Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội

phố Hà Nội cũng nhấn mạnh đến việc nâng cao vai trò và hiệu lực quản lý nhà nước về lĩnh vực tài chính công trong tiến trình thực hiện Chương trình Tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn II trong những năm 2006-2010. Xuất phát từ những yêu cầu thực tế trên, nhiệm vụ đặt ra cho các nhà quản lý, các nhà khoa học là rất nhiều, việc giải quyết các vấn đề đó phải dựa trên các cơ sở khoa học. Chính vì vậy trong thời gian qua đã có khá nhiều công trình được công bố trên báo và tạp chí về những vấn đề trong Chương trình cải cách hành chính ở các góc độ khác nhau. Các công trình đều tập trung giải quyết một trong những nội dung đặt ra trong Chương trình Tổng thể cải cách hành chính. Các công trình nghiên cứu về quản lý ngân sách nói chung và quản lý chi tiêu công nói riêng đã đạt được kết quả là đóng góp những lý luận và kinh nghiệm thực tiến quản lý để từ đó đề ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động, tuy nhiên những công trình nghiên cứu này chỉ nghiên cứu trên từng giác độ tiếp cận khác nhau, chưa có một công trình nào mang tính hệ thống nghiên cứu về quản lý chi tiêu công. Vì vậy, tập trung làm rõ việc sử dụng nguồn ngân sách nhà nước trong chi tiêu công cả về lý luận và thực tế là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt đối với Thủ đô Hà Nội. Trong các vấn đề mang tính pháp lý về quản lý tài chính công luôn đòi hỏi cao về tính minh bạch tài chính. Bởi vì minh bạch tài chính đóng vai trò quan trọng để đảm bảo cho sự phát triển bền vững về kinh tế, qua đó nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu sử dụng nguồn tài chính của Chính phủ và địa phương. Minh bạch hoá tài chính còn tạo điều kiện cho công tác giám sát của các cơ quan, tổ chức xã hội và cộng đồng nhân dân về việc phân bổ và chi tiêu các nguồn lực công của quốc gia và chính quyền địa phương. Đây là vấn đề bảo đảm cho tính hợp pháp của việc công khai tài chính mà Luật ngân sách nhà nước sửa đổi năm 2002 đã quy định rằng dự toán ngân sách, quyết toán ngân sách và kết quả kiểm toán ngân sách trung ương, ngân sách địa phương và các tổ chức được cấp vốn từ nguồn ngân sách nhà nước phải được công khai. Để góp thêm tiếng nói khoa học cho lãnh đạo Uỷ ban nhân dân Thành phố Hà Nội nắm được thực trạng tình hình chi tiêu về tài chính công của các đơn vị thuộc Thành phố trong chương trình Tổng thể cải cách hành chính nhà nước đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, nhóm tác giả tập trung nghiên cứu đề tài: "Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội" làm đề tài nghiên cứu khoa học. 2. Mục tiêu nghiên cứu - Làm rõ lý luận về sự cần thiết nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công của cả nước, đặc biệt là của Thành phố Hà Nội. - Khảo sát, đánh giá đúng thực trạng và hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội. - Đề ra được phương hướng, kiến nghị và những giải pháp cơ bản nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội trong giai đoạn hiện nay 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là chi tiêu công của Thành phố Hà Nội. Phạm vi nghiên cứu trong khuôn khổ chi tiêu công tại các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp sử dụng ngân sách nhà nước của Thành phố Hà Nội. 4. Phương pháp nghiên cứu Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở vận dụng các học thuyết kinh tế hiện đại về tài chính, quán triệt tư tưởng và quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Phương pháp nghiên cứu là phương pháp duy vật biện chứng, kết hợp với lôgíc và lịch sử, dùng lý luận để đánh giá thực tiễn, ứng dụng lý luận và nhận thức thực tiễn vào khoa học quản lý nhà nước. Phương pháp so sánh, phân tích, kết hợp với phương pháp điều tra xã hội học và hệ thống hoá cũng được sử dụng trong quá trình nghiên cứu. