Thực trạng và giải pháp nhằm mở rộng và nâng cao nghiệp vụ hối đoái hoán đổi tại các NHTM Việt Nam

Môc lôc Lêi më ®Çu Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi 1 I. Giíi thiÖu chung vÒ thÞ tr­êng ngo¹i hèi 1 1. Kh¸i niÖm thÞ tr­êng ngo¹i hèi 1 2. Chøc n¨ng thÞ tr­êng ngo¹i hèi 2 3. C¸c nghiÖp vô c¬ b¶n trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi 3 II. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi 5 1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm 5 2. Sù ra ®êi vµ vai trß nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi 6 3. Qui tr×nh vµ m« h×nh giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi 8 4. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tØ gi¸ trong giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi 10 5. Chñ thÓ tham gia giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi 15 6. øng dông cña giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi 16 7. Nh÷ng h¹n chÕ cña giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi 24 8. Thùc tr¹ng sö dông giao dÞch ho¸n ®æi trªn thÕ giíi 26 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi ë ViÖt Nam 31 I.Bèi c¶nh thÞ tr­êng tµi chÝnh -tiÒn tÖ thÕ giíi vµ trong n­íc 31 1. §Æc tr­ng thÞ tr­êng tµi chÝnh trªn thÕ giíi 31 2. §Æc tr­ng thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam thêi gian qua 34 II. Sù cÇn thiÕt ra ®êi vµ ph¸t triÓn nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi ë ViÖt Nam - C¸c qui ®Þnh ph¸p lÝ cã liªn quan 41 1. Sù cÇn thiÕt ra ®êi vµ ph¸t triÓn nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi t¹i ViÖt Nam 41 2. C¸c qui ®Þnh ph¸p lÝ vÒ nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi ë ViÖt Nam 44 III. Thùc tr¹ng nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi t¹i ViÖt Nam 50 1. Tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ cña c¸c NHTM ViÖt Nam 50 2. Thùc tr¹ng tiÕn hµnh nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi cña c¸c NHTM 52 3. §¸nh gi¸ tæng qu¸t vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi ë c¸c NHTM ViÖt Nam. 62 4. Tån t¹i vµ nguyªn nh©n 64 Ch­¬ng III : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi ë C¸c NHTM ViÖt Nam 72 I.C¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi c¸c NHTM ViÖt Nam trong thêi k× míi 72 1. Trªn lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi 72 2. Trªn ph­¬ng diÖn kÜ thuËt nghiÖp vô 77 II. C¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi t¹i VN 80 1. §èi víi Ng©n hµng Nhµ n­íc 80 2. C¸c gi¶i ph¸p vÒ phÝa Ng©n hµng th­¬ng m¹i 85 KÕt luËn C¸c phô lôc Tµi liÖu tham kh¶o  Lêi më ®Çu ThÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam tuy ®· ®­îc h×nh thµnh song cßn ë møc s¬ khai vµ ch­a ph¸t triÓn , nh÷ng nhËn thøc vµ hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc nµy cßn nhiÒu h¹n chÕ, kh«ng chØ trong d©n c­ nãi chung mµ ngay c¶ ®èi víi nhiÒu c¸n bé ng©n hµng nãi riªng. C¸c nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi cßn nghÌo nµn, ®¹i ®a sè c¸c NH chØ tiÕn hµnh nghiÖp vô giao ngay phôc vô kh¸ch hµng trong viÖc thanh to¸n vµ kinh doanh tiÒn göi trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ch­a kinh doanh ngo¹i tÖ kiÕm lêi mét c¸ch thùc sù vµ ch­a chó träng ®Õn viÖc phßng ngõa rñi ro th«ng qua c¸c c«ng cô ngo¹i hèi ph¸i sinh nh­ hîp ®ång k× h¹n vµ hîp ®ång ho¸n ®æi . Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña ViÖt Nam, kinh doanh ngo¹i hèi lµ mét lÜnh vùc võa mang tÝnh míi mÎ , võa phøc t¹p, chøa ®ùng nhiÒu th¸ch thøc ®èi víi c¸c NHTM . Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã còng t¹o ra c¬ héi kinh doanh mang l¹i nhiÒu lîi nhuËn cho NH vµ kÝch thÝch thÞ tr­êng ngo¹i hèi lín m¹nh vµ s«i ®éng h¬n . Trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi quèc tÕ , c¸c nghiÖp vô kinh doanh ®· ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é cao, ngoµi giao dÞch giao ngay cßn bao gåm: - Giao dÞch k× h¹n Giao dÞch t­¬ng lai Giao dÞch ho¸n ®æi Giao dÞch quyÒn chän. Trong ®ã giao dÞch ho¸n ®æi ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô chuyªn nghiÖp trong viÖc phßng ngõa rñi ro tØ gi¸ còng nh­ kinh doanh ngo¹i hèi kiÕm lêi .T¹i ViÖt Nam, do thÞ tr­êng ngo¹i hèi ch­a hoµn thiÖn vµ cßn kÐm ph¸t triÓn cho nªn c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh trªn thÞ tr­êng rÊt h¹n chÕ vµ chËt hÑp . C¸c c«ng cô ngo¹i hèi ph¸i sinh nh­ giao dÞch ho¸n ®æi tuy ®· ®­îc sö dông nh­ng rÊt Ýt vµ hiÖu qu¶ kh«ng cao, c¸c NHTM chØ sö dông nã víi t­ c¸ch lµ mét biÖn ph¸p mang tÝnh t¹m thêi víi NHNN khi qu¸ thiÕu vèn VND. MÆc dï kh«ng thÓ phñ nhËn r»ng, nghiÖp vô nµy mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho c¸c chñ thÓ kh¸c nhau trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi , ®Æc biÖt phï hîp trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam hiÖn nay khi mµ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh XNK ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn , c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­, tÝn dông ngµy mét khëi s¾c . ViÖc sö dông mét c«ng cô phßng ngõa rñi ro tØ gi¸, b¶o ®¶m an toµn vèn mÆt kh¸c cã thÓ xö lÝ tr¹ng th¸i luång tiÒn , gia t¨ng vèn ng¾n h¹n t¹m thêi mµ kh«ng lµm gia t¨ng nh÷ng rñi ro kÌm theo nh­ ho¸n ®æi ngo¹i hèi lµ hÕt søc cÇn thiÕt . Tõ nh÷ng lÝ do trªn , em chän ®Ò tµi “ Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p nh»m më réng vµ n©ng cao nghiÖp vô hèi ®o¸i ho¸n ®æi t¹i c¸c NHTM ViÖt Nam ”. §©y lµ lo¹i h×nh giao dÞch ngo¹i hèi ®ang ph¸t triÓn m¹nh trªn thÕ giíi , chiÕm ­u thÕ h¬n so víi c¸c c«ng cô phßng ngõa rñi ro kh¸c nh­ tu¬ng lai vµ quyÒn chän. Song t¹i ViÖt Nam , ®©y cßn lµ mét nghiÖp vô kh¸ míi mÎ. NHNN ®· ra quyÕt ®Þnh cho phÐp c¸c NHTM, ®­îc phÐp tiÕn hµnh giao dÞch ho¸n ®æi víi nhau vµ víi kh¸ch hµng còng nh­ lµ tiÕn hµnh víi NHNN . Tuy nhiªn thùc tÕ qu¸ tr×nh tiÕn hµnh giao dÞch cßn nhiÒu yÕu kÐm . Do ®ã, trong kho¸ luËn em xin ®Ò cËp ®Õn nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®ã , ®ång thêi còng ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m gãp phÇn më réng ph¹m vi øng dông cña nghiÖp vô nµy trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam . Cã thÓ nãi ®©y sÏ lµ c¸i ®µ cho viÖc tiÕp tôc ¸p dông c¸c nghiÖp vô ngo¹i hèi ph¸i sinh cßn l¹i nh­ : t­¬ng lai vµ quyÒn chän, tiÕn tíi vËn dông ®ñ 5 lo¹i giao dÞch c¬ b¶n, nh»m t¨ng c­êng tÝnh s«i ®éng vµ hoµn thiÖn cho thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam. Nh©n ®©y em xin c¶m ¬n khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho em ®­îc nghiªn cøu ®Ò tµi vµ ®Æc biÖt c¶m ¬n c« Lª ThÞ Thanh , nguêi ®· nhiÖt t×nh h­íng dÉn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh kho¸ luËn nµy ./. Ch­¬ng I : Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi I . Giíi thiÖu chung vÒ thÞ truêng ngo¹i hèi 1. Kh¸i niÖm thÞ tr­êng ngo¹i hèi 1.1. §Þnh nghÜa Th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· ®­îc h×nh thµnh tõ l©u vµ ngµy cµng ph¸t triÓn, thùc tÕ cho thÊy th­¬ng m¹i quèc tÕ lu«n ®ãng vai trß quan träng trong t¨ng tr­ëng kinh tÕ , c¸c n­íc cã tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao ®Òu lµ c¸c quèc gia cã nÒn ngo¹i th­¬ng n¨ng ®éng . §Ó kÕt thóc mét chu tr×nh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i, ph¶i cã sù tham gia cña tiÒn tÖ ®ãng vai trß thanh to¸n trong quan hÖ trao ®æi nµy. Trªn thÕ giíi tån t¹i nhiÒu ®ång tiÒn kh¸c nhau , mçi ®ång tiÒn cã søc mua vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n riªng tuú thuéc vµo t×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña n­íc ®ã . Tuy nhiªn c¸c ®ång tiÒn nµy vÉn vËn ®éng n»m trong hÖ thèng tµi chÝnh thèng nhÊt . Ngµy nay qu¸ tr×nh trao ®æi hµng ho¸ kh«ng chØ dõng l¹i ë ph¹m vi mét quèc gia mµ trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi, tÊt yÕu dÉn ®Õn sù cÇn thiÕt ph¶i cã ho¹t ®éng mua b¸n gi÷a c¸c ®ång tiÒn víi nhau . Tr­íc hÕt lµ ®Ó phôc vô cho viÖc thanh to¸n, chu chuyÓn tiÒn tÖ gi÷a c¸c ph¸p nh©n vµ thÓ nh©n ë c¸c n­íc, sau ®ã lµ c¸c ho¹t ®éng du lÞch , ®Çu t­ quèc tÕ , quan hÖ tÝn dông quèc tÕ, dÇn h×nh thµnh nªn thÞ tr­êng kinh doanh trao ®æi ngo¹i tÖ. Cã thÓ nãi thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ n¬i trao ®æi mua b¸n c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau th«ng qua biÕn ®éng gi÷a cung vµ cÇu vÒ ngo¹i tÖ nh»m tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ. T¹i ®©y c¸c c¸ nh©n vµ ph¸p nh©n tiÕn hµnh mua hoÆc b¸n c¸c ngo¹i tÖ qua ng©n hµng hoÆc ng­êi m«i giíi. Th«ng qua ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi cho phÐp chuyÓn ®æi ®­îc søc mua tÝnh b»ng ®ång tiÒn cña n­íc nµy sang ®ång tiÒn cña n­íc kh¸c . Tãm l¹i thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®­îc ®Þnh nghÜa lµ n¬i mµ ë ®ã x¶y ra viÖc mua b¸n , trao ®æi ngo¹i hèi , trong ®ã chñ yÕu lµ trao ®æi, mua b¸n ngo¹i tÖ vµ c¸c ph­¬ng tiÖn thanh to¸n quèc tÕ. 1.2.§Æc ®iÓm cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi ThÞ tr­êng ngo¹i hèi kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tËp trung ë mét vÞ trÝ ®Þa lý h÷u h×nh nhÊt ®Þnh . §©y còng lµ thÞ tr­êng mang tÝnh toµn cÇu víi thêi l­îng giao dÞch 24 giê / 24 giê, c¸c nhãm thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng duy tr× quan hÖ liªn tôc víi nhau th«ng qua ®iÖn tho¹i , m¹ng vi tÝnh , telex vµ fax . Th«ng tin ®­îc truyÒn ®i nhanh vµ hiÖu qu¶ , cho nªn tuy c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng ë rÊt xa nhau nh­ng hä vÉn cã c¶m gi¸c ®ang cïng ho¹t ®éng ë d­íi mét m¸i nhµ chung , chÝnh v× ®Æc tÝnh nµy nªn c¸c tØ gi¸ ®­îc yÕt trªn c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau nh­ng hÇu nh­ vÉn thèng nhÊt vµ ®é chªnh lÖch kh«ng ®¸ng kÓ . Trung t©m cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ thÞ tr­êng liªn ng©n hµng (Interbank) víi c¸c thµnh viªn chñ yÕu lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i , c¸c nhµ m«i giíi ngo¹i hèi vµ c¸c ng©n hµng trung ­¬ng . Doanh sè giao dÞch trªn Interbank chiÕm tíi 85% tæng doanh sè giao dÞch ngo¹i hèi toµn cÇu. §©y lµ thÞ tr­êng rÊt nh¹y c¶m víi c¸c sù kiÖn chÝnh trÞ , kinh tÕ , x· héi ... nhÊt lµ víi c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn . Nh÷ng thÞ tr­êng ngo¹i hèi quan träng nhÊt hiÖn nay bao gåm : Tokyo , Singapore, London , Frankfurt vµ Newyork . §ång tiÒn ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trong c¸c giao dÞch lµ USD , chiÕm 41,5% trong tæng sè c¸c ®ång tiÒn tham gia (®iÒu nµy còng ®ång nghÜa víi cã tíi 83% c¸c giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ cã sù cã mÆt cña USD ) 2. Chøc n¨ng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi ThÞ tr­êng ngo¹i hèi ®­îc h×nh thµnh tõ nhu cÇu trao ®æi mua b¸n c¸c ®ång tiÒn kh¸c nhau phôc vô cho nh÷ng môc ®Ých th­¬ng m¹i , du lÞch , ®Çu t­ , tÝn dông mang tÝnh quèc tÕ . C¸c ho¹t ®éng nµy cµng ph¸t triÓn th× thÞ tr­êng ngo¹i hèi cµng trë nªn quan träng , nã lµm cho c¸c lÜnh vùc cña quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ cã thÓ diÔn ra mét c¸ch thuËn lîi h¬n . Nã lµ m¹ch l­u th«ng , lu©n chuyÓn tiÒn tÖ , ®Èy m¹nh ho¹t ®éng thanh to¸n , th«ng qua ®ã lµm gia t¨ng mËu dÞch còng nh­ c¸c lÜnh vùc phi mËu dÞch kh¸c , khiÕn nÒn kinh tÕ toµn cÇu vËn ®éng nhÞp nhµng trong mét thÓ thèng nhÊt. XÐt trªn ph¹m vi mét quèc gia th× thÞ tr­êng ngo¹i hèi cã vai trß nh­ thÕ nµo ? LiÖu nã cã t¸c ®éng vµ quan hÖ g× víi nÒn kinh tÕ quèc d©n kh«ng? Tr­íc hÕt cã thÓ thÊy thÞ tr­êng ngo¹i hèi lµ mét bé phËn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung, thÞ tr­êng tµi chÝnh dï ng¾n hay dµi h¹n, ®Òu mang tÝnh më vµ cã vai trß quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ – x· héi ë c¶ cÊp quèc gia hay quèc tÕ. Chóng t¹o ra c¸c kªnh vµ c¸c c«ng cô huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn tõ c¸c nguån trong vµ ngoµi n­íc, tõ doanh nghiÖp vµ trong d©n ; cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t­ nh÷ng c¬ héi vµ h×nh thøc ®Çu t­ ®a d¹ng phï hîp, t¨ng tÝnh thanh kho¶n cña c¸c c«ng cô tµi chÝnh , gióp ®¸nh gi¸ x¸c thùc gi¸ trÞ nÒn kinh tÕ. Cã thÊy trªn thÕ giíi bÊt cø mét quèc gia nµo cã nÒn kinh tÕ m¹nh ®Òu cã mét thÞ tr­êng tµi chÝnh æn ®Þnh , chÆt chÏ vµ linh ho¹t . NÕu nh­ thÞ tr­êng tµi chÝnh – tiÒn tÖ lµ m¹ch m¸u cña nÒn kinh tÕ , cã ¶nh h­ëng to lín ®Õn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ cña mét n­íc th× thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®Æc biÖt cã ý nghÜa ®èi víi ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i , bao gåm th­¬ng m¹i, ®Çu t­, tÝn dông...thÞ tr­êng ngo¹i hèi ph¸t triÓn nã sÏ b«i tr¬n cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c, ®Æc biÖt lµ thanh to¸n quèc tÕ , thóc ®Èy ngo¹i th­¬ng , g¾n kÕt kinh tÕ cña mét quèc gia víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 3. C¸c nghiÖp vô c¬ b¶n trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi ThÞ tr­êng hèi ®o¸i cã thÓ nãi lµ thÞ tr­êng s«i ®éng nhÊt víi nhiÒu lo¹i h×nh giao dÞch trong ®ã bao gåm : - Giao dÞch ngo¹i hèi giao ngay Giao dÞch ngo¹i hèi k× h¹n Giao dÞch tiÒn tÖ t­¬ng lai Giao dÞch quyÒn chän tiÒn tÖ Giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi * NghiÖp vô mua b¸n giao ngay NghiÖp vô mua b¸n giao ngay lµ nghiÖp vô mua hay b¸n ngo¹i tÖ mµ viÖc chuyÓn giao ngo¹i tÖ ®­îc thùc hiÖn ngay hoÆc chËm nhÊt lµ trong hai ngµy lµm viÖc kÓ tõ khi tho¶ thuËn hîp ®ång mua b¸n . NghiÖp vô nµy ®­îc diÔn ra trªn thÞ tr­êng giao ngay vµ thùc hiÖn trªn c¬ së tû gi¸ giao ngay , tøc lµ tØ gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh vµ cã gi¸ trÞ t¹i thêi ®iÓm giao dÞch . NghiÖp vô nµy nh»m ®¸p øng nhu cÇu mua b¸n ngo¹i tÖ giao ngay cña c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu , c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i . * Giao dÞch cã k× h¹n Giao dÞch ngo¹i hèi cã k× h¹n lµ nh÷ng giao dÞch ngo¹i hèi cã ngµy gi¸ trÞ xa h¬n ngµy gi¸ trÞ giao ngay . Giao dÞch k× h¹n rÊt hiÖu qu¶ trong viÖc phßng ngõa rñi ro tØ gi¸ ®èi víi c¸c c«ng ty khi tham gia xuÊt nhËp khÈu , vay nî n­íc ngoµi hay thùc hiÖn ®Çu t­ quèc tÕ . ThÞ tr­êng k× h¹n cßn lµ n¬i ho¹t ®éng tÝch cùc cña c¸c nhµ ®Çu c¬ ®Ó kiÕm lêi . * Giao dÞch tiÒn tÖ t­¬ng lai Hîp ®ång t­¬ng lai lµ mét tho¶ thuËn vÒ viÖc mua b¸n mét tµi s¶n trong t­¬ng lai t¹i mét møc gi¸ cè ®Þnh , gi¸ c¶ ®­îc tho¶ thuËn vµo ngµy h«m nay nh­ng viÖc giao nhËn tµi s¶n vµ thanh to¸n x¶y ra sau nµy . §èi víi tiÒn tÖ còng vËy , nguyªn t¾c vÒ giao dÞch t­¬ng lai lµ kh«ng thay ®æi . C¸c hîp ®ång t­¬ng lai cã thÓ ®­îc sö dông vµo c¸c môc ®Ých phßng ngõa rñi ro vµ c¸c môc ®Ých ®Çu c¬. * Giao dÞch quyÒn chän tiÒn tÖ Hîp ®ång quyÒn chän tiÒn tÖ lµ quyÒn , chø kh«ng ph¶i nghÜa vô , mua hoÆc b¸n mét ®ång tiÒn nµy víi mét ®ång tiÒn kh¸c t¹i tû gi¸ cè ®Þnh ®· tho¶ thuËn tr­íc, trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Hîp ®ång quyÒn chän bao gåm quyÒn chän b¸n vµ quyÒn chän mua . Trong ®ã hîp ®ång quyÒn chän mua tiÒn tÖ lµ hîp ®ång mµ ng­êi mua hîp ®ång cã quyÒn mua mét ®ång tiÒn nhÊt ®Þnh . Hîp ®ång quyÒn chän b¸n tiÒn tÖ lµ hîp ®ång trong ®ã ng­êi mua hîp ®ång cã quyÒn b¸n mét ®ång tiÒn nhÊt ®Þnh. Giao dÞch quyÒn chän lµ mét trong nh÷ng c«ng cô phßng ngõa rñi ro tµi chÝnh doanh nghiÖp th«ng qua viÖc h¹n chÕ t¸c ®éng bÊt lîi rñi ro tØ gi¸ . * NghiÖp vô ho¸n ®æi Trong ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu , c¸c doanh nghiÖp th­êng quan t©m vµ lo l¾ng vÒ sù biÕn ®éng cña tØ gi¸ hèi ®o¸i. C¸c DN NK lo tØ gi¸ t¨ng. Ng­îc l¹i, c¸c DN xuÊt khÈu lo tØ gi¸ gi¶m . Ho¹t ®éng kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn , xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp ngµy cµng t¨ng, ho¹t ®éng XNK , ®Çu t­ , tÝn dông quèc tÕ ngµy cµng më réng khiÕn c¸c doanh nghiÖp quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn rñi ro tØ gi¸. C¸c c«ng cô giao dÞch hèi ®o¸i sÏ gióp c¸c DN XNK , c¸c nhµ kinh doanh chøng kho¸n h¹n chÕ sù biÕn ®éng , phßng ngõa rñi ro tØ gi¸. Cïng víi nghiÖp vô giao dÞch k× h¹n (Forward), quyÒn chän (Currency option ) , t­¬ng lai (Future), giao dÞch ho¸n ®æi (Swap) ®­îc ra ®êi , lµ mét trong nh÷ng c«ng cô phßng ngõa rñi ro tµi chÝnh cho c¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng ngo¹i hèi mét c¸ch cã hiÖu qu¶ . Râ rµng lµ viÖc xuÊt hiÖn c«ng cô Swap, t¹o ra cho DN cã c¬ héi tèt h¬n trong viÖc lùa chän vµ quyÕt ®Þnh , sö dông c«ng cô b¶o hiÓm tØ gi¸, theo t×nh h×nh thùc tÕ cña thÞ tr­êng. II. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi 1.Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm 1.1 . Kh¸i niÖm Giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi lµ tho¶ thuËn gi÷a ng©n hµng víi mét chñ thÓ kh¸c vÒ viÖc ®ång thêi mua vµo vµ b¸n ra mét ®ång tiÒn nhÊt ®Þnh , trong ®ã ngµy gi¸ trÞ mua vµo vµ b¸n ra lµ kh¸c nhau. 1.2. §Æc ®iÓm cña giao dÞch ho¸n ®æi * Giao dÞch ho¸n ®æi bao giê còng bao gåm song song hai vÕ , mua vµo vµ b¸n ra. Trong ®ã viÖc mua vµo vµ b¸n ra mét ®ång tiÒn nhÊt ®Þnh ®­îc cam kÕt ®ång thêi vµ cïng cã gi¸ trÞ vµo ngµy kÝ kÕt hîp ®ång ho¸n ®æi .. * Sè l­îng mua vµo vµ b¸n ra ®èi víi ®ång tiÒn ®ã lµ b»ng nhau trong c¶ hai vÕ cña hîp ®ång . Trong mét sè tr­êng hîp , nÕu cã tho¶ thuËn ®Æc biÖt , cã thÓ kh¸c nhau do cã thªm kho¶n l·i ph¸t sinh trªn kho¶n tiÒn gèc ban ®Çu . * Ngµy gi¸ trÞ cña vÕ mua vµo vµ b¸n ra lµ kh¸c nhau Giao dÞch ho¸n ®æi cã thÓ lµ : + Ho¸n ®æi giao ngay - k× h¹n : Gåm 1 giao dÞch giao ngay vµ 1 giao dÞch k× h¹n , ®©y lµ lo¹i giao dÞch ®­îc sö dông cùc k× phæ biÕn + Ho¸n ®æi k× h¹n – k× h¹n : Gåm 2 giao dÞch k× h¹n ®­îc kÝ kÕt ®ång thêi t¹i cïng mét ngµy nh­ng cã ngµy gi¸ trÞ kh¸c nhau ( Forward-forward swap ) . Trªn thùc tÕ lo¹i nµy lµ sù kÕt hîp hai giao dÞch ho¸n ®æi giao ngay-k× h¹n ng­îc chiÒu ë vÕ giao ngay. Giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi lµ mét s¶n phÈm ngo¹i hèi ph¸i sinh (foreign exchange derivatives ), lµ mét c«ng cô h÷u Ých ®Ó xö lÝ tr¹ng th¸i luång tiÒn (t¹o ra ®é lÖch vÒ mÆt thêi gian ®èi víi c¸c luång tiÒn ) mµ kh«ng t¹o ra tr¹ng th¸i ngo¹i hèi rßng, tuy nhiªn chØ thùc sù hiÖu qu¶ trong ng¾n h¹n ( d­íi mét n¨m ) , khi tØ gi¸ k× h¹n tÝnh to¸n theo møc l·i suÊt hiÖn hµnh trªn thÞ tr­êng t­¬ng ®èi s¸t víi tØ gi¸ giao ngay dù tÝnh trong t­¬ng lai , hay thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn kÕt hoµn h¶o . Cßn trong dµi h¹n , khã cã thÓ x¸c ®Þnh chÝnh x¸c møc tØ gi¸ k× h¹n , trao ®æi ®Þnh k× c¸c kho¶n l·i sÏ an toµn h¬n. Do ®ã ho¸n ®æi tiÒn tÖ ra ®êi , cã thÓ coi lµ mét s¶n phÈm ph¸i sinh cña ho¸n ®æi ngo¹i hèi , víi thêi h¹n dµi ( hµng n¨m ) vµ l·i ®­îc thanh to¸n ®Þnh k× trong thêi gian hiÖu lùc hîp ®ång . Tuy nhiªn ho¸n ®æi ngo¹i hèi diÔn ra trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi ( Forex ) cßn ho¸n ®æi tiÒn tÖ chÐo lµ c«ng cô thÞ tr­êng tiÒn tÖ. 2. Sù ra ®êi vµ vai trß cña nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi Trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh doanh biÕn ®éng th­êng xuyªn nh­ hiÖn nay viÖc b¶o hiÓm rñi ro tØ gi¸ vµ rñi ro ngo¹i hèi cã nhiÒu thay ®æi . Tr­íc ®©y c¸c c«ng ty th­êng ë qui m« nhá vµ võa , cã c¬ cÊu kinh doanh ®¬n gi¶n , ¸p dông chiÕn l­îc qu¶n lÝ rñi ro bÞ ®éng th«ng qua c¸c giao dÞch giao ngay vµ k× h¹n 1 chiÒu víi gi¸ trÞ kh«ng lín l¾m vµ chØ trªn mét sè ®ång tiÒn chÝnh . Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ ®ang ngµy mét ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u , viÖc trao ®æi giao th­¬ng , hîp t¸c kh«ng chØ giíi h¹n trong biªn giíi mét quèc gia mµ lµ ë ph¹m vi toµn cÇu , c¸c giao dÞch kinh tÕ gia t¨ng vÒ qui m« vµ gi¸ trÞ, nhu cÇu sö dông ngo¹i tÖ trë thµnh mét nhu cÇu phæ biÕn vµ ®a d¹ng khiÕn cho thÞ tr­êng ngo¹i hèi s«i ®éng vµ trë thµnh mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng kinh tÕ –tµi chÝnh quèc tÕ. Bªn c¹nh c¸c giao dÞch giao ngay vµ k× h¹n phôc vô cho thanh to¸n, ®Çu t­ , tÝn dông... t¨ng nhanh vÒ doanh sè còng nh­ tØ träng, c¸c lo¹i h×nh kinh doanh ngo¹i hèi míi còng ®­îc ra ®êi. HiÖn nay c¸c c«ng ty, tËp ®oµn ®a phÇn lín m¹nh vÒ tµi chÝnh vµ linh ho¹t trong c¬ cÊu tæ chøc , hä th­êng h­íng tíi viÖc gi¶m thiÓu rñi ro vµ tiÕt kiÖm chi phÝ qu¶n lÝ rñi ro b»ng chÝnh s¸ch qu¶n lÝ rñi ro chñ ®éng dùa trªn c¸c s¶n phÈm ngo¹i hèi vµ l·i suÊt ph¸i sinh , víi c¸c giao dÞch gi¸ trÞ lín ¸p dông cho nhiÒu ®ång tiÒn kh¸c nhau. H¬n n÷a, hiÖn nay do thÞ tr­êng tµi chÝnh c¸c quèc gia më réng, liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau còng nh­ do tØ gi¸ hèi ®o¸i biÕn ®éng phøc t¹p vµ khã dù ®o¸n , c¸c nhµ ®Çu t­ vµ kinh doanh th­êng xuyªn ph¶i ®èi mÆt víi rñi ro tØ gi¸ h¬n, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng c«ng cô phßng ngõa linh ho¹t, hiÖu qu¶ vµ dÔ sö dông . XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu kh¸ch quan Êy, c¸c s¶n phÈm ngo¹i hèi ph¸i sinh ®· lÇn l­ît ra ®êi víi vai trß to lín trong viÖc phßng ngõa rñi ro tØ gi¸ , mét mÆt cã thÓ ®¶m b¶o an toµn vÒ tµi chÝnh, mÆt kh¸c cßn cã thÓ th«ng qua c¸c c«ng cô b¶o hiÓm nµy tiÕn hµnh kinh doanh kiÕm lêi . C¸c s¶n phÈm nµy ®ang dÇn chiÕm ­u thÕ so víi giao dÞch giao ngay vµ k× h¹n trong kinh doanh ngo¹i hèi toµn cÇu.Trong ®ã giao dÞch ho¸n ®æi t¨ng nhanh nhÊt c¶ vÒ doanh sè vµ tØ träng nhê vµo nh÷ng øng dông vµ lîi Ých rÊt thiÕt thùc trong thùc tÕ ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ vµ ®i vay quèc tÕ , c¸c nhµ kinh doanh XNK vµ c¸c ng©n hµng. Ho¸n ®æi cã ¶nh h­ëng lín ®Õn ho¹t ®éng tµi trî vµ phßng ngõa rñi ro. Nã cho phÐp nguêi sö dông nghiÖp vô tham gia vµo thÞ tr­êng vèn míi vµ tËn dông nh÷ng ­u thÕ cña nã ®Ó gia t¨ng vèn mµ kh«ng gia t¨ng rñi ro kÌm theo. Th«ng qua ho¸n ®æi ngo¹i hèi nguêi ta cã thÓ chuyÓn dÞch rñi ro ë mét thÞ tr­êng hay mét lo¹i tiÒn tÖ nµo ®ã sang thÞ tr­êng hay lo¹i tiÒn tÖ kh¸c . Víi c¸c ®Æc tÝnh riªng ®ã , giao dÞch ho¸n ®æi mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých kh¸c nhau cho c¸c chñ thÓ kh¸c nhau : * §èi víi doanh nghiÖp : Gi¶m chi phÝ , tuÇn hoµn tr¹ng th¸i tiÒn tÖ trong thanh to¸n quèc tÕ, xö lÝ c¸c luång tiÒn ®¸p øng nhu cÇu vèn ng¾n h¹n... * §èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông : Cung cÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng nh»m thu phÝ , lµ c«ng cô qu¶n lÝ rñi ro , ®iÒu hoµ nguån vèn vµ kinh doanh thu lîi nhuËn . * §èi víi NHTW : §©y lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi, th«ng qua ®ã t¸c ®éng ®Õn vèn kh¶ dông cña c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c... * §èi víi b¶n th©n thÞ tr­êng ngo¹i hèi : §©y lµ nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi quan träng , gãp phÇn t¨ng tÝnh thanh kho¶n vµ sù s«i ®éng cña thÞ tr­êng. * §èi víi nÒn kinh tÕ : T¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n , thóc ®Èy l­u th«ng tiÒn tÖ , gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ . Cã thÓ thÊy giao dÞch ho¸n ®æi ®­îc ra ®êi xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ cña thÞ tr­êng, ph¸t huy nh÷ng vai trß cña nã , lµm ®a d¹ng vµ hoµn thiÖn h¬n hÖ thèng s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi . Thªm vµo ®ã nh÷ng øng dông tÝch cùc cña c«ng nghÖ th«ng tin trong ngµnh ng©n hµng , c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p ®óng ®¾n trong viÖc n©ng cao kÜ thuËt tiÕn hµnh giao dÞch còng nh­ n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô ë c¸c NHTM ®· khiÕn cho giao dÞch ho¸n ®æi ph¸t triÓn víi mét tèc ®é nhanh vµ ®ang trë thµnh mét c«ng cô ngo¹i hèi ph¸i sinh kh«ng thÓ thiÕu trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi quèc tÕ . 