Thực trạng và giải pháp phát triển và phát huy vai trò của các tập đoàn kinh tế Việt Nam

më ®Çu Khi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ngµy cµng ph¸t triÓn, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ lµm thay ®æi b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh c¹nh tranh cïng víi xu thÕ më cöa héi nhËp nÒn kinh tÕ trªn ph¹m vi toµn cÇu ®· cã nh­ng t¸c ®éng to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta. §©y võa lµ c¬ héi nh­ng ®ång thêi còng lµ th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi mét n­íc ta. Xu thÕ më cöa nÒn kinh tÕ ®· vµ ®ang cã nh÷ng t¸c ®éng nhÊt ®Þnh ®Õn c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi mµ gÇn nhÊt lµ viÖc ra nhËp Tæ Chøc Th­¬ng M¹i ThÕ Giíi (WTO) cña ViÖt Nam. Do ®ã ®Ó cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, còng nh­ ph¸t huy c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän nh»m t¹o thÕ vµ lùc phôc vô cho qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc th× viÖc tõng b­íc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ë n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ hÕt søc cÇn thiÕt mµ b­íc ®Çu lµ thµnh lËp thÝ ®iÓm c¸c tËp ®oµn kinh tÕ tõ c¸c Tæng c«ng ty nhµ n­íc. Héi nghÞ lÇn thø IX Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng th¸ng 01 n¨m 2004 ®· x¸c ®Þnh: “TiÕp tôc cñng cè vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c Tæng c«ng ty nhµ n­íc; tÝch cùc chuÈn bÞ ®Ó h×nh thµnh mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh cã sù tham gia m¹nh mÏ cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc vµ ®Çu t­ cña n­íc ngoµi ”. Qua qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ trªn thÕ giíi ®· cho thÊy ®©y lµ mét m« h×nh rÊt thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai, c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß hÕt søc to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c quèc gia. §èi víi n­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh s¾p sÕp vµ ®æi míi nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña Doanh nghiÖp nhµ n­íc th× viÖc ¸p dông thÝ ®iÓm thµnh lËp c¸c tËp ®oµn kinh tÕ, sau ®ã tiÕn tíi h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trong c¸c nghµnh , lÜnh vùc mòi nhän lµ c¸ch lµm thÝch hîp vµ lµ h­íng ®i ®óng. §Ó cã thÓ t×m hiÓu vÒ sù h×nh thµnh vµ viÖc ¸p dông m« h×nh tËp ®oµn kinh tÕ ë ViÖt nam, qua ®ã ®Ó cã thÓ ®­a ra nh÷ng ph­¬ng h­íng nh»m ph¸t triÓn c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ë n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay, sau ®©y t«i sÏ tr×nh bµy ®Ò tµi “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn vµ ph¸t huy vai trß cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ViÖt Nam". §Ò tµi gåm cã ba phÇn: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ tËp ®oµn kinh tÕ. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ph¸t triÓn c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ë ViÖt Nam. Ch­¬ng III: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn, n©ng cao vai trß cña TËp ®oµn Kinh tÕ ë ViÖt Nam. ch­¬ng I lý luËn chung vÒ tËp ®oµn kinh tÕ (t®kt) 1.1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i T§KT 1.1.1 Kh¸i niÖm vÒ t®kt Do sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, sù tÝch tô, tËp trung, chuyªn m«n ho¸ vµ hîp t¸c ho¸ s¶n suÊt, do nhiÒu nh©n tè kh¸c cña kinh tÕ x· héi, khoa häc qu¶n lý, khoa häc c«ng nghÖ, ®· tõ l©u ë c¸c n­íc ph¸t triÓn nhiÒu doanh nghiÖp ®· liªn kÕt l¹i víi nhau dÇn h×nh thµnh nh÷ng tæ hîp kinh tÕ quy m« lín, ®a d¹ng vÒ ngµnh nghÒ, lÜnh vùc kinh doanh víi ph¹m vi ho¹t ®éng réng. Nh÷ng tæ hîp kinh tÕ nµy cã nh÷ng tªn gäi kh¸c nhau nh­: Chaebol (ë Hµn Quèc), Keiretsu (ë NhËt B¶n), Conglomerate(ë Ph­¬ng T©y)...®­îc gäi lµ tËp ®oµn kinh tÕ hay tËp ®oµn kinh doanh. Chaebol chØ mét liªn minh gåm nhiÒu c«ng ty h×nh thµnh quanh mét c«ng ty mÑ. C¸c c«ng ty th­êng cã cæ phiÕu t¹i mçi c«ng ty kh¸c vµ th­êng do mét gia ®×nh ®iÒu hµnh. Keiretsu m« t¶ mét tæ hîp liªn kÕt kh«ng chÆt chÏ gåm c¸c c«ng ty ®­îc tæ chøc quanh mét ng©n hµng ®Ó phôc vô lîi Ých cña c¶ hai bªn .