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Trên cơ sở nghiên cứu về công tác quản lý và sử dụng chi tiêu công của Thành phố Hà Nội, đề tài phát hiện ra những bất cập trong quá trình thực hiện chương trình cải cách hành chính nhà nước về lĩnh vực quản lý tài chính công. Từ những bất cập được phát hiện sẽ góp phần đưa ra những giải pháp mới phù hợp với điều kiện thực tiễn của Thành phố Hà Nội. 6. Kết cấu của đề tài Tên đề tài: "Thực trạng và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội". Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, đề tài gồm ba phần: Phần 1: Những vấn đề lý luận cơ bản về hiệu quả quản lý chi tiêu công Phần 2: Thực trạng hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội Phần 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội PHẦN 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ CHI TIÊU CÔNG 1.1. Những vấn đề cơ bản về quản lý chi tiêu công 1.1.1. Chi tiêu công Đề tài đã nêu các quan điểm của các nhà kinh tế học cổ điển, kinh tế học hiện đại về chi tiêu công và khẳng định chi tiêu công là các khoản chi tiêu của nhà nước nhằm thực hiện các chức năng vốn có của nhà nước trong việc cung cấp hàng hoá công, dịch vụ công phục vụ lợi ích kinh tế - xã hội của cộng đồng. Chi tiêu công có những đặc điểm cơ bản như: Phục vụ cho lợi ích chung của cộng đồng dân cư ở các vùng hay ở phạm vi quốc gia; Chi tiêu công luôn gắn liền với bộ máy Nhà nước và những nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội mà Nhà nước thực hiện; Chi tiêu công mang tính chất công cộng, tương ứng với những đơn đặt hàng của Chính phủ về mua hàng hoá, dịch vụ nhằm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước; Chi tiêu công tạo ra hàng hoá, dịch vụ công mà mọi người dân đều có thể tiếp cận; Chi tiêu công thường gắn với quyền lực của nhà nước, v.vv.. Chi tiêu công có vai trò quan trọng đối với nền kinh tế, cung ứng những hàng hoá công mà khu vực tư nhân thất bại hoặc cung ứng không hiệu quả bằng nhà nước; thu hút vốn đầu tư cho xã hội, điều chỉnh chu kỳ kinh tế và góp phần tái phân phối thu nhập xã hội giữa các tầng lớp dân cư, thực hiện công bằng xã hội. 1.1.2. Quản lý chi tiêu công Đề tài đã nêu lên được khái niệm quản lý chi tiêu công là quá trình nhà nước vận dụng quy luật khách quan, sử dụng hệ thống các phương pháp tác động, điều chỉnh đến các hoạt động chi tiêu công như hình thành, tập trung, phân phối và sử dụng các nguồn tài chính nhằm phục vụ cho việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Mục tiêu tổng quát của quản lý chi tiêu công là thúc đẩy kinh tế tăng trưởng bền vững và đẩy nhanh tốc độ giảm nghèo. Mục tiêu chi tiết của quản lý chi tiêu công là phân bổ hiệu quả nguồn lực tài chính của nhà nước; nâng cao hiệu quả hoạt động về cung cấp hàng hoá công; thực hiện công bằng xã hội. Công cụ quản lý chi tiêu công bao gồm các chính sách về tài chính, các chương trình, dự án mục tiêu. Cơ chế quản lý chi tiêu công là phương thức mà qua đó nhà nước sử dụng các công cụ quản lý tác động vào quá trình phân phối và sử dụng các nguồn lực tài chính để hướng vào đạt những mục tiêu đã định. Quản lý chi tiêu công thực hiện theo nguyên tắc tập trung dân chủ, nguyên tắc hiệu quả, nguyên tắc thống nhất, nguyên tắc công khai minh bạch, nguyên tắc quy trách nhiệm. Quản lý chi tiêu công thực hiện theo phương thức truyền thống và phương thức khuôn khổ trung hạn. 1.2. Những vấn đề cơ bản về hiệu quả quản lý chi tiêu công 1.2.1. Hiệu quả quản lý chi tiêu công Hiệu quả quản lý là nói đến sự so sánh giữa các chi phí đầu vào với kết quả đầu ra, sự gia tăng tối đa của lợi nhuận và giảm tối thiểu của chi phí. Hiệu quả phản ánh sự chuyển đổi về chất của các nguồn lực đã sử dụng thành kết quả cụ thể để thực hiện mục tiêu của quản lý với mong đợi là giá trị của các kết