3. Qui tr×nh vµ m« h×nh giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi Qui tr×nh giao dÞch ho¸n ®æi lµ sù kÕt hîp gi÷a hai luång trao ®æi tiÒn tÖ vµo hai thêi ®iÓm tho¶ thuËn trong hîp ®ång víi hai ngµy gi¸ trÞ riªng biÖt VÝ dô : Cã c¸c th«ng sè thÞ tr­êng nh­ sau : TØ gi¸ giao ngay : S (VND/USD ) =14.510 –14.520 TØ gi¸ ho¸n ®æi k× h¹n 3 th¸ng: W3t ( VND/USD ) =150-180 Gi¶ sö Vietcombank ký kÕt mét hîp ®ång ho¸n ®æi k× h¹n 3 th¸ng víi kh¸ch hµng A tho¶ thuËn lµ NH sÏ mua giao ngay 10.000 USD vµ b¸n l¹i cho kh¸ch hµng ®ã 10.000 USD sau 3 th¸ng . TØ gi¸ b¸n sÏ lµ Fo = Sb +Wo = 14.510+180 = 14.690 Giao dÞch ®­îc m« t¶ tãm t¾t nh­ sau (tr¹ng th¸i ngo¹i hèi kh«ng hÒ thay ®æi ) Thêi ®iÓm NghiÖp vô giao dÞch TØ gi¸ ¸p dông Tr¹ng th¸i luång tiÒn USD VND H«m nay Mua giao ngay USD 14.510 +10000 -145.100.000 Ngµy thø 90 B¸n k× h¹n USD 14.690 -10000 +146.900.000 Luång tiÒn rßng 0 +1.800.000 §Ó cho ®¬n gi¶n ta coi c¸c luång tiÒn trong giao dÞch giao ngay (spot) x¶y ra t¹i ngµy kÝ kÕt hîp ®ång vµ trong giao dÞch k× h¹n ( forward) x¶y ra t¹i ngµy kÕt thóc hîp ®ång . ë vÝ dô trªn ta thÊy cã sù trao ®æi cña hai luång tiÒn VND vµ USD t¹i hai thêi ®iÓm kh¸c nhau. Thêi ®iÓm thø nhÊt lµ t¹i ngµy h«m nay USD cã luång tiÒn d­¬ng vµ VND cã luång tiÒn ©m . Thêi ®iÓm thø hai lµ 3 th¸ng sau USD cã luång tiÒn ©m vµ VND cã luång tiÒn d­¬ng, l­îng USD lu«n b»ng 0 , gi÷a c¸c luång tiÒn chØ cã ®é lÖch vÒ mÆt thêi gian . B¶n chÊt cña giao dÞch ho¸n ®æi lµ viÖc mua vµo vµ b¸n ra cïng thêi ®iÓm mét l­îng ngo¹i hèi nhÊt ®Þnh nh­ng cã ngµy gi¸ trÞ kh¸c nhau , hay nãi c¸ch kh¸c ho¸n ®æi ngo¹i hèi bao gåm hai hîp ®ång , hîp ®ång mua vµo vµ hîp ®ång b¸n ra mét ®ång tiÒn cã sè l­îng kh«ng ®æi ®­îc kÝ kÕt cïng lóc nh­ng thêi gian thùc hiÖn hai hîp ®ång nµy l¹i kh¸c nhau . .. NÕu trong hîp ®ång ho¸n ®æi trªn Vietcombank tho¶ thuËn b¸n giao ngay 50.000USD vµ mua l¹i 50.000 USD ®ã sau 3 th¸ng th× tØ gi¸ mua k× h¹n sÏ lµ: Fb = So+Wb = 14.520 +150 =14.670 Giao dÞch ®­îc m« t¶ tãm t¾t nh­ sau (tr¹ng th¸i ngo¹i hèi vÉn kh«ng hÒ thay ®æi ) Thêi ®iÓm NghiÖp vô giao dÞch TØ gi¸ ¸p dông Tr¹ng th¸i luång tiÒn USD VND H«m nay B¸n giao ngay USD 14.520 -50.000 +726.000.000 Ngµy thø 90 Mua k× h¹n USD 14.670 +50.000 -733.500.000 Luång tiÒn rßng 0 -7.500.000 CÇn l­u ý r»ng luång tiÒn rßng ®èi víi VND mang dÊu (- ) kh«ng cã nghÜa lµ VCB chÊp nhËn lç trong giao dÞch ho¸n ®æi nµy , mµ thùc tÕ thu nhËp vµ chi phÝ trong giao dÞch ho¸n ®æi ph¶i tÝnh to¸n trªn l·i ph¸t sinh ®èi víi hai luång tiÒn trong thêi h¹n hîp ®ång, cô thÓ ë ®©y lµ VCB t¹m thêi nh­êng cho kh¸ch hµng sö dông 50.000 USD l·i suÊt thÊp h¬n trong thêi h¹n 3 th¸ng ®Ó ®­îc quyÒn sö dông VND cã l·i suÊt cao h¬n . 4. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh tØ gi¸ trong giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi 4.1. TØ gi¸ vµ x¸c ®Þnh tØ gi¸ ho¸n ®æi trong giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi 4.1.1. TØ gi¸ : HÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu cã ®ång tiÒn riªng cña m×nh . C¸c quan hÖ th­¬ng m¹i , ®Çu t­ , tµi chÝnh quèc tÕ ®ßi hái c¸c quèc gia ph¶i tiÕn hµnh ho¹t ®éng mua b¸n trao ®æi tiÒn tÖ víi nhau ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ . ViÖc trao ®æi nµy ®­îc tiÕn hµnh theo mét tØ lÖ nhÊt ®Þnh vµ tØ lÖ nµy ®­îc gäi lµ tØ gi¸ . TØ gi¸ lµ gi¸ c¶ cña mét ®ång tiÒn ®­îc biÓu thÞ qua mét ®ång tiÒn kh¸c . vÝ dô : 1 USD =15.000 VND §iÒu ®ã cã nghÜa gi¸ cña mét ®ång ®« la Mü lµ 15.000 VND a. TØ gi¸ ho¸n ®æi (Swap Rates ) Kh¸i niÖm : TØ gi¸ ho¸n ®æi cßn ®­îc gäi lµ ®iÓm ho¸n ®æi ( swap points ) hay ®iÓm k× h¹n ( Forward points ) , t¹i ®ã ng©n hµng yÕt gi¸ s½n sµng ho¸n ®æi mét ®ång tiÒn nhÊt ®Þnh th«ng qua mét giao dÞch giao ngay vµ mét giao dÞch k× h¹n XÐt vÒ b¶n chÊt : TØ gi¸ ho¸n ®æi kh«ng ph¶i lµ mét tØ gi¸ th«ng th­êng , tøc nã kh«ng ph¶n ¸nh tØ lÖ gi¸ trÞ gi÷a hai ®ång tiÒn mµ chØ lµ chªnh lÖch gi÷a tØ gi¸ giao dÞch k× h¹n vµ tØ gi¸ giao dÞch giao ngay . Trong ®ã møc tØ gi¸ k× h¹n ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tØ lÖ vÒ gi¸ trÞ k× h¹n gi÷a hai ®ång tiÒn theo tØ gi¸ giao ngay vµ chªnh lÖch hai l·i suÊt thÞ tr­êng hiÖn hµnh. TØ gi¸ ho¸n ®æi do ®ã kh«ng cã nghÞch ®¶o. Swap rates / Swaps points = Forward points = Forward rates – Spot rate b. C¸ch x¸c ®Þnh tØ gi¸ ho¸n ®æi NÕu kÝ hiÖu : ( §èi víi ph­¬ng ph¸p yÕt tØ gi¸ trùc tiÕp ) SB - SO : TØ gi¸ giao ngay mua vµo – tØ gi¸ giao ngay b¸n ra ngo¹i tÖ cña thÞ tr­êng FB - FO : TØ gi¸ k× h¹n mua vµo – tØ gi¸ k× h¹n b¸n ra ®ång ngo¹i tÖ cña ng©n hµng WB-WO : TØ gi¸ ho¸n ®æi mua vµo – tØ gi¸ ho¸n ®æi b¸n ra ®ång ngo¹i tÖ cña ng©n hµng RCB - RCO : L·i suÊt tiÒn göi – l·i suÊt cho vay cña ®ång ngo¹i tÖ (%/n¨m) RTB- RTO : L·i suÊt tiÒn göi – l·i suÊt cho vay cña ®ång néi tÖ ( % /n¨m ) t : Thêi h¹n cña hîp ®ång giao dÞch ( ngµy ) dpy : C¬ së tÝnh l·i lµ sè ngµy trong n¨m Gi¶ sö dpyc = dpyt = 360 ( ®èi víi hÕt c¸c ®ång tiÒn tiÒn ) th× ta cã tØ gi¸ k× h¹n gi÷a hai ®ång tiÒn t¹i thêi ®iÓm ®¸o h¹n hîp ®ång lµ : (c«ng thøc ®Çy ®ñ) Tû gi¸ ho¸n ®æi (t) = tû gi¸ kú h¹n (t) - Tû gi¸ giao ngay Do RC nhá , t/dpyC nhá nªn (1 + RC. t/dypC) ~ 1, vµ ta cã : (C«ng thøc rót gän) c. TØ gi¸ ho¸n ®æi mua vµo - b¸n ra ( Swap bid rates - Swap offer rates ) Tuú theo viÖc x¸c ®Þnh tØ gi¸ ho¸n ®æi mua vµo hay b¸n ra mµ trong c«ng thøc sÏ ¸p dông tØ gi¸ giao ngay mua vµo hay b¸n ra vµ møc l·i suÊt huy ®éng hay cho vay ®èi víi tõng ®ång tiÒn . * ThuËt ng÷ “ tØ gi¸ ho¸n ®æi ” xuÊt ph¸t tõ tËp qu¸n cña c¸c nhµ kinh doanh ngo¹i hèi chuyªn nghiÖp trªn thÞ tr­êng , ®ã lµ yÕt tØ gi¸ k× h¹n d­íi d¹ng tØ gi¸ giao ngay vµ tØ gi¸ ho¸n ®æi . Cho nªn khi ®äc tØ gi¸ ho¸n ®æi cÇn ph¶i l­u ý ®Õn nh÷ng qui t¾c cña nã: + TØ gi¸ ho¸n ®æi ph¶n ¸nh ®iÓm k× h¹n , do ®ã khi ta céng hay trõ vµo tØ gi¸ giao ngay ®Ó cã ®­îc tØ gi¸ k× h¹n th× ta ph¶i chuyÓn tØ gi¸ ho¸n ®æi thµnh d¹ng chªnh lÖch tØ gi¸ . VÝ dô S (USD/GBP ) = 2,4000 ; W3t (USD/GBP) = 190-180 Khi ®ã ph¶i chuyÓn tØ gi¸ ho¸n ®æi thµnh d¹ng chªnh lÖch tØ gi¸ (0,0190 - 0.0180) tr­íc khi tÝnh tØ gi¸ k× h¹n +Trong tØ gi¸ ho¸n ®æi, sè ®øng tr­íc gäi lµ tØ gi¸ ho¸n ®æi mua vµo (swap bid rates) cã liªn hÖ víi tØ gi¸ k× h¹n mua vµo , sè ®øng sau gäi lµ tØ gi¸ ho¸n ®æi b¸n ra (swap offer rates ) , cã liªn hÖ víi tØ gi¸ k× h¹n b¸n ra . + TØ gi¸ mua vµo thÊp h¬n tØ gi¸ b¸n ra (Wb Wo th× ph¶i ®­îc trõ khái tØ gi¸ giao ngay (lóc nµy ®iÓm k× h¹n gäi lµ ®iÓm k× h¹n khÊu trõ ) + TØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi th­êng ®­îc x¸c ®Þnh dùa trªn tØ gi¸ ho¸n ®æi vµ tØ gi¸ trung b×nh cña tØ gi¸ giao ngay mua vµo vµ b¸n ra . 4.2. X¸c ®Þnh tØ gi¸ giao ngay trong giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi TØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi thay ®æi tuú thuéc vµo viÖc tØ gi¸ giao ngay ®­îc ¸p dông lµ tØ gi¸ nµo? Bid, Offer, Mean hay mét tØ gi¸ nµo kh¸c , song ®iÒu quan träng vµ thó vÞ cña lo¹i h×nh giao dÞch nµy lµ dï cã ¸p dông tØ gi¸ nµo ®Ó tÝnh to¸n tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi ®i ch¨ng n÷a còng ®Òu kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn luång tiÒn rßng trong giao dÞch vµ cã ¶nh h­ëng kh«ng ®¸ng kÓ ®Õn gi¸ trÞ kinh tÕ cña hîp ®ång . VÝ dô : Vietcombank yÕt tØ gi¸ ho¸n ®æi lµ Wt (USD / VND) = (Wb-Wo) Gi¶ sö Vietcombank thùc hiÖn víi kh¸ch hµng mét hîp ®ång ho¸n ®æi mua giao ngay vµ b¸n k× h¹n USD trong thêi h¹n t . TØ gi¸ giao ngay ¸p dông cho c¶ vÕ mua vµo vµ b¸n ra lµ tØ gÝa S (USD/VND) . C¸c luång tiÒn ®èi víi 1 USD nh­ sau: Thêi ®iÓm Giao dÞch TØ gi¸ ¸p dông Luång tiÒn vµo ra USD VND H«m nay Mua giao ngay 1 USD S +1 -S Thêi ®iÓm t B¸n k× h¹n 1 USD S +Wb - 1 +(S+Wb) Luång tiÒn rßng 0 + Wb Qua b¶ng ta thÊy luång tiÒn rßng lµ mét sè x¸c ®Þnh , kh«ng phô thuéc vµo S lµ bao nhiªu , bëi tØ gi¸ giao ngay ®­îc ¸p dông ë c¶ hai vÕ mua vµ b¸n , mµ chØ phô thuéc vµo tØ gi¸ ho¸n ®æi ®­îc ¸p dông cho vÕ k× h¹n , trong tr­êng hîp nµy lµ Wo (tØ gi¸ ho¸n ®æi b¸n ra ) . ë ®©y, Wb d­¬ng nªn luång tiÒn rßng lµ thu nhËp ho¸n ®æi. T­¬ng tù , trong giao dÞch gåm mét vÕ b¸n giao ngay vµ mua k× h¹n, gi¸ trÞ luång tiÒn rßng chØ phô thuéc vµo tØ gi¸ ho¸n ®æi mua vµo (Wb ). TØ gi¸ ho¸n ®æi míi cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn luång tiÒn rßng trong giao dÞch còng nh­ møc gia t¨ng hay khÊu trõ cña tØ gi¸ ho¸n ®æi k× h¹n . TØ gi¸ giao ngay ¶nh h­ëng ®Õn gi¸ trÞ VND cña hîp ®ång, do ®ã liªn quan ®Õn nguån vèn VND vµ thu nhËp / chi phÝ l·i suÊt trong thêi h¹n hîp ®ång , tuy nhiªn do tÝnh trªn mét thêi h¹n ng¾n , víi chªnh lÖch rÊt nhá chØ vµi ®ång ViÖt Nam/USD gi÷a c¸c tØ gi¸ Bid- Offer- Mean nªn cã thÓ kÕt luËn r»ng tØ gi¸ giao ngay ¸p dông ¶nh h­ëng kh«ng ®¸ng kÓ ®Õn gi¸ trÞ kinh tÕ cña hîp ®ång . Song trong thùc tÕ , tØ gi¸ giao ngay trong giao dÞch ho¸n ®æi th­êng do ng©n hµng yÕt gi¸ ®Ò nghÞ vµ th­êng lµ tØ gi¸ trung b×nh gi÷a tØ gi¸ giao ngay mua vµo vµ b¸n ra. 4.3. C¸ch yÕt tØ gi¸ trong giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi §èi víi nh÷ng giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi th«ng th­êng , bao gåm mét giao dÞch giao ngay vµ mét giao dÞch k× h¹n , cã hai c¸ch yÕt tØ gi¸ k× h¹n lµ yÕt theo kiÓu Outright vµ yÕt theo kiÓu Swap : * YÕt tØ gi¸ k× h¹n theo kiÓu Outright lµ c¸ch yÕt trùc tiÕp tØ gi¸ tiÕn hµnh giao dÞch k× h¹n mµ kh«ng cÇn ph¶i tÝnh to¸n thªm . TØ gi¸ k× h¹n mua vµo mét chiÒu = tØ gi¸ giao ngay mua vµo +/- §iÓm k× h¹n mua vµo ( Outright forward bid rate =Spot bid rate +/- Forward bid points ) TØ gi¸ k× h¹n b¸n ra mét chiÒu = tØ gÝa giao ngay b¸n ra +/- §iÓm k× h¹n b¸n ra ( Outright forward offer rate = Spot offer rate +/- Forward offer points ) * YÕt tØ gi¸ k× h¹n theo kiÓu Swap lµ c¸ch yÕt tØ gi¸ theo ®iÓm Swap ( chÝnh lµ ®iÓm k× h¹n , lµ biÕn ®éng tØ gi¸ giao ngay dù tÝnh ) . §Ó biÕt ®­îc tØ gi¸ vÕ k× h¹n ph¶i lÊy tØ gi¸ giao ngay céng thªm ®iÓm k× h¹n gia t¨ng hoÆc trõ ®i ®iÓm k× h¹n khÊu trõ Swap forward bid rate = Spot bid (offer ) rate +/- Swap bid rate Swap forward offer rate = Spot bid (offer ) rate +/- Swap offer rate VÝ dô : Cã c¸c th«ng sè thÞ tr­êng nh­ sau: S ( USD / VND ) = 15.000-15.010 Rt =RVND = 7,5-8,0 %/ n¨m Rc= Rusd= 5,5-6,0%/ n¨m YÕt tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi kiÓu Outright TØ gi¸ Giao ngay 1 th¸ng 3 th¸ng 6 th¸ng USD/VND 15.000-15.010 15.019-15.041 15.055-15.1031 15.019-15.193 YÕt tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi kiÓu Swap TØ gi¸ Giao ngay 1 th¸ng 3 th¸ng 6 th¸ng USD/VND 15.000-15.010 19-31 55-93 109-183 Trong thùc tÕ , víi c¸c giao dÞch k× h¹n vµ ho¸n ®._.æi , ng©n hµng th­êng ¸p dông ph­¬ng ph¸p yÕt tØ gi¸ kiÓu Outright trªn thÞ tr­êng b¸n lÎ cho kh¸ch hµng , vµ kiÓu Swap trªn thÞ tr­êng liªn ng©n hµng . Cã ®iÓm kh¸c nhau nµy do : * Mét lµ , tØ gi¸ giao ngay ¸p dông kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn luång tiÒn rßng vµ gi¸ trÞ kinh tÕ cña hîp ®ång ho¸n ®æi mµ chÝnh lµ do tØ gi¸ Swap ( ®iÓm Swap ) . Do ®ã , yÕt tØ gi¸ kiÓu nµy gióp ng©n hµng linh ho¹t h¬n trong viÖc lùa chän møc tØ gi¸ giao ngay ¸p dông trong giao dÞch , cã thÓ lµ tØ gi¸ Bid , Offer , tØ gi¸ trung b×nh (Mean) hay mét tØ gi¸ giao ngay kh¸c. * Hai lµ , tØ gi¸ vµ l·i suÊt lµ hai yÕu tè th¶ næi vµ nh¹y c¶m trªn thÞ tr­êng , khi biÕn ®éng cã thÓ t¹o ra c¬ héi kinh doanh kiÕm lêi cho ng©n hµng , nh­ng chØ trong thêi gian rÊt ng¾n . TØ gi¸ Swap Ýt biÕn ®éng h¬n so víi tØ gi¸ giao ngay do phô thuéc chñ yÕu vµo chªnh lÖch l·i suÊt. YÕt tØ gi¸ kiÓu Swap t¸ch biÖt gi÷a tØ gi¸ giao ngay vµ tØ gi¸ k× h¹n , gióp ng©n hµng n¾m b¾t c¬ héi kinh doanh chÝnh x¸c vµ kÞp thêi h¬n * Ba lµ , c¸ch yÕt tØ gi¸ kiÓu Outright khi x¸c ®Þnh tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi , nÕu ¸p dông c¸c tØ gi¸ giao ngay cho vÕ mua (spot bid ) vµ vÕ b¸n (spot offer ) kh¸c nhau sÏ lµm cho luång tiÒn rßng kh¸c víi c¸ch yÕt kiÓu Swap. * Bèn lµ , yÕt tØ gi¸ kiÓu Outright rÊt thuËn tiÖn cho c¸c giao dÞch k× h¹n mét chiÒu gi÷a c¸c ng©n hµng vµ kh¸ch hµng , cßn trªn thÞ tr­êng liªn ng©n hµng , c¸c Dealer chuyªn nghiÖp sö dông kÕt hîp mét giao dÞch giao ngay vµ mét giao dÞch ho¸n ®æi bï trõ lÉn nhau ë vÕ giao ngay ®Ó cã ®­îc giao dÞch k× h¹n mét chiÒu, do ®ã hä yÕt tØ gi¸ theo kiÓu Swap. 5. Chñ thÓ tham gia giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi Tuú theo qui chÕ do NHTW cña tõng quèc gia ban hµnh mµ c¸c chñ thÓ tham gia vµo c¸c nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi nãi chung vµ ngo¹i hèi ho¸n ®æi nãi riªng lµ kh¸c nhau . C¸c chñ thÓ nµy ®­îc ph©n lo¹i theo vai trß vÞ trÝ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi , th«ng th­êng lµ : a. C¸c tæ chøc tÝn dông Nhãm nµy bao gåm chñ yÕu c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i , ngoµi ra cã c¸c c«ng ty tµi chÝnh , c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ...võa giao dÞch phôc vô kh¸ch hµng trªn thÞ tr­êng OTC ®Ó thu phÝ , võa giao dÞch víi nhau trªn thÞ tr­êng liªn ng©n hµng nh»m ®¸p øng nhu cÇu thanh kho¶n , hoÆc qu¶n lÝ rñi ro hay kinh doanh kiÕm lêi . b. C¸c tæ chøc kinh tÕ §©y lµ nhãm kh¸ch hµng quan träng nhÊt ®èi víi c¸c ng©n hµng , lµ c¸c ph¸p nh©n kinh tÕ , ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu , c¸c c«ng ty ®a quèc gia , c¸c nhµ ®Çu t­ quèc tÕ ... cã c¸c luång thu chi liªn quan ®Õn ngo¹i tÖ , hä tham gia giao dÞch ho¸n ®æi víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau . c. C¸c nhµ m«i giíi ngo¹i hèi Ho¹t ®éng theo c¸ nh©n hoÆc theo tæ chøc , c¸c nhµ m«i giíi kh«ng thùc hiÖn giao dÞch cho chÝnh m×nh mµ chØ lµm trung gian cung cÊp dÞch vô cho kh¸ch hµng nh»m thu phÝ vµ cã vai trß lµm t¨ng tÝnh s«i ®éng cña thÞ tr­êng. d. C¸c tæ chøc kh¸c vµ c¸c c¸ nh©n trong x· héi Nhãm chñ thÓ nµy ho¹t ®éng kh«ng v× môc tiªu lîi nhuËn , do ®ã hä chØ tham gia mét sè rÊt Ýt c¸c giao dÞch ngo¹i hèi , chñ yÕu lµ giao ngay nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ mét ®ång tiÒn nhÊt ®Þnh , hoÆc mét sè giao dÞch k× h¹n vµ ho¸n ®æi nh»m xö lÝ tr¹ng th¸i luång tiÒn vµ ®¶m b¶o an toµn nguån vèn . e. Ng©n hµng Trung ¦¬ng Ng©n hµng Trung ¦¬ng c¸c n­íc tham gia chñ yÕu víi vai trß tæ chøc vµ qu¶n lÝ thÞ tr­êng , cÊp vµ thu håi giÊy phÐp kinh doanh , can thiÖp thÞ tr­êng khi cÇn thiÕt nh»m h¹n chÕ nh÷ng biÕn ®éng ®ét ngét vµ bÊt lîi cña tØ gi¸ , ®ång thêi cã thÓ th«ng qua thÞ tr­êng ngo¹i hèi ®iÒu tiÕt t¹m thêi l­îng tiÒn cung øng , gãp phÇn vµo môc tiªu æn ®Þnh cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. 