§«i khi c¸c c«ng ty së h÷u vèn trong tõng c«ng ty kh¸c. Conglomerate lµ mét nghiÖp ®oµn bao gåm nhiÒu DN vÒ bÒ ngoµi kh«ng liªn quan víi nhau. C¬ cÊu nµy gióp ®a d¹ng ho¸ rñi ro kinh doanh, song sù thiÕu tËp trung cã thÓ g©y khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý c«ng viÖc kinh doanh. Nh­ vËy: tập đoàn kinh tế được hiểu là một tổ hợp lớn các doanh nghiệp có tư cách pháp nhân hoạt động trong một hay nhiều ngành khác nhau, có quan hệ về vốn, tài chính, công nghệ, thông tin, đào tạo, nghiên cứu và các liên kết khác xuất phát từ lợi ích của các bên tham gia. Trong mô hình này, "công ty mẹ" nắm quyền lãnh đạo, chi phối hoạt động của "công ty con" về tài chính và chiến lược phát triển. 1.1.2 Ph©n lo¹i T§KT 1.1.2.1. Theo tr×nh ®é liªn kÕt vµ h×nh thøc biÓu hiÖn. Mét lµ, Cartel: §©y lµ h×nh thøc T§KT theo mét ngµnh chuyªn m«n ho¸ nh»m h¹n chÕ sù c¹nh tranh b»ng tho¶ thuËn thèng nhÊt vÒ gi¸ c¶, ph©n chia thÞ tr­êng tiªu thô, nguyªn liÖu,..Trong Cartel, c¸c DN thµnh viªn vÉn d÷ tÝnh ®éc lËp vÒ mÆt ph¸p lý, cßn tÝnh ®éc lËp vÒ kinh tÕ ®­îc ®iÒu hµnh b»ng hîp ®ång kinh tÕ. Tuy nhiªn Cartel th­êng dÉn ®Õn ®éc quyÒn, h¹n chÕ c¹nh tranh...§©y lµ h×nh thøc T§KT cã tr×nh ®é liªn kÕt kinh tÕ thÊp nhÊt. Hai lµ, Syndicate: §©y lµ mét d¹ng ®Æc biÖt cña Cartel. §iÓm kh¸c biÖt c¨n b¶n lµ trong Syndicate cã mét v¨n phßng th­¬ng m¹i chung do mét ban qu¶n trÞ ®iÒu hµnh vµ tÊt c¶c c¸c c«ng ty ph¶i tiªu thô hµng ho¸ cña hä th«ng qua kªnh cña v¨n phßng nµy. Nh­ vËy c¸c DN thµnh viªn gi÷ v÷ng tÝnh ®éc lËp vÒ s¶n xuÊt nh­ng hoµn toµn mÊt tÝnh ®éc lËp vÒ th­¬ng m¹i. TÝnh liªn kÕt cña d¹ng tËp ®oµn nµy chØ ®­îc thùc hiÖn ë kh©u tiªu thô s¶n phÈm Ba lµ, Trust: §©y lµ mét h×nh thøc T§KT kh«ng chØ cã liªn kÕt ë kh©u tiªu thô mµ cßn liªn kÕt ë kh©u s¶n xuÊt, bao gåm nhiÒu doanh nghiÖp c«ng nghiÖp do mét ban qu¶n trÞ thèng nhÊt qu¶n trÞ. C¸c doanh nghiÖp thµnh viªn bÞ mÊt quyÒn ®éc lËp c¶ vÒ s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i. C¸c nhµ ®Çu t­ tham gia Trust ®Òu lµ nh÷ng cæ ®«ng vµ viÖc thµnh lËp c¸c Trust nh»m chiÕm nguån nguyªn liÖu, khu vùc ®Çu t­ vµ nh»m thu lîi nhuËn cao. Bèn lµ, Consortium: Lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn ng©n hµng nh»m môc ®Ých chia nhau mua tr¸i qu¸n trong n­íc vµ ngoµi n­íc hoÆc tiÕn hµnh c«ng viÖc mua b¸n nµo ®ã. Nã th­êng do mét ng©n hµng lín ®øng ®Çu ®iÒu hµnh toµn bé ho¹t ®éng cña tæ chøc nµy. §©y lµ h×nh thøc liªn kÕt khëi ®Çu cña c¸c tæ chøc ng©n hµng, tµi chÝnh víi c¸c doanh nghiÖp s¶n suÊt, dÞch vô. N¨m lµ, Concern: §©y lµ mét tæ chøc T§KT ®­îc ¸p dông phæ biÕn hiÖn nay ë nhiÒu n­íc d­íi h×nh thøc c«ng ty mÑ ®Çu t­ vµo c¸c c«ng ty kh¸c thµnh c¸c c«ng ty con, môc tiªu thµnh lËp Concern lµ t¹o thÕ lùc tµi chÝnh m¹nh ®Ó ph¸t triÓn kinh doanh nh»m h¹n chÕ rñi ro. C¸c c«ng ty con ho¹t ®éng trong nhiÒu lÜnh vùc vµ chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n trªn phÇn vèn kinh doanh cña m×nh, gi÷ tÝnh ®éc lËp vÒ ph¸p lý nh­ng phô thuéc vµo Concern vÒ môc tiªu ho¹t ®éng nh»m thùc hiÖn lîi Ých chung gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con th«ng qua c¸c hîp ®ång kinh tÕ, c¸c kho¶n vay tÝn dông hoÆc ®Çu t­. S¸u lµ, Conglomerate: §©y lµ tËp ®oµn ®a ngµnh, c¸c c«ng ty thµnh viªn cã Ýt mèi quan hÖ hoÆc kh«ng cã mèi quan hÖ vÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt nh­ng cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vÒ mÆt tµi chÝnh ®©y lµ mét tËp ®oµn ho¹t ®éng tµi chÝnh th«ng qua mua b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng ®Ó ®Çu t­. TËp doµn gi÷ vai trß chñ yÕu lµ chi phèi vµ kiÓm so¸t tµi chÝnh chÆt chÏ c¸c c«ng ty thµnh viªn. C¸c c«ng ty thµnh viªn vÉn gi÷ tÝnh ph¸p lý ®éc lËp vµ tù chñ cao trong kinh doanh c¸c s¶n phÈm cña m×nh. §©y lµ mét tæ chøc tµi chÝnh ®Çu t­ vµo c¸c c«ng ty kinh doanh t¹o lËp mét chïm doanh nghiÖp tµi chÝnh- c«ng nghiÖp. 