Thực trạng và giải pháp nâng cao thị phần tiêu thụ chè trên thị trường quốc tế của Tổng Công ty chè Việt Nam

phÇn I: Lêi nãi ®Çu B­íc sang thÕ kû míi , thÕ kû 21 víi nhiÒu thµnh tùu vÒ V¨n Ho¸ - X· Héi còng nh­ Kinh TÕ - ChÝnh trÞ . §Êt n­íc ta ®ang ngµy cµng ®æi míi , mäi ng­êi , mäi nhµ ®ang tÝch cùc h¨ng say cïng nhau x©y dùng mét ®Êt n­íc ViÖt Nam giµu ®Ñp v¨n minh . Chóng ta ®ang cè g¾ng tõng b­íc , tõng v÷ng ch¾c ®Ó tiÕn lªn mét n­íc C«ng NghiÖp Ho¸ - HiÖn §¹i Ho¸ . s¾p tíi ®©y khi chóng ta ®· lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi ( WTO ) mét c¬ héi míi ®ang më ra tr­íc m¾t cho ®Êt n­íc chóng ta . C¸c doanh nghiÖp kÓ c¶ nhµ n­íc còng nh­ t­ nh©n cã nhiÒu c¬ héi h¬n cho sù ph¸t triÓn cñ m×nh . §Æc biÖt hiÖn nay ë n­íc ta c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ . Nã chiÕm vai trß chñ ®¹o vµ lµ ®éng lùc thóc ®Èy thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc . NhËn thÊy vai trß quan träng cña c¸c doanh nghiÖp nµy trong sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ , thêi gian qua §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· triÓn khai nhiÒu chñ tr­¬ng vµ biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc . Trong ®ã viÖc ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p vÒ tiªu thô vµ chÕ biÕn trong n­íc còng nh­ quèc tÕ cña c¸c c«ng ty lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m cña ch­¬ng tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam . §Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ ch­¬ng tr×nh nµy , §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ®Ò ra nhiÒu chñ tr­¬ng vµ biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy c¸c c«ng ty còng nh­ Tæng c«ng ty thùc hiÖn tèt môc tiªu vµ nhiÖm vô cña m×nh .HiÖn nay , viÖc n©ng cao thÞ phÇn tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty ë trong n­íc còng nh­ quèc tÕ ®· cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn quan träng , nhiÒu doanh nghiÖp ®· kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh , thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ tr­êng , æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn , gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ n­íc nhµ , ®­a n­íc nhµ tõng b­íc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi . NhËn thøc ®­îc ®©y lµ mét chñ tr­¬ng t¹o nªn søc m¹nh míi cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c doanh nghiÖp nãi riªng . NhÊt lµ chóng ta ®ang trong qu¸ tr×nh thai nghÐn , cè g¾ng ®µm ph¸n tõng b­íc ®Ó gia nhËp vµo tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO )trong n¨m nµy . Tæng C«ng Ty chÌ ViÖt Nam ®· triÓn khai thùc hiÖn viÖc ®æi mãi , s¾p xÕp còng nh­ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng mét c¸ch m¹nh mÏ nh»m t¹o nªn søc m¹nh míi cho sù ph¸t triÓn cña Tæng C«ng Ty nãi riªng vµ cña toµn ngµnh chÌ nãi chung .Qua thêi gian ®­îc thùc tËp t¹i Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam , ®­îc sù chØ b¶o vµ gióp ®ì tËn t×nh cña B¸c NguyÔn Kh¾c ThÞnh Ch¸nh V¨n Phßng Tæng C«ng Ty chÌ ViÖt Nam vµ thÇy Ph¹m Ngäc Linh gi¸o viªn h­íng dÉn , em ®· quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi “ Gi¶i ph¸p n©ng cao thÞ phÇn tiªu thô chÌ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ cña Tæng C«ng Ty chÌ ViÖt Nam “ víi môc ®Ých ®­îc t×m hiÓu kü h¬n vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu còng nh­ thÞ phÇn tiªu thô chÌ cña c«ng ty trªn thÞ tr­êng thÐ giíi . Do kiÕn thøc vµ thêi gian cã h¹n , bµi viÕt khã tr¸nh khái nh÷ng sai sãt em mong nhËn ®­îc nh÷ng gãp ý cña thÇy gi¸o ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn thiÖn h¬n . Mét lÇn n÷a em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy Ph¹m Ngäc Linh vµ B¸c NguyÔn Kh¾c ThÞnh ®· tËn t×nh chØ b¶o vµ gióp ®ì em trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ hoµn thµnh bµi viÕt nµy . Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! phÇn II: Néi Dung Ch­¬ng I: héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi ngµnh chÌ viÖt nam I. §Æc ®iÓm cña ngµnh chÌ viÖt nam 1. Vµi nÐt vÒ c©y chÌ viÖt nam ChÌ lµ mét c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m , trång mét lÇn cã thÓ cho thu ho¹ch nhiÒu n¨m , tõ 30-50 n¨m . Ng­êi ta trång chÌ chñ yÕu lÊy bóp non , ®ã lµ nh÷ng bóp chÌ mét t«m 2-3 l¸ non. Tõ bóp chÌ , tuú theo c¸ch chÕ biÕn vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn chóng ta cã ®­îc c¸c laäi chÐ kh¸c nhau : chÌ xanh , chÌ ®en , chÌ vµng , chÌ ®á , chÌ hoµ tan nhanh , chÌ xi r« ..... Trong l¸ chÌ cã nhiÒu sinh tè vµ chÊt kÝch thÝch ho¹t ®éng c¬ thÓ con ng­êi , cã c¶ chÊt chèng phãng x¹ . chÌ xanh cã thÓ gióp gi¶m l­îng colesteron , ®iÒu hoµ huyÕt ¸p , t¨ng c­êng mao dÉn , h¹n chÕ boÐ phµi vµ lµ mét thø thuèc lîi tiÓu tèt . §Æc biÖt sö dông chÌ cã kh¶ n¨ng ng¨n ngõa bÖnh ung th­ , bÖnh b¹ch hÇu vµ bÖnh SIDA . Uèng n­íc chÌ cßn cã kh¶ n¨ng kÐo dµi tuæi thä . do ®ã n­íc chÌ lµ mét lo¹i n­íc uèng cÇn thiÕt cho con ng­êi . Giê ®©y n­íc chÌ ®· trë thµnh mét phÇn chÝnh kh«ng thÓ thiÕu ®­îc sau mçi b÷a ¨n cña nhiÒu gia ®×nh ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi . ë viÖt nam , tõ l©u n­íc chÌ ®· ®i vµo cuéc sèng hµng ngµy cña moÞ ng­êi d©n . Uèng n­íc chÌ ®· trë thµnh tËp qu¸n , chÌ ®· trë thµnh ng­êi b¹n tri ©m , tri kû , ®· g¾n bã víi mäi ng­êi d©n . HiÖn nay trªn thÕ giíi cã kho¶ng 95 n­íc uèng chÌ . chØ tÝnh riªng 12 n­íc nhËp khÈu chÌ nhiÒu nhÊt thÕ giíi , hµng n¨m ®¨ nhËp trªn 1,15triÖu tÊn , trong khi ®ã chØ cã 28 n­íc cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn trång chÌ . ViÖt nam lµ mét trong nh÷ng n­íc cã ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ ®Êt ®ai thuËn tiÖn cho c©y chÌ ph¸t triÓn , do ®ã c©y chÌ ®­îc ph¸t triÓn rÊt sím . Trªn ®Ønh cao Suèi Giµng tØnh NghÜa Lé hiÖn nay cã nh÷ng c©y chÌ tuyÕt cæ thô cã ®é tuæi tõ 300- 400 n¨m tuæi , ®­îc ®ång bµo H'M«ng trång , ch¨m sãc , thu h¸i tõ l©u ®êi , cã c©y hai ng­êi «m kh«ng xuÓ . §iÒu nµy cho thÊy r»ng cÇn ph¸t triÓn mét ngµnh chÌ v÷ng m¹nh nãi chung vµ Tæng c«ng ty chÌ nãi riªng . 2. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c©y chÌ viÖt nam Theo th­ tÞch cæ viÖt nam , c©y chÌ ®· cã tõ xa x­a d­íi 2 d¹ng : c©y chÌ v­ên hé gia ®×nh vïng ch©u thæ s«ng hång vµ c©y chÌ ë miÒn nói phÝa b¾c Lª Quý §«n trong s¸ch " v©n ®µi lo¹i ng÷ " ( 1773 ) cã ghi trong môc IX , phÈm vËt nh­ sau : ".....c©y chÌ ®· cã ë mÊy ngän nói Am thiªm , Am Giíi vµ Am C¸c , huyÖn Ngäc S¬n tØnh Thanh Ho¸ , mäc xanh um ®Çy rõng thæ nh©n h¸i l¸ chÌ ®em vÒ gi· n¸t ra , ph¬i trong r©m , khi kh« ®em nÊu n­îc uèng , tÝnh h¬i hµn , uèng vµo m¸t tim phæi . gi¶i kh¸t , ngñ ngon , hoa vµ nhÞ chÌ cµng tèt , cã h­¬ng th¬m tù nhiªn ...." N¨m 1882 , c¸c nhµ th¸m hiÓm ph¸p ®· kh¶o s¸t vÒ s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n chÌ g÷a S«ng §µ vµ S«ng Mª K«ng ë miÒn nói phÝa b¾c ViÖt Nam , tõ Hµ Néi ng­îc lªn phÝa cao nguyªn Méc Ch©u , qua Lai Ch©u , ®Õn tËn Ipang vïng xipxoongp¶nn¶n ( V©n Nam ) , n¬i cã nh÷ng c©y chÌ ®¹i cæ thô . " Hµng ngµy nh÷ng ®oµn thå lín 100-200 con lõa , chÊt ®Çy muèi vµ g¹o khi ®i vµ nÆng trÜu chÌ khi vÒ . Ipang næi tiÕng vÒ chÊt l­îng chÌ ®¹t møc ngù trµ cèng nép . cho hoµng ®Õ Trung Hoa . Lo¹i chÌ cao cÊp nµy kh«ng b¸n ngoµi thÞ tr­êng ...vµ ai còng cè gi÷ l¹i m«tÞ phÇn nhá . , mÆc dï cã nguy c¬ bÞ trõng trÞ nÆng nÒ . t«i ®· thÊy mét n¾m chÌ lo¹i nµy mµu tr¾ng ngµ , bao gåm nh÷ng c¸nh chÌ rÊt nhá vµ rÊt xo¨n . Vïng ®©t ®ai cña §Ìo V¨n trÞ ë Lai ch©u , lµ hµng xãm l¸ng giÒng gÇn gòi cña Ipang , vïng XÝp xoongp¶nnan " Sau nh÷ng chuyÕn kh¶o s¸t rõng chÌ cæ ë tØnh Hµ Giang ViÖt Nam (1923 ) , vµ t©y nam Trung Quèc ( 1926 ) , c¸c nhµ khoa häc Ph¸p vµ Hµ Lan ®· viÕt " ...nh÷ng rõng chÌ , bao giê còng mäc trªn nh÷ng s«ng lín nh­ s«ng D­¬ng Tö , s«ng Tsi Kiang ë Trung quèc , s«ng Hång ë V©n Nam vµ B¾c kú ( ViÖt Nam ) , s«ng Mª K«ng ë V©n Nam , Th¸i Lan vµ §«ng D­¬ng s«ng salouen vµ irrawa®i ë V©n Nam vµ Mianma , s«ng Bramapoutro ë Assam . " N¨m 1976 , viÖn sÜ th«ng tÊn viÖn hµn l©m khoa häc Liªn X« , sau nh÷ng nghiªn cøu vÒ tiÕn ho¸ cña c©y chÌ , b»ng c¸ch phan tÝch chÊt catesin trong chÌ mäc hoang d¹i , ë c¸c vïng chÌ Tø xuyªn , V©n Nam Trung quèc , vµ c¸c vïng chÌ cæ viÖt Nam ( suèi Giµng , NghÜa Lé , L¹ng S¬n , NghÖ An . ®· viÕt : .....c©y chÌ cæ ViÖt Nam , tæng hîp c¸c catªchin ®¬n gi¶n nhiÒu h¬n c©y chÌ V©n Nam . ... tõ ®ã cã s¬ ®å tiÕn ho¸ c©y chÌ thÕ giíi sau ®©y " camellia -> chÌ ViÖt Nam -> chÌ V©n Nam l¸ to -> chÌ Trung Quèc -> chÌ Assam ( Ên ®é )" Tãm l¹i, ®Õn nay c¸c nhµ khoa häc thÕ giíi ®· x¸c nhËn: §¹i thÓ c©y chÌ ph¸t nguyªn tõ 1 vïng sinh th¸i h×ng c¸i qu¹t, gi÷a c¸c ngän ®åi Naga, Manipuri vµ Lushai, däc theo ®­êng biªn giíi gi÷a Assam vµ Mianma ë phÝa t©y, ngang qua Trung Quèc ë phÝa ®«ng vµ theo h­íng nam ch¹y qua c¸c ngän ®åi cña Mianma vµ Th¸i Lan vµo ViÖt Nam, trôc t©y ®«ng tõ kinh ®é 95 ®é ®Õn 120 ®é ®«ng, trôc b¾c nam tõ vÜ ®é 29 ®é ®Õn 11 ®é b¾c. - ChÌ ViÖt Nam ph¸t triÓn qua c¸c trêi kú sau : a. Thêi kú tr­íc 1882 Tõ xa x­a , ng­êi ViÖt Nam trång chÌ d­íi 2 lo¹i h×nh : - ChÌ v­ên hé gia ®×nh uèng l¸ chÌ t­¬i , t¹i vïng chÌ §ång B»ng S«ng Hång ë Hµ §«ng , chÌ ®åi ë NghÖ An - chÌ rõng vïng nói , uèng chÌ m¹n , lªn men 1 nöa , nh­ vïng Hµ Giang , B¾c Hµ... b. Thêi kú n¨m 1882- 1945 Ngoµi 2 lo¹i chÌ trªn . xuÊt hiÖn míi 2 lo¹i chÌ c«ng nghiÖp chÌ ®en c«ng nghÖ truyÒn thèng OTD vµ chÌ xanh sao ch¶o Trung Quèc . B¾t ®Çu ph¸t triÓn nh÷ng ®ån ®iÒn chÌ lín t­ b¶n Ph¸p víi thiÕt bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i . Ng­êi d©n ViÖt Nam , s¶n xuÊt chÌ xanh t¹i hé gia ®×nh vµ tiÓu doanh ®iÒn . ChÌ ®en xu¸t khÈu sang thÞ tr­êng T©y ¢u , chÌ xanh sang thÞ tr­êng B¾c Phi lµ chñ yÕu . DiÖn tÝch chÌ c¶ n­íc lµ 13305 ha , s¶n l­îng 6.000 tÊn chÌ kh«/ n¨m . c. Thêi kú ®éc lËp ( 1945 - nay ) - Sau 1945 , nhµ n­íc x©y dùng c¸c n«ng tr­êng quèc doanh vµ hîp t¸c x· n«ng nghiÖp trång chÌ , chÌ ®en OTD xuÊt khÈu sang Liªn X« - §«ng ¢u , vµ chÌ xanh xuÊt khÈu sang Trung Quèc . - §Õn hÕt 2004 tæng diÖn tÝch chÌ lµ 120.000 ha vµ h¬n 90.000 ha lµ chÌ kinh doanh , tæng sè l­îng chÌ s¶n xuÊt lµ 105.000 tÊn s¶n l­îng xuÊt khÈu chÌ cña c¶ n­íc ®¹t 961.000 tÊn , trong ®ã xuÊt khÈu ®¹t 90 triÖu USD . * ) C¸c vïng chÌ ë ViÖt Nam : ViÖt Nam n»m trongvïng giã mïa §«ng Nam ¸ , c¸i n«i cña c©y chÌ . - khÝ hËu ®Êt ®ai rÊt thÝch hîp víi sinh tr­ëng c©y chÌ . L­îng n­íc m­a dåi dµo 1700 - 2000 mm/n¨m . nhiÖt ®é 21-22,6 0C , Èm ®ä kh«ng khÝ 80-85% . §Êt ®ai trång chÌ gåm 2 lo¹i phiÕn th¹ch sÐt vµ bagian mµu mì . - chÌ trång ë vÜ tuyÕn B 11.5-22.5 chia thµnh 3 vïng : vïng thÊp d­íi 300m , vïng gi÷a 300-600m , vïng cao 600-trªn1000m , nªnch¸t l­îng chÌ rÊt tèt . - Gièng chÌ b¶n ®Þa gåm 2 gièng Trung Du vµ shan miÒn nói cã bóp nhiÒu l«ng tuyÕt tr¾ng , ®­îc thÞ tr­êng quèc tª rÊt ­a chuéng . Ngoµi ra cßn nh÷ng gièng chÌ tèt lµm chÌ ®en , chÌ xanh , chÌ «long , néi nhËp cña Trung Quèc , §µi Loan , NhËt B¶n , Ên §é vµ srilanka , in®«nªxia . 3. T×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh chÌ trong thêi gian qua N¨m 2002 lµ mét n¨m t­¬ng ®èi khã kh¨n ®ãi víi ngµnh chÌ, thêi tiÕt kh« h¹n trong 5 th¸ng ®Çu n¨m lµm cho n¨ng suÊt , chÊt l­îng chÌ gi¶m s¶n l­îng xu¸t khÈu sang c¸c thÞ tr­êng gi¶m sót . §Æc biÖt lµ thi tr­êng iraq gi¶m h¬n 8.000 tÊn so víi n¨m 2001 ( n¨m 2001 lµ 24.000 tÊn ) . KÕt thóc n¨m 2002 , ViÖt Nam trång ®­îc 108.000 ha , trong ®ã cã 87.000 ha chÌ kinh doanh , ®øng thø 5 thÕ giíi vÒ diÖn tÝch . c¶ n­íc s¶n xuÊt ®­îc gÇn 90.000 tÊn chÌ xuÊt khÈu . Trong ®ã xuÊt khÈu n¨m 2002 ®¹t 72.000 tÊn , v­ît 6% so víi n¨m 2001 . ViÖc ®Çu t­ å ¹t cho c¸c nhµ m¸y chÌ , cã thÓ nãi lµ nhµ m¸y mäc len nh­ nÊm , dÉn tíi t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi vÒ c«ng suÊt cña nhµ m¸y víi vïng nguyªn liÖu . ë ®Þa ph­¬ng nhiÒu nhµ m¸y cã c«ng suÊt v­ît 2-3 lÇn so víi kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu , v× vËy c¸c nhµ m¸y quay sang c¹nh tranh c¸c vung nguyªn liÖu víi nhau dÉn tíi gi¸ thanh chÌ déi lªn rÊt cao . tron khi chÊt l­îng chÌ lai gi¶m . §iÒu nµy ¶nh h­ëng tíi gi¸ thµnh chÌ xuÊt khÈu cña viÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi . N¨m 2003 còng lµ mét n¨m ®Çy biÕn cè ®èi víi ngµnh chÌ cña chóng ta . chiÕn tranh g÷a Mü -Iraq ®· lµm tæn h¹i rÊt lín ®èi víi ngµnh chÌ ViÖt Nam , v× Iraq lµ thÞ tr­êng tiªu thô chÌ lín nh©t cña chóng ta trong suèt thêi gian qua. ThÞ tr­êng nay kh«ng tiªu thô ®­îc s¶n phÈm dÉn tíi viÑc s¶n xuÊt còng nh­ tiªu thô chÌ cña chóng ta vµo thÞ tr­êng thÕ giíi gi¶m ®i mét c¸ch râ rÖt Nh­ng sang n¨m 2004 th× ®· cã sù ®æi kh¸c , theo th«ng tin tõ bé th­¬ng m¹i trong 5 th¸ng ®Çu n¨m 2004 , c¸c ®èi t¸c nhËp khÈu chÌ lín cña ViÖt Nam lµ Anh , §øc , Nga , Hoa kú ....vÉn t¨ng l­îng nhËp khÈu . Bªn c¹nh ®ã nhu cÇu nhËp chÌ xanh cña NhËt B¶n , Trung Quèc còng t¨ng , khiÐn xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam trong th¸ng t¨ng kh¸ . chÌ ViÖt Nam hiÖn cã mÆt t¹i 59 quèc gia vµ vïng l·nh thæ . §Æc biÖt thÞ tr­êng Iraq ®· ®i vµo phôc håi vµ æ ®Þnh ®ång thêi thÞ tr­êng Trung Quèc còng t¨ng tr­ëng v÷ng ch¾c . nhu cÇu tiªu thô chÌ cña thÕ giíi còng t¨ng rÊt kh¶ quan . Theo bé th­¬ng m¹i ®Ðn hÕt n¨m 2004 chóng ta ®· xu¸t khÈu ®­îc 97.000 tÊn ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 93 triÖu USD , t¨ng 68% vÒ l­îng vµ 76% vÒ gi¸ trÞ so víi 2003 . Tuy nhiªn vÊn ®Ò cµn kh¾c phôc hiÖn nay lµ n©ng cao chÊt l­îng vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm chÌ ®Î ®¸p øng nhu cÇu cña tõng lo¹i thÞ tr­êng . Ch¼ng h¹n thÞ tr­êng NhËt B¶n ®ang høa hÑn nhiÒu hîp ®ång xuÊt khÈu chÌ xanh lín vµ æn ®Þnh , nh­ng ®ßi hái ph¶i cã chÊt l­îng cao tõ nguån nguyªn liÖu cho ®Õn chÕ biÕn , nhÊt lµ chÌ xanh ¤ Long ®­îc chÕ biÕn theo c«ng nghÖ cña NhËt B¶n . cßn Nga thÞ tr­êng tiªu thô kho¶ng 160.000 tÊn chÌ , trong ®ã 90% chÌ nhËp khÈu , th× th­¬ng hiÖu chÌ cña ViÖt Nam ch­a ®­îc ng­êi d©n ë ®©y biÕt ®Õn , bëi tõ tr­íc tíi nay , ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu sang Nga chÌ nguyªn liÖu víi gi¸ thÊp . II. nh÷ng yªu cÇu cña héi nhËp Ngµy nay , xu thÕ toµn cÇu ho¸ , khu vùc ho¸ kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ , thùc hiÖn nhÊt qu¸n ®­êng lèi ®èi ngo¹i ®éc lËp tù chñ , më réng ®a ph­¬ng ho¸ , ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ quèc tÕ . s½n sµng lµ b¹n , lµ ®èi t¸c tin cËy cña c¸c n­íc trong céng ®ång quèc tÕ ph¸n ®Êu v× hoµ b×nh , ®éc lËp vµ ph¸t triÓn . viÖt nam ®½ gia nhËp hiÖp héi c¸c quèc gia §¤NG-NAM-A (ASEAN) , tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ ch©u A' - Th¸i B×nh D­¬ng ( APEC ) , DiÔn ®µn hîp t¸c A' - ¢u ( ASEM ) , MËu dÞch tù do ( AFTA ) ...vµ ®· qua 7 vßng ®µm ph¸n , hiÖn ®ang b­íc vµo giai ®o¹n cuèi qu¸ tr×nh xóc tiÕn ®µm ph¸n gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi ( WTO ) 1. Héi nhËp WTO víi ngµnh chÌ 1.1 . WTO lµ g× ? WTO lµ tæ chøc th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng , b¾t ®Çu ho¹t ®éng tõ ngµy 1-1-1995 , víi sù tham gia cña nhiÒu nøoc trªn thÕ giíi , cïng ¸p dông nh÷ng luËt lÖ , quy ­íc chung .Môc ®Ých xuyªn suèt trong ho¹t ®éng cña WTO lµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i , dì bá nh÷ng hµng rµo do c¸c n­íc lËp nªn nh»m b¶o ®¶m cho nh÷ng luång hµng ho¸ di chuyÓn dÔ dµng h¬n tõ n­íc nay sang n­íc kh¸c trªn c¬ së c¹nh trnh b×nh ®¼ng . Nh÷ng hµng rµo ®ã cã thÓ lµ thuÕ quan , giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu , c¸c quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng hµng ho¸ , kiÓm dÞch , ph­¬ng ph¸p kiÓm dÞch , g¨m gi÷ hµng , b¸n ph¸ gi¸ , båi th­êng thiÖt h¹i . ...nãi tãm l¹i lµ WTO b¶o vÖ lîi Ých chÝnh ®¸ng , ®óng quy ­íc , luËt ®inh cho c¸c n­íc thµnh viªn , kh«ng ph©n biÖt n­íc ®ã ë trong khèi , khu vùc nµo , còng kh«ng ph¶i n­íc ®ã lµ n­íc cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh hay yÕu . 