6. øng dông cña giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi Cã thÓ thÊy øng dông cña giao dÞch ho¸n ®æi trong thùc tÕ v« cïng phong phó vµ ®a d¹ng , tuú ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ mçi nhãm chñ thÓ trªn tham gia giao dÞch ho¸n ®æi víi mét hoÆc nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh­ng ®Òu dùa trªn ®Æc tr­ng cña lo¹i h×nh giao dÞch nµy , ®ã lµ t¹o ra ®é lÖch vÒ thêi gian ®èi víi c¸c luång tiÒn mµ kh«ng hÒ lµm thay ®æi tr¹ng th¸i ngo¹i hèi , tøc lµ tr¸nh ®­îc rñi ro tØ gi¸. 6.1. TuÇn hoµn tr¹ng th¸i luång tiÒn trong thanh to¸n quèc tÕ §èi víi c¸c nhµ XNK , viÖc bá vèn ra b»ng ®ång tiÒn nµy vµ thu vÒ ®ång tiÒn kh¸c nÕu kh«ng c©n ®èi sÏ t¹o ra tr¹ng th¸i ngo¹i hèi rßng vµ ph¸t sinh rñi ro nÕu tØ gi¸ t¨ng trong khi chuÈn bÞ ph¶i thanh to¸n mét hîp ®ång nhËp khÈu b»ng ngo¹i tÖ vµ ng­îc l¹i , nÕu tØ gi¸ gi¶m khi mét hîp ®ång xuÊt khÈu s¾p ®Õn h¹n. Trong thùc tÕ , hä sö dông hîp ®ång mua b¸n ngo¹i tÖ k× h¹n mét chiÒu ( Outright forward ), ®Õn h¹n cïng thêi ®iÓm giao hµng nh»m b¶o hiÓm cho c¸c kho¶n thu chi trong kÕ ho¹ch . Hä chØ sö dông giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi trong c¸c tr­êng hîp : Thø nhÊt , trong ho¹t ®éng kinh doanh tæng hîp xuÊt – nhËp khÈu , nÕu cã luång tiÒn vµo vµ ra ®èi víi cïng mét ®ång tiÒn vµo c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau , mét hîp ®ång ho¸n ®æi ngo¹i hèi k× h¹n – k× h¹n còng t­¬ng ®­¬ng víi hai hîp ®ång k× h¹n riªng biÖt ng­îc chiÒu vµ cã gi¸ trÞ b»ng nhau. Thø hai, kh«ng ph¶i lóc nµo viÖc giao hµng còng ®óng hÑn, ®«i khi sím h¬n hoÆc muén h¬n tho¶ thuËn , lµm ph¸t sinh rñi ro l·i suÊt . NghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi ®­îc sö dông ®Ó tuÇn hoµn tr¹ng th¸i tiÒn tÖ trong kho¶ng thêi gian chªnh lÖch ®ã. * KÐo dµi tr¹ng th¸i tiÒn tÖ VÝ dô : C«ng ty Toyota ViÖt Nam ®· kÝ víi Vietcombank mét hîp ®ång k× h¹n 3 th¸ng mua JPY ®Ó b¶o hiÓm cho kho¶n linh kiÖn nhËp khÈu dù tÝnh tõ NhËt. Tuy nhiªn tµu chë hµng sÏ ®Õn muén mét th¸ng , lóc nµy c«ng ty ph¶i xö lÝ rñi ro l·i suÊt, ®ång thêi kÐo dµi tr¹ng th¸i JPY thªm 1 th¸ng mµ kh«ng sî rñi ro tØ gi¸ . Toyota cã thÓ kÝ thªm mét hîp ®ång ho¸n ®æi víi VCB , trong ®ã c«ng ty b¸n sè JPY cho VCB t¹i thêi ®iÓm hîp ®ång k× h¹n cò ®¸o h¹n vµ mua l¹i sau 1 th¸ng ®Ó thanh to¸n cho hîp ®ång nhËp khÈu . C¸c luång tiÒn vµ tr¹ng th¸i ngo¹i hèi cã thÓ biÓu diÔn ®¬n gi¶n nh­ sau : Thêi ®iÓm Giao dÞch Tr¹ng th¸i luång tiÒn Tr¹ng th¸i ngo¹i hèi JPY VND JPY VND Hîp ®ång k× h¹n ®Õn h¹n Tr¹ng th¸i ®Çu ngµy + - 0 0 VÕ b¸n giao ngay JPY - + - + VÕ mua k× h¹n JPY + - Tr¹ng th¸i cuèi ngµy 0 0 0 0 Sau1 th¸ng Thùc hiÖn mua k× h¹n JPY + - Tr¹ng th¸i cuèi ngµy + - 0 0 Nh×n vµo b¶ng ta thÊy , tr¹ng th¸i ngo¹i hèi vµ tr¹ng th¸i luång tiÒn sau 1 th¸ng lµ gièng nh­ tr¹ng th¸i ®Çu ngµy h«m nay . Nãi kh¸c ®i chóng ta sö dông nghiÖp vô ho¸n ®æi ®Ó tuÇn hoµn tr¹ng th¸i tiÒn tÖ vµ tr¹ng th¸i ngo¹i hèi cña c¸c ®ång tiÒn . NÕu trong tr­êng hîp trªn thay v× nhËp khÈu c«ng ty xuÊt khÈu mét l« hµng vµ nhËn ®­îc kho¶n thanh to¸n hµng xuÊt khÈu tr­íc h¹n c«ng ty còng cã thÓ ¸p dông giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi t­¬ng tù . * Rót ng¾n tr¹ng th¸i tiÒn tÖ C¸c hîp ®ång ho¸n ®æi còng ®­îc sö dông ®Ó rót ng¾n thêi h¹n c¸c luång tiÒn . NÕu ë trªn c«ng ty Toyota xuÊt khÈu 1 l« hµng vµ kÝ hîp ®ång b¸n k× h¹n JPY 3 th¸ng víi VCB nh»m b¶o hiÓm cho kho¶n thu xuÊt khÈu. Theo dù tÝnh , cßn 1 th¸ng n÷a c«ng ty míi ®uîc thanh to¸n , nh­ng h«m nay c«ng ty ®· nhËn ®­îc kho¶n tiÒn hµng . Do ®ã c«ng ty muèn rót ng¾n k× h¹n hîp ®ång k× h¹n ngay ngµy h«m nay , nghÜa lµ xö lÝ sao cho kh«ng cã bÊt cø luång tiÒn nµo x¶y ra t¹i thêi ®iÓm sau 1 th¸ng, khi hîp ®ång k× h¹n ®¸o h¹n . C«ng ty liÒn tiÕn hµnh 1 giao dÞch swap ngay thêi ®iÓm ngµy h«m nay , trong ®ã b¸n giao ngay JPY vµ mua l¹i k× h¹n 1 th¸ng l­îng JPY ®ã . Nh­ vËy, th«ng qua nghiÖp vô ho¸n ®æi c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cã thÓ kÐo dµi hay rót ng¾n tr¹ng th¸i c¸c tiÒn tÖ . Do tØ gi¸ giao ngay ¶nh h­ëng kh«ng ®¸ng kÓ tíi gi¸ trÞ kinh tÕ cña hîp ®ång ho¸n ®æi nªn ng©n hµng vµ kh¸ch hµng cã thÓ tho¶ thuËn ¸p dông tØ gi¸ giao ngay trong hîp ®ång k× h¹n cò cho hîp ®ång ho¸n ®æi , nh»m ®¬n gi¶n ho¸ c¸c kho¶n thanh to¸n , nhÊt lµ khi tØ gi¸ giao ngay trªn thÞ tr­êng cã nhiÒu biÕn ®éng . øng dông trong c¸c kho¶n ®Çu t­ quèc tÕ * B¶o hiÓm c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng ®Çu t­ quèc tÕ Nguyªn t¾c cña nghiÖp vô nµy gièng chiÕn l­îc b¶o hiÓm ®Çu t­ b»ng ngo¹i tÖ th«ng qua giao dÞch k× h¹n . Khi thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi kh«ng hoµn toµn ®ång nhÊt , nhµ ®Çu t­ cã thÓ t¨ng thu nhËp khi chuyÓn ®æi ®ång tiÒn ®Çu t­ , vµ hä cã thÓ ¸p dông giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi thay cho mét giao dÞch mua giao ngay vµ mét b¸n k× h¹n ®ång tiÒn ®Çu t­. NÕu gi¸ trÞ b¸n ra kh«ng b»ng gi¸ trÞ mua vµo mµ gåm c¶ kho¶n l·i th× gäi lµ giao dÞch ®Çu t­ ho¸n ®æi (investment swap). Ph­¬ng thøc nµy nhiÒu khi cã lîi do tr¸nh ®­îc qui chÕ vµ phÝ tÝn dông. VÝ dô : TØ gi¸ giao ngay trªn thÞ tr­êng S ( USD/JPY) = 104,95-105,05 Rjpy = 2,2-2,8%/n¨m Rusd = 6,0-6,5%/n¨m F3t (USD/JPY) = 104,40-104,70 Sau khi tÝnh to¸n c¸c møc tØ gi¸ giao ngay , k× h¹n vµ chªnh lÖch l·i suÊt gi÷a hai ®ång tiÒn , nhµ ®Çu t­ quyÕt ®Þnh ®Çu t­ b»ng ®ång USD b»ng kho¶n vèn gèc JPY . Qui tr×nh b¶o hiÓm kho¶n thu th«ng qua giao dÞch ho¸n ®æi mua giao ngay 1 USD vµ b¸n k× h¹n gèc cïng l·i cña 1 USD ®ã sau 3 th¸ng nh­ sau: Thêi ®iÓm NghiÖp vô giao dÞch Tr¹ng th¸i luång tiÒn TØ gi¸ (l·i suÊt) USD JPY H«m nay 1. §i vay JPY +105,05 2,8% 2. VÕ mua giao ngay USD +1 - 105,05 105,05 3. §Çu t­ USD -1 6% Tr¹ng th¸i cuèi ngµy 0 0 Sau 3 th¸ng 4. Thu vÒ gèc +l·i USD +1,015 5. VÕ b¸n k× h¹n USD -1,015 +105,97 104,40 6. Tr¶ gèc + l·i JPY - 105,79 Tr¹ng th¸i rßng + 0,18 Quan s¸t ta thÊy kÕt qu¶ cuèi cïng cho tr¹ng th¸i luång tiÒn JPY rßng lµ d­¬ng 0,18 JPY . Cho thÊy søc hÊp dÉn cña giao dÞch ho¸n ®æi ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ quèc tÕ lµ nã cã thÓ mang l¹i møc l·i suÊt cao h¬n vµ nã cã thÓ phßng ngõa ®­îc rñi ro vÒ tØ gi¸. * ChuyÓn nh­îng c¸c kho¶n ®Çu t­ quèc tÕ C¸c nhµ ®Çu t­ lu«n lu«n muèn c©n b»ng gi÷a møc thu nhËp vµ tÝnh thanh kho¶n cña kho¶n ®Çu t­ . Giao dÞch ho¸n ®æi ®«i khi cßn tá ra rÊt hiÖu qu¶ trong kÜ thuËt chuyÓn nh­îng c¸c kho¶n ®Çu t­ quèc tÕ ®èi víi tr­êng hîp c¸c kho¶n ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu kho b¹c , chÊp phiÕu ng©n hµng hay th­¬ng phiÕu.... 6.3. øng dông trong c¸c kho¶n vay quèc tÕ ThÞ tr­êng tiÒn tÖ ph¸t triÓn , ®ång thêi víi nã lµ sù phong phó vµ ®a d¹ng cña c¸c ph­¬ng thøc huy ®éng vèn . ViÖc ®i vay b»ng ngo¹i tÖ ngµy cµng phæ biÕn , ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng­êi cã nguån thu nhËp ngo¹i tÖ , nh­ vËy sÏ gióp hä thuËn lîi h¬n trong viÖc tr¶ nî . Tuy nhiªn còng cã nh÷ng ng­êi do tÝnh to¸n chªnh lÖch l·i suÊt vµ tØ gi¸ gi÷a hai ®ång tiÒn , cã nhu cÇu vay vèn ngo¹i tÖ nh»m gi¶m chi phÝ vèn . §Ó b¶o hiÓm kho¶n gèc vµ l·i ngo¹i tÖ trong t­¬ng lai , cã thÓ tiÕn hµnh nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi : B¸n giao ngay sè gèc vµ mua k× h¹n c¶ gèc lÉn l·i tÝnh trªn sè ngo¹i tÖ ®ã. NghiÖp vô nµy còng t­¬ng tù chiÕn l­îc b¶o hiÓm kho¶n vay b»ng ngo¹i tÖ th«ng qua giao dÞch k× h¹n. 6.4. Cã thÓ sö dông nghiÖp vô ho¸n ®æi ®Ó kinh doanh ngo¹i hèi kiÕm lêi Ngoµi viÖc thùc hiÖn giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi phôc vô kh¸ch hµng vµ qu¶n lÝ nguån vèn , NHTM cßn tiÕn hµnh nhiÒu kÜ thuËt giao dÞch thu lîi nhuËn : * Kinh doanh chªnh lÖch l·i suÊt cã b¶o hiÓm ( Covered interest arbitrage ) Nh­ ta ®· biÕt trong giao dÞch ho¸n ®æi bao giê còng cã mét vÕ lµ giao dÞch k× h¹n, ®©y lµ c¬ së ®Ó cho c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i tiÕn hµnh kinh doanh chªnh lÖch l·i suÊt trªn thÞ tr­êng. NghÜa lµ , khi cã sù ph©n ®o¹n gi÷a thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi , tØ gi¸ k× h¹n ®­îc yÕt ch­a kÞp thay ®æi ®Ó ph¶n ¶nh ®óng sù thay ®æi chªnh lÖch l·i suÊt gi÷a hai ®ång tiÒn . VÝ dô : C¸c th«ng sè thÞ tr­êng nh­ sau: C¸c th«ng sè Tr­íc khi l·i suÊt USD gi¶m Sau khi l·i suÊt USD t¨ng Bid Offer Bid Offer TØ gi¸ giao ngay (USD/ CHF) 1,3340 1,3350 1,3340 1,3350 L·i suÊt USD 3 th¸ng 8,5% 8,625% 9,0% 9,125% L·i suÊt CHF 3 th¸ng 4,0% 4,25% 4,0% 4,25% TØ gi¸ Swap thÞ tr­êng 147 130 147 130 TØ gi¸ Swap c©n b»ng 147 130 169 152 TØ gi¸ spot trung b×nh 1,3345 1,3345 1,3345 1,3345 TØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi 1,3198 1,3215 1,3176 1,3193 TØ gi¸ swap kh«ng thay ®æi ngay theo sù biÕn ®éng cña l·i suÊt USD, do ®ã tØ gi¸ ho¸n ®æi yÕt trªn thÞ tr­êng kh«ng ®ång nhÊt víi tØ gi¸ ho¸n ®æi c©n b»ng ®· t¹o ra c¬ héi kinh doanh chªnh lÖch l·i suÊt cã b¶o hiÓm th«ng qua giao dÞch ho¸n ®æi mua giao ngay vµ b¸n k× h¹n USD hoÆc b¸n giao ngay vµ mua k× h¹n ®ång CHF. Ngµy gi¸ trÞ Giao dÞch Luång tiÒn TØ gi¸ (l·i suÊt) CHF USD H«m nay 1. §i vay CHF +1,3345 4,25% 2.Mua giao ngay USD - 1,3345 + 1 1,3345 3. Göi USD 3 th¸ng - 1 9,0% 4.Luång tiÒn rßng 0 0 Sau 3 th¸ng 5. NhËn USD gèc vµ l·i 6. B¸n k× h¹n USD gèc vµ l·i +1,349495 - 1,0225 1,3198 7. Tr¶ CHF gèc vµ l·i - 1,348679 8. L·i thu ®­îc (CHF) + 0,000816 VËy l·i thu ®­îc trªn 1 USD lµ 0,000816 CHF NÕu kinh doanh trªn 1triÖu USD thu ®­îc kho¶n l·i lµ 816 CHF Tuy nhiªn trªn thùc tÕ khi cã sù thay ®æi l·i suÊt cña mét ®ång tiÒn , thÞ tr­êng sÏ nhanh chãng ®iÒu chØnh th«ng sè trë l¹i tr¹ng th¸i c©n b»ng . Do ®ã c¬ héi kinh doanh chªnh lÖch l·i suÊt th­êng chØ tån t¹i trªn lÝ thuyÕt , nÕu cã còng chØ tån t¹i trong mét thêi gian rÊt ng¾n. * KÕt hîp ®ång thêi hai giao dÞch ho¸n ®æi ng­îc chiÒu nhau ViÖc thùc hiÖn cïng lóc hai giao dÞch ho¸n ®æi ng­îc chiÒu nhau mang l¹i lîi nhuËn cho NHTM mµ kh«ng ph¶i bá vèn , nhê vµo kho¶n chªnh lÖch gi÷a hai luång tiÒn rßng trong hai giao dÞch , v× trªn thùc tÕ cã thÓ ¸p dông tØ gi¸ giao ngay bÊt k×, cßn ®iÓm swap míi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn luång tiÒn rßng. VÝ dô : Th«ng sè thÞ tr­êng gåm cã : S (USD / VND )= 14.550-14.560 W3t (USD /VND ) = 150- 180 Ng©n hµng thùc hiÖn ®ång thêi 1 nghiÖp vô mua giao ngay, b¸n k× h¹n USD , 1 nghiÖp vô b¸n giao ngay vµ mua k× h¹n USD . KÕt qu¶ trªn 1 USD nh­ sau : Ngµy gi¸ trÞ Giao dÞch Tr¹ng th¸i luång tiÒn USD VND H«m nay 1.VÕ mua nghiÖp vô 1 + 1 - 14.555 2. VÕ b¸n nghiÖp vô 2 - 1 + 14.555 3. Tr¹ng th¸i cuèi ngµy 0 0 Sau 3 th¸ng 4. VÕ b¸n nghiÖp vô 1 - 1 + 14.735 5. VÕ mua nghiÖp vô 2 + 1 - 14.705 6. Tr¹ng th¸i cuèi ngµy 0 + 30 7. Tr¹ng th¸i rßng 0 + 30 Cã thÓ thÊy ngay r»ng thùc chÊt viÖc kinh doanh nµy lµ viÖc NHTM ®øng ra lµm trung gian kinh doanh ngo¹i tÖ , mua rÎ b¸n ®¾t vµ ¨n chªnh lÖch, vµo thêi ®iÓm cuèi hîp ®ång thu ®­îc chªnh lÖch Bid- Offet cña tØ gi¸ ho¸n ®æi lµ 30 ®iÓm. 6.5. NghiÖp vô ho¸n ®æi víi vai trß ho¸n ®æi tuÇn hoµn tr¹ng th¸i tiÒn tÖ. Víi vai trß t¹o thÞ tr­êng , ng©n hµng thùc hiÖn rÊt nhiÒu hîp ®ång gi¸ trÞ kh¸c nhau víi v« sè ®ång tiÒn vµo nh÷ng ngµy gi¸ trÞ kh¸c nhau , ®Æt ng©n hµng vµo tr¹ng th¸i tr­êng víi mét sè ®ång tiÒn t¹i 1 sè ngµy nhÊt ®Þnh vµ ®o¶n víi nh÷ng ®ång tiÒn kh¸c vµo c¸c ngµy gi¸ trÞ kh¸c. Giao dÞch ho¸n ®æi gióp ng©n hµng tuÇn hoµn tr¹ng th¸i ngo¹i tÖ tr­êng hoÆc ®o¶n , kÐo dµi vµo mét ngµy gi¸ trÞ trong t­¬ng lai, lµm thay ®æi tr¹ng th¸i luång tiÒn vµ phßng ngõa rñi ro l·i suÊt . ViÖc tuÇn hoµn cã thÓ ®­îc thùc hiÖn hµng ngµy hoÆc hµng tuÇn tõ thêi ®iÓm ph¸t sinh giao dÞch giao ngay ®Õn khi ®¸o h¹n hîp ®ång k× h¹n t­¬ng øng , bªn c¹nh ®ã , ng©n hµng cßn dÔ dµng xö lÝ nh÷ng gi¸ trÞ nhá do chªnh lÖch gi÷a c¸c hîp ®ång. 6.6. §iÒu tiÕt nguån