Thực trạng và giải pháp hình thành và phát triển Doanh nghiệp phần mềm ở Việt Nam

A: Lêi nãi ®Çu. B: Tr×nh bÇy néi dung qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ë ViÖt Nam. I. Doanh nghiÖp phÇn mÒm lµ g×? 1.1 phÇn mÒm lµ g×? 1.2 CNPM Lµ g×? 1.3 Nh÷ng ®Æc thï riªng cña CNPM. 1.4 TÇm quan träng cña c¸c DNPM trong toµn bé nÒn kinh tÕ thÕ giíi. II. CNPM thÕ giíi. 2.1 ThÞ tr­êng phÇn mÒm thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. 2.2 CNPM NhËt B¶n. 2.2.1. ThÞ tr­êng CNTT. 2.2.2. Nh©n sù. 2.2.3 ThÞ tr­êng gia c«ng. 2.3 CNPM Trung Quèc. 2.3.1. Bøc tranh toµn c¶nh 2.3.2. Nh©n sù CNPM. 2.3.3. ChÊt l­îng. III. ThÞ tr­êng phÇn mÒm ViÖt Nam. 3.1 §¸nh gi¸ s¬ bé nÒn CNPM ViÖt Nam. 3.1.1. dù b¸o xu thÕ. 3.1.2. §¸nh gi¸ chung vÒ ViÖt Nam. 3.1.3. C¸c bµi häc kinh nghiÖm. 3.2 §¸nh gi¸ chung vÒ thÞ tr­êng phÇn mÒm trong n­íc. 3.2.1 Dù b¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ViÖt Nam trong 5 n¨m tíi. tiÒn ®Ò ®Ó x©y dùng ngµnh CNPM trong n­íc 3.2.3. thÞ tr­êng phÇn mÒm vµ dÞch vô trong n­íc. 3.3. thÞ tr­êng øng dông CNTT trong n­íc. 3.3.1. ThÞ tr­êng øng dông vµ dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng trªn m¹ng. 3.3.2. ThÞ tr­êng øng dông CNTT trong doanh nghiÖp. 3.3.3. C¸c thÞ tr­êng phÇn mÒm néi ®Þa kh¸c. 3.3.4. ThÞ tr­êng dÞch vô phÇn mÒm 3.4 kÕt luËn s¬ bé IV. HiÖn tr¹ng cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. 4.1. Thùc tÕ CNPM 5 n¨m ph¸t triÓn. 4.2. Sè l­îng DNPM thùc sù ho¹t ®éng trong c¶ n­íc. 4.2.1. M«i tr­¬ng ho¹t ®éng cña DNPM. 4.2.2. Sè l­îng doanh nghiÖp ®¨ng ký ho¹t ®éng trong lÜnh vùc phÇn mÒm. 4.2.3. Sè l­îng DNPM ®ang thùc sù ho¹t ®éng 4.3. Quy m«, c¬ cÊu ph©n bè CNPM. 4.4. Nh©n lùc, doanh thu, chi phÝ trong DNPM. 4.4.1. Nguån nh©n lùc cña CNPM. 4.4.2. Doanh thu cña c¸c DNPM 4.4.3 Chi phÝ 4.4.4. Thêi ®iÓm hoµ vèn. 4.4.5. T¸i ®Çu t­. 4.4.6. N¨ng cao tr×nh ®é qu¶n lý. 4.5. §¸nh gi¸ nhu cÇu cña c¸c DNPM. 4.5.1. Vèn. 4.5.2 Nh©n sù. 4.5.3. ThÞ tr­êng 4.6. V ị thÕ cña DNPM ViÖt Nam trªn thÕ giíi V. DNPM ViÖt Nam. 5.1. Công ty Cổ phần Dịch vụ Công nghệ tin häc HPT. 5.2. C«ng ty cæ phÇn phÇn mÒm kÕ toµn Bravo VI. Ph©n tÝch nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n, thêi cê vµ th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn DNPM Nãi riªng vµ CNPM nãi chung. Nh÷ng thuËn lîi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn CNPM t¹i ViÖt Nam. 6.1.1. thuËn lîi vÒ con ng­êi. 6.1.2. ThuËn lîi vÒ vÞ trÝ ®Þa lý. 6.1.3. ThuËn lîi vÒ m«i tr­êng ®Çu t­. 6.1.4. ThuËn lîi vÒ chÝnh s¸ch ­u ®·i quèc gia. 6.1.5. Nh÷ng thuËn lîi kh¸c. 6.2. Nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn CNPM. 6.2.1. Khã kh¨n vÒ nhËn thøc. 6.2.2 Nh÷ng khã kh¨n vÒ nguån nh©n lùc. 6.2.3. Khã kh¨n vÒ thÞ tr­êng. Khã kh¨n trong hîp t¸c vµ thu hót ®Çu t­ trong phÇn mÒm. §èi víi phÇn mÒm ViÖt Nam. 6.2.6. Khã kh¨n kh¸c 6.3. Ph©n tÝch thêi c¬. 6.3.1. Thêi c¬ ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong n­íc. 6.3.2. Thêi c¬ më réng thÞ tr­êng ra quèc tÕ. 6.3.3. Thêi c¬ chuyÓn giao c«ng nghÖ. 6.3.4. Thêi c¬ ®Çu t­ vµ x©y dùng h¹ t»ng. 6.4. Ph©n tÝch th¸ch thøc. 6.4.1. Th¸ch thøc trong nguy c¬ tôt hËu. 6.4.2. Th¸ch thøc trong nguy c¬ c¹nh tranh. VII. Môc tiªu vµ mét sè kiÕn nghi nh»m ph¸t triÓn CNPM trong t­¬ng lai. 7.1. Môc tiªu 7.1.1. Môc tiªu chÝnh. 7.1.2. C¸c ®Þnh h­íng lín. 7.2. Mét sè kiÕn nghÞ. 7.2.1. Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o 7.2.2. §èi víi doanh nghiÖp. 