1.2 . ThuËn lîi , khã kh·n khi héi nhËp WTO 1.2.1. ThuËn lîi : Truíc hÕt ®ã lµ viÖc gióp c¸c n­íc thµnh viªn ph¸t triÓn æn ®Þnh . kh¸ch quan mµ nãi nh÷ng ng­êi b¸n hµng kh«ng muèn chèng l¹i kh¸ch hµng cña m×nh . nãi c¸ch kh¸c nÕu viÖc bu«n b¸n su«n sÎ vµ c¶ hai bªn ( b¸n vµ mua ) ®Òu cã mét khèi quan hÖ th­¬ng m¹i lµnh m¹nh th× ch¾c ch¾n kh¶ n¨ng cïng tån t¹i hoµ b×nh , cïng cã lîi sÏ bÒn v÷ng h¬n . h¬n n÷a th­¬ng m¹i thuËn lîi còng gióp cuéc sèng ng­êi d©n ë mäi n¬i trªn thÕ giíi cã cuéc sèng kh¸ gi¶ h¬n . niÒm tin lµ ch×a kho¸ gióp tr¸nh ®­îc viÔn c¶nh b¹o lùc trªn th­¬ng tr­êng . khi c¸c chÝnh phñ ®Òu tin r»ng c¸c n­íc kh¸c sÏ kh«ng t¨ng c­êng c¸c hµng rµo mËu dÞch th× chÝnh hä còng kh«ng cã ý ®Þnh lam nh­ vËy . hä còng sÏ ë trong mét t©m tr¹ng tèt h¬n nhiÒu ®Ó cïng hîp t¸c . hÖ thèng th­¬ng m¹i WTO ®ãng vai trß sèng cßn trong viÖc t¹o ra vµ cñng cè niÒm tin ®ã . Hai lµ : trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ vµ ®a ph­¬ng ho¸ th­¬ng m¹i , dï cã tÝch cùc ®Õn ®©u còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng cuéc tranh chÊp quyÒn lîi lÉn nhau . nÕu cø ®Ó phã mÆc th× nh÷ng cuéc tranh chÊp nµy cã thÓ kÐo dµi vµ dÉn tíi nh÷ng cuéc xung ®ét nghiªm träng . WTO sÏ ®ãng vai trß träng tµi duy nhÊt gi¶ quyÕt c¸c m©u thuÉn th­¬ng m¹i ®ã mét c¸ch x©y dùng . tõ ngµy thµnh lËp tíi nay WTO ®· gi¶i quyÕt h¬n 200 vô tranh chÊp th­¬ng m¹i g÷a c¸c quèc gia thµnh viªn chøng minh ®iÌu ®ã . Ba lµ : Ho¹t ®éng cña WTO hoµn toµn dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c chung chø kh«ng ph¶i lµ søc m¹nh , cho nªn ®· lµm gi¶m bít thËt sù nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng , gióp cho c¸c n­íc nhá cã nhiÒu tiÕng nãi h¬n , vµ ®ång thêi còng gi¶i tho¸t cho nh÷ng n­íc lín khái sù phøc t¹p trong nh÷ng tho¶ thuËn vµ c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi v« sè ®èi t¸c th­¬ng m¹i cña hä . thªm vµo ®ã , c¸c n­íc nhá cã thÓ ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n nÕu hä tËn dông nh÷ng c¬ héi ®Ó thµnh lËp c¸c liªn minh vµ gãp chung c¸c nguån lùc . Mét vµi n­íc còng ®· lµm viÑc nµy . Bèn lµ : Th­¬ng m¹i tù do sÏ lµm gi¶m bít chi phÝ cuéc sèng . chóng ta ®Òu lµ nh÷ng ng­êi tiªu dïng . gi¸ c¶ mµ chung ta tr¶ cho thøc ¨n , quÇn ¸o , nh÷ng vËt dông cÇn thiÕt , nh÷ng xa xØ phÈm , vµ tÊt c¶ mäi thø kh¸c ®Òu chÞu sù t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i . Chñ nghÜa b¶o hé dÉn ®Õn ®éc quyÒn ®¾t ®á lµm t¨ng gi¸ c¶ hµng ho¸ . HÖ thèng toµn cÇu WTO ®· gi¶m bít c¸c hµng rµo mËu dÞc th«ng qua th­¬ng l­îng vµ ¸p dông c¸c nguyªn t¾c kh«ng ph©n biÖt ®èi xö . kÕt qu¶ lµ chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m ( v× hµng nhËp khÈu phôc vô s¶n xu¸t rÎ h¬n ) , gi¸ hµng hãa thµnh phÈm vµ dÞch vô gi¶m vµ cuèi cïng lµ chi phÝ cuéc sèng thÊp h¬n . N¨m lµ : WTO ®em ®Õn cho ng­êi tiªu dïng nhiÒu sù lùa chän h¬n theo ®ã lµ ph¹m vi ®èi t¸c , ch¸t l­îng , sè l­îng hµng ho¸ lùa chän còng réng h¬n . tù do ho¸ th­¬ng m¹i më réng c¸ch cöa xuÊt , nhËp khÈu cho phÐp chóng ta cã nhiÒu lùa chän h¬n . thËm chÝ chÊt l­îng cña hµng s¶n xuÊt néi ®Þa cã thÓ n©ng lªn do chÝnh sù c¹ch tranh cña hµng nhËp khÈu NhiÒu lùa chän h¬n kh«ng ®¬n gi¶n lµ vÊn ®Ò ng­êi tiªu dïng mua hµng thµnh phÈm cña n­íc ngoµi . Hµng nhËp khÈu cßn ®­îc sñ dông lµm nguyªn liÖu , linh kiÖn vµ thiÕt bÞ cho s¶n xuÊt trong n­íc . §iÒu nµy më réng ph¹m vi cña c¸c thµnh phÈm vµ dÞch vô do c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc lµm , vµ nã lµm t¨ng ph¹m vi nh÷ng c«ng nghÖ mµ s¶n phÈm dã ®­îc sö dông . S¸u lµ : sù gi¶m bít hµng rµo th­¬ng m¹i tÊt yÕu th­¬ng m¹i t¨ng tr­ëng , sÏ lµm t¨ng thu nhËp - c¶ thu nhËp quèc d©n vµ thu nhËp c¸ nh©n TÊt nhiªn ®a ph­¬ng ho¸ th­¬ng m¹i còng lµm n¶y sinh ra nh÷ng th¸ch thøc khi c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc ph¶i ®èi mÆt sù c¹nh tranh cña hµng nhËp khÈu . nhung thôc tÕ cã nguån thu nhËp bæ sung cã nghÜa lµ s½n cã nhiÒu nguån lùc ®Ó c¸c chÝnh phñ t¸i ph©n phèi lîi nhuËn tõ nh÷ng ng­êi ®­îc lîi nhiÒu nhÊt B¶y lµ : KÝch thÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ , t¹o nªn viÖc lµm míi cho hµng tr¨m triÖu ng­êi lao ®éng thùc tÕ cho thÊy th­¬ng m¹i thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ sù t¨ng tr­ëng ®ã cã nghÜa lµ cã nhiÒu viÖc lµm h¬n . tÊt nhiªn còng kh«ng lo¹i trõ méth sè viÖc lµm bÞ mÊt ®i khi th­¬ng m¹i më réng , nh­ng ®©y chØ lµ mét tû lÖ nhá,hiÕm hoi . 1.2.2. khã kh¨n: Chóng ta ®ang thùc hiÖn nh÷ng b­íc n­íc rót cuèi cïng cho c«ng cuéc gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ gi¬i ( WTO ) . Thùc tÕ mµ nãi mét khi chóng ta gia nhËp ®­îc tæ ch­c nµy th× viÖc më réng hîp t¸c quèc tÕ víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi còng nh­ c¸c quèc gia trong khèi ASEAN ngµy cµng thuËn lîi h¬n . Nh­ng bªn c¹nh ®ã v× lµ mét n­íc ®ang trong giai ®o¹n ph¸t triÓn lªn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸ ®ång thêi l¹i võa míi chËp ch÷ng b­íc vµo WTO ¾t h¼n sÏ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n thö th¸ch . Nh÷ng khã kh¨n ®Êy kh«ng chØ lµ bã hÑp trong mét ngµnh , mét lÜnh vùc mµ lµ trong toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung . WTO ®em ®Õn cho ng­êi tiªu dïng nhiÒu sù lôa chän h¬n , theo ®ã lµ ph¹m vi ®èi t¸c , chÊt l­îng , sè l­îng hµng ho¸ ®Ó lùa chän còng réng h¬n . Tù do ho¸ th­¬ng m¹i , më réng c¸ch cña xuÊt , nhËp khÈu cho phÐp chóng ta cã nhiÒu sù lùa chän h¬n . ThËm chÝ chÊt l­îng cña hµng ho¸ s¶n xuÊt néi ®Þa cã thÓ n©ng lªn do chÝnh sù c¹nh tranh tõ hµng nhËp khÈu . Mét sè ngµnh kinh tÕ nãi chung vµ Ngµnh chÌ nãi riªng lµ mét ngµnh kinh tÕ cßn non trÎ , s¶n phÈm cña chóng ta ch­a g©y ®­îc tiÕng vang lín trªn thÞ tr­êng trªn thÕ giíi . c¸c s¶n phÈm còng ®¹t chÊt l­îng ch­a cao , nhiÒu lóc kh«ng ®¸p øng ®ùoc nh÷ng yªu cÇu cña c¸c thÞ tr­êng lín vµ khã tÝnh nh­ : Trung §«ng, EU ....MÆt kh¸c hiÖn nay trªn thÕ giíi còng cã nhiÒu lo¹i chÌ phæ biÕn vµ næi tiÕng , ®­îc mäi ng­êi ­a dïng nh­ : lipton , Dimah ...Do ®ã khi chóng ta héi nhËp WTO c¸c s¶n phÈm chÌ còng nh­ c¸c mÆt hµng kh¸c kh«ng tr¸nh khái viÖc bÞ c¸c s¶n phÈm cu¶ c¸c n­íc kh¸c chÌn Ðp . ViÖc nç lùc gia nhËp WTO cña chóng ta ®· lµ mét ®iÒu khã kh¨n , ®Õn khi gia nhËp ®­îc vµ t¹o cho s¶n phÈm cña m×nh mét chç ®øng cßn lµ khã kh¨n h¬n gÊp nhiÒu lÇn . HiÖn nay trªn thÕ giíi cã rÊt nhiÒu s¶n phÈm chÌ næi tiÕng do ®ã chóng ta ph¶i t¹o dùng ®­îc th­¬ng hiÖu chÌ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ th× lóc ®ã c¸c s¶n phÈm cña chóng ta míi v÷ng m¹nh vµ g©y ®­îc tiÕng vang trªn tr­êng quèc tÕ . 2. Héi nhËp AFTA vêi ngµnh chÌ 2.1. AFTA lµ g× ? Ngµy 28 th¸ng 7 n¨m 1995 , ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña hiÖp héi c¸c n­íc §«ng Nam ¸ ( ASEAN ) vµ viÖc tham gia cña ViÖt Nam vµo khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN ( AFTA ) lµ mét tÊt yÕu , kh«ng nh÷ng v× ViÖt Nam lµ mét thµnh viªn cña ASEAN mµ cßn do c¸c t¸c ®éng tÝc cùc cña nã ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc ta . ViÖc héi nhËp vµo AFTA sÏ t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ réng më h¬n gi÷a nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam víi khu«n khæ kinh tÕ chung cña khu vùc vµ thÕ giíi .§©y chÝnh lµ c¬ héi míi ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam b¾t kÞp víi xu h­íng vËn ®éng chung cña khu vùc vµ thÕ giíi . t×m ra tiÕng nãi chung g÷a céng ®ång quèc tÕ mµ tr­íc hÕt lµ c¸c n­íc trong khèi mËu dÞch tù do AFTA më ra mét thÕ v÷ng vµng h¬n trong quan hÖ kinh tÕ cña ViÖt Nam víi liªn minh kh¸c , ®Æc biÖt lµ víi liªn minh Ch©u ¢u ( EU ) , víi khu vùc tù do mËu dÞch B¾c Mü ( NAFTA ) , còng nh­ víi tæ chøc th­¬ng m¹i thÐ giíi ( WTO ) vµ víi diÔn ®µn kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng ( APEC ) . H¬n n÷a héi nhËp vµo AFTA cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Î ViÖt Nam ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ phÊn ®Êu ®­a ViÖt Nam thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp vµo n¨m 2020 . 2.2. ThuËn lîi , khã kh·n khi héi nhËp afta a. ThuËn lîi : ViÖt Nam lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN lµ sù kiÖn ®¸nh dÊu b­íc ph¸t triÓn míi cña cña ViÖt Nam trong quan hÖ quèc tÕ ®Ó h«Þ nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi . §ång thêi ®©y còng lµ sù kiÖn chÝnh trÞ quan träng cña ViÖt Nam vµ c¸c n­íc trong khu vùc . Träng t©m cña viÖc h×nh thµnh khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN ( AFTA ) lµ nh»m thóc ®Èy sù hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i . thùc hiªn ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung CEPT lµ h×nh thµnh mét thi tr­êng thèng nhÊt cho mäi thµnh viªn . ViÖc tham gia vµo ch­¬ng tr×nh nµy lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¨ng nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i , thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt nøoc . khi c¸c n­íc c¾t gi¶m dÇm thuÕ th× hµng hãa cña ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi tèt ®Ó th©m nhËp vµo khu vùc thÞ tr­êng réng lín . Tham gia AFTA , ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng thÞ tr­êng ­u ®·i cña AFTA . HiÖn nay , kho¶ng 30% kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ tõ c¸c n­íc thµnh viªn cña ASEAN c¸c mÆt hµng ®­îc chóng