vèn tiÒn tÖ tõ phÝa NHTW NghiÖp vô ho¸n ®æi còng ®­îc ng©n hµng Trung ¦¬ng sö dông nh­ mét c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh»m ®iÒu tiÕt t¹m thêi nguån vèn tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ mµ kh«ng lµm ph¸t sinh tr¹ng th¸i ngo¹i hèi, th«ng qua thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng vµ ®¹t hiÖu qu¶ nhê vµo kh¶ n¨ng t¹o gi¸ cña NHTW vµ tÝnh ®Þnh l­îng cña nghiÖp vô VÝ dô : NHNN ViÖt Nam muèn t¨ng tÝnh thanh kho¶n t¹m thêi cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ th«ng qua thÞ tr­êng ngo¹i hèi do kh¶ n¨ng hÊp thô VND th«ng qua c¸c kªnh ®Êu thÇu tÝn phiÕu kho b¹c hoÆc thÞ tr­êng më kÐm. Trong tr­êng hîp NHNN mua vµo mét l­îng dù tr÷ USD trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi giao ngay l¹i lµm thay ®æi t­¬ng quan cung cÇu USD vµ ph¸t sinh hiÖu øng t¨ng tØ gi¸ kh«ng mong muèn. NHNN cã thÓ sö dông giao dÞch ho¸n ®æi USD –VND víi c¸c NHTM. Gi¶ sö NHNN tiÕn hµnh mua vµo 80 triÖu USD trong 90 ngµy t¹i tØ gi¸ mua vµo lµ 14.950 nghÜa lµ ®· cung øng thªm : 14.950 x 80 triÖu = 1.196.000 triÖu VND ~ 1.200 tØ VND NHNN tháa thuËn ¸p dông tØ gi¸ b¸n l¹i USD cho c¸c NHTM theo møc gia t¨ng lµ 1,5% (k× h¹n 90 ngµy ) ®èi víi tØ gi¸ b¸n ra giao ngay cña NHNN lµ14.960. x (1+0,015) = 15.184 Sau 90 ngµy, NHNN l¹i thu håi vÒ l­îng VND lµ 15.184 x 80 triÖu = 1.214.720 triÖu VND ~ 1.215 tØ VND 7. Nh÷ng h¹n chÕ cña giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi Ho¸n ®æi ngo¹i hèi vÒ b¶n chÊt lµ mét nghiÖp vô ngo¹i hèi ph¸i sinh , vµ ®­îc tiÕn hµnh giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi . Tuy nhiªn bªn c¹nh ®ã , cßn cã rÊt nhiÒu nghiÖp vô ho¸n ®æi kh¸c ®· ra ®êi , nh­ ho¸n ®æi tiÒn tÖ , ho¸n ®æi l·i suÊt , ho¸n ®æi hµng ho¸, ho¸n ®æi chØ sè chøng kho¸n....Chóng lµ c¸c s¶n phÈm ph¸i sinh vÒ ngo¹i hèi, l·i suÊt, hµng ho¸ hay chøng kho¸n ...nghÜa lµ møc gi¸ c¶ cña chóng biÕn ®éng phô thuéc vµo tØ gi¸ , l·i suÊt , gi¸ hµng ho¸ hay mét sè chØ sè kh¸c ...Song ë ®©y kho¸ luËn chØ giíi thiÖu vµ ®Ò cËp s©u ®Õn ho¸n ®æi ngo¹i hèi , mét nghiÖp vô ®­îc sö dông réng r·i, cã nhiÒu øng dông còng nh­ lîi Ých ®èi víi c¸c chñ thÓ tham gia . Tuy nhiªn còng gièng nh­ c¸c nghiÖp vô kh¸c, giao dÞch ho¸n ®æi còng tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. 7.1. H¹n chÕ vÒ kÜ thuËt nghiÖp vô H¹n chÕ vÒ thêi h¹n giao dÞch Giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi chØ ®­îc ¸p dông víi k× h¹n ng¾n ( d­íi 1 n¨m ), khi tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi tÝnh to¸n theo c¸c møc l·i suÊt hiÖn hµnh trªn thÞ tr­êng t­¬ng ®èi s¸t víi tØ gi¸ giao ngay dù tÝnh , hay thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ liªn kÕt hoµn h¶o , thêi h¹n nµy cµng ng¾n th× rñi ro trong giao dÞch cµng gi¶m. Nh­ng nÕu ¸p dông trong dµi h¹n, tØ gi¸ giao ngay vµ l·i suÊt thay ®æi nhiÒu , tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi sai lÖch lín víi tØ gi¸ giao ngay nªn møc ®é rñi ro vÒ gi¸ vµo thêi ®iÓm hîp ®ång ®¸o h¹n rÊt cao. H¬n n÷a giao dÞch ho¸n ®æi chØ lµm thay ®æi t¹m thêi tr¹ng th¸i luång tiÒn , muèn sö dông giao dÞch ho¸n ®æi ®Ó thay ®æi tr¹ng th¸i ngo¹i hèi b¾t buéc ph¶i kÕt hîp víi mét giao dÞch giao ngay hoÆc k× h¹n kh¸c. H¹n chÕ bëi c¸c rñi ro cã thÓ ph¸t sinh trong giao dÞch ho¸n ®æi * Rñi ro tÝn dông Rñi ro tÝn dông trong giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi lµ khi vÕ giao dÞch k× h¹n bÞ huû bá kh«ng thùc hiÖn , tr¹ng th¸i luång tiÒn kh«ng ®­îc xö lÝ , tr¹ng th¸i ngo¹i hèi rßng ph¸t sinh, buéc ng©n hµng ph¶i nhanh chãng c©n ®èi b»ng mét nghiÖp vô k× h¹n mét chiÒu hoÆc giao ngay t­¬ng øng. Rñi ro l·i suÊt th× cã thÓ xö lÝ th«ng qua thÞ tr­êng tiÒn tÖ hoÆc thÞ tr­êng ngo¹i hèi , nh­ng rñi ro tÝn dông chØ cã thÓ xö lÝ b»ng c¸c nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi mµ th«i. * Rñi ro vÒ gi¸ Ngoµi ra , trong giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi còng cßn tån t¹i rñi ro vÒ gi¸ , nghÜa lµ kh¶ n¨ng tØ gi¸ giao ngay trªn thÞ tr­êng vµo thêi ®iÓm hîp ®ång ®¸o h¹n kh«ng biÕn ®éng ®óng nh­ dù tÝnh , vµ chªnh lÖch víi tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi tho¶ thuËn trong hîp ®ång theo chiÒu h­íng bÊt lîi cho ng©n hµng. Tuy nhiªn trªn c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh ph¸t triÓn , sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi , cïng víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh chªnh lÖch l·i suÊt cã b¶o hiÓm lu«n ®­a thÞ tr­êng vÒ tr¹ng th¸i c©n b»ng vµ rñi ro nµy hÇu nh­ kh«ng cã. 8.Thùc tr¹ng sö dông giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi trªn thÕ giíi 8.1. So s¸nh giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi víi c¸c c«ng cô qu¶n lÝ rñi ro kh¸c Rñi ro ngo¹i hèi vµ rñi ro l·i suÊt , gäi chung lµ rñi ro vÒ gi¸ (price risk ) , nh÷ng rñi ro nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña c¸c chñ thÓ ho¹t ®éng trong lÜnh vùc tµi chÝnh – tiÒn tÖ , ®Æc biÖt lµ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Thùc tÕ, trªn nh÷ng thÞ tr­êng ngo¹i hèi ph¸t triÓn, rÊt nhiÒu thÕ hÖ s¶n phÈm víi môc ®Ých phßng ngõa c¸c rñi ro vÒ tØ gi¸ ®· ra ®êi , mçi lo¹i cã ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ riªng ®èi víi tõng ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng cô thÓ. Tuy nhiªn nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi khi so s¸nh víi mét sè c«ng cô kh¸c nã cã sù kh¸c biÖt c¬ b¶n : * Giao dÞch ngo¹i hèi k× h¹n vµ t­¬ng lai : Giao dÞch t­¬ng lai chÝnh lµ giao dÞch k× h¹n tiªu chuÈn ho¸ víi ­u ®iÓm lµ cung cÊp nh÷ng hîp ®ång gi¸ trÞ nhá vµ chuyÓn nh­îng ®­îc, h¹n chÕ cña nã lµ giíi h¹n ®èi víi mét vµi lo¹i ngo¹i tÖ m¹nh vµ mét sè ngµy gi¸ trÞ nhÊt ®Þnh. C¶ hai lo¹i nµy chñ yÕu trong ng¾n h¹n , cßn trong dµi h¹n chªnh lÖch tØ gi¸ mua vµo – b¸n ra cã thÓ rÊt cao. Giao dÞch k× h¹n còng lµ mét trong nh÷ng nghiÖp vô b¶o hiÓm ®­îc sö dông nhiÒu trong thêi gian tr­íc, song so víi ho¸n ®æi giao dÞch k× h¹n l¹i khiÕn n¶y sinh tr¹ng th¸i ngo¹i hèi rßng, dÉn ®Õn viÖc ph¶i xö lÝ vµ ®«i khi gÆp bÊt tr¾c khi tØ gi¸ biÕn ®éng qu¸ m¹nh, giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi tuy ch­a ®­îc quen thuéc b»ng nh­ng còng rÊt linh ho¹t , vµ cã xu h­íng sö dông ngµy mét gia t¨ng, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c nhµ kinh doanh XNK. §èi víi hä ®©y lµ c«ng cô b¶o toµn vèn còng nh­ b¶o toµn kh¶ n¨ng thanh to¸n ngo¹i tÖ khi hîp ®ång ®¸o h¹n mµ kh«ng gÆp ph¶i rñi ro . * Giao dÞch quyÒn chän : Giao dÞch nµy cã ­u thÕ lµ phßng ngõa ®­îc rñi ro , ®ång thêi kh«ng lµm triÖt tiªu c¬ héi t¨ng thu nhËp hoÆc gi¶m chi phÝ trong tr­êng hîp c¸c yÕu tè tØ gi¸ , l·i suÊt cã xu h­íng biÕn ®éng cã lîi. Tuy nhiªn nã chØ thùc sù cã ý nghÜa khi khã dù ®o¸n chÝnh x¸c thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng biÕn ®éng lªn vµ xuèng cña tØ gi¸ lµ nh­ nhau chø kh«ng ph¶i mét chiÒu , h¬n n÷a phÝ giao dÞch quyÒn chän cã thÓ rÊt cao nÕu ngµy gi¸ trÞ ë cµng xa vµ ®ång tiÒn biÕn ®éng cµng m¹nh * Sö dông thÞ tr­êng tiÒn tÖ Ph­¬ng ph¸p nµy phøc t¹p vµ kÐm hiÖu qu¶ h¬n, møc chi phÝ th­êng cao h¬n, trong mét sè tr­êng hîp quy chÕ trªn thÞ tr­êng lµm cho viÖc tiÕp cËn c¸c kho¶n vay hoÆc ®Çu t­ trë nªn khã kh¨n, nh­ qui ®Þnh vÒ h¹n møc tÝn dông tÝnh theo tØ lÖ % trªn vèn tù cã ®èi víi mét kh¸ch hµng, qui ®Þnh vÒ viÖc huy ®éng vèn ngo¹i tÖ ... H¬n n÷a viÖc xö lÝ rñi ro trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ lµm t¨ng ®ång thêi c¶ qui m« tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî , do ®ã lµm gi¶m c¸c hÖ sè ho¹t ®éng nh­ ROA..., trong khi sö dông nghiÖp vô ho¸n ®æi vÉn ®¶m b¶o chÝnh x¸c c¸c chØ sè nµy. 8.2. Møc ®é sö dông giao dÞch ho¸n ®æi trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi quèc tÕ. C¸c nghiÖp vô ho¸n ®æi nh×n chung ®Òu lµ nh÷ng s¶n phÈm cßn kh¸ míi trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh , nh­ ho¸n ®æi tiÒn tÖ ra ®êi n¨m 1976, ho¸n ®æi l·i suÊt n¨m 1981.Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m cuèi thËp niªn 80 vµ ®Çu thËp niªn 90, do kÕt qu¶ cña viÖc më réng vµ quèc tÕ ho¸ thÞ tr­êng tµi chÝnh c¸c n­íc , cïng víi sù biÕn ®æi m¹nh tØ gi¸ vµ l·i suÊt trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh , còng nh­ cña chØ sè gi¸ trªn thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n , ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho lo¹i h×nh giao dÞch ho¸n ®æi ra ®êi vµ ph¸t triÓn m¹nh. Trªn c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh hoµn thiÖn, nghiÖp vô tµi chÝnh ho¸n ®æi ngµy cµng thÓ hiÖn ®­îc vai trß cña m×nh th«ng qua sù gia t¨ng m¹nh mÏ c¶ vÒ qui m« doanh sè giao dÞch còng nh­ t­¬ng quan tØ träng so víi lo¹i c«ng cô kh¸c. C¸c c«ng cô tµi chÝnh giao dÞch trªn thÞ tr­êng OTC 1999 (BIS) (®.v: tØ USD ) NghiÖp vô Ho¸n ®æi l·i suÊt QuyÒn chän l·i suÊt Ho¸n ®æi tiÒn tÖ QuyÒn chän tiÒn tÖ Kh¸c (FRA) Tæng doanh sè Doanh sè 43,936 9,380 2,444 2,307 30,314 88,201 TØ träng 49,81 10,63 2,76 2,62 34,36 100 (Nguån : T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh-TiÒn tÖ sè 1/2002, tr.16) Trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi toµn cÇu , giao dÞch ho¸n ®æi cã tèc ®é gia t¨ng rÊt nhanh, ngo¹i trõ doanh sè n¨m 2001 gi¶m do ¶nh h­ëng cña vô khñng bè ngµy 11/ 9 vµ do ®ång EUR ®­a vµo sö dông lµm gi¶m ®¸ng kÓ giao dÞch ngo¹i hèi trong EU . C¸c giao dÞch giao ngay ngµy cµng nh­êng chç cho c¸c c«ng cô ph¸i sinh cã vai trß b¶o hiÓm rñi ro nh­ k× h¹n vµ ho¸n ®æi , trong ®ã giao dÞch ho¸n ®æi ®ang vµ sÏ vÉn chiÕm vai trß chñ chèt ( >50% ) Doanh sè giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi toµn cÇu ( Doanh sè trung b×nh vµo th¸ng t­ hµng n¨m ) Doanh sè giao dÞch (tØ USD) 1989 1992 1995 1998 2001 Giao dÞch giao ngay 317 394 494 568 387 Giao dÞch k× h¹n 27 58 97 128 131 Giao dÞch ho¸n ®æi 190 324 546 734 656 Sai lÖch trong ®iÒu tra 56 44 53 60 36 Tæng sè 590 820 1.190 1.490 1.210 TØ träng tõng giao dÞch (%) Giao dÞch giao ngay 53,73 48,05 41,51 38,12 31,98 Giao dÞch k× h¹n 4,58 7,07 8,15 8,59 10,83 Giao dÞch ho¸n ®æi 32,20 39,51 45,88 49,26 54,21 ( Nguån : Central bank survey of foreign exchange and derivatives market activity in arpril 2001: Preliminary data- Bank for International Setilements , press Relese, 9/10/2001-T¹p chÝ Ng©n hµng sè 1+2/2001 tr .118) Qua b¶ng sè liÖu cã thÓ thÊy giao dÞch ho¸n ®æi ®ang ngµy mét chiÕm ­u thÕ so víi c¸c lo¹i h×nh giao dÞch kh¸c , ®Æc biÖt lµ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn . Thø nhÊt do thÞ tr­êng ngo¹i hèi ë nh÷ng n­íc nµy rÊt hoµn thiÖn vµ hÖ thèng , cã mèi liªn kÕt chÆt chÏ víi thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ chøng kho¸n . C¸c c«ng cô kinh doanh trªn thÞ tr­êng ®a d¹ng, ®­îc sö dông mét c¸ch chuyªn nghiÖp víi nh÷ng giao dÞch ngo¹i tÖ cã gi¸ trÞ lín. Bªn c¹nh ®ã ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng liªn ng©n hµng s«i næi, hiÖu qu¶ vµ mang tÝnh quèc tÕ, sù ph¸t triÓn v­ît bËc cña c«ng nghÖ th«ng tin øng dông trong ngµnh ng©n hµng khiÕn cho c¸c giao dÞch diÔn ra tèc ®é h¬n , hiÖu qu¶ h¬n , th«ng tin ®­îc truyÒn ®i nhanh vµ chÝnh x¸c khiÕn viÖc thu thËp, ph©n tÝch vµ xö lÝ th«ng tin nhanh chãng ®em ®Õn c¸c c¬ héi kinh doanh , kÞp thÝch øng vµ theo s¸t víi nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ tr­êng . ThÞ tr­êng ngo¹i hèi trë thµnh mét m¹ng l­íi réng kh¾p , c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng tuy ®¬n lÎ nh­ng l¹i nh­ ®ang ho¹t ®éng d­íi mét m¸i nhµ chung . Víi thÞ tr­êng tµi chÝnh hoµn thiÖn nh­ vËy , bÊt cø mét lo¹i h×nh nghiÖp vô nµo còng ®­îc vËn dông mét c¸ch thÝch hîp vµ linh ho¹t trong tõng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau, ®ã lµ nÒn t¶ng cho c¸c giao dÞch ngo¹i hèi ph¸i sinh nh­ ho¸n ®æi ph¸t triÓn . Giao dÞch ho¸n ®æi ngoµi tÝnh n¨ng b¶o hiÓm rñi ro tØ gi¸ ra nã cßn lµ mét c«ng cô kinh doanh trong hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i , lµ c«ng cô tuÇn hoµn tr¹ng th¸i tiÒn tÖ khi tr¹ng th¸i ngo¹i tÖ tr­êng hay ®o¶n , ®¶m b¶o an toµn cho nguån vèn kinh doanh cña chÝnh m×nh . Song cã thÓ thÊy ®©y kh«ng ph¶i lµ nh©n tè chÝnh khiÕn cho giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi t¨ng nhanh c¶ vÒ sè l­îng , doanh sè còng nh­ qui m« trªn c¸c thÞ tr­êng tµi chÝnh ph¸t triÓn . Trong bÊt cø nÒn kinh tÕ nµo , ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã quan hÖ mËt thiÕt vµ sèng cßn ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM. Mèi quan hÖ nµy mang tÝnh ®Æc biÖt, võa lµ chñ thÓ võa lµ kh¸ch thÓ trong tÊt c¶ c¸c giao dÞch mang yÕu tè tiÒn tÖ, tÝn dông vµ thanh to¸n , lµ mèi quan hÖ t­¬ng hç vµ ®ßn bÈy cña nhau, song song cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn . ChÝnh v× thÕ nh©n tè khiÕn cho giao dÞch ho¸n ®æi ra ®êi vµ ngµy cµng më réng chÝnh lµ m«i tr­êng kinh tÕ . ë c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn , ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, ®Çu t­ , tÝn dông diÔn ra víi mét tèc ®é cao, t¹o ®iÒu kiÖn cho thÞ tr­êng tµi chÝnh tù hoµn thiÖn vµ thÝch nghi theo nã . C¸c NHTM ngoµi viÖc ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô truyÒn thèng cßn ph¶i nghiªn cøu , t¹o lËp vµ më réng c¸c lo¹i h×nh dÞch vô ng©n hµng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng . Nh­ trong phÇn lÝ luËn vÒ sù ra ®êi vµ vai trß cña nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi ®· ph©n tÝch , ®ã lµ c¸c s¶n phÈm ngo¹i hèi ph¸i sinh cã hiÖu qu¶ cao trong phßng ngõa vµ xö lÝ rñi ro tØ gi¸. §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· ë mét tr×nh ®é cao vµ trªn diÖn réng , h¬n mét lóc nµo hÕt nhu cÇu sö dông c¸c c«ng cô b¶o hiÓm trong qu¶n lÝ tµi chÝnh vµ ngo¹i tÖ l¹i nhiÒu ®Õn nh­ vËy, ®Æc biÖt giao dÞch ho¸n ®æi, mét c«ng cô tá ra cã ­u viÖt vµ cã nhiÒu øng dông kh¸c nhau . §©y lµ c¬ së cho c¸c NHTM tõng b­íc më réng vµ n©ng cao nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi , ®¸p øng nhu cÇu cña kh¸ch hµng , ®­a ho¸n ®æi trë thµnh mét c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi quèc tÕ nh­ hiÖn nay. Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi ë ViÖt Nam I . Bèi c¶nh thÞ tr­êng tµi chÝnh - tiÒn tÖ thÕ giíi vµ trong n­íc 1. §Æc tr­ng thÞ tr­êng tµi chÝnh thÕ giíi Tõ thËp kØ 70 ®Õn nay , ®©y lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn v­ît bËc cña c¸c trung t©m tµi chÝnh lín trªn thÕ giíi c¶ vÒ qui m«, sè l­îng , chÊt l­îng lo¹i h×nh dÞch vô còng nh­ møc ®é liªn kÕt gi÷a c¸c thÞ tr­êng . Trong ®ã cã mét sè ®iÓm ®¸ng chó ý lµ : 1.1. Xu h­íng toµn cÇu ho¸ thÞ tr­êng tµi chÝnh. Xu huíng quèc tÕ ho¸ thÞ tr­êng tµi chÝnh ph¸t triÓn tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi II , khi nguån vèn USD ®æ tõ MÜ ®i kh¾p n¬i trªn thÕ giíi, cßn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi l¹i tËp trung vµo tÝn phiÕu vµ tr¸i phiÕu kho b¹c MÜ . Th«ng qua thÞ tr­êng vèn quèc tÕ, nhµ kinh doanh dÔ dµng t×m kiÕm nguån vèn bæ sung tõ n­íc ngoµi khi viÖc tiÕp cËn khu vùc vèn néi ®Þa ngµy cµng khã kh¨n vµ phøc t¹p . Nhµ ®Çu t­ tµi chÝnh lùa chän ®­îc c¬ héi sinh lêi cao h¬n , ®ång thêi ®a d¹ng ho¸ danh môc ®Çu t­ , gi¶m thiÓu rñi ro. Nguån vèn cã xu h­íng chu chuyÓn tõ quèc gia cã Ýt c¬ héi ®Çu t­ vµ lîi nhuËn thÊp sang nh÷ng quèc gia cã nhiÒu c¬ héi vµ tØ suÊt lîi nhuËn ®em l¹i cao h¬n. §Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y khu vùc ch©u ¸ næi lªn nh­ mét khu vùc cã nhiÒu tiÒm n¨ng , tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao, thu hót dßng vèn ®Çu t­ tõ nhiÒu n¬i, tuy cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh n¨m 97 ®· lµm ch÷ng l¹i vµ cã phÇn suy gi¶m song ®©y vÉn lµ khu vùc ®Çy høa hÑn ®èi víi nh÷ng nhµ ®Çu t­ quèc tÕ . ThÞ tr­êng tµi chÝnh , ®Æc biÖt lµ cña c¸c quèc gia ph¸t triÓn ngµy cµng më réng vµ liªn kÕt chÆt chÏ h¬n . Xu h­íng tù do ho¸ vµ quèc tÕ hãa tµi chÝnh víi c¸c ®Þnh chÕ riªng ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn. C¸c ho¹t ®éng cho vay, lu©n chuyÓn nguån vèn gi÷a c¸c khu vùc , c¸c quèc gia ngµy cµng réng më . KÕt qu¶ lµ c¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m« cña c¸c quèc gia phô thuéc vµ chÞu ¶nh h­ëng s©u s¾c lÉn nhau h×nh thµnh mèi quan hÖ ®a chiÒu , cã tÝnh chÊt t­¬ng t¸c . 1.2. TØ gi¸ ngµy cµng biÕn ®éng m¹nh vµ khã kiÓm so¸t. D­íi t¸c ®éng cña lµn sãng khoa häc vµ c«ng nghÖ míi, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin ®iÖn tö còng nh­ cña qóa tr×nh tù do ho¸, nhiÒu biÕn ®æi ®· x¶y ra trong lÜnh vùc tµi chÝnh –tiÒn tÖ trong nh÷ng thËp kØ cuèi thÕ kØ XX. Nh÷ng biÕn ®æi ®ã ®· t¹o nÒn mãng cho nh÷ng xu h­íng ph¸t triÓn tiÕp theo cña lÜnh vùc nµy trong 2 thËp kØ ®Çu cña thÕ kØ XXI . Th­¬ng m¹i quèc tÕ chiÕm gi÷ vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi , ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ ph¸t triÓn lµm cho thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung vµ thÞ tr­êng ngo¹i hèi nãi riªng ngµy cµng s«i ®éng kÌm theo lµ sù biÕn ®éng m¹nh vµ v« lèi cña tØ gi¸ . Cã nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nh­ sù sôp ®æ cña chÕ ®é b¶n vÞ vµng vµo n¨m 1972, chÕ ®é tØ gi¸ cè ®Þnh ®­îc thay b»ng chÕ ®é tØ gi¸ th¶ næi vµo n¨m 1973. C«._.Õm lêi . Ngµy nay NHTM kh«ng chØ lµ nh÷ng ®¬n vÞ ho¹t ®éng riªng lÎ mµ nã h×nh thµnh nªn c¶ mét hÖ thèng c¹nh tranh lÉn nhau , chÊt l­îng dÞch vô tõng b­íc ®­îc c¶i thiÖn , cung cÊp tËn n¬i ®Õn tõng ®èi t­îng cã nhu cÇu sö dông . C¹nh tranh còng lµ mét trong nh÷ng thuËn lîi gióp c¸c NHTM ®Èy m¹nh chÊt l­îng cña giao dÞch ho¸n ®æi , bëi chÊt l­îng phôc vô n©ng cao lµ mét trong nh÷ng nh©n tè thu hót kh¸ch hµng t×m ®Õn víi c¸c s¶n phÈm míi . 2.4.Cã sù hç trî tõ phÝa NHNN NhËn thøc ®­îc vai trß cña giao dÞch ho¸n ®æi còng nh­ nhËn thøc ®­îc nh÷ng tån t¹i vµ bÊt cËp cßn tån t¹i trong viÖc ph¸t triÓn giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi , tuy vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ trong c«ng t¸c qu¶n lÝ ®iÒu hµnh song NHNN còng ®· cã mét sè nh÷ng hç trî ®èi víi viÖc më réng vµ n©ng cao c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng lo¹i h×nh giao dÞch nµy. NHNN ®· cã c«ng v¨n sè 779/NHNN-QLNH ngµy 22.7.2003 qui ®Þnh tæng gi¸m ®èc , gi¸m ®èc c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc phÐp ho¹t ®éng ngo¹i hèi chØ ®­îc phÐp Ên ®Þnh tØ gi¸ mua vµ b¸n giao ngay (spot), tØ gi¸ giao dÞch k× h¹n (Forward) , ho¸n ®æi (Swap) , kh«ng ®­îc thùc hiÖn thu phÝ trong giao dÞch mua b¸n ngo¹i tÖ víi kh¸ch hµng . NHNN yªu cÇu c¸c tæ chøc tÝn dông thùc hiÖn vµ h­íng dÉn c¸c ®¬n vÞ trong hÖ thèng chÊp hµnh c¸c qui ®Þnh cña NHNN. Cã thÓ nãi qui ®Þnh nµy ®· t¹o mét thuËn lîi to lín trong viÖc ph¸t triÓn c¸c nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i tÖ ë n­íc ta, gi¶i quyÕt c¬ b¶n mét trë ng¹i khiÕn cho c¸c lo¹i h×nh giao dÞch nµy ph¸t triÓn tr× trÖ trong thêi gian qua , ®Æc biÖt lµ giao dÞch ho¸n ®æi . MiÔn phÝ giao dÞch ngo¹i tÖ ®èi víi kh¸ch hµng sÏ khiÕn cho ho¸n ®æi trë nªn hÊp dÉn h¬n , thu hót c¸c chñ thÓ lµ c¸c nhµ kinh doanh XNK, c¸c nhµ ®Çu t­ , cho vay trong n­íc vµ quèc tÕ . Trong mét t­¬ng lai kh«ng xa giao dÞch ho¸n ®æi sÏ trë thµnh mét c«ng cô kh«ng thÓ thiÕu trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam . Ngoµi ra , NHNN còng cã ®iÒu chØnh tÝch cùc vÒ thêi h¹n giao dÞch . Ngµy 11/10 NHNN ViÖt Nam (SBV) ®· quyÕt ®Þnh rót ng¾n thêi gian thùc hiÖn nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i tÖ ( SWAP ) xuèng cßn 1 ngµy lµm viÖc , gi¶m 3 ngµy so víi tr­íc kia. §éng th¸i nµy ®­îc ®­a ra sau khi nhiÒu chi nh¸nh NH n­íc ngoµi th«ng b¸o hä ch­a sö dông ®­îc nghiÖp vô Swap do thñ tôc xÐt duyÖt vµ thêi gian chuyÓn tiÒn cña NHTW kÐo dµi. Tuy nhiªn , quyÕt ®Þnh trªn chØ ¸p dông víi c¸c giao dÞch ho¸n ®æi cã gi¸ trÞ ®Õn 20 triÖu $ . Song dï sao còng cã thÓ thÊy nh÷ng hç trî tÝch cùc cña NHNN nh­ hiÖn nay phÇn nµo t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c NHTM ph¸t triÓn giao dÞch ho¸n ®æi trong thêi gian tíi . II. C¸c gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi t¹i ViÖt Nam . 1. §èi víi NHNN 1.1. Thay ®æi c¸c qui ®Þnh vÒ thñ tôc giao dÞch. Mét ®iÒu kiÖn ®Ó khuyÕn khÝch c¸c kh¸ch hµng tham gia giao dÞch ngo¹i hèi víi NHTM, gãp phÇn kÝch thÝch thÞ tr­êng ngo¹i hèi ph¸t triÓn , lµ thñ tôc vµ qui chÕ giao dÞch ph¶i ®¬n gi¶n vµ râ rµng . ë ViÖt Nam , hÖ thèng c¸c v¨n b¶n ph¸p quy liªn quan ®Õn lÜnh vùc qu¶n lÝ ngo¹i hèi cßn rÊt phøc t¹p, ®iÒu chØnh vµ söa ®æi liªn tôc . Do VND ch­a ph¶i lµ ®ång tiÒn chuyÓn ®æi vµ c¸n c©n th­¬ng m¹i lu«n th©m hôt , nªn ®Ó h¹n chÕ c¨ng th¼ng mÊt c©n ®èi cung cÇu ngo¹i tÖ , mçi kho¶n thanh to¸n cho n­íc ngoµi cÇn cã sù kiÓm so¸t chÆt chÏ vÒ chøng tõ liªn quan tr­íc khi b¸n ngo¹i tÖ cho kh¸ch hµng , ®ång thêi c¸c kho¶n thu vÒ ngo¹i tÖ còng chÞu sù kiÓm so¸t nhÊt ®Þnh . Do ®ã t×nh tr¹ng mua b¸n trªn thÞ tr­êng tù do , NHTM cÊu kÕt víi kh¸ch hµng , c¸c kho¶n chuyÓn tiÒn kh«ng c«ng khai cßn phæ biÕn . Tuy NHNN ®· cã mét sè níi láng nhÊt ®Þnh nh­ gi¶m tØ lÖ kÕt hèi xuèng cßn 0%, cho phÐp nhËn kiÒu hèi b»ng ngo¹i tÖ nh­ng vÉn ch­a cã c¶i thiÖn râ rÖt . §èi víi giao dÞch ho¸n ®æi , thñ tôc cßn kh¸ phøc t¹p , doanh nghiÖp khi tiÕn hµnh giao dÞch ho¸n ®æi b¸n giao ngay vµ mua k× h¹n ph¶i cã giÊy tê chøng minh nhu cÇu ngo¹i tÖ hîp lÝ cña m×nh , h¬n n÷a hiÖn nay NHNN cßn ch­a cho phÐp c¸c doanh nghiÖp sö dông ho¸n ®æi ngo¹i hèi vµo môc ®Ých xö lÝ tr¹ng th¸i luång tiÒn , ®¸p øng nhu cÇu vèn ng¾n h¹n , lµm cho giao dÞch ho¸n ®æi trë nªn kÐm hÊp dÉn . NHNN cÇn ph¶i xem xÐt vµ cã nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch hîp ®Ó giao dÞch ho¸n ®æi trë nªn nhanh gän , th«ng tho¸ng vµ cã hiÖu qu¶ h¬n . 1.2. Hoµn thiÖn c¬ chÕ tØ gi¸. Nh­ ë phÇn thùc tr¹ng giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi ë ViÖt Nam ®· tr×nh bµy , mét vÊn ®Ò cßn tån t¹i hiÖn nay ®èi víi lo¹i h×nh giao dÞch nµy lµ c¬ chÕ x¸c ®Þnh tØ gi¸ cßn rÊt cøng nh¾c . TØ gi¸ giao ngay USD/ VND ®­îc x¸c ®Þnh hµng ngµy theo cung –cÇu trªn thÞ tr­êng, víi c¬ së lµ tØ gi¸ giao dÞch b×nh qu©n trªn Interbank ngµy giao dÞch tr­íc ®ã do NHNN c«ng bè , céng trõ víi biªn ®é dao ®éng nhÊt ®Þnh , hiÖn nay do søc Ðp qu¸ møc cña d­ luËn NHNN chØ më réng mét c¸ch t­îng tr­ng tõ 0,1% lªn ®Õn 0,25%, mét con sè cùc k× khiªm tèn . TØ gi¸ giao ngay VND/ ngo¹i tÖ kh¸c ®­îc x¸c ®Þnh theo tØ gi¸ chÐo vµo ®Çu ngay giao dÞch vµ ®­îc ¸p dông cho c¶ ngµy , trong khi trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi quèc tÕ tØ gi¸ giao ngay biÕn ®éng theo tõng phót , thËm chÝ tõng gi©y . Do vËy , ë ViÖt Nam , chÕ ®é ®iÒu hµnh tØ gi¸ tõ phÝa NHNN vÒ l©u dµi cÇn ph¶i linh ho¹t h¬n n÷a, ®Æc biÖt lµ tØ gi¸ giao ngay.VÉn biÕt r»ng chÕ ®é tØ gi¸ lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc nh¹y c¶m liªn quan ®Õn hµng lo¹t c¸c yÕu tè cÊu tróc kinh tÕ vµ c¶ c¸c vÊn ®Ò chÝnh trÞ x· héi , nh­ng cã thÓ thÊy chÝnh s¸ch ®iÒu hµnh tØ gi¸ ë n­íc ta rÊt kÐm linh ho¹t vµ hËu qu¶ cña nã lµ tÝnh chÊt buån tÎ mang tÝnh chî chiÒu (thiness market ) trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi giao ngay , k× h¹n vµ ®Æc biÖt lµ ho¸n ®æi ; t¹o nªn mét søc Ðp nÆng nÒ lªn dù tr÷ ngo¹i hèi . §èi víi tØ gi¸ k× h¹n , trong giao dÞch ho¸n ®æi , vÒ nguyªn t¾c, tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tØ gi¸ giao ngay vµ chªnh lÖch c¸c møc l·i suÊt trªn thÞ tr­êng , nh­ng ë ViÖt Nam NHNN cßn x¸c ®Þnh thªm mét lo¹t c¸c møc trÇn tØ gi¸ giao dÞch k× h¹n , lµm cho viÖc x¸c ®Þnh tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi trë nªn thiÕu chÝnh x¸c vµ kh«ng g¾n liÒn víi thÞ tr­êng . MÆt kh¸c møc trÇn tØ gi¸ qu¸ cao hay qu¸ thÊp ®Òu kh«ng hÊp dÉn ®­îc kh¸ch hµng tham gia giao dÞch . NHNN cã hay nªn ch¨ng gì bá th¸i ®é qu¸ cÈn träng trong c¸ch thøc ®iÒu hµnh tØ gi¸ , gì bá h¹n møc trÇn tØ gi¸ . §Ó cho tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi ®­îc x¸c ®Þnh theo ®óng häc thuËt lµ dùa trªn tØ gi¸ giao ngay vµ ®iÓm k× h¹n ( ®iÓm ho¸n ®æi ) . §Ó cã ®­îc møc tØ gi¸ k× h¹n ®óng vµ s¸t víi c¸c th«ng sè thÞ tr­êng , tØ gi¸ k× h¹n USD/ VND cÇn c¨n cø vµo tØ gi¸ giao ngay USD/ VND vµ chªnh lÖch l·i suÊt hai ®ång tiÒn , víi VND lµ l·i suÊt c¬ b¶n vµ USD lµ l·i suÊt th¶ næi theo thÞ tr­êng quèc tÕ ( l·i suÊt USD SIBOR). Nh÷ng ®iÒu chØnh vÒ tØ gi¸ thÝch hîp , g¾n s¸t víi thÞ tr­êng h¬n n÷a tõ NHNN sÏ khiÕn cho giao dÞch ho¸n ®æi trë thµnh mét giao dÞch th­êng xuyªn chø kh«ng chØ lµ mét gi¶i ph¸p mang tÝnh t¹m thêi ®èi víi c¸c NHTM khi qu¸ thiÕu vèn VND nh­ trong thêi gian qua . 1.3. C¬ cÊu l¹i hÖ thèng thanh tra gi¸m s¸t ng©n hµng . Ho¹t ®éng thanh tra gi¸m s¸t ng©n hµng cÇn ®­îc cñng cè vµ t¨ng c­êng, mét mÆt t¹o ¸p lùc kinh doanh c¹nh tranh lµnh m¹nh , mét mÆt b¶o ®¶m tÝnh chÝnh x¸c vÒ c¸c sè liÖu kÕ to¸n, ph¶n ¸nh trung thùc kÕt qu¶ kinh doanh ngo¹i hèi cña ng©n hµng . 