7.2.3. §èi víi c¸c c¬ së nghiªn cøu, ®µo t¹o, tæ chøc x· héi. C: KÕt luËn. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Báo cáo Toàn cảnh CNTT Việt nam từ năm 2002 - 2005 của Hội Tin học TP. HCM 2. Niên Giám CNTT Việt Nam các năm 2001 - 2004 của Hội Tin học TP.HCM. 3. Các tài liệu của Vụ Công nghiệp CNTT, Bộ Bưu chính, Viễn thông. 4. Các tư liệu về CNPM quốc tế và Việt nam, từ 2002 - 2005. 5. C¸c tµi liÖu vÒ c«ng ty cæ phÇn phÇn mÒm Bravo. 6. Mét sè trang Web cã liªn quan. A: Lêi nãi ®Çu Công nghiệp phần mềm là một lĩnh vực mới được hình thành trên thế giới đầu những năm 80 của thế kỷ trước, được quan tâm nghiên cứu áp dụng tại Việt nam từ đầu năm 2000. Mặc dù mới có quá trình hình thành và phát triển khá ngắn ngủi, CNPM vẫn nhanh chóng được khẳng định là một trong các lĩnh vực kinh tế có tiềm năng phát triển rất nhanh, đóng vai trò rất quan trọng trong Chiến lược phát triển CNTT-TT của Việt nam. Thực tế phát triển của DNPM trong 05 năm vừa qua, chỉ tính từ khi Chính phủ ban hành Nghị quyết 07 về phát triển CNPM, cho đến thời điểm cuối năm 2005 cho thấy CNPM Việt nam đã được hình thành và bắt đầu có những bước phát triển đầu tiên. Năm 2004 được xem là năm thành công nhất của CNPM Việt nam, tuy nhiªn yếu tố bất lợi nhất còn đang hạn chế đáng kế bước tiến của CNPM Việt nam là môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh của các DNPM chúng ta vẫn còn rất hạn chế. DNPM Việt nam mới chỉ có bước tiến khá chậm, trong bối cảnh một số quốc gia khác trong khu vực, với cùng hoàn cảnh và xuất phát điểm như chúng ta như Trung quốc, Philippinnes, Sri Lanka, đã khá thành công trong xây dựng và phát triển CNPM. Tìm hiểu và phân tích tình hình phát triển DNPM trong giai đoạn 05 năm đầu tiên phát triển của CNPM Việt nam (2001-2005), đối chiếu so sánh với sự phát triển của CNPM trong giai đoạn khởi đầu của một số quốc gia khác, trong bối cảnh chung của lịch sử và thời đại, dưới các tác động của yếu tố dân tộc, văn hoá và chính trị, vị trí địa lý thuận lợi, tiềm năng phát triển kinh tế và con người hết sức đặc biÖt. §Ó rót ra bµo häc kinh nghiÖm vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p míi lµm cho qu¸ tr×nh ®Çu t­ vµo x©y dùng, b¶o vÖ, ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu h¬n n÷a cÇn cã mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ ph©n tÝch thËt ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ hiÖu qu¶. Em rÊt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò “h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ë ViÖt Nam” trong qu¸ trinh héi nhËp do ®ã em ®· t×m hiÓu, tham kh¶o s¸ch b¸o ®Ó hiÓu râ h¬n vÊn ®Ò nµy. Em xin tr×nh bµy vÒ qu¸ tr×nh nghiªn cøu, t×m hiÓu cña m×nh vÒ vÊn ®Ò nµy. Do tr×nh ®ä kiÕn thøc vµ thêi gian cã h¹n nªn bµi viÕt cña em cßn nhiÒu thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. Em kÝnh mong thÇy bæ xung, gãp ý ®Ó ®Ò tµi cña em ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n thÇy! B: Tr×nh bÇy néi dung qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c¸c dnpm ë ViÖt Nam. I. Doanh nghiÖp phÇn mÒm lµ g×? 1.1. PhÇn mÒm lµ gi? Theo ®Þnh nghÜa cña nhµ tin häc Roger Pressman nh­ sau: phÇn mÒm (software) lµ tæng thÓ gåm 3 yÕu tè: ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh, c¸c cÊu tróc d÷ liÖu (Data structure), hÖ thèng tµi liÖu sö dông. Tuy nhiªn tõ ®Çu n¨m 2000, kh¸i niÖm phÇn mÒm míi ®­îc luËt hãa trong NghÞ ®Þnh 76/chÝnh phñ vÒ h­íng dÉn thi hµnh Bé luËt D©n sù vµ QuyÕt ®Þnh 128/Q§-TTg vÒ ph¸t triÓn CNPM. Theo kho¶n 1 ®iÒu 2 cña QuyÕt ®Þnh 128, kh¸i niÖm phÇn mÒm ®­îc hiÓu lµ ch­¬ng tr×nh, tµi liÖu m« t¶ hç trî, néi dung th«ng tin sè ho¸. a. Ch­¬ng tr×nh lµ mét tËp hîp cña c¸c lÖnh, c©u lÖnh ®­îc m« t¶ b»ng bÊt kú ng«n ng÷, m· hay hÖ thèng ký hiÖu nµo vµ ®­îc thÓ hiÖn hoÆc l­u tr÷ trong c¸c vËt mang tin (cã hoÆc kh«ng kÌm theo c¸c th«ng tin liªn quan), ®­îc dïng trùc tiÕp hoÆc dïng gi¸n tiÕp sau khi qua mét hoÆc c¶ hai kh©u sau: _ ChuyÓn ®æi sang mét ng«n ng÷, m·, hÖ thèng ký hiÖu kh¸c. _ T¸i t¹o sang mét vËt mang tin kh¸c; lµm cho mét dông cô cã kh¶ n¨ng xö lý th«ng tin thùc hiÖn mét chøc n¨ng nµo ®ã. b. Tµi liÖu m« t¶ ch­¬ng tr×nh vµ tµi liÖu hç trî lµ tµi liÖu ®­îc thÓ hiÖn d­íi bÊt kú d¹ng nµo cã néi dung m« t¶ ch­¬ng tr×nh, giíi thiÖu, h­íng dÉn c¸ch cµi ®Æt, sö dông, n©ng cÊp, söa lçi hoÆc c¸c h­íng dÉn kh¸c liªn quan ®Õn sö dông vµ khai th¸c ch­¬ng tr×nh c. Néi dung th«ng tin sè ho¸ bao gåm: _ C¬ së d÷ liÖu lµ tËp hîp d÷ liÖu ®­îc s¾p xÕp vµ l­u tr÷ d­íi d¹ng ®iÖn tö sè ho¸. _ S­u tËp t¸c phÈm sè ho¸ lµ s­u tËp c¸c t¸c phÈm ®­îc l­u tr÷ d­íi d¹ng ®iÖn tö sè ho¸ 1.2. C«ng nghiÖp phÇn mÒm lµ g×? CNPM lµ mét ngµnh kinh tÕ thuéc lÜnh vùc dÞch vô c«ng nghÖ c¸o. Ph¸t triÓn CNPM lµ mét bé phËn quan träng trong ph¸t triÓn C«ng nghiÖp CNTT, lµ 1 lÜnh vùc ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu trong x©y dùng chÝnh s¸ch, quy ho¹ch ph¸t triÓn CNTT-TT cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010, ®Þnh h­íng ®Õn n¨m 2020 võa ®­îc thñ t­íng phª duyÖt ®Çu th¸ng 10/2005, CNTT-TT dùa trªn 4 trô cét chÝnh lµ øng dông CNTT, H¹ tÇng ViÔn th«ng_ Internet vµ C«ng nghiÖp CNTT. Ph¸t triÓn CNPM, mét bé phËn quan träng cña CNTT, kh«ng thÓ th¸ch rêi viÖc ph¸t triÓn 3 trô cét kh¸c cña CNTT-TT lµ øng dông (cã liªn quan ®Õn thÞ tr­êng), nguån nh©n lùc (cã liªn quan ®Õn con ng­êi), h¹ t»ng viÔn th«ng _ Internet (cã liªn quan ®Õn c¬ së vËt chÊt) vµ hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch, c¬ së ph¸p lý (cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng qu¶n lý cña Nhµ n­íc). 1.3. Doanh nghiÖp phÇn mÒm (DNPM) lµ g×? Doanh nghiÖp c«ng nghÖ th«ng tin (CNTT) lµ c¸c doanh nghiÖp ®­îc xen lµ chñ yÕu ho¹t ®éng trong lÜnh vùc CNTT, nÕu cã trªn mét nöa sè h¹ng môc ®¨ng ký kinh doanh (tõ 50% trë lªn) thuéc lÜnh vùc CNTT. DNPM lµ doanh nghiÖp cã tõ 50% doanh sè CNTT trë lªn lµ doanh sè phÇn mÒm. DNPM trong n­íc ®­îc xÕp vµo 4 nhãm: rÊt nhá (micro), nhá (smal), võa (middle), mét sè rÊt Ýt cã quy m« lín (large) vµ hµng ®Çu (top). + Doanh nghiÖp rÊt nhá (micro): d­íi 10 nh©n lùc vµ /hoÆc doanh sè tèi ®a ®Õn 30000 USD/n¨m; t­¬ng ®­¬ng kho¶ng 2.500 USD/th¸ng. (n¨ng suÊt tèi ®a 3.000 USD/n¨m/ng­êi). + Doanh nghiÖp nhá (smal): tõ 10 ®ªn 30 nh©n lùc vµ hoÆc doanh sè tõ 100.000 USD/ n¨m-150000 USD/n¨m; t­¬ng ®­¬ng tõ 8500 USD/th¸ng-12500 USD/th¸ng (n¨ng suÊt tèi ®a 500 USD/n¨m/ng­êi). + Doanh nghiÖp v­a (middle): tõ 30-100 nh©n lùc vµ /hoÆc doanh sè tõ 250000 USD/n¨m-800000 USD/n¨m; t­¬ng ®­¬ng 20000 USD/th¸ng-60000 USD/th¸ng (n¨ng suÊt tèi ®a 8000 USD/n¨m/ng­êi). + Doanh nghiÖp lín (large): tõ 100-300 nh©n lùc vµ /hoÆc doanh sè 2000000 USD/n¨m-3000000 USD/n¨m; t­¬ng ®­¬ng 170000 USD/th¸ng-250000 USD/th¸ng (n¨ng suÊt tèi ®a 10000 USD/n¨m/ng­êi). 