1.1.2.2. Theo tÝnh chÊt ngµnh nghÒ T§KT cã nh÷ng h×nh thøc vµ xu thÕ biÕn ®æi kh¸c nhau. Thø nhÊt, c¸c tËp ®oµn liªn kÕt nh÷ng c«ng ty trong cïng mét ngµnh (Cartel, Syndicate, Trust,... ) ®©y cßn gäi lµ liªn kÕt ngang nh­ng hiªn nay h×nh thøc nµy kh«ng cßn lµ mét xu thÕ phæ biÕn trong c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn n÷a. Thø hai, lo¹i h×nh tËp ®oµn theo liªn kÕt däc gi÷a c¸c ngµnh trong cïng mét d©y chuyÒn c«ng nghÖ vµ vÉn cßn phæ biÕn trong giai ®o¹n hiÖn nay nh­: Concern, Conglomerate, Chaebol,...chóng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cao vµ bµnh ch­íng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh sang hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn hÕt søc quan träng ®Ó thµnh lËp vµ ph¸t triÓn lo¹i h×nh tËp ®oµn nµy cÇn ph¶i cã thÞ tr­êng chøng kho¸n m¹nh mÏ, hÖ thèng th«ng tin toµn cÇu vµ kh¶ n¨ng xö lý tæng hîp nh÷ng th«ng tin thÞ tr­êng, ®Çu t­. Thø ba, lo¹i h×nh tËp ®oµn liªn kÕt hçn hîp. §©y lµ m« h×nh tËp ®oµn ®ang ®­îc ­a chuéng trë thµnh xu huíng chÝnh hiÖn nay cã cá cÊu gåm mét ng©n hµng (mét c«ng ty tµi chÝnh lín), mét ty th­¬ng m¹i vµ c¸c c«ng ty s¶n suÊt c«ng nghiÖp. 1.1.2.3. Theo nguyªn t¾c tæ chøc dùa vµo ph­¬ng thøc h×nh thµnh: Thø nhÊt, bao gåm nh÷ng tËp ®oµn ®­îc h×nh thµnh theo nguyªn t¾c “kÕt hîp chÆt chÏ trong mét tæ chøc kinh tÕ”.Trong c¸c tËp ®oµn nµy c¸c c«ng ty thµnh viªn kÕt hîp trong mét tæ chøc thèng nhÊt vµ mÊt tÝnh ®éc lËp vÒ tµi chÝnh, s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i. Nh÷ng T§KT nµy ®­îc cÊu t¹o d­íi d¹ng ®a së h÷u theo kiÓu c«ng ty cæ phÇn víi sù gãp vèn cña nhiÒu chñ së h÷u kh¸c nhau.C¸c c«ng ty thµnh viªn trong cïng mét ngµnh hoÆc cã liªn quan víi nhau vÒ chu kú c«ng nghÖ s¶n suÊt , bæ xung cho nhau trong mét qu¸ tr×nh gia c«ng chÕ biÕn liªn tôc häat ®éng thèng nhÊt trng tËp ®oµn. Thø hai, bao gåm nh÷ng tËp ®oµn ®­îc h×nh thµnh theo nguyªn t¾c “iªn kÕt kinh tÕ” th«ng qua nh÷ng hiÖp ­íc vµ hîp dång kinh tÕ. VÒ tæ chøc, cã ban qu¶n trÞ chung ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng phèi hîp cña tËp ®oµn theo mét ®­êng lèi thèng nhÊt, nh­ng c¸c c«ng ty thµnh viªn vÉn gi÷ nguyªn tÝnh ®éc lËp vÒ tæ chøc s¶n xuÊt th­¬ng m¹i. Thø ba, bao gåm nh÷ng tËp ®oµn ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së x¸c lËp thèng nhÊt vÒ tµi chÝnh vµ kiÓm so¸t vÒ tµi chÝnh. C¸c c«ng ty thµnh viªn ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh vÒ tµi chÝnh thµnh mét c«ng ty tµi chÝnh chung gäi lµ Holding Company. C«ng ty nµy trë thµnh c«ng ty mÑ cña tËp ®oµn .§©y lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña tËp ®oµn. Trong tËp ®oµn kinh tÕ kh«ng chØ thèng nhÊt h¹n chÕ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng mµ lóc nµy ®· më réng ra nhiÒu lÜnh vùc tµi chÝnh tõ c¸c lÜnh vùc tµi chÝnh tíi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i, dÞch vô kh¸c nhau. 1.1.2.4. Theo tÝnh chÊt së h÷u Nãi chung c¸c tËp ®oµn t­ b¶n lín ®Òu mang s¾c th¸i cña së h÷u t­ nh©n, nh­ng l¹i g¾n bã chÆt chÏ víi chÝnh phñ c¸c n­íc & th«ng th­êng chóng ®¹i diÖn cho kinh tÕ cña n­íc ®ã. Bëi v×, b¶n th©n c¸c nhµ t­ b¶n lín lµ nh÷ng ®¹i diÖn cña c¸c chÝnh phñ t­ b¶n & sù ph¸t triÓn cña chóng phô thuéc chÆt chÏ vµo chÝnh s¸ch kinh tÕ cña c¸c chÝnh phñ nµy, mÆt kh¸c chÝnh phñ t­ b¶n còng ph¶i dùa vµo c¸c tËp ®oµn t­ b¶n nµy nh­ nh÷ng lùc l­îng vËt chÊt quan träng ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng c¹nh tranh còng nh­ søc m¹nh kinh tÕ cña n­íc ®ã. MÆt kh¸c th× h×nh thøc hçn hîp d­íi d¹ng c«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt, ®ång thêi nã còng ph¶n ¸nh ®­îc lîi Ých cña nhiÒu bªn tham gia trong tËp ®oµn . 1.2. §Æc ®iÓm & chu kú ph¸t triÓn cña t®kt 1.2.1 §Æc ®iÓm 1.2.1.1.VÒ Quy M« C¸c tËp ®oµn cã quy rÊt lín vÒ vèn, lao ®éng & doanh thu: Trong tËp ®oµn, vèn ®­îc tËp trung tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, ®­îc b¶o toµn vµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn cho tËp ®oµn. C¸c tËp ®oµn kinh tÕ trªn thÕ giíi cã hai con ®­êng c¬ b¶n ®Ó t¹o vèn, ®ã lµ : Tù t¹o vèn theo con ®­êng h­íng néi lµ chñ yÕu b»ng c¸nh tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ mµ nguån vèn chñ yÕu lµ vèn nhµ n­íc,& t¹o vèn theo con ®­êng h­íng ngo¹i lµ thu hót ®Çu t­ th«ng qua c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi, liªn doanh, liªn kÕt, ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ vèn vay n­íc ngoµi.Víi sè v«n lín, tËp ®oµn cã kh¶ n¨ng chi phèi vµ c¹nh tranh m¹nh mÏ trªn thÞ tr­êng. Nhê ­u thÕ vÒ vèn c¸c tË ®oµn cã kh¶ n¨ng më réng nhanh chãng quy m« s¶n xuÊt, ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng& chÊt l­îng s¶n phÈm...do ®ã ®¹t doanh thu lín. Lùc l­îng lao ®éng trong tËp ®oµn kh«ng chØ lín vÒ sè