1.4. Cã qui chÕ qu¶n lÝ ngo¹i hèi phï hîp. ChÝnh s¸ch qu¶n lÝ ngo¹i hèi th¾t chÆt lµ cÇn thiÕt trong ®iÒu kiÖn VND ch­a ph¶i lµ ®ång tiÒn chuyÓn ®æi vµ c¸n c©n thanh to¸n ViÖt Nam lu«n th©m hôt . Tuy nhiªn c¬ chÕ qu¶n lÝ qu¸ chÆt l¹i khiÕn cho viÖc mua b¸n ngo¹i tÖ trªn thÞ tr­êngtù do ph¸t triÓn m¹nh, khã kiÓm so¸t . Bªn c¹nh ®ã sù kh«ng hîp lÝ gi÷a l·i suÊt tiÒn göi ngo¹i tÖ vµ c¬ chÕ tØ gi¸ lµm ph¸t sinh t×nh tr¹ng c¨ng th¼ng vÒ nhu cÇu ngo¹i tÖ ®Çu t­ vµ thanh to¸n trong n­íc trong khi luîng ngo¹i tÖ huy ®éng l¹i göi ë n­íc ngoµi , lµm giíi h¹n kh¶ n¨ng ®iÒu hoµ tiÒn tÖ dÉn ®Õn h¹n chÕ trong viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô giao dÞch ngo¹i tÖ trong ®ã cã giao dÞch ho¸n ®æi .Yªu cÇu cÇn cã sù ®æi míi vµ th«ng tho¸ng h¬n trong qu¶n lÝ, mÆt kh¸c, NHNN nªn kÕt hîp ®ång thêi víi c¸c gi¶i ph¸p nh»m kh«ng ngõng n©ng cao gi¸ trÞ ®ång néi tÖ , ®Èy m¹nh sù tham gia cña VND trong c¸c giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi víi c¸c NHTM n­íc ngoµi . 1.5. T¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p hç trî ®èi víi c¸c NHTM . + ChÊn chØnh l¹i hÖ thèng NHTMNN, tiÕn hµnh xö lÝ nî b»ng nguån vèn vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh­ IMF vµ WB , nh»m t¨ng c­êng n¨ng lùc tµi chÝnh vµ lµnh m¹nh hãa t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ng©n hµng. + T¨ng vèn ®iÒu lÖ cho c¸c NHTMNN, bæ sung vèn tù cã ®Ó ®¹t tØ lÖ an toµn vèn 8%, ®iÒu chØnh møc thuÕ sö dông vèn Ng©n s¸ch , hiÖn nay lµ 6% / n¨m tÝnh trªn vèn ®iÒu lÖ, trong khi l·i suÊt cho vay b×nh qu©n mµ c¸c NHTM ¸p dông còng chØ kho¶ng 6-7%/ n¨m. Vèn tù cã t¨ng sÏ t¹o c¬ së cho NHTM më réng nghiÖp vô kinh doanh ngo¹i hèi do tr¹ng th¸i ngo¹i hèi ®­îc më réng , c¸c NHTM cã thÓ gia t¨ng qui m« còng nh­ sè l­îng giao dÞch ho¸n ®æi ®ång thêi tiÕn hµnh ®an xen nhiÒu lo¹i h×nh giao dÞch víi nhau . + Xem xÐt l¹i qui chÕ tr¹ng th¸i ngo¹i tÖ , níi láng qui ®Þnh tr¹ng th¸i , cã thÓ lµ thay ®æi tØ lÖ % hoÆc thêi gian tÝnh to¸n. Xem xÐt lo¹i bá “ Nî khã ®ßi b»ng ngo¹i tÖ ” ra khái tµi s¶n Cã ngo¹i tÖ ®Ó ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i ngo¹i tÖ thùc. + H¹ thÊp h¬n n÷a tØ lÖ dù tr÷ b¾t buéc b»ng ngo¹i tÖ , cã thÓ vÒ møc 4-5% nh­ tr­íc ®©y, nh»m gióp c¸c NHTM t¨ng l­îng vèn ngo¹i tÖ kh¶ dông . + Cho phÐp c¸c DN sö dông tuú ý giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i tÖ víi c¸c môc ®Ých kh¸c nhau, nh»m t¨ng tÝnh hÊp dÉn cña lo¹i h×nh giao dÞch nµy. + T¨ng c­êng tham gia thÞ tr­êng víi vai trß ng­êi can thiÖp cuèi cïng , th«ng qua c¸c nghiÖp vô giao ngay, k× h¹n , ho¸n ®æi …NHNN nªn : * Thùc hiÖn nghiÖp vô hèi ®o¸i ho¸n ®æi theo c¶ hai chiÒu , nghÜa lµ bæ sung nghiÖp vô b¸n giao ngay vµ mua k× h¹n USD cho c¸c NHTM . * TiÕn tíi ¸p dông c¸c lo¹i h×nh giao dÞch ho¸n ®æi l·i suÊt vµ giao dÞch ho¸n ®æi tiÒn tÖ , trªn c¬ së t¹i ViÖt Nam ®· ¸p dông c¬ chÕ l·i suÊt th¶ næi . §èi víi ngo¹i tÖ USD lµ theo SIBOR , vµ VND do NHTM tù x¸c ®Þnh theo l·i suÊt c¬ b¶n tuú thuéc cung-cÇu thÞ tr­êng trong giíi h¹n cho phÐp . * T¨ng c­êng nguån dù tr÷ ngo¹i tÖ , tËp trung quÜ dù tr÷ vµo mét ®Çu mèi kÓ c¶ nguån ngo¹i tÖ ®¸p øng nhu cÇu tµi chÝnh quèc gia t¹i kho b¹c nhµ n­íc , trªn c¬ së ®ã NHNN cã thÓ can thiÖp thÞ tr­êng ngo¹i hèi chñ ®éng h¬n . + Hoµn thiÖn viÖc x¸c ®Þnh tØ gi¸ giao ngay , ®iÒu chØnh th­êng xuyªn biªn ®é giao ®éng tØ gi¸ cho phï hîp , cã thÓ më réng biªn ®é , ch¼ng h¹n nh­ tõ 0,2% lªn 0,3-0,5% hoÆc h¬n ®Ó t¨ng tÝnh linh ho¹t cho c¸c NHTM trong viÖc x¸c ®Þnh tØ gi¸ ®èi víi tõng ®èi t­îng kh¸ch hµng cô thÓ . §Æc biÖt ®èi víi tØ gi¸ k× h¹n ho¸n ®æi, NHNN cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ cã thay ®æi phï hîp h¬n víi ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng ngo¹i hèi thÕ giíi ®· ph¸t triÓn ë móc cao nh­ hiÖn nay . + Hoµn thiÖn vÒ thêi h¹n giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi . Kh«ng nªn qu¸ cøng nh¾c theo mét sè h¹n ®Þnh s½n nh­ hiÖn nay mµ cã thÓ vËn dông linh ho¹t tïy theo nhu cÇu cña tõng NHTM . MÆt kh¸c, khi c¸c nghiÖp vô nµy ®· t­¬ng ®èi quen thuéc cã thÓ ¸p dông k× h¹n d­íi 7 ngµy vµ k× h¹n dµi h¬n 90 ngµy . + Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh : * ThÞ truêng ngo¹i hèi ThiÕt lËp hÖ thèng th«ng tin giao dÞch hiÖn ®¹i , nèi m¹ng phßng giao dÞch ngo¹i tÖ cña NHNN víi c¸c NHTM . T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c chñ thÓ kh¸c nh­ c¸c TCTD phi ng©n hµng , c¸c tæ chøc phi kinh tÕ vµ c¸ nh©n trong x· héi tham gia giao dÞch ho¸n ®æi . §æi míi trong c¬ chÕ qu¶n lÝ dù tr÷ ngo¹i hèi , tÝch cùc khai th¸c tËp trung c¸c nguån ngo¹i tÖ , thay ®æi c¬ cÊu dù tr÷ , gi¶m bít sù phô thuéc cña VND vµo USD. TiÕn tíi x¸c ®Þnh tØ gi¸ VND theo ræ ngo¹i tÖ. C¬ cÊu QuÜ dù tr÷ ngo¹i tÖ cña ViÖt Nam §ång tiÒn USD EUR JPY Ngo¹i tÖ kh¸c C¬ cÊu dù tr÷ hiÖn nay(%) 80 9 6 5 C¬ cÊu dù tr÷ hîp lÝ (%) 60 25 10 5 * ThÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n Ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸ c¸c c«ng cô tµi chÝnh kh¸c nh­ chøng chØ tiÒn göi , tr¸i phiÕu , tÝn phiÕu kho b¹c, tr¸i phiÕu NHTM.., ®Èy m¹nh ho¹t ®éng thÞ tr­êng chøng kho¸n, cung cÊp cho nÒn kinh tÕ nhiÒu h×nh thøc huy ®éng vµ ®Çu t­ vèn h¬n . * T¨ng c­êng mèi quan hÖ gi÷a c¸c thÞ tr­êng víi nhau ThÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ cÇn ph¶i cã sù liªn kÕt chÆt chÏ h¬n n÷a th«ng qua t­¬ng quan gi÷a c¸c yÕu tè tØ gi¸ vµ l·i suÊt , do sù biÕn ®éng vÒ l·i suÊt cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ cã thÓ t¸c ®éng ®Õn sù di chuyÓn vèn gi÷a hai thÞ tr­êng , ¶nh h­ëng ®Õn quan hÖ cung-cÇu tÝn dông vµ ngo¹i tÖ , lµm tØ gi¸ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi thay ®æi . §Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn cña ViÖt Nam, c¸c h×nh thøc n¾m gi÷ nguån vèn d­ thõa trong d©n c­ phæ biÕn lµ tiÒn mÆt, tiÒn göi ng©n hµng , vµng hoÆc ngo¹i tÖ th× xu h­íng chuyÓn ®æi VND vµ USD theo biÕn ®éng tØ gi¸ vµ l·i suÊt lµ phæ biÕn. 2. C¸c gi¶i ph¸p vÒ phÝa NHTM. 2.1. C¸c NHTM cÇn cã ®Þnh h­íng kinh doanh cô thÓ . C¸c NHTM cÇn cã chiÕn l­îc ho¹t ®éng kinh doanh hîp lÝ , c©n ®èi môc tiªu lîi nhuËn –thÞ phÇn- uy tÝn vµ an toµn vèn . ChÝnh s¸ch kh¸ch hµng vµ c¸c ho¹t ®éng Marketing cÇn ®­îc xóc tiÕn h¬n n÷a nh»m thu hót kh¸ch hµng , ®Æc biÖt lµ nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi . Bªn c¹nh viÖc gi¶i thÝch râ ®Æc ®iÓm vµ lîi Ých cña s¶n phÈm cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch gi¸ c¶ dÞch vô hîp lÝ , vÉn cã ®¶m b¶o vÒ l·i nh­ng l¹i kÝch thÝch ®­îc kh¸ch hµng vÒ mÆt kinh tÕ. Ngoµi ra NHTM nªn cã chiÕn l­îc më réng nghiÖp vô ra thÞ tr­êng ngo¹i hèi quèc tÕ , kh«ng chØ ®¬n thuÇn chØ lµ ho¸n ®æi mµ cßn cã giao ngay , k× h¹n , dÞch vô tiÒn göi vµ c¸c dÞch vô mua b¸n chuyÓn ®æi ngo¹i tÖ kh¸c , nhÊt lµ trong thêi k× c¸c NHTM n­íc ta ®ang ®æi míi ®Ó héi nhËp vµo thÞ tr­êng tµi chÝnh khu vùc vµ quèc tÕ. 2.2.N©ng cao uy tÝn cña c¸c NHTM trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi . Uy tÝn cña ng©n hµng lµ yÕu tè quan träng khiÕn kh¸ch hµng quyÕt ®Þnh tham gia giao dÞch víi NH , ®Æc biÖt khi quyÕt ®Þnh tham gia vµo c¸c lo¹i h×nh giao dÞch cßn kh¸ míi mÎ nh­ giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi . Uy tÝn cña ng©n hµng khiÕn cho kh¸ch hµng thÊy yªn t©m vµ cã c¶m gi¸c an toµn vÒ rñi ro cã thÓ ph¸t sinh . Do ®ã ®Ó n©ng cao h×nh ¶nh cña m×nh còng nh­ thu hót kh¸ch hµng t×m ®Õn c¸c s¶n phÈm dÞch vô míi , c¸c NHTM cÇn : + X©y dùng thÝ ®iÓm vµ ®­a vµo ¸p dông m« h×nh tæ chøc NHTM hiÖn ®¹i theo tiªu chuÈn quèc tÕ , tiÕn tíi h×nh thµnh mét sè tËp ®oµn tµi chÝnh m¹nh, cã tiÒm lùc vÒ vèn còng nh­ c¸c trang bÞ kh¸c . + Tæ chøc ho¹t ®éng ng©n hµng ë vÞ trÝ thuËn lîi , trô së ®oµng hoµng , Ên t­îng tèt , trang bÞ hiÖn ®¹i , ®Æc biÖt bé phËn kinh doanh ngo¹i hèi . + T¹o dùng phong c¸ch dÞch vô v¨n minh , lÞch sù vµ tËn t×nh víi kh¸ch hµng , ®ång thêi n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña c¸n bé ng©n hµng ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng x¶y ra nh÷ng sai sãt hoÆc nhÇm lÉn kh«ng ®¸ng cã . 2.3. Kh«ng ngõng n©ng cao, c¶i thiÖn tr×nh ®é nghiÖp vô cña nh©n viªn ng©n hµng. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn cho giao dÞch ho¸n ®æi cßn ch­a ph¸t triÓn vµ ®i vµo ®êi sèng kinh tÕ vµ tµi chÝnh nh­ hiÖn nay lµ do tr×nh ®é ®éi nhò nh©n viªn ng©n hµng cßn nhiÒu h¹n chÕ , ®Æc biÖt ®èi víi ho¸n ®æi ngo¹i hèi . Do ®ã c¸c NHTM ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p båi d­ìng , ®µo t¹o vµ trang bÞ ®Çy ®ñ cho nh©n viªn vÒ kiÕn thøc nghiÖp vô ®Ó khi tiÕn hµnh nghiÖp vô ho¸n ®æi ®­îc linh ho¹t , nhanh chãng, t¹o sù tin t­ëng cho kh¸ch hµng, mÆt kh¸c cßn cã thÓ thuyÕt phôc, giíi thiÖu, t­ vÊn cho kh¸ch hµng lùa chän s¶n phÈm ngo¹i hèi ph¸i sinh nµy . Ngoµi ra NHTM cßn ph¶i chó träng ®Õn c«ng t¸c ph¸t triÓn nguån nh©n lùc theo h­íng : - Bæ sung thªm c¸n bé lao ®éng trÎ cã chÊt luîng b»ng c¸ch tæ chøc thi tuyÓn thay v× c¬ chÕ tiÕp nhËn nh­ tr­íc ®©y . ViÖc bè trÝ c¸n bé ph¶i ®óng n¨ng lùc , së tr­êng vµ thu nhËp cña c¸n bé ph¶i thÝch ®¸ng phï hîp víi sù ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng -VÒ ®µo t¹o c¸n bé : Víi yªu cÇu ph¸t triÓn nghiÖp vô vµ c«ng nghÖ theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸ , viÖc ®µo t¹o c¸n bé trong thêi gian tíi lµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé ®ang cã, båi d­ìng kÞp thêi nh÷ng kiÕn thøc vÒ nghiÖp vô míi , ®µo t¹o chuyªn s©u cho nh©n viªn trùc tiÕp tham gia vµo giao dÞch ho¸n ®æi song song víi viÖc båi d­ìng c¸n bé qu¶n lÝ . - §a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®µo t¹o, néi dung ®µo t¹o ph¶i ®­îc ®æi míi cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nh­ : KiÕn thøc vÒ kinh tÕ , qu¶n lÝ nhµ n­íc , nghiÖp vô míi vµ tiÕp xóc víi tin häc , øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong nghµnh ng©n hµng . 2.4. T¨ng c­êng hiÓu biÕt cña kh¸ch hµng vÒ giao dÞch hèi ®o¸i ho¸n ®æi . NhiÒu kh¸ch hµng lµ tæ chøc kinh tÕ ch­a biÕt ®Õn lo¹i nghiÖp vô míi nµy , hoÆc biÕt nh­ng hiÓu ch­a râ b¶n chÊt vµ lîi Ých cña nghiÖp vô . Trong thùc tÕ , kh¶ n¨ng øng dông cña nghiÖp vô ho¸n ®æi rÊt linh ho¹t, vµ mang l¹i nhiÒu lîi Ých cho c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh XNK. Tõ khi cã chÝnh s¸ch më cöa , ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng , c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam ngµy cµng nhiÒu , nhÊt lµ tõ sau khi MÜ xo¸ bá cÊm vËn vµ kÝ kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi n­íc ta th× ho¹t ®éng th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c quèc gia kh¸c ph¸t triÓn nhanh chãng . Nh÷ng n¨m gÇn ®©y , ViÖt Nam ®· chiÕm lÜnh ®­îc vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ mét sè mÆt hµng chñ lùc nh­ g¹o , chÌ , cµ phª, thuû s¶n , dÇu th«, dÖt may , giÇy dÐp... Râ rµng c¸c doanh nghiÖp XNK lµ nhãm kh¸ch hµng tiÒm n¨ng rÊt lín cña c¸c NHTM, chñ yÕu ë c¸c khu chÕ xuÊt , khu c«ng nghiÖp nh­ §µ N½ng, Biªn Hoµ, Vòng Tµu, CÇn Th¬, H¶i Phßng. C¸c NHTM cÇn cã ®éi ngò nh©n viªn Marketing cã chuyªn m«n ®Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng tiÕp cËn s©u h¬n víi lo¹i h×nh dÞch vô nµy. C¸c tr­êng hîp mµ doanh nghiÖp cã thÓ øng dông nghiÖp vô ho¸n ®æi ®ã lµ tuÇn hoµn tr¹ng th¸i tiÒn tÖ trong thanh to¸n quèc tÕ , ®Æc biÖt trong tr­êng hîp h¹n giao hµng kh«ng khíp víi ngµy thanh to¸n cña hîp ®ång k× h¹n mµ doanh nghiÖp ®· kÝ kÕt víi NH . Doanh nghiÖp cßn cã thÓ sö dông ho¸n ®æi ngo¹i hèi ®Ó xö lÝ tr¹ng th¸i luång tiÒn ®¸p øng nhu cÇu vèn ng¾n h¹n . Sö dông giao dÞch ho¸n ®æi trong ho¹t ®éng kinh doanh , sÏ gióp cho doanh nghiÖp gi¶m bít ®­îc chi phÝ ho¹t ®éng kinh doanh, tr¸nh ®­îc rñi ro tØ gi¸ vµ rñi ro l·i suÊt , hèi ®o¸i ho¸n ®æi lµ mét c«ng cô phßng ngõa rñi ro rÊt ®¾c lùc . Do ®ã, c¸c NHTM cã biÖn ph¸p n©ng cao hiÓu biÕt cña kh¸ch hµng ®èi víi giao dÞch ho¸n ®æi lµ viÖc lµm cùc k× cÇn thiÕt . ViÖc ph©n tÝch gi¶i thÝch lîi Ých cña giao dÞch , tr­êng hîp cã thÓ ¸p dông hèi ®o¸i ho¸n ®æi cho kh¸ch hµng kh«ng ®­îc qu¸ chung chung víi c¸c thuËt ng÷ chuyªn ngµnh khã hiÓu mµ ph¶i gi¶i thÝch cô thÓ, râ rµng , dÔ hiÓu khiÕn cho kh¸ch hµng c¶m thÊy giao dÞch ho¸n ®æi thùc sù lµ mét c«ng cô cã tÝnh ­u viÖt cao so víi c¸c c«ng cô kh¸c . Thùc tÕ cho thÊy, hiÖn nay m¶ng giao dÞch ho¸n ®æi gi÷a NHTM vµ c¸c tæ chøc kinh doanh cßn cùc k× h¹n chÕ . Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ chñ yÕu ®ã lµ kiÕn thøc, sù hiÓu biÕt cña kh¸ch hµng cßn nghÌo nµn , dÉn ®Õn viÖc e ng¹i , kh«ng tù tin vµ tin t­ëng vµo lo¹i h×nh giao dÞch nµy . ThiÕt nghÜ nÕu nh­ c¸c NHTM lµm tèt c«ng t¸c Marketing , tuyªn truyÒn vµ gi¶i thÝch th× nhãm kh¸ch hµng lµ c¸c tæ chøc kinh doanh XNK sÏ lµ nhãm kh¸ch hµng cùc k× lín ®èi víi giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi . 2.5. Khai th¸c triÖt ®Ó c¸c nguån ngo¹i tÖ , t¨ng dù tr÷ ngo¹i hèi . C¸c NHTM cÇn ph¶i kh«ng ngõng khai th¸c triÖt ®Ó c¸c nguån ngo¹i tÖ , nh»m bæ sung liªn tôc l­îng ngo¹i hèi dù tr÷ . Bëi nÕu l­îng ngo¹i tÖ n¾m trong tay qu¸ máng khiÕn c¸c NHTM kh«ng thÓ ph¸t triÓn qui m« giao dÞch ho¸n ®æi . HiÖn nay giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi lu«n bao gåm mét vÕ giao ngay, hoÆc lµ mua giao ngay hoÆc lµ b¸n giao ngay cho nªn kh¶ n¨ng ngo¹i tÖ cña NHTM lµ rÊt quan träng vµ cã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc ph¸t triÓn giao dÞch hèi ®o¸i ho¸n ®æi c¶ vÒ qui m« lÉn sè l­îng , ®Æc biÖt kh«ng thÓ thùc hiÖn cïng lóc nhiÒu giao dÞch ho¸n ®æi b¸n giao ngay mua k× h¹n , doanh sè cña giao dÞch sÏ nhá lÎ vµ manh món . C¸c nguån ngo¹i tÖ cã thÓ khai th¸c ®èi víi NHTM bao gåm : Nguån thu xuÊt khÈu hµng ho¸ , dÞch vô . Nguån ngo¹i tÖ tiÒn mÆt n¾m gi÷ trong d©n c­, l­îng kiÒu hèi chuyÓn vÒ ViÖt Nam hµng n¨m. Ngo¹i tÖ tõ c¸c chi nh¸nh cïng hÖ thèng vµ c¸c NHTM kh¸c. §Ó khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn ngo¹i tÖ nãi trªn , c¸c NHTM cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch thÝch hîp ®èi víi tõng nguån vèn , th«ng qua l·i suÊt vµ tØ gi¸ . MÆt kh¸c cÇn ph¶i t¨ng c­êng liªn kÕt hç trî chÆt chÏ cho nhau , cung cÊp dÞch vô cho thÞ tr­êng mét c¸ch ®ång bé nh»m “bäc lãt ” bï trõ rñi ro cho nhau ®Ó cïng ph¸t triÓn . 2.6. Mét sè gi¶i ph¸p kh¸c nh»m ph¸t triÓn giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi . * HiÖn ®¹i hãa trang thiÕt bÞ vµ c¬ së vËt chÊt , øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµo nghiÖp vô §Þa ®iÓm thùc hiÖn c¸c giao dÞch kinh doanh ngo¹i hèi cÇn ®­îc bè trÝ thuËn lîi, c¸c b¶ng yÕt gi¸ khoa häc , hîp lÝ , dÔ hiÓu . M« h×nh phßng kinh doanh ngo¹i hèi cÇn ®­îc tæ chøctheo xu h­íng hiÖn ®¹i. Thµnh lËp phßng Dealing Room gåm hai bé phËn : Front Office lµm nhiÖm vô mua b¸n trùc tiÕp , cßn Back Office hoµn thµnh c¸c lÖnh, xö lÝ c¸c luång tiÒn ra vµo tµi kho¶n . HiÖn ®¹i ho¸ c¬ së vËt chÊt , bæ sung thªm trang thiÕt bÞ , ®¶m b¶o ®¸p øng ®­îc theo ®Çu ng­êi vµ yªu cÇu kinh doanh , ®æi míi c«ng nghÖ , ®Çu t­ ¸p dông c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn ®¹i trong c¸c giao dÞch ho¸n ®æi, nh­ m¹ng vi tÝnh , m¹ng SWIFT... * Thùc hiÖn chÝnh s¸ch gi¸ c¶ víi kh¸ch hµng. Gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng lµ hai nh©n tè quan träng nhÊt quyÕt ®Þnh viÖc lùa chän dÞch vô cña kh¸ch hµng. ChÝnh s¸ch gi¸ c¶ hîp lÝ ph¶i cã sù linh ho¹t ®èi víi tõng ®èi t­îng kh¸ch hµng cô thÓ , ®Æc biÖt lµ c¸c kh¸ch hµng lín quen thuéc vµ kh¸ch hµng lÇn ®Çu tiªn sö dông dÞch vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi cña NHTM. * Cã c¸c gi¶i ph¸p qu¶n lÝ rñi ro ngo¹i hèi C¸c NHTM trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng , cÇn cã c¸c biÖn ph¸p qu¶n lÝ rñi ro ngo¹i hèi còng nh­ rñi ro tØ gi¸, ®Èy m¹nh h¬n n÷a c¸c ho¹t ®éng giao dÞch ho¸n ®æi gi÷a c¸c tæ chøc NHTM víi nhau, b¶o ®¶m phßng ngõa t­¬ng hç c¸c rñi ro cho nhau. Trong qu¸ tr×nh kinh doanh , cã thÓ lËp h¹n møc kinh doanh ngo¹i hèi cho tõng chi nh¸nh, tõng giao dÞch viªn, x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i ngo¹i hèi cho mçi ®ång tiÒn vµ kiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn . * MÆt kh¸c c¸c NHTM cÇn nh×n l¹i vµ x¸c ®Þnh mét c¸ch kh¸ch quan , toµn diÖn vµ chÝnh x¸c tr×nh ®é chuyªn m«n vµ c«ng nghÖ cña m×nh, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c ng©n hµng chñ lùc, trô cét cña nÒn kinh tÕ , ®Ó tõ ®ã cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i c¸n bé nh©n viªn qu¶n lÝ, ®iÒu hµnh, t¸c nghiÖp. Th­êng xuyªn tæ chøc c¸c buæi thuyÕt tr×nh víi c¸c chuyªn gia ®Ó gióp c¸n bé cËp nhËt víi nh÷ng kiÕn thøc míi cña thÞ tr­êng , vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®i s©u vÒ nghiÖp vô. * Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸n bé hîp lÝ : Trong qu¸ tr×nh kinh doanh , mçi giao dÞch viªn (dealer ) ®­îc giao mét møc kinh doanh cô thÓ tuú theo kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é , cã chÕ ®é khen th­ëng vµ xö ph¹t râ rµng theo kÕt qu¶ ®¹t ®­îc , t¹o tinh thÇn tr¸ch nhiÖm vµ ý thøc g¾n bã víi ng©n hµng cña c¸c c¸n bé . * X©y dùng vµ hoµn thiÖn chÕ ®é kÕ to¸n theo tiªu chuÈn HÖ thèng kÕ to¸n quèc tÕ (IAS) , ®¶m b¶o tÝnh minh b¹ch , kÞp thêi , chÝnh x¸c cña sè liÖu kÕ to¸n ®èi víi hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i hèi , tr¸nh t×nh tr¹ng ph¶n ¸nh kÕt qu¶ giao dÞch lµ lç do tØ gi¸ b¸n ngo¹i tÖ thÊp h¬n tØ gi¸ mua , v× cßn ph¶i xÐt ®Õn yÕu tè thu nhËp vµ chi phÝ trªn c¬ së l·i suÊt thÞ tr­êng cña mçi ®ång tiÒn . kÕt luËn §Ó thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam cã thÓ nhanh chãng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn , tiÕn tíi héi nhËp víi c¸c thÞ tr­êng ngo¹i hèi khu vùc vµ thÕ giíi , ®ßi hái rÊt nhiÒu thêi gian vµ nç lùc kh«ng chØ tõ phÝa NHNN , lµ ng­êi tæ chøc, ®iÒu hµnh thÞ tr­êng, c¸c NHTM, lµ nh÷ng thµnh viªn chñ yÕu trªn thÞ tr­êng mµ cßn c¶ c¸c chñ thÓ kh¸c tham gia giao dÞch trªn thÞ tr­êng . Cã thÓ nãi ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi ViÖt Nam hiÖn nay rÊt nghÌo nµn vµ ®¬n ®iÖu , sè l­îng chñ thÓ tham gia Ýt , doanh sè giao dÞch nhá , lo¹i h×nh giao dÞch h¹n chÕ , hÇu hÕt lµ c¸c nghiÖp vô giao ngay , cßn nghiÖp vô k× h¹n vµ ®Æc biÖt lµ ho¸n ®æi míi ra ®êi th× hÇu nh­ kh«ng ®­îc thùc hiÖn , mÆc dï ®©y lµ c«ng cô ngo¹i hèi ph¸i sinh tõ nghiÖp vô giao ngay cã nhiÒu øng dông quan träng trong thùc tiÔn. §©y lµ mét nghiÖp vô quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi hoµn chØnh do nh÷ng lîi Ých vµ hiÖu qu¶ thiÕt thùc mµ nã mang l¹i . Thùc tr¹ng tiÕn hµnh giao dÞch hèi ®o¸i ho¸n ®æi t¹i c¸c NHTM ViÖt Nam , bao gåm giao dÞch gi÷a NH víi kh¸ch hµng , víi c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c vµ víi NHNN diÔn ra cßn chËm , yÕu c¶ vÒ qui m« còng nh­ doanh sè. Do lo¹i h×nh giao dÞch nµy cßn kh¸ míi mÎ vµ ch­a hoµn chØnh , còng nh­ do mét sè nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan vµ chñ quan kh¸c. Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®ã ®ång thêi phÇn nµo n©ng cao chÊt l­îng nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi xuÊt ph¸t tõ phÝa NHNN còng nh­ b¶n th©n c¸c NHTM, kh«ng ngõng hoµn thiÖn thÞ tr­êng ngo¹i hèi, ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp víi thÞ tr­êng tµi chÝnh khu vùc vµ quèc tÕ trªn c¬ së môc tiªu chiÕn l­îc cña ngµnh NH trong thêi gian tíi Hi väng r»ng nh÷ng gi¶i ph¸p ®­îc tr×nh bµy trong kho¸ luËn phï hîp víi thùc tiÔn ë ViÖt Nam vµ cho thÊy xu h­íng ph¸t triÓn t­¬ng lai cña thÞ tr­êng ngo¹i hèi n­íc nhµ, nhanh chãng më réng vµ n©ng cao giao dÞch ho¸n ®æi ngo¹i hèi , hoµn thiÖn giao dÞch giao ngay vµ k× h¹n , tiÕn tíi thùc hiÖn quyÒn chän vµ t­¬ng lai , ®¶m b¶o Ýt nhÊt ®Çy ®ñ 5 lo¹i h×nh nghiÖp vô c¬ b¶n truyÒn thèng trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi , tõ ®ã hoµn thiÖn dÇn thÞ tr­êng víi c¸c nghiÖp vô kinh doanh ®a d¹ng vµ phøc t¹p h¬n. Phô lôc 1 C¸c v¨n b¶n ph¸p lÝ liªn quan ®Õn giao dÞch ho¸n ®æi * QuyÕt ®Þnh 17/1998/Q§-NHNN 7 qui ®Þnh qui chÕ ho¹t ®éng giao dÞch ngo¹i hèi * QuyÕt ®Þnh 16/1998/Q§-NHNN 7 ngµy10/01/1998 vÒ viÖc qui ®Þnh nguyªn t¾c Ên ®Þnh tØ gi¸ mua b¸n ngo¹i tÖ k× h¹n , ho¸n ®æi cña c¸c TCTD ®­îc phÐp ho¹t ®éng giao dÞch hèi ®o¸i k× h¹n , ho¸n ®æi * QuyÕt ®Þnh 18/Q§-NHNN7 ban hµnh Qui ®Þnh vÒ tr¹ng th¸i ngo¹i tÖ ®èi víi c¸c TCTD ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i hèi, ngµy 10/01/1998. * QuyÕt ®Þnh 64/1999/Q§-NHNN7 vÒ viÖc c«ng bè tØ gi¸ hèi ®o¸i cña VND víi c¸c ngo¹i tÖ, ngµy 25/02/1999. * QuyÕt ®Þnh 65/1999/Q§-NHNN7 vÒ viÖc qui ®Þnh nguyªn t¾c x¸c ®Þnh tØ gi¸ mua b¸n ngo¹i tÖ cña c¸c TCTD ®­îc phÐp kinh doanh ngo¹i tÖ, ngµy 25/03/1999. * QuyÕt ®Þnh 101/1999/Q§-NHNN13 vÒ viÖc ban hµnh qui chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng, 26/03/1999. * QuyÕt ®Þnh 893/2001/Q§-NHNN vÒ viÖc thùc hiÖn nghiÖp vô ho¸n ®æi ngo¹i hèi gi÷a NHNN víi c¸c ng©n hµng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn ng¾n h¹n b»ng VND cho c¸c ng©n hµng , 17/07/2001. * QuyÕt ®Þnh 894/2001/Q§-NHNN vÒ tØ gi¸ NHNN ¸p dông khi b¸n USD cho c¸c ng©n hµng thùc hiÖn nghiÖp vô ho¸n ®æi , 17/07/2001…. Phô lôc 2 TØ gi¸ gi÷a USD/VND qua c¸c n¨m N¨m Th¸ng 1 Th¸ng 3 Th¸ng 6 Th¸ng 9 Th¸ng 12 1989 3.500 4.200 4.350 4.100 4.200 1990 4.300 4.300 4.800 5.750 6.650 1991 7.000 7.400 8.300 10.700 12.900 1992 11.800 11.550 11.285 10.950 10.720 1993 10.400 10.670 10.760 10.860 10.850 1994 10.860 10.980 10.990 11.020 11.070 1995 11.020 11.030 11.020 11.000 11.000 1996 - - - - 11.080 1997 - - - - 11.450 1998 11.175 11.800 12.800 12.998 12.898 1999 13.020 13.880 13.920 13.980 13.998 2000 14.090 14.100 14.190 14.470 14.570 ( Nguån : T¹p chÝ Tµi chÝnh th¸ng 2/2000 tr 13, b¸o c¸o th­êng niªn NHNN 2000, tr 72) Phô lôc 3 C¬ cÊu huy ®éng vµ tæng d­ nî cña hÖ thèng Ng©n hµng N¨m 1997 1998 1999 2000 TiÒn göi ngo¹i tÖ (%) 33,2 33,6 39,1 45,3 TiÒn göi VND (%) 66,8 66,4 60,9 54,7 Tæng tiÒn göi 100 100 100 100 D­ nî ngo¹i tÖ (%) 31,2 25,2 22,6 18,6 D­ nî néi tÖ (%) 68,8 74,8 77,4 81,4 Tæng d­ nî 100 100 100 100 D­ nî /Huy ®éng ngo¹i tÖ 1,04 0,73 0,47 0,33 (Nguån: T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ sè 227, 6/ 2001. tr5.6.7) Phô lôc 4 Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t cña ViÖt Nam qua c¸c n¨m N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 T¨ng tr­ëng(%) 9,54 9,34 8,15 5,76 4,77 6,75 TØ lÖ l¹m ph¸t (%) 12,7 4,5 3,6 9,2 0,1 -0.6 Phô lôc 5 Doanh sè mua b¸n ngo¹i tÖ trong n­íc cña Vietcombank 2000 ChØ tiªu Doanh sè ( triÖu USD ) ±00/99 (%) ±01/99 (%) 1999 2000 2001 I. Tæng mua 2.995 3.684 3.885 +23,0 +5,5 1. Kh¸ch hµng 2.836 2.569 2.521 -9,4 - 1,9 2. INTERBANK 159 1.115 1.364 +600 +22,3 NHNN 0 1.028 1.262 NHTM 159 87 102 II. Tæng b¸n 3.026 3.721 3.890 +23,0 +4,7 1. Kh¸ch hµng 2.239 3.547 3.830 +58,4 +8,1 2. INTERBANK 787 174 60 - 77,9 - 65,5 NHNN 383 0 0 NHTM 404 174 60 III. Tæng mua b¸n 6.021 7.405 7.775 +23,0 +5,0 1. Kh¸ch hµng 5.075 6.116 6.351 +20,5 +3,8 2. INTERBANK 946 1.289 1.424 +36,3 +10,05 NHNN 383 1.028 1.262 NHTM 563 261 162 IV. TØ träng mua b¸n (%) 100,0 100,0 100,2 1. Kh¸ch hµng 84,3 82,6 81,7 - 1,7 - 0,9 2. INTERBANK 14,7 17,4 18,3 +1,7 +0,9 NHNN 6,4 13,9 16,2 +7,5 +2,3 NHTM 9,3 3,5 2,1 - 5,8 - 1,4 ( Nguån : B¸o c¸o ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ NHNT n¨m 2001, Phßng vèn). Danh môc tµi liÖu tham kh¶o PhÇn tiÕng ViÖt TS. NguyÔn V¨n TiÕn , CÈm nang thÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ c¸c giao dÞch kinh doanh ngo¹i hèi , t¸i b¶n lÇn thø hai, NXB Thèng kª Hµ Néi , 2001. TS. NguyÔn V¨n TiÕn , Tµi chÝnh quèc tÕ hiÖn ®¹i trong nÒn kinh tÕ më , t¸i b¶n lÇn thø hai , NXB Thèng kª Hµ Néi , 2003. PGS. §inh Xu©n Tr×nh , tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng, Gi¸o tr×nh Thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th­¬ng, NXB Gi¸o dôc, 2002. NguyÔn Minh KiÒu , ThÞ tr­êng ngo¹i hèi vµ thanh to¸n quèc tÕ , NXB §¹i häc quèc gia TP HCM, 2001. Khoa tiÒn tÖ – TÝn dông quèc tÕ , Häc viÖn Ng©n hµng , HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p qui vÒ qu¶n lÝ ngo¹i hèi , QuyÓn I, Hµ Néi , 12/2001. Ng« ChÝ Ph­¬ng, Swaps : Thuèc ®¾ng cã d· tËt? Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam 17/08/2001. TS. Nghiªm Xu©n §¹t , TS NguyÔn Minh Phong , 10 vÊn ®Ò tµi chÝnh- tiÒn tÖ quèc tÕ næi bËt , T¹p chÝ Ng©n hµng sè 1+2/ 2000. TS NguyÔn Hång S¬n , Tµi chÝnh - tiÒn tÖ thÕ giíi n¨m 2001, T¹p chÝ Ng©n hµng sè 1+2/ 2002. B¸o c¸o ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng n¨m 2001-2002, phßng vèn NHNT . Trang Web : http:// www. Vinaseek.com http:// www. Vnexprees.net. PhÇn tiÕng Anh : 1. Frank J. Fabozi $ Franco Modigliani, Capital Markets Institutions and Instruments, Second Edition, Prentice Hall, 1996 2. Citibank N.A , Foreign Exchange, Global Corporate Bank Training and Development Center, 9/ 1999 3.HSBC Bank USA, Interest Rate Swap, Currency Swap.. 4.Trang Web : http:// www. Worldbank. org http:// www. Foreign exchange. com ._.