1.4. Nh÷ng ®Æc thï riªng cña CNPM. Bªn c¹nh nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång víi c¸c ngµnh kinh Tõ-kü thuËt vµ c«ng nghÖ cao kh¸c. CNPM cã nh÷ng ®Æc thï riªng, ®Ó ph¸t triÓn CNPM cÇn héi tô ®ñ 4 yÕu tè: _ ThÞ tr­¬ng: vai trß cña thÞ tr­êng kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ n¬i tiªu thô s¶n phÈm phÇn mÒm mµ quan träng h¬n lµ n¬i t¹o ý t­ëng cho c¸c s¶n phÈm, gi¶i ph¸p phÇn mÒm míi. C©u hái cña c¸c DNPM kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ “cã thÓ tiªu thô s¶n phÈm phÇn mÒm ë ®©u” mµ ph¶i lµ “s¶n phÈm phÇn mÒm nµo cã thÓ tiªu thô ®­îc”. _ Nh©n lùc: víi ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm cã hµm l­îng chÊt x¸m ®Ëm ®Æc, vai trß cña nguån nh©n lùc víi chÊt l­îng cao vµ sè l­îng ®ñ lín lµ quan träng. Nh©n lùc ë ®©y bao gåm cña nh©n lùc kü thuËt vµ nh©n lùc qu¶n lý. _ Tµi chÝnh: gièng nh­ mäi ngµnh kinh tÕ kh¸c, tµi chÝnh lµ nhiªn liÖu cho cç m¸y cña CNPM vµ DNPM vËn hµnh. _ C«ng nghÖ: phÇn mÒm lµ ngµnh c«ng nghÖ cao, cã tèc ®é ®æi míi rÊt nhanh. C«ng nghÖ ë ®©y còng ®­îc hiÓu lµ c¶ c«ng nghÖ kü thuËt vµ c«ng nghÖ qu¶n lý. Vai trß cña c«ng nghÖ kh«ng chØ lµ cho phÐp t¹o ra c¸c s¶n phÈm-dÞch vô míi mµ chñ yÕu lµ cho phÐp t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. T¨ng n¨ng suÊt lao ®éng - ®ång nghÜa víi t¨ng lîi nhuËn vµ t¹o ­u thÕ c¹nh tranh-chñ yÕu thùc hiÖn th«ng qua nghiªn cøu – triÓn khai vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Mçi mét quèc gia, mét ®ia ph­¬ng hay mét DNPM khi ph¸t triÓn ®Òu ph¶i dùa trªn 4 yÕu tè mang tÝnh chÊt néi lùc nµy, tuy nhiªn ®Ó ph¸t huy ®­îc, 4 yÕu tè trªn cÇn ®Æt trong 1 m«i tr­êng thuËn lîi (vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, ph¸p lý, c¬ së h¹ t»ng) mang tÝnh chÊt nÒn t¶ng. II. C«ng nghiÖp phÇn mÒm thÕ giíi. ThÞ tr­êng phÇn mÒm thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Gia c«ng (outsourcing) lµ tho¶ thuËn th­¬ng m¹o, qua ®ã 1 c«ng ty giao tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn 1 kh©u trong qu¸ tr×nh kinh doanh (cã thÓ bao gåm c¶ tµi nguyªn) cho 1 bªn kh¸c. Gia c«ng gåm 2 lo¹i: ITO (IT outsoircing-gia c«ng c¸c s¶n phÈm CNTT) vµ ITES-BPO (IT Enabled-Business Process Outsoursing-gia c«ng c¸c quy tr×nh nghiÖp vô cã sù hç trî cña CNTT). ViÖc gia c«ng cã thÓ thùc hiÖn theo m« h×nh on-site (t¹i thêi ®iÓm n¬i ®Æt hµng), off-shore (t¹i thêi ®iÓm n¬i nhËn viÖc). Theo c¸ch ®¸nh gi¸ chung, c«ng viÖc gia c«ng ®­îc thùc hiÖn cho phÐp gi¶m chi phÝ ®Õn 30% - thËm chÝ ®Õn 50%. Theo ®¸nh gi¸ cña Evalueserve Analysis, gi¸ thÞ tr­êng phÇn mÒm vµ dÞch vô CNTT toµn cÇu t¨ng tõ 548 tû USD n¨m 2002 lªn 702 tû USD n¨m 2006 víi tèc ®é t©­ng tr­ëng 6.4%/n¨m, cßn thÞ tr­êng ITES-BPO t¨ng tõ 790 tû USD n¨m 2002 lªn 1199 tû USD n¨m 2006, víi tèc ®é t¨ng tr­ëng 11%/n¨m. Theo ®¸nh gi¸ cña ODEC, gi¸ trÞ dÞch vô phÇn mÒm toµn cÇu t¨ng t­d 90 tû USD n¨m 1997 lªn 900 tû USD vµo n¨m 2008. Nguån viÖc gia c«ng cña Mü t¨ng tõ 25%/n¨m. t¹i ch©u ¢u, gi¸ trÞ gia c«ng tõ n¨m 2002 ®Õn n¨m 2005 t¨ng gÊp ®«i. CNPM NhËt B¶n. ThÞ tr­êng CNTT. Theo sè liÖu cña METL, thÞ tr­êng dÞch vô CNTT NhËt B¶n n¨m 2003 lµ 1.417 tû JPY (13Tû USD), trong ®ã tû träng lín nhÊt vÉn lµ ph¸t triÓn phÇn mÒm theo ®¬n ®Æt hµng (66,4%), s¶n phÈm ®ãng gãi chØ chiÕm 3,2%. Nh©n sù Nh©n sù lµm trong ngµnh dÞch vô CNTT NhËt B¶n n¨m 1999-2003 cã trªn 530 ngµn ng­êi vµ kh«ng thay ®æi nhiÒu trong c¸c n¨m 1999-20003. trong ®so sè lËp tr×nh viªn lµ 115 ngµn. ThÞ tr­êng gia c«ng. Theo sã liÖu n¨m 2003, nÕu tÝnh theo doanh sè, ViÖt Nam xÕp thø 17 trong sè c¸c quèc gia gia c«ng phÇn mÒm cho NhËt B¶n, trong ®ã 3 n­íc ®øng ®Çu lµ Trung Quèc (53.5%), Ên §é (12.9%), Mü (10.2%). Theo kh¶o s¸t cña JISA víi 251 c«ng ty phÇn mÒm cña NhËt B¶n, kÓ c¶ c¸c c«ng ty hiÖn nay ch­a chuyÓn c«ng viÖc ra gia c«ng ë n­íc ngoµi, 6 n­íc ®­îc c¸c c«ng ty phÇn mÒm ­u tiªn chän trong thêi gian tíi sÏ lµ Trung Quèc, Ên §é, Mü, Hµn Quèc, ViÖt Nam vµ §µi Loan. NhËt B¶n b¾t ®Çu thö nghiÖm chuyÓn phÇn mÒm sang Ên §é gia c«ng tõ gi÷a nh÷ng n¨m 90, theo g­¬ng c¸c thµnh c«ng vÒ gia c«ng t¹i ®©y cña c¸c c«ng ty Mü, ch©u ¢u. ViÖc tiÕp cËn c¸c ®èi t¸c gia c«ng t¹i Trung Quèc dÔ dµng h¬n so víi Ên §é, víi c¸c qu thÕ vÒ n¨ng suÊt, c«ng nghÖ më, chi phÝ thÊp, sö dông tiÕng Kanji (h¸n tù) vµ chÊp nhËn giao tiÕp b»ng tiÕng NhËt. CNPM Trung Quèc. Bøc tranh toµn c¶nh. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Trung Quèc ®­îc biÕt ®Õn nh­ mét quèc gia cã søc hót lín c¸c nguån viÖc gia c«ng liªn quan ®Õn CNTT. Mét phÇn lµ nhê sù gÇn gòi gi÷a tiÕng H¸n vµ tiÕng NhËt nªn Trung Quèc lµ nguån thu hót c«ng viÖc tõ NhËt B¶n sang. §¸nh gi¸ cña NASSCOM vµ Evalueserve Analysis cho biÕt n¨m 2002, doanh sè thÞ tr­êng phÇn mÒm/dÞch vô cña Trung Quèc lµ 4,7 tû USD n¨m 2006 víi tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh lµ 22.6%/n¨m. Gi¸ thÞ tr­êng ITES-BPO n¨m 2002 lµ 255 triÖu USD, t¨ng lªn 1,057 tû USD vµo n¨m 2006 víi tèc ®é t¨ng tr­ëng 42,7%/n¨m. §¸nh gi¸ cña Gartner cho con sè kh¶ quan h¬n: n¨m 2006, doanh sè thÞ tr­êng gia c«ng ITO vµ BPO cña Trung Quèc ®¹t gÇn 2 tû USD víi tèc ®é t¨ng tr­ëng 23%/n¨m, vµ dù kiÕn ®¹t 3,1 tû USD vµo n¨m 2007. VÒ xuÊt khÈu, n¨m 2003, doanh sè xuÊt khÈu phÇn mÒm, dÞch vô (ITO) cña Trung Quèc lµ 400 triÖu USD, theo Garner sÏ cã tèc ®é t¨ng tr­ëng 44%/n¨m vµ ®¹t 2, 5 tû vµo n¨m 2008. Doanh sè xuÊt khÈu BPO ®¹t 200 triÖu USD n¨m 2003 vµ t¨ng tr­ëng 20-30%/n¨m. Nh©n lùc CNPM. Theo b¸o c¸o Offshore IT Service in China (Mithras Consulting Group. 4/2005), sè chuyªn gia CNTT cña Trung Quèc lµm trong ngµnh c«ng nghiÖp CNTT hiÖn nay gÇn 500 ngµn, vµ t¨ng mçi n¨m kho¶ng trªn 140 ngµn ng­êi. NÕu tÝnh toµn bé sè ng­êi lµm CNTT th× con sè lªn tíi gÇn 1 tû. ViÖc ®µo t¹o CNTT vµ tiÕng Anh ®­îc chó träng. N¨m 2005, sè l­îng sinh viªn tèt nghiÖp ë Trung Quèc hµng n¨m lµ 3, 4 triÖu, kh¶ n¨ng ®¶m b¶o viÖc lµm hiÖn nay lµ 70% - tøc lµ kho¶ng trªn 800 ngµn sinh viªn ch­a cã viÖc lµm ngay-trë thµnh nguån nh©n lùc quan träng ®Ó cung øng cho c¸c c«ng ty lµm dÞch vô BPO, ITO. ChÊt l­îng. Theo b¸o c¸o China: Global IT and BPO Outsource Leader (7/2005, Temasys International), sè c«ng ty Trung Quèc cã chøng nhËn CMM (tõ møc 2 ®Õn møc 5) t¨ng rÊt nhanh. N¨m 2001cã 18 c«ng ty cã CMM, n¨m 2002 cã 37, n¨m 2003 cã 108, n¨m 2004 cã 153. III. ThÞ tr­êng phÇn mÒm ViÖt Nam. §¸nh gi¸ s¬ bé nÒn CNPM ViÖt Nam. Dù b¸o xu thÕ _ ThÞ tr­êng gia c«ng phÇn mÒm ph¸t triÓn m¹nh. _ H×nh thµnh thÞ tr­êng ITES-BPO víi tèc ®é ph¸t triÓn nhanh. _ Nguån viÖc lín nhÊt hiÖn nay lµ B¾c Mü, EU vµ NhËt _ C¸c quèc gia lµm gia c«ng phÇn mÒm m¹nh nhÊt hiÖn nay lµ Ên §é vµ Trung Quèc. §¸nh gi¸ chung vÒ ViÖt Nam. _ B¾t ®Çu cã tªn tuæi trªn b¶n ®å gia c«ng phÇn mÒm quèc tÕ, n»m trong top 20 thÕ giíi vµ top 5 nÕu nh×n tõ cña NhËt B¶n. _ NhiÒu yÕu tè c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn nh­ng ®ang cßn ë d¹ng tiÒn n¨ng. _ §· h×nh thµnh 1 sè DNPM quy m« trªn 500 nh©n viªn, ®¹t chuÈn chÊt l­îng CMM/CMMI Level 5, doanh sè gÇn ®¹t ng­ìng 10 triÖu USD/n¨m. 3.1.3 C¸c bµi häc kinh nghiÖm. _ Ngµnh CNPM cña 1 quèc gia hoÆc 1 c«ng ty khi ph¸t triÓn ®Õn ng­ìng sÏ t¨ng tr­ëng rÊt nhanh. _ C¸c c«ng ty lín trong Top 5/10/20 ®ãng vai trß hÕt søc quan träng. _ Trong ph©n bè nguån nh©n lùc cã b»ng Diploma (cao ®¼ng thùc hµnh-theo luËt gi¸o dôc míi 2005) cã vÞ trÝ quan träng. _ ChiÕn l­îc toµn cÇu ho¸ lµ quan träng kh«ng ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp m¹nh nÕu chØ dùa vµo thÞ tr­êng néi ®Þa. 3.2. §¸nh gi¸ chung vÒ thÞ tr­êng phÇn mÒm trong n­íc. Dù b¸o t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ViÖt Nam trong 5 n¨m tíi. ViÖc ViÖt Nam tham gia vµo WTO ®Çu n¨m 2006 tuy lµ th¸ch thøc, song còng lµ c¬ héi ®Ó nÒn kinh tÕ ViÖt Nam tuÕp tôc ph¸t triÓn. Nõu nh÷ng g× diÔn ra ®èi víi Trung Quèc sau khi gia nhËp WTO cã thÓ coi nh­ lµ dù ®o¸n cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, th× ViÖt Nam cã thÓ ®¹t ®­îc tè ®é ph¸t triÓn kinh tÕ 7- 8%/n¨m. Ngoµi ra, viÖc ViÖt Nam kh«ng ngõng më réng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, trong ®ã cã Mü, NhËt B¶n vµ Trung Quèc cho thÊy c¬ héi kinh doanh cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt, dÞch vô, trong ®ã cã CNTT sÏ mét ngµy 1 c¶i thiÖn. Trong 1 nÒn kinh tÕ n¨ng ®éng nh­ vËy, c¬ héi dµnh cho CNTT nãi chung vµ CNPM nãi riªng lµ ®· râ. VÊn ®Ò lµ ë chç ngµnh CNPM trong n­íc cã tËn dïng vµ ph¸t huy ®­îc c¸c c¬ héi ®ã hay kh«ng ? tiÒn ®Ò ®Ó x©y dùng ngµnh CNPM trong n­íc. Theo lý thuyÕt ph¸t triÓn cña Michael Porter, ®Ó mét ngµnh c«ng nghiÖp cã thÓ ph¸t triÓn cÇn cã 4 yÕu tè (cßn gäi lµ m« h×nh kim c­¬ng) - ®ã lµ néi lùc cña ngµnh c«ng nghiÖp, xuÊt ph¸t ®iÓm, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cã liªn quan vµ nhu cÇu cña thÞ tr­êng ®èi víi CNPM, xuÊt ph¸t ®iÓm chÝnh lµ con ng­êi ViÖt Nam. Néi lùc ®­îc thÓ hiÖn chÝnh ë nguån nh©n lùc dåi dµo ®Ó s¶n xuÊt vµ lµm dÞch vô phÇn mÒm, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp liªn quan bao gåm viÔn th«ng-Internet, phÇn cøng, ®iÖn tö. Nhu cÇu thÞ tr­êng ®­îc thÓ hiÖn ë c¸c ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô, t¹o c¬ héi ph¸t triÓn míi cho CNPM. ThÞ tr­êng phÇn mÒm vµ dÞch vô trong n­íc. Theo kÕ ho¹ch, ViÖt Nam sÏ gia nhËp WTO vµ AFTA vµo ®Çu n¨m 2006. §ång nghÜa víi viÖc nµy lµ 1 lo¹t c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô cña ViÖt Nam s· ph¶i mëi cöa c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. NÕu sau n¨m 2005, hÖ thèng dÞch vô ng©n hµng cña ViÖt Nam ch­a n©ng cÊp cho phï hîp víi tr×nh ®é khu vùc, hay hÖ thèng siªu thÞ ViÖt Nam vÉn theo c¸c qu¶n lý thñ c«ng, th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ mÊt thÞ phÇn nfay trªn s©n nhµ. Nhu cÇu øng dông CNTT ®Ó n¨ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp lµ cã thùc vµ rÊt cÊp b¸ch. B¶ng d­íi ®©y ph©n tÝch thÞ tr­êng CNTT cña ViÖt Nam tõ n¨m 1996- 2003. S¬ ®å nµy cho thÊy mÆc dï cßn nhiÒu khã kh¨n vµ h¹n chÕ, CNTT cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn nhanh. §Æc biÖt lµ n¨m 2004 ®· ®¹t tØ lÖ t¨ng tr­ëng 33%. ThÞ tr­êng CNTT ViÖt Nam 1996-2004 (triÖu USD) N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Sè liÖu 150 180 200 220 300 340 400 515 685 % 20.0 11.1 10.0 36.4 13.3 17.6 28.8 33.0 C¸c b¶ng ph©n tÝch tiÕp theo cho thÊy thÞ tr­êng phÇn mÒm vµ dÞch vô trong nh÷ng n¨m qua còng cã møc t¨ng tr­ëng t­¬ng xøng víi møc ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng CNTT nãi chung, tuy thùc tÕ chØ chiÕm 20% doanh thu cña c¶ ngµnh CNTT. N¨m ThÞ tr­êng phÇn mÒm/dÞch vô ThÞ tr­êng phÇn cøng Tæng (triÖu USD) 2000 50 250 300 2001 60 280 340 