quả cao hơn giá trị của các nguồn lực đã chi dùng Hiệu quả quản lý chi tiêu công là một khái niệm bắt nguồn từ mục đích thoả mãn các nhu cầu tất yếu để đạt các mục tiêu quản lý kinh tế xã hội của nhà nước trong mối quan hệ khách quan về khả năng tổ chức, khai thác nguồn lực tài chính công và cách thức phối hợp giữa chúng phù hợp với quan hệ xã hội của mỗi quốc gia trong từng giai đoạn phát triển nhất định. Trên thực tế, việc xác định hiệu quả quản lý chi tiêu công rất phức tạp, khó có thể đánh giá rõ ràng về định lượng mà hầu như chỉ dừng lại ở đánh giá định tính. Điều này xuất phát từ một số lý do như hiệu quả quản lý chi tiêu công không thể hiện ở lợi nhuận, bởi vì chi tiêu công là những khoản chi không tính đến yếu tố lợi nhuận; hiệu quả quản lý chi tiêu công có thể thể hiện trực tiếp hoặc gián tiếp tới những người quản lý và những người thụ hưởng các chương trình chi tiêu công; hiệu quả quản lý chi tiêu công không chỉ là về mặt kinh tế mà còn bao gồm về chính trị, văn hoá, xã hội; chi phí cho chi tiêu công không phải lúc nào cũng tính rõ được. Hiệu quả quản lý chi tiêu công có thể xem xét dưới nhiều giác độ như hiệu quả sản xuất, hiệu quả kinh tế - xã hội, hiệu quả tâm lý - xã hội, hiệu quả chính trị - xã hội, hiệu quả về công nghệ. Để xem xét tính hiệu quả của quản lý chi tiêu công cần quan tâm đến một số vấn đề như tính minh bạch và bền vững tài chính, cơ chế phân cấp quản lý chi tiêu công, tác động của chi tiêu công đến với người nghèo, công bằng giữa các vùng và đối tượng dân số, tác động về giới. 1.2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý chi tiêu công Đề tài phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả quản lý chi tiêu công như: - Thể chế quản lý chi tiêu công - Tổ chức bộ máy quản lý chi tiêu công - Năng lực của đội ngũ cán bộ công chức làm công tác quản lý chi tiêu công - Tính công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lý chi tiêu công - Cơ chế kiểm tra, giám sát trong quản lý chi tiêu công - Tính hợp lý của hệ thống tiêu chuẩn, chế độ, định mức chi tiêu công 1.2.3. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý chi tiêu công Đặc trưng cơ bản của hiệu quả quản lý chi tiêu công là nhấn mạnh đến sự thiết lập các yếu tố thuộc về quản lý như tổ chức, xây dựng thể chế, cung cấp thông tin, sử dụng các công cụ để phân bổ nguồn lực tối ưu, tạo các đầu ra và kết quả cuối cùng sao cho phù hợp với mục tiêu tổng thể của chiến lược quản lý, đó là kỷ luật tài khoá tổng thể, giữ mức chi tiêu trong phạm vi nguồn lực tài chính; phân bổ nguồn lực tài chính công phù hợp với các mục tiêu chiến lược ưu tiên của nhà nước và đảm bảo hiệu quả và hiệu lực của các chương trình và cung ứng hàng hoá, dịch vụ. Trong đó tính hiệu quả, hiệu lực của các chương trình và việc cung ứng các hàng hoá, dịch vụ công là các chỉ tiêu có ý nghĩa rất quan trọng để đánh giá hiệu quả về quản lý chi tiêu công của đất nước. 1.3. Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công của các nước trên thế giới Đề tài đã nghiên cứu kinh nghiệm quản lý chi tiêu công của các nước OECD, Mỹ, Pháp, Malaysia, Indonesia, Lào để từ đó rút ra bài học kinh nghiệm chọn lọc có thể áp dụng vào điều kiện thực tế của Việt Nam như: Cần phải xác định vai trò và cấu trúc của nhà nước để xác định lại vai trò của nhà nước trong nền kinh tế; Trong các chương trình chi tiêu công, cần tăng cường những dự án việc làm công cộng để giảm thất nghiệp, nâng cao đời sống của nhân dân; Cần tăng cường phân cấp cho chính quyền địa phương, tăng quyền tự chủ tài chính cho chính quyền địa phương, tăng cường tính công khai, minh bạch của chi tiêu công, tăng quyền và trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan, đơn vị sử dụng ngân sách; Cần quản lý ngân sách nhà nước theo kết quả đầu ra, qua đó trao cho người chịu trách nhiệm chính