Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả thu hút khách quốc tế hơn nữa vào Việt Nam trong thời gian tới

Tr­êng ®¹i häc ngo¹i th­¬ng Hµ néi Khoa kinh tÕ ngo¹i th­¬ng ——«–– Kho¸ luËn tèt nghiÖp §Ò tµi: “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót kh¸ch quèc tÕ h¬n n÷a vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi” Gi¸o viªn h­íng dÉn: TS. Vò Sü TuÊn Ng­êi thùc hiÖn: Tr­¬ng ThÞ HiÒn Líp: A4/CN8 Hµ néi - 2003 Lêi nãi ®Çu Du lÞch ngµy cµng ph¸t triÓn vµ ®ãng mét vai trß hÕt søc quan träng trong sù t¨ng tr­ëng cña mét nÒn kinh tÕ. Nh÷ng n¨m võa qua, ngµnh Du lÞch ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng lín m¹nh, mang l¹i nguån lîi nhuËn kh«ng nhá cho kinh tÕ ®Êt n­íc, trong ®ã cã sù ®ãng gãp tÝch cùc cña ho¹t ®éng du lÞch quèc tÕ. C¸c sè liÖu thèng kª cña Tæng côc Du lÞch cho thÊy: Du lÞch ViÖt Nam nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 90 ph¸t triÓn kh¸ nhanh; §Õn n¨m 1998, do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ Ch©u ¸, ngµnh Du lÞch ViÖt nam gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n do l­îng kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam gi¶m râ rÖt tõ 1,78 triÖu l­ît n¨m 1997 cßn 1,5 triÖu l­ît n¨m 1998. B­íc sang n¨m 1999, Du lÞch ViÖt nam ®· tõng b­íc lÊy l¹i ®µ ph¸t triÓn, l­îng kh¸ch quèc tÕ ®¹t ngang b»ng víi n¨m 1997 lµ 1,78 triÖu l­ît ng­êi [1]. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay, Du lÞch ViÖt nam ®· khëi s¾c. Sè l­îng néi ®Þa t¨ng lªn 11 triÖu l­ît vµ l­îng kh¸ch n­íc ngoµi vµo ViÖt nam ®· ®¹t chØ tiªu ®Ò ra ë møc trªn 2 triÖu l­ît ng­êi. Sè l­îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam vÉn t¨ng ®Òu trong c¸c n¨m tiÕp theo. Cô thÓ, n¨m 2001 l­îng kh¸ch t¨ng 108,8% so víi n¨m 2000, n¨m 2002 t¨ng 110% so víi n¨m 2001. Riªng quý I/2003 l­îng kh¸ch n­ícngoµi ®· ®¹t 712.500 ng­êi, t¨ng 115,5% so víi quý I/2002. [2] Kh¸ch n­íc ngoµi ngµy cµng quan t©m ®Õn ViÖt nam, coi ViÖt nam lµ mét ®iÓm ®Õn an toµn trong nh÷ng kú nghØ khi t×nh h×nh an ninh trªn thÕ giíi cã nhiÒu bÊt æn; lµ n¬i cã nhiÒu th¾ng c¶nh tù nhiªn ®­îc thiªn nhiªn ­u ®·i, trë thµnh ®iÓm ®Õn hÊp dÉn ®èi víi kh¸ch du lÞch. Bªn c¹nh ®ã, c«ng t¸c qu¶ng b¸ du lÞch s©u réng ra n­íc ngoµi cïng víi c¸c s¶n phÈm vµ chÊt l­îng dÞch vô ngµy cµng hoµn thiÖn, hÖ thèng h¹ tÇng c¬ së, khu vui ch¬i gi¶i trÝ t¹i c¸c trung t©m du lÞch kh«ng ngõng ®­îc c¶i t¹o vµ x©y míi ®· thu hót ngµy cµng nhiÒu sù chó ý cña kh¸ch n­íc ngoµi ®Õn ViÖt Nam. Cã thÓ thÊy l­îng du kh¸ch quèc tÕ vµo ViÖt nam t¨ng ®Òu qua c¸c n¨m gÇn ®©y. Tuy nhiªn sè kh¸ch ®Õn lÇn thø hai ch­a nhiÒu. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do s¶n phÈm du lÞch cßn ®¬n ®iÖu, chËm ®æi míi, chÊt l­îng dÞch vô kh«ng ®ång ®Òu. Nh­ vËy, vÊn ®Ò cÊp thiÕt ®­îc ®Æt ra cho Du lÞch ViÖt nam lµ ph¶i tõng b­íc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ dÞch vô du lÞch, ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh s¶n phÈm, ®ång thêi t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm truyÒn thèng ®éc ®¸o hÊp dÉn. MÆt kh¸c ph¶i ­u tiªn ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch còng nh­ c¸c dÞch vô liªn quan ®Õn du lÞch. §ã lµ nh÷ng th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi du lÞch ViÖt nam. ViÖc t×m hiÓu thùc tr¹ng, ph©n tÝch c¸c yÕu tè tÝch cùc vµ nh÷ng mÆt yÕu kÐm cña ho¹t ®éng du lÞch ViÖt Nam tõ ®ã t×m ra gi¶i ph¸p thiÕt thùc, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ kinh tÕ cña du lÞch, ®Æc biÖt lµ du lÞch quèc tÕ lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt. V× nh÷ng lý do trªn, em xin chän ®Ò tµi: “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót kh¸ch quèc tÕ h¬n n÷a vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi” ®Ó viÕt kho¸ luËn tèt nghiÖp, hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o chuyªn ngµnh Kinh tÕ Ngo¹i th­¬ng, khãa 8 cña Tr­êng Ngo¹i th­¬ng. §Ò tµi ®­îc viÕt trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng, nghiªn cøu, tæng hîp th«ng tin vµ so s¸nh thùc tÕ c¸c ho¹t ®éng chÝnh cña ngµnh du lÞch ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ du lÞch quèc tÕ trong nh÷ng n¨m qua vµ mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót kh¸ch quèc tÕ h¬n n÷a vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi. §Ò tµi gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Du lÞch - Vai trß cña du lÞch quèc tÕ trong ngµnh c«ng nghiÖp du lÞch Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng du lÞch quèc tÕ ë ViÖt nam Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót kh¸ch quèc tÕ vµo ViÖt Nam nh÷ng n¨m tíi. Do h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian nghiªn cøu còng nh­ sù h¹n chÕ vÒ mÆt tr×nh ®é, kinh nghiÖm cña em nªn ®Ò tµi ch¾c ch¾n sÏ cã rÊt nhiÒu thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o, ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy Vò Sü TuÊn vµ c¸c thÇy c« gi¸o trong Khoa Kinh tÕ Ngo¹i th­¬ng ®Ó ®Ò tµi cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Ch­¬ng 1 Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ Du lÞch - Vai trß cña du lÞch quèc tÕ trong ngµnh c«ng nghiÖp du lÞch I. Lý thuyÕt chung vÒ du lÞch 1.1 Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ du lÞch: Nguån gèc du lÞch: Loµi ng­êi dï sèng ë bÊt kú thêi ®¹i nµo còng ®Òu nung nÊu kh¸t väng muèn t×m hiÓu vµ kh¸m ph¸ sù hÊp dÉn, kú thó, nh÷ng ®iÒu míi mÎ vµ kh¸c l¹ trong thÕ giíi - n¬i mµ hä ®ang sèng. Tõ thêi ®¹i du môc cña ng­êi th­îng cæ, con ng­êi ®· b¾t ®Çu nh÷ng chuyÕn ®i du lÞch, nh­ng ®ã ®¬n thuÇn chØ lµ nh÷ng chuyÕn ®i v× môc ®Ých t«n gi¸o: nh÷ng cuéc hµnh h­¬ng vÒ ®Êt Th¸nh, th¨m chïa chiÒn vµ c¸c nhµ thê t«n gi¸o... B­íc sang thêi Trung ®¹i, ®ã lµ nh÷ng cuéc thËp tù chinh, më réng ®Êt ®ai, më réng c¸c con ®­êng th«ng th­¬ng gi÷a c¸c ch©u lôc, hoÆc lµ nh÷ng chuyÕn c«ng du cña tÇng líp quý téc, c¸c t­íng lÜnh phong kiÕn... §Õn thêi kú hiÖn ®¹i, nh÷ng thµnh tùu cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt ®· më ra mét trang míi trong lÞch sö ngµnh du lÞch thÕ thíi. Sù xuÊt hiÖn cña tµu ho¶ vµo thÕ kû XVII; sù ph¸t minh ra m¸y bay... ®· gióp ­íc m¬ ®­îc ®i xa h¬n cña con ng­êi trë thµnh hiÖn thùc. Ngµy nay, du lÞch trë thµnh nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong ®êi sèng v¨n ho¸ x· héi cña con ng­êi. Ngµnh du lÞch ®ang cã c¬ héi ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän trªn ph¹m vi toµn cÇu. ThuËt ng÷ Du lÞch Ngµy nay, thuËt ng÷ “Du lÞch” trë nªn rÊt th«ng dông. Nã b¾t nguån tõ tiÕng Ph¸p: “Tour” nghÜa lµ ®i vßng quanh, cuéc d¹o ch¬i. Du lÞch g¾n víi viÖc nghØ ng¬i, gi¶i trÝ nh»m phôc håi, n©ng cao søc kháe vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña con ng­êi nh­ng liªn quan mËt thiÕt víi sù di chuyÓn chç cña hä. Du lÞch ®· vµ ®ang trë thµnh nhu cÇu thiÕt yÕu trong ®êi sèng v¨n ho¸, x· héi cña mäi ng­êi d©n trªn toµn thÕ giíi. Du lÞch ®· trë thµnh lùc l­îng kinh tÕ, x· héi m¹nh, chÝnh ë nhiÒu quèc gia. §èi víi mét sè n­íc, Du lÞch lµ nguån thu lín nhÊt trong ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, Du lÞch còng kh«ng ngõng t¨ng tr­ëng. Theo thèng kª cña Tæ chøc Du lÞch ThÕ giíi (TWO), n¨m 2000 cã 650 triÖu l­ît kh¸ch du lÞch trªn toµn thÕ giíi (n¨m 1997 cã kho¶ng 615 triÖu ng­êi) vµ ®Õn n¨m 2010, con sè sÏ ®¹t tíi 937 triÖu l­ît ng­êi [3]. C¸c sè liÖu trªn cho thÊy ngµnh c«ng nghiÖp toµn cÇu nµy ph¸t triÓn rÊt nhanh chãng, ®­îc ®¸nh gi¸ lµ ngµnh c«ng nghiÖp lín nhÊt thÕ giíi, thËm chÝ v­ît qua c¶ c¸c ngµnh c¬ khÝ, tù ®éng, ®iÖn tö vµ n«ng nghiÖp. Du lÞch mang l¹i lîi nhuËn kinh tÕ cao vµ lµ nguån thu ngo¹i tÖ rÊt lín cho c¸c nÒn kinh tÕ. Cã nhiÒu c¸ch nh×n nhËn kh¸c nhau vÒ Du lÞch dùa theo quan ®iÓm cña tõng giai tÇng trong x· héi. - §èi víi ng­êi du lÞch: Du lÞch ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu gi¶i trÝ vµ c¸c øc chÕ t©m lý trong ®êi sèng hµng ngµy còng nh­ c¶i thiÖn, n©ng cao søc khoÎ. §©y lµ c¸ch nh×n nhËn phæ biÕn, réng r·i nhÊt. - §èi víi nhµ kinh doanh cung cÊp s¶n phÈm vµ dÞch vô du lÞch: Nh×n nhËn Du lÞch nh­ lµ mét c¬ héi tèt ®Ó t¹o ra lîi nhuËn tõ viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô du lÞch mµ thÞ tr­êng ®ßi hái. - §èi víi ChÝnh phñ, c¸c chÝnh trÞ gia cña n­íc cã ho¹t ®éng du lÞch: nh×n nhËn du lÞch lµ mét yÕu tè thÞnh v­îng cña nÒn kinh