ta ­u tien nhËp vÒ lµ m¸y mãc , thiÕt bÞ vµ nguyªn liÑu phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt c«ng nghiÖp mµ ViÖt Nam ch­a tù ®¸p øng ®­îc hay chi phÝ qu¸ cao . Tham gia vµo AFTA c¸c mÆt hµng nµy sÏ ®­îc gi¶m thuÕ nhËp khÈu tõ møc 0-5% . Nh­ vËy , diÖn c¸c mÆt hµng nhËp khÈu ®­îc më réng nhanh chãng . H¬n n÷a , do c¬ cÊu c¸c danh môc tham gia CEPT bao gåm c¶ hµng n«ng s¶n th« vµ c¶ nèng s¶n chÕ biÕn nªn nÕu ViÖt Nam t¨ng c­êng s¶n xu¸t hµng n«ng s¶n th× sù c¾t gi¶m vÒ thuÕ sÏ trë thµnh yÕu tè kÝch thÝch cho c¸c doanh nghiÖp thóc ®Èy s¶n xuÊt c¸c lo¹i mÆt hµng nµy ®Ó xuÊt khÈu sang ASEAN vµ c¸c n­íc ngoµi khu vùc , tõ ®ã ph¸t huy ®­îc lîi thÕ so s¸nh tuyÖt ®èi cña ViÖt Nam trong viÖc s¶n xuÊt c¸c lo¹i hµng ho¸ nµy víi n­íc kh¸c . MÆt kh¸c ASEAN cßn lµ cÇu nèi ®Ó ViÖt Nam tiÕp c¹n víi thÞ tr­êng thÕ giíi , Ýt bÞ phô thuéc vµo mét sè thÞ tr­êng lín , khã tÝnh nh­ NhËt B¶n , T©y ¢u . Tham gia vµo AFTA , ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn thay ®æi c¬ c¸u kinh tÕ , nhÊt lµ c¬ c¸u kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ chó träng vµo xuÊt khÈu , t¨ng tû träng hµm l­îng kü thuËt trong hµng ho¸ xu¸t khÈu Tham gia AFTA ViÖt Nam cã c¬ héi ®Ó ph¸t triÎn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp , th­¬ng m¹i , dÞch vô vµ n«ng nghiÖp t¹o nªn c¬ cÊu kinh tÕ thÝch hîp , ®ång thêi thóc ®Èy sù c¹ch tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi . Mét trong nh÷ng c¸i lîi cña ViÖt Nam khi tham gia vµo AFTA lµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ t¨ng lªn , ngµnh c«ng nghiÖp chÐ biÕn ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt khÈu m¹nh sang thÞ tr­êng ASEAN . c¸c nhµ ®Çu t­ nøoc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam sÏ tÝnh ®Õn rhÞ tr­êng hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu cho thÞ tr­êng ASEAN , ®Ó h­ëng lîi tõ AFTA . HiÖn nay mét sè n­íc ASEAN nh­ singapore , philippine , Malaysia ....®ang mÊt ®i lîi thÕ vÒ nguån lao ®éng rÎ , do ®ã hä ®ang chuyÓn mét ngµnh s¶n xuÊt tiªu tèn nhiÒu lao ®«ng sang ViÖt Nam nh­ s¶n xu¸t giµy dÐp , quÇn ¸o , hµng c«ng nghiÖp nhÑ ...hä quan t©m tíi ViÖt Nam , ®Õn thÞ tr­êng h¬n 80 triÖu d©n . b. Khã kh¨n : Tham gia vµo AFTA ®ång nghÜa víi viªc chóng ta ph¶i thõa nhËn tù do ho¸ th­¬ng m¹i , tù do ho¸ l­u chuyÓn hµng ho¸ trong n­íc vµ khu vùc . Tham gia vµo AFTA c¸c chØ sè kinh tÕ cña ta ®Òu thÊp h¬n c¸c n­íc trong khèi . c¸c n­íc nh­ Thai Lan , Singapore , philippin ...®Òu ®· hoµn thµnh giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ . HiÖn nay søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam cßn kÕm nÕu so s¸nh vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt luîng . Hµng nhËp ngo¹i trµn vµo sÏ dÉn tíi t×nh tr¹ng rÊt nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng kh«ng c¹nh tranh ®­îc , s¶n xuÊt ra kh«ng tiªu thô ®­îc , tiªu biÓu nh­ mét sè ngµnh dÖt may , giµy dÐp ®iÖn gia dông , hµng c«ng nghiÖp nhÑ ....c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ mét sè n­íc trong khu v­c ASEAN cßn qu¸ gièng nhau . cã rÊt nhiÒu mÆt hµng mµ ta s¶n xuÊt ®­îc th× c¸c n­íc b¹n hµng ASEAN còng ®Òu s¶n xuÊt ®­îc nªn dÉn tíi sù c¹nh tranh trùc tiÕp gay g¾t kh«ng nh÷ng trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam , ASEAN mµ cßn c¶ thÞ tr­êng ngoµi ASEAN. Tr­íc søc Ðp cña thÞ tr­êng do hµng rµo thuÕ quan gi¶m ®ßi hái chóng ta ®iÒu chØnh lai c¬ cÊu s¶n xuÊt , lµm sao cho c¸c mÆt hµng kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh ph¶i ®æi míi c«ng nghÖ c¶i tiÕn kü thuËt ®Ó hµng ho¸ s¶n xuÊt ra ®ñ søc c¹nh tranh , t¹o sù liªn kÕt s¶n xuÊt g÷a c¸c ngµnh . ë cÊp ®é vÜ m« , chÝnh phñ cÇn cã chiÕn l­îc ­u tiªn ®Çu t­ cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt cã kh¶ n¨ng t¹o ra ®­îc nh÷ng s¶n phÈm ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ASEAN . Tham gia vµo ASEAN sÏ t¸c ®éng trùc tiÕp tíi gi¸ c¶ cña hµng ho¸ cïng víi viÖc c¾t gi¶m thóe quan , ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc xuÊt nhËp khÈu th× gi¸ c¶ hµng ho¸ sÏ h¹ . HiÖn nay hoµng ho¸ cña chóng ta cßn chÞu nhiÒu lo¹i thuÕ vµ c¸c chi phÝ kh¸c kh«ng cÇn thiÕt ,thªm vµo ®ã lµ tr×nh ®é qu¶n lý cña chóng ta cßn nhiÒu h¹n chÕ . chÝnh nh÷ng ®iÒu nµy gãp phÇn ®Èy hµng ho¸ cña ViÖt Nam cao h¬n so víi s¶n phÈm cïng lo¹i cña nhiÒu n­íc trong khu vùc . chÝnh v× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra ®ãi víi nhiÒu doanh nghiÖp cña ViÖt Nam hiÖn nay lµ ph¶i chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu , lo¹i bá nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt , n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý cña ®éi ngò l·nh ®¹o doanh nghiÖp , tËp trung xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ n»m trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ CEPT . cã nh­ vËy th× c¸c doanh nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn , cã lîi vÒ gi¸ c¶ hµng ho¸ khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng ASEAN . Héi nhËp vµo thÞ tr­êng ASEAN , mét th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi chóg ta lµ võa cã thÓ x©y dùng ®­îc mét chÝnh s¸ch qu¶n lý nhµ n­íc thÝch hîp nh»m b¶o ®¶m mét " s©n ch¬i b×nh ®¼ng " cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ khu vùc nh­ng l¹i kh«ng mÊt ®i chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i . ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh v¸ hµng ho¸ cña ViÖt Nam cã thÓ x©m nhËp vµo thÞ tr­êng ASEAN mét c¸ch nhanh chãng h¬n , hiÖu qu¶ h¬n . 2.3. ®iÒu kiÖn héi nhËp afta víi ngµnh chÌ Trong giai ®o¹n ®Çu cña héi nhËp , ViÖt Nam cÇn xuÊt nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng , nh÷ng s¶n phÈm t¹o ®iÒu kiÖn bæ sung kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia nh­ xuÊt khÈu g¹o , chÌ , dÇu má , thiÕc vµ nhËp khÈu c¸c thiÕt bÞ , m¸y mãc phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp , c«ng nghiÖp chÕ biÕn , s¶n xuÊt hµng tiªu dïng , s¶n phÈm ho¸ chÊt , c«ng nghÖ s¶n xuÊt xe m¸y ... Thùc hiÖn viÖc c¾t gi¶m nhanh c¸c mÆt hµng trong quan hÖ mËu dÞch cña khèi v× tû träng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam cßn bÐ so víi thÞ tr­êng thÕ giíi vµ khu vùc . §ång thêi tiÕp tôc hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt ®Æc biÖt lµ viÖc " ban hµnh quy chÕ ®Çu t­ n­íc ngoµi " ®Ó c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi , tr­íc hÕt lµ khèi ASEAN , do ®ã ngµnh chÌ cña chóng ta cÇn tËn dông triÖt ®Ó nh÷ng thuËn lîi mµ chÝnh phñ mang l¹i ®Ó tÝch cùc ph¸t triÓn nh÷ng vïng nguyªn liÖu tiÒm n¨ng . h¬n n­· nhê sù ®Çu t­ cña n­íc ngoµi mét c¸ch m¹nh mÏ ®ång thêi víi nh÷ng nç l­îc cña tËp thÓ vµ c¸c doanh nghiÖp chóng ta ®ang ngµy cµng cè g¾ng t¹o dùng th­¬ng hiÖu chÌ ViÖt trªn kh¾p thÕ giíi . MÆt kh¸c ®Ó ngµnh chÌ cña chóng ta ngµy mét ph¸t triÓn h¬n th× c¸c doanh nghiÖp cµn ph¶i s¾p xÕp l¹i c¬ cÊu tæ chøc , thµnh lËp mét sè chi nh¸nh còng nh­ c¸c c«ng ty ®ñ ®iÒu kiÖn cung cÊp vµ ph©n phèi s¶n phÈm cã hiÖu qu¶ . §ång thêi c¸c c«ng ty ho¹t ®éng kh«ng cã hiÖu qu¶ , quy m« nhá vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÞ chóng ta nªn cã biÖn ph¸p s¸t nhËp còng nh­ c¶i tæ l¹i sao cho ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n . ViÖc s¶n xuÊt víi quy m« lín , hµng lo¹i mang tÝnh ®ång bé cao vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn sÏ lµm gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm , t¹o nªn søc c¹nh tranh m¹nh h¬n cho s¶n phÈm chÌ cña chóng ta trªn thi tr­êng néi ®Þa vµ thÕ giíi . §i cïng víi xu thÕ trªn lµ vÊn ®Ò qu¶n lý mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng ty nµy . §©y lµ mét ®iÓm yÕu cña chóng ta . Do ®ã h¬n bao giêi hÕt ngµnh chÌ cña chóng ta ph¶i ®µo t¹o ®­îc mét ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cã tr×nh ®é , n¨ng lùc kinh doanh hiÓu biÕt vÒ kinh tÕ , n¾m v÷n ph¸p luËt , chÝnh s¸ch ®Ó thùc sù cã thÓ ®¶m ®­¬ng tr¸ch nhiÖm c¶u c¸c c«ng ty lín nµy , ng­îc lai nÕu kh«ng gi¶i quÕt ®­îc kh©u thiÕt yÕu nµy th× sù ra ®êi cña c¸c c«ng ty nµy chØ lµ g¸nh nÆng ®èi víi toµn ngµnh vµ c¶ n­íc . ch­¬ng II : thùc tr¹ng vÒ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm chÌ cña tæng c«ng ty chÌ viÖt nam . I. kh¸i qu¸t t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh chÌ cña tæng c«ng ty 1. T×nh h×nh s¶n xuÊt trong thêi gian qua BiÓu : KÕt qu¶ s¶n xuÊt cña tæng c«ng ty chÌ viÖt Nam n¨m 2001 -2004 STT ChØ tiªu 2001 2002 2003 2004 1 DiÖn tÝch chÌ tæng sè (ha) -DiÖn tÝch kinh doanh -DiÖn tÝch KTCB -DiÖn tÝch trång míi 5.608 5.454 51 103 5.825 5.553 96 196 6.246 5.553 414 297 5.792 5.121 447 224 2 N¨ng suÊt chÌ (tÊn/ha) 6,99 7,71 8,82 10,10 3 Tæng s¶n l­îng chÌ bóp t­¬i tù s¶n xuÊt (tÊn) 38.143 42.670 48.976 51.737 Nguån sè liÖu:Tæng c«ng ty chÌ Sau 5 n¨m tæ chøc l¹i m« h×nh Tæng c«ng ty nhµ n­íc, Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ so víi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y. Nhê kÕt qu¶ ®Çu t­ cña n¨m 2001 vµ nh÷ng n¨m tr­íc ®._.