Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế trang trại ở các huyện ngoại thành Hà Nội

Më ®Çu 1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: Kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta ®· tån t¹i tõ l©u, nh­ng chØ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong vµi n¨m gÇn ®©y. Cã thÓ nãi viÖc thùc hiÖn chØ thÞ 100 cña Ban BÝ th­ TW §¶ng (Kho¸ 4), NghÞ quyÕt 10 - NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ (Th¸ng 4/1988) vÒ ph¸t huy vai trß tù chñ cña kinh tÕ hé n«ng d©n ®· ®Æt nÒn mãng cho sù ra ®êi cña kinh tÕ trang tr¹i víi nh÷ng thµnh tùu cña c«ng cuéc ®æi míi, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc, nhiÒu hé n«ng d©n cã tÝch luü, ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn. §Æc biÖt lµ sau khi luËt ®Êt ®ai ra ®êi n¨m 1993, th× kinh tÕ trang tr¹i míi cã b­íc ph¸t triÓn kh¸ nhanh vµ ®a d¹ng. ViÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®· ®em l¹i lîi Ých to lín vÒ nhiÒu mÆt, lµm thay ®æi ®¸ng kÓ bé mÆt kinh tÕ - x· héi cña c¸c vïng n«ng th«n. Trong h¬n 20 v¹n hé n«ng d©n ngo¹i thµnh Hµ Néi ®· xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu hé s¶n xuÊt kinh doanh giái, më réng qui m« s¶n xuÊt, ¸p dông tiÕn bé kü thuËt, cung cÊp s¶n phÈm hµng ho¸ cho thÞ tr­êng trªn c¬ së tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh theo m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi nhê chñ tr­¬ng cña §¶ng khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n«ng nghiÖp ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh vµ viÖc tr¶ l¹i cho hé n«ng d©n quyÒn tù chñ vÒ kinh tÕ mµ kinh tÕ hé còng nh­ kinh tÕ t­ nh©n vµ kinh tÕ c¸ thÓ trong n«ng nghiÖp ®· cã b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n n­íc ta ph¸t triÓn, khai th¸c ®Çy ®ñ h¬n c¸c tiÒm n¨ng vµ nguån lùc vÒ ®Êt ®ai, vèn vµ lao ®éng. Thùc tÕ cho thÊy trong nh÷ng n¨m qua kinh tÕ trang tr¹i ngo¹i thµnh Hµ Néi ®· cã b­íc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn hiÖn nay ®ang cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ngo¹i thµnh Hµ Néi cÇn ®­îc nghiªn cøu vµ hoµn thiÖn. Tõ nh÷ng thùc tÕ ®ã, trong thêi gian em thùc tËp t¹i v¨n phßng Së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi víi mong muèn cïng víi c¸c ®Þa ph­¬ng hÖ thèng nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ trang tr¹i. Vµ ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu khuyÕn khÝch kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn. Em ®· chän ®Ò tµi: “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh Hµ Néi “. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu. Xem xÐt sù ph¸t triÓn cña mét sè m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ë ngo¹i thµnh Hµ Néi, trªn c¬ së ®ã ®­a ra c¸c ph­¬ng h­íng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña vïng. 3. §èi t­îng nghiªn cøu: Kinh tÕ trang tr¹i ngo¹i thµnh Hµ Néi. 4. Ph¹m vi nghiªn cøu. §Ò tµi ®i vµo nghiªn cøu c¸c khÝa c¹nh kinh tÕ - x· héi bao gåm c¸c yÕu tè s¶n xuÊt chñ yÕu, kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña c¸c trang tr¹i còng nh­ sù t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt chÝnh cña c¸c trang tr¹i æ c¸c huyÖn ngo¹i thµnh Hµ Néi. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu . - Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª. - Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh tÕ vµ ph­¬ng ph¸p so s¸nh - Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch hÖ thèng - Ph­¬ng ph¸p chuyªn kh¶o - Ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. 6. Néi dung cña ®Ò tµi bao gåm: - Lêi nãi ®Çu - PhÇn I: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ kinh tÕ trang tr¹i - PhÇn II: thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ngo¹i thµnh Hµ Néi. - PhÇn III: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp ngo¹i thµnh Hµ Néi. - KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ. Do thêi gian nghiªn cøu cã h¹n, víi vèn kiÕn thøc cña b¶n th©n cßn h¹n chÕ, nªn néi dung ®Ò tµi kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong ®­îc sù gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c«, ®Ó ®Ò tµi ®­îc tèt h¬n. PhÇn I C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ kinh tÕ trang tr¹i. I. Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña kinh tÕ trang tr¹i. 1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i. 1.1. Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét kh¸i niÖm kh«ng cßn míi víi c¸c n­íc kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. Song ®èi víi n­íc ta ®ang cßn lµ mét vÊn ®Ò míi, do n­íc ta míi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nªn viÖc nhËn thøc ch­a ®Çy ®ñ vÒ kinh tÕ trang tr¹i lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. Thêi gian qua c¸c lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i ®· ®­îc c¸c nhµ khoa häc trao ®æi trªn c¸c diÔn ®µn vµ c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Song cho tíi nay ë mçi quèc gia, mçi vïng kh¸c nhau c¸c nhµ khoa häc l¹i ®­a ra c¸c kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ kinh tÕ trang tr¹i. Theo mét sè nhµ khoa häc trªn thÕ giíi th× kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i nh­ sau: Lªnin ®· ph©n biÖt kinh tÕ trang tr¹i “Ng­êi chñ trang tr¹i b¸n ra thÞ tr­êng hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm lµm ra, cßn ng­êi tiÓu n«ng th× dïng ®¹i bé phËn s¶n phÈm s¶n xuÊt ®­îc, mua b¸n cµng Ýt cµng tèt” . Quan ®iÓm cña M¸c ®· kh¼ng ®Þnh, ®iÓm c¬ b¶n cña trang tr¹i gia ®×nh lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, kh¸c víi kinh tÕ tiÓu n«ng lµ s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc, nh­ng cã ®iÓm gièng nhau lµ lÊy gia ®×nh lµm c¬ së lµm nßng cèt. ë c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn nh­ Mü, Anh vµ mét sè vïng l·nh thæ ë Ch©u ¸: nh­ NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc vµ mét sè n¬i kh¸c trong khu vùc. Hä quan niÖm: “Trang tr¹i lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt N«ng- L©m- Ng­ nghiÖp cña hé gia ®×nh n«ng d©n sau khi ph¸ vì vá bäc s¶n xuÊt tù cÊp, tù tóc khÐp kÝn cña hé tiÓu n«ng, v­¬n lªn s¶n xuÊt nhiÒu n«ng s¶n, hµng ho¸, tiÕp cËn víi thÞ tr­êng, tõng b­íc thÝch nghi víi nÒn kinh tÕ c¹nh tranh”. Quan ®iÓm trªn ®· nªu ®­îc b¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i lµ hé n«ng d©n, nh­ng ch­a ®Ò cËp ®Õn vÞ trÝ cña chñ trang tr¹i trong toµn bé qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt s¶n phÈm cña trang tr¹i. Trªn ®©y lµ mét sè quan ®iÓm cña c¸c nhµ khoa häc trªn thÕ giíi, cßn c¸c nhµ khoa häc trong n­íc nhËn xÐt vÒ kinh tÕ trang tr¹i nh­ thÕ nµo? Sau ®©y em xin ®­îc ®Ò cËp ®Õn mét sè nhµ khoa häc trong n­íc ®· ®­a ra nh­ sau: Quan ®iÓm 1:“Kinh tÕ trang tr¹i (hay kinh tÕ n«ng tr¹i, l©m tr¹i, ng­ tr¹i ,...) lµ h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ c¬ së cña nÒn s¶n xuÊt x· héi, dùa trªn c¬ së hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng x· héi, bao gåm mét sè ng­êi lao ®éng nhÊt ®Þnh ®­îc chñ trang bÞ nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®­îc nhµ n­íc b¶o hé”. Quan ®iÓm trªn ®· kh¼ng ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸, c¬ së cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ vai trß cña ng­êi chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng ch­a thÊy ®­îc vai trß cña hé gia ®×nh trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ sù ph©n biÖt gi÷a ng­êi chñ víi ng­êi lao ®éng kh¸c. Quan ®iÓm 2: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ kinh tÕ hé n«ng d©n s¶n xuÊt hµng ho¸ ë møc ®é cao”. Quan ®iÓm trªn cho thÊy c¬ b¶n quyÕt ®Þnh cña kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ë tr×nh ®é cao nh­ng ch­a thÊy ®­îc vÞ trÝ, vai trß cña nÒn kinh tÕ trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ch­a thÊy ®­îc vai trß cña ng­êi chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Quan ®iÓm 3 cho r»ng: “Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ lín trong N«ng- L©m - Ng­ nghiÖp cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ë n«ng th«n, cã søc ®Çu t­ lín, cã n¨ng lùc qu¶n lý trùc tiÕp qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, cã ph­¬ng ph¸p t¹o ra tû suÊt sinh lîi cao h¬n b×nh th­êng trªn ®ång vèn bá ra, cã tr×nh ®é ®­a thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ míi kÕt tinh trong hµng ho¸ t¹o ra søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng, mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao”. Quan ®iÓm trªn ®· kh¼ng ®Þnh kinh tÕ thÞ tr­êng (nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ®· ph¸t triÓn cao) lµ tiÒn ®Ò chñ yÕu cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. §ång thêi kh¼ng ®Þnh vai trß vÞ trÝ cña chñ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh qu¶n lý trùc tiÕp qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i. Tõ c¸c quan ®iÓm trªn ®©y ta cã thÓ rót ra kh¸i niÖm chung vÒ kinh tÕ trang tr¹i: “ Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt trong N«ng-L©m- Ng­ nghiÖp, cã môc ®Ých chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, t­ liÖu s¶n xuÊt thuéc quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông cña mét ng­êi chñ ®éc lËp, s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh trªn quy m« ruéng ®Êt vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®­îc tËp trung ®ñ lín víi c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lý tiÕn bé vµ tr×nh ®é kü thuËt cao ho¹t ®éng tù chñ vµ lu«n g¾n víi thÞ tr­êng. 1.2. B¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i. Tõ sau nghÞ quyÕt X cña Bé ChÝnh TrÞ (Th¸ng 4 / 1998) vÒ ®æi míi kinh tÕ n«ng nghiÖp, quan hÖ s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp n­íc ta ®­îc ®iÒu chØnh mét b­íc. Song ph¶i ®Õn nghÞ quyÕt VI cña Ban chÊp hµnh trung ­¬ng(kho¸ VI – 3/1989) hé gia ®×nh x· viªn míi ®­îc x¸c ®Þnh lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ cïng víi mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®­îc ban hµnh. Kinh tÕ hé n«ng d©n n­íc ta ®· cã b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. Mét bé phËn n«ng d©n cã vèn, kiÕn thøc, kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ qu¶n lý, cã ý chÝ lµm ¨n ®· ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn N«ng - L©m - Thuû s¶n, hä trë lªn kh¸ gi¶. Trong ®ã mét sè hé chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸. Song ®¹i bé phËn c¸c hé n«ng d©n s¶n xuÊt víi môc tiªu chñ yÕu lµ ®Ó tiªu dïng, sè s¶n phÈm ®­a ra b¸n trªn thÞ tr­êng lµ s¶n phÈm d­ thõa. Sau khi ®· dµnh cho tiªu dïng. Sè s¶n phÈm hµng ho¸ mét mÆt ch­a æn ®Þnh, cßn phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt tõng n¨m vµ møc tiªu dïng cña tõng gia ®×nh vµ mÆt kh¸c” Hä chØ b¸n c¸i mµ m×nh cã chø ch­a b¸n c¸i mµ thÞ tr­êng cÇn”. Nh­ vËy muèn ph©n biÖt kinh tÕ trang tr¹i víi kinh tÕ hé n«ng d©n lµ c¨n cø vµ môc tiªu s¶n xuÊt. §èi víi hé n«ng d©n môc tiªu s¶n xuÊt cña hä lµ ®Ó tiªu dïng, s¶n xuÊt nh¾m ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng vÒ l­¬ng thùc, thùc phÈm vµ c¸c nhu cÇu kh¸c cña hä. Ng­îc l¹i, môc tiªu s¶n xuÊt cña kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ lín nh»m ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng vÒ c¸c lo¹i N«ng-L©m-Thuû s¶n, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra lµ ®Ó b¸n. C. M¸c ®· nhÊn m¹nh “Kinh tÕ trang tr¹i b¸n ®¹i bé phËn n«ng s¶n ®­îc s¶n xuÊt ra thÞ tr­êng, c¸c hé n«ng d©n th× b¸n ra mua cµng Ýt bao nhiªu cµng tèt bÊy nhiªu. Nh­ vËy tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ hé n«ng d©n chØ dõng l¹i ë s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i tù cung tù cÊp. §Ó cã nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ lín ph¶i chuyÓn kinh tÕ hé n«ng d©n sang ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. 