tÕ, liªn quan ®Õn thu nhËp cña ng­êi d©n, liªn quan ®Õn nguån thu ngo¹i tÖ vµ nguån thu thuÕ tõ ho¹t ®éng kinh doanh nµy. - §èi víi céng ®ång n¬i cã ho¹t ®éng du lÞch: Ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng nh×n nhËn Du lÞch nh­ mét yÕu tè trao ®æi v¨n ho¸ vµ vÊn ®Ò gi¶i quyÕt lao ®éng. Sù quan träng cña nhãm nµy lµ sù nh×n nhËn ®óng ®¾n cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh vµ qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh nµy v× cã sù t¸c ®éng ¶nh h­ëng cã lîi hoÆc cã h¹i hoÆc c¶ hai ®èi víi ng­êi d©n b¶n ®Þa vµ du kh¸ch n­íc ngoµi. Tãm l¹i, Du lÞch cã thÓ ®­îc hiÓu lµ ho¹t ®éng ®i l¹i, nghØ ng¬i cña con ng­êi trong thêi gian r¶nh rçi, ra khái m«i tr­êng sinh ho¹t quen thuéc hµng ngµy ®Ó gi¶i trÝ, ch÷a bÖnh, n©ng cao thÓ chÊt, tinh thÇn, trao ®æi, giao l­u v¨n ho¸, thÓ thao víi c¸c gi¸ trÞ thiªn nhiªn, kinh tÕ vµ v¨n ho¸. C¸c lo¹i h×nh du lÞch: - Du lÞch quèc tÕ: bao gåm kh¸ch tõ n­íc ngoµi vµo mét n­íc vµ ng­êi cña n­íc ®ã ®i du lÞch n­íc ngoµi. - Du lÞch trong n­íc: Ng­êi d©n cña mét n­íc ®i du lÞch trong n­íc ®ã - Du lÞch néi ®Þa: lµ ho¹t ®éng gåm du kh¸ch tõ n­íc ngoµi vµo vµ ng­êi d©n b¶n ®Þa du lÞch néi trong n­íc ®ã. - Du lÞch quèc gia: Lµ ho¹t ®éng du lÞch cña ng­êi d©n b¶n ®Þa trong n­íc ®ã vµ ®i du lÞch n­íc ngoµi. 1.2 Quan niÖm vÒ s¶n phÈm du lÞch: a. S¶n phÈm du lÞch cã thÓ ph©n chia theo c¸c nhãm: * C¸c nhãm ch­¬ng tr×nh du lÞch: Bao gåm gi¸ trÞ v¨n ho¸ lÞch sö, c¶nh quan tù nhiªn cã tÝmh chÊt cµng ®Æc s¾c, ®éc ®¸o, c¸ biÖt th× cµng cã gi¸ trÞ cao. * C¬ së c­ tró: Chó träng tíi sù kÕt hîp gi÷a v¨n ho¸ truyÒn thèng víi hiÖn ®¹i ®Ó t¹o nªn sù hÊp dÉn ®éc ®¸o. * DÞch vô ¨n uèng: ®Æc biÖt quan t©m tíi kü thuËt chÕ biÕn vµ kü thuËt trang trÝ. * DÞch vô vËn chuyÓn: bao gåm c¸c ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, ®i l¹i, th«ng tin. * §å l­u niÖm: t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm l­u niÖm ®Æc tr­ng cho tõng chuyÕn du lÞch, tõng ®Þa ®iÓm du lÞch. b. Tour (chuyÕn du lÞch) Lµ chuyÕn ®i ®­îc chuÈn bÞ tr­íc bao gåm tham quan mét hay nhiÒu ®iÓm du lÞch vµ quay trë vÒ n¬i khëi hµnh. ChuyÕn du lÞch th«ng th­êng cã c¸c dÞch vô vÒ vËn chuyÓn, l­u tró, ¨n uèng, tham quan vµ c¸c dÞch vô kh¸c. Ngµy nay, rÊt nhiÒu n­íc quan t©m ®Õn Du lÞch v× Du lÞch cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn nÒn kinh tÕ. C¸c ngµnh nh­ giao th«ng, c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, x©y dùng, th­¬ng m¹i... ®Òu bÞ ¶nh h­ëng bëi du lÞch vµ ®«i khi còng ph¶i thay ®æi ph­¬ng h­íng vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ®Ó phï hîp víi ph¸t triÓn du lÞch. II. c¸c tiªu chÝ ®iÓn h×nh cña c¸c ho¹t ®éng du lÞch 2.1 §Æc tÝnh ®éc ®¸o cña mét ch­¬ng tr×nh du lÞch - Tour + Tour lµ mét s¶n phÈm v« h×nh, ng­êi ta kh«ng thÓ nh×n thÊy, ch¹m vµo hay miªu t¶ nã khi ch­a tham gia vµo. Thay vµo ®ã, ng­êi thiÕt kÕ tour sÏ x©y dùng c¸c tµi liÖu ®Ó giíi thiÖu s¶n phÈm cña m×nh b»ng lêi vµ th«ng qua h×nh ¶nh. V× vËy, khi mua mét s¶n phÈm tour kh«ng gièng nh­ mét vËt dông kh¸c v× c¸i cßn l¹i sau cïng cña mét chuyÕn du lÞch chØ lµ mét ký øc. V× vËy, s¶n phÈm nµy kh«ng thÓ ®­îc thay ®æi nÕu b¶n th©n nã cã vÊn ®Ò. + ChÊt l­îng cña tour phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau nh­ th¸i ®é vµ tr×nh ®é cña h­íng dÉn viªn, tiªu chuÈn phßng kh¸ch s¹n, hiÖu qu¶ cña viÖc vËn chuyÓn... Mét chuyÕn tour trän gãi lu«n lu«n n»m trong mèi quan hÖ kh«ng thÓ t¸ch rêi víi c¸c s¶n phÈm cña ngµnh du lÞch cã chÊt l­îng kh¸c. + Tour lµ s¶n phÈm dÔ háng nÕu nã kh«ng ®­îc sö dông t¹i mét thêi ®iÓm x¸c ®Þnh, nã sÏ mÊt ®i vÜnh viÔn. + Tour lµ mét ph­¬ng tiÖn c¨n b¶n ®Ó nèi kh¸ch du lÞch víi mét ®iÓm du lÞch ®· ®­îc chän. 2.2 Sù hÊp dÉn cña mét chuyÕn tour: ThËt khã khi x¸c ®Þnh tour này cã hÊp dÉn hay kh«ng bëi v× nã cßn phô thuéc vào rÊt nhiÒu yÕu tè mà ®Æc biÖt là kh¸ch hàng. ChÝnh v× vËy ta chØ cã thÓ xem xÐt ë nh÷ng khÝa c¹nh chung nhÊt, ®ã là: Mét chuyÕn tour trän gãi sÏ gióp du kh¸ch hiÓu biÕt h¬n víi mét nh©n viªn h­íng dÉn chuyªn nghiÖp, cã kiÕn thøc và th«ng th¹o khu vùc, ng«n ng÷ và giàu kinh nghiÖm ®i du lÞch. Mét chuyÕn tour trän gãi cung cÊp cho du kh¸ch sù thuËn tiÖn và dÔ dàng trong viÖc ®i du lÞch. Trong mét thêi gian ng¾n hä cã thÓ ®i th¨m nhiÒu n¬i và tiÕt kiÖm nhiÒu thêi gian. Mét yÕu tè còng kh«ng kÐm phÇn quan träng, ®ã là néi dung cña tour. Bªn c¹nh c¸c dÞch vô kÌm theo trong tour, phÇn néi dung cña tour rÊt quan träng, nã thÓ hiÖn ý t­ëng cña ®iÓm tham quan nh­: v¨n ho¸, lÞch sö, danh lam th¾ng c¶nh. 2.3 C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi sù thµnh c«ng cña mét tour du lÞch: Sù thµnh c«ng cña mét tour lµ ®iÒu mµ c¸c nhµ tæ chøc, ®iÒu hµnh lu«n mong muèn ®¹t ®­îc khi tung c¸c tour ra thÞ tr­êng. Hä cã thÓ ®o l­êng ®­îc møc ®é thµnh c«ng cña c¸c tour th«ng qua viÖc so s¸nh c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc víi nh÷ng môc tiªu, chØ tiªu ®· ®­îc ®Æt ra tõ tr­íc. Dùa vµo kÕt qu¶ so s¸nh ®ã, hä sÏ x¸c ®Þnh ®­îc s¶n phÈm tour thµnh c«ng ë nh÷ng mÆt nµo, thuéc nh÷ng giai ®o¹n nµo trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ s¶n phÈm. Sau ®©y lµ mét sè nh©n tè ¶nh h­ëng tíi sù thµnh c«ng cña mét tour du lÞch: Nh÷ng ng­êi cã liªn quan trùc tiÕp trong thùc hiÖn tour, ®ã là: Du kh¸ch; c¸c doanh nghiÖp cung cÊp s¶n phÈm và dÞch vô cho kh¸ch; ChÝnh quyÒn t¹i ®Þa bàn du lÞch và d©n c­ ®Þa ph­¬ng. Nhãm c¸c yÕu tè cÊu t¹o nªn tour: Ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, c¬ së l­u tró; b÷a ¨n, ®å uèng; tham quan c¶nh ®Ñp vµ c¸c sù kiÖn, ®¹i diÖn ®Þa ph­¬ng; qu¶n lý hµnh chÝnh, c¸c lo¹i thuÕ; dÞch vô h­íng dÉn vµ c¸c yÕu tèt kh¸c. C¸c yÕu tè kh¸ch quan nh­: ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, m­a b·o, lò lôt hoÆcc c¸c vÊn ®Ò kh¸c nh­ xe háng, kh¸ch s¹n hÕt phßng, kh¸ch gÆp rñi ro, t¾c nghÏn giao th«ng… Møc ®é ¶nh h­ëng tíi sù thµnh c«ng cña c¸c yÕu tè trªn lµ nh­ nhau bëi v× tour du lÞch lµ sù kÕt hîp cña nh÷ng s¶n phÈm du lÞch vµ c¸c ngµnh dÞch vô cã liªn quan. Do vËy, nÕu nh­ mét trong nh÷ng thµnh phÇn cña tour kh«ng ®­îc thùc hiÖn tèt sÏ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c thµnh phÇn kh¸c cho dï c¸c thµnh phÇn ®ã ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch hoµn h¶o. §iÒu ®ã ®ßi hái ngµnh du lÞch ph¶i cã sù tiªu chuÈn ho¸ vÒ chÊt l­îng c¸c s¶n phÈm dÞch vô du lÞch khi cung cÊp cho du kh¸ch III. ®Æc tr­ng cña ho¹t ®éng l÷ hµnh quèc tÕ Du lÞch chiÕm mét vÞ trÝ hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ. §Æc biÖt Du lÞch quèc tÕ cung cÊp c¸c c¬ héi viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, t¨ng tæng s¶n phÈm quèc néi, ®a d¹ng ho¸ nÒn kinh tÕ, më réng giao l­u v¨n ho¸, b¶o tån c¸c di s¶n v¨n ho¸ truyÒn thèng d©n téc, m«i tr­êng, khuyÕn khÝch ng­êi d©n b¶n ®Þa nhËn thøc häc hái thªm c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c... HiÖu qu¶ kinh tÕ vµ thu nhËp phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nguån kh¸ch n­íc ngoµi, c¬ së vËt chÊt, nguån nh©n lùc phôc vô vµ c¬ së h¹ tÇng nãi chung. Chóng ta ph¶i biÕt tËn dông nh÷ng lîi thÕ tù nhiªn s½n cã vµ ph¸t huy kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, n¨ng ®éng cña chÝnh b¶n th©n m×nh th× míi ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh c«ng trong Du lÞch nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung. Du lÞch quèc tÕ lµ mét ngµnh kinh tÕ x· héi thu hót hµng tû ng­êi tham gia vµ nã liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ. Du lÞch quèc tÕ ®ßi hái c¸c ngµnh kh¸c ph¶i ph¸t triÓn vµ më réng theo. Tuy nhiªn, nã mang l¹i nh÷ng nguån lîi rÊt lín nh­ b¸n ®­îc c¸c s¶n phÈm lµ hµng thñ c«ng mü nghÖ truyÒn thèng; Møc tiªu thô c¸c s¶n phÈm thùc phÈm n«ng nghiÖp còng gia t¨ng; Du lÞch quèc tÕ còng ®· lµm thay ®æi nhiÒu mÆt ë c¸c vïng s©u vïng xa, n¬i mµ kinh tÕ cßn ph¸t triÓn chËm, ®êi sèng vµ nhËn thøc cña ng­êi d©n cßn kÐm... 3.1 §Þnh nghÜa doanh nghiÖp l÷ hµnh: Doanh nghiÖp l÷ hµnh hay c«ng ty ®iÒu hµnh tour du lÞch cã thÓ ®­îc hiÓu lµ viÖc mét c«ng ty b¸n c¸c s¶n phÈm du lÞch trùc tiÕp ®Õn kh¸ch hµng hay gi¸n tiÕp qua c¸c ®¹i lý du lÞch. Qu¶n lý ®iÒu hµnh khu vùc chÞu tr¸ch nhiÖm v¹ch kÕ ho¹ch, ph¸t triÓn qu¶ng c¸o, ®iÒu hµnh thùc hiÖn c¸c s¶n phÈm du lÞch. S¶n phÈm du lÞch chÝnh lµ c¸c tour du lÞch. ChØ cã sau khi kÕt thóc chuyÕn du lÞch, kh¸ch hµng míi