l­îng mµ cßn m¹nh vÒ chÊt l­îng, ®­îc tuyÓn chän vµ ®µo t¹o nghiªm ngÆt (C¸c tËp ®oµn kinh tÕ ë Mü cã tõ 34500-450000 lao ®éng ) 1.2.1.2. VÒ Ph¹m Vi Ph¹m vi ho¹t ®éng cña tÇp ®oµn rÊt réng, kh«ng chØ ë pham vi l·nh thæ mét quèc gia mµ cßn ë nhiÒu n­íc thËm chÝ trªn toµn cÇu. Thùc hiÖn chiÕn l­îc c¹nh tranh, chiÕm lÜnh vµ khai th¸c thÞ tr­êng quèc tÕ, c¸c tËp ®oµn ®· më réng ph¹m vi ¶nh h­ëng ra nhiÒu quèc gia, t¨ng c­êng hîp t¸c vµ liªn kÕt quèc tÕ, do ®ã c¸c tËp ®oµn kinh tÕ ®· cã ®Õn hµng tr¨m, hµng ngh×n chi nh¸nh trªn thÕ giíi. 1.2.1.3. VÒ ngµnh vµ lÜnh vùc hoat ®éng C¸c T§KT th­êng ho¹t ®éng ®a ngµnh, trªn nhiÒu lÜnh vùc nh»m ph©n t¸n rñi ro tËn dông ®­îc trang thiÕt bÞ dÔ dµng øng phã víi nh÷ng thay ®æi nhanh chãng cña tiÕn bé KHKT& thÞ tr­êng. Mçi ngµnh ®Òu cã ®Þnh h­íng ngµnh chñ ®¹o, lÜnh vùc ®Çu t­ mòi nhän víi nh÷ng s¶n phÈm ®Æc tr­ng cña tËp ®oµn. Bªn c¹nh lÜnh vùc s¶n suÊt hoÆc th­¬ng m¹i c¸c tËp ®oµn kinh tÕ më réng c¸c ho¹t ®éng sang lÜnh vùc kh¸c nh­: Tµi chÝnh, Ng©n hµng, B¶o hiÓm, Nghiªn cøu khoa häc... 1.2.1.4. VÒ së h÷u C¸c tËp ®oµn th­êng cã së h÷u ®a d¹ng vèi nhiÒu chñ së h÷u nh­ng phæ biÕn nhÊt lµ h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn ®Ó dÔ dµng huy ®éng vèn, ph©n t¸n rñi ro vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Së h÷u trong c¸c c«ng ty mÑ trong tËp ®oµn phæ biÕn lµ së h÷u t­ nh©n cña c¸c nhµ t­ b¶n hoÆc së h÷u gia ®×nh theo kiÓu Chaebol (Hµn Quèc). Mét sè n­íc cã nh÷ng tËp ®oµn mµ nhµ n­íc l¾m cæ phÇn chi chi phèi nh­: TËp ®oµn ng©n hµng Credit Lyonais (Ph¸p), BP(Anh), Ptronas (Malaysia)... 1.2.1.5. VÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ liªn kÕt kinh tÕ T§KT lµ mét tæ hîp c¸c c«ng ty bao gåm “ c«ng ty mÑ” vµ c¸c “ c«ng ty con “. C«ng ty mÑ së h÷u phÇn lín vèn cæ phÇn trong c¸c c«ng ty con, chi phèi c¸c c«ng ty con vÒ tµi chÝnh, chiÕn l­îc ph¸t triÓn. T§KT rÊt ®a d¹ng vÒ c¬ cÊu tæ chøc vµ ph¸p lý, nã co thÓ lµ lo¹i h×nh mµ c«ng ty con vÉn gi÷ nguyªn sù ®éc lËp vÒ tÝnh ph¸p lý, viÖc huy ®éng vèn vµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®­îc duy tr× b»ng c¸c hîp ®ång kinh tÕ, c¸c chñ së h÷u nhá vÉn cã quyÒn ®iÒu hµnh c«ng ty cña m×nh. Mét loaÞ m« h×nh kh¸c cua tËp ®oµn ®ã lµ viÖc c¸c c«ng ty con mÊt quyÒn ®éc lËp vÒ tÝnh th­¬ng m¹i vµ s¶n xuÊt, c¸c chñ së h÷u trë thµnh cæ ®«ng cña c«ng ty mÑ. C¸c T§KT theo m« h×nh cæ phÇn lÊy c«ng ty nhµ n­íc cã thùc lùc hïng hËu l¾m d÷ cæ phÇn khèng chÕ lµm nßng cèt. DN nßng cèt nµy khèng chÕ c¸c DN b»ng mua cæ phÇn, hoÆc c¸c DN kh¸c tham gia tËp ®oµn b»ng h×nh thóc tham dù cæ phÇn, hoÆc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo tËp ®oµn d­íi h×nh thøc cæ phÇn C¸c T§KT theo m« h×nh “c«ng ty mÑ “, “c«ng ty con”.C«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty thµnh viªn cã nh÷ng mèi quan hÖ phô thuéc hç trî vÒ mÆt chiÕn l­îc, tµi chÝnh, tÝn dông. Gi÷a c¸c c«ng ty thµnh viªn cã nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc chÆt chÏ víi nhau, phô thuéc vµo c«ng ty mÑ. TËp ®oµn chØ tån t¹i vµ ph¸t triÓn khi x©y dùng ®­îc c¬ chÕ hoËt ®éng dùa trªn sù thèng nhÊt lîi Ých kinh tÕ cña tõng thµnh viªn víi lîi Ých chung cña c¶ tËp ®oµn vµ thùc hiÖn chñ yÕu b»ng hîp ®ång kinh tÕ. §©y lµ h×nh thøc T§KT tæng hîp, nhiªu cÊp , nhiªï gãc ®é, chóng lÊy vèn lµm nót liªn kÕt chñ yÕu, thùc hiÖn nhÊt thÓ ho¸ b»ng c¸ch hîp nhÊt, s¸p nhËp c¸c DN l¹i. C«ng ty mÑ së h÷u sè l­îng vèn cæ phÇn lín trong c¸c c«ng ty con vµ chi phèi c«ng ty con., c«ng ty mÑ së h÷u 100% vèn hoÆc Ýt nhÊt 51% cæ phÇn. Trong quan hÖ néi bé tËp ®oµn, th× c«ng ty mÑ thùc hiªn viÖc thµnh lËp hoÆc tham gia vèn víi c¸c c«ng ty thµnh viªn. C«ng ty mÑ chØ ®¹o, ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña c«ng ty thµnh viªn th«ng qua quyÒn lùc t­¬ng øng sè vèn gãp.C¸c thµnh viªn ®­îc ph©n c«ng ho¹t ®éng s¶n suÊt kinh doanh theo tõng ph©n ®o¹n chuyªn ngµnh, theo s¶n phÈm hµng ho¸ b¸n ra, hoÆc theo khu vùc ho¹t ®éng kh«ng trïng lÆp vµ c¹nh tranh néi bé. C¸c c«ng ty trong tËp ®oµn cã thÓ phèi hîp c¸c ho¹t ®éng cña m×nh theo kiÓu liªn kÕt doc hoÆc liªn kÕt ngang hoÆc chØ giíi h¹n trong mét chuyªn ngµnh nµo ®ã, trong ®ã th×, liªn kªt däc lµ sù liªn kÕt gi÷a c¸c DN trong cïng mét ®ay chuyÒn c«ng nghÖ s¶n suÊt, trong ®ã mçi DN ®¶m nhËn