2. Vai trß vµ vÞ trÝ cña kinh tÕ trang tr¹i. Trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt quan träng trong nÒn n«ng nghiÖp thÕ giíi, ngµy nay trang tr¹i gia ®×nh lµ lo¹i h×nh trang tr¹i chñ yÕu trong nÒn n«ng nghiÖp c¸c n­íc ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trang tr¹i gia ®×nh cã vai trß to lín quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ë ®©y tuyÖt ®¹i bé phËn n«ng s¶n phÈm cung cÊp cho x· héi ®­îc s¶n xuÊt ra tõ c¸c trang tr¹i gia ®×nh. ë n­íc ta kinh tÕ trang tr¹i mÆc dï míi ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Song vai trß tÝch cùc vµ quan träng cña kinh tÕ trang tr¹i ®· thÓ hiÖn kh¸ râ nÐt c¶ vÒ mÆt kinh tÕ còng nh­ vÒ mÆt x· héi vµ m«i tr­êng. - VÒ mÆt kinh tÕ, c¸c trang tr¹i gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i cã gi¸ trÞ hµng ho¸ cao, kh¾c phôc dÇn t×nh tr¹ng ph©n t¸n, t¹o nªn nh÷ng vïng chuyªn m«n ho¸ cao mÆt kh¸c qua thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô s¶n xuÊt ë n«ng th«n. Thùc tÕ cho thÊy viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn bao giê còng ®i liÒn víi viÖc khai th¸c vµ sö dông mét c¸ch ®Çy ®ñ vµ hiÖu qu¶ c¸c lo¹i nguån lùc trong n«ng nghiÖp n«ng th«n so víi kinh tÕ n«ng hé. Do vËy, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn tÝch cùc vµo thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. - VÒ mÆt x· héi, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn quan träng lµm t¨ng sè hé giµu trong n«ng th«n, t¹o thªm viÖc lµm t¨ng thªm thu nhËp cho lao ®éng. §iÒu nµy rÊt cã ý nghÜa trong gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lao ®éng vµ viÖc lµm, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc cña n«ng nghiÖp n«ng th«n n­íc ta hiÖn nay. MÆt kh¸c ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cßn gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng trong n«ng th«n vµ t¹o tÊm g­¬ng cho c¸c hé n«ng d©n vÒ c¸ch tæ chøc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ... do ®ã ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi vµ ®æi míi bé mÆt x· héi n«ng th«n n­íc ta. - VÒ mÆt m«i tr­êng: Do s¶n xuÊt kinh doanh tù chñ vµ v× lîi Ých thiÕt thùc vµ l©u dµi cña m×nh mµ c¸c chñ trang tr¹i lu«n cã ý thøc khai th¸c hîp lý vµ quan t©m b¶o vÖ c¸c yÕu tè m«i tr­êng, tr­íc hÕt lµ trong ph¹m vi kh«ng gian sinh th¸i trang tr¹i vµ sau n÷a lµ trong ph¹m vi tõng vïng . C¸c trang tr¹i ë trung du, miÒn nói ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc trång rõng, b¶o vÖ rõng, phñ xanh ®Êt trång ®åi nói träc vµ sö dông hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt ®ai - nh÷ng viÖc lµm nµy ®· gãp phÇn tÝch cùc c¶i t¹o vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh thaÝ trªn c¸c vïng ®Êt n­íc . 3. §Æc tr­ng cña kinh tÕ trang tr¹i. Ngay tõ khi kinh tÕ trang tr¹i míi h×nh thµnh ë mét sè n­íc c«ng nghiÖp ho¸ T©y ¢u, C. M¸c d· lµ ng­êi ®Çu tiªn ®­a ra nhËn xÐt chØ râ ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i víi kinh tÕ tiÓu n«ng. Ng­êi chñ trang tr¹i s¶n xuÊt vµ b¸n tÊt c¶, kÓ c¶ thãc gièng. Cßn ng­êi tiÓu n«ng s¶n xuÊt vµ tù tiªu thô hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm lµm ra vµ mua b¸n cµng Ýt cµng tèt. - Tr¶i qua hµng thÕ kû, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i thùc tÕ ®· chøng minh ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ theo nhu cÇu cña thÞ tr­êng. - Cã sù tËp trung tÝch tô cao h¬n râ rÖt so víi møc b×nh qu©n cña hé kinh tÕ ë tõng vïng vÒ c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nh­ ®Êt ®ai, vèn, lao ®éng. - Ng­êi chñ trang tr¹i còng lµ ng­êi trùc tiÕp s¶n xuÊt qu¶n lý. - S¶n xuÊt ®i vµo chuyªn m«n ho¸ cao h¬n, ¸p dông nhiÒu tiÕn bé khoa häc kü thuËt, lªn gi¸ trÞ s¶n phÈm thu nhËp vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ ngµy cµng t¨ng. - C¸c tµi s¶n còng nh­ s¶n phÈm thuéc quyÒn së h÷u gia ®×nh vµ ®­îc ph¸p luËt b¶o hé. 4. Tiªu chÝ nhËn d¹ng kinh tÕ trang tr¹i. §Ó x¸c ®Þnh mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh c¬ së trong n«ng nghiÖp cã ph¶i lµ trang tr¹i hay kh«ng, th× ph¶i cã tiªu chÝ ®Ó nhËn d¹ng trang tr¹i cã c¨n cø khoa häc. tiªu chÝ nhËn d¹ng trang tr¹i cÇn ph¶i hµm chøa ®­îc ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña trang tr¹i, nh»m ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc nhËn d¹ng trang tr¹i, chóng ta ®i vµo x¸c ®Þnh c¸c tiªu chÝ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh còng nh­ mÆt ®Þnh l­îng cña trang tr¹i. VÒ mÆt ®Þnh tÝnh, tiªu chÝ trang tr¹i biÓu hiÖn ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña trang tr¹i lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸. VÒ mÆt ®Þnh l­îng, tiªu chÝ nhËn d¹ng trang tr¹i th«ng qua c¸c chØ tiªu cô thÓ nh»m ®Ó nhËn d¹ng, ph©n biÖt lo¹i c¬ së s¶n xuÊt nµo ®­îc coi lµ trang tr¹i, lo¹i c¬ së nµo kh«ng ®­îc coi lµ trang tr¹i vµ ®Ó ph©n lo¹i gi÷a c¸c trang tr¹i víi nh­ vÒ quy m«. C¸c lo¹i chØ tiªu cô thÓ chñ yÕu th­êng dïng ®Ó x¸c ®Þnh tiªu chÝ ®Þnh h­íng cña trang tr¹i lµ tû suÊt hµng ho¸, khèi l­îng vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng s¶n hµng ho¸ vµ c¸c chØ sè phô, bæ sung th­êng dïng lµ quy m« ®Êt trång trät, sè ®Çu gia sóc, gia cÇm ch¨n nu«i, quy m« vèn ®Çu t­, quy m« lao ®éng sö dông, thu nhËp trªn ®¬n vÞ ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn ®Çu t­... Tuy nhiªn trong thùc tÕ th­êng chØ chän 1, 2 chØ sè tiªu biÓu nhÊt chØ râ ®­îc, l­îng hµng ho¸ ®­îc ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt cña trang tr¹i vµ dÔ nhËn biÕt nhÊt. Trªn thÕ giíi, ®Ó nhËn d¹ng thÕ nµo lµ mét trang tr¹i, ë c¸c n­íc phæ biÕn chØ sö dông tiªu chÝ ®Þnh tÝnh chung cã ®Æc tr­ng lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸, kh«ng ph¶i lµ s¶n xuÊt tù tóc. ChØ cã mét sè Ýt n­íc sö dông tiªu chÝ ®Þnh l­îng nh­ (Mü, Trung quèc). ë Mü tr­íc ®©y cã quy ®Þnh mét c¬ së s¶n xuÊt ®­îc coi lµ trang tr¹i khi cã gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng s¶n hµng ho¸ ®¹t 250USD trë lªn vµ hiÖn nay quy ®Þnh lµ 1000USD trë lªn. ë Trung Quèc quy ®Þnh tiªu chÝ cña c¸c hé chuyªn (t­¬ng tù nh­ trang tr¹i ) cã tû suÊt hµng ho¸, 70 - 80% trë lªn vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ cao gÊp 2 - 3 lÇn b×nh qu©n cña c¸c hé n«ng d©n. ë ViÖt Nam, kinh tÕ trang tr¹i míi h×nh thµnh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nh÷ng ®· cã sù hiÖn diÖn hÇu hÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt, N«ng, L©m nghiÖp, ë c¸c vïng kinh tÕ víi c¸c quy m« vµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh ®a d¹ng, nh­ng vµ lµ vÊn ®Ò míi nªn ch­a x¸c ®Þnh ®­îc tiªu chÝ cô thÓ ®Ó nhËn d¹ng vµ ph©n lo¹i trang tr¹i vÒ ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng. §Ó x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ trang tr¹i ë n­íc ta, tr­íc hÕt nªn sö dông tiªu chÝ ®Þnh tÝnh, lÊy ®Æc tr­ng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ lµ chñ yÕu nh­ kinh nghiÖm cña c¸c n­íc, kh¸c víi tiÓu n«ng s¶n xuÊt tù tóc kh«ng ph¶i lµ trang tr¹i. VÒ ®Þnh l­îng lÊy chØ sè tû suÊt hµng ho¸ tõ 70 - 75% trë lªn vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ v­ît tréi gÊp 3 - 5 lÇn so víi hé n«ng d©n trung b×nh (trong n­íc, trong vïng, trong ngµnh s¶n xuÊt). VÒ quy m« c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cña trang tr¹i n­íc ta hiÖn x¸c ®Þnh lµ: - Quy m« vèn tõ 40 triÖu ®ång trë lªn ®èi víi trang tr¹i phÝa B¾c vµ Duyªn H¶i miÒn trung vµ 50 triÖu ®ång trë lªn ®èi víi trang tr¹i Nam Bé vµ T©y Nguyªn. - Quy m« ®Êt ®ai: DiÖn tÝch c©y hµng n¨m tõ 2 ha ®èi víi trang tr¹i phÝa B¾c vµ 3 ha ®èi víi trang tr¹i Nam Bé. - §èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i, sè ®Çu gia sóc quy ®Þnh cña tiªu chÝ trang tr¹i lµ tõ 10 con trë lªn ®èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i bß s÷a, 100 con trë lªn ®èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i lîn, nghÜa lµ tæng ®µn lîn cña trang tr¹i ph¶i lµ 200 con trªn 1 n¨m, v× th«ng th­êng mçi n¨m nu«i 2 løa. 5.§iÒu kiÖn ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸. Nã lµ ®éi qu©n tù chñ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ lµ ®éi xung kÝch trong s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Kinh tÕ trang tr¹i ë mét quèc gia ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn khi héi tô nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ. - §iÒu kiÖn cÇn ®èi víi trang tr¹i (®iÒu kiÖn vÜ m«) + Quèc gia ®ã ph¶i cã nÒn kinh tÕ ®· chuyªn m«n ho¸ hoÆc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. + Mçi quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hoµn chØnh, trong ®ã thÞ tr­êng n«ng nghiÖp ®Çu vµo, ®Çu ra ®Òu lµ hµng ho¸ . + Nhµ n­íc c«ng nhËn vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. - §iÒu kiÖn ®ñ ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i. + Cã mét bé phËn d©n c­ cã nguyÖn väng, së thÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸. Ho¹t ®éng kinh doanh trang tr¹i. + Ng­êi chñ ph¶i cã tr×nh ®é kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ trang tr¹i s¶n xuÊt hµng ho¸. + Cã tiÒm n¨ng vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt kinh doanh (vèn ®Êt ®ai, thiÕt bÞ). Vèn s¶n xuÊt bao gåm vèn tù cã vèn ®i vay trong ®ã vèn tù cã ph¶i chiÕm phÇn lín ph¶i cã ®ñ vèn th× c¸c ý ®å cña chñ míi cã kh¶ n¨ng thùc thi. Cßn ®Êt ®ai lµ ®iÒu kiÖn quan träng, lµ tiÒn ®Ò cho viÖc h×nh thµnh trang tr¹i. Kh«ng cã ®Êt ®ai th× kh«ng thÓ coi lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn kh«ng ®ßi hái ph¶i thËt ®Çy ®ñ ®ång bé, hoµn chØnh ngay tõ ®Çu mµ cã sù biÕn ®éng vµ ph¸t triÓn qua tõng giai ®o¹n. ë ViÖt Nam, sù ra ®êi cña h×nh thøc kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ®­îc b¾t nguån tõ c¸c chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ nãi chung vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi riªng trong tõng n¨m gÇn ®©y. ChØ thÞ 100 cña Ban BÝ th­ (31/10/1981) vÒ kho¸n s¶n phÈm ®Õn nhãm vµ ng­êi lao ®éng cho phÐp gia ®×nh chñ ®éng sö dông mét phÇn lao ®éng vµ thu nhËp song ch­a thay ®æi g× vÒ quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, vÉn gi÷ chÕ ®é ph©n phèi theo ngµy c«ng. TiÕp ®Õn lµ nghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ (5/4/1988) ®· n©ng cao møc tù chñ kinh doanh cña héi x· viªn trªn c¶ 3 mÆt. T­ liÖu s¶n xuÊt, ®­îc giao kho¸n ruéng ®Êt tõ 15 n¨m trë lªn, kh«ng bÞ h¹n chÕ viÖc mua s¾m t­ liÖu kh¸c, tr©u, bß vµ nhiÒu c«ng cô lao ®éng thuéc tµi s¶n tËp thÓ ®­îc chuyÓn thµnh së h÷u cña x· viªn, tæ chøc lao ®éng, tù ®¶m nhËn phÇn lín c¸c kh©u trong quy tr×nh s¶n xuÊt vµ ph©n phèi (ngoµi phÇn ®ãng gãp vµ trao ®æi tho¶ thuËn víi c¸c hîp t¸c x·, x· viªn h­ëng toµn bé phÇn thu nhËp cßn l¹i xo¸ bá chÕ ®é hîp t¸c ph©n phèi theo ngµy c«ng).Tõ chç chØ ®­îc lµm chñ phÇn kinh tÕ gia ®×nh víi tÝnh c¸ch lµ s¶n phÈm phô, qua kho¸n 100 ®Õn 10 hé x· viªn ®· trë thµnh chñ thÓ chÝnh trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ®ång thêi víi viÖc thõa nhËn hé gia ®×nh n«ng d©n lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, ®¶ng vµ nhµ n­íc tõng b­íc t¹o dùng m«i tr­êng thÓ chÕ thuËn lîi cho kinh tÕ hé gia ®×nh tù do ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ dÞch vô, b×nh ®¼ng trong c¸c quan hÖ kinh tÕ. X¸c ®Þnh nÒn kinh tÕ n­íc ta tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. LuËt ®Êt ®ai ®­îc Quèc Héi th«ng qua ngµy 14/7/1993 thùc hiÖn viÖc giao ®Êt l©u dµi trong hé n«ng d©n, thõa nhËn n«ng d©n cã 5 quyÒn sö dông ®Êt. Ngoµi ra nhµ n­íc cßn ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n nh»m hç trî vèn cho c¸c hé n«ng d©n lµm giµu vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nh­: chØ thÞ sè 202- vÒ cho vay vèn s¶n xuÊt N«ng - L©m nghiÖp ®Õn hé s¶n xuÊt. QuyÕt ®Þnh 327 - CT...råi quyÕt ®Þnh Trung ­¬ng V kho¸ 7, nghÞ quyÕt trung ­¬ng I kho¸ VIII ®· v¹ch ra ®­êng lèi chiÕn l­îc, t¹o ra b­íc ngoÆt c¬ b¶n cho sù ®æi míi vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh­ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh­ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, g¾n t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ toµn diÖn kinh tÕ x· héi ë ®Þa ph­¬ng. §­êng lèi chiÕn l­îc trªn ®· gi¶i phãng vµ ph¸t huy triÖt ®Ó mäi tiÒm n¨ng kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝn muåi cho sù ra ®êi cña mét h×nh thøc kinh tÕ míi: kinh tÕ trang tr¹i. §Õn nay kinh tÕ trang tr¹i ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn kh¾p c¸c vïng cña c¶ n­íc, ®Æc biÖt ph¸t triÓn m¹nh ë miÒn nam, trung du vµ miÒn nói, ven biÓn. §· xuÊt hiÖn m« h×nh trang tr¹i nh­: trang tr¹i thuÇn n«ng, trang tr¹i thuÇn l©m nghiÖp, trang tr¹i chuyªn ch¨n nu«i, trang tr¹i chuyªn nu«i trång thuû s¶n, trang tr¹i ph¸t triÓn tæng hîp n«ng l©m nghiÖp, n«ng ng­ nghiÖp, n«ng l©m ng­ nghiÖp, kÕt hîp víi c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp hoÆc dÞch vô... II. Vµi nÐt vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi. Trªn thÕ giíi kinh tÕ trang tr¹i xuÊt hiÖn tõ cuèi thÕ kû thø XVII ®Çu thÕ kû XVIII, tr¶i qua vµi thÕ kû tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®­îc kh¼ng ®Þnh lµ m« h×nh kinh tÕ phï hîp ®¹t hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt n«ng l©m ng­ nghiÖp, ë mçi khu vùc, mçi quèc gia ®Òu cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c nhau, phong tôc tËp qu¸n kh¸c nhau cho nªn cã c¸c m« h×nh trang tr¹i kh¸c nhau. Lo¹i h×nh trang tr¹i gia ®×nh sö dông søc lao ®éng trong gia ®×nh lµ chÝnh, kÕt hîp thuª nh©n c«ng phô theo mïa vô, lµ m« h×nh s¶n xuÊt phæ biÕn trong nÒn n«ng nghiÖp thÕ giíi. Ch©u ©u c¸i n«i cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp lÇn I ®· xuÊt hiÖn h×nh thøc tæ chøc trang tr¹i n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ thay thÕ cho