biÕt vµ ®¸nh gi¸ ®­îc chÊt l­îng s¶n phÈm hä ®· mua. S¶n phÈm du lÞch tèt hay xÊu phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè: chç ¨n, ë, thùc phÈm, ho¹t ®éng cña tour, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i, dÞch vô... Kinh doanh du lÞch lµ sù tæng hîp cña nhiÒu c«ng ®o¹n tõ lóc b¾t ®Çu ®Õn khi kÕt thóc tour. §èi víi kh¸ch du lÞch, ®¹i lý du lÞch nh­ mét ng­êi trung gian, thay mÆt kh¸ch hµng s¾p xÕp mäi thø tõ vÐ tµu xe, kh¸ch s¹n, ®å ¨n, c¸c dÞch vô kh¸c.. Cã thÓ coi ®¹i lý du lÞch lµ mét chuyªn gia t­ vÊn vÒ du lÞch v× hä hiÓu t­êng tËn c¸c chi tiÕt vèn cã trong du lÞch mµ kh¸ch kh«ng thÓ biÕt hÕt ®­îc. 3.2. §Æc tr­ng cña ho¹t ®éng du lÞch quèc tÕ: gåm 3 ®Æc tr­ng: ThiÕt kÕ tour, giíi thiÖu vµ khai th¸c kh¸ch hµng. Du lÞch ®­îc coi nh­ mét cÇu nèi gi÷a kh¸ch du lÞch vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c liªn quan ®Õn du lÞch nh­ nhµ hµng, kh¸ch s¹n, ®i l¹i, thøc ¨n ®å uèng, gi¶i trÝ, thÓ thao... §Æc biÖt du lÞch quèc tÕ gióp nh÷ng con ng­êi cã nÒn v¨n hãa kh¸c nhau, lèi sèng kh¸c nhau hiÓu vµ häc hái nhau nhiÒu h¬n, gÇn gòi vµ lµm b¹n víi nhau nhiÒu h¬n. Chøc n¨ng chÝnh cña c¸c ho¹t ®éng du lÞch lµ giíi thiÖu c¸c th«ng tin trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn du kh¸ch. - Ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty l÷ hµnh gåm 4 nhãm viÖc nh­ sau: - Nhãm chuÈn bÞ lÞch tr×nh - Nhãm tæ chøc vµ thùc hiÖn lÞch tr×nh - Nhãm qu¶ng b¸ vµ giíi thiÖu s¶n phÈm - Nhãm khai th¸c kh¸ch hµng. Kinh doanh du lÞch cã thÓ ®­îc hiÓu lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ ®­îc thµnh lËp vµ ®iÒu hµnh mét c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. Nã ®ãng mét vai trß trung gian gi÷a cung vµ cÇu trªn thÞ tr­êng du lÞch, tiªu thô ®­îc hµng ho¸ c¶ trong vµ ngoµi n­íc. Kinh doanh du lÞch ®­îc ph¸t triÓn dùa trªn 2 nguån kh¸ch: Kh¸ch trong n­íc vµ quèc tÕ. L÷ hµnh néi ®Þa lµ khai th¸c vµ b¸n ch­¬ng tr×nh ®Õn kh¸ch trong n­íc, chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña ®iÒu hµnh du lÞch ®­îc thùc hiÖn trong n­íc, trong khi l÷ hµnh quèc tÕ nh»m ®Õn thÞ tr­êng n­íc ngoµi, chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña ®iÒu hµnh cã thÓ ®­îc thùc hiÖn hoÆc trong n­íc hoÆc n­íc ngoµi. §éi ngò nh©n viªn cña ngµnh du lÞch ph¶i kÓ ®Õn chÝnh lµ c¸c h­íng dÉn viªn du lÞch bëi v× hä chÝnh lµ ng­êi liªn quan trùc tiÕp ®Õn kh¸ch hµng vµ ch­¬ng tr×nh. Chøc n¨ng chÝnh cña hä lµ giíi thiÖu th«ng tin vÒ c¶nh quan, lÞch sö v¨n ho¸, lÔ héi truyÒn thèng, tËp qu¸n sinh sèng n¬i hä ®Õn tham quan. ChÊt l­îng ch­¬ng tr×nh cã tèt hay kh«ng phô thuéc mét phÇn lín vµo ng­êi h­íng dÉn, h­íng dÉn viªn ph¶i lµm cho du kh¸ch hµi lßng vµ c¶m thÊy thÝch thó b»ng tr×nh ®é hiÓu biÕt nghiÖp vô, t©m lý vµ kh¶ n¨ng truyÒn ®¹t th«ng tin. Nh­ vËy, chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ vai trß cña ng­êi h­íng dÉn lµ rÊt quan träng trong kinh doanh l÷ hµnh. 3.3 ChiÕn l­îc qu¶n lý s¶n phÈm: a. Danh môc s¶n phÈm: LËp danh môc s¶n phÈm, c¸c tour lµ c«ng viÖc rÊt quan träng. Môc ®Ých chÝnh cña c«ng viÖc nµy gióp cho viÖc ra quyÕt ®Þnh gia t¨ng hay gi¶m ®Çu t­ vµo tõng lo¹i s¶n phÈm. Tiªu chuÈn ®­îc xem xÐt tíi chÝnh lµ møc ®é hÊp dÉn. C¨n cø vµo møc ®é hÊp dÉn cña mçi s¶n phÈm du lÞch, nhµ qu¶n lý sÏ quyÕt ®Þnh ®Çu t­ m¹nh vµo s¶n phÈm nµo. D­íi ®©y lµ mét sè yÕu tè ®­îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é hÊp dÉn cña tõng s¶n phÈm du lÞch ThÞ phÇn thÞ tr­êng Søc t¨ng tr­ëng thÞ tr­êng ChÊt l­îng thÞ tr­êng Sù phèi hîp víi viÖc x¸c ®Þnh nhiÖm vô cña vïng VÞ trÝ cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh Th«ng th­êng s¶n phÈm ®­îc ph©n lo¹i trªn c¬ së xem xÐt c¸c yÕu tè vÒ thÞ phÇn thÞ tr­êng và møc t¨ng tr­ëng cña thÞ tr­êng. Theo tiªu chÝ này cã 4 lo¹i s¶n phÈm: ThÞ phÇn Sù t¨ng tr­ëng cña thÞ phÇn Lín Nhá Cao S¶n phÈm bèn sao S¶n phÈm hai sao ThÊp S¶n phÈm ba sao S¶n phÈm mét sao b. Qu¶n lý s¶n phÈm hiÖn cã: Sau khi lËp ®­îc danh môc s¶n phÈm, x¸c ®Þnh møc hÊp dÉn cña chóng, cÇn ph¶i cã mét hÖ thèng theo dâi, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn cña mçi s¶n phÈm. Môc ®Ých chÝnh cña viÖc thiÕt lËp hÖ thèng nµy lµ ®Ó ph¸t hiÖn ra nh÷ng vÊn ®Ò cña mçi s¶n phÈm, tõ ®ã ®Ò ra ph­¬ng thøc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò nµy. X©y dùng c¸c chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ c¸c s¶n phÈm HÖ thèng kiÓm tra l¹i s¶n phÈm ChiÕn l­îc lo¹i trõ c¸c vÊn ®Ò X¸c ®Þnh nh÷ng s¶n phÈm cã vÊn ®Ò HÖ thèng kiÓm tra viÖc thùc hiÖn cña s¶n phÈm c. Ph¸t triÓn s¶n phÈm míi: * Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n phÈm míi: - Ph©n tÝch thÞ tr­êng: T×m hiÓu nhu cÇu cña thÞ tr­êng, t×m c¬ héi trong nh÷ng thÞ tr­êng míi. C¨n cø vµo møc ®é hÊp dÉn cña mçi s¶n phÈm du lÞch, nhµ qu¶n lý sÏ quyÕt ®Þnh ®Çu t­ m¹nh vµo s¶n phÈm nµo. D­íi ®©y lµ mét sè yÕu tè ®­îc sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é hÊp dÉn cña tõng s¶n phÈm du lÞch - ThiÕt kÕ s¶n phÈm: Dùa trªn nh÷ng nghiªn cøu, ®iÒu tra vÒ kh¸ch - KiÓm tra và thö nghiÖm s¶n phÈm: xem xÐt và ®o l­êng c¸c ph¶n øng cña thÞ tr­êng ®èi víi s¶n phÈm. - Giíi thiÖu s¶n phÈm: ®­a s¶n phÈm vào thÞ tr­êng. * Nh÷ng tiªu chÝ cho viÖc lùa chän s¶n phÈm míi: - Nªn cã mét nhu cÇu ®ñ lín tõ phÝa Ýt nhÊt mét khóc ®o¹n thÞ tr­êng quan träng ®èi víi s¶n phÈm cña m×nh - S¶n phÈm míi khi ®­îc t¹o ra ph¶i phï hîp víi c¸c s¶n phÈm hiÖn cã vµ ph¶i phï hîp víi nh÷ng Ên t­îng ®· cã s½n cña mçi ®iÓm du lÞch. - BÊt cø mét s¶n phÈm míi nµo còng ph¶i ®­îc ®Ò xuÊt xem xÐt trªn kh¶ n¨ng s½n cã cña tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ nguån nh©n lùc. - Khi ph¸t triÓn s¶n phÈm míi ph¶i ch¾c ch¾n ¶nh h­ëng cña nã ®­îc tr¶i ®Òu cho toµn vïng, toµn quèc. - S¶n phÈm míi ph¶i phôc vô cho tÊt c¶ mäi ng­êi chø kh«ng chØ riªng mét nhãm ng­êi. d. Vßng ®êi s¶n phÈm: Quan niÖm vÒ vßng ®êi s¶n phÈm hay chu kú sèng cña s¶n phÈm ®­îc hiÓu lµ c¸c vïng du lÞch, c¸c lo¹i s¶n phÈm du lÞch ®Òu ph¶i tr¶i qua c¸c giai ®o¹n cña vßng ®êi s¶n phÈm tõ khi nã ®­îc t¹o ra ®Õn khi mÊt ®i. Chu kú cña s¶n phÈm cã thÓ ng¾n hay dµi, nã cã qu¸ tr×nh b¾t ®Çu tõ khi khai sinh, ph¸t triÓn, ®×nh trÖ ®Õn suy tho¸i. NÕu ta x¸c ®Þnh ®­îc ®óng lóc th× sù suy tho¸i cña s¶n phÈm cã thÓ tr¸nh ®­îc b»ng c¸ch ®æi míi hay c¶i tiÕn s¶n phÈm cho phï hîp víi sù thay ®æi cña thÞ tr­êng. Chu kú sèng cña s¶n phÈm du lÞch còng nh­ bao s¶n phÈm kh¸c, gåm c¸c giai ®o¹n sau: - Giai ®o¹n tham gia vµo thÞ tr­êng - Giai ®o¹n th¨m dß - Giai ®o¹n ph¸t triÓn - Giai ®o¹n cñng cè - Giai ®o¹n ®×nh trÖ - Giai ®o¹n suy tho¸i hay mét giai ®o¹n míi ®­îc b¾t ®Çu. Tham gia Th¨m dß Ph¸t triÓn Cñng cè §×nh trÖ Giai ®o¹n míi Suy tho¸i Sè l­îng kh¸ch Thêi gian C¸c giai ®o¹n trong vßng ®êi s¶n phÈm du lÞch 3.4. C¸c ho¹t ®éng chuyªn biÖt cña l÷ hµnh quèc tÕ: Nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn, ho¹t ®éng cña l÷ hµnh quèc tÕ ®­îc chia thµnh 4 nhãm: Giíi thiÖu, cung cÊp th«ng tin, t­ vÊn vµ ph©n phèi s¶n phÈm. * Mçi mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt t¹o ra mét s¶n phÈm riªng. S¶n phÈm lµ c¸c s¶n phÈm v« h×nh, chÝnh lµ c¸c tour, c¸c dÞch vô ®i kÌm. C«ng ty l÷ hµnh b¸n c¸c tour trän gãi tíi kh¸ch gåm ®­a ®ãn, ®i l¹i, ¨n ë, tham quan... Mçi dÞch vô nh­ vËy ®ßi hái ph¶i thùc hiÖn chÝnh x¸c vµ ¨n khíp víi nhau míi t¹o ra ®­îc mét tour cã chÊt l­îng cao. §èi víi du lÞch, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bao gåm nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ x©y dùng ch­¬ng tr×nh tour, ®Æc biÕt lµ c¸c tour trän gãi; t×m hiÓu thÞ tr­êng ®Ó t×m ra nhu cÇu, mong muèn vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña kh¸ch hµng ®Ó ®¸p øng cho phï hîp. MÆt kh¸c, ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô còng cÇn ®­îc chó ý. Dùa trªn nghiªn cøu, ph©n tÝch th«ng tin thÞ tr­êng, nhµ kinh doanh l÷ hµnh ph¶i l­u ý tíi 3 yÕu tè: YÕu tè kü thuËt: LÞch tr×nh, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i, n¬i tham quan, thêi l­îng ®i, nghØ, ng«n ng÷ giao tiÕp...); YÕu tè kinh tÕ: Gi¸ c¶ tour, chi phÝ, hoa hång tr¶ ®¹i lý, h­íng dÉn, lîi nhuËn...; YÕu tè ph¸p lý: an ninh vµ an toµn cho du kh¸ch... Cã hai lo¹i ch­¬ng tr×nh tour: Tour tõng phÇn vµ tour trän gãi. Tour trän gãi ®¶m b¶o cho kh¸ch mét chuyÕn du lÞch hoµn h¶o v× gi¸ rÎ, chÊt l­îng tour ®­îc ®¶m b¶o bëi c«ng ty kinh doanh l÷ hµnh... * Cung cÊp th«ng tin: Du kh¸ch lu«n muèn biÕt rÊt nhiÒu c¸c th«ng tin vÒ tour mµ hä ®Þnh mua. Nhµ kinh doanh cã thÓ cung cÊp c¸c th«ng tin ®Õn kh¸ch hµng qua qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ b»ng c¸c tµi liÖu qu¶ng c¸o, b¸o, t¹p chÝ, ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, c¸c héi th¶o vµ triÓn l·m du lÞch... * T­ vÊn: Nhµ kinh doanh ph¶i cung cÊp c¸c th«ng tin chÝnh x¸c, hÊp dÉn lµm sao ®Ó khuyÕn khÝch kh¸ch hµng l¾ng nghe, tham kh¶o vµ ®i ®Õn quyÕt ®Þnh mua tour, ®Æc biÖt khi kho¶ng c¸ch ®Þa lý xa. * Ph©n phèi: Nhµ kinh doanh ph©n phèi c¸c s¶n phÈm cña hä qua c¸c kªnh trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp. Kªnh ph©n phèi trùc tiÕp lµ nhµ kinh doanh b¸n vµ ®iÒu hµnh phôc vô kh¸ch hµng mét c¸ch trùc tiÕp. Kªnh ph©n phèi gi¸n tiÕp, c¸c tour kh«ng ®­îc b¸n trùc tiÕp cho ng­êi du lÞch vµ mµ th«ng qua c¸c ®¹i lý trung gian kh¸c nhau. Tuy nhiªn gi¸ tour ®Õn tíi kh¸ch hµng gi÷a c¸c kªnh ph©n phèi kh«ng cã nhiÒu kh¸c biÖt v× c¸c ®aÞ lý du lÞch th­êng ®­îc h­ëng møc chiÕt khÊu cho gi¸ c¸c dÞch vô. Nhµ kinh doanh du lÞch còng cã thÓ ph©n phèi s¶n phÈm qua c¸c kªnh ®Æc biÖt kh¸c nh­ c¸c c«ng ty du lÞch kh¸c, c¸c v¨n phßng céng t¸c viªn, c¸c tæ chøc cã nhiÒu thµnh viªn, nhiÒu kh¸ch s¹n ë n­íc ngoµi... Nhµ kinh doanh cã thÓ lùa chän c¸c kªnh ph©n phèi kh¸c nhau mét c¸ch linh ho¹t tuú theo c¸c s¶n phÈm, dÞch vô mµ tour ®ßi hái. HÖ thèng tæ chøc ph©n phèi trong du lÞch cã tÝnh ®Æc thï bëi v× s¶n phÈm du lÞch lµ v« h×nh vµ kh¸ch th­êng ph¶i tr¶ c¸c chi phÝ tr­íc khi ®­îc h­ëng c¸c dÞch vô ®· mua. Qu¸ tr×nh thiÕt kÕ vµ ph©n phèi s¶n phÈm th­êng diÔn ra ®ång thêi. Nhµ kinh doanh ph¶i s¾p xÕp h­íng dÉn viªn, liªn hÖ víi c¸c ®èi t¸c cung cÊp dÞch vô, cung cÊp th«ng tin ®Õn kh¸ch hµng, kÕt nèi c¸c c«ng ®o¹n vµ thùc hiÖn tour. H­íng dÉn viªn cã nhiÖm vô nghiªn cøu th«ng tin vÒ kh¸ch hµng, lÞch tr×nh chuyÕn ®i, lªn kÕ ho¹ch vµ theo dâi vµ thùc hiÖn nh÷ng thay ®æi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tour, n¾m b¾t t©m lý, thãi quen cña du kh¸ch, lµm cho du kh¸ch c¶m gi¸c tho¶i m¸i, tin t­ëng, muèn quay trë l¹i. Trªn ®©y lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt trong l÷ hµnh quèc tÕ. C¸c c«ng viÖc th­êng phøc t¹p, ®ßi hái cã kü n¨ng chuyªn m«n cao v× ®èi t­îng phôc vô lµ kh¸ch n­íc ngoµi cã vèn hiÓu biÕt n¬i hä ®Õn cßn ch­a nhiÒu. 3.5 Mèi quan hÖ gi÷a du lÞch quèc tÕ vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c trong ngµnh du lÞch Mçi mét dÞch vô kinh doanh ®¬n lÎ nh­ nhµ hµng kh¸ch s¹n, ®å ¨n thøc uèng, ®i l¹i, gi¶i trÝ... ®­îc ngµnh kinh doanh du lÞch nèi kÕt víi nhau thµnh mét dÞch vô tæng hîp, liªn quan chÆt chÏ víi nhau, t¹o nªn mét s¶n phÈm gãi hoµn h¶o. N¬i kh¸ch nghØ ng¬i nh­ kh¸ch s¹n, nhµ trä rÊt ®­îc coi träng. Trong nh÷ng ngµy xa nhµ, ph¶i ë n¬i hoµn toµn kh¸c biÖt, du kh¸ch mong muèn cã mét chç nghØ an toµn. Ngµy nay, du kh¸ch, ®Æc biÖt lµ kh¸ch n­íc ngoµi kh«ng nh÷ng ®ßi mét chç nghØ an toµn mµ cßn ph¶i sang träng, ®Çy ®ñ tiÖn nghi, nh©n viªn phôc vô ph¶i th©n thiÖn, nhiÖt t×nh vµ chuyªn nghiÖp. Sù tho¶ m·n cña kh¸ch hµng sÏ phô thuéc vµo nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña tõng lo¹i kh¸ch. Du kh¸ch th­êng muèn biÕt c¸c ®iÓm ®Æc tr­ng cña n¬i hä sÏ ®Õn. ChÊt l­îng cuéc sèng ngµy cµng ®­îc n©ng cao, kh¸ch n­íc ngoµi th­êng cã thu nhËp cao nªn hä nhu cÇu ¨n uèng kh«ng nhiÒu, hä muèn th­ëng thøc c¸c mãn ¨n nh­ mét nghÖ thuËt Èm thùc, v¨n ho¸ Èm thùc tinh tÕ. V× vËy, mãn ¨n trong c¸c nhµ hµng kh¸ch s¹n ph¶i ®a d¹ng, phong phó, vµ cã chÊt l­îng cao, c¸ch bµi trÝ ®Ñp, c¸ch b¶o qu¶n s¹ch sÏ, chuyªn nghiÖp. §èi víi du kh¸ch, nhu cÇu th­ëng thøc mét ®Æc s¶n nµo ®ã cña mét vïng còng lµ mét lý do ®Ó hä ®i du lÞch. Ph­¬ng tiÖn ®i l¹i còng kh«ng kÐm phÇn quan träng. Kh¸ch th­êng ph¶i di chuyÓn nh÷ng chÆng ®­êng ng¾n hoÆc dµi gi÷a c¸c ®iÓm du lÞch víi c¸c ®iÒu kiÖn khÝ hËu kh¸c nhau nªn c¸c ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i, tiÖn nghi lµm kh¸ch tho¶i m¸i, th­ gi·n còng lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt. Ngoµi c¸c dÞch vô kÓ trªn, c¸c dÞch vô kh¸c nh­ giÆt lµ, ®Æt vÐ m¸y bay, lµm visa, c¸c thñ tôc quèc tÕ... còng rÊt cÇn thiÕt ®èi víi kh¸ch quèc tÕ. TÊt c¸c c¶ dÞch vô ®­îc phôc vô chu ®¸o, tËn t×nh, ®óng mùc cïng víi c¸c ho¹t ®éng tham quan, gi¶i trÝ, c¸c lÔ héi ®éc ®¸o cã thÓ thu thó vµ khuyÕn khÝch du kh¸ch ë l¹i l©u h¬n. KÕt luËn Ch­¬ng mét ®Ò cËp ®Õn c¸c vÊn ®Ò c¬ së cña ho¹t ®éng du lÞch, kh¸ch du lÞch nãi chung còng nh­ ho¹t ®éng du lÞch quèc tÕ, kh¸ch du lÞch quèc tÕ nãi riªng; Mét sè nÐt ®Æc thï trong ho¹t ®éng du lÞch quèc tÕ; Vai trß quan träng vµ ¶nh h­ëng cña du lÞch quèc tÕ, nh­ lµ mét cÇu nèi víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. Ch­¬ng 2 Thùc tr¹ng du lÞch quèc tÕ ë viÖt nam I. Thùc tr¹ng du lÞch và c¸c s¶n phÈm du lÞch hiÖn nay: 1.1. Thùc tr¹ng kh¸ch du lÞch và mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n: ThÞ tr­êng kh¸ch du lÞch lµ mét yÕu tè rÊt quan träng, nã mang tÝnh chÊt quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh du lÞch. ViÖc nghiªn cøu vµ ph©n tÝch thÞ tr­êng kh¸ch du lÞch lµ mét c¬ së khoa häc ®Ó lùa chän thÞ tr­êng ­u tiªn, x©y dùng chiÕn l­îc vÒ thÞ tr­êng vµ chiÕn l­îc s¶n phÈm... nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng du lÞch 1.1.1 ThÞ tr­êng du lÞch néi ®Þa Kh¸ch du lÞch néi ®Þa (Đơn vị tính: ngàn người) 8500 9600 1000 1100 11800 12500 14000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Nguån: B¸o c¸o thèng kª ph¸t triÓn Du lÞch - Tæng côc Du lÞch - 2002 1.1.2. Kh¸ch du lÞch quèc tÕ Kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam (Đơn vị tính: lượt người) 1715637 1520128 1781754000 21401000000 2330050 2395780 2400000 2200000 2000000 1800000 1600000 1400000 1200000 1000000 800000 600000 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Nguån: B¸o c¸o chÝnh thøc l­îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam - Tæng côc Du lÞch - 5/2003 ( ThÞ tr­êng kh¸ch quèc tÕ cã thÓ ph©n theo 3 tiªu chÝ c¬ b¶n - [4] * Theo quèc tÞch: C¸c thÞ tr­êng then chèt cña Du lÞch ViÖt nam bao gåm Trung Quèc, §µi Loan, NhËt b¶n, ASEAN, T©y ¢u, B¾c Mü... Nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña thÞ tr­êng nµy ®­îc ®¸nh gi¸ nh­ sau: ThÞ tr­êng kh¸ch Trung Quèc: T¨ng nhanh tõ 484.102 kh¸ch n¨m 1999 lªn 724.385 kh¸ch n¨m 2002, t¨ng trung b×nh 11,5%/n¨m. ThÞ phÇn t¨ng tõ 27,17% (1999) lªn 29,12% (2002). Môc ®Ých chñ yÕu qua l¹i bu«n b¸n, th¨m quan; Ph­¬ng tiÖn chñ yÕu là ®­êng bé; Ngày l­u tró trung b×nh tõ 3-4 ngày; Møc chi tiªu thÊp: Trung b×nh 25USD/ngày; §ãng gãp vào tæng thu nhËp thÊp : n¨m 2002 chiÕm 27,56% vÒ sè kh¸ch nh­ng chØ chiÕm 3,4%/tæng thu nhËp toµn ngµnh. ThÞ tr­êng kh¸ch §ài Loan: T¨ng tõ 70.143 kh¸ch (1992) lªn 224.127 kh¸ch (1995); ChiÕm thÞ phÇn 16-18%. Tõ 1996-1999: gi¶m nhanh, chØ cßn 173.920 kh¸ch n¨m 1999 (chiÕm 9,76%). Tuy nhiªn, ®Õn n¨m 2002 l­îng kh¸ch §µi Loan ®· ®¹t 211.072 l­ît ng­êi. Môc ®Ých chñ yÕu là th­¬ng m¹i kÕt hîp th¨m quan; Ph­¬ng tiÖn chñ yÕu là m¸y bay; Kh¶ n¨ng chi tiªu cao. ThÞ tr­êng kh¸ch NhËt B¶n: T¨ng 113.514 kh¸ch (1999) lªn 279.769 l­ît ng­êi N¨m 2002, trung b×nh t¨ng 23,7%/n¨m; ThÞ phÇn chiÕm 10,6% tæng sè kh¸ch; Môc ®Ých chÝnh: Tham quan du lÞch, th­¬ng m¹i… Ph­¬ng tiÖn chñ yÕu là m¸y bay; L­u tró trung b×nh 5-7 ngày; Kh¶ n¨ng chi tiªu cao: TB 141,1USD/ngày/ng­êi; ®ãng gãp cao cho thu nhËp cña Ngành: n¨m 2002 chiÕm tíi 11,5%. ThÞ tr­êng kh¸ch ASEAN: ChiÕm kho¶ng 12,9%, chñ yÕu là Th¸i Lan, Singapore, Malaysia, Campuchia. Môc ®Ých chÝnh: Th­¬ng m¹i 57,1%; th¨m th©n 21,4%; tham quan du lÞch… Ngày l­u tró ng¾n, trung b×nh 2-3 ngày. Ph­¬ng tiÖn chÝnh là ®­êng bé… Kh¶ n¨ng chi tiªu lín, ®Æc biÖt là kh¸ch th­¬ng m¹i (150USD/ngày/ng­êi). Kh¶ n¨ng ®ãng gãp cho tæng doanh thu cña ngành 10% n¨m 2002. ThÞ tr­êng kh¸ch T©y Âu: Chñ yÕu là Anh, Ph¸p, §øc. ThÞ tr­êng này t¨ng kh¸ nhanh: trung b×nh 28,9% (1999-2001), chiÕm thÞ phÇn kho¶ng 7-10% tæng sè kh¸ch. Là thÞ tr­êng quan träng, kh¸ch cã kh¶ n¨ng chi tr¶ rÊt cao. Môc ®Ých chñ yÕu là tham quan du lÞch (86,7%), th­¬ng m¹i (4,5%), th¨m th©n (3,4%). Thêi gian l­u tró th­êng dài, trung b×nh 1-3 tuÇn, phæ biÕn tï 7-10 ngày. Chi tiªu trung b×nh ®¹t 76USD/ngày/ng­êi. §ãng gãp cho tæng doanh thu cña ngành 15,1% n¨m 2002. ThÞ tr­êng B¾c Mü (chñ yÕu là Mü