của nhiệm vụ chi, chương trình chi hay hoạt động chi quyền tự chủ rộng rãi hơn trong việc sử dụng ngân sách. Việc phân bổ cũng được dựa vào mục tiêu, kết quả đầu ra và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sử dụng ngân sách; Cần phải công khai, minh bạch về chi tiêu công; Cần tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra đối với các chương trình chi tiêu công để tránh thất thoát, lãng phí; Cần tăng cường sự tham gia của người dân trong việc quản lý và sử dụng chi tiêu công. PHẦN 2: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ QUẢN LÝ CHI TIÊU CÔNG CỦA THÀNH PHỐ HÀ NỘI 2.1. Một số nét khái quát về quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội 2.1.1. Giới thiệu về Thành phố Hà Nội Đề tài giới thiệu những nét khái quát về Thành phố Hà Nội: vị trí địa lý, điều kiện phát triển kinh tế xã hội, bộ máy quản lý hành chính nhà nước và khẳng định vị thế của Thành phố Hà Nội không ngừng được nâng cao. Cùng với sự phát triển kinh tế của Thủ đô, đời sống người dân đã được cải thiện một cách rõ rệt, các lĩnh vực văn hoá xã hội cũng có điều kiện phát triển lên một tầm cao mới. Tuy nhiên Hà Nội vẫn còn một số hạn chế như chưa khai thác đầy đủ và sử dụng hiệu quả tiềm năng, nguồn lực, lợi thế so sánh của thủ đô để tạo sự phát triển kinh tế thực sự ổn định, khắc phục những hạn chế trong chất lượng phát triển và hiệu quả kinh doanh; sự phối hợp quản lý nhà nước giữa trung ương và Hà Nội trong phát triển kinh tế ở một số lĩnh vực còn chưa rõ ràng, hiệu quả chưa cao, v.v.. 2.1.2. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công tại các cơ quan của Thành phố Hà Nội Để nâng cao hiệu quả chương trình cải cách hành chính, trong đó điểm nhấn mạnh là cải cách tài chính công, thì cần phải nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công vì đây là khoản chi lớn từ ngân sách nhà nước, có vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Thành phố Hà Nội là địa phương có số đơn vị dự toán lớn nhất nước do Thành phố Hà Nội mới được thành lập do sát nhập Thành phố Hà Nội cũ với một số địa phương lân cận. Do vậy số lượng các cơ quan, đơn vị của Thành phố Hà Nội rất lớn và cần phải có khoản kinh phí tương ứng để phục vụ cho hoạt động của bộ máy này. Chính vì thế, việc nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công là một tất yếu khách quan. Việc nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công sẽ góp phần làm cho cho công tác quản lý tài chính công của Hà Nội đạt hiệu quả, làm lành mạnh thêm nền tài chính của Thủ đô và đóng góp vào an ninh tài chính quốc gia. 2.1.3. Vai trò của các cấp các ngành đối với việc nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội Để quản lý chi tiêu công có hiệu quả cần có sự tham gia của các cấp, các ngành trong việc quản lý và sử dụng chi tiêu công. Chi tiêu công là những khoản chi lớn của ngân sách nhà nước do vậy cần có sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ nhằm mục đích chi đúng mục đích, tránh hiện tượng lãng phí thất thoát. Đề tài đã phân tích vai trò của Uỷ ban nhân dân các cấp, Hội đồng nhân dân các cấp, các cơ quan chuyên môn thuộc các cấp Thành phố, quận huyện và các đơn vị thụ hưởng chi tiêu công của Thành phố Hà Nội trong công tác quản lý chi tiêu công. 2.1.4. Đánh giá hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội Đề tài phân tích mục tiêu của việc đánh giá hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội là giúp cho Uỷ ban nhân dân Thành phố quản lý nguồn ngân sách nhà nước, các khoản chi tiêu công một cách hiệu quả hơn. Thông qua việc đánh giá hiệu quả quản lý chi tiêu công xây dựng mối quan hệ giữa các cơ quan, đơn vị trên địa bàn Thành phố thông qua việc huy động họ tham gia, phân tích việc quản lý chi tiêu công. Thông qua việc đánh giá tình hình quản lý chi tiêu công của Thành phố để