h×nh thøc s¶n xuÊt tiÓu n«ng vµ h×nh thøc ®iÒn trang cña c¸c thÕ lùc phong kiÕn quý téc. ë n­íc anh ®Çu thÕ kû th­ XVII sù tËp trung ruéng ®Êt ®· h×nh thµnh nªn nh÷ng xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp t­ b¶n tËp trung trªn quy m« réng lín cïng víi viÖc sö dông lao ®éng lµm thuª. Mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp ë ®©y gièng nh­ m« h×nh ho¹t ®éng cña c¸c c«ng x­ëng c«ng nghiÖp, thùc tÕ cho thÊy, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tËp trung, quy m« vµ sö dông nhiÒu lao ®éng lµm thuª ®· kh«ng dÔ dµng mang l¹i hiÖu qu¶ mong muèn. Sang ®Çu thÕ kü XX, lao ®éng n«ng nghiÖp b¾t ®Çu gi¶m, nhiÒu n«ng tr¹i ®· b¾t ®Çu gi¶m lao ®éng lµm thuª. Khi Êy th× 70 - 80% n«ng tr¹i gia ®×nh kh«ng thuª lao ®éng. §©y lµ thêi kú thÞnh v­îng cña n«ng tr¹i gia ®×nh, v× khi lao ®éng n«ng nghiÖp gi¶m th× sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp, dÞch vô ®· thu hót lao ®éng nhanh h¬n ®é t¨ng cña lao ®éng n«ng nghiÖp. TiÕp theo n­íc Anh, c¸c n­íc: Ph¸p, ý, Hµ lan, §an m¹ch, Thuþ ®iÓn... sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ngµy cµng t¹o ra nhiÒu n«ng s¶n hµng ho¸, ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng nghiÖp ho¸. Víi vïng B¾c Mü xa x«i míi ®­îc t×m ra sau ph¸t kiÕn ®Þa lý vÜ ®¹i, dßng ng­êi khÈu thùc tõ Ch©u ¢u vÉn tiÕp tôc chuyÓn ®Õn B¾c Mü vµ chÝnh c«ng cuéc khÈu thùc trªn quy m« réng lín ®· më ®­êng cho kinh tÕ trang tr¹i ë B¾c Mü ph¸t triÓn. ë Ch©u ¸, chÕ ®é phong kiÕn l©u dµi kinh tÕ n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ ra ®êi chËm h¬n. Tuy vËy, vµo cuèi thÕ kû thø XIX vµ ®Çu thÕ kû thø XX sù x©m nhËp cña t­ b¶n ph­¬ng t©y vµo c¸c n­íc Ch©u ¸, cïng viÖc thu nhËp ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh t­ b¶n chñ nghÜa ®· lµm nÈy sinh h×nh thøc kinh tÕ trang tr¹i trong n«ng nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®· cã sù biÕn ®éng lín vÒ quy m«, sè l­îng vµ c¬ cÊu trang tr¹i. N­íc Mü lµ n¬i cã kinh tÕ trang tr¹i rÊt ph¸t triÓn. N¨m 1950 ë Mü cã 5648000 trang tr¹i vµ gi¶m dÇn sè l­îng ®Õn n¨m 1960 cßn 3962000 trang tr¹i. Trong khi ®ã diÖn tÝch b×nh qu©n cña trang tr¹i t¨ng lªn, n¨m 1950 lµ 56 ha, n¨m 1960 lµ 120 ha n¨m 1970 lµ 151 ha n¨m 1992 lµ 198,7 ha. N­íc Anh n¨m 1950 lµ 543000 trang tr¹i, ®Õn n¨m 1957 cßn 254000 trang tr¹i. Tèc ®é gi¶m b×nh qu©n trang tr¹i hµng n¨m lµ 2,1%. N­íc Ph¸p n¨m 1955 cã 2285000 trang tr¹i, ®Õn n¨m 1993 chØ cßn 801400 trang tr¹i. Tèc ®é gi¶m b×nh qu©n hµng n¨m lµ 2,7%. DiÖn tÝch b×nh qu©n cña c¸c trang tr¹i qua c¸c n¨m cã xu h­íng t¨ng lªn ë Anh n¨m 1950 diÖn tÝch b×nh qu©n 1 trang tr¹i lµ 36 ha, n¨m 1987 lµ 71 ha. ë ph¸p n¨m 1955 diÖn tÝch b×nh qu©n 1 trang tr¹i lµ 14 ha ®Õn n¨m 1993 lµ 35ha. Céng hoµ liªn bang §øc n¨m 1949 lµ 11 ha n¨m 1985 lµ 15 ha, Hµ Lan n¨m 1960 lµ 7 ha ®Õn n¨m 1987 lµ 16 ha. Nh­ vËy ë c¸c n­íc T©y ©u vµ Mü sè l­îng c¸c trang tr¹i ®Òu cã xu h­íng gi¶m cßn quy m« cña trang tr¹i l¹i t¨ng ë Ch©u ¸, kinh tÕ trang tr¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c víi trang tr¹i ë c¸c n­íc T©y ©u vµ Mü. Do ®Êt canh t¸c trªn ®Çu ng­êi thÊp, b×nh qu©n 0,15 ha/ng­êi. §Æc biÖt lµ c¸c n­íc vïng §«ng ¸ nh­: §µi Loan 0,047 ha/ng­êi, Malaixia lµ 0,25 ha/ng­êi, Hµn quèc 0,053 ha/ng­êi, NhËt b¶n lµ 0,035 ha/ng­êi trong khi ®ã ë c¸c quèc gia vµ vïng l·nh thæ nµy d©n sè ®«ng lªn cã ¶nh h­ëng ®Õn quy m« trang tr¹i. ë c¸c n­íc Ch©u ¸ cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ NhËt B¶n, §µi Loan. Hµn Quèc, sù ph¸t triÓn trang tr¹i diÔn ra theo quy luËt sè l­îng trang tr¹i gi¶m, quy m« trang tr¹i t¨ng. NhËt B¶n: n¨m 1950 sè trang tr¹i lµ 6176000 ®Õn n¨m 1993 sè trang tr¹i cßn 3691000. Sè l­îng trang tr¹i gi¶m b×nh qu©n hµng n¨m lµ 1,2%.DiÖn tÝch trang tr¹i b×nh qu©n n¨m 1950 lµ 0,8 ha n¨m 1993 t¨ng lªn lµ 1,38 ha, tèc ®é t¨ng b×nh qu©n lµ 1,3%. ë §µi loan vµ Hµn Quèc trang tr¹i còng ph¸t triÓn theo quy luËt chung: khi b­íc vµo c«ng nghiÖp ho¸ th× trang tr¹i ph¸t triÓn nhanh , khi c«ng nghiÖp ®· ph¸t triÓn th× trang tr¹i ®· gi¶m vÒ sè l­îng ( xem biÓu sè 1.2) BiÓu sè 1: Sù ph¸t triÓn trang tr¹i ë §µi Loan. 1955 1960 1970 1979 1. Sè l­îng trang tr¹i (1000 c¬ së) 744 808 916 1772 2. DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha/ trang tr¹i) 1,22 0,91 0,91 1,2 BiÓu sè 2: Sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Hµn Quèc. 1950 1965 1975 1979 1. Sè l­îng trang tr¹i (1000 c¬ së) 2249 2507 2373 1772 2. DiÖn tÝch b×nh qu©n(ha/ trang tr¹i) 0,86 0,9 0,94 1,2 ë c¸c n­íc Th¸i lan, Philippin, Ên §é , ®©y lµ nh÷ng n­íc míi b¾t ®Çu ®i vµo c«ng nghiÖp ho¸, kinh tÕ trang tr¹i ®ang trong thêi kú t¨ng dÇn vÒ sè l­îng ( xem biÓu sè 3,5,4). BiÓu sè 3: Sù ph¸t triÓn trang tr¹i ë Th¸i lan. 1963 1978 1982 1988 1. Sè l­îng trang tr¹i ( 1000 c¬ së) 2314 4018 4464 5245 2. DiÖn tÝch b×nh qu©n( ha/ trang tr¹i) 3,5 3,72 3,56 4,52 BiÓu sè 4: Sù ph¸t triÓn trang tr¹i ë Philipin. 1948 1960 1971 1980 1. Sè l­îng trang tr¹i ( 1000 c¬ së) 1639 2177 2354 3420 2. DiÖn tÝch b×nh qu©n( ha/ trang tr¹i) 3,40 3,53 3,61 2,62 BiÓu sè 5: Sù ph¸t triÓn trang tr¹i Ên §é. 1953 1961 1971 1985 1. Sè l­îng trang tr¹i ( 1000 c¬ së) 44354 50765 57070 97720 2. DiÖn tÝch b×nh qu©n( ha/ trang tr¹i) 3,01 2,6 2,18 1,68 Nh­ vËy lóc b¾t ®Çu, c«ng nghiÖp ho¸ ®· t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn s¶n xuÊt N«ng - L©m nghiÖp do ®ã sè l­îng c¸c trang tr¹i t¨ng nhanh. Nh­ng khi c«ng nghiÖp ho¸ ®Õn møc t¨ng cao th× mét mÆt c«ng nghiÖp thu hót lao ®éng tõ n«ng nghiÖp mÆt kh¸c nã l¹i t¸c ®éng lµm t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i b»ng viÖc trang bÞ m¸y mãc thiÕt bÞ thay thÕ lao ®éng thñ c«ng, ®ång thêi trong n«ng nghiÖp sö dông ngµy cµng nhiÒu c¸c chÕ phÈm c«ng nghiÖp. Do vËy sè l­îng c¸c trang tr¹i gi¶m ®i nh­ng quy m« diÖn tÝch, ®Çu ®éng vËt nu«i l¹i t¨ng lªn, tÊt nhiªn cßn cã sù t¸c ®éng cña thÞ tr­êng thÓ hiÖn ë nhu cÇu vÒ sè l­îng, chÊt l­îng s¶n phÈm tõ n«ng nghiÖp t¨ng nhanh, ng­êi lao ®éng, chñ trang tr¹i tÝch luü nhiÒu kinh nghiÖm còng nh­ tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é chuyªn m«n còng ®­îc n©ng cao. - Ruéng ®Êt: PhÇn lín trang tr¹i s¶n xuÊt trªn ruéng ®Êt thuéc së h÷u cña gia ®×nh. Nh­ng còng cã nh÷ng trang tr¹i ph¶i h×nh thµnh mét phÇn ruéng ®Êt hoÆc toµn bé tuú thuéc vµo tõng ng­êi, ë Ph¸p n¨m 1990: 70% trang tr¹i gia ®×nh cã ru«ng ®Êt riªng, 30% trang tr¹i ph¶i l·nh canh mét phÇn hay toµn bé. ë Anh: 60% trang tr¹i cã ruéng ®Êt riªng, 22% lÜnh canh mét phÇn, 18% lÜnh canh toµn bé. ë §µi Loan n¨m 1981: 84% trang tr¹i cã ruéng ®Êt riªng, 9% trang tr¹i lÜnh canh mét phÇn vµ 7% lÜnh canh toµn bé. - Vèn s¶n xuÊt : trong s¶n xuÊt vµ dÞch vô, ngoµi nguån vèn tù cã c¸c chñ trang tr¹i cßn sö dông vèn vay cña ng©n hµng nhµ n­íc vµ t­ nh©n, tiÒn mua hµng chÞu c¸c lo¹i vËt t­ kü thuËt cña c¸c cöa hµng vµ c«ng ty dÞch vô. N¨m 1960 vèn vay tÝn dung cña c¸c trang tr¹i Mü lµ 20 tû USD, n¨m 1970 lµ 54,5 tû USD b»ng 3,7 lÇn thu nhËp thuÇn tuý cña c¸c trang tr¹i vµ n¨m 1985 b»ng 6 lÇn thu nhËp cña c¸c trang tr¹i. - M¸y mãc vµ trang thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt: ë ch©u ¢u 70% trang tr¹i gia ®×nh mua m¸y dïng riªng. ë Mü 35 % sè trang tr¹i, ë MiÒn B¾c, 75% trang tr¹i ë MiÒn t©y, 52% trang tr¹i ë miÒn nam cã m¸y riªng. NhiÒu trang tr¹i lín ë mü, T©y §øc, sö dông m¸y tÝnh ®iÖn tö ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh trång trät vµ ch¨n nu«i. Cßn ë Ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n, n¨m 1985 cã 67% sè trang tr¹i cã m¸y kÐo nhá vµ 20% cã m¸y kÐo lín ë §µi Loan n¨m 1981 b×nh qu©n mét trang tr¹i cã m¸y kÐo 2 b¸nh lµ 0,12 chiÕc, m¸y c©y 0,05 chiÕc, m¸y liªn hîp thu ho¹ch 0,02 chiÕc, m¸y sÊy 0,03 chiÕc, víi viÖc trang bÞ m¸y mãc nh­ trªn, c¸c trang tr¹i ë §µi Loan ®· c¬ giíi ho¸ 95% c«ng viÖc lµm ®Êt, 91% c«ng viÖc cÊy lóa 80% gÆt ®Ëp vµ 50% viÖc sÊy h¹t. T¹i Hµn Quèc, ®Õn n¨m 1983 trang bÞ m¸y kÐo nhá 2 b¸nh, m¸y b¬m n­íc, m¸y ®Ëp lóa ®· v­ît møc ®Ò ra ®èi víi n¨m 1986 vµ 30% c¸c trang tr¹i ®· cã 3 m¸y n«ng nghiÖp, m¸y kÐo nhá, 23% sö dông chung m¸y kÐo lín. ë Philippin 31% trang tr¹i sö dông chung «t« vËn t¶i ë n«ng th«n, 10% sö dông chung m¸y b¬m n­íc vµ 10% sö dông chung m¸y tuèt lóa, viÖc sö dông chung ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n. - Lao ®éng: do møc ®é c¬ giíi ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¹t møc ®é cao lªn sè l­îng vµ tû lÖ lao ®éng lµm viÖc trong c¸c trang tr¹i ë c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ chØ chiÕm 10% tæng lao ®éng x· héi ë Mü c¸c trang tr¹i cã thu nhËp 100.000USD/n¨m kh«ng thuª lao ®éng, c¸c trang tr¹i cã thu nhËp tõ 100.000- 500.000USD/n¨m thuª tõ 1 - 2 n¨m lao ®éng. ë T©y ¢u vµ B¾c Mü, b×nh qu©n 1 trang tr¹i cã quy m« diÖn tÝch tõ 25 - 30 ha chØ sö dông 1 - 2 lao ®éng gia ®×nh vµ 1 - 2 lao ®én._.g thuª ngoµi lµm theo thêi vô. ë Ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n: n¨m 1990 mçi trang tr¹i cã kho¶ng 3 lao ®éng, nh­ng chØ cã 1/3 lao ®éng lµm n«ng nghiÖp. ë §µi Loan n¨m 1985, mçi trang tr¹i cã 1,3 lao ®éng, sè lao ®éng d­ thõa ®i lµm viÖc ngoµi n«ng nghiÖp, hoÆc lµm n«ng nghiÖp mét phÇn cßn mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn ë Ch©u ¸ tèc ®é t¨ng d©n sè trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ vÉn nhanh. V× vËy viÖc rót lao ®éng ra khái n«ng nghiÖp rÊt khã kh¨n lµm cho mét sè n­íc quy m« trang tr¹i còng t¨ng vµ n«ng d©n. - C¬ cÊu trong tæng thu nhËp cña c¸c trang tr¹i còng cã sù biÕn ®æi: trang tr¹i chuyªn m«n lµm n«ng nghiÖp th× gi¶m xuèng, cßn trang tr¹i lµm mét phÇn l©m nghiÖp. KÕt hîp víi ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp l¹i t¨ng lªn. ë NhËt B¶n n¨m 1945 cã 53,4% trang tr¹i chuyªn lµm n«ng nghiÖp 46,5% trang tr¹i lµm mét phÇn n«ng nghiÖp t¨ng lªn 85%. C¬ cÊu thu nhËp cña trang tr¹i còng vËy, n¨m 1954 trong tæng thu th× thu nhËp phi n«ng nghiÖp ë §µi Loan n¨m 1955 cã 40% trang tr¹i chuyªn lµm n«ng nghiÖp vµ 60% ,lµm mét phÇn n«ng nghiÖp nh­ng ®Õn n¨m 1980 trang tr¹i chuyªn n«ng nghiÖp chiÕm 9% cßn 91 % lµm mét phÇn n«ng nghiÖp kÕt hîp víi ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp. Nh­ vËy c¬ cÊu thu nhËp cña c¸c trang tr¹i chuyªn lµm n«ng nghiÖp ngµy cµng gi¶m, cßn c¸c trang tr¹i lµm 1 phÇn n«ng nghiÖp vµ phi n«ng nghiÖp th× l¹i t¨ng lªn. - Quan hÖ cña trang tr¹i trong céng ®ång: Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña trang tr¹i chÞu t¸c ®éng lín cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt (t­ nh©n, HTX, nhµ n­íc...) vµ c¸c ®¬n vÞ dÞch vô (Ng©n hµng th«ng tin liªn l¹c...) trªn ®Þa bµn. Trang tr¹i mua tõ thÞ tr­êng c¸c hµng ho¸ phôc vô cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng ®ång thêi b¸n ra thÞ tr­êng n«ng s¶n phÈm mµ m×nh s¶n xuÊt ra. S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn th× mèi quan hÖ cña trang tr¹i víi thÞ tr­êng vµ c¸c tæ chøc trªn ®Þa bµn ngµy cµng chÆt chÏ vµ kh«ng thÓ thay thÕ. ë NhËt b¶n hiÖn nay 99,20% sè trang tr¹i gia ®×nh tham gia c¸c ho¹t ®éng cña trªn 4000 HTX n«ng nghiÖp ë c¸c c¬ së lµng, x·, cã hÖ thèng däc trªn huyÖn, tØnh vµ c¶ n­íc. C¸c HTX nµy thùc hiÖn viÖc cung øng ®Çu vµo, tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i. ë §µi Loan h×nh thµnh mét hÖ thèng ®­a tiÕn bé KHKT vÒ s¶n xuÊt tíi tõng lµng x· nh­ trung t©m m¹ (RNC). N¨m 1990 cã 1785 NRC phôc vô toµn bé diÖn tÝch cÊy lóa 2 vô cña §µi Loan. Ngoµi ra cßn tæ chøc nhiÒu h×nh thøc kÕt hîp nh­: HiÖp héi nh÷ng chñ trang tr¹i, hiÖp héi sö dông n­íc, hiÖp héi nh÷ng ng­êi ®¸nh c¸ nh÷ng HTX tiªu thô qu¶. ë Mü c¸c trang tr¹i ho¹t ®éng lu«n cã quan hÖ víi hÖ thèng - tæ hîp c«ng n«ng nghiÖp AG RYBUSYNESS bao gåm c¸c ngµnh: s¶n xuÊt, chÕ biÕn ,dÞch vô kü thuËt vµ tiªu thô n«ng s¶n. Ngoµi ra c¸c trang tr¹i cßn cã mèi quan hÖ víi HTX tÝn dông, HTX cung øng vËt t­ kü thuËt HTX tiªu thô... c¸c HTX nµy ®· cung cÊp cho c¸c trang tr¹i 30 % l­îng ph©n bãn, 27% thøc ¨n gia sóc vµ ®¶m b¶o tiªu thÞ trªn 30% s¶n l­îng n«ng s¶n do trang tr¹i s¶n xuÊt Ngoµi ra sù ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i cßn cã sù t¸c ®éng lín cña c¸c chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña chÝnh phñ ban hµnh. ë Ph¸p cuéc c¸ch m¹ng n¨m 1789, ruéng ®Êt cña c¸c ®Þa chñ lín ®· chuyÓn cho n«ng d©n vµ nhµ t­ b¶n. ë NhËt B¶n nhµ n­íc cho c¸c trang tr¹i vay vèn tÝn dông l·i suÊt thÊp tõ 3,5 - 7,5% / n¨m ®Ó t¸i t¹o ®ång ruéng, mua s¾m m¸y mãc. Nhµ n­íc trî cÊp cho c¸c n«ng tr¹i 1/2 ®Õn 1/3 gi¸ b¸n c¸c lo¹i m¸y mãc n«ng nghiÖp mµ nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch. BÕn c¹nh ®ã cßn cã c¸c chÝnh s¸ch æn ®Þnh vµ gi¶m t« ®Ó khuyÕn khÝch s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, chÝnh s¸ch ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng tiÖn lîi cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ giao l­u v¨n ho¸. - Tõ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn thÕ giíi cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt. + Ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo h×nh thøc trang tr¹i lµ h×nh thøc thÝch hîp vµ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ + Quy m« trang tr¹i ë mçi n­íc kh¸c nhau nh­ng xu h­íng chung lµ t¨ng lªn. Tr­íc tiªn lµ t¨ng vÒ quy m« diÖn tÝch, ®Çu ®éng vËt nu«i, t¨ng thªm m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn ... tõ ®ã gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ còng t¨ng. ViÖc më réng uy m« s¶n xuÊt vµ g¾n liÒn víi quy tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. + C¬ cÊu thu nhËp cña trang tr¹i cã sù thay ®æi, lóc ®Çu chñ yÕu thu vÒ n«ng nghiÖp nh­ng cµng ph¸t triÓn th× thu tõ n«ng nghiÖp gi¶m trong khi thu tõ ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp t¨ng. + §Êt ®ai cña trang tr¹i gåm nhiÒu lo¹i së h÷u kh¸c nhau trong ®ã chñ yÕu lµ ®Êt thuéc së h÷u cña hé gia ®×nh. Ng­êi chñ trang tr¹i cã toµn quyÒn quyÕt ®Þnh vÒ c¸ch sö dông ®Êt ®ai ®ã sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt. + HÖ thèng dÞch vô cung øng ®Çu vµo ®Çu ra t­¬ng ®èi tiÖn lîi thÞ tr­êng réng kh¾p ®¶m b¶o cho c¸c trang tr¹i ®i s©u vµo s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸. + C¸c trang tr¹i sö dông lao ®éng lµm thuª, ®ång thêi chñ trang tr¹i còng lµ ng­êi lao ®éng, hä cã tr×nh ®é v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt. + ChÝnh phñ cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c trang tr¹i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. ChÝnh phñ ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch vÒ ruéng ®Êt, chÝnh s¸ch vÒ vèn víi l·i suÊt ­u ®·i, chÝnh s¸ch trî gi¸, chÝnh s¸ch ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng... ®· tõng b­íc t¹o dùng m«i tr­êng cho c¸c trang tr¹i ph¸t triÓn. III. Thùc tiÔn vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ViÖt Nam . 