp cho khaùch theå nghieân cöùu laø giaûng vieân (GV) vaø caùn boä quaûn lyù (QL) (nhoùm ñoái töôïng 1); goàm 33 caâu ñieàu tra thöïc traïng vaø giaûi phaùp cho khaùch theå nghieân cöùu laø hoïc vieân (HV), hoïc vieân naêm cuoái (HVNC) vaø cöïu hoïc vieân (CHV) (nhoùm ñoái töôïng 2). Boä phieáu ñöôïc phaân chia cuï theå nhö sau: (Xem phuï luïc 1a vaø 1b) 7.1.1. Khaûo saùt thöïc traïng: goàm caùc noäi dung chính sau: Baûng 1: Caùc noäi dung khaûo saùt thöïc traïng. ÑOÁI TÖÔÏNG KHAÛO SAÙT STT NOÄI DUNG KHAÛO SAÙT GV QL HV HVNC CHV 1 Thöïc traïng chöông trình ñaøo taïo. x x - x 2 Hoã trôï veà maët chuyeân moân cuûa chöông trình ñaøo taïo cho coâng vieäc ñang laøm. - - - x x 3 Thöïc traïng Soá giôø taäp trung vaø hình thöùc toå chöùc hoïc taäp trung x x - - - 4 Thöïc traïng giaûng daïy theo ñeà cöông chung vaø ra ñeà thi chung. x x - - - 5 Thöïc traïng möùc ñoä nhieät tình, söï taän taâm, trình ñoä chuyeân moân, phöông phaùp sö phaïm cuûa giaûng vieân. - - x x 6 Thöïc traïng mong muoán cuûa hoïc vieân khi tham gia hoïc ñaïi hoïc theo phöông thöùc ñaøo taïo töø xa. - - x x 7 Thöïc traïng nguyeân nhaân gaây trôû ngaïi trong hoïc taäp töø xa. x x x x 8 Thöïc traïng hình thöùc ra ñeà thi. x x - - - 9 Thöïc traïng thöïc hieän keá hoaïch kieåm tra, thi cöû. - - x x 10 Thöïc traïng thôøi gian thoâng baùo keát quaû thi cöû. - - x x 11 Thöïc traïng phöông tieän giaûng daïy x x - - - 12 Thöïc traïng hieåu baøi cuûa hoïc vieân khi töï ñoïc giaùo trình, taøi lieäu. x x x x 13 Thöïc traïng möùc ñoä thoûa maõn soá löôïng hoïc lieäu. x x - - - 14 Thöïc traïng coâng taùc toå chöùc, quaûn lyù giaûng daïy vaø hoïc taäp, söï nhieät tình cuûa caùc boä phaän hoã trôï cho hoïc vieân, giaûng vieân. x x - - x 15 Thöïc traïng caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán chaát löôïng ñaøo taïo töø xa. x x - - - 7.1.2. Khaûo saùt giaûi phaùp: Baûng 2: Caùc noäi dung khaûo saùt giaûi phaùp. ÑOÁI TÖÔÏNG KHAÛO SAÙT STT NOÄI DUNG KHAÛO SAÙT GV QL HV HVNC CHV 1 Ñeà xuaát höôùng ñoåi môùi chöông trình ñaøo taïo. x x - x x 2 Ñeà xuaát giaûi phaùp ñaàu tö ñoåi môùi hoïc lieäu. - - x x 3 Ñeà xuaát höôùng bieân soaïn hoïc lieäu töø xa. x x - - - 4 Ñeà xuaát vieäc toå chöùc caùc dieãn ñaøn daïy hoïc. - - x x 5 Ñeà xuaát hình thöùc thi cuoái khoùa. x x - - - 7.2. Choïn maãu nghieân cöùu. Khaùch theå nghieân cöùu chuû yeáu taïi tröôøng ÑHMBCTP.HCM: - Giaûng vieân Khoa Ngoaïi ngöõ, Tin hoïc, Kyõ thuaät-Coâng ngheä, Quaûn trò kinh doanh, Xaõ hoäi hoïc (100 phieáu); - Caùn boä quaûn lyù caùc phoøng, ban, khoa, cô sôû lieân keát ñaøo taïo (50 phieáu); - Hoïc vieân ñang theo hoïc töø xa taïi Trung taâm ñaøo taïo töø xa (200 phieáu); - Cöïu hoïc vieân (100 phieáu). 7.3. Toå chöùc nghieân cöùu. 7.3.1. Böôùc 1: Thu thaäp taøi lieäu, thoâng tin, baùo caùo, quy cheá, quy ñònh cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo, quaûn lyù vaø ñaøo taïo töø xa ôû nöôùc ngoaøi. 7.3.2. Böôùc 2: Tieán haønh nghieân cöùu taïi choã taïi tröôøng ÑHMBCTP.HCM, cuï theå: • Phaùt vaø thu hoài phieáu ñieàu tra: - Phaùt phieáu caâu hoûi cho caùc ñoái töôïng treân thoâng qua caùc Phoøng, Ban, Khoa, Trung taâm Ñaøo taïo töø xa, ñôn vò lieân keát ñaøo taïo taïi caùc tænh sau khi thoâng qua Phoù hieäu tröôûng phuï traùch ñaøo taïo. - Thu hoài phieáu nhôø söï hoã trôï cuûa caùc ñôn vò treân. Keát quaû soá phieáu phaùt ra vaø soá phieáu thu veà: Khaùch theå Phaùt Thu Coäng 1. Giaûng vieân 2. Quaûn lyù 100 50 67 34 101 3. Hoïc vieân 4. Cöïu hoïc vieân 200 100 173 61 234 COÄNG: 450 335 335 • Sau khi kieåm tra, chuùng toâi saép xeáp, phaân loaïi caùc caâu hoûi theo muïc ñích vaø noäi dung nghieân cöùu töøng phaàn theo 2 nhoùm ñoái töôïng: - Nhoùm ñoái töôïng 1: Giaûng vieân vaø caùn boä quaûn lyù. - Nhoùm ñoái töôïng 2: Hoïc vieân vaø cöïu hoïc vieân. • Duøng phaàn meàm xöû lyù döõ lieäu Access ñeå thoáng keâ, tính ñieåm trung bình coäng vaø ñoä leäch chuaån hoaëc tính tæ leä phaàn traêm cuûa töøng caâu hoûi. Sau ñoù toång hôïp soá lieäu vaø bieåu dieãn baèng ñoà thò. Tuøy theo maãu ñieàu tra vaø muïc ñích phaân tích, chuùng toâi tieán haønh xöû lyù soá lieäu theo caùc thoâng soá sau: + Tính ñieåm trung bình coäng baèng coâng thöùc sau: n xi M ∑= vôùi: M laø ñieåm trung bình coäng xi laø ñieåm soá cuûa töøng phieáu hoûi. N laø soá phieáu caâu hoûi. Tìm Minimum vieát taét min laø ñieåm thaáp nhaát. Tìm Maximum vieát taét max laø ñieåm cao nhaát. + Tính ñoä leäch chuaån Standard deviation vieát taét SD. Ñoä leäch chuaån laø soá ño löôøng cho bieát caùc ñieåm soá trong moät phaân boá ñaõ ñi leäch so vôùi trung bình laø bao nhieâu. Coâng thöùc: ( ) ( )1 22 − −= ∑∑ nn xxn SD Neáu SD nhoû, theå hieän caùc ñieåm soá taäp trung quanh trung bình. ÔÛ ñaây cho bieát ñaùnh giaù cuûa caùc thaønh vieân laø töông ñoái ñoàng ñeàu. Neáu SD lôùn, theå hieän caùc ñieåm soá leäch xa ñieåm trung bình. Chöùng toû, yù kieán ñaùnh giaù cuûa caùc thaønh vieân laø khoâng thoáng nhaát, coù söï cheânh leäch nhau. + Tính tæ leä phaàn traêm (%): vôùi P laø tæ leä phaàn traêm. xi laø soá maãu. n laø toång soá maãu. P= x 100% xi n 8. Ñoùng goùp cuûa ñeà taøi. Neáu ñeà taøi thaønh coâng thì caùc giaûi phaùp quaûn lyù môùi cuûa ñeà taøi seõ giuùp cho hoaït ñoäng quaûn lyù ñaøo taïo töø xa ñaït hieäu quaû hôn taïi ÑHMBCTP.HCM noùi rieâng vaø cuûa caùc tröôøng ñaïi hoïc coù aùp duïng hình thöùc ñaøo taïo naøy noùi chung. Chöông 1. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑAØO TAÏO TÖØ XA. 1.1. Toång quan veà lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà. 1.1.1. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån ñaøo taïo töø xa treân theá giôùi. Söï hình thaønh vaø phaùt trieån ñaøo taïo töø xa (ÑTTXa) treân theá giôùi chòu taùc ñoäng maïnh meõ cuûa hai nhaân toá: 1) tieán boä cuûa khoa hoïc, kyõ thuaät vaø coâng ngheä thoâng tin, 2) nhu caàu phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi vaø nhu caàu ngaøy caøng taêng cuûa daân chuùng ñoái vôùi giaùo duïc – ñaøo taïo. 1) Vai troø cuûa khoa hoïc, kyõ thuaät vaø coâng ngheä thoâng tin trong vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån ÑTTXa: Ñaøo taïo töø xa ñöôïc hình thaønh töø cuoái theá kyû 19 taïi caùc nöôùc Taây Aâu vaø Baéc Myõ. Phöông tieän chuyeån taõi thoâng tin cho ÑTTXa luùc ñoù chuû yeáu döïa vaøo taøi lieäu in aán vaø heä thoáng böu ñieän. Ñeán ñaàu theá kyû 20, do coù nhöõng tieán boä môùi cuûa khoa hoïc vaø coâng ngheä thoâng tin, ÑTTXa ñöôïc tieán theâm moät böôùc. Naêm 1927, Ñaøi BBC (Luaân Ñoân) laàn ñaàu tieân phaùt soùng caùc chöông trình ÑTTXa. Giöõa theá kyû 20, khi coâng ngheä truyeàn hình phaùt trieån, caùc chöông trình ÑTTXa ñöôïc phaùt treân soùng truyeàn hình sinh ñoäng, lôùp hoïc hieän ra tröôùc maét hoïc vieân qua maøn aûnh nhoû. Nhöõng thaäp nieân cuoái theá kyû 20, maùy vi tính ñaõ taïo cho ÑTTXa coù moät böôùc tieán nhaûy voït. Ñaëc bieät, heä thoáng vi tính noái maïng, kyõ thuaät soá vaø truyeàn tin vieãn thoâng qua veä tinh cho pheùp chuyeån taûi thoâng tin hai chieàu moät caùch nhanh nhaïy vaø chính xaùc, ñaõ taùc ñoäng ñeán moïi maët cuûa ÑTTXa vaø ñaõ taïo cho ÑTTXa coù moät öu theá môùi. Caùc chöông trình ÑTTXa ñöôïc thieát keá vaø tieán haønh baèng coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi thaäm chí ñaõ laøm thay ñoåi haún caùch daïy-hoïc trong heä thoáng ñaøo taïo truyeàøn thoáng (maët giaùp maët). (2) Nhu caàu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, giaùo duïc suoát ñôøi vaø ÑTTXa: Qua hôn moät theá kyû hình thaønh vaø phaùt trieån, ÑTTXa ñaõ goùp phaàn phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø ñaùp öùng nhu caàu hoïc taäp ña daïng cuûa ngöôøi daân. Thôøi kyø töø cuoái theá kyû XIX ñeán giöõa theá kyû XX, ÑTTXa chuû yeáu ñaùp öùng nhu caàu hoïc taäp cuûa daân chuùng, nhöõng ngöôøi khoâng coù ñieàu kieän theo hoïc caùc tröôøng truyeàn thoáng vì lyù do kinh teá hoaëc do vò trí ñòa lyù. Ñeán nöûa cuoái theá kyû XX, xuaát hieän nhu caàu böùc thieát hôn, ñoù laø nhu caàu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Sau Ñaïi chieán Theáù giôùi laàn thöù II, theá giôùi lao vaøo coâng cuoäc khoâi phuïc vaø phaùt trieån kinh teá; khoa hoïc vaø coâng ngheä coù nhöõng böôùc tieán nhaûy voït; giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñöôïc coi laø then choát trong cuoäc ñaïi caùch maïng ñoù. Caùc nöôùc ñaõ trôû thaønh nhöõng “con roàng” cuûa theá giôùi laø nhöõng nöôùc ñaõ naém baét ñöôïc xu theá cuûa lòch söû: neàn kinh teá coù tri thöùc. Xu theá ñoù vaãn coøn laø muïc tieâu cuûa nhieàu nöôùc trong thieân nieân kyû môùi. Caùc hoïc giaû treân theá giôùi ñaõ nhaän ñònh raèng: neáu nhö thôøi kyø Phong kieán do quyeàn löïc vaø ñaát ñai ngöï trò, thôøi ñaïi Coâng nghieäp bò vaät chaát tö baûn chi phoái, thì ôû theá kyû XXI söï quyeát ñònh toái cao thuoäc veà neàn Kinh teá tri thöùc. Neàn kinh teá tri thöùc laáy giaùo duïc – ñaøo taïo laøm ñoøn baåy; trong ñoù, ÑTTXa phaûi ñöôïc öu tieân haøng ñaàu, vì noù taïo ra ñöôïc nhöõng ñoät phaù môùi, nhôø coù tieán boä cuûa coâng ngheä thoâng tin hieän ñaïi. Hôn nöõa, giaùo duïc theá kyû XXI phaûi tieán ñeán moïi ngöôøi, moïi nhaø, ñeå moïi ngöôøi daân ñöôïc vöôn leân trong cuoäc soáng vaø lao ñoäng. Maët khaùc, giaùo duïc phaûi taïo ra cho ñöôïc nhöõng coâng daân coù traùch nhieäm vaø coù yù nghóa ñoái vôùi xaõ hoäi; ngöôøi daân phaûi ñöôïc quyeàn löïa choïn toái ña ñeå ñaït tri thöùc vaø phöông phaùp haønh ñoäng. Vì vaäy, ÑTTXa seõ ñoùng vai troø voâ cuøng quan troïng trong vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån heä thoáng giaùo duïc suoát ñôøi vaø neàn kinh teá tri thöùc. 