tõng c«ng ®o¹n nhÊt ®Þnh; liªn kÕt ngang lµ sù liªn kÕt gi÷a c¸c DN ho¹t ®éng trong cïng mét ngµnh nghÒ cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vÒ kinh tÕ, kü thuËt, thÞ tr­êng tiªu thô, xuÊt nhËp khÈu...Trong tËp ®oµn còng th­êng cã sù liªn kÕt hçn hîp tøc lµ c¶ hai h×nh thøc liªn kÕt ngang vµ liªn kÕt däc. Trong thùc tiÔn c¸c DN th­êng ¸p dông nh÷ng m« h×nh qu¶n trÞ ®iÒu hµnh c¬ b¶n sau: - Qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh tËp ®oµn theo m« h×nh “Kim tù th¸p” vÒ thÓ chÕ qu¶n lý; tËp trung quyÒn lùc theo chiÒu däc, trùc tuyÕn. - Qu¶n trÞ ®iÒu hµnh tËp ®oµn theo m« h×nh “m¹ng l­íi” vÒ thÓ chÕ qu¶n lý th× ph©n t¸n quyÒn lùc cho c¸c bé phËn , chi nh¸nh. - Qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh tËp ®oµn theo m« h×nh hçn hîp, vÒ thÓ chÕ qu¶n lý th× phèi hîp gi÷a tËp trung vµ ph©n t¸n quyÒn lùc. 1.2.2 Chu k× ph¸t triÓn 1.2.2.1- Giai ®o¹n h×nh thµnh: Khi mét tæ chøc míi sinh ra yÕu tè ®Çu tiªn lµ quan t©m ®Õn s¶n phÈm hoÆc dÞch vô cña tæ chøc cã ®­îc thÞ tr­¬ng chÊp nhËn hay kh«ng. Nh÷ng ng­êi cïng gãp vèn hay chñ doanh nghiÖp dµnh toµn bé thêi gian vµ tiÒn b¹c ®Ó ®µu t­ cho kü thuËt, ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ marketing. C¸c yÕu tè c¬ cÊu tæ chøc ®ang ë d¹ng s¬ khai, cÊu tróc tæ chøc rêi r¹c vµ c¬ chÕ qu¶n lý ch­a chÆt chÏ, sù qu¶n lý gi¸m s¸t mang tÝnh c¸ nh©n ch­a h×nh thµnh lªn c¸c quy ­íc ®iÒu lÖ. Sù tån t¹i cña tæ chøc ch«ng cËy vµo sù s¸ng t¹o ra s¶n phÈm dÞch vô. Giai ®o¹n nµy c¬ cÊu tæ chøc theo kiÓu hµnh däc, trùc tuyÕn, l·nh ®¹o tËp chung vµ chØ cã mét cÊp qu¶n lý. Nhu cÇu trong c«ng t¸c l·nh ®¹o lµ rÊt lín. Khi tæ chøc lín m¹nh, sè l­îng c«ng nh©n t¨ng lªn vµ nhu cÇu qu¶n lý t¨ng theo ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh ngµy cµng nhiÒu v× vËy trong giai ®o¹n nµy ng­êi chñ doanh nghiÖp ph¶i ®iÒu chØnh l¹i cÊu tróc còng nh­ c¸c quy t¾c ®iÒu lÖ... Cho phï hîp víi sù lín m¹nh cña tæ chøc. 1.2.2.2: Giai ®o¹n trë thµnh tËp ®oµn Do qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp chung vèn cao, quy m« tæ chøc ngµy cµng lín ®ßi hái sù l·nh ®¹o ngµy cµng t¨ng vµ khuynh h­íng tËp chung ho¸ lµ ph­¬ng thøc chñ yÕu trong giai ®o¹n nµy. Sù c¹nh tranh cña thÞ tr­êng ngµy cµng gay g¾t buéc doanh nghiÖp ph¶i ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, tËn dông c¸c nguån lùc s½n cã vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­. Khi møc ®é ®a d¹ng ho¸ ngµy cµng cao th× sù qu¶n lý doanh nghiÖp ngµy cµng phøc t¹p, c¸c mèi liªn hÖ kinh tÕ ngµy cµng t¨ng lªn. V× vËy, c¬ chÕ qu¶n lý kiÓu tËp quyÒn nh­ giai ®o¹n ®Çu tá ra kh«ng phï hîp. Sù khñng ho¶ng vÒ l·nh ®¹o ®· ®­îc gi¶i quyÕt vµ lóc nµy doanh nghiÖp cã mét ®éi ngò l·nh ®¹o ®ñ m¹nh, ®ñ søc thùc hiÖn uû quyÒn, cïng víi doanh nghiÖp cã ®­îc mét chiÕn l­îc víi nh÷ng môc tiªu vµ ph­¬ng h­íng râ rµng. C¸c phßng ban ®­îc thµnh lËp, giao phã c«ng viÖc ph©n chia lao ®éng chuyªn m«n ho¸ h¬n, viÖc kiÓm so¸t vµ mèi quan hÖ th­êng kh«ng theo mét tiªu chuÈn nµo mÆc dï mét sè Ýt hÖ thèng theo tiªu chuÈn b¾t ®Çu xuÊt hiÖn. Giai ®o¹n nµy c¬ cÊu tæ chøc trùc tuyÕn- chøc n¨ng linh ho¹t vµ phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ, kiÓu l·nh ®¹o phi tËp trung tá ra thÝch hîp, cÊu tróc tæ chøc kÕt hîp hµng däc vµ ngang, xuÊt hiÖn h×nh thøc qu¶n lý trung gian. 1.2.2.3. Giai ®o¹n cñng cè vµ bµnh tr­íng C¬ cÊu tæ chøc lóc nµy chñ yÕu theo bé phËn, c¸c c«ng ty con ®­îc ®éc lËp tæ chøc theo chøc n¨ng kÕt hîp víi hµng ngang. Khi tËp ®oµn ph¸t triÓn ra n­íc ngoµi th× ¸p dông cÊu tróc theo ®Þa lý. Vai trß cña tËp ®oµn lóc nµy chñ yÕu lµ c«ng mÑ ®iÒu phèi tµi chÝnh, ®Þnh h­íng chiÕn l­îc vµ øng dông c«ng nghÖ míi mµ b¶n th©n c«ng ty con kh«ng thÓ ®¶m ®­¬ng næi. Cïng víi sù ph©n chia quyÒn lùc th× sù h×nh thµnh c¸c quy t¾c, ®iÒu lÖ, hÖ thèng kiÓm so¸t ®Æc biÖt ®­îc coi träng trong giai ®o¹n nµy. Ng­êi l·nh ®¹o cao nhÊt lóc nµy chØ tham gia vµo chiÕn l­îc chung cña tËp ®oµn, viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ sù ®iÒu hµnh tËp ®oµn dµnh cho c¸c cÊp l·nh ®¹o bËc trung. Víi nh÷ng c¬ chÕ qu¶n lý míi, hÖ thèng kiÓm so¸t chÆt chÏ, hiÖu qu¶ ®· lµm cho tËp ®oµn ngµy cµng ph¸t triÓn vµ lín m¹nh. C¬ chÕ liªn kÕt d÷a l·nh ®¹o cÊp cao vµ c¸c bé phËn chuyªn m«n mang tÝnh thèng nhÊt