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh kinh tÕ trang tr¹i ë ViÖt Nam. * Kinh tÕ trang tr¹i ViÖt Nam thêi kú phong kiÕn d©n téc( thÕ kû X- gi÷a thÕ Kû XIX) . Trong thêi kú phong kiÕn d©n téc mét sè triÒu ®¹i phong kiÕn ®· cã chÝnh s¸ch khai khÈn ®Êt hoang b»ng c¸ch lËp ®ån ®iÒn, doanh ®iÒn, ®­îc biÓu hiÖn d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau: ®iÒn trang, ®iÒn doanh, th¸i Êp... Thêi kú Lý TrÇn: do nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ gãp phÇn gi¶i quyÕt n¹n phiªu t¸n, tËp trung nh©n lùc x©y dùng c¬ së kinh tÕ cho tõng líp quý téc ®­îc biÓu hiÖn qua nhiÒu c¸ch thøc nh­ ®iÒn trang, th¸i Êp , ®ån ®iÒn. - Thêi Lª NguyÔn: h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lóc nµy lµ c¸c tr¹i Êp, gåm - Tr¹i Êp ban cÊp vµ tr¹i Êp khai hoang do c¸c quan l¹i vµ c¸c c«ng thÇn cai qu¶n. Nh÷ng tr¹i Êp ë thêi kú nµy ®· cã vai trß tÝch cùc trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, më réng diÖn tÝch canh t¸c sö dông nguån nh©n lùc cña ®Þa ph­¬ng vµ tï binh. * Kinh tÕ trang tr¹i ViÖt Nam thêi kú ph¸p thuéc. Môc ®Ých chñ yÕu cña kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú nµy lµ nh»m vµo viÖc khai th¸c nh÷ng vïng l·nh thæ réng lín mµ chóng ta ®¹t ®­îc. ThiÕt lËp ë ®ã c¸c ®ån ®iÒn t¨ng søc s¶n xuÊt ë khu vùc thuéc ®Þa th«ng qua ®ã dÔ ph¸t triÓn mèi quan hÖ vÒ th­¬ng m¹i quèc tÕ, chÝnh phñ thuéc ®Þa ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p trùc tiÕp thóc ®Èy sù ra ®êi ®ån ®iÒn cña ng­êi ph¸p ë ViÖt Nam nh­: chÝnh s¸ch ruéng ®Êt, chÝnh s¸ch thuÕ, chÝnh s¸ch khen th­ëng ... * Kinh tÕ trang tr¹i ViÖt Nam thêi kú 1954 - 1990. - Thêi kú 1954 - 1975: Tr­íc nh÷ng n¨m 1975 nÒn c«ng nghiÖp miÒn b¾c mang nÆng tÝnh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ cã c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt chñ yÕu nh­: c¸c n«ng l©m tr­êng quèc doanh, c¸c HTX n«ng nghiÖp, ruéng ®Êt t­ liÖu s¶n xuÊt ®­îc tËp trung ho¸, kinh tÕ t­ nh©n bÞ thu hÑp tuy vËy hiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong thêi kú nµy rÊt thÊp kÐm. - ë miÒn nam trong thêi kú 1954 - 1975 c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt ë vïng t¹m chiÕn chñ yÕu lµ c¸c ®ån ®iÒn, dinh ®iÒn, c¸c HTX kinh tÕ hé gia ®×nh s¶n xuÊt hµng ho¸. - Thêi kú 1975 l¹i ®©y. Tõ cuèi nh÷ng n¨m 1970 hiÖu qu¶ s¶n xuÊt thÊp kÐm trong c¸c HTX ë miÒn b¾c dÉn ®Õn sù khñng ho¶ng cña m« h×nh tËp thÓ ho¸ n«ng nghiÖp. Trong thËp niªn 80, ®Æc biÖt lµ ®¹i héi VI cña §¶ng 12/1986 ®· ®Ò ra c¸c chñ tr­¬ng ®æi míi nÒn kinh tÕ n­íc ta tiÕp ®ã Bé ChÝnh TrÞ cã nghÞ quyÕt 10 (4/1988) vÒ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý n«ng nghiÖp vµ kh¼ng ®Þnh hé x· viªn lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ. Víi môc tiªu gi¶i phãng s¶n xuÊt ph¸t huy mäi tiÒm n¨ng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, chuyÓn nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta sang s¶n xuÊt hµng ho¸, nghÞ quyÕt 10 ®· ®Ò ra chñ tr­¬ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ hé. Sau nghÞ quyÕt 10, ®¶ng vµ nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n , nghÞ quyÕt, luËt ®Êt ®ai, luËt d©n sù, luËt doanh nghiÖp, luËt ®Çu t­ vµ c¸c nghÞ ®Þnh nh»m thÓ chÕ ho¸ chÝnh s¸ch ®èi víi kinh tÕ t­ nh©n trong n«ng nghiÖp. NghÞ quyÕt héi nghÞ Trung ­¬ng lÇn thø V khãa VII n¨m 1993 ®· chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c n«ng l©m ng­ nghiÖp trang tr¹i víi quy m« thÝch hîp, luËt ®Êt ®ai n¨m 1983 vµ nghÞ quyÕt 64/CP ngµy 27/9/1993 còng ®· thÓ chÕ ho¸ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®èi víi c¸c hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n trong viÖc kinh doanh n«ng nghiÖp. §¹i héi ®¶ng toµn quèc lÇn thø VII n¨m 1996 vµ sau ®ã, nghÞ quyÕt h«Þ nghÞ trung ­¬ng lÇn thø 4 (kho¸ VIII) tiÕp tôc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. ë hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ trang tr¹i ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng, nhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn lo¹i h×nh kinh tÕ nµy. Theo sè liÖu ®iÒu tra kh¶o s¸t cña c¸c ®Þa ph­¬ng dùa vµo h­íng dÉn s¬ bé vÒ khaÝ niÖm vµ tiªu chÝ nhËn d¹ng trang tr¹i cña Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n . HiÖn nay n­íc ta cã kho¶ng trªn 113.000 trang tr¹i tËp trung chñ yÕu ë ®ång b»ng S«ng Cöu Long, ®ång b»ng S«ng hång, §«ng Nam Bé, T©y Nguyªn vµ trung du miÒn nói phÝa b¾c. a. VÒ quy m« ®Êt canh t¸c cña mçi trang tr¹i. - Víi c¸c tØnh phÝa b¾c, b×nh qu©n ®Êt s¶n xuÊt cña mçi trang tr¹i trªn 4ha, 2 ha chiÕm 56%, 10 ha chiÕm 38.3%, 10 - 30 ha chiÕm 0,6 %, ch­a cã trang tr¹i nµo ®Õn vµi tr¨m ha. - Víi c¸c tØnh phÝa nam, ®Êt s¶n xuÊt b×nh qu©n cña mét trang tr¹i ë Gia Lai lµ 4,29 ha, §¾c L¾c 6,3 ha, B×nh D­¬ng 10ha, B×nh §Þnh 8 ha, Qu¶ng Nam 2 ha, B×nh thuËn 7 - 8 ha, Thµnh phè HCM 2ha, ­íc tÝnh ®Êt b×nh qu©n cña mét trang tr¹i MiÒn Nam lµ 8 - 10 ha. Nh­ vËy ®Êt canh t¸c s¶n xuÊt n«ng l©m nghiÖp cña c¸c tØnh miÒn b¾c lµ thÊp h¬n c¸c tØnh phÝa nam. Nãi chung th× theo ®iÒu tra kinh tÕ trang tr¹i ®ang ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c vïng trung du, miÒn nói, ven biÓn ®ã lµ nh÷ng n¬i cã tiÒm n¨ng ®Êt ®ai lín. b. VÒ lao ®éng cña mçi trang tr¹i. - Víi c¸c tØnh phÝa b¾c, víi trang tr¹i trång c©y l©u n¨m nh­ c©y ¨n qu¶, diÖn tÝch 2 ha ®Êt canh t¸c th× ngoµi 2 - 3 lao ®éng gia ®×nh còng chØ cÇn thuª m­ín 1 lao ®éng th­êng xuyªn, tõ 2 - 5 ha thuª 2 - 3 lao ®éng, tõ 5 - 10 ha thuª 3 - 5 lao ®éng, tõ 10 - 20 ha thuª 6 - 10 lao ®éng nh­ vËy lao ®éng thuª b×nh qu©n trang tr¹i phÝa b¾c chØ 2 - 4 lao ®éng, thêi vô 3 - 4 lao ®éng, víi møc l­¬ng kho¶ng 250000 – 300000 ®ång / th¸ng. - C¸c tØnh phÝa nam së Lao ®éng cÇn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña mçi trang tr¹i th­êng lín h¬n c¸c tØnh phÝa b¾c, do quy m« ®Êt canh t¸c, tÝnh chÊt tËp trung hµng ho¸ cao h¬n. TÝnh b×nh qu©n mét trang tr¹i phÝa nam thuª lao ®éng th­êng xuyªn tronh n¨m lµ 8 - 10 lao ®éng tiÒn l­¬ng ®­îc tr¶ 500.000 hoÆc 600.000 ®ång / th¸ng. c. Vèn ®Çu t­ cña trang tr¹i. Theo c¸c tµi liÖu nghiªn cøu ®iÒu tra, b¸o c¸o cña Bé N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n viÖn kinh tÕ n«ng nghiÖp cña c¸c Së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n c¸c tØnh, th× vèn ®Çu t­ cho trang tr¹i cña c¸c tØnh phÝa b¾c lµ kho¶ng tõ 50 - 80 triÖu ®ång. ë c¸c tØnh phÝa nam vèn ®Çu t­ lín h¬n Ýt nhÊt kho¶ng 50triÖu ®ång cao nhÊt lµ 4tû ®ång. B×nh D­¬ng b×nh qu©n mét trang tr¹i lµ 250triÖu ®ång. §¸ng chó ý lµ nguån vèn tù cã trªn 81%, vèn vay ng©n hµng tõ 3 - 5% vèn vay cña ch­¬ng tr×nh (ngoµi ch­¬ng tr×nh 327 nÕu cã) kh«ng ®¸ng kÓ cßn l¹i vay c¸c nguån kh¸c. 2. C¸c chØ tiªu ph©n tÝch. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vµ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ViÖt Nam. Em xin ®­îc ®­a ra mét sè chØ tiªu ®Ó ph¶n ¸nh vµ ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña kinh tÕ trang tr¹i trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu. a. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c yÕu tè s¶n xuÊt. - §Êt ®ai b×nh qu©n mét trang. - Vèn s¶n xuÊt b×nh qu©n mét trang tr¹i. - Lao ®éng b×nh qu©n mét trang tr¹i. C¬ cÊu lao ®éng theo lo¹i lao ®éng (lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng thuª ngoµi). b. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶, chi phÝ, hiÖu qu¶ vµ t×nh h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸. * ChØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i . - Tæng ®Çu t­ cña trang tr¹i lµ tæng gi¸ trÞ tÝnh b»ng tiÒn cña c¸c lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt ra ë trang tr¹i bao gåm phÇn gi¸ trÞ ®Ó l¹i tiªu dïng (bao gåm tiªu dïng cho sinh ho¹t vµ tiªu dïng cho t¸i s¶n xuÊt) + (s¶n phÈm b¸n ra trªn thÞ tr­êng). - Tæng chi phÝ lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ vËt chÊt bao gåm c¸c kho¶n chi phÝ nguyªn vËt liÖu. Gièng, Ph©n bãn, thuèc trõ s©u, lao ®éng thuª vµ c¸c kho¶n dÞch vô thuª ngoµi: b¶o vÖ thùc vËt dÞch vô thuû lîi. - Thu nhËp: lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt t¹o ra trong mét n¨m hay mét chu kú trong s¶n xuÊt kinh doanh. Lîi nhuËn ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: TN = TR -TC. Trong ®ã: TN : Thu nhËp rßng. TR : tæng doanh thu. TC : Tæng chi phÝ. * C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ: - Doanh thu/ tæng chi phÝ = Tæng doanh thu/Tæng chi phÝ. ChØ tiªu nµy cho biÕt cø 1 ®ång chi phÝ bá ra cho s¶n xuÊt kinh doanh th× trang tr¹i thu ®­îc bao nhiªu ®ång doanh thu. - Lîi nhuËn/Tæng chi phÝ = Tæng lîi nhuËn/Tæng chi phÝ. ChØ tiªu nµy cho biÕt cø 1 ®ång chi phÝ bá ra cho s¶n xuÊt kinh doanh th× trang tr¹i thu ®­îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. - Doanh thu/lao ®éng = Tæng doanh thu/Tæng lao ®éng. ChØ tiªu nµy cho biÕt cø 1 lao ®éng tham gia s¶n xuÊt th× trang tr¹i thu ®­îc bao nhiªu ®ång thu nhËp. - Doanh thu/DiÖn tÝch = Tæng doanh thu / tæng DiÖn tÝch canh t¸c . ChØ tiªu nµy cho biÕt cø 1 trang tr¹i canh t¸c th× trang tr¹i thu ®­îc bao nhiªu ®ång thu nhËp. - Thu nhËp / DiÖn tÝch = Tæng thu nhËp / Tæng diÖn tÝch canh t¸c. ChØ tiªu nµy cho biÕt 1 ®¬n vÞ diÖn tÝch canh t¸c th× trang tr¹i thu ®­îc bao nhiªu ®ång thu nhËp. 3. Xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta ph¶i ®¹t hiÖu qu¶ trªn 3 mÆt: hiÖu qu¶ kinh tÕ hiÖu qu¶ x· héi vµ hiÖu qu¶ vÒ mÆt m«i tr­êng. HiÖu qu¶ kinh tÕ ph¶i thÓ hiÖn ë s¶n l­îng, s¶n l­îng hµng ho¸, tÝch luü t¸i s¶n xuÊt më réng ngµy cµng t¨ng vÒ c¶ mÆt tuyÖt ®èi vµ t­¬ng ®èi. HiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi thÓ hiÖn ë sù n©ng cao kh«ng ngõng vÒ ®êi sèng vµ thu nhËp cña c¸c thµnh viªn trong trang tr¹i, gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm, gãp phÇn t¨ng hé giµu gi¶m hé nghÌo, xo¸ ®­îc hé ®ãi, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng cña n«ng th«n. HiÖu qu¶ vÒ m«i tr­êng thÓ hiÖn ë sù gi¶m bít diÖn tÝch hoang ho¸ ®åi nói träc, c¸c b·i cån c¸t ven biÓn, phñ xanh ®åi nói träc b¶o vÖ rõng, n­íc, khÝ hËu. §iÒu nµy hÕt søc cÇn thiÕt bëi v× phÇn lín c¸c trang tr¹i ®Òu ë vïng trung du vµ miÒn nói. Muèn ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ trªn c¸c trang tr¹i nªn ph¸t triÓn theo xu h­íng chñ yÕu sau ®©y. a. TÝch tô vèn vµ tËp trung ®Êt ®ai. Sù ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh tÝch tô vèn vµ tËp trung ®Êt ®ai. N«ng hé ph¶i tËp trung ®Êt ®ai víi quy m« nhÊt ®Þnh míi cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng ho¸. ViÖc tÝch tô vµ tËp trung ®Êt ®ai tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng ®Êt ®ai nhiÒu hay Ýt, thuËn lîi hay khã kh¨n, khai th¸c vµ sö dông Ýt ng­êi muèn nhËn lµm, nÕu nh÷ng ng­êi cã ®iÒu kiÖn muèn nhËn ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp th× cho hä nhËn theo kh¶ n¨ng cña hä. §èi víi nh÷ng vïng ®Êt ®ai cã Ýt khã kh¨n, cã nhiÒu ng­êi muèn nhËn ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, th× tuú theo diÖn tÝch ®Êt ®ai vµ sè ng­êi muèn nhËn mµ quyÕt ®Þnh cô thÓ. §èi víi nh÷ng vïng ®Êt ®ai cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi mµ nhiÒu ng­êi muèn nhËn ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nh­ng diÖn tÝch ®Êt ®ai Ýt th× cho thÇu nh©n kho¸n c«ng khai. Nh÷ng trang tr¹i ho¹t ®éng theo nh÷ng h×nh thøc dù ¸n do c¸c cÊp cã thÈm quyÒn duyÖt víi quy m« lín nªn cho chuyÓn h×nh thøc ho¹t ®éng sang c«ng ty t­ nh©n hay c«ng ty TNHH theo luËt c«ng ty. §èi víi c¸c chñ dù ¸n ®Çu t­ khai th¸c trång míi c©y l©u n¨m råi kho¸n l¹i cho c¸c chñ hé ®Þa ph­¬ng ch¨m sãc, ph©n phèi theo s¶n phÈm ,nªn cho hä thuª ®Êt ®Ó s¶n xuÊt n«ng nghiÖp æn ®Þnh vµ l©u dµi theo thêi gian mµ luËt quyÕt ®Þnh. Nh÷ng trang tr¹i hiÖn sö dông ®Êt ®ai qu¸ møc h¹n ®iÒn nh­ s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ th× nªn ®Ó cho hä tiÕp tôc sö dông. Nh÷ng trang tr¹i hoang ho¸, ®Êt ®åi nói hoÆc ®­a vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ò nghÞ kh«ng ph¶i nép thuÕ phô thu Ýt nhÊt 10 n¨m, kÓ c¶ phÇng ®Êt v­ît møc h¹n sau khi khai hoang. Nh÷ng ®iÒu kiÖn nªu trªn nh»m khuyÕn khÝch qu¸ tr×nh tËp trung ®Êt ®ai ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i viÖc kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®Êt ®ai cña hé n«ng d©n cã ý nghÜa quan träng t¹o ®iÒu kiÖn ®i vµo tÝch tô tËp trung, ®ång thêi lµ tiÒn ®Ò ®Ó chuyÓn tõ n«ng hé lªn trang tr¹i mét c¸ch thuËn lîi. Tuy nhiªn gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng ®Êt ®ai manh món lµ vÊn ®Ò phøc t¹p, ph¶i dùa vµo sù tù nguyÖn cña n«ng d©n vµ cã ph­¬ng h­íng chuyÓn ®æi ruéng ®Êt l©u dµi. ViÖc chuyÓn ®æi ruéng ®Êt cÇn ®­îc thùc hiÖn khi ®o ®¹c ®Ó cÊp giÊy chøng nhËn sö dông ruéng ®Êt æn ®Þnh vµ l©u dµi cho hé n«ng d©n. ViÖc ph©n phèi, giao ®Êt ®ai cho ng­êi sö dông n«ng - l©m nghiÖp, kh¾c phôc ®Êt ®ai manh món th«ng qua chuyÓn ®æi ruéng ®Êt sÏ dÉn ®Õn tÝch tô tËp trung s¶n xuÊt ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm, s¶n phÈm hµng ho¸ xuÊt khÈu t¹o nªn tÝch luü t¸i s¶n xuÊt më réng kh«ng ngõng d©y lµ qu¸ tr×nh tËp trung ®óng ®¾n. b. Chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt lµ xu h­íng tÊt yÕu cña ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. S¶n xuÊt ®éc canh l­¬ng thùc (®Æc biÖt lµ ®éc canh lóa) hay s¶n xuÊt ph©n t¸n manh món ®Òu xa l¹ víi kiÓu s¶n xuÊt hµng ho¸ cña trang tr¹i. Thùc tÕ cho thÊy s¶n xuÊt ®éc canh l­¬ng thùc, nhÊt lµ ë nh÷ng vïng b×nh qu©n ®Êt ®ai ®Çu ng­êi thÊp, chØ ®¶m b¶o ®ñ ¨n hoÆc ®ñ no, kh«ng thÓ tÝch luü ®­îc nhiÒu ®Ó trë nªn giÇu cã. MÆt kh¸c s¶n xuÊt manh món, mçi thø mét Ýt còng chØ tiªu dïng, tù tóc, tù cÊp. V× vËy muèn s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i ®i vµo chuyªn m«n ho¸ ®ã lµ tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ cho mäi lo¹i h×nh s¶n xuÊt tiÕn bé. Nh­ng s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ ph¶i kÕt hîp víi ph¸t triÓn tæng hîp, ®a d¹ng míi cã thÓ khai th¸c mäi nguèn lùc ®Êt ®ai, khÝ hËu c¬ së vËt chÊt kü thuËt, søc lao ®éng, ®ång thêi h¹n chÕ nh÷ng rñi ro vÒ thiªn tai vµ biÕn ®éng cña thÞ tr­êng. c. C«ng nghiÖp hãa, th©m canh ho¸. ViÖc ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh tÝch tô. TËp trung më réng quy m« s¶n xuÊt ®ßi hái c¸c trang tr¹i ph¶i ph¸t triÓn theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ vµ th©m canh ho¸ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¨ng n¨ng suÊt c©y trång vËt nu«i. Trang tr¹i kh«ng thÓ më réng quy m« diÖn tÝch 5 - 10ha hoÆc lín h¬n, hay ph¸t triÓn ®µn lîn, ®µn tr©u bß lªn hµng tr¨m ngµn con b»ng lao ®éng thñ c«ng, c¬ së vËt chÊt kü thuËt thÊp kÐm Muèn thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, th©m canh ho¸, c¸c trang tr¹i ph¶i tiÕn hµnh thuû lîi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, c¬ khÝ ho¸, ¸p dông khoa häc vµ c«ng nghÖ sinh häc. Nh­ng khi thùc hiÖn néi dung trªn c¸c trang tr¹i ph¶i dùa vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi cña m×nh lùa chän quy m«, h×nh thøc tr×nh ®é vµ b­íc ®i thÝch hîp míi cã hiÖu qu¶ cao. Cã trang tr¹i ­u tiªn ph¶i thuû lîi ho¸, nh­ng còng cã trang tr¹i ­u tiªn ph¶i cã ¸p dông l­¹ chän gièng tèt, l¹i cã trang tr¹i ph¶i ­u tiªn kh©u c¶i t¹o ®Êt vµ ph©n bãn. MÆt kh¸c ph¶i kÕt hîp c«ng nghiÖp ho¸, th©m canh ho¸ trong tõng trang tr¹i víi c«ng nghiÖp ho¸ th©m canh ho¸ trªn ®Þa bµn vïng, huyÖn. Ch¼ng h¹n viÖc lµm hÖ thèng kªnh m­¬ng t­íi tiªu n­íc hÖ thèng giao th«ng ®­êng thuû, ®­êng bé kh«ng thÓ khÐp kÝn trong vïng trang tr¹i mµ ph¶i tiÕn hµnh chung trªn c¶ vïng theo qui ho¹ch thèng nhÊt. Mçi trang tr¹i kh«ng thÓ lµ tù m×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, th©m canh ho¸ s¶n xuÊt mµ ph¶i cã sù hç trî cña nhµ n­íc. Ph¶i cã c¬ së kÕt hîp gi÷a trang tr¹i vµ nhµ n­íc khi x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. Nhµ n­íc ®Çu t­ x©y dùng c«ng tr×nh ®Çu mèi, c¸c trang tr¹i x©y dùng c«ng tr×nh ®Çu mèi kªnh m­¬ng, ®­êng dÉn n­íc phôc vô th©m canh cña trang tr¹i vµ hé gia ®×nh trong vïng. Nhµ n­íc hç trî viÖc nghiªn cøu vµ phæ biÕn kü thuËt canh th©m, cßn trang tr¹i ¸p dông kü thuËt. §Ó gióp viÖc thµnh lËp c¸c trang tr¹i ®i vµo s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c vïng hoang ho¸, ®åi nói träc .... d. Hîp t¸c vµ c¹nh tranh. C¸c trang tr¹i muèn s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¶i hîp t¸c vµ liªn kÕt víi nhiÒu ®¬n vÞ vµ tæ chøc kinh tÕ kh¸c. Tr­íc tiªn lµ trong néi bé trang tr¹i cã sù hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng ®Ó thùc hiÖn c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, Sù hîp t¸c vµ ph©n c«ng nµy do chñ trang tr¹i ®iÒu hµnh. Ngoµi ph¹m vi trang tr¹i, chñ trang tr¹i ph¶i hîp t¸c víi c¸c tæ chøc cung øng vËt t­ dÓ mua vËt t­, víi c¸c tæ chøc tÝn dông ng©n hµng ®Ó vay vèn, víi c¸c tæ chøc thuû n«ng ®Ó cã n­íc t­íi tiªu, víi c¸c tæ chøc b¶o vÖ thùc vËt ®Ó phßng trõ s©u bÖnh, víi c¸c tæ chøc tiªu thô n«ng s¶n phÈm. MÆt kh¸c cã nh÷ng tr­êng hîp b¶n th©n tõng trang tr¹i kh«ng thÓ tù lµm ®­îc, do thiÕu vèn, thiÕu m¸y mãc thiÕt bÞ, thiÕu tr×nh ®é mµ ph¶i liªn kÕt víi c¸c tæ chøc kh¸c nh­ lµm cho hÖ thèng kªnh m­¬ng, ®­êng x· giao th«ng, chÕ biÕn n«ng s¶n. C¸c trang tr¹i cã thÓ hîp t¸c ho¸ víi n«ng th«n, HTX, n«ng l©m tr­êng, c¸c c¬ së c«ng nghiÖp, th­¬ng, m¹i dÞch vô ng©n hµng tÝn dông, vËt t­, th©m chÝ víi n­íc ngoµi th«ng qua xuÊt nhËp khÈu trùc tiÕp. §i ®«i víi viÖc hîp, t¸c trang tr¹i cÇn ph¶i cã c¹nh tranh víi c¸c tæ chøc vµ ®¬n vÞ kinh tÕ cã thÓ tiªu thô s¶n phÈm lµm ra, víi gi¸ c¶ hîp lý ®Ó cã thÓ tÝch luü, t¸i s¶n xuÊt më réng . Muèn vËy ph¶i t¨ng n¨ng suÊt, s¶n l­¬ng c©y trång vËt nu«i, t¨ng chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Cã nh­ vËy s¶n phÈm cña trang tr¹i míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Trªn ®©y lµ mét sè xu h­íng cã chñ yÕu mµ ®Ò tµi ®­a ra ®Ó c¸c trang tr¹i xem xÐt vµ ¸p dông sao cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiÖn còng nh­ ®iÒu kiÖn kinh tÕ cña trang tr¹i. PhÇn II Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ngo¹i thµnh Hµ Néi. I. §iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ, x· héi ngo¹i thµnh Hµ Néi. 1. §iÒu kiÖn tù nhiªn. a. VÞ trÝ ®Þa lý Ngo¹i thµnh Hµ Néi cã 5 huyÖn ®ã lµ: §«ng Anh, Tõ Liªm, Gia l©m, Thanh Tr× vµ Sãc S¬n. VÒ vÞ trÝ Hµ Néi n»m ë trung t©m vïng ®ång b»ng s«ng hång trong ph¹m vi tõ 20o 53’ ®Õn 50o23’ vÜ ®é b¾c, vµ tõ 105o44’ ®Õn 10602’ kinh ®é ®«ng. Hµ Néi tiÕp gi¸p víi Th¸i Nguyªn ë phÝa b¾c, Hµ Nam vµ Hµ T©y ë phÝa nam vµ t©y nam. b. §Êt ®ai Hµ Néi cã tæng diÖn tÝch tù nhiªn lµ 911800ha, trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp lµ 43465ha chiÕm 4,76%, ®Êt l©m nghiÖp 6717ha chiÕm 7,3% cßn l¹i lµ ®Êt chuyªn dïng. ë ngo¹i thµnh Hµ Néi cã 3 lo¹i ®Êt chñ yÕu, ®Êt phï sa chiÕm kho¶ng 46%, ®Êt gß ®åi b¸n s¬n ®Þa chiÕm kho¶ng 31% vµ ®Êt tròng chiÕm 23%. Ngo¹i thµnh Hµ Néi ®­îc chia lµm 2 vïng ®åi nói thÊp vµ trung b×nh víi d·y nói sãc s¬n cã ®Ønh cao nhÊt lµ ®Ønh ch©n chim víi ®é cao lµ 462m vïng ®åi nói cña Hµ Néi cã thÓ kÕt hîp s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi ph¸t triÓn du lÞch. Víi ®Þa bµn ®åi nói thÊp n¬i ®©y phï hîp víi nhiÒu loµi c©y ¨n qu¶ vµ ch¨n nu«i ®¹i gia sóc. Vïng ®ång b»ng cña Hµ Néi lµ vïng ch©u thæ cña S«ng Hång ®· ®­îc khai ph¸ tõ l©u ®êi. Vïng nµy ®Æc tr­ng d©n c­ ®«ng ®óc víi tËp qu¸n canh t¸c cña c¸c vïng n«ng nghiÖp truyÒn thèng ngo¹i thµnh. Vïng ®ång b»ng ngo¹i thµnh phï hîp víi ph¸t triÓn nhiÒu lo¹i c©y trång ng¾n ngµy ®ßi hái ®Çu t­ lín cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i c©y trång nh­ hoa, c©y c¶nh. ë ®©y còng phï hîp víi c¸c viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm vµ nu«i trång thuû s¶n. Trong ®Êt n«ng nghiÖp, diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lµ 38885ha chiÕm 98,48%, ®Êt v­ên t¹p lµ 97,3ha chiÕm 1,09%, ®Êt mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n lµ 2820ha chiÕm 6,49%, ®Êt trång c©y l©u n¨m 1200ha chiÕm 2,76% vµ ®Êt trång c©y thøc ¨n ch¨n nu«i lµ 78ha chiÕm 0,18%. Hµ Néi cã nhiÒu diÖn tÝch ao hå, ruéng 1 lóa 1 c¸, ®Êt canh t¸c hµng n¨m, ®Êt trång c©y l©u n¨m, ®Êt rõng, nhÊt lµ c¸c vïng xa nh­ Sãc S¬n, mét sè x· cña huyÖn Tõ Liªm, Thanh Tr×, Gia L©m, §«ng Anh cã nhiÒu kh¶ n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. c. Thêi tiÕt, khÝ hËu, thuû v¨n. KhÝ hËu cña Hµ Néi mang ®Æc tr­ng cña khÝ hËu ®ång b»ng s«ng hång. §ã lµ nÒn khÝ hËu nhiÖt ®íi, ¸ nhiÖt ®íi Èm, cã pha trén Ýt nhiÒu tÝnh chÊt «n ®íi. Tuy nhiªn do ngo¹i thµnh Hµ Néi cßn cã c¸c tiÓu vïng sinh th¸i ®Æc thï nh­ vïng ®åi gß Sãc S¬n vïng tròng Thanh Tr× ... nªn còng cã mét sè nÐt ®Æc tr­ng. NhiÖt ®é trung b×nh n¨m 240C, tèi cao lµ 42,80, tèi thÊp lµ 5,60C. L­îng m­a c¶ n¨m giao ®éng 1300 – 1700m m, víi n¨m cao nhÊt lµ 2714 mm vµ n¨m thÊp nhÊt lµ 1175 mm. §é Èm kh«ng khÝ trung b×nh lµ 84% vµ thÊp nhÊt lµ 25%, b·o ¶nh h­ëng ®Õn Hµ Néi tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 10, tû suÊt giao ®éng tõ 2,5 – 32,5 %. Sè giê nãng giao ®éng tõ 1500 – 1700giê /ha tæng bøc x¹ quang hîp tõ 55 – 62 KCAL/ cm2/n¨m. Nguån n­íc ë ngo¹i thµnh Hµ Néi ®a d¹ng, cã thÓ tho¶ m·n nhu cÇu phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp dÞch vô, vµ nhu cÇu sinh ho¹t. Bao gåm n­íc cña c¸c S«ng Hång, S«ng §uèng, S«ng Cµ lå, S«ng CÇu víi tæng chiÒu dµi lµ 36,5km2 , n­íc cña sè lín c¸c ao hå vµ nguån n­íc ngÇm cã thÓ khai th¸c 1000.000m3/ngµy ®ªm. L­îng m­a trung b×nh trªn ®Þa bµn kho¶ng 1500m m. Víi nguån n­íc ®a d¹ng vµ phong phó nh­ vËy cho phÐp ®¸p øng ®ñ nhu cÇu cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ngo¹i thµnh. Tuy nhiªn nã còng tån t¹i khã kh¨n c¬ b¶n lµ n­íc mét sè n¬i ®ang bÞ « nhiÔm nÆng nÒ, nguy c¬ « nhiÔm ngµy cµng cao ®Æc biÖt lµ c¸c x· ven néi cña Thanh Tr× vµ Tõ Liªm. Nh×n chung, nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, thêi tiÕt khÝ hËu ë ngo¹i thµnh Hµ Néi cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ tû suÊt cao. C¬ cÊu c©y trång vËt nu«i phong phó nh­ng quy m« bè trÝ c¸c lo¹i ®Êt ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh lµ kh«ng gièng nhau, ®Æc biÖt lµ ®Êt gß ®åi. L©m nghiÖp tËp trung chñ yÕu ë huyÖn sãc s¬n, diÖn tÝch mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n tËp trung phÇn lín ë thanh tr×. BiÓu sè 6: C¬ cÊu diÖn tÝch ®Êt ®ai toµn quèc vµ vïng ngo¹i thµnh. ChØ tiªu Toµn quèc Ngo¹i thµnh Hµ Néi DiÖn tÝch (ha) % DiÖn tÝch (ha) % Tæng diÖn tÝch 32868095 100,00 911800 100,00 1. §Êt n«ng nghiÖp 8104241 24,66 43456 4,76 1.1. §Êt trång c©y hµng n¨m 5678655 70,07 38885 89,48 Trong ®ã: §Êt trång lóa,mÇu 4141139 72,92 32069 82,47 1.2.§Êt v­ên t¹p 561369 6,93 473 1, 09 1.3. §Êt trång c©y l©u n¨m 1453302 17,93 1200 2,76 1.4. §Êt ®ång cá 71584 0,88 78 0,18 1.5.§Êt mÆt n­íc nu«i thuû s¶n 339331 4,19 2820 6,49 2. §Êt L©m nghiÖp 10935362 33,27 6717 0,73 3. §Êt ch­a sö dông 12087040 36,77 1137 0,12 3.1. §Êt b»ng 868772 7,19 364 32,01 3.2. §Êt ®åi nói 8549550 70,73 210 18,47 3.3. MÆt n­íc 189313 1,57 563 49,52 Nh­ vËy, diÖn tÝch ®Êt ngo¹i thµnh Hµ Néi chiÕm 2,77% so víi tæng diÖn tÝch ë toµn quèc trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm 0,54%, ®Êt l©m nghiÖp chiÕm 0,06% vµ ®Êt ch­a sö dông chiÕm 0,009%, do ®ã ngo¹i thµnh Hµ Néi cã thÕ m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cao. 2.§iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi . 2.1. D©n sè vµ nguån lao ®éng. HiÖn nay d©n sè ngo¹i thµnh Hµ Néi lµ 1225,9 ngµn ng­êi, chiÕm 5,4% d©n sè thµnh phè Hµ Néi. Tû lÖ t¨ng d©n sè ngo¹i thµnh Hµ Néi hiÖn nay vÉn lµ 1,96% (riªng ë Sãc S¬n 2,2%) trong ®ã nh©n khÈu n«ng nghiÖp lµ 751512ng­êi vµ lao ®éng n«ng nghiÖp trong ®é tuæi lµ 328064 ng­êi, chiÕm 43,65% sè nh©n khÈu n«ng nghiÖp. §Êt n«ng nghiÖp canh t¸c b×nh qu©n mçi nh©n khÈu thÊp (kho¶ng 514m2/ ng­êi) trong ®iÒu kiÖn d©n sè n«ng nghiÖp nãi riªng, n«ng th«n nãi chung t¨ng nhanh vµ ®Êt bÞ thu hÑp dÇn do qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ cho nªn xu thÕ ®Êt canh t¸c ngµy cµng gi¶m, trong khi ®ã yªu cÇu gi¶i quyÕt viÖc lµm trong n«ng nghiÖp ngo¹i thµnh võa mang tÝnh bøc b¸ch l¹i cµng gay g¾t h¬n. Trong thêi kú tõ n¨m 1991 ®Õn nay, c¸c ngµnh n«ng- c«ng – dÞch vô ë ngo¹i thµnh thu hót thªm lùc l­îng lao ®éng t¨ng b×nh qu©n mçi n¨m lµ 5,88%, trong ®ã sè lao ®éng t¨ng trong ngµnh n«ng nghiÖp thÊp h¬n 5,21%. §Æc biÖt n¨m 1994 so víi n¨m 1993, lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh t¨ng 2,01% th× trong n«ng nghiÖp chØ t¨ng 0,07%. §©y lµ xu h­íng tiÕn bé, mÆc dï ®· cã cè g¾ng h¬n trong viÖc bè trÝ l¹i lao ®éng trong c¸c ngµnh kinh tÕ ë n«ng th«n ngo¹i thµnh nh­ng lao ®éng n«ng nghiÖp ngo¹i thµnh hiÖn nay vÉn chiÕm tû träng lín, cô thÓ lµ n¨m 1995 tû träng lao ®éng cña c¸c ngµnh ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh lµ: - Lao ®éng n«ng nghiÖp: 84,1%. - Lao ®éng c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp: 9,4%. - Lao ®éng th­¬ng nghiÖp dÞch vô: 6,5%. Trong tæng sè lao ®éng n«ng nghiÖp, sè lao ®éng ch¨n nu«i chiÕm kho¶ng 12.5%, lao ®éng thñy s¶n chiÕm 0,5%, lao ®éng lµm nghÒ x©y dùng theo mïa vô 0,5% vµ cßn l¹i 86,5% lµm nghÖ trång trät. N«ng d©n ngo¹i thµnh nh¹y bÐn víi kü thuËt vµ thÞ tr­êng. ®©y lµ mét ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh­ng theo kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy 100 lao ®éng th× cã 13 ng­êi ch­a tèt nghiÖp phæ th«ng c¬ së, sè ng­êi tèt nghiÖp cao ®¼ng trë lªn Ýt ( cã kho¶ng 2 ng­êi ). Do ®ã ch­a tiÕp nhËn vµ vËn dông ®­îc nh÷ng kü thuËt vµ th«ng tin mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Cho nªn yªu cÇu ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i lao ®éng phï hîp víi yªu cÇu míi lµ mét ®iÒu hÕt søc cÊp b¸ch hµng ®Çu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. 2.2. C¬ së h¹ tÇng: C¬ së h¹ tÇng n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ngo¹i thµnh ®­îc nhµ n­íc vµ thµnh phè quan t©m ®Çu t­. Hµng n¨m nguån vèn ®Çu t­ cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng nghiÖp n«ng th«n ngo¹i thµnh ®Òu t¨ng trong giai ®o¹n tõ 1995 – 2000, tæng sè vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng lµ 382,193tû ®ång, trong ®ã: - N«ng nghiÖp : 43,204tû ®ång. - Thuû lîi: 142,365 tû ®ång. - Giao th«ng n«ng th«n : 76,889 tû ®ång. - N­íc sinh ho¹t: 10,599 tû ®ång. - §iÖn n«ng th«n: 51,552 tû ®ång. BiÓu sè 7: C¬ së h¹ tÇng toµn quèc vµ ngo¹i thµnh Hµ Néi. ChØ tiªu Toµn quèc Ngo¹i thµnh Hµ Néi 1. Sè x· cã ®­êng « t« ®Õn 87,9 99,2 2. Sè x· cã tr¹m biÕn thÕ 49,3 97,66 3. Sè x· cã ®iÖn 60,4 100 4. Sè hé dïng ®iÖn 53,2 98,44 5. Sè x· cã tr¹m b­u ®iÖn 16,0 100 6. Sè x· cã tr¹m b¬m do x· qu¶n lý 29,6 76,69 7. DiÖn tÝch c©y hµng n¨m ®­îc tiªu b»ng c«ng tr×nh thuû lîi 41,3 73,9 8. DiÖn tÝch c©y hµng n¨m ®­îc t­íi b»ng c«ng tr×nh thuû lîi 30,3 76 9. DiÖn tÝch c©y hµng n¨m ®­îc lµm b»ng m¸y 33,8 63 10. Sè x· cã tr¹m x· 93,2 100 11. Sè x· cã tr­êng cÊp I 87,9 100 12. Sè x· cã tr­êng cÊp II 76,6 100 13. Sè x· cã tr­êng cÊp III 7,0 12,5 a. HÖ thèng thuû lîi ®ª ®iÒu. Víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 142,365 tû ®ång ®Ó c¶i t¹o vµ x©y dùng míi c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, cho ®Õn nay hÖ thèng thuû n«ng cña toµn thµnh phè ®· ®¶m b¶o chñ ®éng t­íi cho 76% diÖn tÝch c©y trång hµng n¨m, tiªu chñ ®éng cho 73,9 % diÖn tÝch c©y hµng n¨m, cã kho¶ng 15% sè kªnh m­¬ng t­íi dÉn n­íc ®­îc cøng ho¸. b. Giao th«ng n«ng th«n. VÒ giao th«ng n«ng th«n, víi sè vèn ®Çu t­ tõ n¨m 1995 - 2000 lµ 75,889 tû ®ång. Tíi nay ë ngo¹i thµnh ®· cã 80% sè x· cã ®­êng giao th«ng ®­îc r¶i nhùa ®¸ cÊp phèi hoÆc l¸t g¹ch. Víi sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n nh­ vËy ®· lµm thay ®æi bé mÆt n«ng th«n, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi d©n ®i l¹i vµ dÞch vô bu«n b¸n n«ng s¶n._.søc hót ®Çu t­ cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc vµo ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. 1.1.6. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua cßn mang nÆng tÝnh tù ph¸t, ph©n t¸n, thiÕu h¼n h­íng dÉn vµ gióp ®ì cña nhµ n­íc, bëi vËy c¸c trang tr¹i kh«ng gÆp Ýt khã kh¨n trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, nhÊt lµ t×m kiÕm vèn ®Çu t­, øng dông khoa häc- c«ng nghÖ, n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý vµ chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm. Do ®ã, nÕu thõa nhËn kinh tÕ trang tr¹i lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÐu cña n­íc ta trong t­¬ng lai th× chóng ta ph¶i c«ng nhËn nã vÒ mÆt ph¸p lý vµ ph¶i cã c¬ chÕ qu¶n lý vµ chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng, nhÊt lµ ph¶i cã v¨n b¶n ph¸p quy d­íi h×nh thøc nghÞ ®Þnh cña chÝnh phñ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, trong ®ã kh¼ng ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt phï hîp vµ cã nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn nh­ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, tµi chÝnh, thuÕ, khoa häc vµ c«ng nghÖ, tiªu thô s¶n phÈm, ®µo t¹o båi d­ìng ®èi víi chñ trang tr¹i. 1.2. Ph­¬ng h­íng chung vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Tõ nh÷ng quan ®iÓm trªn ®Ó thùc hiÖn ®­îc ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ nãi chung, ®æi míi n«ng nghiÖp nãi riªng, cho ®Õn nay §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· cã rÊt nhiÒu chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch hç trî cho viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n. Héi nghÞ TW 5 kho¸ VII §¶ng ta ®· ®Ò ra chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch x©y dùng c¸c n«ng tr¹i” ... khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c lo¹i gièng míi cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. KhuyÕn khÝch khai th¸c ®åi nói träc, b·i båi ven biÓn, nu«i trång thuû s¶n, ®¸nh b¾t ngoµi kh¬i, x©y dùng c¸c N«ng- l©m - ng­ tr¹i víi quy m« thÝch hîp...”. Trong nghÞ quyÕt héi nghÞ TW4 kho¸ VIII, ph­¬ng h­íng khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, kinh tÕ trang tr¹i ®· ®­îc x¸c ®Þnh râ thªm”... Kinh tÕ trang tr¹i víi c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau (së h÷u nhµ n­íc, tËp thÓ, t­ nh©n). §­îc ph¸t triÓn chñ yÕu ®Ó trång c©y dµi ngµy, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc ë nh÷ng n¬i cã nhiÒu ruéng ®Êt,khuyÕn khÝch viÖc khai th¸c ®Êt ®ai vµo môc ®Ých nµy”. NghÞ quyªt 06 - NQ\TW cña Bé chÝnh trÞ ngµy 10/11/1998 ®· chØ râ ë n«ng th«n hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn mÆt hµng trang tr¹i n«ng nghiÖp, phæ biÕn lµ trang tr¹i gia ®×nh, thùc chÊt lµ kinh tÕ hé s¶n xuÊt hµng ho¸ quy m« lín h¬n, sö dông lao ®éng, tiÒn vèn cña gióp ®ì lµ chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Mét bé phËn trang tr¹i ngoµi lao ®éng cña gia ®×nh, cã thªm lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh, quy m« diÖn tÝch ®Êt canh t¸c xoay quanh møc h¹n ®iÒn ë tõng vïng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn h×nh thøc trang tr¹i gia ®×nh nh­ c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kh¸c cña kinh tÕ hé gia ®×nh”. NghÞ quyÕt sè 03-2000 NQ/CP vÒ kinh tÕ trang tr¹i nªu râ nh÷ng quan ®iÓm chÝnh gåm: - Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n, ®­îc Nhµ n­íc khuyÕn khÝch nh»m ph¸t triÓn vµ b¶o hé, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nh»m khai th¸c, sö dôngcã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai, vèn kü thuËt, kinh nghiÖm ®Ó më réng qui m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt N«ng-L©m-Ng­ nghiÖp gãp phÇn t¹o viÖc lµm, t¨ng thªm thu nhËp, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph©n bæ l¹i d©n c­, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n míi. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®­îc Nhµ n­íc hç trî vÒ vèn, khoa häc c«ng nghÖ, chÕ biÕn, tiªu thô s¶n phÈm, x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc. Nh­ vËy, víi c¸c chñ tr­¬ng trªn, ph­¬ng h­íng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta trong thêi gian tíi lµ: + Tr­íc hÕt cÇn lµm râ kh¸i niÖm, nhËn d¹ng d­îc c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i ®ang h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë c¸c ®Þa ph­¬ng ®Ó ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch phï hîp. Cã thÓ x¸c ®Þnh trªn c¶ n­íc cã 2 lo¹i h×nh trang tr¹i ®­îc quan t©m lµ trang tr¹i gia ®×nh thùc chÊt lµ kinh tÕ hé s¶n xuÊt hµng ho¸ qui m« lín h¬n so víi hé gia ®×nh. Trang tr¹i t­ nh©n lµ trang tr¹i ®· ®ñ ®iÒu kiÖn ®¨ng ký thµnh lËp doanh nghiÖp t­ nh©n hoÆc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, C«ng ty cæ phÇn. + Rµ so¸t l¹i qui ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt N«ng-L©m-Ng­ nghiÖp cña c¸c tØnh, thµnh phè, x¸c ®Þnh c¸c vïng ph¸t triÓn trang tr¹i chñ yÕu lµ c¸c vïng ®Êt trèng, ®åi nói träc ë trung du vµ miÒn nói, biªn giíi, h¶i ®¶o, ®Êt hoang ho¸, ao hå, b·i båi ven s«ng, ven biÓn, mÆt n­íc eo vÞnh ®Çm phµ cã thÓ sö dông trong n«ng nghiÖp tËp trung h­íng trong 5-10 n¨m tíi, khai th¸c ®­a vµo sö dông trong n«ng nghiÖp kho¶ng 1 triÖu ha, trång vµ khoanh nu«i t¸i sinh 2 triÖu ha rõng s¶n xuÊt. + X¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i phï hîp víi lîi thÕ ®Êt ®ai, khÝ hËu cña mçi vïng cã tÝnh ®Õn kh¶ n¨ng tiªu thô s¶n phÈm, ë vïng ®«ng d©n h­íng vµo kinh doanh c¸c lo¹i s¶n phÈm cã gÝa trÞ cao, yªu cÇu Ýt ®Êt, g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, th­¬ng m¹i vµ dÞch vô ( lµm gièng, hoa c©y c¶nh). + C¸c ®Þa ph­¬ng rµ so¸t l¹i c¸c trang tr¹i hiÖn cã, xóc tiÕn nhanh viÖc cÊp giÊy chøng nhËn theo chÝnh s¸ch ®Êt ®ai nªn trong nghÞ quyÕt cña ChÝnh phñ vµ h­íng dÉn cña Côc ®Þa chÝnh. + Hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®· ®­îc nhµ n­íc giao ®Êt hoÆc nhËn chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông ®Êt v­ît møc tr­íc ngµy01/01/1999 ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i th× ®­îc tiÕp tôc sö dông vµ chuyÓn sang thuª ®Êt phÇn v­ît h¹n møc theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt vµ ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. + Hé gia ®×nh, c¸ nh©n ®· sö dông ®Êt ph¸t triÓn trang tr¹i nh­ng ch­a ®­îc giao, ch­a ®­îc thuª hoÆc ®· chuyÓn nh­îng quyÒn sö dông®Êt nh­ng ch­a ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt tr­íc ngµy ban hµnh NghÞ quyÕt 03/2000/NQ-CP cña ChÝnh phñ, sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých vµ kh«ng cã tranh chÊp th× ®­îc xÐt ®Ó giao, cho thuª vµ ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho chñ trang tr¹i. + C¸c ®Þa ph­¬ng cã kÕ ho¹ch bè trÝ vèn ®Ó hç trî c¸c trang tr¹i ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng, c¬ së chÕ biÕn, cung cÊp th«ng tin. + Trang tr¹i ®­îc vay vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc tõ quü hç trî ®Çu t­ ®Ó trång rõng, trång c©y l©u n¨m, nu«i trång thuû s¶n ch¨n nu«i ®¹i gia sóc. + KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn trang tr¹i gia ®×nh ë c¸c vïng c¸c miÒn, c¸n bé, ®¶ng viªn cã gia ®×nh lµm n«ng nghiÖp ®­îc lµm trang tr¹i nh­ c¸c hé n«ng d©n kh¸c. + Nhµ n­íc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i gia ®×nh, chñ trang tr¹i trùc tiÕp s¶n xuÊt vµ qu¶n lý, h­íng vµo khai th¸c cã hiÖu qu¶ ®Êt trèng ®åi nói träc , diÖn tÝch mÆt n­íc vµ ®Êt cßn hoang ho¸ ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng - l©m - ng­ nghiÖp hµng ho¸. Tuú theo quü ®Êt ë tõng ®Þa ph­¬ng cã møc giao thÝch hîp cho c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n lËp trang tr¹i s¶n xuÊt N«ng, l©m, ng­ nghiÖp xoay quanh møc h¹n ®iÒn tr­íc hÕt ph¶i ­u tiªn giao ®Êt cho c¸c hé n«ng d©n sinh sèng t¹i ®Þa ph­¬ng, sau ®ã ®Õn c¸c hé n«ng d©n kh«ng cã ®Êt hoÆc Ýt ®Êt tõ c¸c vïng kh¸c ®Õn ®¨ng ký ®Ó nhËn ®Êt s¶n xuÊt. + C¸c ®èi t­îng kh¸c nÕu cã vèn, cã nguyÖn väng ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp, l©m, ng­ nghiÖp ®­îc thuª ®Êt trèng ®åi nói träc, ®Êt hoang ho¸, mÆt n­íc ch­a sö dông ®Ó lËp trang tr¹i s¶n xuÊt. NÕu lµm quy m« lín ph¶i cã dù ¸n, chÝnh quyÒn kiÓm so¸t th«ng qua viÖc cÊp giÊy cho thuª ®Êt vµ qu¶n lý viÖc sö dông ®Êt ®ai, chuyÓn sang kinh doanh theo luËt c«ng ty. + §èi víi vïng ®ång b»ng khuyÕn khÝch c¸c trang tr¹i sö dông Ýt ®Êt nh­ trang tr¹i ch¨n nu«i, n«ng tr¹i chÕ biÕn n«ng s¶n, thùc phÈm, thóc ¨n gia sóc... + Thùc hiÖn miÔn thuÕ thu nhËp ®èi víi thêi gian tèi ®a nÕu chñ trang tr¹i ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh ë nh÷ng ®Þa bµn ®Êt trèng, dåi nói träc, b·i båi, ®©m ph¸ ven biÓn theo nghÞ ®Þnh 51/1999/NDCP, ngµy 18/7/1999 cña Bé tµi chÝnh ®· dù th¶o vµ bæ sung söa ®æi nghÞ ®Þnh sè 30/1998/N D - CP, ngµy 15/3/1998 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo quy ®Þnh ®èi t­¬ng nép thuÕ lµ nh÷ng hé lµm kinh tÕ trang tr¹i ®· s¶n xuÊt kinh doanh æn ®Þnh cã gi¸ trÞ hµng ho¸, cã l·i lín, gi¶m thÊp nhÊt møc thuÕ suÊt ®­îc n«ng d©n ®ång t×nh vµ cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn. 2. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ngo¹i thµnh Hµ Néi. Trong nh÷ng n¨m tíi, ®Ó gãp phÇn ®­a n«ng nghiÖp ngo¹i thµnh Hµ Néi ph¸t triÓn theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ phï hîp víi yªu cÇu cña sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, kinh tÕ ngo¹i thµnh Hµ Néi cÇn ®­îc ph¸t triÓn theo h­íng cô thÓ sau. 2.1. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i cÇn h­íng tíi g¾n kÕt s¶n xuÊt, tiªu thô theo ch­¬ng tr×nh khÐp kÝn. Xu thÕ g¾n chÆt s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cña trang tr¹i lµ xu thÕ phæ biÕn ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Xu thÕ nµy ®· b¾t ®Çu thÓ hiÖn ë mét sè trang tr¹i thuéc mét vµi lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh ë ngo¹i thµnh Hµ Néi. §©y lµ mét xu thÕ tÊt yÕu trong c¸c nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸. N«ng nghiÖp ngo¹i thµnh Hµ Néi tr­íc hÕt c¸c trang tr¹i kh«ng thÓ ®i theo xu thÕ nµy, bëi v× ®Ó ®i lªn s¶n xuÊt hµng ho¸ th× s¶n xuÊt vµ tiªu thô n«ng s¶n phÈm ph¶i g¾n liÒn víi nhau trong mét chu tr×nh ¨n khíp vµ khÐp kÝn chø kh«ng thÓ t¸ch rêi 2 kh©u s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, viÖc tiªu thô ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ngÉu nhiªn hay bÊp bªnh nh­ ë phÇn lín c¸c trang tr¹i ngo¹i thµnh Hµ Néi hiÖn nay. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, nÒn s¶n xuÊt ph¶i ®­îc ®Çu t­ vµ trang bÞ mét hÖ thèng c¬ së vËt chÊt kü thuËt míi ®¶m b¶o cho s¶n phÈm lµm ra cã chÊt l­îng cao vµ æn ®Þnh, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. ®iÒu nµy kh«ng thÓ ®¹t ®­îc ®èi víi kiÓu s¶n phÈm tiÓu n«ng ph©n t¸n mµ chØ cã thÓ ®­îc ®èi víi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt cña kinh tÕ trang tr¹i thùc thô víi quy m« nhÊt ®Þnh vµ møc vèn ®Çu t­ tho¶ ®¸ng. §iÒu nµy ®· b¾t ®Çu ®­îc chøng minh ë mét sè trang tr¹i chuyªn m«n ho¸ cña ngo¹i thµnh Hµ Néi mµ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi c¸c c¬ së bao tiªu thô s¶n phÈm nh­ mét sè trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ ë Minh ChÝ - Sãc S¬n , mét sè trang tr¹i trèng rau s¹ch, trang tr¹i ch¨n nu«i bß s÷a ë Gia l©m vµ c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i gµ c«ng nghiÖp ë huyÖn §«ng Anh. 2.2. C¸c trang tr¹i ngo¹i thµnh Hµ Néi ph¶i ®i vµo khai th¸c thÕ m¹nh mang tÝnh ®Æc thï cña Hµ Néi. Chóng ta ph¶i thõa nhËn r»ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë ngo¹i thµnh Hµ Néi thua kÐm nhiÒu so víi c¸c vïng l©n cËn. Nh÷ng ­u thÕ vÒ cù ly ®Õn thÞ tr­êng néi thµnh sÏ mÊt dÇn cïng víi sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n vµ hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng. Do vËy ®Ò c¹nh tranh ®­îc víi c¸c trang tr¹i ë c¸c vïng l©n cËn trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ tr­êng th× trang tr¹i ngo¹i thµnh Hµ Néi ph¶i ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh theo h­íng khai th¸c c¸c lîi thÕ ®Æc thï cña m×nh. §ã lµ c¸c trang tr¹i ngo¹i thµnh cã thÓ cÇn ph¶i tÝnh ®Õn 2 lîi thÕ c¬ b¶n cña c¸c trang tr¹i ngo¹i « lµ s¶n phÈm ®éc ®¸o vµ chÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc kiÓm so¸t. §©y lµ hai lîi thÕ mµ c¸c vïng kh¸c hä cã thÓ cã ®­îc. VÒ s¶n phÈm ®Æc thï ®éc ®¸o cña Hµ Néi cã thÓ kÓ ®Õn c¸c s¶n phÈm hoa c©y c¶nh, cña c¸c vïng hoa truyÒn thèng vµ mét sè s¶n phÈm ch¨n nu«i ®Æc s¶n... nh÷ng s¶n phÈm ®éc ®¸o nµy cÇn ®­îc khai th¸c tèi ®a. Lîi thÕ thø 2, cã tiÒm n¨ng lín h¬n ®ã lµ lîi thÕ vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm thùc phÈm t­¬i sèng ®­îc kiÓm so¸t. Do yªu cÇu n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ an toµn cuéc sèng, c¸c s¶n phÈm ®­a vµo tiªu thô trªn thÞ tr­êng ph¶i cã chÊt l­îng tèt vµ ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm. §Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu nµy, viÖc s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm ph¶i ®­îc kiÓm so¸t ®Ó ®¶m b¶o tu©n thñ ®Çy ®ñ quy tr×nh kü thuËt phï hîp víi yªu cÇu vÖ sinh vµ an toµn thùc phÈm. §©y chÝnh lµ mét lîi thÕ mµ c¸c chñ trang tr¹i lín ë khu vùc ngo¹i thµnh cã thÓ khai th¸c ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng. 2.3. C¸c trang tr¹i ngo¹i thµnh ph¶i ph¸t triÓn theo h­íng quy m« nhá nh­ng n¨ng lùc s¶n xuÊt lín. VÒ l©u dµi ph¶i thõa nhËn mét thùc tÕ lµ quy m« diÖn tÝch ®Êt cña c¸c trang tr¹i ngo¹i thµnh Hµ Néi sÏ thÊp h¬n c¸c vïng kh¸c. viÖc më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh trong c¸c trang tr¹i ë ®©y theo h­íng më réng diÖn tÝch ruéng ®Êt lµ hÕt søc h¹n chÕ vµ trong nhiÒu tr­ßng hîp lµ kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Do vËy c¸c trang tr¹i ngo¹i thµnh kh«ng cã con ®­êng nµo kh¸c lµ më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh theo chiÒu s©u, tøc lµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh trong ®iÒu kiÖn cã h¹n. §Ó ph¸t triÓn theo h­íng nµy c¸c trang tr¹i ngo¹i thµnh Hµ Néi cÇn ®Çu t­ n©ng cao trang thiÕt bÞ, c¬ së vËt chÊt kü thuËt, c¸c chñ trang tr¹i ph¶i ®­îc trang bÞ nh÷ng kiÕn thøc cÇn thiÕt vÇ kü thuËt vµ tæ chøc, viÖc øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt cÇn ®­îc t¨ng c­êng trong c¸c trang tr¹i, hÖ thèng th«ng tin thÞ tr­êng vµ hÖ thèng tæ chøc tiÕp thÞ cÇn ®­îc ph¸t triÓn vµ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n... chØ tiªu c¬ së ®ã c¸c trang tr¹i míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn s¶n xuÊt lao ®éng theo chiÒu s©u trªn c¬ së n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. 2.4. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ngo¹i thµnh Hµ Néi cÇn g¾n liÒn víi ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c trang tr¹i, t¹o c¬ së cho c¸c trang tr¹i n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. HiÖn nay ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ngo¹i thµnh chñ yÕu ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch riªng rÏ, sù liªn kÕt vµ hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i hÇu nh­ ch­a cã: trong nh÷ng n¨m tíi, víi c¸c h­íng ph¸t triÓn nªu ë trªn ®· n¶y sinh nhu cÇu liªn kÕt vµ hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i. H¬n n÷a sù c¹nh tranh ngµy cµng gia t¨ng trong kinh doanh n«ng nghiÖp còng ®Æt ra yªu cÇu hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i ngo¹i thµnh sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ ¸ch t¾c trong ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh nÕu thiÕu sù liªn kÕt hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i víi nhau. Do vËy, cÇn ph¶i ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn kÕt, hîp t¸c ®a d¹ng gi÷a c¸c trang tr¹i tuú theo ®iÒu kiÖn tõng vïng vµ ®Æc biÖt ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i. CÇn l­u ý r»ng sù liªn kÕt, hîp t¸c ë ®©y lµ hoµn toµn tù nguyÖn vµ do b¶n th©n c¸c trang tr¹i tù quyÕt ®Þnh, sù t¸c ®éng cña phÝa c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc ë ®Þa ph­¬ng chØ lµ sù h­íng dÉn vµ hç trî vÒ mét sè ®iÒu kiÖn nµo ®ã, tuyÖt ®èi tr¸nh sù chØ ®¹o gß Ðp cña c¬ chÕ cò tr­íc ®©y. §Ó ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn kÕt, hîp t¸c gi÷a c¸c trang tr¹i, ngoµi viÖc h­íng dÉn cßn cã sù trî gióp nhÊt ®Þnh vÒ kü thuËt, tÝn dông... ®Ó thóc ®Èy c¸c h×nh thøc liªn kÕt hîp t¸c ra ®êi. 2.5. KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trªn c¸c lÜnh vùc trång trät, ch¨n nu«i, thuû s¶n, nghÒ rõng vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tËp trang tr¹i trong ®ã trang tr¹i gia ®×nh lµ chñ yÕu. II. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ngo¹i thµnh Hµ Néi. 1. Gi¶i ph¸p vÒ ®Êt ®ai. CÇn ®­îc tiÕp tôc viÖc giao ®Êt n«ng nghiÖp theo nghÞ ®Þnh 64/CP (1994) cña chÝnh phñ vµ giao ®Êt L©m nghiÖp theo nghÞ ®Þnh 02/CP (1994) ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho n«ng d©n, chñ trang tr¹i yªn t©m ®Çu t­ s¶n xuÊt, thóc ®Èy qu¸ tr×nh tËp trung tËp trung ®Êt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Do ®iÒu kiÖn chËm cã quy ho¹ch chi tiÕt x©y dùng thñ ®«, cho nªn viÖc giao ®Êt vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt bÞ kÐo dµi, lµm cho bµ con n«ng d©n kh«ng yªn t©m s¶n xuÊt. §Õn nay quy ho¹ch tæng thÓ ®· ®­îc phª chuÈn, quy ho¹ch chi tiÕt trªn c¬ b¶n ®· hoµn thµnh, ë n¬i nµo cã ®ñ ®iÒu kiÖn giao ®Êt th× khÈn tr­¬ng viÖc giao ®Êt vµ cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt kÞp thêi cho c¸c hé n«ng d©n. Trªn c¬ së ®ã c¸c hé n«ng d©n míi m¹nh d¹n ®Çu t­ ph¸t triÓn ch¨n nu«i, x©y dùng hÖ thèng chuång tr¹i, x©y dùng khu vùc l¸n tr¹i ®Ó b¶o vÖ, tr«ng nom vËt nu«i. X©y dùng c¬ së vËt chÊt vµ kÕt cÊu h¹ tÇng cho c¸c trang tr¹i. §èi víi huyÖn Sãc S¬n diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ch­a sö dông t­¬ng ®èi lín víi 2436 ha n»m ë 9 x· phÝa B¨c, x· Minh TrÝ cßn 32,72% tæng quü ®Êt cña x·, x· B¾c S¬n cßn 23,89%; x· Hång Kú cßn 17,15%... cã kh¶ n¨ng khai ph¸ cÇn giao ®Êt cho hé n«ng d©n tuú theo quü ®Êt cô thÓ mµ giao ®Êt theo møc tèi ®a. Kh«ng nªn xÐ lÎ quü ®Êt mµ møc tèi thiÓu ®Êt ®åi träc ®­îc giao ph¶i tõ 2 ha trë lªn sö dông cã hiÖu qu¶. NÕu nhiÒu hé cã nhu cÇu nh­ng quü ®Êt kh«ng ®¸p øng ®­îc th× cÇn nghiªn cøu vµ kiÕm gi¶i ph¸p thÝch hîp nh­ thuª ®Êt, ®Êu thÇu cã thêi h¹n. 2. Gi¶i ph¸p vÒ vèn. HÇu hÕt nh÷ng hé n«ng d©n ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i hiÖn nay ®ang cã nhu cÇu vÒ vèn. Qua ®iÒu tra cho thÊy sè vèn míi ®¸p øng ®­îc trªn 50% nhu cÇu cña c¸c chñ trang tr¹i. Nh×n chung nh÷ng hé n«ng d©n ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ nh÷ng hé cã nguån vèn tù cã t­¬ng ®èi lín vµ nhÊt lµ nh÷ng ng­êi tõ néi thµnh cã ý chÝ lµm giµu b»ng kinh tÕ trang tr¹i lµ nh÷ng ng­êi nhiÒu vèn. Tuy nhiªn vèn tù cã ch­a ®ñ ®¶m b¶o ®Ó ph¸t triÓn trang tr¹i víi quy m« lín mµ ngoµi vèn tù cã c¸c tang tr¹i cÇn vay thªm ®Ó bæ xung vèn cho c¸c trang tr¹i ®­îc ho¹t ®éng ®­îc thuËn lîi vµ cã hiÖu qu¶. HiÖn nay c¸c trang tr¹i vay vèn chñ yÕu tõ nh÷ng ng­êi th©n. Sù hç trî cña Nhµ n­íc cßn h¹n chÕ ch­a ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c trang tr¹i. CÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c trang tr¹i vay vèn mét c¸ch thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn c¬ chÕ cho c¸c chñ trang tr¹i vay theo dù ¸n ®Çu t­ ®· ®­îc c¸c cÊp thÈm quyÒn phª duyÖt. Thêi gian vay vèn ph¶i phï hîp víi chu kú kinh doanh cña tõng lo¹i c©y, con. Nhµ n­íc cÇn t¨ng thªm vèn ®µu t­ cho vay trung h¹n vµ dµi h¹n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kinh tÕ trang tr¹i. Nhµ n­íc cÇn hç trî mét phÇn nh­ trî gióp kü thuËt, huy ®éng nguån lùc c¸c trang tr¹i víi ph­¬ng ch©m nhµ n­íc vµ nh©n d©n cïng lµm. VÒ chÝnh s¸ch tÝn dông ph¶i ®­îc ­u ®·i víi kinh tÕ trang tr¹i, nªn t¨ng vèn c«ng khai, b×nh d¼ng hîp ph¸p. 3. Gi¶i ph¸p vÒ lao ®éng. §Ó ®¶m b¶o ho¹t ®éng cña s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i, nguån lao ®éng cã vai trß hÕt søc to lín, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cïng víi xu h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, lùc l­îng lao ®éng ë kinh tÕ trang tr¹i gåm sè l­îng vµ c¶ chÊt l­îng cña c¶ c¸c thµnh viªn trang tr¹i vµ lao ®éng lµm thuª. Trong c¸c trang tr¹i, cã trang tr¹i sö dông lao ®éng gia ®×nh lµ chÝnh, cã trang tr¹i ph¶i thuª lao ®éng thêi vô hoÆc thuª lao ®éng th­êng xuyªn tõ 1-2 lao ®éng vµ cã trang tr¹i thuª lao ®éng lµ chñ yÕu. Nªn viÖc thuª m­ín lao ®éng ë c¸c trang tr¹i cÇn ®­îc xem nã lµ c«ng viÖc b×nh th­êng. C¸c trang tr¹i thuª lao ®éng chÝnh lµ gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, thu hót lao ®éng nhµn rçi vµo s¶n xuÊt, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. HiÖn nay viÖc thuª lao ®éng th«ng qua tho¶ thuËn miÖng kh«ng chØ ®èi víi lao ®éng thêi vô mµ c¶ lao ®éng th­êng xuyªn. TiÕn tíi cÇn h­íng dÉn c¸c trang tr¹i ký kÕt hîp ®ång lao ®éng tr­íc hÕt lµ lao ®éng th­êng xuyªn. CÇn sím ban hµnh quy chÕ sö dông lao ®éng vµ cã ký kÕt hîp ®ång gi÷a chñ trang tr¹i víi ng­êi lao ®éng lµm thuª nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi hîp ph¸p cña ng­êi lao ®éng vµ ng­êi thuª m­ín lao ®éng. Trong khi ch­a cã quy chÕ sö dông lao ®éng thuª m­ín, c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña Hµ Néi cÇn cã sù nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt h­íng gi¶i quyÕt tr­íc m¾t ®Î ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi lao ®éng lµm thuª, nhÊt lµ tr¸ch nhiÖm chñ trang tr¹i b¶o hé lao ®éng khi gÆp tai n¹n rñi ro trong lóc lµm viÖc. ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng c¸c cÊp cã tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn c¸c chñ trang tr¹i thùc hiÖn tèt bé luËt lao ®éng, ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng hµnh vi thiÕu lµnh m¹nh trong viÖc sö dông lao ®éng cña c¸c chñ trang tr¹i. 4. Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn. HiÖn nay trªn c¸c vïng cña c¶ n­íc ®ang h×nh thµnh vïng nguyªn liÖu tËp trung. Trong c¸c vïng ®ã h¹t nh©n trung t©m lµ hÖ thèng c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn (gåm s¬ chÕ vµ tinh chÕ). C¸c nhµ m¸y ®· gãp phÇn æn ®Þnh thÞ tr­êng, æn ®Þnh vïng nguyªn liÖu. Tuy nhiªn c«ng nghiÖp chÕ biÕn míi chØ chó träng ë s¶n phÈm cao su, cµ phª, h¹t ®iÒu... mµ ch­a quan t©m ®Õn viÖc chÕ biÕn rau qu¶. Trong khi c¸c trang tr¹i ngo¹i thµnh Hµ Néi phÇn lín s¶n xuÊt thùc phÈm, nh÷ng lo¹i vËt t­ ®Çu vµo nh­ gièng hoa, gièng rau, gièng qu¶ c¸c lo¹i, gièng v¹t nu«i... Nhµ n­íc cÇn n¾m c©y, con gièng qu¶ cã chÊt l­îng cao vµ gi¸ b¸n æn ®Þnh ®Ó hç trî c¸c trang tr¹i vµ c¸c yÕu tè ®Çu vµo kh¸c ®¶m b¶o ®ñ sè l­îng vµ chÊt l­îng còng nh­ gi¸ c¶ hîp lý vµ cung øng kÞp thêi vô. §èi víi ch¨n nu«i yªu cÇu nguån thøc ¨n rÊt lín vÒ sè l­îng, chÊt l­îng thøc ¨n vµ gi¸ c¶. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y nguån thøc ¨n phÇn lín c¸c C«ng ty liªn doanh n­íc ngoµi chi phèi sè l­îng chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ thøc ¨n. Nh×n chung chi phÝ c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho n«ng nghiÖp cã xu h­íng t¨ng lªn nh­ng s¶n phÈm ®Çu ra ®ang bÞ ¸ch t¾c vµ khã tiªu thô s¶n phÈm. Khi c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt ra víi mét l­îng n«ng s¶n hµng ho¸ lín nh­ng ph­¬ng thøc tiªu thô s¶n phÈm theo kiÓu s¶n xuÊt lín, nªn ®ßi hái c¸c trang tr¹i chÕ biÕn s¶n phÈm ch¨n nu«i ph¶i cã c«ng nghÖ phï hîp ®¸p øng thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy cÇn cã sù t¸c ®éng vµ hç trî cña nhµ n­íc. Nhµ n­íc nªn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu sau ®Ó gióp cho trang tr¹i tiªu thô ®­îc s¶n phÈm, h¹n chÕ ®­îc thua thiÖt do gi¸ xuèng thÊp vµ ø ®äng s¶n phÈm. - Tæ chøc h×nh thµnh c¸c hîp t¸c x· tiªu thô, dÞch vô cung øng vËt t­, thùc hiÖn liªn kÕt, liªn doanh c¸c trang tr¹i trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm. - C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc h×nh thµnh c¸c m¹ng l­íi mua b¸n trùc tiÕp s¶n phÈm ®Õn tõng trang tr¹i, h¹n chÕ t­ th­¬ng Ðp gi¸ s¶n phÈm. - Nhµ n­íc cho phÐp mét sè trang tr¹i lín cã ®iÒu kiÖn vÒ vèn, cã kinh nghiÖm kinh doanh th­¬ng nghiÖp ®­îc trùc tiÕp xuÊt khÈu s¶n phÈm cña hä ®ång thêi mua gom s¶n phÈm tõ nh÷ng trang tr¹i kh¸c vµ d©n chóng trong vïng. 5. Gi¶i ph¸p vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ. Ngµy nay khoa häc c«ng nghÖ trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp n©ng cao hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt lao ®éng. Khoa häc vµ c«ng nghÖ ë ®©y ®­îc hiÓu c¶ vÒ trong s¶n xuÊt vµ gièng c©y trång, vËt nu«i. §©y lµ mét yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi s¶n xuÊt, n«ng l©m ng­ ngiÖp cña kinh tÕ trang tr¹i cã tû suÊt hµng ho¸ lín h¬n h¼n hé n«ng d©n. §Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy Nhµ n­íc cÇn: - KhuyÕn khÝch nghiªn cøu, triÓn khai øng dông nhiÒu tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m kh¾c phôc môc tiªu chiÕn l­îc xuÊt khÈu cña ®Êt n­íc. - KhuyÕn khÝch hé, trang tr¹i sö dông m¸y mãc, gi¶m nhÑ søc lao ®éng, søc ng­êi t¨ng chÊt l­îng h¹ gi¸ thµnh b»ng c¸ch nh­: mua tr¶ gãp kh«ng l·i hoÆc ®­îc nhµ n­íc trî gi¸ tuú theo tõng lo¹i m¸y mãc, c«ng cô. 6. Gi¶i ph¸p vÒ ®Çu t­ x©y dùng, hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n. Theo nguyªn lý chung, ë ®©u cã ®­êng giao th«ng thuËn lîi, cã ®iÖn ph¸t triÓn th× ë ®ã kinh tÕ ph¸t triÓn. Do nguån vèn cã h¹n cho nªn tr­íc m¾t cÇn lùa chän ®Çu t­ x©y dùng c¸c trung t©m, côm kinh tÕ - v¨n ho¸ cña tõng huyÖn, ­u tiªn huyÖn khã kh¨n tr­íc. C¸c côm kinh tÕ v¨n ho¸ nµy gåm 2 - 4 x· gÇn nhau ®­îc ®Çu t­ x©y dùng hoµn chØnh c¸c c«ng tr×nh nh­ ®­êng giao th«ng, ®iÖn sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt, n­íc s¹ch, chî n«ng th«n, tr­êng häc tr¹m x¸... C¸c côm v¨n ho¸ kinh tÕ nµy lµ sù khëi ®iÓm thùc hiÖn ®« thÞ ho¸ nµy lµ sù khëi ®Çu cña ®« thÞ ho¸ n«ng th«n. MÆt kh¸c c¸c trung t©m nµy cßn lµ thÞ tr­êng g¾n víi ng­êi s¶n xuÊt víi ng­êi tiªu dïng, g¾n thÞ tr­êng khu vùc víi thÞ tr­êng bªn ngoµi. Cïng víi viÖc x©y dùng c¸c côm kinh tÕ v¨n ho¸, cÇn hç trî n©ng cÊp vµ hoµn thiÖn c¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng liªn th«n, liªn x·. Sù hç trî, gióp ®ì cña Nhµ n­íc cã tÝnh chÊt khëi ®Çu trªn c¬ së ®ã tËp trung huy ®éng nguån néi lùc, nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n. 7. N©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cho chñ trang tr¹i. Nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng - l©m - ng­ nghiÖp ph¸t triÓn cao h¬n h¼n kinh tÕ hé, sù ph¸t triÓn cña nã g¾n chÆt víi sù ph¸t triÓn cña khu vùc n«ng th«n. Tuy nhiªn ®Ò cËp ®Õn sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp ®Õn bµn tay khèi ãc cña ng­êi chñ trang tr¹i, nã ®ßi hái ng­êi chñ trang tr¹i ph¶i cã mét sù nhËn thøc s©u s¾c, mét tÇm nh×n chiÕn l­îc ®èi víi tõng b­íc ph¸t triÓn cña trang tr¹i. Bªn c¹nh ®ã còng ph¶i ®Ò cËp ®Õn vai trß cña ng­êi lao ®éng trong s¶n xuÊt cña trang tr¹i nãi riªng vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung. Thùc tÕ cho thÊy tr×nh ®é d©n trÝ cña ng­êi d©n ë vïng n«ng th«n th­êng thÊp h¬n vïng thµnh thÞ bëi phÇn lín ng­êi d©n kh«ng cã ®iÒu kiÖn häc tËp. §iÒu ®ã ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn sù nh×n nhËn vÊn ®Ò ph¸t triÓn kinh tÕ v¨n ho¸ x· héi ë khu vùc n«ng th«n. VËy nhµ n­íc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch hç trî tÝch cùc cho viÖc n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ ë vïng n«ng th«n, ®èi víi chñ trang tr¹i ph¶i n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n cho hä b»ng c¸ch: h×nh thµnh c¸c líp häc h­íng dÉn chñ trang tr¹i vÒ kü thuËt s¶n xuÊt n«ng - l©m - ng­ nghiÖp, kÕt hîp víi hÖ thèng truyÒn thanh truyÒn h×nh më c¸c líp ®µo t¹o tõ xa vÒ viÖc t×m hiÓu thÞ tr­êng, vÒ h­íng dÉn thùc hiÖn hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch, chñ tr­¬ng cña nhµ n­íc trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy ch¾c ch¾n trang tr¹i sÏ cã b­íc ph¸t triÓn cao h¬n. 8. Gi¶i ph¸p vÒ thuÕ. ChÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi lÜnh vùc n«ng nghiÖp nãi chung, kinh tÕ trang tr¹i nãi riªng nÕu ®­îc quy ®Þnh hîp lý sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ kÝch thÝch c¸c trang tr¹i ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. - Gi¶m møc thuÕ tõ 10% xuèng cßn 3% ®Ó h¹n chÕ chuyÓn nh­îng kh«ng lµm thñ tôc ë c¸c c¬ quan nhµ n­¬c chÝnh s¸ch cã thÈm quyÒn. - §èi víi c¸c trang tr¹i thuª ®Êt v­ît h¹n ®iÒn: ®Ò nghÞ nhµ n­íc miÔn toµn bé tiÒn thuÕ ®Êt ë nh÷ng vïng khã kh¨n, gi¶m møc tiÒn thuª ®Êt ë c¸c vïng kh¸c v× møc tr¶ tiÒn thuª ®Êt hiÖn thêi cao. Theo quy ®Þnh c¸c trang tr¹i tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh qua h×nh thøc chÕ biÕn ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo thuÕ suÊt 10%. §Ó khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng th«n, ®Ò nghÞ gi÷ møc thuÕ suÊt ®èi víi c¸c trang tr¹i ph¸t triÓn s¶n xuÊt cã g¾n víi chÕ biÕn nh­ møc doanh thu 1 - 2% tr­íc ®©y. 9. Gi¶ ph¸p vÒ chÕ biÕn s¶n phÈm. HiÖn nay ë ngo¹i thµnh Hµ Néi còng nh­ ë nhiÒu n¬i kh¸c tuyÖt ®¹i bé phËn n«ng s¶n ch­a ®­îc s¬ chÕ hay chÕ biÕn tr­íc khi ®­a ra thÞ tr­êng tiªu thô. Kü thuËt b¶o qu¶n trong c¸c n«ng hé vµ trang tr¹i còng th« s¬ nhiÒu lo¹i s¶n phÈm gi¶m chÊt l­îng rÊt nhiÒu sau khi thu ho¹ch bëi v× ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm n«ng nghiÖp lµ mau ­¬n, chãng thèi. Do ®ã lµm gi¶m ®¸ng kÓ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i. Trong nh÷ng n¨m tíi cïng víi sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt cña c¸c trang tr¹i vµ sù n©ng cao nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng th× yªu cÇu chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n n«ng s¶n cµng trë nªn cÇn thiÕt. Do vËy trong nh÷ng n¨m tíi Hµ Néi cÇn chó träng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp s¬ chÕ vµ chÕ biÕn n«ng s¶n phÈm. MÆt kh¸c cÇn chó träng vÊn ®Ò b¶o qu¶n n«ng s¶n vµ h¹n chÕ hao hôt s¶n phÈm sau khi thu ho¹ch ë c¸c trang tr¹i. CÇn cã sù liªn kÕt chÆt chÏ tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng vµ c¸c trang tr¹i. Nhµ n­íc ph¶i h×nh thµnh nh÷ng trung t©m kiÓm dÞch thuèc b¶o vÖ thùc vËt, kiÓm tra thøc ¨n gia sóc, gia cÇm... bªn c¹nh ®ã ph¶i cã hÖ thèng luËt ph¸p ®ång bé, hoµn chØnh vµ nghiªm minh ®Ó xÐt xö nh÷ng kÎ cè t×nh lµm tr¸i ph¸p luËt t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi chñ trang tr¹i yªn t©m s¶n xuÊt. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i lµ biÓu hiÖn cña m« h×nh míi n¶y sinh trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. Nã mang tÝnh quy luËt chuyÓn tõ s¶n xuÊt tù cung, tù cÊp cña gia ®×nh sang s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸ quy m« lín cña trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh Hµ Néi mÆc dï míi ra ®êi nh­ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· cã b­íc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh vÒ sè l­îng, ph­¬ng thøc s¶n xuÊt. Qua kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy kinh tÕ trang tr¹i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë ngo¹i thµnh Hµ Néi víi nhiÒu lo¹i h×nh vµ quy m« kh¸c nhau. Do ®Þa h×nh vµ ®Æc ®iÓm cña tõng huyÖn kh¸c nhau nªn lo¹i h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë tõng huyÖn còng kh¸c nhau. ë huyÖn Thanh Tr× th× ph¸t triÓn chñ yÕu lµ trang tr¹i thuû s¶n, cßn huyÖn Sãc S¬n do ®Þa bµn huyÖn cã nhiÒu ®åi nói cho nªn lo¹i h×nh ph¸t triÓn trang tr¹i chñ yÕu lµ trang tr¹i l©m nghiÖp vµ trång c©y ¨n qu¶. VÒ lo¹i h×nh ph¸t triÓn ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh chñ yÕu lµ m« h×nh trang tr¹i gia ®×nh, song trªn thùc tÕ lµ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ kh¸ cao. Doanh thu b×nh qu©n mét trang tr¹i ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh Hµ Néi 167,7 triÖu ®ång vµ thu nhËp b×nh qu©n ®¹t 73,58 triÖu ®ång. Song vÉn ch­a ®Çu t­ dóng møc vµ cßn mét sè h¹n chÕ lµm ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i. Trong thêi gian tíi ®Ó kinh tÕ trang tr¹i ë ngo¹i thµnh Hµ Néi còng nh­ trong ph¹m vi c¶ n­íc tiÕp tôc ph¸t triÓn em cã mét sè kiÕn nghÞ sau: - §Êt ®ai: nh÷ng vïng ®Êt trèng ®åi nói träc, ®Êt hoang ho¸ ven s«ng, ven biÓn nh÷ng n¨m tr­íc m¾t kh«ng nªn ¸p dông møc h¹n ®iÒn. - TiÕp tôc quy ho¹ch nh÷ng vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung quy m« lín tõ ®ã cã chÝnh s¸ch ®Çu t­, hç trî ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng - l©m - thuû s¶n víi quy m« phï hîp còng nh­ ­u tiªn ®Çu t­ x©y dùng hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n. - Hç trî cho n«ng d©n ¸p dông c¸c m¸y mãc vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp d­íi h×nh thøc trî gi¸, vay kh«ng l·i, tr¶ gãp kh«ng l·i. - T¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hîp t¸c h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®Ó lµm tèt dÞch vô ®Çu vµo, ®Çu ra trªn c¬ së ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hé ®i vµo s¶n xuÊt chuyªn m«n ho¸. - Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét vÊn ®Ò míi vµ lín do kinh phÝ, thêi gian, lùc l­îng cã h¹n nªn kÕt qu¶ cßn nhiÒu h¹n chÕ, ®Ò nghÞ tiÕp tôc nghiªn cøu tæng kÕt trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o. 1. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. NXB chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi n¨m 2000. 2. Chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ tiÕp tôc ®æi míi vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp - n«ng th«n. NXB n«ng th«n, NXB n«ng nghiÖp Hµ Néi 1993. 3. Kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh trªn thÕ giíi vµ Ch©u ¸ NXB thèng kª - Hµ Néi 1993. 4. Trang tr¹i gia ®×nh ë ViÖt Nam vµ thÕ giíi. NXB ChÝnh trÞ quèc gia - Hµ Néi 1995. 5. Ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n NXB Khoa häc x· héi - Hµ Néi 1997. 6. B¸o c¸o thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ngo¹i thµnh Hµ Néi 1999. 7. Mét sè b¸o c¸o cña Së n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë ngo¹i thµnh Hµ Néi. 8. Gi¸o tr×nh kinh tÕ n«ng nghiÖp. NXB n«ng nghiÖp - Hµ Néi 1996. Ngoµi ra ®Ò tµi cßn sö dông mét sè t¹p chÝ vµ b¸o nh­: - T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ. - T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn. - T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o. - T¹p chÝ kinh tÕ n«ng nghiÖp. - B¸o N«ng nghiÖp ViÖt Nam. Môc lôc ._.