1.1.2. Xu theá phaùt trieån ñaøo taïo töø xa treân theá giôùi. Ngaøy nay, nhieàu nöôùc treân theá giôùi ñaõ vaø ñang xaây döïng heä thoáng giaùo duïc- ñaøo taïo theo hình thöùc hoïc töø xa song haønh vaø boå trôï cho heä thoáng giaùo duïc-ñaøo taïo truyeàn thoáng. Moãi hình thöùc ñaøo taïo ñeàu coù nhöõng theá maïnh rieâng vaø laø thaønh phaàn caáu thaønh cuûa heä thoáng giaùo duïc quoác daân. Ñeå toå chöùc vaø thöïc hieän caùc chöông trình ÑTTXa, nhieàu nöôùc ñaõ thaønh laäp caùc tröôøng ñaïi hoïc chuyeân ñaøo taïo töø xa nhö caùc tröôøng Ñaïi hoïc Môû ôû Anh, Thaùi Lan, Singapore, Philippin, Indonesia, Aán Ñoä, v.v.. hoaëc caùc tröôøng ñaïi hoïc haøm thuï ôû Phaùp, Bungari, Tröôøng ñaïi hoïc Phaùt thanh vaø Truyeàn hình Trung Quoác, Tröôøng Ñaïi hoïc Khoâng trung ôû Nhaät Baûn, Trieàu Tieân, v.v… Ñeå toå chöùc, lieân keát hôïp taùc, trao ñoåi kinh nghieäm trong lónh vöïc ÑTTXa, hieän nay treân theá giôùi ñaõ hình thaønh nhieàu toå chöùc nhö Hoäi ñoàng Quoác teá veà ÑTTXa (International Council for Distance Education), Hoäi ñoàng Quoác teá ñaïi hoïc khoâng töôøng (Universities Without Walls International Council), Hieäp hoäi caùc tröôøng Ñaïi hoïc Môû Chaâu AÙ (Asian Association of the Open Universities – AAOU), v.v… Sôû dó haàu heát caùc nöôùc phaùt trieån cuõng nhö ñang phaùt trieån trong nhöõng thaäp kyû cuoái theá kyû XX ñaõ trieån khai ÑTTXa nhanh choùng nhö vaäy vì nhöõng lyù do sau: - Tröôùc heát, do söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa khoa hoïc vaø coâng ngheä, yeâu caàu phaùt trieån cuûa neàn kinh teá quoác daân maø löïc löôïng lao ñoäng luoân coù nhu caàu ñöôïc boå sung kieán thöùc vaø kyõ naêng ñeå theo kòp vôùi söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc, coâng ngheä vaø ñaùp öùng nhu caàu cuûa neàn saûn xuaát. Khoa hoïc – coâng ngheä phaùt trieån caøng nhanh thì nhu caàu ñaøo taïo laïi nguoàn nhaân löïc caøng lôùn. Chính vì vaäy, Singapore, Hoàng Koâng, v.v.. tuy ñaát khoâng roäng, daân khoâng ñoâng, nhöng do nhu caàu phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñaõ thaønh laäp tröôøng Ñaïi hoïc Môû vaø tieán haønh ÑTTXa. Caùc nöôùc phaùt trieån ôû trình ñoä cao nhö Myõ, Anh, Australia, Phaùp, Taây Ban Nha, v.v… ñaõ coù heä thoáng ÑTTXa hieän ñaïi vaø höõu hieäu. Taïi Myõ, naêm 2000 ñaõ coù 1.363.670 ngöôøi theo hoïc caùc chöông trình ÑTTXa trong toång soá 14,4 trieäu sinh vieân ñaïi hoïc cuûa caû nöôùc [2]. - Caùc nöôùc ñang phaùt trieån muoán ruùt ngaén khoaûng caùch trong quaù trình ñuoåi kòp caùc nöôùc phaùt trieån, traùnh nguy cô bò tuït haäu, ñaõ coi giaùo duïc laø quoác saùch haøng ñaàu vaø laáy ÑTTXa laøm phöông tieän höõu hieäu ñeå ñaøo taïo vaø taùi taïo nguoàn nhaân löïc, thích öùng vôùi yeâu caàu cuûa neàn saûn xuaát hieän ñaïi. Caùc nöôùc ngheøo coøn tieán haønh ÑTTXa ñeå khaéc phuïc khoù khaên, thieáu thoán veà ñoäi nguõ caùn boä, giaùo vieân, v.v… Ñaøo taïo töø xa coù nhieàu öu ñieåm noåi baät, xeùt caû veà phöông dieän sö phaïm, toå chöùc ñaøo taïo vaø hieäu quaû kinh teá ñoái vôùi ngöôøi hoïc cuõng nhu cô sôû ñaøo taïo. 1.1.3. Toång quan veà ñaøo taïo töø xa ôû Vieät Nam. Ñaøo taïo töø xa xuaát hieän ôû Vieät Nam töø nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp nieân 60 döôùi hình thöùc daïy hoïc haøm thuï, taøi lieäu in aán ñöôïc phaân phoái phaùt tôùi hoïc vieân qua heä thoáng böu ñieän. Trong nhöõng naêm cuûa Keá hoaïch 5 naêm laàn thöù nhaát (1961-1965), phöông thöùc daïy-hoïc haøm thuï ñaõ ñoùng goùp ñaùng keå cho coâng taùc ñaøo taïo vaø boài döôõng caùn boä cho coâng cuoäc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi. Khi Ñeá quoác Myõ gaây chieán tranh baén phaù Mieàn Baéc baèng khoâng quaân, caùc tröôøng phaûi ñi sô taùn vaø hình thöùc ÑTTXa naøy bò ñöùt quaõng. Trong nhöõng naêm chieán tranh vaø nhöõng naêm sau ñoù, ÑTTXa ôû Vieät Nam haàu nhö khoâng ñöôïc tieán haønh. Sau khi Ñaûng vaø Nhaø nöôùc coù chuû tröông ñoåi môùi vaø chính saùch môû cöûa, ÑTTXa ñöôïc khoâi phuïc vaø phaùt trieån. Nhöõng thaønh töïu böôùc ñaàu coù theå toùm löôïc nhö sau: - ÑHMBCTP.HCM ñöôïc thaønh laäp theo Quyeát ñònh soá 389/TTg cuûa Thuû töôùng Chính phuû ngaøy 26/7/1993, vôùi chöùc naêng vaø nhieäm vuï “laø cô sôû ñaøo taïo töø xa, ñaøo taïo taïi choã, ñaøo taïo taïi caùc ñieåm veä tinh… nhaèm ñaùp öùng nhu caàu hoïc taäp ña daïng cuûa xaõ hoäi, goùp phaàn taêng cöôøng ñoäi nguõ khoa hoïc-kyõ thuaät cho ñaát nöôùc”. Ñeán nay, ÑHMBCTP.HCM ñaõ xaây döïng ñöôïc heä thoáng chöông trình ñaøo taïo cho nhieàu ngaønh hoïc theo phöông thöùc ÑTTXa. Tröôøng ñaõ hôïp taùc vôùi Ñaøi Phaùt thanh Thaønh phoá Hoà Chí Minh ñeå phaùt nhöõng chöông trình ÑTTXa. Keå töø naêm 1993 ñeán nay Ñaøi phaùt thanh tieáng noùi Vieät Nam ñaõ tieán haønh hôn 10.000 buoåi phaùt soùng veà ÑTTXa. Nhöõng chöông trình ñoù khoâng nhöõng boå ích ñoái vôùi haøng ngaøn hoïc vieân ñang theo hoïc maø coøn coù taùc duïng ñoái vôùi haøng trieäu ngöôøi daân. Hieän nay, ÑHMBCTP.HCM ñaõ coù maïng löôùi goàm 19 Trung taâm ÑTTXa veä tinh taïi caùc tænh vaø thaønh phoá phía Nam. - Vieän ñaïi hoïc Môû Haø Noäi ñöôïc thaønh laäp theo Quyeát ñònh cuûa Thuû töôùng Chính phuû ngaøy 3/11/1993, vôùi chöùc naêng vaø nhieäm vuï “ñaøo taïo ñaïi hoïc vaø nghieân cöùu vôùi caùc loaïi hình ñaøo taïo töø xa, ñaøo taïo taïi choã nhaèm ñaùp öùng nhu caàu hoïc taäp ña daïng cuûa xaõ hoäi, goùp phaàn taêng theâm tieàm löïc caùn boä khoa hoïc, kyõ thuaät cho ñaát nöôùc”. Vieän ñaõ hôïp taùc vôùi Ñaøi Phaùt thanh tieáng noùi Vieät nam vaø Ñaøi truyeàn hình Trung öông (keânh VTV2) ñeå phaùt nhöõng chöông trình ÑTTXa. Chæ tính rieâng töø naêm 1995 ñeán 2001 Ñaøi phaùt thanh tieáng noùi Vieät Nam ñaõ tieán haønh hôn 5500 buoåi phaùt soùng veà ÑTTXa cho hôn 8000 hoïc vieân ñang theo hoïc ñaøo taïo töø xa. Hieän nay, rieâng heä ÑTTXa taïi Vieän Ñaïi hoïc Môû Haø Noäi coù hôn 20.000 hoïc vieân theo hoïc. - Trung taâm ñaøo taïo töø xa – thuoäc Ñaïi hoïc Hueá ñaõ vaø ñang ñaøo taïo theo chöông trình Döï aùn Vieät-Bæ, boài döôõng giaùo vieân phoå thoâng trung hoïc cô sôû theo phöông thöùc ÑTTXa. - Trung taâm ñaøo taïo töø xa thuoäc Ñaïi hoïc Sö phaïm Haø Noäi, ñöôïc thaønh laäp ngaøy 18/11/1994 ñeán naêm 2004, Trung taâm ñaõ môû roäng ñöôïc 12 ngaønh hoïc ôû gaàn 30 tænh thaønh trong caû nöôùc vôùi hôn 30.000 hoïc vieân. - Trung taâm Ñaøo taïo töø xa thuoäc Ñaïi hoïc Ngoaïi ngöõ Haø Noäi, khoùa ñaàu tieân ñaõ ñaøo taïo theo chöông trình Ñaïi hoïc cho 4.600 hoïc vieân. Ngoaøi ra, Trung taâm ñaõ hôïp taùc vôùi Ñaøi Tieáng noùi Vieät Nam, Ñaøi truyeàn hình Trung öông, Ñaøi truyeàn hình Haø Noäi ñeå phaùt caùc chöông trình boài döôõng Tieáng Anh. - Sôû Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo Haø Noäi, töø naêm 1995 ñaõ coù ñeà taøi “Ñònh höôùng phaùt trieån veà xaây döïng moâ hình ÑTTXa ôû Haø Noäi”. Tieáp ñoù, Sôû ñaõ tieán haønh ÑTTXa cho hoïc vieân boå tuùc trung hoïc phoå thoâng [4] Ngoaøi ra, tính ñeán naêm 2004, trong caû nöôùc ñaõ coù theâm raát nhieàu tröôøng toå chöùc ñaøo taïo theo phöông thöùc töø xa laø Ñaïi hoïc Ñaø Naúng, Ñaïi hoïc Ñaø Laït, Ñaïi hoïc Caàn Thô, Hoïc vieän Böu chính vieãn thoâng vaø Ñaïi hoïc daân laäp Bình Döông. Hieän coù treân 122.000 ngöôøi ñang theo hoïc caùc chöông trình ñaøo taïo ñaïi hoïc vaø ñaõ coù treân 54.000 ngöôøi toát nghieäp qua 10 naêm ñaøo taïo [19]. * Nhu caàu phaùt trieån ñaøo taïo töø xa taïi Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay: Nöôùc ta coøn ngheøo, cô sôû vaät chaát vaø caùc nguoàn löïc k._.haùc cho giaùo duïc-ñaøo taïo coù haïn, caùc tröôøng ñaøo taïo theo phöông thöùc truyeàn thoáng (daïy-hoïc tröïc tieáp) bò quaù taûi naëng neà, khoâng ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu hoïc taäp cuûa nhaân daân. Cho duø Nhaø nöôùc coù chi kinh phí ñeå xaây döïng theâm nhieàu tröôøng (theo moâ hình truyeàn thoáng) nöõa thì cuõng khoâng theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu hoïc taäp ña daïng cuûa nhaân daân vaø nhu caàu veà nguoàn nhaân löïc coù tri thöùc cuûa neàn saûn xuaát hieän ñaïi. Vaán ñeà ñaët ra laø phaûi phaùt huy tôùi möùc cao nhaát nhöõng nguoàn löïc saün coù vaø söû duïng hieäu quaû nhaát nguoàn trí tueä cuûa xaõ hoäi ñeå ñaùp öùng nhu caàu hoïc taäp ña daïng cuûa ñoâng ñaûo nhaân daân trong coâng cuoäc ñoåi môùi vaø phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc. Phöông chaâm “giaùo duïc cho moïi ngöôøi”, “giaùo duïc lieân tuïc”, “hoïc suoát ñôøi” phaûi trôû thaønh kim chæ nam cho moïi hoaït ñoäng giaùo duïc-ñaøo taïo. Vì vaäy, giaùo duïc-ñaøo taïo caàn phaûi ñöôïc ñoåi môùi caû veà noäi dung, phöông phaùp vaø hình thöùc. Trong ñoù, ñaøo taïo töø xa phaûi ñöôïc öu tieân thích ñaùng vì ñoù laø giaûi phaùp höõu hieäu ñeå giaûi quyeát baøi toaùn veà ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu hoïc taäp ña daïng cuûa nhaân daân nhaát laø nhöõng ngöôøi ôû vuøng saâu, vuøng xa, nhöõng ngöôøi coù ñieàu kieän kinh teá khoù khaên; laø giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát baøi toaùn veà kinh phí haïn heïp chi cho giaùo duïc - ñaøo taïo vì ÑTTXa laø höôùng ñaàu tö reû vaø hieäu quaû. Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VIII cuûa Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ñaõ khaúng ñònh raèng treân cô sôû naém vöõng hai nhieäm vuï chieán löôïc xaây döïng Chủ nghĩa xã hội vaø baûo veä Toå quoác, trong thôøi gian töø 2001 ñeán 2020 ra söùc phaán ñaáu ñeå nöôùc ta cô baûn trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp, coù cô sôû vaät chaát kyõ thuaät hieän ñaïi, cô caáu kinh teá hôïp lyù, quan heä saûn xuaát tieán boä, phuø hôïp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa löïc löôïng saûn xuaát, ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cao, quoác phoøng, an ninh vöõng chaéc, daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng , vaên minh. - Phaán ñaáu ñaït GDP/ngöôøi laø 700 – 800 USD vaøo naêm 2010. - Naêm 2010, nöôùc ta phaûi ñaït 200 sinh vieân treân moät vaïn daân vaø ñeán naêm 2020, ñaït 400 sinh vieân treân moät vaïn daân. - Nöôùc ta tieán haønh coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa vôùi xuaát phaùt ñieåm laø moät nöôùc noâng nghieäp vôùi 76% daân cö soáng ôû noâng thoân (ñieàu tra daân soá 1999) vaø 25,75% thu nhaäp quoác daân töø noâng nghieäp (naêm 1998). Trong quaù trình coâng nghieäp hoùa seõ dieãn ra söï dòch chuyeån moät caùch cô baûn cô caáu kinh teá vaø cô caáu lao ñoäng theo höôùng giaûm tyû leä ñoùng goùp cuûa noâng laâm ngö nghieäp trong GDP xuoáng 17%, taêng tyû leä ñoùng goùp cuûa coâng nghieäp leân 41-43% vaøo naêm 2010. Do ñoù, giaùo duïc-ñaøo taïo coù nhieäm vuï phaûi ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc ñeå phuïc vuï cho quaù trình coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa naøy. - Nöôùc ta ñang tieán haønh coâng nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa trong ñieàu kieän neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn vaän haønh theo cô cheá thò tröôøng. Söï caïnh tranh kinh teá trôû neân raát gaét gao. Ñieàu naøy seõ aûnh höôûng ñeán ñoäng cô hoïc taäp, ñeán vieäc löïa choïn ngaønh ngheà, ñeán vieäc ñoøi hoûi chaát löôïng giaùo duïc- ñaøo taïo cuûa xaõ hoäi. Nhaän thöùc ñöôïc nhu caàu böùc thieát veà phaùt trieån giaùo duïc-ñaøo taïo vaø vai troø cuûa ÑTTXa, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñaõ coù nhöõng chæ ñaïo mang tính ñònh höôùng cho söï phaùt trieån ÑTTXa. Nghò quyeát Hoäi nghò laàn thöù II cuûa Ban Chaáp haønh Trung öông Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam khoùa VIII ñaõ chæ roõ:”Ña daïng hoùa caùc loaïi hình giaùo duïc-ñaøo taïo, taïo cô hoäi cho moïi ngöôøi coù theå löïa choïn caùch hoïc phuø hôïp vôùi nhu caàu vaø hoaøn caûnh cuûa mình… Môû roäng caùc loaïi hình ñaøo taïo khoâng taäp trung, ñaøo taïo töø xa, töøng böôùc hieän ñaïi hoùa hình thöùc ñaøo taïo…” Vaên kieän Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam ñaõ chæ roõ: “Xaây döïng quy hoaïch ñaøo taïo nhaân löïc theo phöông thöùc keát hôïp hoïc taäp trung, hoïc töø xa, hoïc qua maùy tính”; “Töøng böôùc xuùc tieán vieäc noái maïng internet ôû tröôøng hoïc, taïo ñieàu kieän hoïc taäp, nghieân cöùu treân maïng”. Luaät Giaùo duïc cuûa nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam ñaõ khaúng ñònh ñaøo taïo töø xa thuoäc heä thoáng quoác daân:”Chöông trình ñaøo taïo ñeå laáy vaên baèng cuûa heä thoáng giaùo duïc quoác daân theo hình thöùc vöøa hoïc vöøa laøm, hoïc töø xa, töï hoïc coù höôùng daãn…” (Luaät giaùo duïc-1998), Muïc d, Ñieàu 41) hay “Caùc hình thöùc thöïc hieän chöông trình ñaøo taïo thöôøng xuyeân ñeå laáy vaên baèng cuûa heä thoáng giaùo duïc quoác daân bao goàm: a) Vöøa laøm vöøa hoïc; b) Hoïc töø xa; c) Töï hoïc coù höôùng daãn” (Luaät giaùo duïc 2005, Chöông II, Muïc 5, Ñieàu 45.2). 1.2. Moät soá khaùi nieäm coâng cuï cô baûn trong vieäc nghieân cöùu ñeà taøi. 1.2.1. Khaùi nieäm veà quaûn lyù. Ngay töø khi con ngöôøi baét ñaàu hình thaønh nhoùm, ñaõ ñoøi hoûi phaûi coù söï phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc caù nhaân ñeå duy trì söï soáng vaø do ñoù caàn söï quaûn lyù. Vì theá, ta coù theå noùi raèng quaûn lyù laø moät chöùc naêng lao ñoäng xaõ hoäi baét nguoàn töø tính chaát xaõ hoäi cuûa lao ñoäng. Caùc-Maùc ñaõ vieát:”Moät ngöôøi ñoäc taáu vó caàm töï mình ñieàu khieån laáy mình, coøn moät daøn nhaïc thì caàn phaûi coù nhaïc tröôûng”. Quaûn lyù ñöôïc xem laø moät khoa hoïc vöøa laø moät ngheä thuaät. Noù tuyø thuoäc vaøo trình ñoä, kinh nghieäm, baûn lónh cuûa ngöôøi ra quyeát ñònh trong caùc tình huoáng öùng xöû. Do tính chaát phöùc taïp cuûa quaûn lyù maø coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau: + Theo Henry Fayol: “Quaûn lyù laø döï baùo-laäp keá hoaïch, toå chöùc, ñieàu khieån, phoái hôïp vaø kieåm tra”. + Theo ISO 9000:2000: “Quaûn lyù laø caùc hoaït ñoäng coù phoái hôïp nhaèm ñònh höôùng vaø kieåm soaùt moät toå chöùc”. + Theo giaùo trình Khoa hoïc quaûn lyù cuûa Khoa Quaûn lyù kinh teá cuûa Hoïc vieän chính trò quoác gia Hoà Chí Minh: Quaûn lyù laø söï taùc ñoäng coù toå chöùc, coù höôùng ñích cuûa chuû theå quaûn lyù tôùi ñoái töôïng quaûn lyù nhaèm ñaït muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Tuy khaùi nieäm quaûn lyù coù phaùt bieåu khaùc nhau nhöng nhìn chung caùc taùc giaû ñeàu quan nieäm raèng quaûn lyù laø moät loaïi hoaït ñoäng trong ñoù chuû theå ñeà ra nhöõng muïc tieâu caàn phaûi ñaït vaø nhöõng chuû tröông, bieän phaùp keá hoaïch phaûi thöïc hieän, löïa choïn nhaân söï, huy ñoäng vaø söû duïng vaät löïc vaø taøi löïc ñang coù, toå chöùc vaø ñieàu haønh boä maùy nhaân löïc ñeå thöïc hieän nhöõng chuû tröông, bieän phaùp vaø keá hoaïch noùi treân moät caùch ñuùng ñaén, coù chaát löôïng vaø hieäu quaû nhaèm taïo ra keát quaû trong coâng vieäc toát nhaát. Töø nhöõng ñònh nghóa neâu treân chuùng ta coù theå noùi raèng quaûn lyù laø moät quaù trình mang tính xaõ hoäi, xuaát hieän cuøng vôùi söï hôïp taùc vaø phaân coâng lao ñoäng, bao truøm taát caû caùc lónh vöïc cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi vaø trong moãi lónh vöïc ñoù coøn ngöôøi ñieàu chænh hoaït ñoäng cuûa mình theo moät phöông thöùc nhaát ñònh. Toùm laïi: o Quaûn lyù laø toång theå nhöõng bieän phaùp ñöôïc phoái hôïp nhaèm ñaït muïc ñích nhaát ñònh. o Quaûn lyù laø quan heä giöõa chuû theå quaûn lyù vaø ñoái töôïng quaûn lyù ñoù laø quan heä giöõa ngöôøi quaûn lyù vaø ngöôøi bò quaûn lyù. Trong quan heä saûn xuaát laø moái quan heä giöõa ngöôøi laõnh ñaïo vaø ngöôøi thöïc hieän. o Quaûn lyù phaûi bao goàm 2 yeáu toá chuû theå vaø khaùch theå quaûn lyù. o Quaûn lyù laø thöïc hieän muïc tieâu cuûa toå chöùc thoâng qua vieäc söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc (nhaân löïc, taøi löïc, vaät löïc). o Quaûn lyù bao giôø cuõng laø taùc ñoäng höôùng ñích, coù muïc tieâu xaùc ñònh. o Quaûn lyù laø söï taùc ñoäng mang tính chuû quan nhöng phaûi phuø hôïp vôùi quy luaät khaùch quan. o Quaûn lyù xeùt veà maët coâng ngheä laø söï vaän ñoäng cuûa thoâng tin. o Quaûn lyù toàn taïi vôùi tö caùch laø moät heä thoáng. Nhö vaäy, quaûn lyù laø moät heä thoáng bao goàm 4 yeáu toá: chuû theå quaûn lyù, ñoái töôïng quaûn lyù, muïc tieâu quaûn lyù, khaùch theå quaûn lyù. Caùc yeáu toá naøy khoâng taùch rôøi nhau maø chuùng coù quan heä töông taùc gaén boù vôùi nhau. Chuû theå quaûn lyù taïo ra nhöõng taùc nhaân taùc ñoäng leân ñoái töôïng quaûn lyù, nôi tieáp nhaän taùc ñoäng cuûa chuû theå quaûn lyù vaø cuøng vôùi chuû theå quaûn lyù hoaït ñoäng theo moät quyõ ñaïo nhaèm cuøng thöïc hieän muïc tieâu cuûa toå chöùc. Khaùch theå quaûn lyù coù theå laø moät heä thoáng khaùc hoaëc caùc raøng buoäc cuûa moâi tröôøng. Noù coù theå chòu taùc ñoäng hoaëc taùc ñoäng trôû laïi ñeán heä thoáng quaûn lyù. Vaán ñeà ñaët ra ñoái vôùi chuû theå quaûn lyù laø laøm theá naøo ñeå cho nhöõng taùc ñoäng töø phía khaùch theå quaûn lyù ñeán heä thoáng quaûn lyù laø tích cöïc vaø cuøng nhaèm thöïc hieän muïc tieâu chung. Ta coù theå theå hieän sô ñoà caáu truùc cuûa heä thoáng quaûn lyù nhö sau: 1.2.2. Khaùi nieäm veà hieäu quaû quaûn lyù. Ñeå ñaùnh giaù hieäu quaû cuûa vieäc quaûn lyù ta seõ ñaùnh giaù hai yeáu toá: Chaát löôïng saûn phaåm vaø chi phí söû duïng toái öu nguoàn löïc (nhaân löïc, vaät löïc, taøi löïc) cuûa nhaân daân vaø Nhaø nöôùc. Ta coù coâng thöùc : Hieäu quaû quaûn lyù = Chaát löôïng saûn phaåm / chi phí quaûn lyù . Nhö vaäy, cuøng ñaït moät chaát löôïng saûn phaåm nhö nhau nhöng neáu chi phí quaûn lyù thaáp thì hieäu quaû quaûn lyù ñöôïc ñaùnh giaù laø cao, nghóa laø chi phí chi cho quaù trình quaûn lyù ñeå saûn xuaát ra saûn phaåm ñöôïc söû duïng toái öu. Ngöôïc laïi, hieäu quaû quaûn lyù thaáp khi chi phí cho quaù trình quaûn lyù ñeå saûn xuaát ra saûn phaåm laø cao, töùc ngöôøi quaûn lyù söû duïng chi phí khoâng ñaït yeâu caàu. 1.2.3. Khaùi nieäm veà chaát löôïng. Chuû theå quaûn lyù Ñoái töôïng quaûn lyù Muïc tieâu quaûn lyù Khaùch theå quaûn lyù Taùc ñoäng maïnh Taùc ñoäng yeáu hôn Sô ñoà 1.1. Sô ñoà caáu truùc heä thoáng quaûn lyù Chaát löôïng laø moät khaùi nieäm khoù ñònh nghóa. Quan nieäm veà chaát löôïng cuûa moãi ngöôøi raát khaùc nhau bôûi leõ yù töôûng veà chaát löôïng raát roäng. Ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng thì hoï quan nieäm: chaát löôïng saûn phaåm laø saûn phaåm laøm ra coù ñuùng nhö hoï mong muoán hay khoâng. Neáu ñuùng thì hoï cho raèng saûn phaåm naøy coù chaát löôïng, neáu khoâng thì saûn phaåm khoâng ñaït chaát löôïng. Tuy nhieân, taïi thôøi ñieåm ñoù saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát ra khoâng phaûi khoâng coù chaát löôïng theo nghóa ñaùp öùng caùc chuaån möïc cuûa ngöôøi saûn xuaát maø vì noù khoâng phuø hôïp (hoaëc laïc haäu) vôùi ngöôøi tieâu duøng. Do ñoù, quan nieäm chaát löôïng thöôøng mang nhieàu caûm tính hôn nhöõng chæ soá khaùch quan. Ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng, chaát löôïng saûn phaåm cao hay thaáp ñöôïc ñaùnh giaù treân nhöõng chuaån möïc maø ngöôøi tieâu duøng ñaët ra khi hoï ñem so saùnh vôùi nhöõng saûn phaåm cuøng loaïi . Theo chuùng toâi, chaát löôïng saûn phaåm laø söï phuø hôïp vôùi muïc tieâu, phuø hôïp vôùi moät thöôùc ño (chuaån möïc) nhaát ñònh. Neáu saûn phaåm laøm ra ñaït ñöôïc nhöõng chuaån möïc maø ngöôøi saûn xuaát ñaõ ñònh tröôùc thì saûn phaåm naøy ñaït chaát löôïng. Vaø ngöôïc laïi neáu saûn phaåm laøm ra khoâng ñaït ñöôïc nhöõng chuaån möïc ñaõ ñònh tröôùc thì saûn phaåm naøy laø keùm chaát löôïng. VD: Muïc tieâu ñaøo taïo ñaïi hoïc nöôùc ta hieän nay laø ñaøo taïo ra nhöõng sinh vieân naém vöõng kieán thöùc chuyeân moân vaø kyõ naêng thöïc haønh veà ngaønh ngheà, coù khaû naêng phaùt hieän, giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà thoâng thöôøng thuoäc chuyeân ngaønh ñaøo taïo. Tuy nhieân theo ñaùnh giaù cuûa xaõ hoäi hieän nay thì sinh vieân ra tröôøng coù trình ñoä naêng löïc thöïc tieãn quaù yeáu keùm. Nhö vaäy, sinh vieân ra tröôøng khoâng ñaït vôùi nhöõng chuaån möïc cuûa muïc tieâu ñeà ra cho neân nhöõng sinh vieân naøy xem nhö laø nhöõng “saûn phaåm” keùm chaát löôïng cuaû ñaøo taïo ñaïi hoïc . 1.2.4. Khaùi nieäm veà quaûn lyù ñaøo taïo. Quaûn lyù giaùo duïc (noùi chung) vaø quaûn lyù ñaøo taïo (noùi rieâng) laø heä thoáng nhöõng taùc ñoäng coù muïc ñích, coù keá hoaïch, hôïp quy luaät cuûa chuû theå quaûn lyù (heä giaùo duïc) nhaèm laøm cho heä vaän haønh theo ñöôøng loái, quan ñieåm giaùo duïc nhaèm ñaït ñeán muïc tieâu cuûa giaùo duïc-đào tạo. Quaûn lyù đào tạo coù nhieàu caáp ñoä, ít nhaát coù hai caáp ñoä: caáp quaûn lyù vi moâ vaø caáp quaûn lyù vó moâ. Caáp quaûn lyù vó moâ töông öùng vôùi vieäc quaûn lyù moät ñoái töôïng coù quy moâ lôùn nhaát, bao quaùt toaøn boä heä thoáng. Trong heä thoáng naøy coù nhieàu heä thoáng con, töông öùng vôùi heä thoáng con naøy laø caùc hoaït ñoäng quaûn lyù vi moâ. Tuy nhieân, söï phaân chia quaûn lyù vó moâ vaø quaûn lyù vi moâ chæ laø töông ñoái. Ví duï, neáu ta ñaët Phoøng ñaøo taïo trong phaïm vi tröôøng hoïc thì noù chæ laø caáp quaûn lyù vi moâ so vôùi Ban laõnh ñaïo nhaø tröôøng, nhöng noù trôû thaønh caáp quaûn lyù vó moâ ñoái vôùi caùc trôï lyù ñaøo taïo cuûa caùc Khoa. Do ñoù khi xem xeùt moät vaán ñeà quaûn lyù phaûi xaùc ñònh chuû theå quaûn lyù ñang ôû caáp ñoä naøo. Töø ñoù môùi thaáy ñöôïc moái töông quan treân döôùi vó moâ vaø vi moâ. Quaûn lyù duø laø quaûn lyù ôû caáp vó moâ hay caáp vi moâ thì chuùng ñeàu laø heä thoáng nhöõng taùc ñoäng coù muïc ñích, coù keá hoaïch, coù heä thoáng, hôïp quy luaät cuûa chuû theå quaûn lyù ñeán taát caû maét xích , caùc ñoái töôïng cuûa heä thoáng nhaèm laøm cho heä vaän haønh theo ñöôøng loái, quan ñieåm giaùo duïc nhaèm ñaït ñeán muïc tieâu cuûa giaùo duïc-đào tạo. 1.2.5. Chöùc naêng cuûa quaûn lyù ñaøo taïo. Chöùc naêng cuûa quaûn lyù laø caùc daïng khaùc nhau, caùc hoaït ñoäng khaùc nhau cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù thoâng qua ñoù chuû theå quaûn lyù taùc ñoäng vaøo khaùch theå quaûn lyù nhaèm thöïc hieän muïc tieâu quaûn lyù. Quaûn lyù coù caùc chöùc naêng chính sau: Keá hoaïch hoùa - Toå chöùc – Ñieàu khieån - Kieåm tra - Ñieàu chænh - Toång keát. 1.2.5.1. Keá hoaïch hoùa. Keá hoaïch hoùa trong quaûn lyù ñaøo taïo veà baûn chaát laø xaây döïng chöông trình haønh ñoäng cuûa nhaø tröôøng theo naêm hoïc, nhaèm ñaûm baûo thöïc hieän chaát löôïng ñaøo taïo. Chöông trình haønh ñoäng naøy bao goàm caùc chi tieát, muïc tieâu, noäi dung coâng taùc, thôøi gian, bieän phaùp thöïc hieän vaø phaân coâng ngöôøi chòu traùch nhieäm chính vaø döï kieán saûn phaåm. Vieäc soaïn thaûo chöông trình, keá hoaïch haønh ñoäng döïa vaøo muïc tieâu ñaøo taïo xaõ hoäi, döïa treân tieàm löïc cuûa nhaø tröôøng vaø caùc hoaøn caûnh vaø ñieàu kieän cuï theå cuûa ñòa phöông nôi tröôøng ñoùng. Xaây döïng keá hoaïch nhaø tröôøng thöïc chaát laø : - Ñaùnh giaù thöïc traïng ñeå döï baùo muïc tieâu caàn ñaït tôùi. - Moâ hình hoùa noäi dung coâng vieäc. - Chöông trình hoùa haønh ñoäng. - Löïa choïn caùc giaûi phaùp thöïc hieän toái öu. - Phaân coâng ngöôøi thöïc hieän vaø thôøi gian hoaøn thaønh. Toùm laïi, thöïc hieän coâng taùc keá hoaïch hoùa thöïc chaát caùc nhaø quaûn lyù phaûi traû lôøi boán caâu hoûi döôùi ñaây (theo kinh nghieäm cuûa phöông Taây) - Ta ñang ôû ñaâu? (Where are we now?) - Ta muoán ñeán ñaâu trong töông lai? (Where do we want to be in the future?) - Laøm theá naøo ñeå ñeán ñoù? (How will we get there?) - Laøm theá naøo ñeå ño ñuôïc söï tieán trieån? (How do we measure our progress?) 1.2.5.2. Toå chöùc. Toå chöùc laø saép xeáp con ngöôøi theo moät heä thoáng ñeå thöïc hieän caùc quan heä phoái hôïp laøm vieäc, ñaøo taïo vaø khai thaùc tieàm naêng cuûa moãi ngöôøi nhaèm taïo ra keát quaû trong coâng vieäc toát nhaát. Do ñoù, toå chöùc phaûi ñaït ñöôïc nhöõng yeâu caàu sau: - Phaân coâng, phaân nhieäm roõ raøng cho töøng noäi dung coâng vieäc ñeán töøng ngöôøi thöïc hieän. Söï phaân coâng phaûi cuï theå : noäi dung coâng vieäc, thôøi gian hoaøn thaønh, saûn phaåm phaûi coù. - Xaùc laäp cô caáu phoái hôïp giöõa caùc boä phaän chöùc naêng, laøm sao ñeå coâng vieäc ñöôïc tieán haønh ñoàng boä, toaøn dieän ñuùng vôùi tieán ñoä cuûa keá hoaïch chung. - Naâng cao trình ñoä nghieäp vuï cuûa caùc caùn boä chuyeân moân baèng caùch ruùt kinh nghieäm thöôøng xuyeân caùc coâng vieäc ñaõ laøm, baèng vieäc nghieân cöùu aùp duïng caùc kieán thöùc môùi, cöû ñi tham gia caùc lôùp boài döôõng nghieäp vuï chuyeân moân… - Tieáp nhaän caùc nguoàn boå sung veà nhaân söï, veà vaät chaát thieát bò, taøi chính vaø caùc taøi lieäu thoâng tin khoa hoïc môùi phuïc vuï cho giaûng daïy vaø ñaøo taïo ngöôøi hoïc. - Huy ñoäng toaøn boä löïc löôïng trong tröôøng tích cöïc hoaøn thaønh coâng vieäc ñuùng vôùi tieán ñoä moät caùch chaát löôïng. - Giaùm saùt thöïc hieän coâng vieäc vaø ñieàu chænh kòp thôøi nhöõng baát hôïp lyù, thaùo gôõ khoù khaên vaø nhöõng trôû ngaïi trong quaù trình thöïc hieän keá hoaïch, uoán naén kòp thôøi nhöõng leäch laïc theo ñuùng vôùi quõy ñaïo cuûa chöông trình chung. 1.2.5.3. Ñieàu khieån (chæ ñaïo thöïc hieän). Ñaây laø chöùc naêng theå hieän naêng löïc cuûa ngöôøi quaûn lyù. Sau khi hoaïch ñònh keá hoaïch vaø saép xeáp toå chöùc, ngöôøi quaûn lyù phaûi ñieàu khieån cho heä thoáng hoaït ñoäng nhaèm thöïc hieän muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Ñaây laø quaù trình söû duïng quyeàn löïc quaûn lyù ñeå taùc ñoäng vaøo ñoái töôïng bò quaûn lyù (con ngöôøi, caùc boä phaän) moät caùc coù chuû ñích nhaèm phaùt huy heát tieàm naêng cuûa hoï höôùng vaøo vieäc ñaït muïc tieâu chung cuûa heä thoáng. Ngöôøi ñieàu khieån heä thoáng phaûi laø ngöôøi coù tri thöùc vaø kyõ naêng ra quyeát ñònh vaø toå chöùc thöïc hieän quyeát ñònh. Tröôùc khi ra quyeát ñònh, ngöôøi ñieàu khieån heä thoáng phaûi thu thaäp ñaày ñuû nhöõng thoâng tin caàn thieát ñeå vieäc ra quyeát ñònh ñöôïc chính xaùc vaø khaû thi. Thoâng tin coøn laø phöông tieän ñeå thoáng nhaát hoaït ñoäng cuûa heä thoáng quaûn lyù noùi chung vaø cuûa heä thoáng quaûn lyù ñaøo taïo noùi rieâng. Do ñoù, ngöôøi quaûn lyù phaûi laø ngöôøi coù trình ñoä ñeå coù theå choïn loïc nhöõng thoâng tin caàn thieát, chính xaùc, bieát loaïi boû nhöõng thoâng tin bò nhieãu nhaèm traùnh ra quyeát ñònh sai laàm. * Ra quyeát ñònh laø moät quaù trình bao goàm caùc böôùc sau: - Phaùt hieän vaán ñeà vaø ñeà ra nhieäm vuï; - Thu thaäp vaø xöû lyù thoâng tin; - Chính thöùc ñeà ra nhieäm vuï; - Döï kieán caùc phöông aùn; - So saùnh caùc phöông aùn theo tieâu chuaån hieäu quaû xaùc ñònh; - Ra quyeát ñònh chính thöùc. * Toå chöùc thöïc hieän quyeát ñònh laø nhaèm muïc ñích ñöa quyeát ñònh trôû thaønh hieän thöïc. Ñaây laø giai ñoaïn khoù khaên ñoøi hoûi noã löïc raát lôùn cuûa nhaø quaûn lyù. Quaù trình toå chöùc thöïc hieän quyeát ñònh coù theå bao goàm caùc böôùc sau: - Truyeàn ñaït quyeát ñònh; - Laäp keá hoaïch thöïc hieän quyeát ñònh; - Thöïc hieän quyeát ñònh; - Kieåm tra ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän quyeát ñònh; - Ñieàu chænh quyeát ñònh; - Toång keát vieäc thöïc hieän quyeát ñònh. Nhö vaäy caùc coâng ñoaïn trong quaù trình toå chöùc thöïc hieän quyeát ñònh ñaõ hieän dieän trong baát kyø moät hoaït ñoäng quaûn lyù naøo chæ khaùc nhau veà qui moâ toå chöùc maø thoâi. 1.2.5.4. Kieåm tra, ñaùnh giaù, ñieàu chænh. Chöùc naêng kieåm tra cuûa cô quan quaûn lyù ñöôïc thöïc hieän trong suoát quaù trình naêm hoïc, theo töøng giai ñoaïn vaø theo töøng coâng vieäc. Kieåm tra giaùm saùt caøng chaët cheõ, saùt sao, tyû mæ caû soá löôïng, chaát löôïng vaø tieán ñoä coâng vieäc ñeå ruùt kinh nghieäm kòp thôøi caøng laøm cho chöông trình tieán haønh coù chaát löôïng cao. Kieåm tra vieäc thöïc hieän bao goàm : - Kieåm tra ñaùnh giaù traïng thaùi ban ñaàu. Xaây döïng caùc tieâu chuaån; - Ño löôøng vieäc thöïc hieän. Kieåm tra ñaùnh giaù tieán ñoä coâng vieäc. Quan troïng nhaát laø kieåm tra ñaùnh giaù chaát löôïng caùc hoaït ñoäng giaûng daïy cuûa giaùo vieân vaø hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa ngöôøi hoïc. Ñaùnh giaù phaûi chuù yù caû soá löôïng, chaát löôïng saûn phaåm, nhöng quan troïng laø caùc phöông phaùp thöïc hieän coâng vieäc; - Phaùt hieän sai soùt, leäch laïc, tìm nguyeân nhaân ñeå ñieàu chænh, uoán naén kòp thôøi; - Kieåm tra laø moät heä thoáng thoâng tin phaûn hoài (ngöôïc). Toùm laïi, kieåm tra-ñaùnh giaù trong quaûn lyù ñaøo taïo laø phöông thöùc thu nhaän thoâng tin veà tình hình chaát löôïng, veà noäi dung, veà toå chöùc, veà phöông phaùp caùc hoaït ñoäng ñaøo taïo. Ñoù laø moät heä thoáng thao taùc quan saùt vaø so saùnh, ñaùnh giaù xem lao ñoäng sö phaïm thöïc teá coù phuø hôïp vôùi keá hoaïch, tieâu chuaån, quy taéc… ñaõ döï kieán tröôùc hay khoâng. Ñoù laø söï vaïch roõ keát quaû taùc ñoäng cuûa chuû theå ñeán khaùch theå, vaïch roõ nhöõng leäch laïc ñaõ phaïm phaûi so vôùi caùc yeâu caàu sö phaïm vaø nguyeân taéc toå chöùc. Nhö vaäy, thanh tra – kieåm tra trong quaûn lyù ñaøo taïo laø ñoäng löïc phaùt trieån cuûa nhaø tröôøng. Noù giuùp cho nhaø tröôøng traùnh ñöôïc nhöõng sai laàm trong quaù trình quaûn