và Canada): là thÞ tr­êng cã møc t¨ng tr­ëng cao, trung b×nh 48,5%/n¨m (1999-2002); ThÞ phÇn t¨ng nhanh tõ 3,31% (1992) lªn 11,81% (1999). Môc ®Ých chñ yÕu: tham quan du lÞch (80,1%), th­¬ng m¹i (12,6%), th¨m th©n (2,1%) và ._.c¸c môc ®Ých kh¸c(5,2%). Ngày l­u tró trung b×nh kho¶ng 7-10 ngày. Ph­¬ng tiÖn chÝnh là m¸y bay; Chi tiªu trung b×nh kho¶ng 100USD/ngày/ng­êi (th­¬ng m¹i là 165USD, tham quan du lÞch 84,5USD…) ®ãng gãp cho tæng doanh thu cña ngành rÊt cao, ®¹t 22,7% n¨m 2002. * Theo môc ®Ých chuyÕn ®i: Tham quan du lÞch: Møc ®é t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi cao, ®¹t trung b×nh 20,07%/n¨m (1999-2002), tõ 837.550 kh¸ch n¨m 1999 lªn 1.138200 kh¸ch n¨m 2002. VÒ thÞ phÇn: tõ 47%-55% trong tæng sè kh¸ch. Cã kh¶ năng thanh to¸n tương đối cao: 70-80USD/ngày/người, ngày lưu tró trung b×nh khoảng 7-8ngày. Năm 2002 chiếm 55% thị phần về kh¸ch nhưng chiếm 62,7% thị phần về doanh thu. Kh¸ch th­¬ng m¹i du lÞch: chiÕm kho¶ng 14,9-18,9% thÞ phÇn, t¨ng tr­ëng trung b×nh: 10,1% n¨m(1999-2002). Tuy nhiªn kh¸ch cã kh¶ n¨ng chi tr¶ t­¬ng ®èi cao: 160USD/ngµy/ng­êi, thêi gian l­u tró kho¶ng 5-6 ngµy, kh¶ n¨ng ®ãng gãp cho tæng doanh thu lín: n¨m 2002 chiÕm 16,9% sè kh¸ch nh­ng chiÕm 20,9% tæng doanh thu. Kh¸ch th¨m th©n: t¨ng tõ 337.086 kh¸ch (chiÕm 18,92% tæng sè ) n¨m 1999 lªn 430.994 kh¸ch n¨m 2002, tuy nhiªn møc t¨ng kh«ng æn ®inh qua c¸c n¨m. Trung b×nh t¨ng 10,9%/n¨m. Møc chi tiªu thÊp (kho¶ng 20USD/ngµy/ng­êi), Ýt l­u tró trong hÖ thèng kh¸ch s¹n. N¨m 2002 chiÕm 16,4% tæng sè kh¸ch nh­ng chØ chiÕm 8,5% thÞ phÇn vÒ doanh thu. Sù biÕn ®éng vÒ thÞ phÇn nãi chung kh«ng ¶nh h­ëng nhiÒu ®Õn tæng thu nhËp chung cña ngµnh Du lÞch. * Theo ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn: §­êng kh«ng: tõ 1.022.073 kh¸ch (1999) t¨ng lªn 1.540.108 kh¸ch n¨m 2002. Mçi n¨m t¨ng 11,47%. ThÞ phÇn t¨ng nhÑ qua c¸c n¨m. Ngµy l­u tró trung b×nh kho¶ng 7-8 ngµy. Møc chi tiªu trung b×nh kho¶ng 90-95USD/ngµy/ng­êi. Sù ®ãng gãp trong tæng thu nhËp rÊt lín, n¨m 2002 chØ chiÕm 58,35% thÞ phÇn nh­ng chiÕm 87,7% tæng doanh thu. §­êng bé: T¨ng tõ 571.749 ng­êi n¨m 1999 lªn 778.800 ng­êi n¨m 2002, t¨ng trung b×nh 12%/n¨m. ThÞ phÇn t¨ng nhanh vµ liªn tôc Ngµy l­u tró trung b×nh thÊp, møc chi tiªu thÊp (20-50USD/ngµy/ng­êi), ®ãng gãp cho thu nhËp h¹n chÕ. N¨m 200 chiÕm 30,11% thÞ phÇn vÒ sè l­îng nh­ng chØ chiÕm 8,9% thÞ phÇn vÒ thu nhËp. §­êng biÓn: T¨ng tõ 187.932 kh¸ch n¨m 1999 lªn 309.080 n¨m 2002 t¨ng 15,145%. §èi t­îng lµ kh¸ch NhËt b¶n, Hµn quèc, §µi loan, Trung quèc, T©y ©u… L­u tró ng¾n, kho¶ng 2-3 ngµy, kh«ng sö dông c¸c dÞch vô l­u tró mµ chØ sö dông mét sè dÞch vô trªn mÆt ®Êt nh­ ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, lÖ phÝ tham quan, mua hµng l­u niÖm, lÖ phÝ visa. Møc chi tiªu h¹n chÕ, trung b×nh 25USD/ngµy/ng­êi, kh¶ n¨ng ®ãng gãp vµo thu nhËp cña ngµnh kh«ng ®¸ng kÓ. N¨m 2002 chiÕm 10,54% thÞ phÇn vÒ kh¸ch nh­ng chØ chiÕm 2-4% tæng thu nhËp. Qua viÖc nghiªn cøu c¸c tiªu chÝ nªu trªn, ta cã thÓ ®¸nh gi¸ chung vÒ ph¸t triÓn thÞ tr­êng kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt nam nh­ sau: + VÒ sè l­îng, trong ba n¨m 1999-2002, sè kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt nam cã gia t¨ng nh­ng kh«ng æn ®Þnh, hÇu hÕt c¸c chØ tiªu ®Òu gi¶m ë n¨m 2000. + ThÞ tr­êng Trung quèc cã tèc ®é gia t¨ng cao, liªn tôc, chiÕm thÞ phÇn lín nhÊt (cã thÓ nãi lµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng), nh­ng ®©y lµ thÞ tr­êng cã møc chi tiªu thÊp nhÊt, cã ngµy l­u tró thÊp nhÊt nªn hiÖu qu¶ vÒ kinh tÕ ch­a cao. + C¸c thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng chi tiªu cao nh­ NhÊt b¶n, Hµn quèc, Ph¸p, Mü.. cã møc t¨ng tr­ëng t­¬ng ®èi æn ®Þnh . MÆc dï thÞ tr­êng nµy cã lóc suy gi¶m c¶ vÒ sè l­îng lÉn thÞ phÇn vµ ¶nh h­ëng ®Õn thu nhËp cña ngµnh nh­ng sù suy gi¶m nµy lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Víi nh÷ng thÞ tr­êng nµy cÇn cã nh÷ng chiÕn l­îc cô thÓ (vÒ s¶n phÈm, vÒ gi¸ c¶ …) ®Ó khuyÕn khÝch vµ thu hót ngµy cµng nhiÒu, gãp phÇn t¨ng tr­ëng æn ®Þnh vµ l©u dµi c¸c thÞ tr­êng nãi trªn. + ThÞ tr­êng kh¸ch tham quan du lÞch thuÇn tuý lµ thÞ tr­êng cã thÞ phÇn lín nhÊt, cã ngµy l­u tró dµi nhÊt, cã kh¶ n¨ng chi tr¶ t­¬ng ®èi cao. ThÞ tr­êng nµy ph¸t triÓn t­¬ng ®èi æn ®Þnh vµ hiÖu qu¶, ®ãng gãp mét phÇn lín cho tæng thu nhËp cña ngµnh. §èi víi thÞ tr­êng nµy cÇn më réng c¸c ®iÓm tham quan míi, tæ chøc c¸c tour míi hÊp dÉn ®Ó thu hót ngµy cµng nhiÒu kh¸ch h¬n. + ThÞ tr­êng kh¸ch du lÞch th­¬ng m¹i chiÕm thÞ phÇn thÊp nhÊt, nh­ng ®©y l¹i lµ thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng chi tiªu cao nhÊt, cã kh¶ n¨ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho tæng thu nhËp toµn ngµnh; ®©y còng lµ thÞ tr­êng cã ý muèn quay trë l¹i ViÖt Nam .Tuy nhiªn trong thêi gian qua thÞ tr­êng nµy ph¸t triÓn kh«ng æn ®Þnh, cã chiÒu h­íng suy gi¶m c¶ vÒ sè l­îng lÉn thÞ phÇn. §èi víi thÞ tr­êng nµy cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng ­u ®·i nhÊt ®Þnh vÒ ®Çu t­ ®Ó thu hót vµ hÊp dÉn hä vµo ViÖt Nam. ThÞ tr­êng kh¸ch du lÞch hµng kh«ng lµ thÞ tr­êng quan träng nhÊt: ChiÕm thÞ phÇn cao nhÊt, cã kh¶ n¨ng chi tiªu cao nhÊt, cã ngµy l­u tró dµi nhÊt, ®ãng gãp cho tæng thu toµn ngµnh lín nhÊt. Tuy nhiªn, trong thêi gian qua l¹i t¨ng tr­ëng chËm, mÆc dï sè l­îng cã t¨ng lªn nh­ng thÞ phÇn cã xu h­íng gi¶m dÇn. §©y lµ mét yÕu tè kh«ng cã lîi cho sù ph¸t triÓn cña du lÞch ViÖt Nam. §Ó thu hót ®­îc nhiÒu kh¸ch du lÞch hµng kh«ng, cÇn cã sù phèi hîp kinh doanh gi÷a hai ngµnh Du lÞch vµ Hµng kh«ng. Kh¸ch du lÞch ®­êng bé vµ ®­êng biÓn vµo ViÖt Nam ph¸t triÓn nhanh c¶ vÒ sè l­îng, tèc ®é t¨ng tr­ëng còng nh­ thÞ phÇn. Tuy nhiªn, ®©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng chi tiªu thÊp, ngµy l­u tró ng¾n… nªn ®ãng gãp cho tæng thu nhËp cña ngµnh cßn h¹n chÕ. Sù biÕn ®éng cña c¸c thÞ tr­êng nµy ¶nh h­ëng rÊt nhá ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña ngµnh du lÞch. 1.2. Sù phï hîp gi÷a c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch víi nhu cÇu thÞ tr­êng: Qua c¸c thèng kª cña b¸o du lÞch cho thÊy, hÇu hÕt c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch ®­îc ®em ra qu¶ng c¸o, b¸n hiÖn nay ®Òu ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu cô thÓ cña du kh¸ch. C¸c ch­¬ng tr×nh ®ã ®¬n thuÇn chØ lµ nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®­îc t¹o ra ®Ó tr­ng bµy, ®Ó chµo míi. ThÞ tr­êng kh¸ch nãi chung ch­a ®­îc xem xÐt, nghiªn cøu mét c¸ch kü cµng. ChÝnh v× vËy c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch ®­îc thiÕt kÕ ch­a s¸t víi nhu cÇu thÞ tr­êng. D­íi ®©y lµ mét sè ý kiÕn cña kh¸ch ®i du lÞch ë ViÖt nam: * Mét kh¸ch n­íc ngoµi ®i Tour xuyªn viÖt 10 ngµy do c«ng ty Deithelm Travel ViÖt nam tæ chøc, «ng nãi r»ng: - ¤ng hµi lßng vÒ chÊt l­îng vµ phong c¸ch phôc vô - Thêi gian cña ch­¬ng tr×nh qu¸ ng¾n - Mét sè ®iÓm nh­ Hµ néi, H¹ Long kh«ng ®ñ thêi gian ®Ó tham quan vµ t×m hiÓu - ¤ng gãp ý: víi ch­¬ng tr×nh 10 ngµy nªn t¹o nh÷ng ®iÓm nhÊn quan träng, kh«ng nªn chia sè ngµy ®Òu nhau cho mçi ®iÓm mµ nªn dµnh nhiÒu thêi gian h¬n cho c¸c ®iÓm du lÞch ®Ñp, hÊp dÉn. (TuÇn b¸o Du lÞch sè 24 (189)ngµy 15/6/2001) * Thªm mét ý kiÕn kh¸ch cho c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch cuèi tuÇn ng¾n ngµy cho kh¸ch néi ®Þa: VÒ c¬ b¶n, c¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch cuèi tuÇn thuËn tiÖn cho kh¸ch du lÞch c«ng së vµ tr­êng häc. §èi víi c¸c ®èi t­îng kh¸c th× c¸c ch­¬ng tr×nh nµy th­êng kh«ng ®­îc coi lµ phï hîp, bëi v× víi ®èi t­îng kh¸ch nµy: - Hä th­êng ®i nghØ cïng gia ®×nh, b¹n th©n cho nªn hä kh«ng thÝch ®i ghÐp ®oµn, hä thÝch tù do h¬n vÒ thêi gian vµ tham quan - Hä th­êng ®i tù tóc v× ®· theo tour lµ ph¶i theo tËp thÓ, theo nh÷ng quy ®Þnh chung cña ch­¬ng tr×nh vÒ ¨n ngñ, nghØ... - C¸c ®iÓm du lÞch vµ ch­¬ng tr×nh du lÞch cña c¸c c«ng ty t­¬ng ®èi gièng nhau nªn t¹o c¶m gi¸c nhµm ch¸n - §èi víi kh¸ch ViÖt ®i tour 2 ngµy th× ch­a tho¶ m·n, thõa thêi gian, cßn 1 ngµy th× c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cßn ®¬n ®iÖu. (TuÇn b¸o Du lÞch sè 23 (188) ngµy 8/6/2001) Tõ nh÷ng nhËn xÐt cña kh¸ch, ta thÊy r»ng néi dung c¸c ch­¬ng tr×nh cßn ch­a phï hîp víi thêi gian cña ch­¬ng tr×nh. Mét sè ch­¬ng tr×nh thõa thêi gian, t¹o cho kh¸ch c¶m gi¸c nhµm ch¸n, ng­îc l¹i, mét