cải thiện việc ra các chính sách để giúp cho các nguồn lực được sử dụng hiệu quả hơn và công bằng hơn, tập trung và ưu tiên cho đối tượng phụ nữ và những người dân nghèo. Bên cạnh đó việc đánh giá hiệu quả quản lý chi tiêu công giúp cho việc cung cấp thông tin cho các nhà tài trợ trong việc quyết định chiến lược trợ giúp Thành phố phát triển kinh tế xã hội. Các tiêu chí của việc đánh giá hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội là tiêu chí kiểm soát, tiêu chí phân bổ và tiêu chi hoạt động của quản lý chi tiêu công. 2.2. Thực trạng hiệu quả quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội 2.2.1. Thực trạng phân cấp quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội Thực hiện phân cấp quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội là một nội dung quan trọng trong chương trình cải cách tài chính công của Thành phố. Đây là công cụ cần thiết khách quan cho việc phân cấp quản lý hành chính và có tác động quan trọng đến hiệu quả của quản lý hành chính từ trung ương đến địa phương, từ cấp Thành phố xuống cấp xã, phường, thị trấn. Đề tài trình bày thực tế phân cấp nhiệm vụ chi tiêu công của các cấp thuộc Thành phố Hà Nội: - Nhiệm vụ chi tiêu công của cấp Thành phố Nhiệm vụ chi đầu tư phát triển của Thành phố Hà Nội bao gồm: Đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội không có khả năng thu hồi vốn do cấp Thành phố quản lý, trong phạm vi ngân sách Thành phố được phân cấp; Đầu tư và hỗ trợ các Doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, các tổ chức tài chính của Thành phố theo quy định của pháp luật; Chi đầu tư phát triển các chương trình mục tiêu quốc gia do cấp Thành phố thực hiện; Các khoản chi đầu tư phát triển khác theo quy định của pháp luật. Đối với nhiệm vụ chi xây dựng cơ bản của Thành phố, phải ưu tiên bố trí các dự án theo mục tiêu, cơ cấu đầu tư thuộc kế hoạch tài chính dài hạn, trung hạn và từng năm, theo từng lĩnh vực, được Hội đồng nhân dân Thành phố quyết nghị, phù hợp với quy hoạch phát triển đô thị, quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách Thành phố. Nhiệm vụ chi thường xuyên của cấp Thành phố Hà Nội bao gồm: Các hoạt động sự nghiệp giáo dục, đào tạo, dạy nghề, y tế, kinh tế, xã hội, văn hóa thông tin, nghệ thuật, phát thanh truyền hình, thể dục thể thao, an ninh quốc phòng, khoa học công nghệ và môi trường do cấp Thành phố quản lý, hoạt động của cơ quan đảng và các tổ chức ban ngành của Thành phố, v.vv.. - Nhiệm vụ chi tiêu công cấp cấp quận, huyện của Thành phố Hà Nội Chi đầu tư phát triển của cấp quận, huyện bao gồm: Đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội không có khả năng thu hồi vốn, gắn với các nhiệm vụ quản lý kinh tế - xã hội đã phân cấp cho quận, huyện, trong phạm vi ngân sách quận huyện được phân cấp; Các khoản chi đầu tư phát triển khác theo quy định của pháp luật. Chi thường xuyên của cấp quận, huyện bao gồm: Các hoạt động sự nghiệp giáo dục, đào tạo, dạy nghề, y tế, kinh tế, xã hội, văn hóa thông tin, nghệ thuật, thể dục thể thao, khoa học, công nghệ và môi trường do quận, huyện quản lý; hoạt động của các cơ quan Đảng và ban ngành thuộc huyện. - Nhiệm vụ chi tiêu công cấp xã, phường, thị trấn của Thành phố Hà Nội Chi đầu tư phát triển đối với xã, thị trấn: Chi đầu tư xây dựng, cải tạo các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, không có khả năng thu hồi vốn, gắn với các nhiệm vụ quản lý kinh tế - xã hội đã phân cấp cho xã, thị trấn, trong phạm vi ngân sách xã, thị trấn được phân cấp. Riêng cấp phường được chi đầu tư xây dựng, cải tạo các công trình do phường quản lý khi có nguồn tăng thu của ngân sách phường, thu đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân cho ngân sách phường. Chi thường xuyên của cấp xã, phường, thị trấn gồm các khoản sau: Các hoạt động sự nghiệp kinh tế, văn hóa thông tin, thể dục thể thao, hoạt động của Đảng ủy xã, phường, thị trấn và các tổ chức hội thuộc xã, v.vv.. 2.2.2. Thực trạng công tác quản lý tài sản công tại các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước của Thành phố Hà Nội Đề tài phân tích tình hình quản lý tài sản công tại các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp của Thành phố Hà Nội qua một số lĩnh vực sau: - Quản lý trụ sở làm việc: Hiện nay trụ sở các cơ quan hành chính của Thành phố Hà Nội vẫn còn trong tình trạng khó khăn, chật hẹp, chưa phù hợp với định mức sử dụng trụ sở làm việc. Tại các cơ quan, đơn vị sử dụng ngân sách của Thành phố Hà Nội vẫn còn tình trạng chi nhiều cho việc sửa chữa nâng cấp trụ sở làm việc. Việc quản lý tài sản trong các cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công của Hà Nội còn chưa được chặt chẽ. Nhà đất của các cơ quan, đơn vị này có tiềm năng rất lớn, ở những vị trí tốt nhất, có giá trị thương mại lớn, nhưng nhiều cơ quan, đơn vị còn để lãng phí, sử dụng không hiệu qủa. - Quản lý việc cho thuê tài sản công: Trong thời gian qua, việc cho thuê tài sản của nhà nước tại một số cơ quan, đơn vị còn diễn ra phổ biến. Rất nhiều tài sản công tại những địa điểm đẹp của Hà Nội được cho thuê như Trung tâm Hội nghị quốc gia, nhà hàng Hoa Viên số 1 Tăng Bạt Hổ, Cung Văn hoá thiếu nhi, v.vv.. Qua thực tế đó, chúng ta thấy cần phải sử dụng tài sản công đúng mục đích, không nên quy định việc dùng tài sản công để cho thuê vì làm như thế sẽ mất mỹ quan và giảm tính tôn nghiêm của cơ quan nhà nước. - Quản lý phương tiện đi lại: Các cơ quan sử dụng ngân sách của Hà Nội căn cứ vào tình hình đi lại hiện có và tiêu chuẩn định mức của Thủ tướng Chính phủ để xác định nhu cầu mua sắm phương tiện đi lại, lập báo cáo trình cơ quan cấp trên trực tiếp. Sở, ban, ngành, cơ quan của Hà Nội và Uỷ ban nhân dân cấp quận, huyện tổng hợp nhu cầu mua sắm phương tiện đi lại và gửi về Sở Tài chính thẩm định và trình Chủ tịch uỷ ban nhân dân Thành phố Hà Nội xem xét, quyết định đưa vào dự toán chi ngân sách địa phương hàng năm của các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp thuộc địa phương và trình cấp có thẩm quyền quyết định theo đúng quy định của pháp luật về ngân sách nhà nước. Trong thời gian qua, việc sử dụng các phương tiện đi lại của Thành phố Hà Nội, đặc biệt là sử dụng ô tô đã có những điểm cần chú ý. Nhiều cơ quan, đơn vị của Hà Nội trang bị ô tô quá nhiều, hoặc chưa đúng tiêu chuẩn quy định, mua xe cho các chức danh lãnh đạo với giá cao hơn quy định, cán bộ mới đề bạt không dùng xe cũ mà phải mua xe mới dẫn đến lượng xe thừa so với tiêu chuẩn, định mức. - Quản lý trang thiết bị và phương tiện làm việc: Trong thực tế, tại nhiều cơ quan, đơn vị vẫn còn nhiều hiện tượng sử dụng lãng phí các trang thiết bị và phương tiện làm việc như sử dụng điện thoại, điện chiếu sáng, văn phòng phẩm, v.vv.. Thời gian qua, với cơ chế quản lý tài chính mới, các cơ quan, đơn vị của Thành phố Hà Nội đã đưa những tiêu chí về quản lý và sử dụng trang thiết bị vào quy chế chi tiêu nội bộ của cơ quan mình, tuy nhiên việc quản lý và sử dụng trang thiết bị của cơ quan cần được nêu chi tiết trong quy chế chi tiêu nội bộ và quản lý tài sản công để cán bộ, công chức nắm rõ và thực hiện đúng, tránh tình trạng gây lãng phí nguồn lực chung. 