lyù, baûo ñaûm vieäc tuaân thuû phaùp luaät vaø giuùp cho hoaït ñoäng quaûn lyù ñaøo taïo ñaït hieäu quaû cao. 1.2.5.5. Toång keát. Toång keát laø vieäc ñaùnh giaù, ruùt kinh nghieäm, thöôûng-phaït nhöõng vieäc ñaõ laøm ñöôïc vaø chöa laøm ñöôïc so vôùi keá hoaïch ban ñaàu. Ngoaøi vieäc toång keát ruùt kinh nghieäm töøng coâng ñoaïn trong suoát quaù trình thöïc hieän, ngöôøi quaûn lyù phaûi toång keát, ñaùnh giaù keát quaû ñaït ñöôïc so vôùi hoaïch ñònh ban ñaàu ñeå tìm ra nhöõng baøi hoïc boå ích cho coâng vieäc tieán haønh ôû caùc laàn sau. Keát quaû thöïc teá Ño löôøng keát quaû thöïc teá So saùnh keát quaû thöïc teá vaø tieâu chuaån Xaùc ñònh caùc sai leäch Keát quaû mong muoán Söï thöïc hieän caùc ñieàu chænh Chöông trình hoaït ñoäng ñieàu chænh Phaân tích caùc nguyeân nhaân sai leäch Sô ñoà 1.2. Chu trình kieåm tra (Khoa hoïc quaûn lyù ñaøo taïo – Traàn Kieåm, 2004) Ñoàng thôøi, ngöôøi quaûn lyù phaûi xaây döïng nhöõng ño löôøng khaùch quan thaønh tích cuûa caùc nhaân tham gia hoaït ñoäng cuõng nhö cuûa vieäc khen thöôûng ñeå coù chính saùch thöôûng, phaït roõ raøng vaø coâng baèng nhaèm ñoäng vieân caùc caù nhaân coù thaønh tích toát cuõng nhö caûnh caùo nhöõng caù nhaân khoâng ñaït keát quaû nhö mong ñôïi. 1.2.6. Khaùi nieäm veà ñaøo taïo töø xa. Khi ñònh nghóa veà ñaøo taïo töø xa coù raát nhieàu thuaät ngöõ lieân quan vaø coù yù nghóa töông töï. ÔÛ Anh ngöôøi ta ñaõ söû duïng caùc khaùi nieäm nhö ñaøo taïo töø xa (Distance education), ñaøo taïo môû (Open learning), hoïc haøm thuï (Correspondence learning), ñaøo taïo laáy ngöôøi hoïc laøm trung taâm (Student-centred learning)… ñeå phaân bieät phöông phaùp sö phaïm môùi naøy vôùi phöông phaùp giaûng daïy truyeàn thoáng tröïc tieáp-phöông phaùp phaán baûng- phöông phaùp troø chuyeän Theo giaùo sö Sonja Ruehl – tröôøng Toång hôïp Luaân Ñoân thì veà cô baûn, ñaøo taïo töø xa ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc phöông phaùp vaø phöông tieän thoâng tin chöù khoâng phaûi thoâng qua söï tieáp xuùc tröïc tieáp giöõa ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc. Ñaëc ñieåm phaân bieät cuûa caùc phöông phaùp ñaøo taïo töø xa laø tính töông hoã, theå hieän ôû söï taùc ñoäng qua laïi giöõa ngöôøi hoïc vaø taøi lieäu hoïc taäp. Ñaây laø moät phöông phaùp sö phaïm maø trong ñoù quaù trình vaø yù thöùc hoïc taäp töï giaùc cao cuûa hoïc vieân ñöôïc nhaán maïnh. Caùc noäi dung, phöông phaùp, phöông tieän phuïc vuï giaûng daïy vaø hoïc taäp ñöôïc thieát keá ñeå phuø hôïp vôùi quaù trình töï hoïc ñoù [21] Theo Quyeát ñònh 40/2002/QÑ-BGD&ÑT ngaøy 14/10/2002 “Ñaøo taïo töø xa laø moät quaù trình giaùo duïc - ñaøo taïo maø trong ñoù phaàn lôùn hoaëc toaøn boä quaù trình ñaøo taïo coù söï taùch bieät giöõa thaày vaø troø veà maët khoâng gian hoaëc/vaø thôøi gian”. Nhö vaäy, ta coù theå neâu caùc ñaëc ñieåm chuû yeáu cuûa ñaøo taïo töø xa: - Phaàn lôùn quaù trình ñaøo taïo coù söï caùch bieät giöõa ngöôøi daïy vaø ngöôøi hoïc; - Coù söï toå chöùc vaø höôùng daãn cuûa caùc cô sôû ñaøo taïo ñeå phaùt huy cao nhaát söï noã löïc töï hoïc cuûa ngöôøi hoïc; - Coù söï trôï giuùp cuûa caùc phöông tieän kyõ thuaät, caùc loaïi hoïc lieäu nhö taøi lieäu in aán, caùc phöông tieän nghe-nhìn, maùy vi tính, maïng vi tính, truyeàn thanh, truyeàn hình…; - Söû duïng phöông tieän thoâng tin hai chieàu trong quaù trình daïy hoïc; - Coù söï giuùp ñôõ cuûa caùc giaùo vieân höôùng daãn hoaëc trôï giaûng; tyû leä höôùng daãn, phuï ñaïo taäp trung tuøy thuoäc vaøo noäi dung hoïc taäp vaø phöông tieän giaûng daïy; - Coù söï caù theå hoùa trong quaù trình daïy-hoïc. 1.2.7. Quaûn lyù ñaøo taïo töø xa. Quaûn lyù ñaøo taïo töø xa bao goàm vieäc quaûn lyù taát caû caùc vaán ñeà lieân quan ñeán ñaøo taïo töø xa nhö: xaùc ñònh muïc tieâu ñaøo taïo, xaùc laäp caùc chuaån möïc chaát löôïng, thieát keá vaø tieán haønh caùc chöông trình ñaøo taïo, giaùm saùt giaûng daïy, caùc phöông phaùp xaây döïng vaø kieåm soaùt chuaån möïc chaát löôïng, xaây döïng, ban haønh vaø thöïc hieän caùc quy trình ñaûm baûo chaát löôïng moät caùch coâng khai… nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaøo taïo töø xa. 1.2.8. Söï khaùc bieät giöõa ñaøo taïo theo hình thöùc ñaøo taïo ñaïi hoïc töø xa vaø ñaøo taïo theo hình thöùc ñaøo taïo ñaïi hoïc taäp trung. Baûng 1.1: So saùnh söï khaùc bieät giöõa ñaøo taïo töø xa vaø ñaøo taïo taäp trung Caùc tieâu chí so saùnh Ñaøo taïo taäp trung Ñaøo taïo töø xa Teân goïi ñoái töôïng hoïc Sinh vieân. Hoïc vieân. Ñoä tuoåi, trình ñoä Ñoàng nhaát veà trình ñoä, tuoåi taùc. Khoâng ñoàng nhaát veà trình ñoä, tuoåi taùc. Hình thöùc hoïc Hoïc taäp trung taïi moät ñòa ñieåm coá ñònh nhö lôùp hoïc, giaûng ñöôøng, … Tieán trình hoïc taäp coù söï Hoïc vieân phaân taùn khaép nôi, thöôøng coù söï giaùn caùch giöõa thaày-troø, haïn cheá söï töông taùc giöõa daïy-hoïc. Hoïc taäp tieán trieån trong hình thöùc kieåm soaùt trong hoaøn caûnh phuï thuoäc. Vieäc daïy vaø hoïc thoâng qua caùc hoaït ñoäng tröïc tieáp. hoïc töï do, trong hoaøn caûnh ñoäc laäp (töï hoïc laø chính). Vieäc daïy vaø hoïc caàn hình dung thoâng qua caùc phöông tieän nhaèm ruùt ngaén bôùt khoaûng caùch (nhö söû duïng caùc phöông tieän thoâng tin, trôï giaûng, caùc ñôït taäp trung höôùng daãn, giaûi ñaùp…) Phöông tieän thoâng tin vaø phöông phaùp daïy- hoïc Daïy hoïc tröïc tieáp (maët ñoái maët(face to face)) Ñoøi hoûi taäp trung cao ñoä nhaân löïc (tyû leä giaûng vieân/sinh vieân) Thoùi quen vaø kyõ naêng daïy vaø hoïc ñaõ ñöôïc bieát roäng raõi. Daïy – hoïc chuû yeáu qua caùc phöông tieän trung gian. Ñoøi hoûi taäp trung cao ñoä voán ban ñaàu ñeå xaây döïng vaø saûn xuaát hoïc lieäu ban ñaàu. Thoùi quen vaø kyõ naêng ñeå lónh hoäi caùc khoùa hoïc coøn ít ñöôïc phoå bieán roäng raõi. Khoùa hoïc Quaù trình thieát keá, dieãn tieán toå chöùc giaùo vuï… ñaõ coù neàn neáp, chuû ñoäng; khoùa hoïc thöôøng theo nieân cheá. Thieát keá, dieãn tieán caùc khoùa hoïc phöùc taïp, nhieàu chöùc naêng chuyeân moân hoùa, bò ñoäng vaø phuï thuoäc – ñaëc bieät laø khaâu saûn xuaát vaø phaân phaùt hoïc lieäu; khoùa hoïc khoâng theo nieân cheá maø toå chöùc theo tín chæ. Toå chöùc, quaûn lyù Toå chöùc thaønh moät heä thoáng hoaøn chænh veà ñoäi nguõ quaûn lyù, giaûng vieân, caùn boä kyõ thuaät ôû caùc Khoa, Toå chöùc thaønh nhöõng boä phaän quaûn lyù goïn nheï, ñoäi nguõ giaûng vieân chæ toå chöùc moät löïc löôïng laøm noàng coát coøn phaàn lôùn khai thaùc boä moân. Ñoäi nguõ giaûng vieân giaûng daïy chuû yeáu laø cô höõu, soá ít laø thænh giaûng. löïc löôïng giaûng vieân gioûi ôû caùc tröôøng chuû yeáu bieân soaïn giaùo trình, taøi lieäu. 1.2.9. Khaùi nieäm quaù trình ñaøo taïo töø xa. 1.2.9.1. Khaùi nieäm. Quaù trình ñaøo taïo töø xa cuõng gioáng nhö quaù trình ñaøo taïo cuûa caùc heä khaùc nhö taäp trung, vöøa laøm vöøa hoïc v.v… Quaù trình ñaøo taïo töø xa laø moät quaù trình xuyeân suoát töø vieäc tuyeån sinh (ñaàu vaøo) cho ñeán khi toát nghieäp (ñaàu ra) cuûa ngöôøi hoïc, trong ñoù bao goàm chuû yeáu laø quaù trình daïy vaø hoïc cuûa giaûng vieân vaø ngöôøi hoïc. Ñaøo taïo töø xa coøn laø phöông thöùc höõu hieäu trong vieäc ñaøo taïo laïi hay ñaøo taïo boå sung. Noäi dung cuûa quaù trình ñaøo taïo töø xa bao goàm: • Xaùc ñònh muïc tieâu ñaøo taïo töø xa. • Xaùc ñònh ñaàu vaøo theo muïc tieâu. • Xaùc ñònh noäi dung chöông trình ñaøo taïo theo muïc tieâu. • Xaùc ñònh quaù trình daïy-hoïc theo muïc tieâu. • Xaùc ñònh quaù trình kieåm tra-thi cöû theo muïc tieâu. • Xaùc ñònh phöông tieän phuïc vuï cho coâng taùc ñaøo taïo theo muïc tieâu. • Xaùc ñònh hoïc lieäu phuïc vuï cho coâng taùc ñaøo taïo theo muïc tieâu • Xaùc ñònh coâng taùc chính trò, tö töôûng cuûa ñoäi nguõ giaûng vieân, quaûn lyù vaø hoïc vieân töø xa. Trong quaù trình ñaøo taïo, caùc böôùc naøy ñöôïc saép xeáp thaønh moät heä thoáng chaët cheõ coù moái quan heä khaéng khít vaø boå sung cho nhau nhaèm giuùp cho quaù trình ñaøo taïo ñöôïc ñaûm baûo chaát löôïng cao. 1.2.9.2. Noäi dung cuûa quaù trình ñaøo taïo töø xa. 1.2.9.2.1. Muïc tieâu ñaøo taïo töø xa. Muïc tieâu cuûa ñaøo taïo ñaïi hoïc ñöôïc theå hieän roõ trong Luaät giaùo duïc laø: ñaøo taïo ngöôøi hoïc coù phaåm chaát chính trò, ñaïo ñöùc, coù yù thöùc phuïc vuï nhaân daân, coù kieán thöùc vaø naêng löïc thöïc haønh ngheà nghieäp töông xöùng vôùi trình ñoä ñaøo taïo, coù söùc khoûe, ñaùp öùng yeâu caàu xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác. Ñoái vôùi ÑTTXa, muïc tieâu coøn laø taïo cô hoäi hoïc taäp cho moïi ngöôøi, nhaèm muïc tieâu naâng cao daân trí, goùp phaàn ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån ._.