ã c¸c v­ên chÌ ®Òu ®· phôc håi. Kh¶ n¨ng chèng chÞu h¹n h¸n lín mÆc dÇu 6 th¸ng ®Çu n¨m 1999 h¹n h¸n diÔn ra trªn diÖn réng nh­ng s¶n l­îng chÌ bóp t­¬i tù s¶n xuÊt cña toµn Tæng c«ng ty vÉn kh«ng bÞ gi¶m sót. S¶n l­îng chÌ liªn tôc t¨ng qua c¸c n¨m : n¨m 2001 t¨ng 11,87 so víi n¨m 2000 , n¨m 2002 t¨ng 14,78% so víi n¨m 2001 , n¨m 2003 t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ (5,64%) vµ th¹m chÝ cã xu h­íng gi¶m v× cuéc chiÕn tranh iraq x¶y ra . chÝnh v× cuéc chiÕn tranh nµy mµ s¶n l­îng s¶n xuÊt ra còng nh­ thÞ phÇn tiªu thô s¶n phÈm trªn thÞ th­êng nµy cña tæng c«ng ty gi¶m mét c¸ch ®¸ng kÓ . cho tíi n¨m 2004 th× s¶n l­îng chÌ ®· dÇn b×nh æn trë l¹i vµ tiÕp tôc t¨ng m¹nh dÇn sau ®ã vµ cho tíi b©y giê . S¶n l­îng chÌ qua c¸c n¨m t¨ng lµ kÕt qu¶ cña viÖc thùc hiÖn tèt kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. C¸c v­ên chÌ cña c¸c c«ng ty, n«ng tr­êng sau khi ®· giao kho¸n cho c¸c hé c«ng nh©n ®· ®­îc ®Çu t­ ch¨m sãc ®óng yªu cÇu kü thuËt, kh©u ®èn chÌ ®· ®­îc thùc hiÖn ®óng quy tr×nh kü thuËt. Mét sè ®¬n vÞ ®· triÓn khai ®µo r·nh tho¸t n­íc theo yªu cÇu kü thuËt cña Ên §é nh»m chèng óng cho v­ên chÌ trong mïa m­a vµ chèng mßn cho ®Êt. DiÖn tÝch chÌ qua c¸c n¨m 2001-2004 cã biÕn ®æi nhiÒu song ®iÒu ®¸ng l­u ý lµ n¨ng suÊt c©y chÌ ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Nhê thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p th©m canh tæng hîp, c¸c v­ên chÌ cña Tæng c«ng ty ®­îc trång dÆm t­¬ng ®èi ®ñ mËt ®é, chó träng bãn ph©n h÷u c¬, ph©n vi sinh tæng hîp vµ bãn c©n ®èi NPK, ®· x©y dùng ®­îc quy tr×nh bãn ph©n tæng hîp thay thÕ cho bãn ph©n v« c¬ ®¬n lÎ…do vËy chÊt l­îng chÌ bóp t­¬i kh¸ tèt, n¨ng suÊt b×nh qu©n cao nhÊt ngµnh. N¨ng suÊt t¨ng kh¸ qua c¸c n¨m: n¨m 2002 t¨ng 17%, n¨m 2003 gi¶m xuèng cßn 14% , tuy nhiªn tõ th¸ng3 n¨m 2004 trë ®i thÞ tr­êng chÌ ®¨ æn ®Þnh trë l¹i vµ t¨ng h¬n 21%. Tuy nhiªn, n¨ng suÊt chÌ cña ta cßn thÊp xa so víi mét sè n­íc s¶n xuÊt chÌ hµng ®Çu trªn thÕ giíi nh­ : Kªnya, Ên §é, NhËt B¶n, Srilanka…nguyªn nh©n chÝnh lµ do c©y chÌ ch­a ®­îc ®Çu t­ ®óng møc, ch­a cã gièng chÌ cã n¨ng suÊt cao, phÈm chÊt tèt. Những người làm chè khẳng định: "Cho đến nay trên đất trung du, miền núi này, chưa có cây nào thích hợp và mang lại hiệu quả kinh tế nh­ cây chè". Nhưng cái sức sống của ngành chè không chỉ đơn thuần tạo ra của cải, lợi nhuận mà là tạo được sự thống nhất giữa yêu cầu kinh tế với nhu cầu xã hội, như là cái cốt lõi của phương pháp kinh doanh xã hội chủ nghĩa trong điều kiện phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần. Đó là đa khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tạo công ăn việc làm cho hàng chục vạn lao động, việc khai thác tiềm năng dồi dào của đất đai, khí hậu để tăng thêm của cải cho xã hội; việc bảo vệ môi trường thiên nhiên phủ xanh đất trống đồi núi trọc, việc góp phần đáng kể làm sáng tỏ con đường phát triển kinh tế - xã hội ở trung du và miền núi mà Đảng đã đề ra. Mục tiêu đến năm 2010 mà những người làm chè trong cả nước cần vươn tới là có hon 150.000 ha chè kinh doanh, sản xuất ra 150.000 tấn sản phẩm chè các loại với chất lượng ngày một cao hơn, trong đó dành 120.000 tấn xuất khẩu để đạt kim ngạch khoảng 200 triệu USD, nhằm nâng cao thêm một bước cuộc sống của người làm chè nói riêng và góp phần đẩy nhanh tốc độ phát triển kinh tế - xã hội ở trung du, miền núi nói chung". Để làm được điều này, vấn đề đặt ra hiện nay đối với ngành chè là tiếp tục bổ sung và hoàn thiện các mô hình tổ chức sản xuất kinh doanh để tạo ra động lực kinh tế ngày càng mạnh mẽ hơn. Mặt khác, phải tạo ra được những giống chè tốt; đi vào thâm canh cùng với đa dạng hoá cây trồng, đa dạng hoá sản phẩm; phải hiện đại các nhà máy chế biến chè, tạo nguồn vốn lớn, mở rộng được thị trường trong nước và ngoài nước trước sự cạnh tranh quốc tế gay gắt... Sự nỗ lực của bản thân ngành chè chưa đủ mà cần có sự hỗ trợ của Nhà nước, của các cấp, các ngành, các địa phương bằng những chính sách và việc làm cụ thể, thiết thực. 2. T×nh h×nh chÕ biÕn trong thêi gian qua Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn chÌ lµ mét kh©u quan träng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt –kinh doanh chÌ. Nã lµ kh©u kÕt tinh nh÷ng gi¸ trÞ quý b¸u cña s¶n phÈm chÌ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng. Lµ cÇu nèi gi÷a ng­êi n«ng d©n trång chÌ víi thÞ tr­êng tiªu thô. Nã thóc ®Èy ph¸t triÓn trång chÌ vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó më réng thÞ tr­êng. V× chØ cã thÓ qua chÕ biÕn th× s¶n phÈm chÌ míi trë nªn hoµn h¶o, ph¸t huy ®­îc nh÷ng ®Æc tÝnh tèt nhÊt cña m×nh vµ trë thµnh s¶n phÈm ®­îc tiªu dïng réng r·i. Ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn chÌ ViÖt Nam ®· cã b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc. N¨m 1957 nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ ®Çu tiªn ë Thanh Ba ( Phó Thä ) do Liªn X« (cò) gióp ta x©y dùng ®· ®­îc kh¸nh thµnh vµ b­íc vµo s¶n xuÊt, nh÷ng tÊn chÌ ®Çu tiªn ®· ®­îc xuÊt ra n­íc ngoµi. Tr¶i qua hµng chôc n¨m, c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ ®· ®­îc x©y dùng ë hÇu hÕt c¸c vïng chÌ chuyªn canh lín trong c¶ n­íc. Theo b¸o c¸o cña Vinatas, n¨m 2003 cả nước hiện có 200 doanh nghiệp chế biến chè vừa và nhỏ, cùng với khoảng 10.000 hộ sản xuất tại gia đình. Nhưng trên thực tế, số nhà máy lên tới 600, và hơn 30.000 cơ sở sản xuất tại gia đình. §Õn hÕt n¨m 2003 cả nước· cã 184 nhµ m¸y cã n¨ng lùc chÕ biÕn 70.000 tÊn chÌ/n¨m, nhu cÇu nguyªn liÖu cÇn 310.000 tÊn/n¨m (Trong ®ã c¸c nhµ m¸y chÌ xanh :8.000 tÊn/ n¨m, chÌ ®en:60.000 tÊn/ n¨m) §ång thêi thiÕt bÞ chÕ biÕn nhá, thñ c«ng kho¶ng h¬n 10.000 chiÕc. Trong nh÷ng n¨m qua sè l­îng nhµ m¸y chÕ biÕn cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam ph¸t triÓn kh¸ m¹nh , ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu chÕ biÕn chÌ bóp t­¬i s¶n xuÊt ra t¨ng lªn do t¨ng n¨ng suÊt vµ më réng diÖn tÝch.Toµn bé c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam (trõ 3 x­ëng t¹i Hµ TÜnh ) ®Òu lµ nh÷ng nhµ m¸y cã thiÕt bÞ ®ång bé, ®¶m b¶o tiªu chuÈn chÕ biÕn chÌ xuÊt khÈu vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp. Tæng c«ng suÊt lµ 625 tÊn/ ngµy, trong ®ã c«ng ty trùc tiÕp qu¶n lý 19 nhµ m¸y (316 tÊn/ ngµy ), c¸c C«ng ty cæ phÇn 6 nhµ m¸y (148 tÊn/ ngµy), liªn doanh 5 nhµ m¸y ( 160 tÊn/ ngµy ). Tæng c«ng ty cã n¨ng lùc chÕ biÕn 22.000 tÊn/ n¨m chiÕm 32% c¶ n­íc. HiÖn nay, s¶n phÈm chÕ biÕn cña ta gåm 3 lo¹i chÝnh lµ chÌ ®en orthodox, chÌ ®en CTC vµ chÌ xanh. ChÊt l­îng s¶n phÈm trong nh÷ng n¨m qua t¨ng lªn râ rÖt, nhÊt lµ s¶n phÈm cña c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn cã c«ng suÊt tõ 12 tÊn/ ngµy víi thiÕt bÞ ®ång bé. NÕu lo¹i trõ yÕu tè chÊt l­îng nguyªn liÖu chÌ bóp t­¬i th× kh©u chÕ biÕn ®¹t lo¹i chÊt l­îng trung b×nh cña thÕ giíi, mét sè nhµ m¸y víi thiÕt bÞ hiÖn ®¹i cña NhËt B¶n, §µi Loan, Ên §é ®¹t chÊt l­îng lo¹i kh¸. Nh×n chung c«ng nghiÖp chÕ biÕn chÌ cña n­íc ta còng nh­ cña Tæng c«ng ty thêi gian qua tuy t¨ng m¹nh vÒ n¨ng lùc (trõ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi) míi chØ chó träng ®Õn quy m« s¶n l­îng, mµ Ýt quan t©m ®Õn ®Çu t­ ®ång bé vµ ®Çu t­ chiªu s©u ®Ó n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Sự bùng nổ về số lượng nhà máy chế biến không theo quy hoạch dẫn tới sự thiếu chủ động và tranh nhau vùng nguyên liệu. LÊy vÝ dô vÒ sù bïng næ nµy lµ năm 2001, tỉnh Th¸i Nguyªn mới có 18 doanh nghiệp chế biến, nhưng 8 tháng đầu năm nay, Thái Nguyên đã xuất hiện thêm 11 nhà máy nữa. Sở nông nghiệp ngay lập tức đã kiến nghị sở khoa học đầu tư tỉnh ngưng cấp phÐp x©y dùng thªm nhµ m¸y. C¸c nhµ m¸y ®­îc trang bÞ b»ng thiÕt bÞ cña Liªn X« (cò) nay ®· qu¸ giµ cçi, nhµ x­ëng ®· hÕt thêi h¹n khÊu hao vµ sö dông, viÖc c¶i