2.2.3. Thực trạng định mức, chế độ chi tiêu của Thành phố Hà Nội Định mức phân bổ chi tiêu công của thành phố Hà Nội được xác định theo tổng nguồn lực nhà nước dành cho ngân sách thành phố. Định mức phân bổ chi tiêu công của Thành phố Hà Nội được thực hiện theo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân Thành phố. Định mức khoán kinh phí quản lý hành chính đối với các cơ quan hành chính, Đảng và đoàn thể của Thành phố và của quận, huyện là đơn vị dự toán cấp I là 38 triệu đồng/biên chế/năm; đối với đơn vị dự toán cấp II của Thành phố và các đơn vị sự nghiệp của quận, huyện là 33 triệu đồng/biên chế/năm. Đối với chi của ngành giáo dục và đào tạo: Mức chi cho khối mầm non là 2 triệu đồng/học sinh/năm; tiểu học là 1,27 triệu đồng/học sinh/năm; trung học cơ sở là 1,73 triệu đồng/học sinh/năm; trung học phổ thông 1,88 triệu đồng/học sinh/năm; trung học phổ thông chuyên là 4,08 triệu đồng/học sinh/năm. Đối với các bệnh viện định mức chi từ 30-41 triệu đồng/giường bệnh/năm. Chế độ, tiêu chuẩn, định mức hiện nay còn nhiều bất cập, phạm vi hệ thống định mức chưa bao quát được hết các lĩnh vực chi của ngân sách. Mặt khác định mức chi tiêu công còn thiếu sự linh hoạt và chưa thích ứng với sự biến động của giá cả thị trường, do đó nguồn lực chi tiêu công chưa được phân bổ phù hợp với thực tế. 2.2.4. Thực trạng công tác đầu tư và mua sắm công Thành phố Hà Nội Đề tài phân tích thực trạng công tác đầu tư và mua sắm công của Thành phố Hà Nội trong thời gian qua và cho thấy việc thất thoát trong lĩnh vực đầu tư và mua sắm công xảy ra tương đối nhiều và hàng năm ngân sách đã mất đi một khoản tiền vô cùng lớn. Trong giai đoạn 2002-2007 thanh tra về đầu tư xây dựng và quản lý đất đai của thành phố Hà Nội đã tiến hành thanh tra, kiểm tra 215 dự án, công trình với tổng giá trị đầu tư 1.080 tỷ 360 triệu đồng (62 dự án trường học, 18 đường giao thông, 15 dự án thuỷ lợi, 41 trụ sở nhà văn hoá, 9 trung tâm thể dục thể thao, v.vv.. ). Trong quá trình thanh tra các chương trình chi tiêu công này cũng đã phát hiện ra nhiều sai phạm, thất thoát về tài chính, trị giá 20 tỷ 533 triệu đồng, chiếm 3% tổng giá trị thanh tra. Những sai phạm làm thất thoát vốn đầu tư xây dựng cơ bản ở tất cả các khâu trong quá trình đầu tư, thực hiện đầu tư và thanh quyết toán đưa công trình vào sử dụng. Từ đó, thanh tra thành phố và các sở, ngành, quận, huyện kiến nghị thu hồi về cho nhà nước 15.882 triệu đồng, giảm trừ quyết toán công trình và kiến nghị xử lý khác tổng số 4.651 triệu đồng. Phần lớn những thất thoát này là do quyết toán khống, không làm nhưng vẫn thanh quyết toán, quyết toán sai chủng loại vật tư, thiết bị so với thực tế thi công... Đề tài đưa ra các ví dụ minh hoạ về sự thất thoát lãng phí trong các chương trình đầu tư và mua sắm công của Thành phố Hà Nội như dự án xây dựng trung tâm đào tạo công nghệ thông tin Hà Nội, dự án đường Láng Trung-Đê La Thành - Đội Cấn đoạn Km 0+561, dự án cống hoá và làm đường trên mương đoạn đường La Thành-Thái Hà- Láng, dự án nâng cấp hệ thống tiêu Cầu Ngà, dự án xây dựng trụ sở làm việc quận uỷ và các cơ quan hành chính quận Tây Hồ, dự án Trường mẫu giáo số 7 Ba Đình, dự án công viên Tuổi trẻ, v.vv.. 2.2.5. Thực trạng công tác kiểm toán đối với chi tiêu công của các đơn vị sử dụng nguồn ngân sách nhà nước của Thành phố Hà Nội Trong thời gian qua, các đơn vị sử dụng ngân sách của Thành phố Hà Nội đã được cơ quan kiểm toán nhà nước thực hiện kiểm toán. Hoạt động kiểm toán nhà nước nhằm cung cấp các thông tin cho các cơ quan, đơn vị của Thành phố Hà Nội, các nhà quản lý, cán bộ công chức và nhân dân phục vụ công tác quản lý sử dụng chi tiêu công hợp lý, hiệu quả. Đồng thời việc kiểm toán nhà nước cũng cung cấp cho Hội đồng nhân dân thẩm tra, đánh giá tình hình thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, giám sát và phê chuẩn quyết toán ngân sách của Thành phố. Hàng năm, kiểm toán nhà nước mới chỉ kiểm toán được khối lượng hạn chế báo cáo quyết toán của các đơn vị dự toán của Hà Nội trong khi nhu cầu đòi hỏi phải được kiểm toán rất lớn. Thực tế hoạt động kiểm toán nhà nước hiện nay vẫn còn một số hạn chế nhất định bởi quy mô hoạt động của kiểm toán nhà nước còn hạn chế so với yêu cầu phải được kiểm toán hàng năm đối với các cơ quan, đơn vị quản lý và sử dụng ngân sách nhà nước, tiền và tài sản của