ïo chieám töø 15 ñeán 25% soá giôø keá hoaïch toaøn khoùa. Tuøy theo tính chaát vaø möùc ñoä khoù (cho ngöôøi töï hoïc) cuûa moãi hoïc phaàn, Hieäu tröôûng coù theå quy ñònh soá giôø hoïc taäp trung taêng theâm daønh cho hoïc phaàn ñoù.” + Chöông IV-Ñieàu 25: Soá löôïng kyø thi: Hieän taïi: “... Trong moãi kyø thi moãi hoïc vieân chæ ñöôïc ñaêng kyù khoâng quaù 4 hoïc phaàn. Ñoái vôùi moãi hoïc phaàn xaùc ñònh, hoïc vieân chæ ñöôïc döï thi moät laàn trong moät kyø thi.” Ñeà nghò: “… Trong moãi kyø thi moãi hoïc vieân chæ ñöôïc ñaêng kyù khoâng quaù 4 hoïc phaàn. Ñoái vôùi moãi hoïc phaàn xaùc ñònh, tuøy theo ñieàu kieän cuûa töøng tröôøng, Hieäu tröôûng seõ quyeát ñònh soá laàn thi trong moät kyø thi.” KEÁT LUAÄN Phaùt trieån giaùo duïc – ñaøo taïo laø quoác saùch haøng ñaàu maø Ñaûng vaø nhaø nöôùc ñaõ khaúng ñònh thoâng qua vaên kieän cuûa Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn IX. Vai troø cuûa ñaøo taïo ñaïi hoïc giöõ vò trí quan troïng trong quaù trình cung caáp nguoàn nhaân löïc cho toaøn xaõ hoäi. Vöôït qua nhöõng giôùi haïn veà cô sôû vaät chaát, hình thöùc giaùo duïc töø xa ñaõ laø moät giaûi phaùp chieán löôïc khaù hoaøn haûo trong vieäc phaùt trieån giaùo duïc trong theá kyû XXI cuûa caùc quoác gia treân theá giôùi. Vì vaäy, hoaøn thieän quaù trình quaûn lyù ñaøo taïo töø xa laø moät trong nhöõng yeâu caàu caáp baùch. Qua muïc ñích, nhieäm vuï nghieân cöùu cuûa ñeà taøi cuøng vôùi quaù trình nghieân cöùu lyù luaän vaø thöïc tieãn chuùng toâi ñaõ thöïc hieän ñöôïc caùc nhieäm vuï nghieân cöùu cuûa ñeà taøi. Treân cô sôû xaùc ñònh roõ muïc tieâu, ñoái töôïng, phaïm vi nghieân cöùu, luaän vaên ñaõ ñaït ñöôïc moät soá keát quaû sau: Luaän vaên ñaõ khaùi quaùt ñöôïc moät caùch heä thoáng nhöõng vaán ñeà lyù luaän coù lieân quan ñeán vaán ñeà nghieân cöùu nhö: - Trình baøy khaùi quaùt lòch söû cuûa vaán ñeà nghieân cöùu nhö söï hình thaønh vaø phaùt trieån giaùo duïc töø xa treân theá giôùi, xu theá phaùt trieån giaùo duïc töø xa treân theá giôùi, lôïi ích cuûa giaùo duïc töø xa vaø toång quan veà giaùo duïc töø xa ôû Vieät Nam. - Trình baøy moät soá khaùi nieäm, coâng cuï cho quaù trình nghieân cöùu nhö khaùi nieäm veà quaûn lyù, veà hieäu quaû quaûn lyù, veà chaát löôïng, veà quaûn lyù ñaøo taïo, veà chöùc naêng quaûn lyù ñaøo taïo, veà ñaøo taïo töø xa, veà quaûn lyù ñaøo taïo töø xa, veà quaù trình ñaøo taïo töø xa. - Luaän vaên coøn trình baøy söï khaùc bieät giöõa ñaøo taïo theo hình thöùc ñaøo taïo ñaïi hoïc töø xa vaø ñaøo taïo theo hình thöùc giaùo duïc ñaïi hoïc taäp trung. - Luaän vaên ñaõ tìm hieåu, laøm roõ thöïc traïng vaø ñaõ ñeà ra moät soá giaûi phaùp veà coâng taùc quaûn lyù ñaøo taïo töø xa cuûa khaùch theå nghieân cöùu ôû nhöõng noäi dung sau: ƒ Quaûn lyù chöông trình ñaøo taïo ñaõ chæ ra nhöõng baát caäp cuûa chöông trình ñaøo taïo hieän haønh vaø ñeà ra moät soá giaûi phaùp ñeå xaây döïng chöông trình ñaøo taïo môùi phuø hôïp vôùi phöông thöùc ñaøo taïo töø xa. ƒ Quaûn lyù quaù trình daïy – hoïc ñaõ neâu ra moät soá baát caäp trong quaù trình daïy – hoïc vaø ñaõ neâu ra moät soá giaûi phaùp ñeå ñöa vieäc giaûng daïy phuø hôïp vôùi phöông thöùc ñaøo taïo töø xa vaø mang tính hieän ñaïi. ƒ Neâu ñöôïc nhöõng yeáu keùm cuûa ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù, giaûng vieân vaø ñaõ ñeà xuaát nhöng giaûi phaùp nhaèm khaéc phuïc nhöôïc ñieåm naøy. ƒ Quaûn lyù quaù trình kieåm tra-thi cöû ñaõ neâu ñöôïc nhöõng baát caäp trong coâng taùc toå chöùc kieåm tra – thi cöû vaø ñeà ra moät soá giaûi phaùp thi cöû mang tính khoa hoïc hôn, phuø hôïp hôn nhaèm quaûn lyù toát hôn trong phöông thöùc giaùo duïc töø xa. ƒ Quaûn lyù phöông tieän, hoïc lieäu phuïc vuï cho coâng taùc ñaøo taïo ñaõ neâu ra moät soá khoù khaên, haïn cheá veà phöông tieän ñaøo taïo, veà hoïc lieäu cuûa cô sôû ñaøo taïo ñoàng thôøi ñaõ ñeà ra moät soá giaûi phaùp ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm naøy. ƒ Coù ñeà nghò giaûi phaùp ñöa nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc vaø coâng ngheä, ñaëc bieät laø coâng ngheä thoâng tin vaøo trong phöông thöùc ñaøo taïo töø xa. ƒ Quaûn lyù coâng taùc chính trò, tö töôûng ñaõ neâu ra ñöôïc nhöõng böùc xuùc, nhöõng mong muoán, nhöõng khoù khaên, trôû ngaïi cuûa hoïc vieân, giaûng vieân trong daïy hoïc töø xa ñeå töø ñoù coù nhöõng ñònh höôùng toát hôn trong quaù trình caûi tieán toå chöùc, quaûn lyù ñaøo taïo theo phöông thöùc ñaøo taïo töø xa. ƒ Luaän vaên coøn ñeà xuaát moät soá kieán nghò vôùi caùc caáp laõnh ñaïo ñeå phöông thöùc ñaøo taïo töø xa coù ñöôïc haønh lang phaùp lyù hoaøn thieän hôn, taïo ñieàu kieän cho nhaân daân ôû nhöõng vuøng saâu, vuøng xa coù cô hoäi hoïc ñaïi hoïc vaø nhanh trôû thaønh moät phöông thöùc ñaøo taïo tieân tieán vaø phaùt trieån maïnh taïi Vieät Nam trong theá kyû XXI. Luaän vaên tuy ñaõ ñaït ñöôïc moät soá keát quaû nhaát ñònh nhöng do ñieàu kieän khaùch quan, chuû quan, ñaëc bieät laø naêng löïc vaø thôøi gian coù giôùi haïn neân luaän vaên nghieân cöùu coøn nhieàu thieáu soùt: - Phaàn cô sôû lyù luaän chöa ñöôïc phong phuù. - Phaàn xöû lyù döõ lieäu chöa ñi saâu vaøo baûn chaát vaán ñeà. - Phaàn bình luaän keát quaû nghieân cöùu chöa saâu saéc, chæ ôû möùc ñoä khaùi quaùt. Vôùi nhöõng thieáu soùt treân, neáu coù cô hoäi, ñieàu kieän tieáp tuïc nghieân cöùu, chaéc chaén ñeà taøi seõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng ñaëc ñieåm haïn cheá ñeå xöùng ñaùng vôùi moät ñeà taøi nghieân cöùu khoa hoïc. Luaän vaên coù theå laøm taøi lieäu tham khaûo cho caùc tröôøng Ñaïi hoïc coù toå chöùc ñaøo taïo theo phöông thöùc giaùo duïc töø xa trong vieäc caûi tieán heä thoáng quaûn lyù, naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo töø xa, ñaùp öùng ñöôïc muïc tieâu cuûa giaùo duïc ñaïi hoïc. Phuï luïc 2: Moät soá tröôøng Ñaïi hoïc Môû treân theá giôùi. Teân tröôøng Naêm thaønh laäp Ñaïi hoïc Môû Quoác gia Taây Ban Nha 1972 Ñaïi hoïc Môû Coäng hoøa lieân bang Ñöùc 1974 Ñaïi hoïc Môû I-xra-en 1974 Ñaïi hoïc Môû Pa-ki-xtan 1974 Ñaïi hoïc Atha-ba-xca, Canada 1975 Ñaïi hoïc Môû Sukhothai Thammathirat, Thaùi Lan 1978 Ñaïi hoïc phaùt thanh truyeàn hình Trung Öông, Trung Quoác 1978 Ñaïi hoïc Môû Sri-lan-ka 1981 Ñaïi hoïc Môû Haø Lan 1981 Ñaïi hoïc Khoâng trung vaø Haøm thuï Trieàu Tieân 1982 Ñaïi hoïc Khoâng trung Nhaät Baûn 1983 Ñaïi hoïc Tô-bu-ka, In-ñoâ-neâ-xia 1984 Ñaïi hoïc Môû Ñaøi Loan 1986 Ñaïi hoïc Môû Gioâ-ñaêng 1986 Ñaïi hoïc Môû Indira Gandhi, Aán Ñoä 1986 Ñaïi hoïc Môû Baêng-la-ñeùt 1992 Ñaïi hoïc Môû Phi-lip-pin 1995 (Nguoàn: Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo (2001), “Phaùt trieån giaùo duïc töø xa ôû Vieät Nam ñeán naêm 2010”, Ñeà aùn toång theå, Haø Noäi. Phuï luïc 5: Keát quaû ñaøo taïo theo hình thöùc hoïc ñaïi hoïc töø xa taïi Ñaïi hoïc Môû baùn coâng TP.HCM (1993-2004). Naêm Soá löôïng chieâu sinh Soá löôïng HV toát nghieäp 1993 1,300 1994 1,922 1995 1,337 1996 891 1997 601 254 1998 458 472 1999 869 769 2000 422 195 2001 506 452 2002 476 137 2003 2,300 481 2004 5,947 524 Toång 17,029 3,284 (Nguoàn Trung taâm ÑTTX – ÑH Môû BC TP.HCM, 2004) Phuï luïc 6: DANH SAÙCH CAÙC ÑÔN VÒ LIEÂN KEÁT ÑAØO TAÏO THEO PHÖÔNG THÖÙC ÑAØO TAÏO TÖØ XA TAÏI ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG TP.HCM STT TEÂN CÔ SÔÛ LIEÂN KEÁT ÑAØO TAÏO TÆNH 1 Trung taâm Ngoaïi ngöõ-Tin hoïc Ñaø Naúng ÑAØ NAÜNG 2 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Bình Ñònh BÌNH ÑÒNH 3 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Phuù Yeân PHUÙ YEÂN 4 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Khaùnh Hoøa KHAÙNH HOØA 5 Trung taâm boài döôõng taïi chöùc Laâm Ñoàng LAÂM ÑOÀNG 6 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Taây Ninh TAÂY NINH 7 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân VuÕng Taøu VUÕNG TAØU 8 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Long An LONG AN 9 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Beán Tre BEÁN TRE 10 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Tieàn Giang TIEÀN GIANG 11 Trung taâm ñaïi hoïc taïi chöùc Caàn Thô CAÀN THÔ 12 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân An Giang AN GIANG 13 Tröôøng Cao ñaúng coäng ñoàng Kieân Giang KIEÂN GIANG 14 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Baïc Lieâu BAÏC LIEÂU 15 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Caø Mau CAØ MAU 16 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Vónh Long VÓNH LONG 17 Tröôøng Cao ñaúng coäng ñoàng Traø Vinh TRAØ VINH 18 Trung taâm giaùo duïc thöôøng xuyeân Ñoàng Thaùp ÑOÀNG THAÙP 19 Taïi Cô sôû 3 - Soâng BeùÙ SOÂNG BEÙ 20 Cô sôû 1 - TP.HCM TP.HCM 21 Trung taâm gíao duïc thöôøng xuyeân Quaän Phuù Nhuaän TP.HCM (Nguoàn Trung taâm ÑTTX – ÑH Môû BC TP.HCM, 2004) Phuï luïc 7: So saùnh khoái löôïng chöông trình ñaøo taïo baäc ñaïi hoïc giöõa heä töø xa vaø chính quy taïi Ñaïi hoïc Môû BC TP. Hoà Chí Minh. KHOÁI LÖÔÏNG CHÖÔNG TRÌNH ÑAØO TAÏO STT NGAØNH HOÏC HEÄ CHÍNH QUY HEÄ TÖØ XA Tæ leä % 1 Ñoâng Nam AÙ hoïc 180 133 73,89% 2 Xaõ hoäi hoïc 202 154 76,24% 3 Tieáng Anh 190 148 77,89% 4 Coâng taùc xaõ hoäi 190 154 81,05% 5 Quaûn trò kinh doanh 184 154 83,70% 6 Xaây döïng 261 222 85,06% 7 Taøi chính-Ngaân haøng 184 159 86,41% 8 Keá toaùn 184 160 86,96% 9 Kinh teá 184 168 91,30% 10 Tin hoïc 173 159 91,91% (Nguoàn: Phoøng Quaûn lyù ñaøo taïo vaø Trung taâm Ñaøo taïo töø xa - Ñaïi hoïc Môû BC TP.HCM , 2004) Phuï luïc 8 : Soá giôø taäp trung cuûa caùc ngaønh ñaøo taïo ñaïi hoïc theo hình thöùc töø xa taïi TTÑTTX-Ñaïi hoïc Môû baùn coâng TP.HCM. STT TEÂN NGAØNH TOÅNG SOÁ TÍN CHÆ CTÑT SOÁ GIÔØ KEÁ HOAÏCH SOÁ GIÔØ TAÄP TRUNG TÆ LEÄ GIÖÕA SOÁ GIÔØ TT/KH (%) 1 Xaõ hoäi hoïc 154 2310 495 21.4% 2 Tin hoïc 159 2385 895 37.5% 3 Xaây döïng 222 3330 1615 48.5% 4 Quaûn trò kinh doanh 154 2310 640 27.7% 5 Tieáng Anh 148 2220 655 29.5% 6 Keá toaùn 160 2400 805 33.5% 7 Taøi chính-Ngaân haøng 159 2385 730 30.6% 8 Ñoâng Nam AÙ 133 1995 390 20.1% Nguoàn: Trung taâm ÑTTX – ÑH Môû BC TP.HCM, 2004. Phuï luïc 9: E-LEARNING – Heä thoáng daïy hoïc ñieän töû theá kyû XXI Giaùo duïc töø xa tieán haønh theo nhieàu phöông thöùc. Neáu nhö trong khoaûng 10 naêm veà tröôùc, khi internet chöa phoå bieán roäng, caùc tröôøng ñaïi hoïc treân theá giôùi tieán haønh giaùo duïc töø xa baèng caùch phaân phaùt cho hoïc vieân moät heä thoáng giaùo trình, baêng tieáng, baêng hình ñeå hoïc vieân töï nghieân cöùu. Khi internet phaùt trieån, hoïc vieân chæ caàn ngoài tröôùc maøn hình maùy vi tính ñöôïc noái maïng laø coù theå tieáp thu caùc baøi hoïc coù ñuû caû aâm thanh vaø hình aûnh soáng ñoäng, trao ñoåi baøi hoïc vaø baøi thi tieän lôïi hôn tröôùc raát nhieàu thoâng qua dòch vuï thö ñieän töû (E-mail), nhoùm hoïc taäp (Groupware), dieãn