Thực trạng và giải pháp huy động và sử dụng vốn ODA tại thành phố Hà Nội

Lêi më ®Çu Tõ sau khi chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ra ®êi n¨m 1986, ViÖt Nam ®· gÆt h¸i kh«ng Ýt nh÷ng thµnh c«ng trong thêi gian qua (tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh, c«ng nghiÖp khëi s¾c, c¬ së h¹ tÇng ®­îc c¶i thiÖn, ®êi sèng nh©n d©n ®­îc n©ng cao…). §ãng gãp ®¸ng kÓ cho nh÷ng thµnh tùu nµy cã vai trß kh«ng nhá cña ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, trong ®ã bao gåm ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) vµ hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). NÕu vai trß cña FDI thÓ hiÖn râ nhÊt qua c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp, dÞch vô…th× nh÷ng c¶i thiÖn ®¸ng kÓ vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng cña Thñ ®« nãi riªng vµ ViÖt Nam nãi chung trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y in ®Ëm dÊu Ên cña nguån vèn ODA. KÓ tõ khi nèi l¹i quan hÖ víi céng ®ång tµi trî quèc tÕ vµo n¨m 1993 cïng víi chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ, ®a ph­¬ng ho¸ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i, ViÖt Nam ®· nhËn ®­îc nhiÒu ODA tõ c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ Ng©n hµng ThÕ giíi (WB), Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB)…, tõ c¸c quèc gia nh­ NhËt B¶n, Ph¸p, PhÇn Lan, §an M¹ch,…Trong tæng gi¸ trÞ ODA th× cã kho¶ng 85% lµ vèn vay ­u ®·i ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Hµ Néi víi vai trß lµ trung t©m chÝnh trÞ-kinh tÕ- v¨n ho¸ cña c¶ n­íc ®· nhËn ®­îc sù ­u tiªn ®¸ng kÓ cña c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ. Nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ x· héi vµ c¶i thiÖn kÕt cÊu h¹ tÇng mµ Hµ Néi ®· ®¹t ®­îc trong thêi gian qua cã sù ®ãng gãp kh«ng nhá cña ODA. §Æc biÖt nh÷ng thay ®æi trong kÕt cÊu h¹ tÇng ®­îc tµi trî bëi nguån vèn ODA ®· gãp phÇn c¶i thiÖn ®¸ng kÓ m«i tr­êng ®Çu t­, thóc ®Èy ch­¬ng tr×nh huy ®éng vèn trong vµ ngoµi n­íc cña thµnh phè Hµ Néi. Trong kÕ ho¹ch kinh tÕ-x· héi cña Thµnh phè Hµ Néi giai ®o¹n 2001-2005 còng nh­ c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn ®Õn c¸c giai ®o¹n 2010 vµ 2020, chiÕn l­îc thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA ®· ®­îc nhÊn m¹nh vµ thÓ hiÖn vai trß lµ nguån vèn quan träng ®èi víi h×nh thµnh c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng kü thuËt vµ h¹ tÇng x· héi cña Thµnh phè. Nh÷ng n¨m võa qua c«ng t¸c thu hót vµ sö dông vèn ODA cña Hµ Néi ®· cã nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng mõng, tuy nhiªn vÊn ®Ò qu¶n lý vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng v­íng m¾c ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò gi¶i ng©n. ChÝnh v× vËy xem xÐt, tæng kÕt, ®¸nh gi¸ l¹i ho¹t ®éng ODA trong thêi gian qua lµ v« cïng cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm, tiÕp tôc ph¸t huy nh÷ng mÆt m¹nh vµ kÞp thêi kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c víi mong muèn cã thÓ tËn dông ®­îc mäi c¬ héi thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA mét c¸ch hiÖu qu¶, gãp phÇn vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn Thñ ®« trong t­¬ng lai. §©y còng chÝnh lµ môc ®Ých nghiªn cøu cña bµi kho¸ luËn cña em víi ®Ò tµi: : “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p huy ®éng vµ sö dông vèn ODA t¹i thµnh phè Hµ Néi” KÕt cÊu ®Ò tµi bao gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ODA vµ t×nh h×nh thu hót vµ sö dông vèn ODA t¹i ViÖt Nam tõ n¨m 1993 ®Õn nay Ch­¬ng II. T×nh h×nh thu hót vµ sö dông vèng ODA trªn ®Þa bµn Hµ Néi giai ®o¹n 1993 ®Õn nay Ch­¬ng III. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng thu hót vµ sö dông vèn ODA trªn ®Þa bµn Hµ Néi Kho¸ luËn cña em ®­îc hoµn thµnh víi sù h­íng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o NguyÔn ThÞ ViÖt Hoa, chó NguyÔn Huy Anh còng tËp thÓ chuyªn viªn phßng ViÖn trî vµ Vay vèn – Së KÕ ho¹ch & §Çu t­ Hµ Néi Qua ®©y em còng muèn bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh tíi c« gi¸o vµ c¸c c¸n bé, chuyªn viªn Së KÕ ho¹ch & §Çu t­ Hµ Néi ®· gióp em thùc hiÖn ®Ò tµi nµy. Ch­¬ng I. Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ ODA vµ t×nh h×nh thu hót vµ sö dông vèn ODA t¹i viÖt nam tõ n¨m 1993 ®Õn nay Kh¸i niÖm chung vµ vai trß cña ODA 1. Kh¸i niÖm Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ ODA: Tr­íc ®©y, ODA ®­îc coi lµ mét nguån viÖn trî ng©n s¸ch cña c¸c n­íc ph¸t triÓn dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn. Víi quan niÖm nµy ODA mang tÝnh chÊt cho kh«ng lµ chñ yÕu. Ngµy nay trong xu h­íng quèc tÕ ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®· h×nh thµnh nªn mét quan ®iÓm hoµn toµn míi vÒ ODA. Quan ®iÓm nµy cho r»ng ODA lµ mét h×nh thøc hîp t¸c ph¸t triÓn cña c¸c n­íc ®· c«ng nghiÖp ho¸ vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ víi c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. Theo quan ®iÓm nµy, ODA lµ c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ c¸c kho¶n vèn vay víi ®iÒu kiÖn ­u ®·i cña ChÝnh phñ c¸c n­íc, c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ c¸ tæ chøc phi chÝnh phñ cho c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc hay cßn gäi lµ ViÖn trî ph¸t trÓn chÝnh thøc (Official Development Assistance- ODA) lµ h×nh thøc chuyÓn giao nguån vèn( tiÒn tÖ, c«ng nghÖ…) tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ(WB, IMF, ADB,…) c¸c tæ chøc cña hÖ thèng Liªn hiÖp quèc, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ (NGO) gäi chung lµ c¸c ®èi t¸c tµi trî n­íc ngoµi cho c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn gäi chung lµ bªn tiÕp nhËn tµi trî. ë ViÖt Nam, ChÝnh phñ quy ®Þnh “Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc” lµ mét h×nh thøc hîp t¸c ph¸t triÓn gi÷a chÝnh phñ ViÖt Nam vµ ChÝnh phñ n­íc ngoµi, c¸c tæ chøc quèc tÕ liªn chÝnh phñ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ. 2. LÞch sö ra ®êi cña ODA ODA xuÊt hiÖn vµo giai ®o¹n sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø 2 b¾t ®Çu b»ng kÕ ho¹ch Marshall cña Mü viÖn trî cho c¸c n­íc T©y ¢u nh»m kh«i phôc kinh tÕ thêi kú hËu chiÕn. TiÕp ®ã, vµo n¨m 1955, Héi nghÞ C«l«mb« ®· h×nh thµnh nh÷ng ý t­ëng vµ nguyªn t¾c ®Çu tiªn vÒ hîp t¸c ph¸t triÓn. Sau khi Tæ chøc Hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn (OECD) ®­îc thµnh lËp vµo n¨m 1960 cïng víi sù ra ®êi cña Uû ban hç trî ph¸t triÓn (DAC) vµo n¨m 1961, céng ®ång c¸c nhµ tµi trî ®­îc h×nh thµnh nh»m phèi hîp c¸c ho¹t ®éng chung vÒ hç trî hîp t¸c ph¸t triÓn. N¨m 1972, OECD ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa vÒ ODA lµ “mét giao dÞch chÝnh thøc ®­îc thiÕt lËp víi môc ®Ých lµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §iÒu kiÖn tµi chÝnh cña giao dÞch nµy cã tÝnh chÊt ­u ®·i vµ thµnh tè viÖn trî kh«ng hoµn l¹i chiÕm Ýt nhÊt 25%” VÒ thùc chÊt ODA lµ sù chuyÓn giao mét phÇn thu nhËp quèc gia tõ nh÷ng n­íc ph¸t triÓn sang nh÷ng n­íc nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn. Liªn hiÖp quèc, trong mét phiªn häp toµn thÓ cña §¹i héi ®ång vµo n¨m 1961 ®· kªu gäi c¸c n­íc ph¸t triÓn dµnh 1% GNP cña m×nh ®Ó hç trî sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ x· héi cña c¸c n­íc nghÌo vµ chËm ph¸t triÓn. C¸c n­íc tµi trî lín trªn thÕ giíi hµng n¨m sÏ c¨n cø vµo kÕt qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh ®Ó tõ ®ã ®iÒu chØnh khèi l­îng ODA cung cÊp cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Mçi n­íc tµi trî cã nh÷ng ®Þnh h­íng vµ ­u tiªn kh¸c nhau vµ cã thÓ thay ®æi qua c¸c thêi kú nh­ng nh×n chung th­êng tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc: x©y dùng h¹ tÇng x· héi vµ hµnh chÝnh, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, hç trî s¶n xuÊt, gi¶m nî, viÖn trî l­¬ng thùc, viÖn trî khÈn cÊp.v.v… Víi tªn gäi lµ Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc, vÒ nguyªn t¾c ODA chØ tËp trung cho hç trî cho viÖc kh«i phôc vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cña quèc gia tiÕp nhËn ODA nh­ x©y dùng ®­êng x¸, giao th«ng c«ng céng, c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, bÖnh viÖn, tr­êng häc, hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc, vÖ sinh m«i tr­êng,v.v. Nh÷ng dù ¸n ®­îc ®Çu t­ tõ nguån vèn ODA th­êng lµ c¸c dù ¸n kh«ng cã hoÆc Ýt cã kh¶ n¨ng sinh lêi cao, Ýt cã kh¶ n¨ng thu hót ®­îc ®Çu t­ t­ nh©n. V× vËy nguån vèn ODA rÊt cã ý nghÜa ®èi víi viÖc hç trî thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n phôc vô lîi Ých c«ng céng, ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt nh»m thu hót ®Çu t­ t­ nh©n. Víi chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc “ Më réng hîp t¸c quèc tÕ, tranh thñ sù ®ång t×nh, ñng hé vµ gióp ®ì cña nh©n d©n thÕ giíi, kÕt hîp søc m¹nh cña d©n téc vµ søc m¹nh cña thêi ®¹i”, cïng víi chÝnh s¸ch ngo¹i giao më cöa, thùc hiÖn chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®em l¹i nh÷ng b­íc ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ x· héi m¹nh mÏ vµ ®Çy Ên t­îng vµo ®Çu thËp kû 90, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc nèi l¹i quan hÖ hîp t¸c gi÷a ViÖt Nam vµ céng ®ång tµi trî quèc tÕ. 3.C¸c h×nh thøc cña ODA 3.1.Ph©n theo nguån vèn - ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i: Nhµ tµi trî cung cÊp viÖn trî kh«ng hoµn l¹i ®Ó thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA (mËt ®é tµi trî theo sù tho¶ thuËn víi bªn n­íc ngoµi). Nguån vèn nµy chñ yÕu tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc: + Hç trî kü thuËt nh»m ph¸t triÓn thÓ chÕ, t¨ng c­êng n¨ng lùc c¸c c¬ quan ViÖt Nam, chuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua viÖc cung cÊp chuyªn gia, ng­êi t×nh nguyÖn, cung cÊp trang thiÕt bÞ, hç trî nghiªn cøu, ®iÒu tra c¬ b¶n (b¸o c¸o tæng quan, lËp quy ho¹ch…) chuÈn bÞ vµ theo dâi thùc hiÖn ®Çu t­ (nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi, kh¶ thi…) + Hç trî c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ b»ng hµng ho¸. + TÝn dông ­u ®·i theo dù ¸n nh»m thùc hiÖn c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, l¾p ®Æt trang thiÕt bÞ hoÆc chØ cung cÊp thiÕt bÞ. Néi dung dù ¸n cã thÓ bao gåm c¶ dÞch vô t­ vÊn, ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o c¸n bé cho ViÖt Nam. + ViÖn trî ch­¬ng tr×nh nh»m lång ghÐp mét hoÆc nhiÒu môc tiªu víi tËp hîp nhiÒu dù ¸n. - ODA cho vay: bao gåm 2 lo¹i: + ODA cho vay ­u ®·i (cßn gäi lµ tÝn dông ­u ®·i): lµ c¸c kho¶n ODA cho vay ®¹t yÕu tè kh«ng hoµn l¹i Ýt nhÊt 25% gi¸ trÞ kho¶n vay. Bªn n­íc ngoµi th­êng quy ®Þnh cô thÓ c¸c ®iÒu kiÖn cho vay ­u ®·i. + ODA cho vay hçn hîp: lµ c¸c kho¶n ODA bao gåm kÕt hîp mét phÇn ODA kh«ng hoµn l¹i (hoÆc ODA cho vay ­u ®·i) vµ mét phÇn tÝn dông th­¬ng m¹i theo ®iÒu kiÖn cña tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn (OECD). Nguån vèn vay ­u ®·i tËp trung chñ yÕu vµo c¸c lÜnh vùc: ®Çu t­ c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi trong c¸c ngµnh giao th«ng, n¨ng l­îng, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i tr­êng … - H×nh thøc hçn hîp: Bao gåm c¸c dù ¸n ®­îc ®ång tµi trî tõ c¸c nguån vèn hoÆc c¸c tæ chøc kh¸c nhau nh­ dù ¸n ®a môc tiªu s«ng Hinh cña Thuþ §iÓn (SIDA), Quü ph¸t triÓn B¾c ¢u (NDF) vµ Ng©n hµng ®Çu t­ B¾c ¢u (NIB). TÝn dông hçn hîp nh»m thùc hiÖn lång ghÐp mét hoÆc nhiÒu môc tiªu víi tËp hîp nhiÒu dù ¸n ( c¸c dù ¸n cña T©y Ban Nha, ý…) 3.2.Ph©n theo ph­¬ng thøc sö dông: - Hç trî c¸n c©n thanh to¸n: gåm c¸c kho¶n ODA ®­îc cung cÊp d­íi d¹ng tiÒn mÆt hoÆc hµng ho¸ ®Ó hç trî ng©n s¸ch cña ChÝnh phñ. - Hç trî theo ch­¬ng tr×nh: kho¶n ODA ®­îc cung cÊp ®Ó thùc hiÖn mét ch­¬ng tr×nh nh»m ®¹t ®­îc mét hoÆc nhiÒu môc tiªu víi mét tËp hîp c¸c dù ¸n trong mét thêi gian x¸c ®Þnh t¹i c¸c ®Þa ph­¬ng cô thÓ. - Hç trî kü thuËt: Nh»m gióp ph¸t triÓn thÓ chÕ, t¨ng c­êng n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan ViÖt Nam, chuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua cung cÊp chuyªn gia, ng­êi t×nh nguyÖn, cung cÊp mét sè trang thiÕt bÞ, nhËn ®µo t¹o c¸n bé ViÖt Nam t¹i chç hoÆc ë n­íc ngoµi t¹i c¸c kho¸ häc ng¾n h¹n d­íi mét n¨m, hç trî nghiªn cøu ®iÒu tra c¬ b¶n( nh­ lËp quy ho¹ch, b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi…). Mét sè hç trî kü thuËt cã thÓ bao gåm mét hoÆc tÊt c¶ c¸c néi dung nãi trªn. - Hç trî theo dù ¸n: ODA ®­îc cung cÊp ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ b¶n bao gåm x©y l¾p, trang thiÕt bÞ hoÆc chØ thuÇn tuý cung cÊp thiÕt bÞ. Trong néi dung dù ¸n x©y dùng c¬ b¶n cã thÓ bao gåm dÞch vô t­ vÊn, ®µo t¹o c¸n bé ViÖt Nam t¹i chç hoÆc göi ra n­íc ngoµi. Hç trî theo dù ¸n lµ h×nh thøc chñ yÕu cña ODA 3.3. Ph©n theo gãc ®é nhµ tµi trî: - Hç trî song ph­¬ng: lµ kho¶n viÖn trî cña c¸c ChÝnh phñ c¸c n­íc tho¶ thuËn tay ®«i víi nhau, th­êng ®­îc thùc hiÖn th«ng qua tæ chøc ChÝnh Phñ- C¬ quan qu¶n lý ho¹t ®éng viÖn trî, hîp t¸c ph¸t triÓn kinh tÕ víi n­íc ngoµi cña chÝnh phñ cung cÊp viÖn trî, vÝ dô SIDA(Thuþ §iÓn), KFW(§øc), OECF(NhËt B¶n)… Tµi trî song ph­¬ng th­êng lµ tµi trî cã rµng buéc (viÖn trî g¾n víi mét c«ng viÖc hoÆc mét c«ng tr×nh cô thÓ vµ th­êng ph¶i mua mét phÇn nhÊt ®Þnh hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cña