t¹o vµ më réng l¹i rÊt khã kh¨n HiÖn nay toµn ngµnh chÌ ch­a cã mét nhµ m¸y nµo ®¹t ISO 9000 vµ HACCAP. C¸c x­ëng chÕ biÕn thñ c«ng b¸n c¬ giíi mini vµ lß thñ c«ng qu¸ nhiÒu , c¸c c¬ së nµy s¶n xuÊt ra chÊt l­îng chÌ qu¸ thÊp, kh«ng ®ñ tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm. Víi møc ®Çu t­ thÊp c¸c mini nµy ®· c¹nh tranh mua nguyªn liÖu chÌ bóp t­¬i rÊt m¹nh víi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn hiÖn ®¹i- ®iÒu nµy ®· lµm n¶n lßng c¸c nhµ ®Çu t­ quy m« lín vµ thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ¶nh h­ëng rÊt xÊu ®Õn chÊt l­îng vµ uy tÝn cña chÌ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu, gi¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ chung cña toµn ngµnh. Bên cạnh đó, một số nhà máy mới tuy quy mô khá lớn nhưng thiết bị đầu tư ở mức thấp, thậm chí, nhiều loại thiết bị được chế tạo theo kiểu sao chép nhưng lại kém chất lượng, đã tạo nên một "dây chuyền kệch cỡm". Thiết bị nào của Nga, Trung Quốc, rồi lẫn lộn cả thiết bị của Việt Nam. Nơi thì sản xuất chè đen, nơi lại cho ra sản phẩm đỏ như chè bồm, vậy thì sao xuất khẩu được? Đây cũng chính là nguyên nhân làm cho chất lượng chè xuất khẩu của Việt Nam không đồng đều. Do đó, "phần lớn họ mới nhập chè của ta ở dạng sơ chế, rồi về cho thêm hương liệu, cải tiến mẫu mã... trước khi bán ra thị trường". Khâu bao bì, mẫu mã, sản phẩm chưa phong phú... cũng là một trong những lý do khiến chè Việt Nam đang bị cạnh tranh mạnh mẽ ngay trên sân nhà, trước những hãng chè Dimah, Lipton,Qualiti..củanướngoài. Vì vậy, Vinatas đã đưa ra dự thảo về tiêu chuẩn xây dựng nhà máy năng suất vùng nguyên liệu phải thỏa mãn 80% công suất lắp đặt nhà máy... ; đồng thời, việc thiết kế, xây lắp nhà máy phải đáp ứng đầy đủ quy trình công nghệ và yêu cầu kỹ thuật, từ khâu vận chuyển, bảo quản, vò, lên men, sấy đến hoàn tất sản phẩm... Có như vậy, chất lượng chè chế biến mới ổn định và đảm bảo, như phải xây dựng tại vùng nguyên liệu (không cách xa qua 5 km bán kính nhà máy chế biến ). II. nh÷ng nghiªn cøu vÒ kh¸ch hµng vµ thÞ tr­êng tiªu thô 1. Thùc tr¹ng vÒ thÞ tr­êng tiªu thô chÌ cña tæng c«ng ty 1.1. VÒ thÞ tr­êng trong n­íc 1.1.1. diÔn biÕn vÒ s¶n l­îng ë ViÖt Nam, ®èi víi mçi gia ®×nh tõ n«ng th«n ®Õn thµnh thÞ, chÌ vÉn chiÕm mét vÞ trÝ trang träng trong giao tiÕp, c­íi xin, ma chay, héi hÌ, lÔ nghi, ®×nh ®¸m, bµn thê tæ tiªn. MÆc dï, uèng trµ ®· trë thµnh tËp qu¸n nh­ng hiÖn nay møc tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña n­íc ta cßn thÊp xa so víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Tû lÖ chÌ tiªu thô trong n­íc chiÕm rÊt nhá trong tæng s¶n l­îng chÌ cña Tæng c«ng ty, vµ l¹i cã phÇn gi¶m ®i qua c¸c n¨m :  BiÓu : S¶n l­îng chÌ néi tiªu cña Tæng c«ng ty N¨m 2001-2004 §¬n vÞ:TÊn ChØ tiªu 2001 2002 2003 2004 S¶n l­îng Tû lÖ % S¶n l­îng Tû lÖ % S¶n l­îng Tû lÖ % S¶n l­îng Tû lÖ % S¶n l­îng chÌ(*) 29.313 100 29.461 100 28.313 100 37.461 100 Néi tiªu 1.094 3,37 1.010 3,43 1.071 3,73 1.135 3,81 Nguån sè liÖu: Tæng c«ng ty chÌ. (*) ChÌ c¸c lo¹i gåm: chÌ ®en, chÌ xanh. Tuy nhiªn, chÊt l­îng chÌ néi tiªu còng t¨ng qua c¸c n¨m gÇn ®©y. N¨m 2002, viÖc tiªu thô chÌ kh« còng diÔn ra kh¸ su«n sÎ, s¶n phÈm chÌ néi tiªu do chÊt l­îng ®­îc n©ng cao h¬n nhiÒu so víi 2001 nªn ®­îc tiªu thô rÊt m¹nh vµo c¸c dÞp lÔ tÕt, l­îng tån kho chÌ néi tiªu ë møc kh¸ thÊp. ChÌ néi tiªu cã chÊt l­îng cao vµ gi¸ cao ®­îc tiªu thô nhiÒu t¹i c¸c thµnh phè lín (Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, H¶i Phßng) vµ c¸c khu c«ng nghiÖp cã ng­êi n­íc ngoµi sinh sèng vµ lµm viÖc. Kh«ng nh÷ng chØ nh©n d©n ViÖt Nam mµ c¶ nh©n d©n trªn thÕ giíi ®Òu ­u thÝch c¸c lo¹i chÌ h­¬ng gåm cã h­¬ng cña c¸c lo¹i hoa ng©u, cóc, h¹t mïi, quÕ, cam th¶o…vµ c¸c lo¹i chÌ hoa t­¬i ( hoa nhµi, hoa sen, b­ëi…). Song d­êng nh­ ®èi víi líp trÎ hiÖn nay nh÷ng lo¹i chÌ nµy vÉn ch­a ®­îc th©m nhËp vµo hä-mét kh¸ch hµng ®«ng ®¶o trong viÖc tiªu thô - ®Ó trë thµnh thãi quen mçi khi gi¶i kh¸t b»ng trµ. Ph¶i ch¨ng c¸c doanh nghiÖp cña ta ch­a thËt sù chó ý ®Õn thÞ tr­êng trong n­íc, ®Êt n­íc cã thãi quen uèng trµ vµ cã tíi 80 triÖu d©n nµy. Bên cạnh đó, nhu cầu tiêu dùng chè trong nước ngày một tăng. Theo dự báo của Viện nghiên cứu chè, đến năm 2010, Việt Nam cần khoảng 35.000 tấn chè khô phục vụ nhu cầu trong nước. như vậy, thị trường trong và ngoài nước mở rộng, đòi hỏi các doanh nghiệp phải nâng cao năng lực sản xuất và chất lượng sản phẩm để đáp ứng kịp thời trước yêu cầu mới. 1.1.2. DiÔn biÕn vÒ thÞ tr­êng NÕu nh­ tr­íc ®©y ë n«ng th«n chñ yÕu uèng chÌ t­¬i ( nÊu trùc tiÕp tõ l¸, cµnh chÌ ), sè Ýt ng­êi thuéc tÇng líp trªn quen dïng “trµ Tµu” (lo¹i chÌ chÕ biÕn tõ Trung Quèc nhËp vµo) th× ngµy nay c¶ d©n thµnh thÞ vµ d©n n«ng th«n còng ®· quen sö dông chÌ gãi, ngoµi B¾c quen uèng trµ nãng cßn trong Nam l¹i uèng trµ ®¸ lµ chñ yÕu. C¸c lo¹i chÌ ­íp h­¬ng: nhµi, sen, ng©u chiÕm kho¶ng 10% chÌ néi tiªu ®· t¨ng lªn nhanh chãng vµ chÌ nhµi ®· trë nªn phæ biÕn. T¹i thÞ tr­êng néi tiªu cã tíi trªn 90% chÌ xanh ®­îc b¸n d­íi d¹ng chÌ ®ùng trong tói hoÆc hép 100 gr. Trong khi ®ã møc tiªu thô néi tiªu chÌ ®en chØ chiÕm 1%, thÞ phÇn chñ yÕu lµ chÌ tói nhóng Lipton nhËp khÈu. 1.1.3. DiÔn biÕn gi¸ c¶ vµ ®èi thñ c¹nh tranh Với quy mô sản xuất và xuất khẩu như hiện nay, nhưng chè Việt Nam đang bị cạnh tranh gay gắt ngay tại thị trường nội địa bởi các nhãn hiệu chè Dimah, Lipton, Qualiti… của nước ngoài. Nh÷ng s¶n phÈm chÌ nµy ®­îc giíi trÎ ViÖt Nam rÊt ­a chuéng vµ uèng nhiÒu trong c¸c qu¸n trµ gi¶i kh¸t ®Æc biÖt ë nh÷ng thµnh phè lín. Sản phẩm chè chủ yếu của các doanh nghiệp hiện nay là chè đen có độ ẩm cao, giá thấp và chưa có nhãn hiệu tên tuổi "Cả những vùng chè đặc sản nổi tiếng của Việt Nam như chè Thái Nguyên, chè Tân Cương, chè Suối Giàng ... cũng mới một số nơi như chè Tân Cương, manh nha đăng ký xuất xứ hàng hoá trong nước, chứ chưa có đăng ký tên tuổi trên thế giới". Do chất lượng thấp lại không đồng đều nên giá chè của ta thường thấp hơn giá thế giới 15-20%. Do đó, "phần lớn các nhà nhập khẩu nước ngoài thích nhập chè của Việt Nam ở dạng sơ chế rồi mang về thêm hương liệu, cải tiến mẫu mã, bao bì và bán ra thị trường với tên gọi mới". Những yếu kém của sản xuất, chế biến và xuất khẩu chè Việt Nam đang được Vinatas cùng các doanh nghiệp trong ngành xây dựng dự thảo về tiêu chuẩn xây dựng nhà máy chế biến chè đen, quy trình công nghệ và yêu cầu kỹ thuật từ khâu vận chuyển, bảo quản, vò, lên men, sấy đến hoàn tất đóng gói sản phẩm. Ngoài ra, Vinatas đang lập kế hoạch quảng bá thương hiệu chè Việt Nam trong và ngoài nước. Mặc dù năm 1999 có tổ chức "Tuần văn hoá chè việt Nam" và năm 2002 là “đêm hội trà hoa", tác động quảng bá tên tuổi chè Việt Nam chưa được nhiều. Sắp tới đây tỉnh Thái Nguyên phối hợp vời Vitas xây dựng làng nghề trồng chè để giới thiệu với khách hàng nước ngoài và khách du lịch về văn hoá chè và chè đặc sản Thái Nguyên. Theo dự báo của Hội đồng Chè thế giới (ITC), nhu cầu chè thế giới trong những năm tới tăng khoảng 2,3%/năm, nhưng chủ yếu tăng lượng chè chất lượng cao, an toàn đối với sức khoẻ con người, nhưng giá không tăng do các nước sản xuất chè tăng sản lượng vượt nhu cầu. Gi¸ chÌ trong n­íc cã nhiÒu møc kh¸c nhau tuú thuéc vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. Lo¹i chÌ xanh cã chÊt l­îng trung b×nh kh¸ phæ biÕn ®­îc b¸n víi møc gi¸ giao ®éng tõ 30.000-50.000 ®/kg. C¸c lo¹i chÌ ®Æc s¶n Th¸i Nguyªn, chÌ Suèi Giµng, chÌ Hµ Giang gi¸ trong kho¶ng 75.000-100.000 ®/kg.Gi¸ chÌ néi tiªu cã chiÒu h­íng t¨ng dÇn vµ ®i vµo æn ®Þnh. 1.2. thùc tr¹ng vÒ xuÊt khÈu chÌ cña tæng c«ng ty trong thêi gian qua 1.2.1. s¶n l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu chÌ Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mÆc dï gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm trong kinh do¹nh xuÊt nhËp khÈu, l¹i ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh gay g¾t cña c¸c ®èi thñ trong vµ ngoµi n­íc…nh­ng víi sù nç lùc cña toµn Tæng c«ng ty nãi chung vµ phßng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nãi riªng ho¹t ®éng XK chÌ ®· ®¹t ®­îc sù t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ : BiÓu 5: S¶n l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu chÌ tæng C«ng ty 1996-2003 STT N¨m S¶n l­îng xuÊt khÈu c¸c lo¹i chÌ Kim ng¹ch xuÊt khÈu Gi¸ trÞ (tÊn) Tû lÖ t¨ng, gi¶m(%) Gi¸ trÞ (USD) Tû lÖ t¨ng gi¶m(%) 1 1996 10.431 - 16.177.675 - 2 1997 8.287 79,4 14.203.886 87,8 3 1998 13.483 162,7 22.488.614 158,3 4 1999 18.890 140,1 34.908.477 155,22 5 2000 19.740 104,5 29.759.908 85,25 6 2001 24.426 123,7 33.867.000 113,8 7 2002 30.721 125,8 38.992.374 115,1 8 2003 28.532 92,9 35.902.953 92,1 Nguån sè liÖu: Tæng c«ng ty chÌ N¨m 1996, n¨m b¾t ®Çu chuyÓn sang ho¹t ®éng theo m« h×nh Tæng c«ng ty tuy vËy s¶n l­îng vµ kim ng¹ch gi¶m. Sang n¨m 1997, do lò lôt x¶y ra ®èi víi mét sè n¬i s¶n xuÊt chÝnh cña n­íc ta nªn c¶ hai ®¹i l­îng ®Òu gi¶m, song tèc ®é gi¶m cña s¶n l­îng lín h¬n tèc ®é gi¶m cña tæng kim ng¹ch, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do gi¸ chÌ trªn thÕ giíi t¨ng lªn rÊt lín so víi n¨m 1996 (tõ 1,7 USD /kg-1,8 USD/kg ) B­íc sang n¨m 1998,1999 lµ nh÷ng n¨m béi thu kh«ng nh÷ng do tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu mµ cßn c¶ vÒ s¶n l­îng xuÊt khÈu. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do nh÷ng n¨m nµy chóng ta ®­îc mïa lín. MÆt kh¸c, khi gi¸ chÌ n¨m 1999 trªn thÕ giíi cã xu h­íng gi¶m, nh­ng n¨m nµy l¹i lµ n¨m mµ sè l­îng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng ir¾c chiÕm tû träng lín trong Tæng l­îng xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty ( n¨m 1996:46,17%, 1999:86,44%, 2000 :83,44% ) mµ sang thÞ tr­êng nµy th­êng t¨ng nªn n¨m 1999 møc gi¸ trÞ kim ng¹ch t¨ng 55,22% h¬n møc s¶n l­îng xuÊt khÈu t¨ng 40,1%. N¨m 2000 lµ n¨m khã kh¨n nhÊt ®èi víi ngµnh chÌ nhiÒu c«ng ty kh«ng tiªu thô ®­îc s¶n phÈm cña m×nh nh­ng Tæng c«ng ty vÉn ký hîp ®ång xuÊt khÈu ®­îc 19.739 tÊn. Trong khi gi¸ chÌ thÕ giíi ®¹t møc thÊp kû lôc trong vßng 15 n¨m qua, gi¶m 20-25 % so víi n¨m 1999. Nh­ng nhê c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng vµ lµm tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ nªn gi¸ trÞ gi¸ xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty chØ gi¶m 15% so víi n¨m 1999. Tuy vËy, ®iÒu nµy còng lµm cho Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ ®¹t 85,25% so víi n¨m 1999. Sang n¨m 2001, 2002 c¶ s¶n l­îng xuÊt khÈu vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu ®Òu t¨ng. §¹t ®­îc thµnh c«ng nµy lµ do Tæng c«ng ty ®· chó träng h¬n ®Õn c«ng ®o¹n ch¨m sãc vµ chÕ biÕn chÌ. VÒ s¶n xuÊt chÌ ®· x©y dùng ®­îc quy tr×nh bãn ph©n tæng hîp thay thÕ cho bãn ph©n ®¬n lÎ …Do vËy, chÊt l­îng bóp chÌ t­¬i kh¸ tèt, n¨ng suÊt b×nh qu©n cao nhÊt ngµnh 7,71 tÊn/ha. N¨m 2001 Tæng c«ng ty ®· tiÕp tôc ®­a ra thÞ tr­êng mét sè mÆt hµng míi cã chÊt l­îng cao nh­ chÌ hoµ tan, chÌ tói nhóng c¸c lo¹i vµ mét sè mÆt hµng kh¸c (gåm 12 mÆt hµng chÌ míi víi chÊt l­îng ®Æc biÖt cao, trong ®ã cã 5 lo¹i chÌ hoµ tan). §Õn n¨m 2003 s¶n l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu chÌ ®Òu gi¶m. Xu h­íng chung cña thÕ giíi vÉn lµ cung v­ît cÇu, ®©y lµ yÕu tè chñ yÕu lµm cho gi¸ chÌ trªn thÕ giíi tiÕp tôc gi¶m ®ång thêi lµ mét khã kh¨n lín ®èi víi viÖc xuÊt khÈu chÌ ViÖt Nam. Tõ n¨m 2003 , chÌ ViÖt Nam kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c ph¶i ®¶m b¶o nhanh chãng ®uæi kÞp gi¸ chÌ quèc tÕ, phÊn ®Êu chÊt l­îng cao ®Ó ®¹t gi¸ trung b×nh c¸c lo¹i chÌ cÊp cao thÕ giíi. Gi¸ chÌ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trung b×nh qua c¸c n¨m lµ: N¨m 1999: 1.507 USD/tÊn; n¨m 2000: 1.386USD/tÊn; n¨m 2001: 1.269/tÊn; n¨m 2002: 1.258 USD/tÊn ; n¨m 2003 lµ 1.271USD/n¨m . ThÞ tr­êng ®ang thiÕu chÌ cã chÊt l­îng cao, ngay c¶ chÌ gi¸ cao Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng xuÊt khÈu chÌ cña Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam ®· nç lùc kh«ng ngõng, ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho sù ph¸t triÓn cña toµn ngµnh chÌ ViÖt Nam. 1.2.2. c¬ cÊu mÆt hµng chÌ xuÊt khÈu Trong nh÷ng n¨m qua, Tæng c«ng ty rÊt chó ý tíi c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu chÌ vµo c¸c thÞ tr­êng. Trong c¬ cÊu ®ã chÌ ®en chiÕm mét tû träng ®¸ng kÓ 63,3% (1998 ), 68,2% ( 1999), 69,43% (2000), 80,% (2001), 75,63% (2002), 64% (2003). Nh­ vËy cã thÓ nãi r»ng l­îng xuÊt khÈu chÌ ®en cña toµn Tæng c«ng ty lµ rÊt lín, ®iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch lµ do nhu cÇu tiªu thô chÌ ®en trªn thÕ giíi lµ rÊt lín, mÆt nµy cã thÓ gi¶i thÝch lµ do nhu cÇu tiªu thô chÌ ®en trªn thÕ giíi lµ rÊt lín, mÆt kh¸c mÆt hµng nµy rÊt phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng­êi Ch©u ¢u vµ Trung cËn ®«ng mµ ®©y lµ thÞ tr­êng cã b¹n hµng lín cña Tæng c«ng ty. ChÌ CTC cã c¬ cÊu xuÊt khÈu t­¬ng ®èi bÐ trung b×nh lµ 3,3%. Cßn ®èi víi chÌ xanh, c¬ cÊu xuÊ khÈu chiÕm tû träng trung b×nh lµ 10%. Chóng ta biÕt r»ng, chØ ng­êi Ch©u ¸ thÝch uèng chÌ xanh, nh­ng chÌ xanh l¹i cã nhiÒu ë Ch©u ¸ do vËy l­îng chÌ xanh xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty bÞ h¹n chÕ. ChÌ thµnh phÈm cã xu h­íng t¨ng, ng­îc l¹i chÌ s¬ chÕ gi¶m m¹nh C¸c lo¹i chÌ cao cÊp (OP, FBOP, P ) cã xu h­íng t¨ng nhÑ, giao ®éng tõ 48,87% ®Õn 65,84%. Trong khi c¸c lo¹i chÌ thÊp cÊp h¬n gi¶m nhÑ. ChÌ BPS gi¶m ®¸ng kÓ. Së dÜ cã nh÷ng biÕn ®éng trªn lµ do nhu cÇu tiªu thô chÌ cÊp thÊp trªn thÞ tr­êng thÕ giíi hiÖn nay cã xu h­íng gi¶m nh­êng chç cho c¸c lo¹i chÌ cÊp cao. ChÌ CTC s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ Ên §é chi phÝ cao, l¹i khã kh¨n trong tiªu thô nªn xu h­íng s¶n xuÊt thÊp, biÕn ®éng bÊp bªnh . ChÌ x« tr­íc ®©y chñ yÕu xuÊt cho Trung Quèc, mÊy n¨m gÇn ®©y kh«ng cã thÞ tr­êng. Xu h­íng t¨ng lªn cña tû träng chÌ thµnh phÈm trong c¬ cÊu xuÊt khÈu lµ mét xu h­íng lµnh m¹nh phï hîp víi ®ßi hái cña ng­êi tiªu dïng, l¹i b¸n ®­îc víi gi¸ cao dï ph¶i ®Çu t­ phøc t¹p h¬n. 1.2.3. thùc tr¹ng chÊt l­îng chÌ xuÊt khÈu Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× chÊt l­îng lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña mäi do¹nh nghiÖp. Tõ n¨m 1993 trë l¹i ®©y, l­îng chÌ xuÊt khÈu chÝnh cña Tæng c«ng ty lµ sang ir¾c vµ c¸c n­íc T©y ¢u, n¬i cã sù c¹nh tranh quyÕt liÖt bëi hµng n¨m l­îng cung lín h¬n cÇu. §ã lµ yÕu tè kh¸ch quan ®ßi hái c¸c ®¬n vÞ cña Tæng c«ng ty ph¶i tiÕn hµnh ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p ®Ó n©ng tû lÖ mÆt hµng cÊp cao.Ngay tõ ®Çu chuyÓn sang c¬ chÕ míi, Tæng c«ng ty ®· th«ng b¸o cho mäi thµnh viªn vµ ®Æt ra chØ tiªu chÊt l­îng s¶n phÈm. MÆc dï vËy,trong nhiÒu n¨m qua chóng ta ph¶i thõa nhËn chÊt l­îng chÌ xuÊt khÈu nãi chung cßn nhiÒu khuyÕt ®iÓm, biÓu hiÖn: Thø nhÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm hµng n¨m ch­a æn ®Þnh, bëi trong s¶n phÈm cßn mét sè khuyÕt tËt g©y ¶nh h­ëng rÊt ®¸ng chó ý lµ c¸c d¹ng l¸ giµ, r©u x¬, nhiÒu cäng…Mét sè ®¬n vÞ t×nh tr¹ng m¸y mãc vÉn ch­a ®­îc c¶i t¹o triÖt ®Ó do h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh. NhiÒu n¬i vÉn ch­a cã ®iÒu kiÖn ®Ó xo¸ bá t×nh tttr¹ng hÐo c­ìng bøc ®Ó chuyÓn sang hÐo b»ng m¸ng. Mét sè m¸y sÊy chÌ ch­a ®­îc n©ng cÊp nªn vÉn cã t×nh tr¹ng qu¸ löa. Thø hai lµ khu vùc t­ nh©n do quy tr×nh thu h¸i kh«ng ®¶m b¶o nªn chÊt l­îng kh«ng ®ång ®Òu. T×nh tr¹ng chÕ biÕn vµ thu mua chÌ ë c¸c x­ëng chÌ nhá cã chÊt l­îng kÐm, ®©y lµ nguy c¬ lµm gi¶m chÊt l­îng s¶n phÈm chung 1.2.4. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu chÌ : Nh­ ®· nªu, hiÖn nay Tæng c«ng ty chÌ cã quan hÖ bu«n b¸n víi 58 n­íc trªn thÕ giíi. Cã thÓ thÊy râ r»ng viÖc xuÊt khÈu chÌ ra n­íc ngoµi chiÕm mét vÞ trÝ v« cïng quan träng, chiÕm vÞ trÝ chñ yÕu trong viÖc tiªu thô chÌ cña Tæng c«ng ty nãi riªng vµ ngµnh chÌ ViÖt Nam nãi chung. Nã kh«ng nh÷ng lµm ph¸t triÓn s¶n xuÊt chÌ vµ h¬n thÕ n÷a gãp phÇn thóc ®Èy c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ n­íc nhµ, trùc tiÕp n©ng cao møc thu nhËp cho bµ con n«ng d©n trång chÌ. S¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu cña Tæng c«ng ty chiÕm h¬n 40% tæng s¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu cña c¸c n­íc . ë n­íc ta hiÖn nay cã kho¶ng 163 ®¬n vÞ tham gia xuÊt khÈu chÌ , hÇu hÕt c¸c ®¬n vÞ chØ xuÊt khÈu ®­îc vµi tr¨m tÊn chÌ mçi n¨m . chØ cã 12 ®¬n vÞ xuÊt khÈu ®­îc 1000 - 1400 tÊn/n¨m. nªn Tæng c«ng ty lµ ®¬n vÞ xu¸t khÈu lín nhÊt trong sè 163 c«ng ty nãi trªn . Víi gÇn 50 n¨m h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn céng víi mèi quan hÖ quãc tÕ réng r·i , nªn hiÖn nay tªn tuæi Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam vµ th­¬ng hiÖu VINATEA ®· trë nªn quen thuéc , gÇn gòi vµ tin cËy ®èi víi rÊt nhiÒu kh¸ch hµng trªn thÕ giíi . Víi quy m« s¶n xuÊt vµ kinh doanh lín nhÊt ë ViÖt Nam Tæng c«ng ty ®ang gi÷ vai trß ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ gi¸ thu mua cña toµn ngµnh chÌ ViÖt Nam . Dùa vµo søc m¹nh nµy , Tæng c«ng ty ®· lu«n tÝnh to¸n ®iÒu tiÕt gi¸ nguyªn liªu vµ s¶n phÈm mét c¸ch cã lîi nhÊt cho bµ con n«ng d©n vµ c¬ së x¶n xuÊt . Vai trß cña Tæng c«ng ty cßn thÓ hiÖn ë chç gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn cña toµn ngµnh chÌ khi thÞ tr­êng cã sù biÕn ®éng xÊu . N¨m 2001 khi gi¸ chÌ gi¶m 15% so víi gi¸ chÌ cña n¨m 2000 ®ång thêi tiªu thô rÊt khã kh¨n , ®Ó ®¶m b¶o cho ngµnh chÌ kh«ng hoµn toµn suy sôp Tæng c«ng ty ®· ký hîp ®ång mua toµn bé s¶n phÈm cho c¸c nhµ m¸y ®Ó dô tr÷ vµo kho , nhê c¸c gi¶i ph¸p nµy c¸c nhµ m¸y yªn t©m s¶n xu¸t thu mua hÕt nguyªn liÖu cho bµ con n«ng d©n . Víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi nh÷ng n¨m tr­íc ®©y khi mµ c¸c n­íc §«ng ¢u vµ Liªn X« cò tan r·, thÞ tr­êng chÌ cña Tæng c«ng ty gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. Ngay sau ®ã vµ cho tíi b©y giê , Tæng c«ng ty t×m mäi c¸ch kh«i phôc l¹i thÞ tr­êng Nga, c¸c n­íc SNG vµ §«ng ¢u. §ång thêi tÝch cùc t×m kiÕm vµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng míi. Tæng c«ng ty lu«n lu«n quan t©m ®óng møc tíi viÖc cñng cè vµ ph¸t triÓn c¸c mèi quan hÖ víi kh¸ch hµng n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ kh¸ch hµng cã søc tiªu thô lín nh­ Ir¾c, c¸c n­íc Trung CËn §«ng, T©y ¢u, Nam Mü, c¸c thÞ tr­êng nµy cÇn ph¶i ®­îc gi÷ v÷ng vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ. ThÞ tr­êng Ch©u ¸ cã c¸c b¹n hµng hÕt søc quen thuéc nh­ §µi Loan, Singapore…còng cÇn ph¶i ®­îc quan t©m thÝch ®¸ng. Riªng thÞ tr­êng NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng míi nh­ng cã søc tiªu thô lín do ng­êi d©n n¬i ®©y cã mét nghÖ thuËt uèng trµ hÕt søc ®éc ®¸o ®ång thêi hä cßn cã thu nhËp cao song hä còng lµ mét kh¸ch hµng ®ßi hái chÌ ph¶i cã chÊt l­îng cao. -Khu vùc Trung CËn §«ng: §©y lµ khu vùc thÞ tr­êng chiÕm tû träng cao trong kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Tæng c«ng ty . §Æc biÖt Iraq lµ thÞ tr­êng lín vµ chiÕm ®a sè thÞ phÊn tiªu thô chÌ cña Tæng c«ng ty , nh÷ng n¨m tr­íc ®©y khi iraq bÞ chiÕn tranh liªn miªn s¶n phÈm chÌ cña chóng ta xuÊt khÈu gi¶m ®i mét c¸ch ®¸ng kÓ . Nh­ng tï sau khi chiÕn tranh kÕt thóc thÞ tr­êng nµy ®· dÇn æn ®Þnh trë l¹i . ThÞ phÇn chÌ ®· t¨ng nhanh trë l¹i mét c¸ch ®¸ng kÓ vµ cã xu h­íng tiÕp tôc t¨ng m¹nh cho tíi b©y giê. Bªn c¹nh ®ã Pakistan còng lµ thÞ tr­êng cã rÊt nhiÒu triÓn väng , mÊy n¨m gÇn ®©y l­îng chÌ chóng ta xuÈt khÈu sang thÞ tr­êng nµy t¨ng mét c¸ch ®¸ng kÓ . Trung b×nh mçi n¨m hä nhËp cña chóng ta h¬n 10.000 tÊn , tuy nhiªn hiÖn nay hä ®· ký hiÖp ®Þnh tù do ho¸ th­¬ng m¹i víi mét sè n­íc nh­ sril©nc , Bangladesh . ThuÕ suet khËp khÈu chÌ cña c¸c n­íc nµy b»ng kh«ng , trong khi ViÖt Nam ph¶I chÞu møc thuÕ 45% , cho nªn chóng ta gi¨m ­u thÐ so víi c¸c n­íc trªn . nh­ng to¸m l¹i thÞ tr­êng nµy lµ mét thÞ tr­êng rÊt lín vµ cã nhiÒu tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn , do ®ã chóng ta nªn chó ý ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng nµy mét c¸ch tÝch cø h¬n n÷a . -Khu vùc §«ng ¢u vµ Liªn Bang Nga : Riªng ®èi víi thÞ tr­êng Nga Tæng c«ng ty chÌ ViÖt Nam còng ®· ®­îc nhµ n­íc cho phÐp thµnh lËp c«ng ty 100% vèn t¹i ®©y . c«ng ty nµy ®ang ®Èy nhanh tiÕn ®é ®Ó hoµn tÊt c¸c thñ tôc ph¸p lý cÇn thiÕt tr­íc khi vµo ho¹t ®éng . ViÖc tæ chøc c¸c kªnh ph©n phèi , x©y dùng th­¬ng hiÖu vµ qu¶ng c¸o ®ang ®­îc thùc hiÖn víi hy väng sÏ ®em l¹i doanh sè ®¸ng kÓ cho Vinatea t¹i ®©y . Nga lµ thÞ tr­êng tiªu thô chÌ rÊt lín , kho¶ng 160.000 tÊn/n¨m trong ®ã 99% lµ chÌ nhËp khÈu th× th­¬ng hiÖu chÌ ViÖt Nam ch­a ®­îc ng­êi d©n ë ®©y biÕt ®Õn , bëi tõ tr­íc tíi nay ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu sang Nga chÌ nguyªn liÖu víi gi¸ thÊp . Môc ®Ých mµ vinatea ®Æt ra trong vßng 5 n¨m tíi lµ chÌ ViÖt Nam sÏ chiÕm kho¶ng 10% l­îng chÌ tiªu thô trªn thÞ tr­êng Nga vµ th­¬ng hiÖu chÌ Rång Ph­¬ng §«ng sÏ cã mét vÞ trÝ xøng ®¸ng trªn thÞ tr­êng nµy . -Khu vùc Ch©u ¸:Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu sang thÞ tr­êng nµy giao ®éng thÊt th­êng, ta chñ yÕu xuÊt sang NhËt, §µi Loan, Singapore . §Æc biÖt §µi Loan lµ mét thÞ tr­êng lín chiÕm vÞ trÝ thø 2 vÒ l­îng chÌ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam , bªn c¹ch ®ã Trung Quèc còng lµ mét thÞ tr­êng lín mµ chóng ta ®ang bá ngá . Do ®ã viÖc cÇn thiÕt b©y giê lµ chóng ta ph¶I tÝch cùc xóc tiÕn th­¬ng m¹i , më réng quan hÖ hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp chÌ cña chóng ta víi c¸c doanh nghiÖp cña n­íc b¹n . Më réng ®Çu t­ , ph©n phèi s¶n phÈm , t×m hiÓu râ thÞ tr­êng thÞ phÇn tiªu thô còng nh­ së thÝch dïng trµ cña tõng lo¹i thÞ tr­êng . Tõ ®ã ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ t×m kiÕm nh÷ng thÞ tr­êng tiÒm n¨ng h¬n -Khu vùc B¾c Mü ,T©y ¢u vµ EU : ®©y lµ thÞ tr­êng cã thÞ phÇn nhá do ë nh÷ng thÞ tr­êng nµy yªu cÇu vÒ chÊt l­îng, vÒ an toµn thùc phÈm rÊt cao nªn chóng ta rÊt khã th©m nhËp. EU hiÖn ®­îc coi lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu chÌ ViÖt Nam , nh­ng do thÞ tr­êng nµy còng ®ßi hái vÌ chÊt l­îng s¶n phÈm cao nªn hµng n¨m l­îng chÌ xuÊt khÈu cña chóng ta sang thÞ tr­êng nµy chØ chiÕm kho¶ng 2% so víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng . hiÖn nay chóng ta xuÊt vµo thÞ tr­êng nµy 10.000 tÊn vµ cã kh¶ n¨ng ®­a vµo EU nhiÒu h¬n tõ 20.000-30.000 tÊn . Theo c¸c chuyªn gia ngµnh chÌ , ®Ó t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu chÌ sang thÞ tr­êng EU , c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh t×m hiÓu thÞ hiÕu , khÈu vÞ cña ng­êi tiªu dïng ®Ó cã ®Þnh h­íng trong s¶n xuÊt . Trong c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu chÌ cña ViÖt Nam, Ir¾c næi lªn lµ mét b¹n hµng lín nhÊt víi tû träng nhËp khÈu cao trong tæng khèi l­îng chÌ XK cña ViÖt Nam. Ngoµi khèi lîng XK trùc tiÕp sang Ir¾c, hµng n¨m khèi l­îng chÌ XK gi¸n tiÕp sang n­íc nµy th«ng qua c¸c c«ng ty cña Pakistan, Nga, ln®«nªxia, Ên §é tõ 6- 8 ngµn tÊn/n¨m. Ir¾c lµ mét thÞ tr­êng hÊp dÉn cho mÆt hµng chÌ ViÖt Nam do nhu cÇu mua lín cïng gi¸ nhËp khÈu hÊp dÉn. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn cuéc chiÕn ®ang næ ra th× viÖc t×m kiÕm c¸c thÞ tr­êng thay thÕ lµ viÖc lµm cÇn thiÕt trong lóc nµy ®èi víi c¸c nhµ XK. Theo c¸c chuyªn gia th­¬ng m¹i, mét sè c¸c thÞ tr­êng nhËp khÈu c¸c doanh nghiÖp cÇn chó ý ®Õn lµ §µi Loan, Pakistan vµ Ên §é, ®©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng tiÒm n¨ng, cã thÓ t¨ng kim ng¹ch XK chÌ ViÖt Nam. Hai n¨m gÇn ®©y mét sè doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ®· më réng thªm sang mét sè thÞ tr­êng míi lµ Thæ NhÜ Kú, Thuþ §iÓn, Ai Len, SÐc, khu vùc Trung §«ng... vµ ®Æc biÖt lµ Mü. §­îc biÕt, n¨m 2002 Mü nhËp khÈu kho¶ng 94 ngµn tÊn chÌ nh­ng khèi l­îng chÌ nhËp khÈu tõ ViÖt Nam míi chØ ®¹t 2.247 tÊn... §Ó t¨ng søc c¹nh tranh cña chÌ ViÖt Nam th× viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i s¶n phÈm, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, qu¶ng b¸ vµ tõng b­íc kh¼ng ®Þnh th­¬ng hiÖu chÌ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi lµ hÕt søc cÇn thiÕt. Tuy nhiªn, sau khi chiÕn tranh t¹i Ir¾c kÕt thóc th× ph¶i chuÈn bÞ ngay chiÕn l­îc ®Ó t×m l¹i thÞ tr­êng nµy bëi ®©y vÉn lµ mét thÞ tr­êng truyÒn thèng ®Çy tiÒm n¨ng víi së thÝch tiªu dïng phï hîp víi chÌ ViÖt Nam. Víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt thuËn lîi, dù kiÕn hÕt n¨m 2005 s¶n l­îng chÌ cña ta ®¹t 108.000 tÊn t¨ng kh¸ so víi  90- 93 ngµn tÊn n¨m 2002. ViÖc thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p chuyÓn dÞch c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu ®Ó tr¸nh phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo mét thÞ tr­êng vµ ®Ó tiªu thô hÕt s¶n l­îng trªn lµ ®iÒu ®Æt ra cho ngµnh chÌ hiÖn nay. 2. c¸c biÖn ph¸p ®· ®­îc thùc hiÖn nhµm ®Èy m¹nh viÖc tiªu thô chÌ t¹i tæng c«ng ty . Víi môc tiªu lµ tiÕp tôc gi÷ v÷ng thÞ tr­êng hiÖn cã, më ra c¸c thÞ tr­êng míi. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,Tæng c«ng ty ®· thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p ®Ó ®Èy m¹nh thÞ tr­êng tiªu thô nh­: §Ó ®Èy m¹nh thÞ tr­êng ngoµi n­íc Tæng c«ng ty kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­în._.