ñaøn (Forum), hay nhoùm tin (Newsgroup) treân maïng. Vaø ngaøy nay treân theá giôùi ñang trieån khai roäng khaép vieäc giaùo duïc ñaøo taïo töø xa qua heä thoáng E-learning. Nhieàu nhaø chuyeân moân cho raèng E-learning - phöông phaùp giaùo duïc ñaøo taïo môùi ñöôïc ñaùnh giaù laø cuoäc caùch maïng trong giaùo duïc theá kyû 21. Theo oâng Keith Holtham, Giaùm ñoác phuï traùch caùc giaûi phaùp cho doanh nghieäp khu vöïc Chaâu Aù - Thaùi Bình Döông (Intel), E-Learning caên baûn döïa treân coâng ngheä maïng ngang haøng (P2P). Ñaây laø giaûi phaùp söû duïng coâng ngheä cao ñeå hoã trôï quaù trình hoïc taäp, cung caáp caùc dòch vuï ñaøo taïo, khoùa hoïc qua maïng Internet hoaëc Intranet cho ngöôøi duøng maùy tính. Öu ñieåm noåi troäi cuûa E-Learning so vôùi caùc phöông phaùp giaùo duïc truyeàn thoáng laø vieäc taïo ra moät moâi tröôøng hoïc taäp môû vaø tính chaát taùi söû duïng caùc ñôn vò tri thöùc (learning object). Vôùi coâng ngheä naøy, quaù trình daïy vaø hoïc seõ hieäu quaû vaø nhanh choùng hôn, giuùp giaûm khoaûng 60% chi phí, ñoàng thôøi giaûm thôøi gian ñaøo taïo 20-40% so vôùi phöông phaùp giaûng daïy truyeàn thoáng. E-learning chuyeån taûi noäi dung phong phuù, aán töôïng vaø deã hieåu thoâng qua trang web, baûo ñaûm chaát löôïng ñaøo taïo qua nhöõng phaàn meàm quaûn lyù. Moâ hình naøy cho pheùp hoïc vieân cuõng nhö nhaân vieân taïi caùc coâng ty choïn hoïc nhöõng thöù caàn thieát chöù khoâng boù buoäc nhö tröôùc. Beân caïnh ñoù, hoïc vieân coù theå hoïc baát cöù luùc naøo baèng caùch noái maïng maø khoâng caàn phaûi ñeán tröôøng. Treân phaïm vi toaøn caàu hieän nay coù nhieàu coâng ty lôùn ñaàu tö vaøo E- Learning. Naêm 2000, thò tröôøng naøy ñaõ ñaït doanh soá 2,2 tyû USD. Ngöôøi ta döï tính, ñeán naêm 2005, E-Learning treân toaøn caàu seõ ñaït tôùi 18,5 tyû USD. ôû caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån, ñieån hình laø Myõ, lónh vöïc naøy ñang phaùt trieån raát nhanh. Thò tröôøng E-Learning ôû Myõ seõ ñaït 11,4 tyû USD vaøo naêm 2004. Taïi Chaâu Aù, thò tröôøng naøy taêng tröôûng 25% moãi naêm (ñaït 6,2 tyû USD). Chính vì vaäy, E-Learning ñang ñöôïc raát nhieàu ngöôøi hoïc quan taâm vaø theo hoïc (Golden key). 1. Sô löôïc veà E-learning: E-learning laø keát quaû cuûa thaønh töïu coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng, ñaëc bieät laø internet. ÔÛ Myõ, Elearning ñaõ ñöôïc Chính phuû lieân bang thieát laäp vaø ñöa vaøo hoïat ñoäng khaép 13 bang. Baát cöù tröôøng ñaïi hoïc naøo (khoaûng 500 tröôøng ñaõ ñöôïc môû) cuõng ñeàu ñöôïc Chính phuû vaø tö nhaân trôï giuùp trong nhöõng böôùc ñaàu toå chöùc hoïat ñoäng E-learning vaø hoïach ñònh môû roäng trong töông lai. Coù theå thaáy raèng Myõ khoâng chæ coá gaéng ñaåy maïnh neàn giaùp duïc ñaïi hoïc thoâng qua neàn coâng ngheä thoâng tin haøng ñaàu cuûa mình maø coøn thaáy muïc tieâu cuûa hoï laø phoå bieán vaên hoùa giaùo duïc ra toøan theá giôùi. Aûnh höôûng bôûi E-learning ôû Myõ, moät soá tröôøng ñaïi hoïc treân theá giôùi ñaõ hoïach ñònh thieát laäp caùc truôøng ñaïi hoïc aûo qua maïng nhö taïi Haøn Quoác coù caùc tröôøng nhö Cyber University, Tröôøng ñaïi hoïc quoác gia JUNAM, Ñaïi hoïc HANAM. Ñaây cuõng laø moät phaàn cuûa döï aùn caáp toác cuûa chính phuû Haøn Quoác. Hieän nay taïi HaØn Quoác coù hôn 100 tröôøng ñang caáp toác trieån khai E- learning. Hình thöùc ñaøo taïo töø xa ñaõ vöôït quaù khuoân khoå caùc tröôøng ñaïi hoïc vaø ñang coù xu höôùng phoå bieán trong caùc lónh vöïc kinh doanh hay trong nhieàu chöông trình huaán luyeän cuûa caùc toå chöùc taøi chính vaø toå chöùc khaùc. 2. Lòch söû phaùt trieån cuûa E-Learning: - Tröôùc naêm 1983: Kyû nguyeân giaûng vieân laøm trung taâm Tröôùc khi maùy tính ñöôïc söû duïng roäng raõi, phöông phaùp giaùo duïng “Laáy giaûng vieân laøm trung taâm” laø phöông phaùp phoå bieán nhaát trong caùc tröôøng hoïc. Hoïc vieân chæ coù theå trao ñoåi taäp trung quanh giaûng vieân vaø caùc baïn hoïc. - Giai ñoaïn 1984-1993: Kyû nguyeân ña phöông tieän: Heä ñieàu haønh Windows 3.1, Maùy tính Macintosh, phaàn meàm trình dieãn powerpoint ñaây laø caùc coâng ngheä cô baûn trong kyû nguyeân ña phöông tieän. Noù cho pheùp taïo ra caùc baøi giaûng tích hôïp hình aûnh vaø aâm thanh hoïc treân maùy tính söû duïng coâng ngheä CBT phaân phoái qua ñóa CD-ROM haëc ñóa meàm. Vaøo baát kyø thôøi gian naøo, ôû ñaâu, ngöôøi hoïc cuõng coù theå mua vaø hoïc. Tuy nhieân, söï höôùng daãn cuûa giaûng vieân laø raát haïn cheá. - Giai ñoaïn : 1994-1999 Laøn soùng E-learning thöù nhaát. Khi coâng ngheä Web ñöôïc phaùt minh ra, caùc nhaø cung caáp dòch vuï ñaøo taïo baét ñaàu nghieân cöùu caùch thöùc caûi tieáp phöông phaùp giaùo duïc baèng coâng ngheä naøy. Ngöôøi thaày thoâng thaùi ñaõ daàn loä roõ thoâng qua caùc phöông tieän: E-mail, CBT qua Intranet vôùi text vaø hình aûnh ñôn giaûn, ñaøo taïo baèng coâng ngheä WEB vôùi hình aûnh chuyeån ñoäng toác ñoä thaáp ñaõ ñöôïc trieån khai treân dieän roäng. - Giai ñoaïn : 2000-2005 Laøn soùng E-learning thöù hai. Caùc coâng ngheä tieân tieán bao goàm JAVA vaø caùc öùng duïng maïng IP, coâng ngheä truy nhaäp maïng vaø baêng thoâng Internet ñöôïc naâng cao, caùc coâng ngheä thieát keá Web tieân tieán ñaõ trôû thaønh moät cuoäc caùch maïng trong giaùo duïc ñaøo taïo. Ngaøy nay, thoâng qua Web giaùo vieân coù theå keát hôïp höôùng daãn tröïc tuyeán (hình aûnh, aâm thanh, caùc coâng cuï trình dieãn) tôùi moïi ngöôøi hoïc, naâng cao hôn chaát löôïng dòch vuï ñaøo taïo. Ngaøy qua ngaøy coâng ngheä Web ñaõ chöùng toû coù khaû naêng mang laïi hieäu quaû cao trong giaùo duïc ñaøo taïo, cho pheùp ña daïng hoaù caùc moâi tröôøng hoïc taäp. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù taïo ra moät cuoäc caùch maïng trong ñaøo taïo vôùi giaù thaønh reû, chaát löôïng vaø hieäu quaû. Ñoù chính laø laøn soùng thöù 2 cuûa E-learning. Heä thoáng E-learning coù theå coi laø moät giaûi phaùp toång theå duøng caùc coâng ngheä maùy tính ñeå quaûn lyù: sinh vieân, giaûng daïy theo yeâu caàu, caùc lôùp hoïc ñöôïc toå chöùc theo lòch trình ñoàng boä, lôùp hoïc qua veä tinh, caùc phoøng lab ña phöông tieän hoã trôï thieát keá baøi giaûng, thö vieän ñieän töû, nhoùm hoïc taäp cho pheùp trao ñoåi thoâng tin giöõa caùc sinh vieân vaø caùc giaùo sö. Bill Gates ñaõ phaùt bieåu treân The Road Ahead : “Coâng ngheä thoâng tin cuõng seõ laøm thay ñoåi lôùn vieäc hoïc cuûa chuùng ta. Nhöõng ngöôøi coâng nhaân seõ coù khaû naêng caäp nhaät caùc kyõ thuaät trong lónh vöïc cuûa mình. Moïi ngöôøi ôû baát cöù nôi ñaâu seõ coù khaû naêng tham gia caùc khoùa hoïc toát nhaát vaø ñöôïc daïy bôûi caùc giaùo vieân gioûi nhaát”. Ngay taïi Vieät Nam, chuùng ta cuõng coù theå tham gia caùc cua hoïc beân Myõ vôùi thaày giaùo gioûi nhaát. 3. Moät soá ñònh nghóa veà E-learning: - Theo Compare Infobase Inc, E-learning laø moät thuaät ngöõ duøng ñeå moâ taû vieäc hoïc taäp, ñaøo taïo döïa treân coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng. - Theo MASIE Center, E-learning laø vieäc hoïc taäp hay ñaøo taïo ñöôïc chuaån bò, phaân phoái hoaëc quaûn lyù söû duïng nhieàu coâng cuï cuûa coâng ngheä thoâng tin, truyeàn thoâng khaùc nhau ñaø ñöôïc thöïc hieän ôû möùc cuïc boä hay toøan cuïc. - Theo Sun Microsystems Inc, E-learning laø vieäc hoïc taäp ñöôïc phaân phoái qua coâng ngheä ñieän töû. Vieäc phaân phoái qua nhieàu kyõ thuaät khaùc nhau nhö internet, TV, video tape, caùc heä thoáng giaûng daïy thoâng minh, vaø vieäc ñaøo taïo döïa treân maùy tính. - Theo Elearningsite, E-learning laø vieäc phaân phoái caùc hoïat ñoäng, quaù trình, söï kieän ñaøo taïo vaø hoïc taäp thoâng qua phöông tieän ñieän töû nhö internet, intranet, extranet, CD-ROM, video tape, DVD, TV, caùc thieát bò caù nhaân… E-learning ñöôïc caùc chuyeân gia ñònh nghóa khaùc nhau nhöng noùi chung E- learning coù ñaëc ñieåm chung sau: - Döïa treân coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng. Cuï theå hôn laø coâng ngheä maïng, kyõ thuaät ñoà hoïa, kyõ thuaät moâ phoûng, coâng ngheä tính toùan… - Hieäu quaû cuûa E-learning cao hôn so vôùi caùc hoïc truyeàn thoáng do E- learning coù tính töông taùc cao döïa treân multimedia, taïo ñieàu kieän cho ngöôøi hoïc trao ñoåi thoâng tin deã daøng hôn, cuõng nhö ñöa ra noäi dung hoïc taäp phuø hôïp vôùi khaû naêng vaø sôû thích cuûa töøng ngöôøi. - E-learning seõ trôû thaønh xu theá taát yeáu trong neàn kinh teá tri thöùc. Hieän nay, E-learning ñang thu huùt ñöôïc söï quan taâm ñaëc bieät cuûa caùc nöôùc treân theá giôùi vôùi raát nhieàu toå chöùc, coâng ty hoïat ñoäng trong lónh vöïc-learning ra ñôøi. E-learning – giaùo duïc ñieän töû - ngaøy caøng trôû neân quan trong. Tuy vaäy chaéc chaén phaûi coù nhöõng khoù khaên vôùi giaùo duïc ñieän töû. Theo William Horton laø moät chuyeân gia E-learning noåi tieáng treân theá giôùi “ñeå ñöôïc ñaøo taïo qua heä thoáng E-learning, baïn caàn phaûi coù nhöõng trang thieát bò kyõ thuaät phuø hôïp, caùc hoïc vieân phaûi coù trình ñoä ñeå laøm vieäc vôùi maùy tính vaø maïng internet, ñeå thu ñöôïc nhöõng lôïi ích töø caùc cô hoäi giaùo duïc tröïc tuyeán, vaø trong caùc doanh nghieäp, vaên hoùa giao tieáp cuõng coù theå quyeát ñònh thaønh baïi cuûa giaùo duïc ñieän töû vaø hoïc taäp di ñoäng”. Ñaây chính laø khoù khaên ñoái vôùi hoïc vieân vaø nhaø tröôøng hieän nay. Giaùo duïc töø xa thoâng qua E-learning mang laïi lôïi ích kinh teá xaõ hoäi to lôùn, nhöng tröôùc maét laø caàn söï ñaàu tö ban ñaàu khaù lôùn töø nhieàu phía. 4. Söï phaùt trieån E-learning taïi Vieät Nam: Hieän nay, E-learning phaùt trieån khoâng ñoàng ñeàu taïi caùc khu vöïc treân theá giôùi. Phaùt trieån maïnh nhaát ôû khu vöïc Baéc Myõ, ôû chaâu AÂu E-learning