nhµ tµi trî). Tµi trî song ph­¬ng th­êng d­íi ba h×nh thøc: + ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i: giµnh cho ®èi t­îng lµ c¸c n­íc nghÌo vµ cho c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu cña cuéc sèng: dÞch vô y tÕ, cung cÊp n­íc, ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, b¶o vÖ m«i tr­êng… hoÆc viÖn trî khÈn cÊp. + Hîp t¸c kü thuËt: nh»m môc ®Ých ph¸t triÓn nguån nh©n lùc cÇn thiÕt cho tiÕn tr×nh ph¸t triÓn. + Cho vay víi l·i xuÊt ­u ®·i, thêi h¹n hoµn tr¶ vèn dµi h¹n (30-40 n¨m), thêi gian ©n h¹n dµi (10 n¨m). - Hç trî ®a ph­¬ng: lµ nguån hç trî gi¸n tiÕp cña c¸c ChÝnh phñ th«ng qua c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ Liªn Hîp Quèc, Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB), Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸ (ADB)…Hç trî ®a ph­¬ng cã môc ®Ých chÝnh lµ v× sù ph¸t triÓn vµ tiÕn bé chung cña toµn thÓ nh©n lo¹i nªn nã Ýt chÞu ¶nh h­ëng bëi môc ®Ých kinh tÕ- chÝnh trÞ cña c¸c n­íc hç trî h¬n so víi hç trî song ph­¬ng. 3.4. Ph©n theo d¹ng qu¶n lý vµ thùc hiÖn: Tuú theo ®Æc ®iÓm cña c¸c nguån vèn tõ c¸c nhµ tµi trî song ph­¬ng, ®a ph­¬ng hoÆc tõ nguån phi chÝnh phñ (NGO), hiÖn cã nh÷ng h×nh thøc qu¶n lý vµ thùc hiÖn nh­ sau: - C¸c dù ¸n, ch­¬ng tr×nh chÞu sù qu¶n lý qua mét cÊp: lµ d¹ng phæ biÕn nhÊt, bao gåm c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n cã Ban qu¶n lý chÞu sù ®iÒu hµnh trùc tiÕp tõ Bé hay TØnh. VÝ dô: dù ¸n cÊp n­íc Gia L©m cña Hµ Néi (NhËt B¶n); dù ¸n quèc lé 1A (Ng©n hµng thÕ giíi) cña Bé Giao Th«ng VËn T¶i. - C¸c ch­¬ng tr×nh , dù ¸n thuéc Bé: bao gåm nhiÒu tiÓu dù ¸n thùc hiÖn t¹i nhiÒu ®Þa ®iÓm. - Dù ¸n qua 2 cÊp qu¶n lý: c¸c dù ¸n chÞu sù ®iÒu hµnh qua 2 cÊp qu¶n lý nh­: Bé- Tæng c«ng ty- Ban Qu¶n lý dù ¸n (PMU) hay Bé-Liªn hiÖp- PMU. - C¸c dù ¸n do Bé vµ ®Þa ph­¬ng cïng qu¶n lý: C¸c dù ¸n chÞu sù ®iÒu hµnh tõ Bé vµ ®Þa ph­¬ng. Ban Qu¶n lý dù ¸n (QLDA) ®iÒu hµnh tiÕn ®é thùc hiÖn, quan hÖ víi ®èi t¸c, lËp kÕ ho¹ch gi¶i ng©n… nh­ng c¸c tiÓu dù ¸n ë c¸c thµnh phè, thÞ x· còng chÞu sù ®iÒu hµnh tõ c¸c c¬ quan thuéc tØnh, ®«n ®èc thùc hiÖn vµ ph©n bæ vèn ®èi øng. - C¸c ch­¬ng tr×nh víi sù lång ghÐp tham gia cña nhiÒu Bé vµ ®Þa ph­¬ng: bao gåm c¸c ch­¬ng tr×nh lång ghÐp, thùc hiÖn nhiÒu môc tiªu. Ban ®iÒu hµnh dù ¸n gåm nhiÒu ngµnh, ®Þa ph­¬ng cïng tham gia thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh trªn nhiÒu ®Þa bµn kh¸c nhau. 4. Vai trß cña ODA 4.1. §èi víi c¸c n­íc nhËn hç trî PhÇn lín c¸c n­íc nhËn hç trî ODA lµ c¸c n­íc nghÌo, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. ë c¸c n­íc nµy, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®ang diÔn ra m¹nh mÏ, khÈn tr­¬ng vµ qu¸ tr×nh nµy cÇn mét l­îng vèn ®Çu t­ lín, mµ c¸c nguån vËt chÊt trong n­íc kh«ng cã hoÆc kh«ng ®ñ, ®Ó t¹o ®­îc c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ v÷ng ch¾c phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn (trong ®ã cã ViÖt Nam), nguån ng©n s¸ch ChÝnh phñ kh¸ h¹n hÑp nªn nguån vèn ODA lµ nguån trî gióp cã ý nghÜa rÊt quan träng trong viÖc thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña nh÷ng n­íc nµy. Minh chøng cô thÓ cho vai trß quan träng cña nguån vèn nµy lµ sù cã mÆt cña nã ë gÇn nh­ mäi lÜnh vùc quan träng c¶ vÒ mÆt kinh tÕ vµ x· héi nh­: n¨ng l­îng, giao th«ng vËn t¶i, thuû lîi, n«ng l©m nghiÖp, th«ng tin liªn l¹c, y tÕ, d©n sè, gi¸o dôc ®µo t¹o, m«i tr­êng m«i sinh, c¶i thiÖn cung cÊp n­íc sinh ho¹t ë c¸c Thµnh phè lín… Tr­íc hÕt, ODA gãp phÇn tÝch cùc trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn khai th¸c triÖt ®Ó c¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ cña ®Êt n­íc mét c¸ch hiÖu qu¶ nh»m thu hót c¸c nguån lùc tõ bªn ngoµi nh­ vèn, c«ng nghÖ… t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy nguån néi lùc ®Ó nh©n nã lªn gÊp béi. Th«ng qua ODA , nhiÒu c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®­îc chuyÓn giao gãp phÇn vµo viÖc t¨ng l­îng th«ng tin vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ cho n­íc tiÕp nhËn ®ång thêi gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é cña nh÷ng c¸n bé sö dông, vËn hµnh , t¹o cho hä ®iÒu kiÖn, thêi c¬ häc hái n¾m b¾t c«ng nghÖ míi ®Ó n©ng cao kiÕn thøc. ODA thùc hiÖn d­íi h×nh thøc c¸c dù ¸n kü thuËt (TA) còng nh­ gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc t¨ng c­êng n¨ng lùc cho nhiÒu c¬ quan h÷u quan cña ta, më réng tÇm nh×n vµ bæ sung kiÕn thøc trªn nhiÒu lÜnh vùc c«ng nghÖ, qu¶n lý, kinh doanh cho ®«ng ®¶o quan chøc ChÝnh phñ, c¸c nhµ qu¶n lý kinh doanh ViÖt Nam c¶ trong khu vùc quèc doanh vµ t­ nh©n. Nguån vèn ODA cßn gióp hç trî (b»ng tiÒn, kinh nghiÖm, tri thøc) t¨ng c­êng n¨ng lùc ph¸t triÓn thÓ chÕ cho nhiÒu lÜnh vùc quan träng nh­ luËt ph¸p, tµi chÝnh, ng©n hµng, c¶i c¸ch hµnh chÝnh c«ng, kinh tÕ vÜ m«, héi nhËp khu vùc, … ViÖc sö dông ODA ®Çu t­ cho mét sè lÜnh vùc c¸ biÖt mµ tr­íc hÕt lµ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt trong ®ã cã c¸c dù ¸n gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò s¶n xuÊt, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Kh«ng nh÷ng vËy, chÊt l­îng ng­êi lao ®éng còng ®­îc n©ng lªn râ rÖt. Ngoµi ra nh÷ng häc bæng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¸n bé ®­îc ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i vµ ®µo t¹o n©ng cao vÒ nhiÒu lÜnh vùc khoa häc, kü thuËt, qu¶n lý kinh tÕ, ng©n hµng, tµi chÝnh, ph¸p luËt.. th× chÝnh c¸c dù ¸n ®ang thùc hiÖn còng lµ m«i tr­êng quan träng vµ cÇn thiÕt cho c¸c ®èi t¸c thô h­ëng ViÖt Nam ®Ó n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n còng nh­ kü n¨ng qu¶n lý hiÖn ®¹i do cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp lµm viÖc häc hái tõ c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi sang lµm viÖc trong ch­¬ng tr×nh dù ¸n. Mét lÜnh vùc n÷a hÕt søc quan träng chiÕm phÇn lín nguån vèn ODA lµ viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. §©y lµ lÜnh vùc ­u tiªn trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, còng lµ lÜnh vùc ph¶i ®Çu t­ lín vµ gÇn nh­ ph¶i c¶i t¹o hoÆc x©y dùng míi l¹i toµn bé nh­ng l¹i lµ lÜnh vùc khã thu hót c¸c nguån vèn ®Çu t­ c¶ trong vµ ngoµi n­íc do vèn ®Çu t­ lín, khã thu håi vèn nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ cña chóng ta ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµ nguån ng©n s¸ch nhµ n­íc th× rÊt h¹n chÕ. Nguån vèn ODA trong lÜnh vùc nµy kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò vèn mµ mét vÊn ®Ò còng quan träng lµ c¸c kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é trong viÖc x©y dùng c¸c quy ho¹ch tæng thÓ ®Ó ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn hµi hoµ cña mét khu vùc. Mét sè n­íc cã ®­îc sù ph¸t triÓn kinh tÕ cao nh­ hiÖn nay nh­ T©y ¢u, NhËt, Hµn Quèc…®Òu in ®Ëm dÊu Ên cña ODA: Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø 2 c¸c n­íc T©y ¢u ®Òu bÞ kiÖt quÖ, tµn ph¸ sau chiÕn tranh. Nh­ng nhê viÖn trî Marshall cña Mü mµ c¸c n­íc nµy dÇn dÇn phôc håi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. C¸c n­íc ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc ®Òu lµ ®ång minh chiÕn l­îc cña Mü ®­îc Mü tµi trî nhiÒu ODA do ®ã nh­ ngµy nay chóng ta thÊy hä ®· vµ ®ang trë thµnh c­êng quèc vÒ kinh tÕ. §èi víi ViÖt Nam, ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ®­îc nèi l¹i vµo n¨m 1993 tõ ®ã ®Õn nay lu«n ®ãng vai trß quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc ®Æc biÖt trong lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng. Tæng sè vèn cam kÕt cña nhµ tµi trî tÝnh tõ n¨m 1993-2001 lµ 19,94 tû USD. Tæng vèn ®· ®­îc gi¶i ng©n t¨ng tõ 413 triÖu USD vµo n¨m 1993 lªn 1650 triÖu USD vµo n¨m 2000 chiÕm vµo kho¶ng 65% chi tiªu c¬ b¶n cña ChÝnh phñ. Con sè thùc tÕ ®ã cho thÊy ODA ngµy cµng cã vÞ trÝ cao. §Æc biÖt trong c¸c n¨m 1997,1998,1999 khi mµ dßng FDI gi¶m m¹nh do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc th× ODA ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña m×nh trong c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh­ vËy, tuy l­îng vèn ODA kh«ng thËt lín khi so víi nguån vèn FDI nh­ng ®ang ngµy cµng tá râ tÇm quan träng cña m×nh nhÊt lµ khi sù c¹nh tranh trong m«i tr­êng thu hót ®Çu t­ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn diÔn ra kh¸ gay g¾t. ViÖc tranh thñ vµ sö dông tèt nguån vèn nµy ®ang lµ yªu cÇu ®Æt ra cho c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. 4.2 §èi víi n­íc tµi trî Vèn ODA hoÆc lµ kh«ng hoµn l¹i hoÆc lµ cho vay víi nh÷ng ®iÒu kiÖn qu¸ ­u ®·i thùc chÊt nh­ mét kho¶n cho kh«ng ®· ®Æt ra mét c©u hái lµ c¸c n­íc tµi trî thu ®­îc bao nhiªu lîi cho viÖc chi nh÷ng kho¶n tiÒn lín nh­ vËy? Cã thÓ nãi, c¸c môc tiªu vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ nh÷ng ®éng lùc lín nhÊt cña c¸c n­íc cung cÊp vèn ODA Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang diÔn ra m¹nh mÏ th× c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó cßn ch­a ®­îc khai th¸c, nguån nh©n lùc dåi dµo vµ gi¸ nh©n c«ng rÎ, mét thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ ®Çy tiÒm n¨ng vµ mét hÖ thèng chÝnh s¸ch t­¬ng ®èi cëi më… ®ang ngµy cµng trë nªn hÊp dÉn vµ ®Çy høa hÑn. MÆt kh¸c lµ sù ph¸t triÓn vÒ c«ng nghÖ, s¶n xuÊt ®ang diÔn ra qu¸ nhanh, sù d­ thõa t­ b¶n t­¬ng ®èi ë c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ t¹i c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thiÕu vèn th­êng ®em l¹i tû suÊt lîi tøc cao h¬n so víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ ë c¸c n­íc dåi dµo vèn cïng víi gi¸ lao ®éng trong n­íc ®ang t¨ng cao lµ nh÷ng lý do khiÕn cho ho¹t ®éng ®Çu t­ ra n­íc ngoµi s«i ®éng vµ nhén nhÞp h¬n bao giê kÓ tõ sau cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II. §Ó cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty n­íc m×nh ho¹t ®éng thuËn lîi h¬n ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ChÝnh phñ c¸c n­íc chñ ®Çu t­ th­êng t×m c¸ch t¹o cho n­íc m×nh mét vÞ thÕ vµ cung cÊp ODA lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p hµng ®Çu cña hä. Hä th­êng th«ng qua ODA víi c¸c rµng buéc kÌm theo ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiªu thô hµng ho¸ cña m×nh, thóc ®Èy më réng quan hÖ mua b¸n, hîp t¸c víi c¸c n­íc nhËn hç trî. Trong giai ®o¹n ®Çu, c¸c dù ¸n ODA th­êng tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc nh­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, hç trî kü thuËt, hîp t¸c nghiªn cøu khoa häc, hç trî gi¸o dôc, y tÕ…mét mÆt gióp ®ì c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¾c phôc, gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n, yÕu kÐm, mÆt kh¸c gióp hä t¹o dùng c¬ së vËt chÊt ban ®Çu. ë giai ®o¹n tiÕp theo khi b¾t ®Çu triÓn khai c¸c dù ¸n th× th«ng qua tho¶ thuËn víi n­íc tiÕp nhËn, nãi chung hä th­êng yªu cÇu ph¶i mua vµ nhËp m¸y mãc, nguyªn vËt liÖu cña c¸c c«ng ty cña n­íc m×nh qua ®ã gióp c¸c c«ng ty nµy tiªu thô s¶n phÈm, hµng ho¸. Sang giai ®o¹n ba, khi c¸c n­íc nhËn tµi trî ®· cã ®­îc c¬ së vËt chÊt t­¬ng ®èi th× c¸c n­íc tµi trî sÏ tiÕn tíi ®Èy m¹nh ®Çu t­ trùc tiÕp vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ kü thuËt cao nh­ mét bé phËn trong chiÕn l­îc më réng thÞ quy m« cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia nh»m chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Nh×n vÒ mÆt tæng thÓ th× ®iÒu nµy mang lîi Ých cho c¶ hai bªn n­íc nhËn vµ n­íc cung cÊp viÖn trî. Trong qu¸ tr×nh tµi trî ®ã, c¸c n­íc tµi trî kh«ng chØ chÞu ¶nh h­ëng vÒ mÆt kinh tÕ mµ cßn t¨ng ¶nh h­ëng c¶ vÒ mÆt chÝnh trÞ. Bëi v× trong c¸c dù ¸n ODA ngoµi nh÷ng sù hç trî vÒ vèn, kü thuËt cßn lµ nh÷ng ®Ò xuÊt vÒ chÝnh s¸ch nh­: x©y dùng c¸c thÓ chÕ, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ, tµi chÝnh, x©y dùng quy ho¹ch… Nh­ vËy, thùc chÊt c¸c n­íc tµi trî ODA ®· phÇn nµo tham gia vµo c¸c kÕ hoach ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c n­íc tiÕp nhËn ODA, qua ®ã khuyÕn khÝch ph¸t triÓn quan hÖ song ph­¬ng phôc vô cho chÝnh s¸ch vµ c«ng t¸c ®èi ngo¹i cña hä. ChÝnh s¸ch ODA cña chÝnh phñ NhËt B¶n lµ mét minh chøng cô thÓ cho viÖc nµy. ViÖc mét n­íc giµu nh­ Brunei vÉn nhËn ®­îc ODA cña NhËt B¶n chØ cã thÓ lý gi¶i r»ng Brunei cã mét vÞ trÝ quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña NhËt B¶n. Còng cã thÓ kÓ ®Õn sù viÖn trî m¹nh mÏ cña NhËt B¶n cho khu vùc §«ng Nam ¸. §©y lµ khu vùc cã møc t¨ng tr­ëng vµo lo¹i nhanh nhÊt thÕ giíi vµ ®ã chÝnh lµ lý do cho viÖn trî m¹nh mÏ cña NhËt. Gióp c¸c n­íc nµy ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë c¸c n­íc nµy còng lµ t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi cho phÝa NhËt B¶n. Tho¹t nh×n th× cã vÎ nh­ sù hç trî ODA cña NhËt B¶n ch¼ng cã mÊy liªn quan tíi sù thèng trÞ cña hµng NhËt trªn thÞ tr­êng c¸c n­íc nµy (nhÊt lµ trong c¸c lÜnh vùc « t«, hµng ®iÖn tö…) nh­ng thùc ra viÖc ChÝnh phñ c¸c n­íc tiÕp nhËn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c¸c c«ng ty NhËt lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt trong viÖc ®µm ph¸n ­u ®·i ODA vµ ®©y chÝnh lµ phÇn hiÖu qu¶ tõ ODA cña ChÝnh phñ NhËt B¶n ®­a l¹i cho chÝnh ng­êi NhËt. MÆt kh¸c, sù hç trî ODA cña chÝnh phñ NhËt B¶n ®· t¹o sù yªn t©m vµ ®¶m b¶o cho c¸c doanh nh©n NhËt B¶n ®æ vèn vµo nh÷ng thÞ tr­êng nµy. Nh­ vËy, ODA võa mang l¹i lîi Ých cho c¸c bªn trùc tiÕp tham gia võa gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn vµ tiÕn bé cña toµn thÕ giíi. II. Kh¸i qu¸t t×nh h×nh thu hót vµ sö dông ODA ë ViÖt Nam. 1.Nh÷ng quy ®Þnh cña ViÖt Nam vÒ qu¶n lý thu hót vµ sö dông vèn ODA Ngay tõ Héi nghÞ ®Çu tiªn cña nhµ tµi trî dµnh cho ViÖt Nam (th¸ng 11 n¨m 1993), ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· tuyªn bè quan ®iÓm cña m×nh vÒ vÊn ®Ò qu¶n lý vµ sö dông ODA: “§iÒu quan träng lµ c¸c nguån vèn bªn ngoµi ph¶i ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶. ChÝnh phñ ViÖt Nam sÏ lµ ng­êi g¸nh chÞu c¸c gi¸ ph¶i tr¶ cho sù thÊt b¹i nÕu nguån vèn nµy kh«ng ®­îc sö dông cã hiÖu qu¶”. Tr­íc n¨m 1993, viÖc qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ nãi chung vµ ODA nãi riªng ®­îc ®iÒu tiÕt bëi tõng quyÕt ®Þnh riªng lÎ cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®èi víi tõng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n vµ nhµ tµi trî cô thÓ. ThiÕu c¸c v¨n b¶n ph¸p quy cã tÝnh chÊt ®ång bé cho phÐp qu¶n lý chu tr×nh dù ¸n tõ kh©u vËn ®éng, ký kÕt c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA, tæ chøc thùc hiÖn ®Õn kh©u theo dâi vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn dù ¸n ®· lµ mét c¶n trë trong viÖc ®iÒu phèi c¸c nguån tµi trî ®Ó phôc vô c¸c môc tiªu ­u tiªn cña c«ng cuéc ph¸t triÓn. T¹i héi nghÞ c¸c nhµ tµi trî dµnh cho ViÖt Nam, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cam kÕt ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ph¸p lý ®Ó qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ. Ngµy 30/08/1993 ChÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 58/CP vÒ quy chÕ vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi vµ ngµy 15/03/1994 ChÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 20/CP vÒ quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông ODA. §©y lµ nh÷ng v¨n kiÖn ph¸p lý ®Çu tiªn cña ChÝnh phñ vÒ thu hót, qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ. NghÞ ®Þnh 58/CP vµ nghÞ ®Þnh 20/CP ra ®êi ®· gãp phÇn ®­a c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ ®i vµo nÒn nÕp, ®ång thêi ®¸p øng sù tr«ng ®îi cña nhµ tµi trî. Hai nghÞ ®Þnh nµy b­íc ®Çu ®· cã t¸c dông thóc ®Èy h×nh thµnh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý nguån vèn vay vµ tµi trî tËp trung vµo mét ®Çu mèi. C¸c ®¬n vÞ ®Çu mèi qu¶n lý ®Çu t­ ®· ®­îc h×nh thµnh ë c¸c Bé (c¸c Vô KÕ ho¹ch vµ §Çu t­), c¸c tØnh vµ Thµnh phè trùc thuéc trung ­¬ng (c¸c Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­). C¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ thi hµnh NghÞ ®Þnh 58 vµ NghÞ ®Þnh 20, l¾ng nghe ý kiÕn cña céng ®ång tµi trî quèc tÕ, ChÝnh phñ ViÖt Nam nhËn thÊy, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc hai NghÞ ®Þnh nµy còng béc lé nh÷ng yÕu ®iÓm cÇn bæ sung, hoµn chØnh. Do vËy, ChÝnh phñ ®· chØ ®¹o c¸c c¬ quan h÷u quan nghiªn cøu vµ bæ sung hoµn chØnh hai NghÞ ®Þnh nªu trªn. Ngµy 05/08/1997 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®inh 87/CP vÒ quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA thay thÕ NghÞ ®Þnh 20/CP vµ ngµy 07/11/1998 ChÝnh phñ còng ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 90/CP vÒ quy chÕ vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi thay thÕ cho NghÞ ®Þnh 58/CP. Cïng víi viÖc ban hµnh NghÞ ®Þnh nµy, c¸c Bé vµ c¸c Ngµnh ®· ban hµnh c¸c th«ng t­ h­íng dÉn vÒ viÖc qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn ODA, nh­ th«ng t­ sè 15/1997/TT-BKH ngµy 24/10/1997 h­íng dÉn thùc hiÖn quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông ODA, ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 87/CP… Ngµy 04/05/2001 NghÞ ®Þnh sè 17/2001/N§-CP vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc vµ NghÞ ®Þnh sè 52/1999/N§-CP vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ qu¶n lý vµ ®Çu t­ x©y dùng ra ®êi ®· mét b­íc n÷a hoµn thiÖn thªm khung ph¸p lý vÒ qu¶n lý vµ sö dông ODA cña ViÖt Nam. Môc tiªu cña c¸c NghÞ ®Þnh nµy lµ t¹o ra mét m«i tr­êng ph¸p lý th«ng tho¸ng vµ linh ho¹t h¬n cho nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ ®Ó mét mÆt t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm më réng quyÒn h¹n cña c¸c Bé, c¸c c¬ quan ngang Bé, c¬ quan trùc thuéc ChÝnh phñ, c¸c tØnh thµnh phè trùc thuéc TW trong viÖc qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ, mÆt kh¸c duy tr× sù qu¶n lý tËp trung cña ChÝnh phñ ®èi víi nguån lùc quan träng nµy. Ngµy 26/04/2001, Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh sè 64/2001/Q§-TTg vÒ qu¶n lý vµ sö dông nguån viÖn trî phi chÝnh phñ n­íc ngoµi, thay thÕ QuyÕt ®Þnh sè 28/199/ Q§-TTg ngµy 23/02/1999. Ngµy 04/2001/TT-BKH h­íng dÉn thi hµnh QuyÕt ®Þnh trªn. QuyÕt ®Þnh sè 64/2001/Q§-TTg cña Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· gãp phÇn ®­a c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc vÒ nguån viÖn trî phi chÝnh phñ n­íc ngoµi l©u nay bÞ bu«ng láng vµo nÒ nÕp, ®ång thêi lµm râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c cÊp trong qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ sö dông nguån tµi trî nµy. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh Th«ng t­ liªn Bé sè 02/2003/TTLT/BKH-BTC ngµy 17/03/2003 h­íng dÉn lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA). Tuy ban hµnh chËm, song hy väng r»ng Th«ng t­ liªn tÞch nµy sÏ gãp phÇn c¶i thiÖn kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña c¸c dù ¸n ODA, gãp phÇn thóc ®Èy gi¶i ng©n trong nh÷ng n¨m tíi. Nh­ vËy ®Æc ®iÓm quan träng nhÊt cña c¸c dù ¸n ODA hiÖn nay lµ ®­îc qu¶n lý vµ thùc hiÖn theo NghÞ ®Þnh 52/CP vµ NghÞ ®inh 17/CP. Theo hai NghÞ ®Þnh nµy th× viÖc thu hót, qu¶n lý vµ sö dông ODA ®­îc tiÕn hµnh theo c¸c b­íc sau: 1.X©y dùng danh môc c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ­u tiªn vËn ®éng vµ sö dông ODA Tr­íc quý IV hµng n¨m, c¬ quan chñ qu¶n th«ng b¸o cho Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ v¨n b¶n danh môc ch­¬ng tr×nh dù ¸n ­u tiªn vËn ®éng ODA, kÌm theo ®Ò c­¬ng cho tõng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n trong ®ã nªu râ sù cÇn thiÕt, tÝnh phï hîp víi quy ho¹ch môc tiªu, kÕt qu¶ dù kiÕn ®¹t ®­îc, c¸c ho¹t ®éng chñ yÕu, dù kiÕn thêi gian thùc hiÖn, dù kiÕn møc vèn ODA vµ vèn ®èi øng. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ chñ tr×, phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh, Bé Ngo¹i giao, V¨n phßng ChÝnh phñ, Bé T­ ph¸p, c¸c Bé vµ c¬ quan qu¶n lý xem xÐt, tæng hîp danh môc dù ¸n ­u tiªn vËn ®én ODA cña c¸c c¬ quan chñ qu¶n, lËp danh môc ch­¬ng tr×nh dù ¸n ­u tiªn ®­a vµo b¸o c¸o cña ChÝnh phñ ®Ó vËn ®éng ODA t¹i Héi nghÞ th­êng niªn Nhãm t­ vÊn c¸c nhµ tµi trî. 2. VËn ®éng ODA Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ lµ c¬ quan ®Çu mèi cña ChÝnh phñ trong viÖc chuÈn bÞ Héi nghÞ CG vµ c¸c diÔn ®µn quèc tÕ vÒ ODA cho ViÖt Nam. C¬ quan cÊp bé, ngµnh chñ tr× chuÈn bÞ vµ tæ chøc héi nghÞ ®iÒu phèi ODA theo ngµnh víi sù phèi hîp, ®ång chñ tr× cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh chñ tr× tæ chøc héi nghÞ vËn ®éng ODA theo l·nh thæ víi sù h­íng dÉn cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. C¬ quan ®¹i ®iÖn ngo¹i giao cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi chñ ®éng tiÕn hµnh vËn ®éng ODA theo sù h­íng dÉn cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. 3. §µm ph¸n, ký kÕt ®iÒu ­íc quèc tÕ khung vÒ ODA. Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ chñ tr× phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh, Bé Ngo¹i giao, V¨n phßng chÝnh phñ vµ c¸c c¬ qan cã nhu cÇu ODA chuÈn bÞ néi dung vµ tiÕn hµnh ®µm ph¸n, ký kÕt víi Nhµ tµi trî c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ khung vÒ ODA. ViÖc ký kÕt c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ khung vÒ ODA thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh vÒ ký kÕt vµ Thùc hiÖn ®iÒu ­íc quèc tÕ. 4. Th«ng b¸o ®iÒu ­íc quèc tÕ khung vÒ ODA. Sau khi ®iÒu ­íc quèc tÕ khung vÒ ODA ®· ®­îc ký kÕt, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho C¬ quan chñ qu¶n vÒ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®­îc nhµ tµi trî ®ång ý xem xÐt tµi trî trong tõng thêi kú ®Ó tiÕn hµnh c¸c b­íc chuÈn bÞ tiÕp theo. 5. ChuÈn bÞ v¨n kiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. Trong thêi h¹n 15 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc th«ng b¸o chÝnh thøc cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vÒ danh môc c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®· ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt vµ Nhµ tµi trî ®ång ý xem xÐt tµi trî, Thñ t­íng C¬ quan chñ qu¶n ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp ban chuÈn bÞ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, bæ nhiÖm Tr­ëng ban vµ mét sè c¸n bé chñ chèt cña Ban. Trong thµnh phÇn cña Ban chuÈn bÞ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ph¶i cã mét sè c¸n bé ®ñ n¨ng lùc vµ ®iÒu kiÖn ®Ó lµm nßng cèt cho Ban qu¶n lý ch­¬ng tr×nh dù ¸n giai ®o¹n sau. Ban chuÈn bÞ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n cã nhiÖm vô lËp kÕ ho¹ch chuÈn bÞ ch­¬ng tr×nh dù ¸n tr×nh C¬ quan chñ qu¶n phª duyÖt. 6. ThÈ._.m ®Þnh, phª duyÖt néi dung ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. Ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn thÈm ®Þnh ph¶i cã trong danh môc ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt vµ Nhµ tµi trî tho¶ thuËn tµi trî. Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA nhãm A nh­: c¸c ch­¬ng tr×nh tÝn dông, hç trî c¸n c©n thanh to¸n, dù ¸n ph¸t triÓn cÊp quèc gia, cÊp ngµnh hoÆc liªn quan vïng l·nh thæ, c¸c dù ¸n cã môc tiªu liªn quan ®Õn thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch nhµ n­íc, ph¸p luËt, c¶i c¸ch hµnh chÝnh, v¨n ho¸ th«ng tin, an ninh, quèc phßng, dù ¸n cã møc ®Çu t­ theo quy ®Þnh hiÖn hµnh vÒ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng, c¸c ch­¬ng tr×nh hç trî kü thuËt cã møc vèn tõ 1 triÖu USD trë lªn. Thñ tr­ëng c¬ quan chñ qu¶n phª duyÖt c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA kh«ng thuéc nhãm A. Trong thêi h¹n 20 ngµy lµm viÖc, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc b¸o c¸o thÈm ®Þnh, Thñ t­íng ChÝnh phñ ra quyÕt ®Þnh phª duyÖt ®èi víi ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA thuéc nhãm A. Trong thêi h¹n 10 ngµy lµm viÖc kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc th«ng b¸o thÈm ®Þnh, Thñ tr­ëng c¬ quan chñ qu¶n ra quyÕt ®Þnh phª duyÖt ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA thuéc thÈm quyÒn cña m×nh. 7. §µm ph¸n, ký kÕt, phª chuÈn hoÆc phª duyÖt ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA *Chñ tr× ®µm ph¸n ký kÕt ®iÒu ­íc quèc tÕ cô thÓ vÒ ODA sÏ do c¸c c¬ quan sau ®¶m tr¸ch. ODA kh«ng hoµn l¹i do C¬ quan chñ qu¶n ODA vèn vay do Bé Tµi ChÝnh ODA do c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ tµi trî do Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam Trong nh÷ng tr­êng hîp cÇn thiÕt theo yªu cÇu cña Nhµ tµi trî, Thñ t­íng chÝnh phñ giao cho mét sè c¬ quan thÝch hîp ®µm ph¸n. *Ký kÕt ®iÒu ­íc quèc tÕ cô thÓ vÒ ODA Sau khi kÕt thóc ®µm ph¸n, C¬ quan chñ tr× ®µm ph¸n ph¶i th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Tµi chÝnh, Bé T­ ph¸p vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan kÕt qu¶ ®µm ph¸n ®iÒu ­íc quèc tÕ cô thÓ vÒ ODA. §èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n sö dông ODA vèn vay vµ c¸c ch­¬ng tr×nh do Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt, sau khi cã ý kiÕn cña c¸c c¬ quan cã liªn quan, c¬ quan chñ tr× ®µm ph¸n tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt kÕt qu¶ ®µm ph¸n vµ quyÕt ®Þnh ng­êi ®­îc uû quyÒn thay mÆt ChÝnh phñ ký kÕt ®iÒu ­íc cô thÓ vÒ ODA víi nhµ tµi trî. §èi víi ch­¬ng tr×nh, dù ¸n sö dông nguån vèn ODA kh«ng hoµn l¹i do Thñ tr­ëng c¬ quan chñ qu¶n chñ tr× phª duyÖt, sau khi cã ý kiÕn cña c¬ quan liªn quan, Thñ t­íng ChÝnh phñ chñ tr× ®µm ph¸n ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ uû quyÒn ký kÕt ®iÒu ­íc quèc tÕ cô thÓ vÒ ODA víi Nhµ tµi trî. Tr­êng hîp ®iÒu ­íc quèc tÕ cô thÓ vÒ ODA ph¶i ®­îc ký kÕt víi danh nghÜa Nhµ n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam, Thñ t­íng ChÝnh phñ tr×nh Chñ tÞch n­íc xem xÐt, quyÕt ®Þnh. ViÖc ký kÕt ®iÒu ­íc quèc tÕ cô thÓ vÒ ODA thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh vÒ Ký kÕt vµ Thùc hiÖn ®iÒu ­íc quèc tÕ, tr­êng hîp cã quy ®Þnh kh¸c trong tho¶ thuËn gi÷a cÊp cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam víi Nhµ tµi trî th× thùc hiÖn theo tho¶ thuËn víi nhµ tµi trî. 8. Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. ChØ ®Þnh chñ dù ¸n: C¬ quan cÊp Bé, Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh vµ c¸c c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiÖp trùc thuéc ®­îc phÐp lµm chñ dù ¸n ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n thuéc diÖn Nhµ n­íc cÊp ph¸t, nh­ng kh«ng ®­îc lµm chñ dù ¸n ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA thuéc diÖn Nhµ n­íc cho vay l¹i, trõ tr­êng hîp ®Æc biÖt cã ch­¬ng tr×nh dù ¸n thuéc diÖn võa ®­îc cÊp ph¸t võa ph¶i vay l¹i th× Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ chñ tr×, phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh tr×nh Thñ t­íng ChÝnh phñ xem xÐt, quyÕt ®Þnh. Ban qu¶n lý ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA: C¬ quan chñ qu¶n ban hµnh quyÕt ®Þnh thµnh lËp Ban Qu¶n lý dù ¸n ngay sau khi v¨n kiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt. Ban qu¶n lý ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA( sau ®©y gäi t¾t lµ Ban Qu¶n lý dù ¸n) lµ c¬ quan ®¹i diÖn cho Chñ dù ¸n, ®­îc toµn quyÒn thay mÆt Chñ dù ¸n thùc hiÖn c¸c quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô ®­îc giao tõ khi b¾t ®Çu thùc hiÖn cho ®Õn khi kÕt thóc dù ¸n, kÓ c¶ viÖc quyÕt to¸n, nghiÖm thu, bµn giao ®­a dù ¸n vµo khai th¸c sö dông. Vèn ®èi øng chuÈn bÞ thùc hiÖn vµ thùc hiÖn dù ¸n ODA: Vèn ®èi øng chuÈn bÞ thùc hiÖn vµ thùc hiÖn dù ¸n ODA thuéc diÖn Ng©n s¸ch Nhµ n­íc cÊp do C¬ quan chñ qu¶n bè trÝ ®Çy ®ñ, kÞp thêi, phï hîp víi tiÕn ®é quy ®Þnh trong v¨n kiÖn dù ¸n ODA ®· ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt, phï hîp víi quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ Ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA ®· ký kÕt. C¸c dù ¸n ODA thuéc diÖn Nhµ n­íc cho vay l¹i tõ Ng©n s¸ch vµ c¸c dù ¸n mét phÇn cÊp ph¸t mét phÇn cho vay th× Chñ dù ¸n ph¶i lo toµn bé vèn ®èi øng vµ ph¶i gi¶i tr×nh ®Çy ®ñ vÒ kh¶ n¨ng vµ kÕ ho¹ch ®¶m b¶o vèn ®èi øng tr­íc khi ký hîp ®ång vay l¹i. Trong tr­êng hîp nµy, Chñ dù ¸n ®­îc ­u tiªn vay tõ c¸c nguån tÝn dông cña Nhµ n­íc hoÆc tõ Quü hç trî ph¸t triÓn. Tr­êng hîp gÆp khã kh¨n ®ét xuÊt vÒ vèn ®èi øng, Chñ dù ¸n ph¶i b¸o c¸o C¬ quan chñ qu¶n ®Ó cã biÖn ph¸p gi¶i quyÕt. §èi víi c¸c dù ¸n ODA kh«ng kÞp bè trÝ vèn ®èi øng trong kÕ ho¹ch ng©n s¸ch hµng n¨m hoÆc cã nhu cÇu ®ét xuÊt vÒ vèn ®èi øng, Chñ dù ¸n vµ C¬ quan chñ qu¶n ph¶i cã v¨n b¶n göi Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Tµi chÝnh yªu cÇu xem xÐt, quyÕt ®Þnh t¹m øng vèn ®èi øng tõ nguån dù phßng ng©n s¸ch trung ­¬ng vµ sau ®ã sÏ khÊu trõ vµo kÕ ho¹ch vèn ®èi øng cña kú kÕ ho¹ch tiÕp theo. ThuÕ ®èi víi c¸c dù ¸n ODA: ThuÕ ¸p dông ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. C¸c kho¶n l·i tiÒn vay tõ nguån ODA vèn vay kh«ng thuéc diÖn ph¶i nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Trong tr­êng hîp ®iÒu ­íc quèc tÕ mµ ViÖt Nam ký kÕt hoÆc tham gia cã quy ®Þnh kh¸c vÒ thuÕ liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA th× thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ®iÒu ­íc quèc tÕ ®ã. Gi¶i phãng mÆt b»ng: ViÖc ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh cù trong c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA thùc hiÖn theo quy ®Þnh hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc. Tr­êng hîp ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA ®· ®­îc ký kÕt gi÷a Nhµ n­íc hoÆc ChÝnh phñ ViÖt Nam cã quy ®Þnh liªn quan ®Õn gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c­ kh¸c víi quy ®Þnh cña ViÖt Nam th× thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ®iÒu ­íc quèc tÕ ®ã. §Êu thÇu: ViÖc ®Êu thÇu ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Qu¶n lý x©y dùng, nghiÖm thu, bµn giao, quyÕt to¸n: ViÖc thÈm ®Þnh, phª duyÖt thiÕt kÕ kü thuËt vµ tæng dù to¸n, cÊp giÊy phÐp x©y dùng, qu¶n lý chÊt l­îng c«ng tr×nh, nghiÖm thu, bµn giao, b¶o hµnh, b¶o hiÓm c«ng tr×nh x©y dùng thuéc ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®Òu ®­îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng. 9. Theo dâi, ®¸nh gi¸, nghiÖm thu, quyÕt to¸n vµ bµn giao kÕt qu¶ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. Theo dâi ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA lµ ho¹t ®éng th­êng xuyªn vµ ®Þnh kú cËp nhËt t×nh h×nh thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n. §¸nh gi¸ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n lµ ho¹t ®éng th­êng xuyªn ®Þnh kú nh»m ph©n tÝch lµm râ t­¬ng quan kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trªn thùc tÕ so víi môc tiªu cÇn ®¹t ®­îc nh­ quy ®Þnh trong v¨n kiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®· ®­îc cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt, ®ång thêi ph¸t hiÖn nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c (®· x¶y ra hoÆc tiÒm Èn) nh»m t×m ra biÖn ph¸p kh¾c phôc hoÆc phßng ngõa cã hiÖu qu¶ vµ lµm râ viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý C«ng t¸c ®¸nh gi¸ ®­îc tiÕn hµnh theo 4 b­íc: §¸nh gi¸ ban ®Çu §¸nh gi¸ gi÷a kú §¸nh gi¸ kÕt thóc §¸nh gi¸ vËn hµnh Ban qu¶n lý dù ¸n cã tr¸ch nhiÖm th­êng xuyªn theo dâi, ®¸nh gi¸ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. Chñ dù ¸n cã tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o, ®«n ®èc, hç trî Ban Qu¶n lý dù ¸n trong viÖc theo dâi, ®¸nh gi¸ th­êng xuyªn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. C¬ quan chñ qu¶n ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA chñ tr× phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan vµ Nhµ tµi trî tiÕn hµnh c¸c phiªn häp kiÓm ®iÓm c¸c bªn ®Þnh kú vµ ®ét xuÊt ®èi víi tõng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA hoÆc tõng nhãm ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA, Ban qu¶n lý dù ¸n ph¶i x©y dùng vµ göi c¸c b¸o c¸o quy ®Þnh cho Chñ dù ¸n, C¬ quan chñ qu¶n, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Tµi chÝnh vµ c¬ quan cÊp tØnh liªn quan. T×nh h×nh thu hót vµ sö dông vèn ODA ë ViÖt Nam tõ 1993 ®Õn nay. N¨m 1986 ViÖt Nam b¾t ®Çu tiÕn hµnh c¶i c¸ch kinh tÕ theo h­íng më cöa, thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸- ®a ph­¬ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i: ViÖt Nam lµ b¹n cña tÊt c¶ c¸c n­íc. §©y chÝnh lµ tiÒn ®Ò cho mét n¨m sau ®ã, viÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cïng víi nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ ®¹t ®­îc nhu t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao, gi¶m nhanh møc l¹m ph¸t phi m· cña nh÷ng n¨m tr­íc v.v.. vµ mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Çy tÝnh thuyÕt phôc ®· t¹o m«i tr­êng thuËn lîi dän ®­êng cho viÖc thiÕt lËp quan hÖ hîp t¸c ph¸t triÓn gi÷a ViÖt Nam vµ Céng ®ång tµi trî quèc tÕ. Thªm vµo ®ã, viÖc Hoa Kú kh«ng chèng l¹i Quü TiÒn TÖ Quèc tÕ (IMF) nèi l¹i ch­¬ng tr×nh cho ViÖt Nam vay tiÒn vµ c¸c n­íc b¹n bÌ ®· hç trî ViÖt Nam thu xÕp kho¶n nî qu¸ h¹n víi IMF ®· ph¸t tÝn hiÖu thuËn lîi ®Ó triÖu tËp Héi nghÞ quèc tÕ c¸c nhµ tµi trî dµnh cho ViÖt Nam. Ngµy 9 th¸ng 11 n¨m 1993, Héi nghÞ quèc tÕ c¸c nhµ tµi trî dµnh cho ViÖt Nam ®· khai m¹c t¹i thñ ®« Paris (Ph¸p), ®¸nh dÊu sù héi nhËp cña ViÖt Nam víi Céng ®ång tµi trî quèc tÕ, t¹o ra nh÷ng c¬ héi quan träng ®Ó ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh thµnh c«ng c«ng cuéc ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng cña m×nh. Cã 22 quèc gia vµ 17 tæ chøc quèc tÕ ®· tham gia Héi nghÞ nµy. Héi nghÞ nµy ®· thµnh c«ng, ®iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç ViÖt Nam ®· tranh thñ ®­îc sù ®ång t×nh vµ ñng hé m¹nh mÏ cña céng ®ång quèc tÕ th«ng qua ®èi tho¹i trªn tinh thÇn th¼ng th¾n x©y dùng vÒ con ®­êng ph¸t triÓn cña ViÖt Nam. T¹i Héi nghÞ nµy c¸c nhµ tµi trî ®· cam kÕt tµi trî ODA cho ViÖt Nam trÞ gi¸ 1,86 tû USD. Còng t¹i Héi nghÞ nµy, c¸c nhµ tµi trî ®· ®ång ý thiÕt lËp diÔn ®µn ®èi tho¹i th­êng niªn gi÷a ViÖt Nam vµ Céng ®ång tµi trî quèc tÕ th«ng qua Héi nghÞ nhãm t­ vÊn (CG) do Ng©n hµng ThÕ Giíi (WB) chñ tr× vµ tæ chøc cã sù tham kh¶o ý kiÕn cña ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn Hîp Quèc (UNDP). Cã thÓ nãi, Héi nghÞ th­êng niªn Nhãm t­ vÊn ®· thùc sù trë thµnh mét diÔn ®µn h÷u Ých ®èi víi c¶ hai phÝa. T¹i ®©y, ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî cïng chia sÎ th«ng tin vµ trao ®æi ý kiÕn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nh­: C¸c kÕt qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong n¨m cña ViÖt Nam Nh÷ng biÖn ph¸p t¨ng c­êng vµ ®Èy m¹nh c¶i c¸ch kinh tÕ. HÊp thô viÖn trî vµ c«ng t¸c qu¶n lý nguån lùc nµy. Cam kÕt ODA hµng n¨m cña c¸c nhµ tµi trî dµnh cho ViÖt Nam. Bªn c¹nh CG nh­ c¸c diÔn ®µn th­êng niªn, ChÝnh phñ ViÖt Nam cßn phèi hîp víi WB vµ UNDP vµ mét sè nhµ tµi trî kh¸c tæ chøc c¸c Héi nghÞ ®iÒu phèi viÖn trî theo ngµnh. Trong nh÷ng n¨m qua, c¸c Héi nghÞ §iÒu phèi viÖn trî ngµnh giao th«ng vËn t¶i, n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thuû s¶n, m«i tr­êng, gi¸o dôc ®µo t¹o, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, cung cÊp n­íc sinh ho¹t, y tÕ…®· ®­îc tæ chøc. Nh÷ng héi nghÞ nµy ®· cung cÊp kh¶ n¨ng trao ®æi ý kiÕn s©u réng gi÷a chuyªn gia quèc tÕ vÒ nh÷ng néi dung chuyªn ngµnh gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ Céng ®ång tµi trî quèc tÕ ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng hiÓu biÕt chung vÒ c¸c ­u tiªn trong c¸c lÜnh vùc chuyªn ngµnh còng nh­ kÕ ho¹ch hµnh ®éng ®Ó hç trî sù ph¸t triÓn cña ngµnh. Trong thêi gian qua, viÖc thu hót vµ sö dông vèn ODA phôc vô sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ë ViÖt Nam ®· diÔn ra trong bèi c¶nh trong n­íc vµ quèc tÕ cã nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n. C«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam, b¾t ®Çu tõ n¨m 1986 ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch nhÊt qu¸n ®· mang l¹i nh÷ng thµnh tùu mang tÝnh thuyÕt phôc: chÝnh trÞ æn ®Þnh; kinh tÕ cã t¨ng tr­ëng; ®êi sèng ng­êi d©n ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. C¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc nh­ ChiÕn l­îc ph¸t triÓn 10 n¨m (1991-2000), c¸c ph­¬ng h­íng, môc tiªu ­u tiªn cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991-1995 vµ 1996-2000 ®Òu ®Æt träng t©m vµo con ng­êi, coi con ng­êi võa lµ môc tiªu võa lµ ®éng lùc cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Quan ®iÓm nµy phï hîp víi HiÕn ch­¬ng ODA nãi chung còng nh­ t«n chØ vµ môc ®Ých vÒ hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña c¸c nhµ tµi trî, nªn ®· tranh thñ ®­îc sù ®ång t×nh vµ ñng hé cña céng ®ång tµi trî quèc tÕ. Cho ®Õn nay, nguån vèn ODA ®· trë thµnh mét nguån tµi chÝnh ngoµi n­íc ®ãng vai trß quan träng vµ lµm c¬ së cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam. Do cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ t¹i khu vùc, tõ n¨m 1997, nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) ®· b¾t ®Çu gi¶m sót. Thùc tÕ nµy khiÕn nguån vèn ODA kh¼ng ®Þnh h¬n n÷a tÇm quan träng cña nã trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trong bèi c¶nh t×nh h×nh hiÖn nay, khi nguån ODA khã cã kh¶ n¨ng gia t¨ng khi nhu cÇu ph¸t triÓn ®ßi hái nguån lùc nµy rÊt lín, chÝnh phñ ViÖt Nam cam kÕt hîp t¸c chÆt chÏ víi c¸c nhµ tµi trî nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ODA. Trong 3 n¨m trë l¹i ®©y do khã kh¨n cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu, nguån ODA cña thÕ giíi gi¶m. Mét sè nhµ tµi trî buéc ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¾t gi¶m ODA, trong ®ã, NhËt B¶n, mét trong nh÷ng nhµ tµi trî lín cña ViÖt Nam ®· c¾t gi¶m b×nh qu©n 10%/n¨m. NhiÒu tæ chøc quèc tÕ còng gÆp khã kh¨n vÒ nguån vèn nh­ ng©n s¸ch th­êng xuyªn cña UNICEF n¨m 2002 gi¶m xuèng cßn 40% so víi 48% n¨m 2001. B¶ng 1. Cam kÕt vµ thùc hiÖn ODA t¹i ViÖt Nam thêi kú 1993-2001 N¨m Cam kÕt ODA Thùc hiÖn ODA TrÞ gi¸ (triÖu USD) Tèc ®é t¨ng (%) TrÞ gi¸ (triÖu USD) Tèc ®é t¨ng (%) 1993 1.810 413 1994 1940 107,18 725 175,54 1995 2.260 116,49 737 101,66 1996 2.430 107,52 900 122,12 1997 2.400 98,77 1000 111,11 1998 *2.200 91,67 1.242 124,20 1999 **2.210 95,45 1.350 108,70 2000 2.400 108,59 1.650 122,22 2001 2.400 100,00 1500 90,91 2002 2.500 104.16 1400 93,33 2003 2.830 113,20 1600 114,29 Nguån: Bé kÕ ho¹ch ®Çu t­ Ghi chó: (*) Ch­a kÓ 0,5 tû USD dù tÝnh hç trî c¶i c¸ch kinh tÕ (**)Ch­a kÓ 0,7 tû USD dù tÝnh hç trî c¶i c¸ch kinh tÕ HiÖn nay ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn m¹nh mÏ quan hÖ hîp t¸c ph¸t triÓn víi 25 nhµ tµi trî song ph­¬ng, 16 ®èi t¸c ®a ph­¬ng vµ gÇn 500 tæ chøc phi chÝnh phñ n­íc ngoµi (NGO). Trong vßng 10 n¨m tõ n¨m 1993 ®Õn nay, ViÖt Nam ®· hîp t¸c víi céng ®ång c¸c nhµ tµi trî tæ chøc thµnh c«ng 10 Héi nghÞ Nhãm t­ vÊn c¸c nhµ tµi trî (CG) vµ ®­îc céng ®ång tµi trî cam kÕt hç trî nguån vèn ODA víi gi¸ trÞ lµ 24.38 tû USD. Trong ®ã tæng gi¸ trÞ ODA ®· ký cam kÕt chÝnh thøc tÝnh tõ 1993 ®Õn hÕt quý III n¨m 2003 lµ 21,1 tû USD bao gåm 16,75 tû USD (79,4%) vèn cho vay vµ 4,37 (20,6%) tû USD lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. N¨m 2003 sè vèn ODA cam kÕt ®· lªn ®Õn møc cao nhÊt trong vßng m­êi n¨m trë l¹i ®©y víi trªn 2,8 tû USD. T×nh h×nh thùc hiÖn ODA ®· cã b­íc tiÕn triÓn tèt, n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc vµ thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch gi¶i ng©n hµng n¨m. Tõ n¨m 1993 tíi hÕt n¨m 2003 vèn ODA gi¶i ng©n kho¶ng trªn 12,5 tû USD, t­¬ng ®­¬ng víi kho¶ng 51% tæng nguån vèn ODA ®· cam kÕt. N¨m 2003 møc gi¶i ng©n ®· l¹i t¨ng sau hai n¨m gi¶m liªn tiÕp vµo n¨m 2001 vµ 2002. Nguån vèn ODA ®· ®­îc tËp trung hç trî cho c¸c lÜnh vùc ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi ­u tiªn cña ChÝnh phñ: B¶ng 2. C¬ cÊu ODA t¹i ViÖt Nam ph©n theo lÜnh vùc (1993-2001) Ngµnh Tû lÖ (%) 1. N¨ng