vµ chÝnh thøc. 1.2.2.4. Giai ®o¹n thÝch nghi Sù khñng ho¶ng cña giai ®o¹n trªn ®­îc gi¶i quyÕt ®ång thêi víi sù ph¸t triÓn cña qu¶n lý ®Õn giai ®o¹n tinh vi vµ phï hîp víi sù ®a d¹ng cña thÞ tr­êng t¹i c¸c khu vùc kh¸c nhau. C¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý theo ®Þa lý vµ theo kiÓu ma trËn ë giai ®o¹n trªn còng th­êng ®­îc ¸p dông HÖ thèng qu¶n lý chÝnh quy lóc nµy cã thÓ ®­îc ®¬n gi¶n ho¸ h¬n vµ ®­îc thay thÕ bëi ®éi ngò qu¶n lý n¨ng ®éng vµ chuyªn nghiÖp. §Ó ®¹t tíi sù ho¹t ®éng tèt vµ thÝch nghi víi m«i tr­êng c¸c bé phËn th­êng ®­îc h×nh thµnh th«ng qua chøc n¨ng cña nhãm trong c«ng ty. Qu¶n lý theo nhãm tá ra ®Æc biÖt h÷u hiÖu trong giai ®o¹n thÝch nghi nµy. C¸c c«ng ty con cã thÓ bÞ chia ra nhiÒu bé phËn ®Ó duy tr× ®­êng lèi cña c«ng ty. C¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý hçn hîp theo bé phËn hay theo s¶n phÈm h­íng ®Õn kh¸ch hµng ®­îc sö dông réng r·i ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. Mét nÐt chÝnh trong giai ®o¹n nµy lµ mèi t­¬ng quan hay c¬ chÕ gi÷a c¸c bé phËn kh«ng ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc mét c¸ch chÆt chÏ, thay vµo ®ã c¸c bé phËn cã thÓ hîp t¸c trao ®æi th«ng tin, nh©n sù hoÆc cã thÓ tuú ý phèi hîp víi tæ chøc bªn ngoµi. Chøc n¨ng ®­îc ph©n nhiÖm hîp lý theo ®Þa lý hoÆc nguån tµi chÝnh sö dông. Mét sè c«ng ty con sö dông nhiÒu dÞch vô tõ tËp ®oµn qua c¸c c¬ quan tham m­u trung ­¬ng v× vËy cÇn cã nguån th«ng tin nhanh h¬n, tù do vµ dåi dµo h¬n. C¸c nhµ kinh tÕ häc coi giai ®o¹n ph¸t triÓn cùc thÞnh cña ®oµn trong giai ®o¹n nµy lµ sù chuÈn bÞ cho mét qu¸ tr×nh míi, nhu cÇu cho sù t¸i sinh. Bëi v×, khi tæ chøc ®· ®¹t ®­îc sù chÝn muåi th× cã thÓ sÏ b­íc vµo sù suy tho¸i t¹m thêi. Nhu cÇu cÇn sù ®æi míi trong giai ®o¹n nµy trë nªn dµi h¬n 10 n¨m hay 20 n¨m. Tæ chøc cã thÓ ph¸t triÓn lÖch ra sù kiÓm so¸t, hoÆc sÏ chuyÓn ®éng chËm ch¹p vµ b¾t buéc ph¶i tr¶i qua thêi kú cÊu tróc l¹i nh»m hîp lý ho¸ s¸ng t¹o h¬n. 1.2.2.5. Giai ®o¹n héi nhËp trªn ph¹m vi toµn cÇu Giai ®o¹n héi nhËp cña tËp ®oµn thÓ hiªn th«ng qua viÖc liªn minh, hîp nhÊt, s¸p nhËp vµ mua l¹i doanh nghiÖp. C¸c yÕu tè c«ng nghÖ kü thuËt vµ m«i tr­êng trong quy m« bèi c¶nh cã t¸c ®éng lín ®Õn giai ®oan nµy cña tËp ®oµn .Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghÖ th«ng tin lµm xo¸ nhoµ ranh ríi ®Þa lý gi÷a c¸c quèc gia. ¸p lùc c¹nh tranh t¨ng cao vµ sù biÓu hiÖn rÊt tinh vi, khã thÊy lµm cho c¸c c«ng ty ph¶i gi¶m chi phÝ nh»m duy tr× thÕ c©n b»ng t­¬ng ®èi dÉn ®Õn c¸c vô ®¹i s¸p nhËp. Lµn sãng s¸p nhËp vµ mua l¹i chñ yÕu diÔn ra trong lÜnh vùc dÞch vô. C¸c vô s¸p nhËp khæng lå sÏ lµm t¨ng sù mÊt c©n b»ng vÒ quyÒn lùc gi÷a khu vùc nhµ n­íc vµ t­ nh©n. V× vËy, lµn sãng s¸p nhËp vµ mua l¹i doanh nghiÖp cã vÎ nh­ lµ gi¶i ph¸p tËp trung tù vÖ, phßng thñ, sau ®ã míi cã khuynh h­íng ph¸t triÓn ®Ó thèng trÞ toµn cÇu cña c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia. Cïng víi sù lín m¹nh cña c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia lµ sù ®èi mÆt vÒ qu¶n lý. C¸c tËp ®oµn ®· nç lùc thiÕt kÕ vµ ¸p dông nh÷ng hÖ thèng th«ng tin toµn cÇu nh»m cñng cè ph¸t triÓn c¸c ban tham m­u vµ th«ng tin gi÷a c¸c tuyÕn ®­îc sö lý nhanh chãng. B­íc kÕ tiÕp lµ thiÕt lËp c¬ së d÷ liÖu “ ®a truyÒn th«ng’’, c¸c th«ng tin trong hÖ thèng nµy ®­îc tËp trung ®Þnh h×nh vµ sö lý víi nhiÒu ph­¬ng ¸n. Nguån t­ liÖu quy ­íc kiÓu truyÒn thèng tèt cho nhµ qu¶n lý khi biÕt râ ph¶i lµm g×, cßn t­ liÖu kiÓu “ ®a truyÒn th«ng ” gióp cho nhµ qu¶n lý t×m tßi vµ sö lý nh÷ng ®iªu kh«ng ch¾c ch¾n. V× vËy quan niªm coi cÊu tæ chøc nh­ lµ bé m¸y, mäi ho¹t ®éng ®Òu cã dù kiÕn cã trËt tù trong hÖ thèng sÏ ®­îc thay ®æi theo quan ®iÓm qu¶n lý m¹ng lµ c¬ cÊu tæ chøc g¾n víi nh©n sù h¬n vµ cÊu tróc thiÕt kÕ gÇn víi cÊu tróc sinh häc h¬n. Tãm l¹i, mçi tæ chøc ®Òu ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n trong chu kú ph¸t triÓn cña m×nh. Mçi giai ®o¹n g¾n liÒn víi nh÷ng ®Æc tÝnh cña c¬ cÊu tæ chøc nh­ cÊu tróc, c¬ chÕ qu¶n lý, hÖ thèng gi¸m s¸t, chiÕn l­îc vµ ®æi míi. Chu kú sèng cña tæ chøc rÊt khã ph©n biÖt vÒ ranh giíi, nã nh­ lµ mét kh¸i niÖm ®Ó hiÓu c¸c vÊn ®Ò mµ tæ chøc ph¶i ®èi mÆt vµ c¸c nhµ qu¶n lý ®· gi¶i quyÕt chóng nh­ thÕ nµo ®Ó tæ chøc ph¸t triÓn cao h¬n. 1.3. VÝ dô vÒ mét sè t®kt næi tiÕng trªn thÕ giíi. 1.3.1. TËp ®oµn General Motor( G.M) G.M thµnh lËp n¨m 1908, cã nhiªm vô ban ®Çu lµ s¶n xuÊt «t«. N¨m 1920 G.M ®· trë thµnh mét c«ng ty lín gåm 5 c«ng ty s¶n xuÊt «t« con vµ 1 c«ng ty xe t¶i. Ngµy nay G.M lµ mét tËp ®oµn kinh tÕ ®a quèc gia , ®a ngµnh lín nhÊt n­íc Mü. G.M cã mét hÖ thèng chi nh¸nh gåm 136 c«ng ty ë gÇn kh¾p c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Tõ n¨m 1926 c«ng ty thùc hiÖn phi tËp trung ho¸ qu¶n lý( c¸c c«ng ty trë thµnh nh÷ng c«ng ty ®éc lËp vÒ mÆt ph¸p lý nh­ng tËp ®oµn thùc hiÖn qu¶n lý tËp trung toµn bé ho¹t ®éng kÕ ho¹ch ho¸, tµi chÝnh), ®Çu t­ cña tËp ®oµn. N¨m 1985 G.M mua l¹i h·ng hµng kh«ng Hughes , n¨m 1986 mua tiÕp c«ng ty sö lý m¸y tÝnh hµng ®Çu n­íc Mü. Ho¹t ®éng cña tËp ®oµn ®· më réng sang mäi lÜnh vùc kh¸c. HiÖn nay G.M lµ mét Conglomerate hïng m¹nh. Nh­ vËy, b¾t ®Çu khëi sù tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt «t«, G.M ®· nhanh chãng më réng s¶n xuÊt sang c¸c lÜnh vùc kh¸c. Thùc chÊt nã lµ mét Conglomerate ®a quèc gia, ®a ngµnh nghÒ nh­ng ho¹t ®éng chÝnh vÉn lµ s¶n suÊt «t«. Qu¶n lý phi tËp trung lµ ph­¬ng thøc cã hiÖu qu¶ ®èi víi tËp ®oµn. G.M chuyÓn dao quyÒn tù chñ cho c¸c thµnh viªn nh­ng vÉn thùc hiÖn qu¶n lý tËp trung thèng nhÊt vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn, tµi chÝnh, ®Çu t­. TÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt lµ con ®­êng c¬ b¶n trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña tËp ®oµn G.M. So víi c¸c tËp ®oµn kh¸c, tÝch tô ®ãng vai trß quan träng h¬n v× tõ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng trong ngµnh s¶n xuÊt «t« tËp ®oµn ®· ®Çu t­ míi x©y dùng nhiÒu c«ng ty s¶n xuÊt «t« cïng ngµnh kh¸c. G.M ®· thµnh c«ng trong viÖc ¸p dông ph­¬ng thøc qu¶n lý tiªn tiÕn.Trong khi d÷ v÷ng ngµnh chuyªn m«n ho¸ truyÒn thèng, tËp ®oµn ®· tõng bø¬c tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh .G.M ho¹t ®éng trong mét m«i tr­êng rÊt thuËn lîi do chÝnh phñ t¹o ra v× chÝnh phñ Mü lu«n nhËn thøc r»ng søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ Mü phô thuéc chÆt chÏ vµo sù thµnh c«ng cña c¸c c«ng ty khæng lå v× thÕ lu«n cã sù g¾n bã rÊt chÆt chÏ gi÷a chÝnh phñ vµ c¸c tËp ®oµn. 1.3.2. TËp ®oµn SAM SUNG TËp ®oµn Sam Sung thµnh lËp n¨m 1938 víi nhiÖm vô chÝnh lµ mua b¸n n«ng s¶n. Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn tËp ®oµn ®· më réng s¶n xuÊt kinh doanh sang c¸c lÜnh vùc kh¸c nh­: s¶n xuÊt chÕ biÕn ®­êng, gç vµo nh÷ng n¨m 50 vµ tiÕp ®ã chuyÓn sang c¸c s¶n phÈm mòi nhän c«ng nghÖ cao nh­ ®iÖn tö, ph©n bãn, b¶o hiÓm th©n thÓ. Do nh÷ng s¶n phÈm c¶u tËp ®oµn trong tõng giai ®äan lu«n ph¶n ¸nh vµ phôc vô qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®¸t n­íc nªn tËp ®oµn Sam Sung ®· ®­îc khuyÕn khÝch, hç trî tÝch cùc cña chÝnh phñ. Nhê nh÷ng ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc ®óng ®¾n, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý tiªn tiÕn, tËn dông ®­îc nh÷ng c¬ héi trong vµ ngoµi n­íc vµ ®­îc sù hç trî tÝch cùc cña chÝnh phñ nªn ngµy nay Sam Sung ®· nhanh chãng trë thµnh mét trong nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ lín nhÊt Hµn Quèc. TËp ®oµn gåm 32 c«ng tyliªn kÕt l¹i víi mét m¹ng l­íi chi nh¸nh réng kh¾p gåm 180 v¨n phßng ë 90 thµnh phè thuéc 54 n­íc trªn thÕ giíi. C¬ cÊu kinh doanh hiÖn nay cÊu kinh doanh hiÖn nay cña tËp ®oµn gåm 32% trao ®æi mËu dÞch; 25% ho¹t ®éng tµi chÝnh, b¸n lÎ; 7% m¸y mãc thiÕt bÞ; 5% ho¸ chÊt; 4% x©y dùng vµ cßn l¹i thuéc c¸c ho¹t ®éng kh¸c. HiÖn nay Sam Sung ®i ®Çu trong viÖc ph¸t triÓn c¸c chÝp b¸n dÉn, ph¸t triÓn m¸y tÝnh thÕ hÖ míi, s¶n xuÊt m¸y bay, ph¸t triÓn vµ nghiªn cøu kü thuËt vò trô, kü nghÖ di truyÒn. Thùc tÕ Sam Sung cßn ®ang dÉn ®Çu trong ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt dông cô gia ®×nh. Mét trong nh÷ng ph­¬ng h­íng chÝnh cña tËp ®oµn lµ t¨ng c­êng qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸, s½n sµng chÊp nhËn vµ tham gia c¹nh tranh m¹nh mÏ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trë thµnh mét tËp ®oµn kinh tÕ ®a quèc gia hïng m¹nh. Tõ chuyªn m«n ho¸ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, chØ sau mét thêi gian ng¾n SamSung ®· nhanh chãng trë thµnh mét tËp ®oµn kinh