sè ch­¬ng tr×nh th× qu¸ Ýt thêi gian ®Ó tham hÕt c¸c ®iÓm... Cã thÓ kÕt luËn: C¸c ch­¬ng tr×nh du lÞch ë n­íc ta ch­a phong phó vµ ®a d¹ng, nhiÒu s¶n phÈm du lÞch mang tÝnh ®¬n ®iÖu vµ lÆp l¹i, néi dung ch­¬ng tr×nh ch­a cã sù ®æi míi ®Ó t¹o yÕu tè hÊp dÉn, néi dung nghÌo nµn vµ ch­¬ng tr×nh th­êng bÞ c¾t khóc gi÷a c¸c vïng, chÊt l­îng dÞch vô ch­a t­¬ng xøng víi gi¸ c¶, c¸c ch­¬ng tr×nh chËm ®æi míi do vËy ch­a b¸m s¸t ®­îc nhu cÇu thùc tÕ cña thÞ tr­êng. II. T×nh h×nh Kinh doanh l÷ hµnh quèc tÕ ë ViÖt nam hiÖn nay 1. T×nh h×nh chung: HiÖn trªn c¶ n­íc cã 14 Së du lÞch, 47 Së th­¬ng m¹i du lÞch,trªn 1000 doanh nghiÖp l÷ hµnh thuéc mäi thµnh phÇn, trong ®ã cã 108 doanh nghiÖp l÷ hµnh quèc tÕ, 150 ngh×n lao ®éng trùc tiÕp, 3000 lao ®éng gi¸n tiÕp trong ngµnh du lÞch, 13 tr­êng vµ trung t©m d¹y nghÒ kh¸ch s¹n, 9 tr­êng ®¹i häc cã khoa Du lÞch. [5] HÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng l÷ hµnh quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp lµ viÖc ®ãn kh¸ch n­íc ngoµi vµo ViÖt nam ®Ó du lÞch, tr­íc ®©y chñ yÕu lµ du kh¸ch c¸c n­íc gÇn kÒ hoÆc cã quan hÖ víi ViÖt nam, ®Õn nay ViÖt Nam ®· ®ãn ®­îc rÊt nhiÒu kh¸ch tõ kh¾p c¸c ch©u lôc do ViÖt nam më réng qu¶ng b¸ vÒ Du lÞch. C¸c doanh nghiÖp quèc doanh kinh doanh du lÞch quèc tÕ vÉn chiÕm ­u thÕ, thu nhËp t¨ng ®Òu mçi n¨m võa hoµn thµnh nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc võa t¨ng thu nhËp cho nh©n viªn. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp nµy cßn ®Çu t­ vèn, më réng trang thiÕt bÞ, ®µo t¹o chuyªn s©u nguån nh©n lùc, n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô... Tuy nhiªn, so víi tèc ®é ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c, ngµnh du lÞch quèc tÕ cã phÇn t¨ng tr­ëng chËm hiÖu qu¶ kinh tÕ ch­a cao, lîi nhuËn kh«ng æn ®Þnh, mÆc dï chÊt l­îng qu¶n lý ®· ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nh­ng vÉn ch­a ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh quèc tÕ n­íc ngoµi. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, ngµnh dÞch vô ph¸t triÓn kh¸ nhanh, ®Æc biÖt lµ dÞch vô du lÞch. §Çu nh÷ng n¨m 90, doanh nghiÖp l÷ hµnh mäc lªn nh­ nÊm, mét sè c«ng ty s¶n xuÊt quèc doanh còng tham gia kinh doanh lÜnh vùc nµy. Mét sè c«ng ty nhµ n­íc ®øng ra b¶o trî cho mét sè c«ng ty t­ nh©n më v¨n phßng du lÞch vµ ®­îc coi nh­ mét chi nh¸nh cña c«ng ty. C¸c cöa hµng ¨n uèng, shop b¸n l­u niÖm xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu, phÇn lín lµ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy mét cao cña ng­êi ViÖt Nam vµ kh¸ch n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, cho mét môc tiªu l©u dµi, sù qu¶n lý kh«ng chÆt chÏ sÏ g©y ra nh÷ng ¶nh h­ëng kh«ng tèt cho ho¹t ®éng du lÞch c¶ n­íc. NhiÒu c«ng ty nhá vµ v¨n phßng du lÞch v× kh«ng ®ñ kinh nghiÖm më réng vµ khai th¸c thÞ tr­êng, kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty chuyªn m«n lín nªn ®· h¹ gi¸ thµnh kÐo theo chÊt l­îng dÞch vô kÐm, rót ng¾n thêi gian thùc hiÖn tour vµ g©y ra mét t©m lý mÊt tin t­ëng ë du kh¸ch. Khi ®Õn mïa du lÞch, t×nh tr¹ng “chiÕn tranh gi¸ c¶” ®· x¶y ra, g©y ra ¶nh h­ëng xÊu cho uy tÝn cña ngµnh Du lÞch ViÖt Nam vµ ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña l÷ hµnh quèc tÕ. NhiÒu doanh nghiÖp Nhµ n­íc b»ng c¸ch trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®· gióp c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp t­ nh©n kh«ng ®­îc phÐp kinh doanh l÷ hµnh quèc tÕ trèn thuÕ, thËm chÝ mét sè v¨n phßng du lÞch vµ th­¬ng m¹i n­íc ngoµi kh«ng ®­îc phÐp kinh doanh du lÞch còng tham gia kinh doanh. Trong nh÷ng n¨m qua, qu¶n lý trong ngµnh du lÞch ch­a tèt vµ ho¹t ®éng du lÞch còng ch­a xøng víi tiÒm n¨ng, song lùc l­îng lao ®éng du lÞch còng t¨ng ®¸ng kÓ. Thèng kª ë b¶ng d­íi ®©y cho thÊy sù t¨ng tr­ëng m¹nh vÒ nguån lao ®éng ë Du lÞch ViÖt nam Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do søc c¹nh tranh cña thÞ tr­êng, viÖc ®µo t¹o vµ båi d­ìng nh©n viªn cho du lÞch, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty liªn doanh ®ßi hái chÊt l­îng cao. Do chiÕn l­îc ph¸t triÓn tæng thÓ cña Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam nªn nguån nh©n lùc cho du lÞch rÊt dåi dµo, tuy nhiªn vÉn thiÕu nh©n viªn cã tr×nh ®é thùc sù cao cÊp. Nguån nh©n lùc du lÞch ë tr×nh ®é c¬ së chiÕm kho¶ng 85%. §©y còng lµ mét mÆt kÐm søc hÊp dÉn du kh¸ch n­íc ngoµi. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp ®µo t¹o nh©n viªn b»ng c¸ch thuª gi¸o viªn du lÞch gi¶ng d¹y ng¾n h¹n, nªn nh©n viªn th­êng thiÕu kü n¨ng phôc vô ë møc ®é cao. HÇu hÕt c¸c c«ng ty kinh doanh l÷ hµnh thiÕu nh÷ng nhµ qu¶n lý tèt. Qu¶n lý ë ®©y th­êng do kinh nghiÖm l©u n¨m ®­îc ®Ò b¹t, hä cã kinh nghiÖm, kiÕn thøc thùc tÕ nh­ng thiÕu tr×nh ®é qu¶n lý. Mét dù ¸n nghiªn cøu ®­îc tiÕn hµnh ë mét sè c«ng ty du lÞch lín: C«ng ty Du lÞch Hµ néi, C«ng ty dÞch vô vµ du lÞch Hµ néi, C«ng ty h­íng dÉn vµ ®iÒu hµnh du lÞch, C«ng ty Du lÞch Sµi Gßn, c«ng ty Th­¬ng m¹i vµ Du lÞch BÕn Thµnh cho thÊy nh÷ng ng­êi qu¶n lý ®· qua ®µo ®¹o qu¶n lý chuyªn m«n chØ chiÕm kho¶ng 20%, sè cßn l¹i ®­îc ®µo t¹o qua c¸c kho¸ ng¾n h¹n tõ 1 ®Õn 2 th¸ng. Thùc tÕ kho¸ ®µo t¹o ng¾n nh­ vËy tr×nh ®é cña hä kh«ng ®­îc n©ng cao bao nhiªu. §©y lµ thùc tr¹ng chung cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Trong c¶ n­íc hiÖn nay cã kho¶ng 2.850 h­íng dÉn viªn du lÞch ®­îc cÊp thÎ h­íng dÉn, trong ®ã chØ 50% lµ thÎ chÝnh thøc, cßn l¹i lµ lo¹i thÎ t¹m thêi. H­íng dÉn viªn ®­îc ®µo t¹o qua ®¹i häc chiÕm 70%. Hä cã kh¶ n¨ng giao dÞch víi du kh¸ch b»ng mét sè ngo¹i ng÷ phæ th«ng. Tuy nhiªn, hä thiÕu hiÓu biÕt vÒ lÞch sö, v¨n ho¸, ®Þa lý... V× thÕ sè h­íng dÉn ®­îc ®¸nh gi¸ cao cßn h¹n chÕ. ChÊt l­îng h­íng dÉn viªn tuy cã ®ñ vÒ sè l­îng vµ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trung b×nh cña du kh¸ch, nh­ng xÐt vÒ chuyªn m«n, kü n¨ng nghÒ nghiÖp th× ch­a ®ñ ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu ®ßi hái cao cña kh¸ch sang träng. H¬n n÷a, nhiÒu sinh viªn tèt nghiÖp c¸c tr­êng kh¸c nh­ luËt, v¨n ho¸, ngo¹i ng÷, kinh tÕ... ch­a xin ®­îc viÖc lµm ®óng së tr­êng, hä chØ cÇn th«ng th¹o ngo¹i ng÷ mét chót lµ cã thÓ xin lµm h­íng dÉn t¹m thêi. ChÝnh v× vËy mµ lùc l­îng lµm du lÞch dåi dµo nh­ng ®¸p øng ®­îc nh­ yªu cÇu lµ kh«ng nhiÒu. §©y còng lµ lý do lµm chÊt l­îng tour bÞ gi¶m sót. HiÖn nay, l­îng h­íng dÉn viªn tù do kh¸ nhiÒu. MÆc dï quy ®Þnh cña ngµnh Du lÞch lµ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh l÷ hµnh ph¶i cã ®éi ngò h­íng dÉn chuyªn nghiÖp, ®­îc ®µo t¹o kiÓm tra vµ ®­îc cÊp thÎ h­íng dÉn nh­ng sè doanh nghiÖp thùc hiÖn ®óng kh«ng nhiÒu, hÇu hÕt lµ vi ph¹m quy ®Þnh qu¶n lý h­íng dÉn, thËm chÝ cã doanh nghiÖp cã h­íng dÉn viªn lµ ng­êi n­íc ngoµi. V× vËy, ngµnh Du lÞch cÇn cã nh÷ng chÕ tµi nghiªm minh, chÆt chÏ h¬n n÷a ®Ó lµm gi¶m vµ ng¨n chÆn hËu qu¶ ®¸ng tiÕc x¶y ra. Mét sè doanh nghiÖp l÷ hµnh quèc tÕ cã quy m« lín nh­ C«ng ty ty du lÞch ViÖt nam (VINATOUR), C«ng ty Du lÞch Hµ néi hoµn toµn cã ®éi ngò qu¶n lý vµ nh©n viªn ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n, tuy nhiªn ®Õn mïa cao ®iÓm vÉn n¶y sinh t×nh tr¹ng thiÕu nh©n viªn chuyªn nghiÖp. Lóc nµy h­íng dÉn viªn ®­îc thuª cã thÓ ®­îc ®µo t¹o tèt nh­ng kh¶ n¨ng ngo¹i ng÷, truyÒn ®¹t th«ng tin l¹i kh«ng tèt hoÆc ng­îc l¹i. Do ®ã vÊn ®Ò vÉn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt. C¸c h­íng dÉn viªn thùc sù chuyªn t©m víi nghÒ cßn Ýt. Nh÷ng ng­êi nµy th­êng tù t×m hiÓu, trang bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc míi, kh¶ n¨ng ngo¹i ng÷, ý thøc t×m hiÓu v¨n ho¸ c¸c n­íc kh¸c ®Ó phôc vô kh¸ch tèt h¬n, hä lÊy c«ng viÖc lµm th­íc ®o cho gi¸ trÞ nghÒ nghiÖp vµ thu nhËp cña b¶n th©n m×nh. §ã lµ víi nh÷ng h­íng dÉn thùc sù yªu thÝch vµ t«n träng nghÒ nghiÖp cña hä. VÊn ®Ò ®Æt ra cho ngµnh Du lÞch ViÖt nam lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã ®­îc nhiÒu h¬n n÷a nh÷ng h­íng dÉn viªn chuyªn t©m nh­ vËy. §ã lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ®¬n gi¶n khi mµ ngµnh Du lÞch còng ch­a th©u tãm hÕt ®­îc nh÷ng ®iÓm mÊu chèt, ch­a gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng ngæn ngang tån ®äng trong khi Du lÞch vÉn cø trªn ®µ ph¸t triÓn. * ThÞ tr­êng kh¸ch quèc tÕ chñ yÕu vµo ViÖt Nam (®¬n vÞ: ng­êi) N¨m N­íc 2000 Tû lÖ so n¨m tr­íc (%) 2001 Tû lÖ so