2002 75 325 400 2003 105 410 515 2004 140 545 685 Trong thÞ tr­êng phÇn mÒm vµ dÞch vô, c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®ãng vai trß lµ nh÷ng kh¸ch hµng lín. Tæng chi CNTT cho khu vùc nµy chiÕm 150 triÖu USD trong n¨m 2003, kho¶ng 29% cña toµn ngµnh Tuy vËy còng cã ý kiÕn cho r»ng c¸c con sè nãi trªn tuy Ên t­îng nh­ng ch­a thÓ hiÖn ®­îc r»ng CNPM cña ViÖt Nam sÏ ph¸t triÓn bÒn v÷ng v× ®ang ë møc xuÊt ph¸t vµ quy m« nhá. V× vËy, nÕu cho r»ng trong 5 n¨m tíi CNPM ViÖt Nam sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn víi tèc ®é 30%-60%/n¨m-cã dï cã c¸c dù ¸n kÝch cÇu lín cña Nhµ n­íc hay c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c hay kh«ng, th× c¬ së cho lêi tiªn ®o¸n ®so hiÖn vÉn ch­a v÷ng ch¾c. ThÞ tr­êng øng dông CNTT trong n­íc. Ngµnh c«ng nghiÖp phÇn mÒm/dÞch vô ViÖt Nam ®¹t doanh sè 170 triÖu USD trong n¨m 2004 , trong ®ã 125 triÖu USD phôc vô thÞ tr­êng néi ®Þa vµ 45 triÖu gia c«ng xuÊt khÈu, t¨ng 33.3% so víi n¨m tr­íc. Gi¸ trÞ c«ng nghiÖp CNTT ViÖt Nam 2004 (triÖu USD) N¨m PhÇn mÒm/dÞch vô néi ®Þa PhÇn mÒm gia c«ng/xuÊt khÈu PhÇn cøng 2002 65 20 550 2003 90 30 700 2004 125 45 760 Trong n¨m 2004, v¨n phßng ban chØ ®¹o Quèc gia Vò CNTT ®· phèi hîp víi HiÖp héi phÇn mÒm ViÖt Nam (VINASA) vµ c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn ®Çu t­ c«ng nghÖ (FPT) tiÕn hµnh ®iÒu tra, kh¶o s¸t vÒ øng dông CNTT trong c¸c doanh nghiÖp vµ ®· cho kÕt qu¶ vµo th¸ng 3/2005. Theo kÕt qu¶ c«ng bè th× nh×n chung c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña CNTT trong viÖc hç trî c¸c øng dông ho¹t ®éng qu¶n lý, s¶n xuÊt vµ kinh doanh. §a sè c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã øng dông CNTT, cô thÓ lµ 86,5% doanh nghiÖp ®­îc kh¶o s¸t ®· ¸p dông CNTT (trong tæng sè 83000 doanh nghiÖp ®ang ho¹t déng hiÖn nay). Møc ®é ¸p dông CNTT trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc còng ®­îc VINASA ®¸nh gi¸ qua biÓu ®å d­íi ®©y. B¸o c¸o cña tæng côc Thèng kª cho ta biÕt c¸cdn lín cã tØ lÖ ¸p dông CNTT cao h¬n mét chót so víi c¸c doanh nghiÖp nhá (91,5% sè doanh nghiÖp lín, 83,4% sè c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá). XÐt theo lo¹i h×nh së h÷u, doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi cã tØ lÖ ¸p dông CNTT cao nhÊt(94,1%), tiÕp theo lµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc (87,4%), c«ng ty liªn doanh (84,2%), c«ng ty TNHH vµ doanh nghiÖp t­ nh©n (85,2%), c«ng ty cæ phÇn (79,4%). MÆt kh¸c tû lÖ ®Çu t­ cho CNTT cña c¸c doanh nghiÖp trung b×nh hµng n¨m chØ vµo kho¶ng 0,17% doanh sè. Tû lÖ ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp cho CNTT trong kho¶ng 0,15% - 0,16% lµ t­¬ng ®èi thÊp, b»ng kho¶ng 25% - 30% so víi tû kÖ trung b×nh trªn thÕ giíi (trung b×nh lµ 0,4% - 0,6%). Nh÷ng n­íc sö dông CNTT m¹nh nh­ Mü th× tû lÖ trung b×nh lµ kho¶ng 1% doanh sè. N¨m Sè doanh nghiÖp Doanh sè §Çu t­ cho CNTT Tû lÖ 2000 42288 809786 1400 0.173 2001 51680 936215 1643 0.176 2002 62908 1212234 2000 0.165 2003 72012 1500000 2583 0.172 2004 83000 1900000 3167 0.167 Tû lÖ ®Çu t­ cho CNTT theo gi¸ trÞ ­íc tÝnh vµ doanh sè cña TCTK Nghiªn cøu kü h¬n c¬ cÊu chi tiªn cho ngµnh CNTT (theo b¶ng d­íi ®©y) chung ta nhËn thÊy mét ®iÒu lµ chi tiªu cho CNTT lín nhÊt thuéc vÒ khu vùc doanh nghiÖp Nhµ n­íc (trªn 50% - 64 triÖu USD trong tæng sè 127 triÖu USD). Con sè trªn còng cã thÓ ®­îc thÓ hiÖn e»ng nhËn thøc cña toµn x· héi vÒ øng dông CNTT cßn thÊp. C¸c doanh