l­îng ®iÖn 24 2. Ngµnh giao th«ng 27,5 3. N«ng-L©m-Thñy s¶n, thuû lîi 12,74 4. CÊp tho¸t n­íc 7,8 5. Y tÕ-x· héi- Gi¸o dôc-Khoa häc-M«i tr­êng 11,87 6. C¸c ngµnh kh¸c 16,09 Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ B¶ng 3. C¬ cÊu ph©n bæ ODA t¹i ViÖt Nam trong n¨m 2002 LÜnh vùc Gi¸ trÞ tµi trî (triÖu USD) Tû lÖ (%) Giao th«ng 375 26,79 N¨ng l­îng 150 10,72 Ph¸t triÓn c¸c khu vùc 126 9,00 Ph¸t triÓn x· héi 122 8,71 Qu¶n lý kinh tÕ 117 8,36 Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc 106 7,57 Ph¸t triÓn n«ng th«n 100 7,14 Y tÕ céng ®ång 89 6,36 C«ng nghiÖp 59 4,21 Tµi nguyªn thiªn nhiªn 58 4,14 C¸c lÜnh vùc kh¸c 98 7,00 Nguån: Theo nghiªn cøu ODA t¹i ViÖt Nam cña UNDP N¨ng l­îng ®iÖn: Kho¶ng 24% nguån ODA ®· ký kÕt ®­îc sö dông cho ngµnh ®iÖn, trong ®ã cã 7 nhµ m¸y ®iÖn lín (Phó Mü 1, Phó Mü 2, Hµm ThuËn-§a Mi, S«ng Hinh, §a Nhim, Ph¶ L¹i 2, Trµ Nãc) cã tæng c«ng suÊt l¾p ®Æt chiÕm h¬n 40% tæng c«ng suÊt ®iÖn ViÖt Nam dù kiÕn trong 5 n¨m 1996-2000, tæng c«ng suÊt ph¸t ®iÖn sÏ t¨ng thªm 3403MW, b»ng tæng c«ng suÊt c¶ n­íc cho tíi n¨m 1995. Ph¸t triÓn nguån ®iÖn, hÖ thèng ®­êng d©y t¶i ®iÖn vµ l­íi ®iÖn ph©n phèi, c¸c tr¹m biÕn thÕ còng ®­îc quan t©m. L­íi ®iÖn khu vùc n«ng th«n ®· ®­îc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. - NhiÒu c«ng tr×nh giao th«ng chñ chèt cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®­îc thùc hiÖn b»ng nguån ODA nh­ Quèc lé 1, Quèc lé 5, Quèc lé 18, x©y dùng cÇu Mü ThuËn, c¶i t¹o c¶ng H¶i Phßng, c¶ng Sµi Gßn, nhiÒu cÇu trªn Quèc lé 1A vµ ®­êng s¾t Thèng NhÊt, ph¸t triÓn giao th«ng n«ng th«n…Th«ng qua c¸c dù ¸n trªn, c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n ®­îc kh«i phôc, n©ng cÊp 2.914 Km ®­êng quèc lé, ®¹i tu kho¶ng 6.000 Km c¸c quèc lé kh¸c; C¶i t¹o n©ng cÊp kho¶ng 3.100 Km ®­êng tØnh lé vµ kho¶ng 14.000 Km ®­êng n«ng th«n, lµm míi ®­îc 70 cÇu lín víi tæng chiÒu dµi lµ 15.634 m. - Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ miÒn nói: ODA ®· ®­îc sö dông ®Ó hç trî ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n (giao th«ng n«ng th«n, thuû lîi, tr­êng häc, bÖnh viÖn, ®iÖn sinh ho¹t, cÊp n­íc) thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn cµ phª, chÌ, trång rõng; x©y dùng c¸c c¶ng c¸; ph¸t triÓn ch¨n nu«i. Mét sè hÖ thèng thuû lîi quy m« lín ë miÒn B¾c, miÒn Trung vµ miÒn Nam ®ang ®­îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn. - Nguån vèn ODA ®· hç trî ®¸ng kÓ lÜnh vùc y tÕ, x· héi, gi¸o dôc vµ ®µo t¹ov.v..nhÊt lµ y tÕ n«ng th«n, thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh chèng sèt rÐt, HIV AIDs, b­íu cæ, tiªm chñng më réng. - Hç trî ®¸ng kÓ cho ng©n s¸ch cña ChÝnh phñ ®Ó thùc hiÖn ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ ( c¸c kho¶n tÝn dông ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ , ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ më réng, Quü Miyazawa..) Ngoµi ra, c¸c dù ¸n hç trî kü thuËt ®· tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc c¶i c¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ luËt ph¸p, t¨ng c­êng n¨ng lùc vµ thÓ chÕ cho c¸c c¬ quan cña ChÝnh phñ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ thùc hiÖn c¸c nghiªn cøu c¬ b¶n vµ chuÈn bÞ ®Çu t­. NhiÒu dù ¸n ODA ®· hoµn thµnh trong thêi gian qua, ®ang gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, hç trî c«ng cuéc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nhanh vµ bÒn v÷ng. §ã lµ c¸c dù ¸n nh­ Nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn sö dông khÝ thiªn nhiªn Phó Mü 2-giai ®o¹n 1 (c«ng suÊt 400MW); mét sè c«ng tr×nh giao th«ng ®· ®­îc kh«i phôc, n©ng cÊp nh­ Quèc lé 5, Quèc lé 1A (®o¹n Hµ Néi-Vinh, ®o¹n Thµnh phè HCM-CÇn Th¬, ®o¹n Tp HCM-Nha Trang); c¸c hÖ thèng cung cÊp n­íc sinh ho¹t ë Hµ Néi, Lµo Cai, Hoµ B×nh… NhiÒu bÖnh viÖn ë c¸c thµnh phè vµ thÞ x· nh­ BÖnh viÖn Chî RÉy (Tp HCM), BÖnh viÖn ViÖt §øc (Hµ Néi), BÖnh viÖn B¹ch Mai (Hµ Néi); nhiÒu tr¹m y tÕ x· ®· ®­îc c¶i t¹o hoÆc x©y míi; c¸c hÖ thèng cÊp n­íc sinh ho¹t ë nhiÒu tØnh thµnh phè còng nh­ ë n«ng th«ng, vïng nói. C¸c ch­¬ng tr×nh d©n sè vµ ph¸t triÓn, ch¨m sãc søc khoÎ bµ mÑ trÎ em, tiªm chñng më réng quèc gia, c¸c ch­¬ng tr×nh y tÕ kh¸c (chèng sèt rÐt, b­íu cæ, AIDs-HIV…) ®· ®­îc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶. NhiÒu tr­êng häc, nhÊt lµ c¸c tr­êng tiÓu häc ë c¸c tØnh hay bÞ b·o lôt ë miÒn B¾c vµ miÒn Trung ®· ®­îc x©y dùng vµ ®Æc biÖt ph¸t huy t¸c dông ë miÒn Trung khi khu vùc nµy bÞ b·o lôt vµo n¨m 1999. ViÖc ph©n bæ ODA vÒ ®Þa lý còng ®· dÇn dÇn trë nªn c©n ®èi h¬n do ChÝnh phñ ViÖt Nam tõ gi÷a n¨m 1997 ®· ngµy cµng chó träng h¬n tíi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng th«n vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Trong khi c¸c ®« thÞ lín nh­ Hµ Néi vµ Thµnh phè HCM vÉn nhËn ®­îc sè vèn ODA lín nhÊt tÝnh theo ®Çu ng­êi, th× ®· cã mét sù chuyÓn h­íng nguån ODA vÒ c¸c tØnh vµ khu vùc n«ng th«n n¬i chiÕm tíi 75% d©n sè c¶ n­íc vµ 90% sè hé nghÌo. TÝnh theo ®Çu ng­êi, th× Hµ Néi vÉn lµ thµnh phè nhËn ®­îc nhiÒu ODA nhÊt trong c¶ n­íc. §¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ trªn, lµ do c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu sau ®©y: ChÝnh phñ lu«n coi träng viÖc hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý ®Ó qu¶n lý vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ODA. TiÕp theo NghÞ ®Þnh 20/Cp cña chÝnh phñ ban hµnh n¨m 1993, NghÞ ®Þnh 87/CP ban hµnh n¨m 1997 vÒ qu¶n lý vµ sö dông ODA, ngµy 4 th¸ng 5 n¨m 2001 ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 17/2001/N§-CP (thay thÕ NghÞ ®Þnh 87/CP). Bªn c¹nh ®ã, nhiÒu v¨n b¶n ph¸p quy kh¸c còng ®­îc ban hµnh nh»m qu¶n lý vµ t¹o ®iÒu kiÖn thùc hiÖn nguån vèn ODA nh­ NghÞ ®Þnh sè 90/1998/N§-CP ngµy 7/11/1998 vÒ Quy chÕ vay vµ tr¶ nî n­íc ngoµi; quyÕt ®Þnh 223/1999/Q§-TTg ngµy 7/12/1999 vÒ ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) ®èi víi c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA; QuyÕt ®Þnh 211/1998/Q§-TTg ngµy 31/10/1998 vÒ Quy chÕ chuyªn gia ®èi víi c¸c dù ¸n ODA… ViÖc chØ ®¹o thùc hiÖn ODA cña ChÝnh phñ kÞp thêi vµ cô thÓ nh­ ®¶m b¶o vèn ®èi øng, vÊn ®Ò thuÕ VAT ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA, nhê vËy nhiÒu v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®· ®­îc th¸o gì. C«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n ODA ®· ®¹t ®­îc tiÕn bé. NghÞ ®Þnh 17/2001/N§-CP ®· t¹o khu«n khæ ph¸p lý tæ chøc hÖ thèng theo dâi vµ ®¸nh gi¸ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA tõ c¸c Bé, ngµnh trung ­¬ng tíi ®Þa ph­¬ng vµ c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n. Trong n¨m 2000 vµ ®Çu n¨m 2001, ChÝnh phñ ®· giao liªn bé Bé Tµi ChÝnh, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ c¸c c¬ quan liªn quan tiÕn hµnh kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh sö dông vèn vay ®èi víi mét sè ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. KÕt qu¶ kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ cho thÊy vÒ c¬ b¶n c¸c dù ¸n ODA vèn vay cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn còng ph¸t hiÖn mét sè mÆt cßn yÕu kÐm, nhÊt lµ c«ng t¸c tæ chøc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA. ChÝnh phñ hoan nghªnh vµ s½n sµng hîp t¸c víi nhµ tµi trî ®Ó cïng ®¸nh gi¸ c¸c ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n ODA. ChÝnh phñ ®· phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c nhµ tµi trî nh»m t¨ng c­êng qu¶n lý ODA, lµm hµi hoµ thñ tôc gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî ®Ó thóc ®Èy tiÕn tr×nh thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA; Ngµy 12-13 th¸ng 4 n¨m 2000, t¹i §å S¬n, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ ®· phèi hîp víi 3 nhµ tµi trî (ADB, NhËt B¶n, WB) tæ chøc Héi nghÞ lÇn thø nhÊt vÒ qu¶n lý c¸c dù ¸n ®Çu t­ sö dông vèn ODA nh»m x¸c ®Þnh vµ th¸o gì nh÷ng vÊn ®Ò v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA; tiÕp ®ã ngµy 31 th¸ng 8 n¨m 2001, Héi nghÞ lÇn thø 2 víi néi dung trªn ®· ®­îc tæ chøc t¹i Hµ Néi nh»m cËp nhËt vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®· ®Ò ra ®Ó c¶i thiÖn qu¸ tr×nh thùc hiÖn vèn ODA. Mét nhãm c¸c nhµ tµi trî kh¸c, gåm Anh, Na Uy, PhÇn Lan, Thuþ §iÓn, §an M¹ch, Thuþ Sü ®· phèi hîp víi c¸c c¬ quan cña chÝnh phñ hoµn tÊt mét sè nghiªn cøu vÒ hµi hoµ thñ tôc ODA. Thùc tiÔn ®· cho thÊy hµi hoµ thñ tôc gi÷a ChÝnh phñ vµ nhµ tµi trî lµ mét trong nh÷ng c¸ch tiÕp cËn ®óng ®¾n ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ tiÕn ®é thùc hiÖn ODA. N¨ng lùc thùc hiÖn vµ qu¶n lý c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®· cã b­íc tiÕn bé. B»ng nhiÒu h×nh thøc ®µo t¹o kh¸c nhau vµ qua thùc tÕ thùc hiÖn dù ¸n, nhiÒu c¸n bé cña ViÖt Nam tõ cÊp c¬ quan qu¶n lý vÜ m« tíi c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n ®· lµm quen vµ tÝch luü ®­îc kinh nghiÖm thùc hiÖn qu¶n lý nguån vèn ODA. Tuy vËy c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông ODA ë ViÖt Nam còng cßn cã nh÷ng mÆt yÕu kÐm vµ ®øng tr­íc nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thøc, nhÊt lµ ë c¸c kh©u chuÈn bÞ, tæ chøc thùc hiÖn vµ theo dâi ®¸nh gi¸ dù ¸n. §Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh ë c¸c kh©u yÕu nãi trªn, ChÝnh phñ ®· triÓn khai c¸c c«ng t¸c sau: - Ban hµnh th«ng t­ liªn tÞch Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ –Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 17/2001/N§-CP ngµy 4 th¸ng 5 n¨m 2001 vÒ nh÷ng néi dung liªn quan tíi tµi chÝnh cña c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA. - Sím xóc tiÕn x©y dùng ®Ó tr×nh ban hµnh NghÞ ®inh míi vÒ T¸i ®Þnh c­ vµ gi¶i phãng mÆt b»ng nh»m gi¶i quyÕt c¬ b¶n nh÷ng v­íng m¾c vÒ vÊn ®Ò nµy ®èi víi c¸c dù ¸n ODA cã x©y dùng c¬ b¶n. - TiÕp tôc tiÕn tr×nh lµm hµi hoµ thñ tôc tiÕp nhËn vµ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî. - Th«ng qua nhiÒu ph­¬ng thøc vµ quy m« ®µo t¹o vµ c¸c h×nh thøc hç trî kh¸c nhau nh»m t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý vµ thùc hiÖn ODA ë c¸c cÊp. - KiÖn toµn hÖ thèng theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n tõ c¸c Bé, ngµnh trung ­¬ng tíi ®Þa ph­¬ng nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ODA; ®­a c«ng nghÖ th«ng tin vµo phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý vµ theo dâi dù ¸n. Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, chóng ta còng ph¶i thõa nhËn mét thùc tÕ lµ møc gi¶i ng©n ODA thêi gian qua vÉn cßn thÊp, vµ thùc tr¹ng nµy xuÊt ph¸t tõ c¶ nguyªn nh©n chñ quan vµ kh¸ch quan. VÒ kh¸ch quan, nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ quy m« lín ®ang thùc hiÖn ë giai ®o¹n cuèi nªn l­îng vèn gi¶i ng©n kh«ng lín. Bªn c¹nh ®ã, kh¸ nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ quy m« lín hiÖn ®ang ë giai ®o¹n ®Çu víi c¸c c«ng viÖc chuÈn bÞ lµ chñ yÕu. Tuy nhiªn, ph¶i nhËn xÐt r»ng c¸c nguyªn nh©n chñ quan vÉn lµ chÝnh, trong ®ã næi bËt lµ: ChËm gi¶i phãng mÆt b»ng ®èi víi c¸c dù ¸n ®Çu t­. Vèn ®èi øng cã n¬i, cã lóc thiÕu hoÆc bè trÝ kh«ng kÞp thêi, ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é dù ¸n. ChËm trÔ trong c«ng t¸c ®Êu thÇu. Thñ tôc tµi chÝnh ®èi víi c¸c dù ¸n ODA cßn nhiÒu bÊt cËp, næi bËt ë hai ®iÓm sau: C¬ chÕ tµi chÝnh trong n­íc ®èi víi c¸c dù ¸n ODA trong cïng mét lÜnh vùc cã sù kh¸c nhau. C¬ chÕ thuÕ ®èi víi c¸c dù ¸n ODA kh«ng gièng nhau gi÷a c¸c nhµ tµi trî. - N¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý dù ¸n nh×n chung ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu do thiÕu vÒ sè l­îng, yÕu vÒ n¨ng lùc, thiÕu tÝnh chuyªn nghiÖp vµ chñ yÕu lµ lµm kiªm nhiÖm. Ch­¬ng II. Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông vèn ODA T¹i thµnh phè hµ néi trong thêi gian qua (1993-2002) Giíi thiÖu s¬ l­îc vÒ hµ néi 1. Tæng quan vÒ Hµ Néi Hµ Néi- Thñ ®« n­íc Céng hßa X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam, lµ “Trung t©m ®Çu n·o chÝnh trÞ, hµnh chÝnh quèc gia, trung t©m vÒ v¨n ho¸, khoa häc, gi¸o dôc, kinh tÕ vµ giao dÞch quèc tÕ cña c¶ n­íc”. Hµ Néi n»m ë trung t©m §ång b»ng B¾c Bé víi d©n sè kho¶ng 2,9 triÖu ng­êi, diÖn tÝch 920,97 km2, Hµ néi lµ mét thµnh phè cæ ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn gÇn 1000 n¨m (tõ n¨m 1010). Hµ néi quy tô nhiÒu di tÝch, danh lam, th¾ng c¶nh næi tiÕng nh­ V¨n MiÕu- Quèc Tö Gi¸m, Chïa Mét Cét, Hå Hoµn KiÕm, Hå T©y, B¶o tµng LÞch sö, Cét Cê, QuÇn thÓ Thµnh cæ…Hµ Néi gåm 9 quËn néi thµnh vµ 5 huyÖn ngo¹i thµnh víi quËn Ba §×nh lµ Trung t©m hµnh chÝnh- chÝnh trÞ quèc gia, QuËn §èng §a, huyÖn Gia L©m vµ §«ng Anh lµ c¸c trung t©m c«ng nghiÖp, quËn Hoµn KiÕm, Hai Bµ Tr­ng lµ c¸c khu trung t©m th­¬ng m¹i…Lµ ®Çu mèi giao th«ng ®­êng bé, ®­êng thuû, ®­êng s¾t vµ ®­êng hµng kh«ng nèi tõ Hµ Néi ®Õn c¸c tØnh, ®Þa ph­¬ng cña ViÖt Nam vµ tíi c¸c n­íc trong khu vùc còng nh­ c¸c n­íc trªn toµn cÇu, Hµ Néi cã vÞ trÝ ®Þa lý rÊt thuËn lîi. Hµ Néi ®· vµ ®ang thùc sù trë thµnh Trung t©m giao dÞch Kinh tÕ vµ Trung t©m giao l­u quèc tÕ quan träng cña c¶ n­íc. Thµnh phè Hµ Néi lu«n ®¹t møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao, t×nh h×nh chÝnh trÞ x· héi æn ®Þnh, an toµn. Tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) giai ®o¹n 1991-2000 t¨ng 11,6%/n¨m, hai n¨m 2001-2002 t¨ng 10,2%/n¨m. Møc sèng cña ng­êi d©n n¨m 2003 t¨ng 3,5 lÇn so víi n¨m 1990. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n hiÖn cã 18.000 doanh nghiÖp. Sau khi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ë ViÖt Nam ®­îc ban hµnh vµo th¸ng 12 n¨m 1987 cïng víi viÖc ¸p dông hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch cña mét nÒn kinh tÕ më, 42 quèc gia l·nh thæ vµ hµng tr¨m tËp ®oµn, c«ng ty n­íc ngoµi ®· vµo Hµ Néi ®Ó t×m kiÕm c¬ héi ®Çu t­ vµ kinh doanh t¹i thÞ tr­êng nµy, mét thÞ tr­êng mµ c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi ®¸nh gi¸ cßn nhiÒu tiÒm n¨ng cã thÓ khai th¸c. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, trªn ®Þa bµn Hµ Néi ®· cã 601 dù ¸n ®· ®­îc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ®¨ng ký lµ 9,1 tû USD, trong ®ã gåm 345 dù ¸n liªn doanh, ®· h×nh thµnh ®­îc 5 khu c«ng nghiÖp (KCN) tËp trung ( lµ KCN Néi Bµi- Sãc S¬n, KCN Sµi §ång A, KCN Sµi §ång B, KCN Th¨ng Long, KCN §µi T­) víi diÖn tÝch 784 ha vµ sè vèn ®Çu t­ cho h¹ tÇng c¬ së kho¶ng trªn 250 triÖu USD. Nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi (FDI) ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña Hµ Néi, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, nhanh chãng h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ: C«ng nghiÖp – DÞch vô – N«ng nghiÖp. Hµ Néi ®· thu hót nguån ODA ®­îc kho¶ng 712 triÖu USD trong 10 n¨m qua cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kü thuËt, m«i tr­êng, phóc lîi x· héi. Tæng vèn ®Çu t­ x· héi hµng n¨m cña Hµ Néi t¨ng b×nh qu©n 15-17%. Nh÷ng thuËn lîi cña Hµ Néi trong thu hót vµ sö dông vèn ODA §Ó tiÕp nhËn vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn FDI vµ ODA cña n­íc ngoµi, Hµ Néi ®· t¹o ra mét m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn cã ®Çy ®ñ tiÒm n¨ng vµ c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi nh­: - Hµ Néi lµ Thñ ®« cña n­íc CHXHCN ViÖt Nam, lµ trung t©m chÝnh trÞ, n¬i lµm viÖc cña c¸c c¬ quan ®Çu n·o cña ViÖt Nam nh­: Trung ­¬ng §¶ng ChÝnh phñ, c¸c Bé chuyªn ngµnh… Hµ Néi cã nÒn t¶ng chÝnh trÞ æn ®Þnh, chÝnh - S¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i më cöa linh ho¹t, an ninh chÝnh trÞ vµ trËt tù x· héi b¶o ®¶m. Hµ Néi cßn lµ n¬i cã vÞ thÕ thuËn lîi, lµ trung t©m giao dÞch kinh tÕ vµ trung t©m giao l­u quèc tÕ quan träng cña c¶ n­íc. - Hµ Néi lµ mét thµnh phè tËp trung nguån nh©n lùc, trÝ tuÖ dåi dµo trªn 62% sè c¸n bé khoa häc vµ qu¶n lý cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc, gi¸o s­, tiÕn sÜ, th¹c sÜ cña c¶ n­íc hiÖn ®ang sèng vµ lµm viÖc t¹i Hµ Néi. - Ng­êi d©n Hµ Néi cã tr×nh ®é d©n trÝ vµ tay nghÒ kh¸ cao, cã kh¶ n¨ng tiÕp nhËn nhanh chãng c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn. Gi¸ nh©n c«ng lao ®éng ë Hµ Néi hîp lý. - TiÒm n¨ng thÞ tr­êng Hµ Néi lín, vïng ¶nh h­ëng thÞ tr­ëng Hµ Néi ®Õn c¸c tØnh, thµnh phè phÝa B¾c, c¶ n­íc còng nh­ thÞ tr­êng Nam Trung Quèc, Lµo cã nhiÒu triÓn väng. - Nguån cung cÊp ®iÖn n¨ng, cung cÊp n­íc s¹ch cho c¸c doanh nghiÖp thuËn lîi, æn ®Þnh. - Thñ tôc hµnh chÝnh vÒ xem xÐt, duyÖt cÊp GiÊy phÐp ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n (nhÊt lµ c¸c dù ¸n c«ng nghiÖp) ®­îc tiÕn hµnh nhanh dÔ dµng, thuËn lîi, nhanh chãng. - C¸c chi phÝ kh¸c nh­: dÞch vô x· héi, thuª bÊt ®éng s¶n, nhµ ®Êt, ®iÖn, n­íc thÊp h¬n so víi mét sè ®« thÞ th­¬ng m¹i kh¸c ë ViÖt Nam (®Æc biÖt gi¸ thuª ®Êt gi¶m kho¶ng 25% so víi tr­íc ®©y). - C¸c chÝnh s¸ch thuÕ ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i, ®Æc biÖt c¸c dù ¸n c«ng nghiÖp vµ c¸c dù ¸n khuyÕn khÝch vµ ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­. §Ó trë thµnh mét thñ ®« v¨n minh hiÖn ®¹i cã thÓ s¸nh vai víi c¸c thñ ®« vµ c¸c thµnh phè lín kh¸c trong khu vùc vµo n¨m 2010, ChÝnh quyÒn Hµ Néi ®· cã ®Þnh h­íng tæng quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña thñ ®« ®Õn n¨m 2010, ph¸t huy tèi ®a c¸c tiÒm n¨ng néi lùc vµ khai th¸c triÖt ®Ó c¸c nguån vèn bªn ngoµi nh­ FDI, ODA nh»m thùc hiÖn viÖc t¨ng tr­ëng c¸c chØ tiªu kinh tÕ c¬ b¶n cña thµnh phè tõ 2 ®Õn 2,5 lÇn vµo n¨m 2010. 1.2.Nh÷ng khã kh¨n cña Hµ Néi trong thu hót vµ sö dông vèn ODA Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi, Hµ Néi hiÖn gÆp kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c trong viÖc thu h._.hÝa c¸c nhµ thÇu. C¸c Bé ngµnh, c¬ quan gi¸m s¸t c¸c MPU nªn ®ãng vai trß lµ c¬ quan ra quyÕt ®Þnh ë tõng giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n nh­ xÐt thÇu vµ c¸c hîp ®ång. C¸c nhµ tµi trî còng nªn xem xÐt viÖc hç trî ChÝnh phñ trong viÖc kiÕn t¹o ra mét hÖ thèng phª duyÖt ph©n cÊp cã hiÖu qu¶ song song víi viÖc t¨ng c­êng n¨ng lùc cña c¸c Bé ngµnh vµ c¸c Ban QLDA. 5. T¨ng c­êng ®éi ngò c¸n bé kÕ ho¹ch cña ChÝnh phñ Thµnh lËp Ban QLDA trong giai ®o¹n chuÈn bÞ dù ¸n Nh­ ®· nªu ë trªn, sù chËm trÔ trong qu¸ tr×nh phª duyÖt nghiªn cøu kh¶ thi cña dù ¸n trªn ®· ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thµnh lËp chÝnh thøc Ban QLDA vµ do ®ã, ®· lµm cho dù ¸n chËm khëi ®éng ngay tõ giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn. C¸c Ban QLDA cÇn ph¶i ®­îc thµnh lËp ngay tõ giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh chuÈn bÞ dù ¸n. VÝ dô ngay sau khi cã cam kÕt tµi chÝnh cña nhµ tµi trî vµ tr­íc khi ®µm ph¸n kho¶n vay ®Ó Ban QLDA cã thÓ b¾t tay vµo c«ng t¸c chuÈn bÞ dù ¸n. §ång thêi c¸c c¸n bé cña chÝnh phñ ®· tham gia vµo giai ®o¹n chuÈn bÞ cÇn ®­îc tiÕp tôc tiÕn cö vµo vÞ trÝ c¸n bé ban QLDA vµ tiÕp tôc lµm viÖc cho dù ¸n víi t­ c¸ch lµ c¸n bé cña Ban QLDA ®ã, hä cã thÓ ®ãng gãp hiÖu qu¶ h¬n vµo c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n víi kiÕn thøc vµ chuyªn m«n tæng hîp cña m×nh. Sö dông chuyªn m«n trong n­íc. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ kÕ ho¹ch dù ¸n, ChÝnh phñ còng nh­ nhµ tµi trî nªn t¹o ®iÒu kiÖn sö dông chuyªn m«n trong n­íc cµng nhiÒu cµng tèt, bao gåm c¸c c¸n bé cña c¬ quan chñ qu¶n vµ c¸c Ban QLDA nÕu thÊy phï hîp. Mét khi c¸c t­ vÊn vµ chuyªn gia n­íc ngoµi ®­îc khuyÕn khÝch lµm nh­ vËy sÏ lµ cã c¬ héi rÊt tèt ®Ó chuyÓn giao kü thuËt còng nh­ cã nh÷ng thu xÕp cÇn thiÕt ®Ó cã ®­îc c¸c c¸n bé ®èi t¸c tham gia s©u vµo qu¸ tr×nh so¹n th¶o dù ¸n. Th«ng qua qu¸ tr×nh nµy, viÖc t¨ng c­êng n¨ng lùc thÓ chÕ cã thÓ sÏ hiÖu qu¶ h¬n, kh«ng chØ dùa trªn c¸c kho¸ ®µo t¹o hay héi th¶o. ViÖc thÓ chÕ ho¸ ho¹t ®éng nµy ph¶i ®­îc lång ghÐp vµo qu¸ tr×nh so¹n th¶o dù ¸n. §µo t¹o vµ gi¸o dôc TÇm quan träng cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o c¸n bé lµm c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý dù ¸n ODA cã y nghÜa vÒ dµi h¹n. - N©ng cao n¨ng lùc vµ hoµn thiÖn thÓ chÕ cña c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn dù ¸n CÇn em xÐt c¸c nh©n tè thÓ chÕ cña Ban QLDA trong viÖc ph©n tÝch n¨ng lùc tæ chøc cña Ban QLDA. Trong ®ã cÇn chó ý tíi 5 nh©n tè sau: C¬ cÊu tæ chøc, C¸n bé Chuyªn m«n/ Kü thuËt vµ §µo t¹o ng©n s¸ch hÖ thèng th«ng tin. 6. Lµm tèt c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng vµ T¸i ®Þnh c­ C«ng t¸c ®Òn bï vµ gi¶i phãng mÆt b»ng cÇn ph¶i ®­îc c¶i thiÖn vµ lµm tèt h¬n n÷a. C¸c v¨n b¶n h­íng dÉn ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng cÇn ph¶i ®­îc c¸c c¬ quan chÝnh phñ xem xÐt l¹i vµ hoµn thiÖn trªn c¬ së ®¸p øng nh÷ng nguyÖn väng chÝnh ®¸ng cña nh÷ng ng­êi bÞ ¶nh h­ëng còng nh­ nh÷ng yªu cÇu cña c«ng t¸c qu¶n lý sö dông ®Êt cña chÝnh phñ. C¸c ®Þa ph­¬ng cÇn ph¶i lµm tèt h¬n c«ng t¸c triÓn khai thu håi ®Êt, gi¶i phãng mÆt b»ng, ®Òn bï, t¸i ®Þnh c­. §Ó v­ît qua ®­îc nh÷ng th¸ch thøc nµy c¸c c¬ quan ®oµn thÓ ®Þa ph­¬ng ph¶i lµm tèt h¬n c«ng t¸c vËn ®éng, tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é cña nhµ n­íc cho céng ®ång d©n c­ bÞ ¶nh h­ëng, vËn ®éng sù tham gia ñng hé cña céng ®ång, chuÈn bÞ tèt nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt cho c«ng t¸c di dêi vµ t¸i ®Þnh c­, ®¶m b¶o gi¶m thiÓu nh÷ng ¶nh h­ëng kh«ng tèt vÒ ®êi sèng kinh tÕ vµ c¸c lîi Ých x· héi kh¸c cña ng­êi ph¶i di dêi. 7. Gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c, bÊt cËp trong c«ng t¸c ®Êu thÇu C¸c vÊn ®Ò trong ®Êu thÇu cã mèi quan hÖ t­¬ng t¸c chÆt chÏ víi c¸c vÊn ®Ò thùc hiÖn kh¸c, nh­ thiÕu n¨ng lùc thùc hiÖn cña c¸c Ban QLDA, sù cÇn thiÕt cña viÖc tinh gi¶n qu¸ tr×nh xÐt duyÖt, tÝnh minh b¹ch. VÊn ®Ò gi¸m s¸t chÊt l­îng nhµ thÇu lµ mét yÕu tè kh«ng kÐm phÇn quan träng. Ph¶i lo¹i trõ t×nh tr¹ng bá thÇu thÊp dÉn ®Õn chÊt l­îng kÐm cña c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng. CÇn ng¨n chÆn t×nh tr¹ng l¬i láng tiªu chuÈn trong viÖc s¬ tuyÓn hay thiÕu chÆt chÏ trong xÐt thÇu. CÇn h¹n chÕ viÖc chia nhá gãi thÇu, thiÕu sù phèi hîp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ g©y chËm trÔ cho dù ¸n. N©ng cao tÝnh minh b¹ch lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng ®Ó tiÕp tôc duy tr× sù hç trî gióp ®ì cho ViÖt Nam. Mét gi¶i ph¸p ®­îc kiÕn nghÞ lµ nªn ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc xÐt duyÖt cña ChÝnh phñ ®Ó gi¶m bít rñi ro do cã sù can thiÖp ë nhiÒu cÊp kh¸c nhau g©y ra. Tuy nhiªn, quy tr×nh ®Êu thÇu ®«i khi cßn thiÕu tÝnh kh¸ch quan mét khi hÇu hÕt c¸c nhµ thÇu vµ c¸c t­ vÊn trong n­íc lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c chñ dù ¸n. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy c¸c t­ vÊn n­íc ngoµi cÇn ph¶i ®­îc ®éc lËp ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c th«ng tin nhµ thÇu. 8. N©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý tµi chÝnh cña dù ¸n. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng c¶i c¸ch quan träng ®èi víi thñ tôc chuÈn bÞ ng©n s¸ch vµ gi¶i ng©n. Tuy nhiªn c¸c nhµ tµi trî còng cÇn tÝch cùc h¬n trong viÖc t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n lý tµi chÝnh vµ thùc hiÖn dù ¸n, ®Æc biÖt hÖ thèng qu¶n lý tµi chÝnh ë cÊp tØnh. §©y còng lµ mét gi¶i ph¸p nh»m rót ng¾n nh÷ng kho¶ng c¸ch kh¸c biÖt vÒ chu tr×nh qu¶n lý tµi chÝnh cña ViÖt Nam vµ phÝa c¸c nhµ tµi trî. III. C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót vµ sö dông c¸c nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc quèc tÕ ë thµnh phè Hµ Néi Nguån vèn ODA ®­îc x¸c ®Þnh lµ mét nguån thu quan träng cña Ng©n s¸ch Nhµ n­íc. ViÖc sö dông nguån vèn nµy trong ®Çu t­ ph¸t triÓn cã vai trß quan träng trong viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu ph¸t triÓn cña c¶ n­íc nãi chung còng nh­ cña thµnh phè Hµ Néi nãi riªng. Trong thêi gian võa qua, nhËn râ tÇm quan träng cña nguån vèn nµy ®èi víi sù nghiÖp ph¸t triÓn, ®­îc sù quan t©m gióp ®ì cña ChÝnh phñ, c¸c Bé ngµnh, UBND tp Hµ Néi ®· tÝch cùc ®Èy m¹n c«ng t¸c thu hót, vËn ®éng vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý sö dông c¸c dù ¸n ODA. 1. X©y dùng chiÕn l­îc thu hót vµ sö dông c¸c nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ mét c¸ch toµn diÖn. Trªn c¬ së c¨n cø vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph­¬ng vµ cña quèc gia, thµnh phè Hµ Néi cÇn sím thiÕt lËp chiÕn l­îc thu hót vµ sö dông c¸c nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ. ChiÕn l­îc nµy cÇn tËp trung vµo viÖc sö dông ODA víi nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn râ rµng, x¸c ®Þnh c¸c ­u tiªn, chiÕn l­îc cho tõng lÜnh vùc,... Trong chiÕn l­îc còng cÇn h×nh thµnh mét danh môc c¸c dù ¸n ph¸t triÓn, c¸c dù ¸n khÈn cÊp cho tõng lÜnh vùc cô thÓ cña thµnh phè nh»m giíi thiÖu cho c¸c nhµ tµi trî ®Ó hä cã thÓ tin t­ëng r»ng nh÷ng dù ¸n, ch­¬ng tr×nh nµy ®· chÝnh thøc ®­îc coi lµ ­u tiªn vµ n»m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn chung cña thµnh phè. ChiÕn l­îc nµy còng cÇn ®Ò ra nh÷ng ®Þnh h­íng vËn ®éng vµ nh÷ng hµnh ®éng cô thÓ ®Ó thu hót c¸c nhµ tµi trî quan t©m, ®ång thêi còng cÇn s¾p xÕp nh÷ng lÜnh vùc cã nh÷ng ®Æc ®iÓm mµ nhµ tµi trî cã thÓ ph¸t huy ®­îc nh÷ng thÕ m¹nh vèn cã cña m×nh. Ngoµi ra, viÖc h×nh thµnh chiÕn l­îc còng nh»m tr¸nh t×nh tr¹ng mét sè ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®­îc lËp mét c¸ch tù ph¸t, kh«ng cã sù ®iÒu phèi do c¬ quan chuyªn ngµnh vµ phÝa nhµ tµi trî tho¶ thuËn tr­íc, còng nh­ ®Ó tr¸nh viÖc lËp l¹i dù ¸n vµ l·ng phÝ nguån lùc. 2. TËp trung qu¶n lý c¸c dù ¸n sö dông nguån ODA vµo mét ®Çu mèi. YÕu tè quyÕt ®Þnh nhÊt ®Õn hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông nguån vèn ODA lµ c¬ quan tiÕp nhËn cã n¨ng lùc qu¶n lý ODA vµ hîp nhÊt nguån vèn nµy vµo quy tr×nh thèng nhÊt ®Ó qu¶n lý. Sù tËp trung qu¶n lý c¸c dù ¸n, ch­¬ng tr×nh sö dông nguån vèn ODA hiÖn nay cÇn ®­îc t¨ng c­êng vµ ph©n ®Þnh râ rµng ®Ó ®¶m b¶o cho c«ng t¸c qu¶n lý vµ ®iÒu phèi cã hiÖu qu¶ h¬n. TËp trung qu¶n lý nh»m phôc vô ba môc ®Ých sau: Thø nhÊt, viÖc tËp trung qu¶n lý sÏ t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho c«ng t¸c ®iÒu phèi vµ qu¶n lý, vµ ®¶m b¶o cho c¸c nhµ tµi trî ®­îc khuyÕn khÝch tµi trî vµo c¸c dù ¸n n»m trong chiÕn l­îc chung cña quèc gia vµ cña thµnh phè. Thø hai, c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung ®¶m b¶o kiÓm so¸t kh«ng chØ vÒ chÝnh s¸ch mµ cßn vÒ lÜnh vùc tµi chÝnh, ®iÒu nµy thóc ®Èy tÝnh tr¸ch nhiÖm vµ kh¶ n¨ng s½n sµng. Do c«ng t¸c qu¶n lý ODA ®­îc tËp trung, nh­ vËy sÏ cã cÇn cã mét c¬ quan ®Ó theo dâi nh÷ng cam kÕt tµi chÝnh vµ ®¶m b¶o cho c¸c kho¶n thanh to¸n nî ®­îc thùc hiÖn. Thø