n¨m tr­íc (%) 2002 Tû lÖ so n¨m tr­íc (%) Ph¸p 86.492 100,5 99.700 115,2 111.546 111,9 Anh 56.355 128,5 64.673 114,7 69.682 107,7 §øc 32.058 147,6 39.096 122,0 46.327 118,5 Óc 68.162 108,1 84.085 123,3 96.624 114,9 Mü 208.642 99,2 230.470 109,5 259.967 112,8 Trung quèc 626.476 129,4 672.846 107,4 724.385 107,7 §µi Loan 212.370 122,1 200.061 94,2 211.072 105,5 Hµn Quèc 53.452 123,4 75.167 140,6 105.060 139,8 NhËt b¶n 152.755 134,6 204.860 134,4 279.967 136,6 SINGAPORE 39.100 107,8 32.110 82,12 35.261 109,8 B¸o c¸o chÝnh thøc l­îng kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam – Tæng côc Du lÞch ViÖt Nam – 5/2003 ViÖc thèng kª, xem xÐt c¬ cÊu kh¸ch du lÞch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam qua c¸c n¨m gióp c¸c c«ng ty l÷ hµnh quèc tÕ x¸c ®Þnh nªn tËp trung vµo viÖc thu hót nguån kh¸ch ë thÞ tr­êng môc tiªu nµo, x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng chi tr¶, x¸c ®Þnh lo¹i h×nh dÞch vô nµo cho phï hîp víi tõng dßng kh¸ch ®Ó x©y dùng nh­ng ch­¬ng tr×nh du lÞch phï hîp, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh nh»m thu hót kh¸ch quèc tÕ. * Doanh thu tõ Du lÞch cña ViÖt Nam (1995-2000) B¸o c¸o thèng kª cña ViÖn Nghiªn cøu Ph¸t triÓn Du lÞch – n¨m 2002 Theo b¶ng thèng kª thu nhËp trªn, ta thÊy doanh thu cña Ngµnh Du lÞch t¨ng lªn kh«ng ngõng vµ kh¸ æn ®Þnh qua c¸c n¨m, tuy nhiªn thu nhËp tõ Du lÞch thuÇn tuý cã biÕn ®éng nhÑ qua c¸c n¨m do nhiÒu nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan: n¨m 1998 ¶nh h­ëng khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸, nÕu ngµnh Du lÞch ViÖt nam ph¸t huy hÕt tiÒm n¨ng th× kh¶ n¨ng ®ãng gãp GNP cña ngµnh lµ rÊt ®¸ng kÓ. 2. LËp kÕ ho¹ch, b¸n vµ thùc hiÖn tour du lÞch quèc tÕ 2.1. Nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ thiÕt kÕ tour trän gãi HiÖn t¹i, hÇu hÕt c¸c tour l÷ hµnh quèc tÕ b¸n ra lµ c¸c tour theo kiÓu truyÒn thèng, chñ yÕu lµ c¸c tour gi¶i trÝ th­ gi·n. C¸c tour ®­îc thiÕt kÕ vµ ph¸t triÓn dùa trªn c¸c yÕu tè m«i tr­êng, c¬ së h¹ tÇng, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i lµm viÖc vµ c¸c quy ph¹m ph¸p luËt. H¬n n÷a, do sù c¹nh tranh gay g¾t cña thÞ tr­êng, tour thiÕt kÕ ph¶i dùa trªn nhu cÇu vµ mong muèn cña du kh¸ch. Ngµy nay du kh¸ch lu«n chó ý tíi vÊn ®Ò m«i tr­êng nªn nhiÒu c«ng ty ®· cã nh÷ng tour du lÞch sinh th¸i ®Æc s¾c. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh quèc tÕ cã quy m« trung b×nh vµ nhá, chñ yÕu khai th¸c, tiÕp nhËn kh¸ch vµ thiÕt kÕ tour cho ng­êi n­íc ngoµi vµo ViÖt nam, v× vËy c¸c tour du lÞch cña ViÖt nam th­êng kh«ng lín vµ kh«ng cã søc thuyÕt phôc trªn thÞ tr­êng du lÞch quèc tÕ. Còng v× vËy mµ c¸c s¶n phÈm du lÞch cña ViÖt nam còng kh«ng ®­îc tiªu thô nhiÒu ë n­íc ngoµi. Tuy nhiªn, nhê cã sù hîp t¸c víi PATA, ASEAN vµ mét sè tæ chøc cã uy tÝn, Du lÞch ViÖt nam gÇn ®©y ®· ph¸t triÓn rÊt nhanh. ThiÕt kÕ tour chi tiÕt vµ hiÖu qu¶ h¬n, t¹o ra ®­îc c¸c tour ®Æc biÖt nh­ tour håi øc cho c¸c cùu chiÕn binh tham gia chiÕn tranh ë ViÖt nam, tour b¶o tån di s¶n v¨n ho¸...Mçi tour ®Òu cã nÐt ®Æc tr­ng riªng, nh­ng nh­îc ®iÓm cña c¸c tour cßn ng¾n, du kh¸ch kh«ng kh¸m ph¸ ®­îc nhiÒu. V× thêi gian ng¾n nªn du kh¸ch th­êng mÖt mái sau tour, kh«ng ®i mua s¾m nhiÒu, s¶n phÈm du lÞch vµ dÞch vô tiªu thô Ýt, quan träng h¬n lµ t¹o cho kh¸ch mét t©m lý kh«ng muèn quay trë l¹i ViÖt nam lÇn thø 2 mÆc dï ®«i khi gi¸ tour trän gãi ®­îc gi¶m, thËm chÝ mét sè tour cßn rÎ h¬n gi¸ tour b×nh th­êng ë c¸c n­íc trong cïng khu vùc. HiÖn t¹i, ViÖt Nam cã kho¶ng 10-20 c«ng ty l÷ hµnh quèc tÕ nghiªn cøu thÞ tr­êng mét c¸ch ®Çy ®ñ nªn rÊt nhiÒu c¸c c«ng ty l÷ hµnh kh¸ch ph¶i phô thuéc vµo hä ®Ó cã th«ng tin mét c¸ch chÝnh x¸c. 2.2 B¸n vµ thùc hiÖn tour Khi b¸n vµ thùc hiÖn c¸c tour, c¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh quèc tÕ cã thÓ thµnh lËp v¨n phßng ë mét hay nhiÒu n­íc kh¸c vµ qu¶ng c¸o vµ tiÕp thÞ ®­îc coi lµ kh©u quan träng nhÊt ®Ó tiªu thô s¶n phÈm. Tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cßn yÕu trong kh©u nµy. Hä th­êng kh«ng x©y dùng mét kÕ ho¹ch chiÕn l­îc cho c¸c mèi quan hÖ víi c«ng chóng ë c¸c n­íc ®ã, kh«ng nghiªn cøu mong muèn cña c«ng chóng ë c¸c n­íc ®ã vÒ s¶n phÈm, ®Êt n­íc, con ng­êi ViÖt nam. C¸c c«ng ty l÷ hµnh quèc tÕ ViÖt nam ë n­íc ngoµi còng Ýt quan t©m ®Õn viÖc in Ên tê r¬i, s¸ch giíi thiÖu... vÒ ®Êt n­íc, con ng­êi ViÖt nam còng nh­ t×nh h×nh du lÞch ë ViÖt nam.... V× vËy, kh©u qu¶ng c¸o vµ thóc ®Èy b¸n hµng ch­a ®­îc thùc hiÖn tèt. HÇu hÕt c¸c du kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt nam th«ng qua c¸c c«ng ty l÷ hµnh quèc tÕ n­íc ngoµi, hoÆc t¹p chÝ du lÞch ViÖt nam ®­îc xuÊt b¶n bëi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. Sau qu¶ng c¸o, b¸n hµng lµ viÖc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh tour. C¸c tour chØ cã chÊt l­îng cao khi cã sù theo dâi, ph©n tÝch vµ dù ®o¸n s¸t sao ®Ó cã t×nh h×nh thÝch hîp víi nh÷ng thay ®æi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn tour. C¸c doanh nghiÖp l÷ hµnh th­êng kh«ng cã ®ñ c¸c chi nhanh ®Þa ph­¬ng ®Ó thu hót, cung cÊp nhiÒu h¬n c¸c nhu cÇu ®a d¹ng cña du kh¸ch. C¸c kªnh ph©n phèi chñ yÕu dùa vµo bé phËn marketing vµ h­íng dÉn viªn. H­íng dÉn viªn lµ ng­êi ®ãng vai trß quan träng nhÊt trong khi thùc hiÖn tour. Ên t­îng cña du kh¸ch phô thuéc rÊt nhiÒu vµo th¸i ®é, c¸ch øng xö, tr×nh ®é hiÓu biÕt vµ kh¶ n¨ng ngo¹i ng÷ cña h­íng dÉn viªn.. H­íng dÉn viªn lµ ng­êi duy nhÊt tiÕp xóc víi du kh¸ch trong tour. Trªn thùc tÕ, vai trß cña h­íng dÉn viªn ch­a ®­îc ®¸nh gi¸ ®óng møc nªn kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc hÕt kh¶ n¨ng cña hä. Trong mïa cao ®iÓm, kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c h­íng dÉn ®Òu chuyªn nghiÖp. Sè h­íng dÉn kh«ng ph¶i chuyªn nghiÖp th­êng kh«ng cã tr¸ch nhiÖm cao ®èi víi c«ng ty vµ víi c«ng viÖc, kh«ng nhiÖt t×nh vµ kh«ng ch¨m sãc kh¸ch ®óng møc. §ã lµ mét thùc tr¹ng ®¸ng buån mµ ngµnh Du lÞch ViÖt nam cÇn kh¾c phôc. 2.3 Mèi quan hÖ gi÷a kinh doanh l÷ hµnh quèc tÕ víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô liªn quan: * HÖ thèng l­u tró: Nh÷ng n¨m qua, do tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh cña Du lÞch, Ngµnh Du lÞch ViÖt Nam ®· nç lùc ®Çu t­, n©ng cÊp vµ x©y míi nhiÒu kh¸ch s¹n, nhµ nghØ víi c¸c cÊp chÊt l­îng kh¸c nhau tõ 1 ®Õn 5 sao b»ng nguån vèn cña Ngµnh hoÆc liªn doanh víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. Theo thèng kª cña ViÖn nghiªn cøu ph¸t triÓn Du lÞch, n¨m 2002 c¶ n­íc cã 3.627 kh¸ch s¹n vµ nhµ nghØ, trong ®ã cã 1.940 kh¸ch s¹n víi 53.026 phßng. Sè phßng tõ 1-5 sao lµ 850 phßng chiÕm 45% tæng sè kh¸ch s¹n toµn ngµnh. Trong giai ®o¹n tõ 1995 - 1997 nhiÒu nhµ kh¸ch, nhµ nghØ cña t­ nh©n ®· ®­îc x©y dùng å ¹t, v× l­îng kh¸ch t¨ng nhanh nªn sè kh¸ch s¹n vµ l­îng phßng còng ®­îc sö dông gÇn hÕt c«ng suÊt. Tuy nhiªn ®Õn n¨m 1997 - 1998, l­îng kh¸ch du lÞch gi¶m ®¸ng kÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng c¸c kh¸ch s¹n l©m vµo c¶nh lao ®ao, c¸c kh¸ch s¹n lín còng chØ sö dông 46-65% sè phßng, tû lÖ cña c¸c kh¸ch s¹n nhá cßn thÊp h¬n nhiÒu, nhiÒu kh¸ch s¹n nhá ®· kh«ng trô næi dÉn ®Õn ph¸ s¶n. Thùc tr¹ng ®ã lµ do qu¸ tr×nh x©y dùng å ¹t kh«ng cã kÕ ho¹ch, vµ do ¶nh h­ëng khñng ho¶ng tµi chÝnh n¨m 1998 vµ nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c. Rót kinh nghiÖm nh÷ng n¨m tr­íc, hiÖn nay c¸c cÊp chÝnh quyÒn vµ ngµnh Du lÞch khuyÕn c¸o c¸c c«ng ty l÷ hµnh còng nh­ c¸c c¬ së t­ nh©n cÇn nghiªn cøu kü t×nh h×nh tr­íc khi ®Çu t­ kh¸ch s¹n mét c¸ch å ¹t. * Ho¹t ®éng vËn chuyÓn Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, c¬ së h¹ tÇng, còng nh­ c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng ®­îc n©ng cÊp vµ lµm míi, t¨ng nhanh c¶ vÒ sè l­îng lÇn chÊt l­îng. N¨m 1995, 88% kh¸ch n­íc ngoµi ®Õn ViÖt nam chñ yÕu b»ng m¸y bay, ®Õn nay c¸c lo¹i h×nh ph­¬ng tiÖn rÊt ®a d¹ng: tµu biÓn, ®­êng s¾t... C¸c c«ng ty taxi, xÝch l« cho du lÞch ngµy cµng nhiÒu vµ mang tÝnh chuyªn nghiÖp cao, s½n sµng phôc vô du kh¸ch mét c¸ch nhanh vµ tiÖn lîi nhÊt. 2.4 Mèi quan hÖ gi÷a ho¹t ®éng du lÞch víi c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c: Du lÞch lµ mét ngµnh kinh tÕ x· héi thu hót hµng tû ng­êi tham gia vµ nã liªn quan ®Õn rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ. Du lÞch quèc tÕ ®ßi hái rÊt nhiÒu