cuõng raát coù trieån voïng, trong khi ñoù chaâu AÙ laïi laø khu vöïc öùng duïng coâng ngheä naøy coøn nhieàu baát caäp. Trong hai naêm 2003-2004, vieäc nghieân cöùu E-learning ôû Vieät Nam ñaõ ñöôïc nhieàu ñôn vò quan taâm hôn. Gaàn ñaây caùc hoäi nghò, hoäi thaûo veà coâng ngheä thoâng tin vaø giaùo duïc ñeàu coù ñeà caäp nhieàu ñeán vaán ñeà E-learning vaø khaû naêng aùp duïng vaøo moâi tröôøng ñaøo taïo ôû Vieät Nam nhö: Hoäi thaûo khoa hoïc quoác gia laàn thöù nhaát veà nghieân cöùu phaùt trieån vaø öùng duïng coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng ICT/rda 2/2003; Hoäi thaûo khoa hoïc quoác gia laàn II veà nghieân cöùu phaùt trieån vaø öùng duïng coâng ngheä thoâng tin vaø truyeàn thoâng ICT/rda 9/2004; vaø Hoäi thaûo khoa hoïc “Nghieân cöùu vaø trieån khai E-learning” do Vieän Coâng ngheä - Thoâng tin (Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi) vaø Khoa Coâng ngheä - Thoâng tin (Ñaïi hoïc Baùch khoa Haø Noäi) phoái hôïp toå chöùc ñaàu thaùng 3/2005 laø hoäi thaûo khoa hoïc veà E-learning ñaàu tieân ñöôïc toå chöùc taïi Vieät Nam. Caùc tröôøng ñaïi hoïc ôû Vieät Nam cuõng böôùc ñaàu nghieân cöùu vaø trieån khai E- learning. Moät soá ñôn vò ñaõ böôùc ñaàu trieån khai caùc phaàn meàm hoã trôï ñaøo taïo vaø cho caùc keát quaû khaû quan: Ñaïi hoïc Coâng ngheä, Vieän Coâng ngheä Thoâng tin (Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi), Ñaïi hoïc Baùch Khoa Haø Noäi, Ñaïi hoïc Quoác gia TP. Hoà Chí Minh, Hoïc vieän Böu chính - Vieãn thoâng,... Gaàn ñaây nhaát, Trung taâm Tin hoïc Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo ñaõ trieån khai coång E-learning ( nhaèm cung caáp moät caùch coù heä thoáng caùc thoâng tin E-learning treân theá giôùi vaø ôû Vieät Nam. Beân caïnh ñoù, moät soá coâng ty phaàn meàm ôû Vieät Nam ñaõ tung ra thò tröôøng moät soá saûn phaåm hoã trôï ñaøo taïo nhö caùc phaàn meàm taïo baøi giaûng ñieän töû, caùc phaân meàm quaûn lyù hoïc sinh, saép xeáp thôøi khoùa bieåu... Tuy caùc saûn phaåm naøy chöa phaûi laø saûn phaåm lôùn, ñöôïc ñoùng goùi hoaøn chænh, nhöng ñaõ böôùc ñaàu goùp phaàn thuùc ñaåy söï phaùt trieån E-learning ôû Vieät Nam. Vieät Nam ñaõ gia nhaäp Maïng E-learning chaâu AÙ (Asia E-learning Network - AEN, www.asia-elearning.net) vôùi söï tham gia cuûa Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo, Boä Khoa hoïc - Coâng ngheä, tröôøng Ñaïi hoïc Baùch Khoa, Boä Böu chính - Vieãn Thoâng... Ñieàu naøy cho thaáy tình hình nghieân cöùu vaø öùng duïng loaïi hình ñaøo taïo naøy ñang ñöôïc quan taâm ôû Vieät Nam. (Trích nguoàn: Phuï luïc 3: NGAØNH, BAÄC VAØ HEÄ ÑAØO TAÏO TAÏI ÑAÏI HOÏC MÔÛ BAÙN COÂNG TP.HCM SAU ÑAÏI HOÏC ÑAÏI HOÏC CAO ÑAÚNG TRUNG HOÏC CHUYEÂN NGHIEÄP STT BAÄC TEÂN NGAØNH HEÄ Chính quy Lieân keát vôùi nöôùc ngoaøi Heä chính quy-Taäp trung Heä töø xa Heä vöøa hoïc vöøa laøm Chính quy Chính quy 1 Tin hoïc x x x x x 2 Xaây döïng x x x 3 Coâng nghieäp x 4 Coâng ngheä sinh hoïc x 5 Quaûn trò kinh doanh x x x x x x 6 Kinh teá x x x 7 Keá toaùn x x x x 8 Taøi chính-Ngaân haøng x x x x 9 Ñoâng Nam AÙ hoïc x x 10 Xaõ hoäi hoïc x x 11 Coâng taùc xaõ hoäi x x x 12 Tieáng Anh x x x 13 Tieáng Trung Quoác x Nguoàn: Phoøng Quaûn lyù ñaøo taïo, Ñaïi hoïc Môû baùn coâng TP.HCM, 2004. Phuï luïc 4: BAÛNG THOÁNG KE SOÁ LÖÔÏNG SINH VIEÂN ÑEÁN ÑAÊNG KYÙ NHAÄP HOÏC ( Tính ñeán ngaøy 31/12/2004 - Nguoàn Trung taâm ÑTTX-ÑH Môû BC TP.HCM) KHOÙA 2003 TRÔÛ VEÀ TRÖÔÙC KHOÙA 2004 TÆN H Q TK D Ñ N A X H H A V TH X D C oäng Q TK D Q TK D K eá toùan Ñ N A C TX H X H H A V TH X D K inh teá TC -N H C oäng TO ÅN G C O ÄN G TP.HCM 603 48 87 108 35 9 890 563 147 59 58 140 100 170 134 39 1410 2300 ÑAØ NAÜNG 45 45 0 0 45 BÌNH ÑÒNH 247 247 53 101 27 24 205 452 PHUÙ YEÂN 0 0 0 27 22 28 77 77 KHAÙNH HOØA 105 46 151 0 0 151 LAÂM ÑOÀNG 64 64 0 0 64 TAÂY NINH 18 18 52 146 198 216 VUÕNG TAØU 94 94 106 106 200 LONG AN 0 0 237 46 52 335 335 BEÁN TRE 68 68 70 8 67 145 213 TIEÀN GIANG 76 23 148 247 27 29 32 88 335 CAÀN THÔ 32 32 94 49 43 186 218 AN GIANG 195 195 142 106 66 125 439 634 KIEÂN GIANG 150 150 119 70 88 22 299 449 BAÏC LIEÂU 43 24 67 59 20 19 98 165 CAØ MAU 110 110 0 33 11 33 29 21 69 196 306 VÓNH LONG 0 30 30 30 TRAØ VINH 47 47 92 65 37 194 241 ÑOÀNG THAÙP 0 98 98 98 UBDSBM&TE 0 0 44 44 44 PHUÙ NHUAÄN 0 0 0 408 408 408 CS SOÂNG BEÙ 1716 0 0 38 42 96 1892 873 276 0 0 0 68 54 93 0 27 1391 3283 +Taïi CS SBEÙ 664 38 42 96 840 338 276 68 54 93 27 856 1696 +Taïi TTLK 1052 1052 535 535 1587 TOÅNG COÄNG 3613 48 111 146 100 299 4317 2615 931 59 44 115 241 205 698 763 276 5947 10264 Phuï luïc 7: So saùnh khoái löôïng chöông trình ñaøo taïo baäc ñaïi hoïc giöõa heä töø xa vaø chính quy taïi Ñaïi hoïc Môû BC TP. Hoà Chí Minh. KHOÁI LÖÔÏNG CHÖÔNG TRÌNH ÑAØO TAÏO STT NGAØNH HOÏC HEÄ CHÍNH QUY HEÄ TÖØ XA Tæ leä % (4)/(3) (1) (2) (3) (4) (5) 1 Ñoâng Nam AÙ hoïc 180 133 73.89% 2 Xaõ hoäi hoïc 202 154 76.24% 3 Tieáng Anh 190 148 77.89% 4 Coâng taùc xaõ hoäi 190 154 81.05% 5 Quaûn trò kinh doanh 184 154 83.70% 6 Xaây döïng 261 222 85.06% 7 Taøi chính-Ngaân haøng 184 159 86.41% 8 Keá toaùn 184 160 86.96% 9 Kinh teá 184 168 91.30% 10 Tin hoïc 173 159 91.91% (Nguoàn: Phoøng Quaûn lyù ñaøo taïo vaø Trung taâm Ñaøo taïo töø xa - Ñaïi hoïc Môû BC TP.HCM , 2004) Phuï luïc 7: Soá giôø keá hoaïch vaø soá giôø taäp trung theo phöông thöùc ñaøo taïo töø xa taïi Ñaïi hoïc Môû BC TP.HCM. STT TEÂN NGAØNH KHOÁI LÖÔÏNG CTÑT TÖØ XA SOÁ GIÔØ KEÁ HOAÏCH SOÁ GIÔØ TAÄP TRUNG SOÁ GIÔØ TT/KH (%) 1 Ñoâng Nam AÙ 133 1995 390 19.5% 2 Xaõ hoäi hoïc 154 2310 495 21.4% 3 Coâng taùc xaõ hoäi 177 2655 600 22.6% 4 Kinh teá 168 2520 665 26.4% 5 Quaûn trò kinh doanh 154 2310 640 27.7% 6 Tieáng Anh 148 2220 655 29.5% 7 Taøi chính-Ngaân haøng 159 2385 730 30.6% 8 Keá toaùn 160 2400 805 33.5% 9 Tin hoïc 159 2385 895 37.5% 10 Xaây döïng 222 3330 1615 48.5% Nguoàn: Trung taâm ÑTTX - ÑH Môû BC TP.HCM, 2004. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO 1. Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo (2000), Quy hoaïch toång theå maïng löôùi caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng vaø trung hoïc chuyeân nghieäp Vieät Nam giai ñoaïn ñeán naêm 2010, döï thaûo ñeà aùn cuûa Boä GD & ÑT, Haø Noäi. 2. Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo (2001), “Phaùt trieån giaùo duïc töø xa ôû Vieät Nam ñeán naêm 2010”, Ñeà aùn toång theå, Haø Noäi. 3. Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo (2001), Quy cheá toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa caùc tröôøng ngoaøi coâng laäp, soá 39/2001/QÑ-BGD&ÑT ngaøy 28/8/2001, Haø Noäi. 4. Boä Giaùo duïc vaø ñaøo taïo (2005), Quy hoaïch phaùt trieån xaõ hoäi hoùa giaùo duïc giai ñoaïn 2005-2010, quyeát ñònh soá 20/2005/QÑ-BGD&ÑT, ngaøy 24/6/2005, Haø Noäi. 5. Boä Khoa hoïc vaø coâng ngheä (2002), Giaùo duïc töø xa-Xu theá cuûa giaùo duïc hieän ñaïi, taïp chí Hoaït ñoäng khoa hoïc (8), Haø Noäi. 6. Ñaïi hoïc Môû baùn coâng TP.HCM (2005), Toång keát vaø ñaùnh giaù Ñaïi hoïc Môû baùn coâng TP.HCM 15 naêm xaây döïng vaø phaùt trieån, kyû yeáu Ñaïi hoïc Môû baùn coâng TP.HCM, TP.HCM. 7. Ñaïi hoïc Môû baùn coâng TP.HCM (2001), “Hoäi thaûo toång keát vaø ñaùmh giaù moâ hình Ñaïi hoïc Môû baùn coâng TP.HCM (1990-2000)”, TP.HCM. 8. GS.TSKH. Vuõ Ngoïc Haûi, PGS.TS. Traàn Khaùnh Ñöùc (2003), Heä thoáng giaùo duïc hieän ñaïi trong nhöõng naêm ñaàu theá kyû XXI, Nhaø xuaát baûn giaùo duïc, Haø Noäi. 9. Traàn Kieåm (2004), Khoa hoïc quaûn lyù giaùo duïc, Nhaø xuaát baûn giaùo duïc, TP.Hoà Chí Minh. 10. Traàn Vaên Laêng , Ñaøo Vaên Tuyeát, Choi Seong (2004), “E-learning Heä thoáng ñaøo taïo töø xa”, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ, TP.HCM. 11. Phaïm Thanh Lieâm (2000), “Lyù luaän veà quaûn lyù giaùo duïc”, Baøi giaûng duøng cho caùc lôùp boài döôõng cô baûn, Tröôøng Caùn boä quaûn lyù giaùo duïc vaø ñaøo taïo II, TP.HCM. 12. Cao Vaên Phöôøng (1998), “Nghieân cöùu trieån khai chöông trình ñaøo taïo töø xa baäc ñaïi hoïc trong ñieàu kieän Vieät Nam”, Baùo caùo toùm taét ñeà taøi caáp Boä, maõ soá B94-40-04, TP.HCM. 13. PGS.TS Hoaøng Taâm Sôn (2001), Moät soá vaán ñeà Toå chöùc khoa hoïc lao ñoäng cuûa ngöôøi Hieäu tröôûng, Baøi giaûng duøng cho caùc lôùp boài döôõng cô baûn Tröôøng CBQLGD & ÑT II, TP.HCM. 14. Phaïm Thò Phöông Trang (2002), “Thöïc traïng vaø moät soá giaûi phaùp veà quaûn lyù quaù trình ñaøo taïo taïi Ñaïi hoïc Môû baùn coâng TP.HCM”, Luaän vaên Thaïc só Quaûn lyù giaùo duïc, Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm TP.HCM, TP.HCM. 15. Thuû töôùng chính phuû, Ñieàu leä tröôøng ñaïi hoïc (2003), Haø Noäi 16. Thuû töôùng Chính phuû (2005), Phaùt trieån giaùo duïc töø xa giai ñoaïn 2005- 2010, Quyeát ñònh soá 164/2005/QÑ-TTg, ngaøy 4/7/2005, Haø Noäi. 17. Trung taâm ñaøo taïo töø xa Ñaïi hoïc Hueá (2005), “Kyû yeáu nhaân dòp kyû nieäm 10 naêm thaønh laäp Trung taâm ñaøo taïo töø xa-Ñaïi hoïc Hueá”, Xí nghieäp in Chuyeân Duøng Thöøa Thieân-Hueá, Hueá. 18. Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Haø Noäi (2005), “Giaùo duïc töø xa & Taïi chöùc”, Taïp chí (4), Haø Noäi. 19. Website: Ñaïi hoïc Môû Haø Noäi, hnou.edu.vn/News/tu%20xa%2010%20nam/hoi%20nghi.htm 20. Website: Golden Key Language Center , Phaùt trieån E-Learning trong ñaøo taïo töø xa, 21. Website: Maïng thoâng tin khoa hoïc & coâng ngheä Thaønh phoá Hoà Chí Minh, êm_2002/thsng_09_2002/ chuyengia_thuctien/giaoduc_tuxa. 22. Website: Vista site (2005), E-learning-moät hình thöùc ñaøo taïo vaän duïng coâng ngheä thoâng tin, 23. Website Maïng thoâng tin khoa hoïc & coâng ngheä Thaønh phoá Hoà Chí Minh, 24. Website VTV Ñaøi truyeàn hình Vieät Nam, http:/www.vtv.vn/vi- vn/nhipcau/2005/1/37645.vtv. ._.