ba, c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung lµ sù cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c nguån nh©n lùc cïng víi nh÷ng chi phÝ ph¸t sinh cã liªn quan ®Õn nh÷ng dù ¸n ODA sÏ ®­îc bè trÝ ®Çy ®ñ. C«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc vÒ c¸c ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n sö dông ODA cÇn ®­îc c¶i tiÕn theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc qu¶n lý, c¸c quy ®Þnh hµnh chÝnh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn thuËn lîi c¸c dù ¸n vµ tr¸nh nh÷ng vÊn ®Ò g©y trë ng¹i ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. ViÖc cÇn thiÕt lµ ph¶i ®¶m b¶o sù ®iÒu phèi thèng nhÊt vµ chÆt chÏ gi÷a c¸c bé liªn quan nh­ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Tµi chÝnh, Ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt Nam, còng nh­ ®¶m b¶o sù phèi hîp gi÷a c¸c bé chuyªn ngµnh, gi÷a c¸c c¬ quan ë ®Þa ph­¬ng vµ c¸c ban qu¶n lý dù ¸n. Thµnh phè Hµ Néi cÇn xem xÐt vµ hÖ thèng ho¸ l¹i viÖc ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm gi÷a c¸c së ban, ngµnh nh»m ®¶m b¶o cho tr¸ch nhiÖm ®iÒu phèi, qu¶n lý ODA vµo Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ còng cÇn cã mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi c¸c së chuyªn ngµnh kh¸c, c¸c ban qu¶n lý dù ¸n vµ ®ãng vai trß cÇu nèi gi÷a Uû ban nh©n d©n thµnh phè vµ víi c¸c Bé trung ­¬ng còng nh­ lµ víi c¸c nhµ tµi trî. 3. T¨ng c­êng c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nguån vèn ODA. XuÊt ph¸t tõ lý do ODA lµ mét nguån vèn ®Çu t­ cã môc tiªu ®­îc x¸c ®Þnh trong c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n cô thÓ ®­îc ký kÕt gi÷a ChÝnh phñ ViÖt Nam víi bªn tµi trî n­íc ngoµi. Do ®ã v¨n kiÖn ODA mang tÝnh ph¸p lý quèc tÕ. MÆt kh¸c, ODA lµ nguån lùc tõ bªn ngoµi hç trî cho ph¸t triÓn, chø kh«ng thay thÕ cho nguån lùc trong n­íc. Do vËy, thµnh qu¶ cña ODA lµ sù ®ãng gãp tõ c¶ hai phÝa, phÝa ®­îc tµi trî vµ phÝa tµi trî. C¸c dù ¸n ODA ®­îc ký kÕt cÇn ph¶i ®­îc thÓ hiÖn trong kÕ ho¹ch n¨m cña thµnh phè vµ cña c¸c c¬ quan thùc hiÖn dù ¸n. PhÇn kÕ ho¹ch nµy ®­îc x©y dùng cã chÊt l­îng sÏ b¶o ®¶m thùc hiÖn c¸c cam kÕt quèc tÕ; thùc hiÖn tiÕn ®é huy ®éng c«ng tr×nh; n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ vµ quan träng h¬n lµ duy tr× ®­îc uy tÝn ®èi víi céng ®ång quèc tÕ. §Ó n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c kÕ ho¹ch ho¸ nguån vèn ODA cÇn chó träng ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò sau: Khi x©y dùng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA cÇn x¸c ®Þnh ®­îc ®Çy ®ñ c¨n cø vµ tÝnh chÊt ­u tiªn cña nhu cÇu. Khi chuÈn bÞ ký kÕt c¸c ®iÒu ­íc vÒ ODA, cÇn x¸c ®Þnh râ møc ®ãng gãp trong n­íc (vèn ®èi øng), h×nh thøc ®ãng gãp vµ nguån ®ãng gãp (ng©n s¸ch trung ­¬ng, ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng, ng©n s¸ch c¬ quan thùc hiÖn dù ¸n ...). Khi dù ¸n ®­îc ký kÕt, ph¶i ®­a vµo kÕ ho¹ch vµ bè trÝ ®Çy ®ñ vµ ®óng tiÕn ®é phÇn ®ãng gãp trong n­íc ®Ó thùc thi dù ¸n. ViÖc lËp kÕ ho¹ch nguån vèn ODA vµ vèn ®èi øng ph¶i v÷ng ch¾c. Bè trÝ kÕ ho¹ch vèn ODA thiÕu c¨n cø sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “giam vèn” ®èi øng. Do ®iÒu kiÖn vèn trong n­íc cßn h¹n hÑp sÏ ¶nh h­ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kh¸c cña kÕ ho¹ch. X©y dùng kÕ ho¹ch thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA lµ c©n ®èi c¸c nguån lùc, nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c cam kÕt víi bªn tµi trî vµ sö dông hiÖn qu¶ nguån vèn vµ c©n ®èi tæng nguån ODA vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ c¸c chØ tiªu cña nÒn kinh tÕ. X©y dùng kÕ ho¹ch n¨m thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®­îc thÓ hiÖn trong kÕ ho¹ch lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ rót vèn trong n¨m kÕ ho¹ch (bao gåm c¶ vèn ngoµi n­íc vµ trong n­íc) nh»m thùc hiÖn néi dung, tiÕn ®é ch­¬ng tr×nh, dù ¸n cam kÕt víi bªn tµi trî. X©y dùng kÕ ho¹ch rót vèn hµng n¨m ®èi víi ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ph¶i ®­îc c¨n cø vµo nh÷ng néi dung sau: C¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA ®èi víi ch­¬ng tr×nh, dù ¸n: Néi dung bao gåm tr¸ch nhiÖm c¸c bªn vÒ c¸c ho¹t ®éng trong khu«n khæ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®èi víi kho¶n tiÒn n­íc ngoµi; c¸c kho¶n ®ãng gãp cña bªn ViÖt Nam; néi dung c¸c ho¹t ®éng vµ tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n. ChÊp hµnh sù h­íng dÉn chØ ®¹o cña c¬ quan cã thÈm quyÒn vÒ x©y dùng kÕ ho¹ch n¨m: bao gåm chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch míi ban hµnh liªn quan ®Õn viÖc lËp kÕ ho¹ch ®èi víi ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA, nh÷ng biÖn ph¸p lín chØ ®¹o thóc ®Èy thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA nh»m ®¶m b¶o c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA. Kh¶ n¨ng thùc thi cña dù ¸n vµ dù b¸o c¸c t¸c ®éng kh¸ch quan ¶nh h­ëng tiÕn ®é: ViÖc x©y dùng kÕ ho¹ch rót vèn ph¶i ®­îc tÝnh to¸n kü vÒ kh¶ n¨ng thùc thi cña dù ¸n nh­ ®iÒu kiÖn nh©n lùc; tiÒn vèn ®¶m b¶o trong n­íc; thêi gian vËt chÊt tèi thiÓu cho c¸c ho¹t ®éng nh­ thñ tôc xÐt thÇu, tr×nh duyÖt, rót vèn; gi¶i phãng mÆt b»ng... ngoµi ra ph¶i dù b¸o, tÝnh to¸n thªm c¸c t¸c ®éng kh¸ch quan thuËn lîi vµ bÊt lîi ¶nh h­ëng tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n. C¸c v¨n b¶n hiÖn hµnh cña nhµ n­íc vµ bªn tµi trî liªn quan ®Õn thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA nh­ thuÕ, nhËp khÈu, thñ tôc rót vèn.... ViÖc bè trÝ danh môc ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA trong n¨m kÕ ho¹ch cÇn tu©n thñ nguyªn t¾c bè trÝ sau: ChØ ®­a vµo danh môc ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®· ®­îc ký HiÖp ®Þnh hoÆc ch¾c ch¾n cã kh¶ n¨ng rót vèn trong n¨m kÕ ho¹ch. Gi¸ trÞ rót vèn ®­îc tÝnh trªn c¬ së kh¶ n¨ng thanh to¸n cho c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n trong n¨m kÕ ho¹ch. + §èi víi c¸c ho¹t ®éng th«ng qua hîp ®ång: ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kho¶n thanh to¸n theo tiÕn ®é thùc hiÖn hîp ®ång víi bªn nhËn thÇu. + §èi víi ho¹t ®éng kh«ng th«ng qua hîp ®ång th× c¨n cø vµo dù to¸n vµ tiÕn ®é thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®ã. §èi víi phÇn vèn ®èi øng, cÇn ph¶i tu©n thñ quy ®Þnh tÊt c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®Òu ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch vèn ®èi øng. §Ó n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch vèn ®èi øng cÇn tu©n thñ nguyªn t¾c sau: C¨n cø vµo tiÕn ®é thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n vµ tr¸ch nhiÖm ®ãng gãp cña ViÖt Nam theo HiÖp ®Þnh vµ v¨n kiÖn dù ¸n ®· ký víi bªn tµi trî, viÖc bè trÝ vèn ®èi øng ph¶i c©n ®èi ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc tr¸ch nhiÖm cña phÝa ViÖt Nam dùa trªn dù to¸n vµ tiÕn ®é thùc hiÖn ®· ®­îc duyÖt theo quyÕt ®Þnh ®Çu t­ hay v¨n kiÖn dù ¸n. C¸c b­íc x©y dùng kÕ ho¹ch rót vèn (bao gåm c¶ vèn ngoµi n­íc vµ vèn ®èi øng) ®èi víi c¸c dù ¸n ODA ph¶i ®­îc lËp ®ång thêi víi viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch hµng n¨m. B­íc 1: Ban qu¶n lý dù ¸n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng kÕ ho¹ch rót vèn n­íc ngoµi vµ vèn ®èi øng cho dù ¸n cña m×nh vµ tr×nh lªn c¬ quan ®iÒu hµnh dù ¸n cña thµnh phè. Trong ®ã cÇn lµm râ khèi l­îng ®· thùc hiÖn, tiÕn ®é ®ang thùc hiÖn, dù kiÕn khèi l­îng chñ yÕu thùc hiÖn trong n¨m kÕ ho¹ch, kho¶n vèn trong vµ ngoµi n­íc cÇn rót trong n¨m kÕ ho¹ch. B­íc 2: Sau khi cã ®Ò nghÞ cña c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n ODA vÒ kÕ ho¹ch vèn n­íc ngoµi vµ vèn trong n­íc, c¸c c¬ quan ®iÒu hµnh dù ¸n trùc thuéc thµnh phè cÇn rµ so¸t l¹i môc tiªu, néi dung ®Ò nghÞ cña ban qu¶n lý dù ¸n ODA vµ tæng hîp danh môc b¸o c¸o vÒ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ Bé Tµi ChÝnh. B­íc 3: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ vµ Bé Tµi chÝnh tæng hîp kÕ ho¹ch vèn n­íc ngoµi vµ vèn trong n­íc ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA vµ tr×nh ChÝnh phñ. 4. N©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c chuÈn bÞ vµ lËp c¸c dù ¸n sö dông c¸c nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ. N©ng cao chÊt l­îng lËp dù ¸n ®Çu t­ cã vai trß cùc kú quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ vµ ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn dù ¸n sau nµy ®­îc thuËn lîi. C¸c dù ¸n ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ th­êng lµ c¸c dù ¸n cã quy m« ®Çu t­ lín, lÜnh vùc l¹i phøc t¹p liªn quan ®Õn nhiÒu kh©u, nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nªn khi lËp dù ¸n gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n nhÊt ®Þnh. Qua thùc tÕ lËp c¸c dù ¸n ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ thêi gian qua ë Hµ Néi, ®Ó n©ng cao chÊt l­îng dù ¸n cÇn ph¶i chó ý mét sè vÊn ®Ò sau: C¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ, ®Æc biÖt lµ c¸c ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt ph¶i cã môc tiªu ®Çu t­ vµ c¨n cø ph¸p lý râ rµng. Môc tiªu ®Çu t­ ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ph©n tÝch hiÖn tr¹ng lÜnh vùc dù kiÕn ®Çu t­, nhu cÇu ph¸t triÓn, so s¸nh quèc tÕ, kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, ý t­ëng ®Çu t­ vµ kh¶ n¨ng c©n ®èi nguån vèn. C¸c c¨n cø ph¸p lý ph¶i râ rµng, cã hÖ thèng, kh«ng m©u thuÉn víi c¸c gi¶i ph¸p cña dù ¸n. §¶m b¶o tÝnh khoa häc cña dù ¸n. TÝnh khoa häc cña dù ¸n ®ßi hái dù ¸n ph¶i ®­îc lËp trªn c¬ së nghiªn cøu c«ng phu, tØ mØ, nghiªm tóc c¸c khÝa c¹nh cña dù ¸n. §¶m b¶o tÝnh hÖ thèng cña mét dù ¸n. TÝnh hÖ thèng cña dù ¸n ®ßi hái c¸c néi dung cña dù ¸n ph¶i ®­îc x©y dùng trong mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau, ®ång thêi toµn bé dù ¸n ph¶i ®Æt trong tæng thÓ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi chung cña thµnh phè, cña quËn hay cña ngµnh, lÜnh vùc cô thÓ. TÝnh cô thÓ cña dù ¸n ®ßi hái c¸c tÝnh to¸n, ph©n tÝch ph¶i dùa trªn c¸c d÷ liÖu cô thÓ ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cao, phï hîp víi ®iÒu kiÖn thùc tÕ. §èi víi c¸c dù ¸n do ng­êi n­íc ngoµi lËp cÇn hÕt søc chó ý vÊn ®Ò nµy. TÝnh chuÈn mùc cña dù ¸n ®ßi hái c¸c dù ¸n ph¶i ®­îc lËp trªn c¬ së c¸c chuÈn mùc chung. NhÊt lµ ®èi víi c¸c dù ¸n ODA yªu cÇu nµy ph¶i ®­îc ®Æc biÖt chó ý nh»m ®¶m b¶o dù ¸n ®¸p øng ®­îc nh÷ng quy ®Þnh chÆt chÏ kh«ng nh÷ng cña Nhµ n­íc ViÖt Nam mµ cßn cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ cÊp vèn. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ dù ¸n cã sö dông nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ cÇn chó ý ®Õn c¸c chØ tiªu ph©n tÝch kinh tÕ vµ tµi chÝnh nh­ Gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng (NPV), tû sè lîi Ých vµ chi phÝ (B/C), tû suÊt hoµn vèn néi bé (IRR),.. §©y còng lµ mét vÊn ®Ò quan träng v× c¸c nhµ tµi trî còng th­êng c¨n cø vµo kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña c¸c chØ tiªu nµy ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n nhÊt lµ ®èi víi c¸c dù ¸n h¹ tÇng ®« thÞ kªu gäi vèn n­íc ngoµi do trong n­íc chuÈn bÞ. §èi víi nh÷ng dù ¸n cïng víi phÝa t­ vÊn n­íc ngoµi chuÈn bÞ th× ngay tõ kh©u lËp dù ¸n cÇn x¸c ®Þnh râ c¸c quy tr×nh, quy ph¹m kü thuËt ®­îc ¸p dông tr¸nh t×nh tr¹ng ¸p dông quy tr×nh n­íc ngoµi nh­ng l¹i kh«ng phï hîp víi hoµn c¶nh ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Þa ph­¬ng dÉn ®Õn ¶nh h­ëng cho c«ng t¸c tr×nh, duyÖt dù ¸n sau nµy. 5. N©ng cao n¨ng lùc, tr×nh ®é ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý. ChÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý ODA cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng cña dù ¸n. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ mét sè nhµ tµi trî n­íc ngoµi th× mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµm cho tèc ®é gi¶i ng©n c¸c dù ¸n ODA chËm trong thêi gian võa qua lµ n¨ng lùc chuyªn m«n vµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cña nh÷ng c¸n bé tham gia trong c¸c c¬ quan qu¶n lý, c¬ quan thùc hiÖn kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. §Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót c¸c nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ, th× viÖc n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý c¸c nguån vèn nµy lµ mét viÖc lµm hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt. Trong thêi gian tíi, thµnh phè Hµ Néi cÇn tËp trung n©ng cao n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý lÜnh vùc nµy. ViÖc n©ng cao n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé cã thÓ tiÕn hµnh b»ng nh÷ng biÖn ph¸p sau: X©y dùng chiÕn l­îc c¸n bé chuyªn tr¸ch qu¶n lý; kÕt hîp gi÷a viÖc ®µo t¹o t¹i chç c¸n bé hiÖn cã víi ®µo t¹o l©u dµi ®éi ngò c¸n bé kÕ cËn. KhuyÕn khÝch nh÷ng c¸n bé qu¶n lý tù nghiªn cøu n©ng cao n¨ng lùc vÒ chuyªn m«n vµ ngo¹i ng÷ trong c«ng viÖc m×nh phô tr¸ch. ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nh»m thu hót nh÷ng c¸n bé cã n¨ng lùc vµ tr×nh ®é tõ c¸c n¬i kh¸c tham gia vµo viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n vay vèn vµ tµi trî. Tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o mêi c¸c chuyªn gia cã nhiÒu kinh nghiÖm kÓ c¶ chuyªn gia n­íc ngoµi gi¶ng d¹y; cö c¸n bé tham gia c¸c kho¸ ®µo t¹o do c¸c c¬ quan trung ­¬ng, viÖn nghiªn cøu, tr­êng ®¹i häc tæ chøc... vµ c¸c kho¸ ®µo t¹o vÒ qu¶n lý ë n­íc ngoµi. VËn ®éng c¸c nhµ tµi trî n­íc ngoµi tµi trî cho c¸c kho¸ häc n©ng cao n¨ng lùc cho c¸c c¸n bé trong n­íc. 6. T¨ng c­êng c«ng t¸c ®¸nh gi¸ vµ theo dâi dù ¸n ODA. Theo dâi vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA bao gåm: X¸c ®Þnh vµ cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ tiÕn ®é thùc hiÖn cña dù ¸n. T×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng cña dù ¸n: gi¶i ng©n thùc tÕ vèn n­íc ngoµi, vèn trong n­íc, khèi l­îng c«ng viÖc thùc tÕ ®· ®¹t ®­îc. Møc ®é thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña dù ¸n. Ph¸t hiÖn nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n vµ kiÕn nghÞ víi c¸c c¬ quan liªn quan biÖn ph¸p gi¶i quyÕt. LËp b¸o c¸o tæng hîp ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA. KiÓm tra, ®«n ®èc viÖc thùc hiÖn vµ viÖc gi¶i quyÕt c¸c v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA. §Ó t¨ng c­êng c«ng t¸c theo dâi vµ ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n ODA cÇn tËp trung tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p sau: ThiÕt lËp mét bé phËn chuyªn tr¸ch theo râi vµ qu¶n lý c¸c dù ¸n ODA ë thµnh phè víi nh÷ng nhiÖm vô chÝnh: + X©y dùng kÕ ho¹ch ®Çu t­ hµng n¨m cho c¸c dù ¸n ODA + Cung cÊp c¸c th«ng tin liªn quan cho c¸c bªn liªn quan ®Ó kÞp thêi bè trÝ vèn ®èi øng + Thu thËp c¸c b¸o c¸o theo râi ®Þnh kú tõ c¸c c¬ quan thùc hiÖn, ph©n tÝch t×m ra nh÷ng v­íng m¾c tr×nh thµnh phè vµ cÊp cao h¬n gi¶i quyÕt. X©y dùng hÖ thèng c¸c chØ tiªu thèng kª ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n ODA. C¸c ban qu¶n lý dù ¸n cÇn coi träng c«ng t¸c b¸o c¸o t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n tr¸nh t×nh tr¹ng s¬ sµi, nÆng vÒ sè liÖu, Ýt phÇn kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p. C¸c ban qu¶n lý còng cÇn ph¶i chñ ®éng trong viÖc göi b¸o c¸o th­êng xuyªn theo ®óng thêi gian ®· ®­îc quy ®Þnh. Tæ chøc c¸c cuéc giao ban ®Þnh kú, héi nghÞ kiÓm ®iÓm ®Ó kÞp thêi th¸o gì nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. 7. Nghiªn cøu hµi hoµ chu tr×nh dù ¸n gi÷a chu tr×nh dù ¸n theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ ViÖt Nam vµ chu tr×nh dù ¸n cña nhµ tµi trî. Hµi hoµ chu tr×nh dù ¸n lµ c«ng t¸c rµ so¸t nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña chu tr×nh dù ¸n cña phÝa ViÖt Nam vµ chu tr×nh dù ¸n cña nhµ tµi trî ®Ó tõ ®ã ph¸t hiÖn ra nh÷ng chç ch­a ®ång bé lµm c¨n cø cho viÖc nghiªn cøu ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p phèi hîp gi÷a hai chu tr×nh. Chu tr×nh dù ¸n bao gåm c¸c b­íc c¬ b¶n sau: 1. X©y dùng danh môc c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ­u tiªn vËn ®éng vµ sö dông ODA 2. VËn ®éng ODA 3. §µm ph¸n, ký kÕt ®iÒu ­íc quèc tÕ khung vÒ ODA. 4. Th«ng b¸o ®iÒu ­íc quèc tÕ khung vÒ ODA. 5. ChuÈn bÞ v¨n kiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. 6. ThÈm ®Þnh, phª duyÖt néi dung ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. 7. §µm ph¸n, ký kÕt, phª chuÈn hoÆc phª duyÖt ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA 8. Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. 9. Theo dâi, ®¸nh gi¸, nghiÖm thu, quyÕt to¸n vµ bµn giao kÕt qu¶ ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA. Trªn c¬ së c¸c b­íc nµy cÇn xem xÐt kü l­ìng tr×nh tù, c¸c quy ®Þnh trong tõng b­íc cña hai chu tr×nh nh»m ®¶m b¶o cho sù phèi hîp vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c«ng t¸c thu hót vµ vËn ®éng nguån vèn vay vµ tµi trî. 8. C¶i thiÖn mèi quan hÖ gi÷a nhµ tµi trî vµ phÝa tiÕp nhËn. ODA thùc sù lµ mét c«ng viÖc chung gi÷a phÝa tµi trî vµ phÝa tiÕp nhËn. Kh¸i niÖm quan hÖ hîp t¸c ®· trë nªn quen thuéc trong chu tr×nh ODA vµ chøa ®ùng nh÷ng hµm ý vÒ hai ®èi t¸c cïng chung søc thùc hiÖn mét c«ng viÖc mµ c¶ hai bªn cïng cã lîi. Sù bÊt b×nh ®¼ng trong mèi quan hÖ nµy cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng hiÓu lÇm vµ bÊt ®ång th­êng xuyªn gi÷a c¸c ®èi t¸c. §Ó c¶i thiÖn vµ t¨ng c­êng mèi quan hÖ gi÷a nhµ tµi trî vµ bªn tiÕp nhËn, ®iÒu quan träng lµ c¸c bªn cÇn ph¶i hiÓu biÕt vµ hç trî lÉn nhau. C¸c thñ tôc ODA vÒ ®Êu thÇu, hay chÝnh s¸ch cÇn ph¶i ®­îc th­¬ng th¶o gi÷a nhµ tµi trî vµ c¸c c¬ quan cña chÝnh phñ vµ ph¶i ®­îc ¸p dông mét c¸ch linh ho¹t trong c¸c tr­êng hîp cô thÓ. Mét sè kinh nghiÖm tõ c¸c n­íc tiÕp nhËn tµi trî cho thÊy, theo thêi gian, sù kh«ng c©n b»ng vÒ n¨ng lùc gi÷a bªn tiÕp nhËn vµ bªn tµi trî sÏ dÉn ®Õn nh÷ng ­u thÕ vµ kiÓm so¸t cña phÝa tµi trî ®èi víi c¸c kh©u h×nh thµnh, thiÕt kÕ, thùc hiÖn vµ gi¸m s¸t dù ¸n. C¸c c¬ quan tiÕp nhËn cña ViÖt Nam vµ thµnh phè Hµ Néi cÇn ®ãng mét vai trß tÝch cùc h¬n trong viÖc h×nh thµnh, thùc hiÖn vµ ®¸nh gi¸ c¸c dù ¸n ODA. §iÒu nµy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc nÕu nh­ ChÝnh phñ hay thµnh phè Hµ Néi kh«ng nç lùc hîp nhÊt ODA vµo c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña quèc gia vµ ®Þa ph­¬ng. 9. øng dông c«ng nghÖ tin häc trong viÖc qu¶n lý c¸c dù ¸n ODA. Ph­¬ng h­íng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin vµ tin häc trong hÖ thèng qu¶n lý dù ¸n ODA lµ tËp trung x©y dùng mét hÖ thèng m¹ng m¸y tÝnh qu¶n lý dù ¸n ë thµnh phè. HÖ thèng nµy sÏ liªn kÕt gi÷a c¬ quan qu¶n lý cña thµnh phè víi m¹ng m¸y tÝnh ë c¸c c¬ quan ®iÒu phèi qu¶n lý ODA cÊp trung ­¬ng nh­ Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Bé Tµi chÝnh, V¨n phßng ChÝnh phñ,..., víi c¸c ban qu¶n lý dù ¸n, vµ víi c¸c nhµ tµi trî. §Ó ®¶m b¶o trao ®æi th«ng tin thuËn lîi vµ liªn tôc cÇn quy ®Þnh râ rµng vµ thèng nhÊt hÖ thèng mÉu biÓu cho tÊt c¶ c¸c c¬ quan hîp t¸c vµ tham gia. Nh÷ng th«ng tin ®Çu vµo cña hÖ thèng lµ nh÷ng b¸o c¸o cña c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn dù ¸n, nh÷ng th«ng tin ph¶n håi tõ phÝa ng­êi thùc hiÖn vµ nh÷ng th«ng tin tõ phÝa c¸c c¬ quan trung ­¬ng Bé ngµnh vµ phÝa c¸c nhµ tµi trî. Nh÷ng th«ng tin ®Çu ra cña hÖ thèng còng lµ nh÷ng b¸o c¸o, c«ng v¨n cña c¬ quan qu¶n lý cÊp thµnh phè lªn c¬ quan qu¶n lý cÊp cao h¬n, c«ng v¨n vµ v¨n b¶n cho c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn vµ cho c¸c nhµ tµi trî. Tr­íc m¾t, ®Ó gi¶m nhÑ c«ng viÖc qu¶n lý cÇn x©y dùng vµ ¸p dông c¸c ch­¬ng tr×nh qu¶n lý dù ¸n vay vèn vµ tµi trî víi nh÷ng yªu cÇu sau: §¶m b¶o tÝnh dÔ sö dông vµ thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n lý Qu¶n lý ®­îc ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin chi tiÕt cña tõng dù ¸n: tªn dù ¸n, nhµ tµi trî, tæ chøc vµ c¬ quan thùc hiÖn dù ¸n, h×nh thøc tµi trî, thêi gian tiÕn hµnh vµ kÕt thóc, tæng vèn cña dù ¸n, tæng vèn n­íc ngoµi, vèn ®èi øng, c¸c giai ®o¹n cung cÊp vèn cña n­íc ngoµi, tiÕn tr×nh gi¶i ng©n theo kÕ ho¹ch, kÕ ho¹ch thùc hiÖn vµ thùc tÕ thùc hiÖn dù ¸n... Ch¹y æn ®Þnh trªn c¸c m¹ng LAN vµ WAN; cã kh¶ n¨ng b¶o mËt tèt T×m kiÕm th«ng tin theo nh÷ng yªu cÇu kh¸c nhau Phôc vô tèt cho nhu cÇu in Ên b¶ng biÓu b¸o c¸o. KÕt xuÊt d÷ liÖu th«ng qua c¸c b¶ng biÓu cè ®Þnh còng nh­ th«ng qua c¸c b¶ng do ng­êi sö dông x©y dùng nªn mét c¸ch nhanh chãng vµ dÔ dµng. Cã kh¶ n¨ng cho viÖc b¶o d­ìng, b¶o tr× vµ n©ng cÊp sau nµy nh­ t¨ng thªm c¸c tiªu thøc qu¶n lý,... 10. N©ng cao tèc ®é gi¶i ng©n N©ng cao tèc ®é gi¶i ng©n sÏ ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng tiÕn ®é cña dù ¸n, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn vay vµ duy tr× lßng tin cña c¸c nhµ tµi trî. §Ó n©ng cao tèc ®é gi¶i ng©n c¸c dù ¸n sö dông nguån vèn vay vµ tµi trî n­íc ngoµi cÇn tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p tæng hîp nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn vµ tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p sau: Do mçi nhµ tµi trî ®Òu cã nh÷ng quy tr×nh, thñ tôc riªng vµ kh¸ phøc t¹p, v× vËy cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu c¸c quy tr×nh, thñ tôc cña tõng nhµ tµi trî vÒ gi¶i ng©n, vÒ tæ chøc ®Êu thÇu, nghiªn cøu vÒ c¸c quy tr×nh tiÕp nhËn vèn vay vµ c¸c ph­¬ng ¸n thùc hiÖn,... Bè trÝ ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi ®óng tiÕn ®é vèn ®èi øng. Nghiªn cøu ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc tr×nh, duyÖt dù ¸n nh»m rót ng¾n thêi gian chuÈn bÞ dù ¸n. TiÕn hµnh c¸c héi nghÞ, héi th¶o ®Ó båi d­ìng kinh nghiÖm qu¶n lý c¸c dù ¸n sö dông nguån vèn ODA, båi d­ìng kiÕn thøc vÒ c¸c thñ tôc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò ®Êu thÇu, thanh to¸n vµ b¸o c¸o ®Þnh kú. Nghiªn cøu bæ sung vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ vÒ gi¶i phãng mÆt b»ng. KÕt luËn C¸c nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ cã mét vai trß quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi nãi chung vµ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ nãi riªng cña thµnh phè Hµ Néi. KÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ bao gåm nhiÒu lÜnh vùc nh­ giao th«ng, vËn t¶i, cÊp n­íc, tho¸t n­íc, m«i tr­êng…ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ ®­îc coi lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®« thÞ. Trong nh÷ng n¨m võa qua, thµnh phè Hµ Néi ®· thu hót ®­îc nhiÒu dù ¸n ODA vµo phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn cña Thñ ®«. NhiÒu dù ¸n ODA cã møc vèn ®Çu t­ lín cho c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ ®· ®­îc thùc hiÖn ë thµnh phè Hµ Néi gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ thñ ®« ph¸t triÓn, nhê vËy mµ diÖn m¹o cña thµnh phè ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi d©n ®« thÞ ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Trong t­¬ng lai, ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn nh­ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi, quy ho¹ch ph¸t triÓn chung cña thµnh phè Hµ Néi vµ c¸c kÕ ho¹ch dµi h¹n, ng¾n h¹n ®· x¸c ®Þnh, th× cÇn ®Çu t­ m¹nh mÏ h¬n n÷a vµo c¸c lÜnh vùc thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ, lµm cho thµnh phè xøng ®¸ng lµ mét thµnh phè Thñ ®« hiÖn ®¹i, lµ trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, thÓ dôc thÓ thao cña c¶ n­íc, s¸nh ngang cïng víi thñ ®« c¸c n­íc trong khu vùc. Nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña Thñ ®« nãi chung vµ hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ trong nh÷ng giai ®o¹n tíi lµ rÊt lín. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ th× kh¶ n¨ng huy ®éng vèn trong n­íc dµnh cho ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ kh«ng ®ñ, chØ chiÕm tèi ®a kho¶ng 50% nhu cÇu vèn ®Çu t­. PhÇn cßn l¹i ph¶i ®­îc huy ®éng tõ nh÷ng nguån ®Çu t­ vµ tµi trî bªn ngoµi. Nh÷ng lÜnh vùc thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng ®« thÞ ®Òu lµ nh÷ng lÜnh vùc cã nhu cÇu vèn ®Çu t­ lín, yªu cÇu vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ cao vµ phøc t¹p, viÖc hoµn vèn khã kh¨n vµ thêi gian hoµn vèn dµi. V× vËy, viÖc lùa chän c¸c nguån vèn vay ­u ®·i vµ tµi trî quèc tÕ cho nh÷ng lÜnh vùc nµy lµ phï hîp vµ cÇn thiÕt. T×nh h×nh quèc tÕ cã nhiÒu thay ®æi bÊt lîi cho viÖc thu hót c¸c nguån lùc bªn ngoµi. Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi n¨m 1997 vÉn cßn ®Ó l¹i nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc. Nguån cung cÊp vµ l­îng vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ ®ang suy gi¶m. §iÒu nµy ®ßi hái ViÖt Nam nãi chung vµ thµnh phè Hµ Néi nãi riªng cÇn tiÕn hµnh nh÷ng nç lùc h¬n n÷a nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng vËn ®éng vµ thu hót c¸c nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn. C«ng t¸c vËn ®éng, thu hót, qu¶n lý vµ sö dông c¸c dù ¸n ODA ®· cã nhiÒu c¶i tiÕn, nh­ng nh×n chung vÉn cßn tån t¹i nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ®­îc ®­a ra xem xÐt, nghiªn cøu hoµn thiÖn ®Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña c¸c nguån vèn nµy. §Ò tµi “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p huy ®éng vµ sö dông vèn ODA t¹i thµnh phè Hµ Néi” ®· b­íc ®Çu nghiªn cøu tËp trung vµo c¸c néi dung c¬ b¶n nh­: - C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn qua c«ng t¸c vËn ®éng, thu hót, qu¶n lý sö dông c¸c nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ trªn gi¸c ®é qu¶n lý cña chÝnh phñ ViÖt Nam vµ gi¸c ®é qu¶n lý vay nî vµ viÖn trî cña c¸c nhµ tµi trî. - Xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng t¸c huy ®éng, thu hót vµ qu¶n lý c¸c nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ ë ViÖt Nam nãi chung vµ thµnh phè Hµ Néi nãi riªng. - §Þnh h­íng vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn cña Thñ ®« Hµ Néi trong t­¬ng lai ®Ó tõ ®ã t×m ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót vµ sö dông c¸c nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ phôc vô cho sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña thñ ®« Hµ Néi. Do ch­a cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi thùc tiÔn cô thÓ, nªn bµi kho¸ luËn cña em kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, em mong nhËn ®­îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ ng­êi ®äc ®Ó ®Ò tµi ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n c« gi¸o NguyÔn ThÞ ViÖt Hoa, chó NguyÔn Huy Anh cïng tËp thÓ chuyªn viªn phßng ViÖn trî vµ vay vèn ®· gióp ®ì em hoµn thµnh bµi kho¸ luËn nµy. ._.