doanh hïng m¹nh d­íi h×nh thøc mét Conglomerate, kinh doanh rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ, lÜnh vùc tõ nh÷ng s¶n phÈm ®¬n gi¶n nhÊt ®Õn m¸y mãc c«ng nhiÖp nÆng, s¶n phÈm c«ng nghÖ cao. Trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, tËp ®oµn rÊt chó träng ®Õn nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm míi. TËp ®oµn ®ãng vai trß lµ mét trung t©m nghiªn cøu chuyÓn dao c«ng nghÖ cho c¸c c«ng ty thµnh viªn víi môch ®Ých ®­a vµo khai th¸c, sö dông nhanh nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt tiÕn bé khoa hoc c«ng nghÖ mµ b¶n th©n mçi c«ng ty thµnh viªn kh«ng thÓ ®¶m ®­¬ng næi. TËp ®oµn lu«n t×m c¸ch ®æi míi tæ chøc qu¶n lý, thùc hiÖn mét kiÓu tæ chøc qu¶n lý phi t©p trung dùa trªn c¬ së ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm ®Ó ®èi phã kÞp thêi víi sù thay ®æi nhanh chãng cña nhu cÇu vµ sù ®a d¹ng cña thÞ tr­êng. C¸c c«ng ty thµnh viªn v©n d÷ tÝnh ®éc lËp ph¸p lý nh­ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn chung cña tËp ®oµn lu«n ®­îc d÷ v÷ng. Thµnh c«ng cña SamSung cßn lµ v× tËp ®oµn cã mét chiÕn l­îc kinh doanh t¸o b¹o. ChiÕn lù¬c ®ã mét mÆt ®­a vµo nghiªn c­ó dù ®o¸n nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong t­¬ng lai, mÆt kh¸c tËn dông tèi ®a nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ nh÷ng c¬ héi do chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ cña chÝnh phñ ®­a l¹i. 1.4. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm : 1.4.1. Con ®­êng h×nh thµnh: H×nh thµnh tËp ®oµn kinh doanh lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt, vèn kinh doanh. Nguån vèn tù tÝch luü ®ãng vai trß c¬ b¶n trong viÖc h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn kinh doanh. ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn qu¸ tr×nh thµnh lËp c¸c tËp ®oµn lµ qu¸ tr×nh tËp trung s¶n xuÊt, tËp trung vèn. Qu¸ tr×nh nµy diÔn ra theo c¸c ph­¬ng thøc kh¸c nhau b»ng con ®­êng th«n tÝnh th«ng qua viÖc mua l¹i c¸c c«ng ty nhá yÕu h¬n biÕn chóng thµnh mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi cña c«ng ty mÑ hay theo con ®­êng tù nguyÖn s¸t nhËp víi nhau ®Ó h×nh thµnh nh÷ng c«ng ty lín h¬n. Trong khi ®ã ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ho¸ ®i sau, c¸c tËp ®oµn ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chñ yÕu b»ng tÝch tô vµ liªn doanh nh»m t¨ng vèn, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng chuyÓn giao c«ng nghÖ n­íc ngoµi vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Dï h×nh thµnh b»ng c¸ch nµo th× tËp ®oµn còng ®­îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ nguån vèn tù tÝch luü tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña b¶n th©n c¸c c«ng ty. C¸c tËp ®oµn kinh tÕ cña NhËt B¶n chñ yÕu khëi ®Çu tõ lÜnh vùc th­¬ng m¹i hoÆc ngo¹i th­¬ng c¸c tËp ®oµn nµy th­êng chuyªn m«n ho¸ trong c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i víi mét sè s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. Qua qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, ph¸t triÓn, quy m« vµ c¬ cÊu kinh doanh dÇn ®­îc më réng, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh kinh doanh §èi víi Mü vµ mét sè n­íc Ch©u ¢u, c¸c tËp ®oµn l¹i b¾t ®Çu tõ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Th«ng qua kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt më réng ho¹t ®éng sang c¸c lÜnh vùc kh¸c nh­ th­¬ng m¹i, vËn t¶i, b¶o hiÓm, ng©n hµng... Cã sù kh¸c biÖt nµy lµ do nh÷ng nÐt ®Æc thï cña m«i tr­êng kinh doanh ë mçi n­íc quy ®Þnh. §èi víi c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn, khëi ®iÓm b¾t ®Çu tõ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã vai trß rÊt lín ®Õn x©y dùng vµ h×nh thµnh c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi 1.4.2. M« h×nh tæ chøc 1.4.2.1 C¬ cÊu tæ chøc vµ mèi quan hÖ liªn kÕt kinh tÕ Nh×n chung tËp ®oµn kinh tÕ lµ mét h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ láng v× phÇn lín chóng kh«ng cã t­ c¸ch ph¸p nh©n. Trong tËp ®oµn lu«n cã mét c«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty thµnh viªn. C«ng ty mÑ vµ c¸c c«ng ty thµnh viªn cã mèi quan hÖ phô thuéc, hç trî vÒ mÆt chiÕn l­îc, tµi chÝnh, tÝn dông. C¸c c«ng ty thµnh viªn vÉn gi÷._.