nhà nước, nhất là lĩnh vực kiểm toán ngân sách. Theo kết quả kiểm toán nhà nước đưa ra đối với thành phố Hà Nội niên độ 2005 cho thấy: Kiểm toán nhà nước kiến nghị thu hồi nộp ngân sách chi sai chế độ của thành phố Hà Nội về chi thường xuyên là 4,2 tỷ đồng, chi xây dựng cơ bản là 5 tỷ đồng. Trong báo cáo kiểm toán cho thấy con số thất thoát trong chi thường xuyên và chi đầu tư là rất lớn. Điều này cho thấy việc kiểm soát chi của Hà Nội còn nhiều hạn chế. Chi tiêu công là phần có nhiều sai phạm trầm trọng, kéo dài và phổ biến nhất. Qua kiểm toán phát hiện ra nhiều sai phạm trong đầu tư xây dựng cơ bản, từ quy hoạch, lập và thẩm định dự toán, quyết định đầu tư, khảo sát, thiết kế, đền bù giải phóng mặt bằng, v.vv.. cho đến điều hành dự án và quyết toán. Trong đó sai phạm nhiều nhất là trong các quyết định đầu tư. Đề tài đưa ra các ví dụ minh hoạ về việc kiểm toán nhà nước phát hiện ra những sai phạm trong những chương trình chi tiêu công của Thành phố Hà Nội như dự án phát triển cơ sở hạ tầng giao thông đô thị Hà Nội giai đoạn I, dự án hầm bộ hành nút giao thông ngã tư Vọng, dự án cầu Vĩnh Tuy. Con số thất thoát và phải cắt giảm ở lĩnh vực chi tiêu hành chính còn rất lớn, lớn hơn cả số ngân sách bị vi phạm trong chi đầu tư phát triển. Rất nhiều các đơn vị khi được kiểm toán đều chi vượt mức cho phép như chi vượt tiêu chuẩn, định mức về mua sắm, khánh tiết, hỗ trợ, v.v.. Kiểm toán nhà nước đã phát hiện 10 hình thức làm thất thoát, gây sai phạm trong chi ngân sách thường xuyên của Hà Nội, đó là lấy ngân sách cho vay, tạm ứng; mua sắm tài sản công; tự chi các khoản vượt thu, tăng thu; sử dụng ngân sách dự phòng sai quy định; hỗ trợ không đúng chế độ, v.v.. 2.2.6. Thực trạng tính công khai minh bạch về quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội Công khai, minh bạch là đòi hỏi, yêu cầu, điều kiện thiết yếu đối với hoạt động của bộ máy hành chính công chuyên nghiệp, hiện đại. Ở Việt Nam hiện nay việc công khai hoá, minh bạch hoá hoạt động của bộ máy nhà nước nói chung, bộ máy hành chính nhà nước nói riêng là đòi hỏi quan trọng trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân, xây dựng xã hội dân sự định hướng xã hội chủ nghĩa. Hàng năm Hội đồng nhân dân Thành phố Hà Nội đều có các chương trình chất vấn lãnh đạo Thành phố Hà Nội về các chương trình quản lý và sử dụng chi tiêu công của Thành phố Hà Nội, các chương trình, kế hoạch chi tiêu công của Thành phố và tính hiệu quả của các chương trình đó ra sao. Thông qua các kỳ chất vấn này đã tăng thêm tính công khai trong quản lý chi tiêu công của Thành phố. Tuy nhiên hiện nay ở một số cơ quan, đơn vị của Hà Nội vẫn chưa thực hiện tốt công khai minh bạch trong quản lý chi tiêu công, vẫn còn hiện tượng bao che, xử lý nội bộ dẫn đến tình trạng quản lý chi tiêu công không hiệu quả, gây thất thoát, lãng phí lớn cho ngân sách nhà nước. Việc thiếu công khai minh bạch trong quản lý chi tiêu công đã gây ra hậu quả lớn, nó sẽ làm mất lòng tin của nhân dân vào bộ máy quản lý của nhà nước, làm trì trệ hệ thống quản lý, làm tê liệt sự phát triển của nền kinh tế. Từ việc thiếu công khai, minh bạch trong quản lý chi tiêu công đã dẫn đến những hiện tượng tham nhũng và lãng phí. 2.2.7. Thực trạng năng lực cán bộ quản lý chi tiêu công của Thành phố Hà Nội Thực tiễn trong những năm đổi mới cho thấy những thành tựu mà chúng ta đã đạt được là đáng ghi nhận, trong đó có sự đóng góp công sức, trí tuệ của đội ngũ cán bộ, công chức của Thành phố Hà Nội. Sự phát triển kinh tế xã hội của Thành phố Hà Nội đặt ra yêu cầu đối với đội ngũ cán bộ, công chức của Thành phố Hà Nội phải am hiểu, phải có năng lực để tham mưu, tổ chức triển khai, thực hiện những nội dung mới. Khi nói đến năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức Thành phố Hà Nội là nói đến chất lượng nguồn nhân lực,._.