c¸c ngµnh nghÒ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¶i ph¸t triÓn vµ më réng theo nh­ Hµng kh«ng, B¶o hiÓm, Ng©n hµng, ViÔn th«ng, Giao th«ng, X©y dùng, XuÊt nhËp khÈu... * Ngµnh hµng kh«ng: Nh­ sè liÖu nghiªn cøu ë trªn, l­îng kh¸ch quèc tÕ tõ c¸c n­íc ch©u ¢u vµ Mü chiÕm ®a sè, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i chñ yÕu b»ng ®­êng hµng kh«ng v× hÇu hÕt c¸c tour lµ ng¾n ngµy. V× thÕ nh÷ng n¨m gÇn ®©y ngµnh Hµng kh«ng ViÖt Nam ®· ®Çu t­ rÊt nhiÒu kinh phÝ ®Ó mua m¸y mãc, thiÕt bÞ, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng tèt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng lín cña thÞ tr­êng. Vietnam Airlines lµ doanh nghiÖp lín nhÊt trong ngµnh Hµng kh«ng ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn, më réng thªm nhiÒu ®­êng bay ®Õn 15 tØnh, thµnh trong c¶ n­íc vµ 22 n­íc trªn ThÕ giíi, lµ mét trong nh÷ng ®éi ngò bay trÎ nhÊt ch©u ¸ vµ thÕ giíi. §Õn n¨m 2003 Vietnam Airlines sÏ khai th¸c 30 m¸y bay gåm 4 Boeing 777, 3 Boeing 767-300, 12 airbus A320 – A321, Focker 70, ATR 72... HÖ thèng dÞch vô cña H·ng kh«ng ngõng ®­îc c¶i tiÕn hoµn thiÖn, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kh¸ch hµng. Tõ th¸ng 9/1999, Vietnam Airlines chÝnh thøc ®­îc phÐp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc du lÞch. Tõ ®©y c¸c s¶n phÈm liªn kÕt du lÞch Hµng kh«ng sÏ thu hót nhiÒu h¬n n÷a kh¸ch du lÞch quèc tÕ vµo ViÖt Nam vµ ng­êi ViÖt Nam ®i du lÞch n­íc ngoµi. [6] Ngoµi sù lín m¹nh kh«ng ngõng cña Vietnam Airlines, hµng lo¹t c¸c h·ng hµng kh«ng liªn doanh víi ViÖt Nam vµ c¸c chi nh¸nh hµng kh«ng cña n­íc ngoµi ®­îc thµnh lËp nh­ Cathay Pacific, Thai airway, Air France... §iÒu ®ã ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ ®ãng gãp rÊt nhiÒu cho ngµnh du lÞch nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ quèc d©n cña n­íc ta nãi chung. * Ngµnh B¶o hiÓm: Ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam lµ mét ngµnh rÊt non trÎ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do c¬ chÕ më cöa, ngoµi mét sè doanh nghiÖp quèc doanh vÒ b¶o hiÓm trong c¸c lÜnh vùc nh©n thä, hµng h¶i, cßn cã mét sè c«ng ty b¶o hiÓm n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam nh­ Prudential, Chinfon Manulife... Tuy nhiªn hÇu hÕt lµ b¶o hiÓm nh©n thä. C¸c ho¹t ®éng trong ngµnh b¶o hiÓm phôc vô du lÞch hiÖn nay ph¹m vi cßn rÊt h¹n hÑp, phÇn lín lµ do C«ng ty B¶o hiÓm B¶o ViÖt ®¶m tr¸ch vµ hÇu hÕt phôc vô kh¸ch néi ®Þa. B¶o hiÓm lµ mét ngµnh kinh doanh phøc t¹p vµ ®a d¹ng, h¬n n÷a b¶o hiÓm ®èi víi ViÖt Nam cßn rÊt míi mÎ, thiÕu kinh nghiÖm nªn ch­a thu hót ®­îc kh¸ch du lÞch quèc tÕ mua dÞch vô b¶o hiÓm t¹i ViÖt nam. Du kh¸ch quèc tÕ th­êng mua b¶o hiÓm chuyÕn ®i t¹i n­íc hä hoÆc cña c¸c h·ng lín trªn thÕ giíi. Trong t­¬ng lai, nÕu Nhµ n­íc thu hót ®Çu t­ m¹nh vÒ b¶o hiÓm vµ chóng ta ®­îc kh¸ch n­íc ngoµi quan t©m mua b¶o hiÓm t¹i ViÖt Nam th× ®©y lµ mét nguån lîi rÊt lín kh«ng nh÷ng cho ngµnh B¶o hiÓm, Du lÞch mµ cßn cã søc ®ãng gãp rÊt ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ n­íc ta. * C¸c ngµnh kh¸c: Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, hÇu hÕt c¸c ngµnh nghÒ cña ViÖt Nam ®· vµ ®ang v­¬n lªn m¹nh mÏ, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh cã liªn quan ®Õn du lÞch nh­ giao th«ng, x©y dùng, b­u chÝnh viÔn th«ng , tµi chÝnh ng©n hµng, thñ c«ng mü nghÖ, may mÆc, c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng..., thËm chÝ c¸c vïng s©u, vïng xa, vïng nói vµ c¸c n¬i hoang s¬ còng ®ang chuyÓn m×nh ®øng dËy bëi sù ham muèn kh¸m ph¸ ®Êt n­íc vµ con ng­êi ViÖt Nam cña du kh¸ch quèc tÕ. Trong t­¬ng lai, nÕu chóng ta biÕt khai th¸c tèt c¸c thÕ m¹nh th× du lÞch ViÖt Nam sÏ lín m¹nh h¬n rÊt nhiÒu, cã thÓ so s¸nh víi c¸c n­íc trong khu vùc, kÐo theo sù tr­ëng thµnh cña rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ liªn quan kh¸c bëi tiÒm n¨ng du lÞch cña ViÖt nam lµ rÊt lín. 2.5 Bµi häc kinh nghiÖm vµ t¨ng c­êng hîp t¸c quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn du lÞch quèc tÕ * Bµi häc kinh nghiÖm: Qua tham kh¶o kinh nghiÖm cña nh÷ng ng­êi lµm du lÞch ë c¸c n­íc b¹n l¸ng giÒng nh­ Malaysia, Singapore vµ Th¸i Lan, ta thÊy, ngoµi rÊt nhiÒu c¸c yÕu tè nh­ c¬ së h¹ tÇng tèt, hÖ thèng qu¶n lý tèt, chÝnh s¸ch hÊp dÉn...dÉn tíi thµnh c«ng cña hä, th× ta thÊy cã mét kinh nghiÖm kh¸ ®éc ®¸o cña hä, ®ã lµ suy nghÜ vÒ 4 ch÷ “N” cña ng­êi lµm du lÞch: nghiÖp vô, ngo¹i ng÷, ngo¹i giao, ngo¹i h×nh. 4 “N” trªn gäi lµ mÉu h×nh ng­êi lµm du lÞch. Nh÷ng ai ®·, ®ang vµ sÏ trë thµnh ng­êi lµm du lÞch ph¶i héi tô ®­îc ®ñ 4 “N”, kh«ng ngõng phÊn ®Êu theo 4 “N” ®ã. 4”N” nµy ®Òu quan träng vµ cÇn thiÕt nh­ nhau, bæ trî cho nhau, hîp t¸c víi nhau t¹o nªn mÉu h×nh chuÈn cña ng­êi lµm du lÞch. + NghiÖp vô: Ngµnh Du lÞch ho¹t ®éng theo mét d©y chuyÒn c«ng nghÖ hÕt søc khoa häc, ®ång bé vµ liªn quan chÆt chÏ víi nhau. Ng­êi lµm dÞch vô trong Du lÞch ph¶i cã tr×nh ®é nghiÖp vô th«ng th¹o, ®iªu luyÖn. VÝ dô: ®èi víi h­íng dÉn viªn ph¶i am hiÓu vÒ v¨n ho¸, lÞch sö, ®Þa lý, khÐo lÐo s¾p xÕp c¸c yªu cÇu cña kh¸ch mét c¸ch nhanh gän; §èi víi mét ®Çu bÕp ®ßi hái kh«ng chØ nÊu ngon miÖng mµ cßn ph¶i ngon m¾t. + Ngo¹i ng÷: Muèn n©ng cao chÊt l­îng phôc vô, ®¸p øng nhu cÇu ngµy mét cao cña kh¸ch quèc tÕ, ng­êi lµm du lÞch kh«ng thÓ kh«ng biÕt ngo¹i ng÷. Ngo¹i ng÷ lµ ph­¬ng tiÖn h÷u hiÖu nhÊt ®Ó giao tiÕp víi kh¸ch, nÕu kh«ng cã ngo¹i ng÷ th× kh¶ n¨ng nghÒ nghiÖp kh«ng ®­îc ph¸t huy t¸c dông. + Ngo¹i giao: Ngo¹i giao ë ®©y lµ nghÖ thuËt giao tiÕp, øng xö. §Ó g©y ®­îc thiÖn c¶m víi kh¸ch, ng­êi lµm du lÞch ph¶i hiÓu biÕt vÒ phong tôc tËp qu¸n, t©m lý cña ng­êi d©n mçi d©n téc, theo vïng, theo løa tuæi, nghÒ nghiÖp; ph¶i biÕt c¸ch ¨n nãi cã v¨n ho¸, lÞch sù, kh«ng lµm phËt ý kh¸ch; tù tin trong c¸c thao t¸c nghi thøc nh­ b¾t tay, chµo mêi, tÆng hoa, quµ...; ph¶i thùc sù quan t©m tíi kh¸ch, cã nghÖ thuËt thu hót kh¸ch, khÐo lÐo xö lý c¸c ý kiÕn, phµn nµn cña kh¸ch t¹o cho kh¸ch hµng cã mét Ên t­îng tèt vÒ c«ng ty, vÒ b¶n th©n. V× vËy, ®Ó cã kiÕn thøc tèt vÒ ngo¹i giao, ng­êi lµm du lÞch ph¶i kh«ng ngõng häc hái vµ rÌn luyÖn ®Ó cã ®­îc niÒm tin n¬i kh¸ch hµng. + Ngo¹i h×nh: Ngo¹i h×nh lµ mét yÕu tè quan träng ®èi víi ng­êi lµm du lÞch; ph¶i cã mét c¬ thÓ khoÎ m¹nh, c©n ®èi, ­a nh×n. §iÒu quan träng lµ ng­êi lµm du lÞch ph¶i biÕt tù lµm ®Ñp cho b¶n th©n, cho m«i tr­êng n¬i m×nh lµm viÖc. C¸i ®Ñp thÓ hiÖn ë sù t­¬i t¾n, cëi më, ®«n hËu, cã duyªn l«i cuèn lßng ng­êi. Kh¸ch du lÞch kh«ng thÓ bá tiÒn ra ®Ó sö dông c¸c dÞch vô mµ ë ®ã con ng­êi luém thuém, mÊt vÖ sinh, th¸i ®é khã chÞu, lãng ngãng trong c«ng viÖc. §ã lµ mét vµi suy nghÜ tuy kh«ng ph¶i lµ míi mÎ, nh­ng thùc hiÖn ®­îc còng kh«ng dÔ, mµ ë c¸c n­íc b¹n ®· thµnh c«ng. ë chõng mùc nhÊt ®Þnh nµo ®ã, 4 “N” còng lµ nÐt gîi më cho chóng ta suy ngÉm vµ tham kh¶o. Tr­íc hÕt, lµ c¸c nhµ ®µo t¹o tham kh¶o ®Ó x©y dùng môc tiªu, ch­¬ng tr×nh, néi dung cho gi¶ng d¹y. TiÕp theo ®ã lµ c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp tham kh¶o ®Ó tuyÓn dông, sö dông lao ®éng hîp lý. Cuèi cïng dµnh cho nh÷ng ng­êi ®·, ®ang vµ muèn trë lµm nghÒ du lÞch coi ®ã lµ tiªu chuÈn ®Ó phÊn ®Êu v­¬n lªn. [7] * Hîp t¸c quèc tÕ ®Ó ph¸t triÓn du lÞch: HiÖn nay, ViÖt Nam ®· ký hiÖp ®Þnh víi 15 n­íc trªn thÕ giíi; cã quan hÖ b¹n hµng víi 1000 h·ng cña 50 n­íc vµ vïng l·nh thæ; cã quan hÖ hîp t¸c víi nhiÒu tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc nh­ WTO, PATA, ASEANTA... Môc tiªu tr­íc m¾t cña Nhµ n­íc trong chñ tr­¬ng ph¸t triÓn ngµnh Du lÞch lµ liªn doanh, liªn kÕt ®Ó ph¸t triÓn Du lÞch bÒn v÷ng ngay t¹i c¸c n­íc ë Ch©u ¸. Cô thÓ lµ n­íc ta ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh Du lÞch ASEAN víi 10 n­íc §«ng Nam ¸: TrÝch V¨n kiÖn Héi nghÞ th­îng ®Ønh ASEAN lÇn thø 7 ngµy 4/11/2001 t¹i Brunei: “NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng chiÕn l­îc cña ngµnh Du lÞch ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng cña c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN, còng nh­ sù ®a d¹ng vÒ v¨n ho¸, kinh tÕ vµ c¸c lîi thÕ s½n cã cña khu vùc, cã lîi cho sù ph¸t triÓn du lÞch cña ASEAN nh»m c¶i thiÖn chÊt l­îng cuéc sèng, hoµ b×nh vµ thÞnh v­îng cña khu vùc; NhËn thøc ®­îc vai trß quan träng cña du lÞch trong viÖc thu hÑp kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN còng nh­ t._.