nghiÖp ngoµi viÖc mua m¸y tindh vÒ ®Ó so¹n th¶o n¨m b¶n hay l­u gi÷ sè liÖu vµ ch¹y mét sè ch­¬ng tr×nh ®¬n gi¶n nh­ kÕ to¸n, cßn l¹i th× ch­a biÕt nªn ®Çt t­ cho CNTT vµo lÜnh vùc g×. TS DN 01 cã sd CNTT Tỷ lệ 02 TS DN CNTT Tỷ lệ TỔNG SỐ 51680 28345 54.84714 62908 53.39226 1. Khu vực doanh nghiệp nhà nước 5355 4919 91.85808 5364 87.34154 + DN nhà nước Trung ương 1997 1952 97.74662 2052 87.91423 + DN nhà nước Địa phương 3358 2967 88.35616 3312 86.98671 2. Khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước 44314 21468 48.44519 55236 48.33623 + DN Tập thể 3646 927 25.42512 4104 23.48928 + DN Tư nhân 22777 6016 26.41261 24794 26.30072 + Công ty Hợp doanh 5 3 60 24 62.5 + Công ty Trách nhiệm hữu hạn tư nhân 16291 13136 80.63348 23485 72.35257 + CT cổ phần có vốn Nhà nước 470 419 89.14894 557 85.81688 + CT cổ phần không có vốn Nhà nước 1125 967 85.95556 2272 76.10035 3. Khu vực có vốn đầu tư nuớc ngoài 2011 1958 97.3645 2308 95.49393 + 100 % vốn nước ngoài 1294 1258 97.21793 1561 96.28443 + DN liên doanh với nước ngoài 717 700 97.62901 701 93.84203 Số DN có sử dụng CNTT (2001 và 2002) Tuy nhiªn ®iÒu ®¸ng quan t©m nhÊt lµ hiÖu qu¶ cña c¸c chØ tiªu nãi trªn. Theo b¸o c¸o cña VINASA (biÓu ®å trªn), c¸c doanh nghiÖp tr«ng ®îi nhiÒu nhÊt trong øng dông CNTT lµ nh»m t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Nh­ng ®Ó ®¹t ®­îc nh÷ng môc tiªu ®ã cÇn tiÕn hµnh nh÷ng g×? §Ó gîi ý nh÷gn øng dông CNTT cho thÞ tr­êng trong n­íc, , b¸o c¸o ph©n tÝch nhu cÇu thÞ tr­êng ë c¸c m¶ng sau ®©y: (i) thÞ tr­êng øng dông vµ dÞch vô gia t¨ng trªn m¹ng, (ii) thÞ tr­êng tin häc øng dông trong néi bé doanh nghiÖp (ERP hay CRM), vµ (iii) thÞ tr­êng øng dông CNTT trong c¸c ngµnh kh¸c. ThÞ tr­êng øng dông vµ dÞch vô gi¸ trÞ gia t¨ng trªn m¹ng. HiÖn t¹i, 83% c¸c doanh nghiÖp ®· nèi m¹ng. §iÒu nµy khiÕn cho viÖc ¸p dông c¸c dÞch vô m¹ng nh­ B2B, B2C cã kh¶ n¨ng tröo thµnh hiÖn thùc. Tuy nhiªn, víi ®iÓm sè cho web index cña ViÖt Nam n¨m 2004 lµ 0.143-xÕp h¹ng 124, thÊp hên kh¸ nhiÒu so víi ®iÓm sè 0.183 cña n¨m 2003. Trong sè c¸c doanh nghiÖp cã webiste, phÇn lín c¸c website cã néi dung lçi thêi hay kh«ng hÊp dÉn. Theo kh¶o s¸t cña MPDF ®èi víi 100 chøc n¨ng t­ nh©n, th× 48% sö dông Internet ®Ó xem th­ email vµ 33% sö dông ®Ó thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc kh«ng liªn quan g× ®Õn viÖckd cña doanh nghiÖp. Theo Mekong Source, 60% c¸c doanh nghiÖp ®· tõng ®i dù triÓn l·m hay tiÕp thÞ hoµn toµn kh«ng cã website cña riªng m×nh vµ 48% kh«ng cã ®Þa chØ email. Lý do c¸c doanh nghiÖp ®­a ra lµ v× “ng¹i më, ®äc mail vµ gâ m¸y tÝnh”. Nh­ vËy kh«ng ph¶i cã nhiªu doanh nghiÖp nèi m¹ng hay cã website ®· lµ tèt, mµ ph¶i thùc sù triÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh øng dông dÞch vô m¹ng. §Ó thùc hiÖn c¸c dÞch vô m¹ng, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã nh÷ng chuyªn gia ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc vµ CNTT (CIO – Chief Information Officer). C¸c chuyªn gia nµy ph¶i cã kiÕn thøc vÒ CNTT vµ kiÕn thøc qu¶n trÞ doanh nghiÖp-tõ ®ã ®Ò ra cho doanh nghiÖp nh÷ng dÞch vô m¹ng mµ minh cã thÓ tham gia. NÕu chóng ta ph©n tÝch thµnh phÇn c¸c doanh nghiÖp cã trang web riªng th× sÏ cã biÓu ®å d­íi ®©y, trong ®ã 91% c¸c tæng c«ng ty 91 cã trang web. NÕu c¸c tæng c«ng ty nµy cã thÓ ®­a c¸c h×nh thøc dÞch vô m¹ng vµo ho¹t ®éng cña m×nh th× thÞ tr­êng dÞch vô m¹ng míi cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn. ThÝ dô: Vietnam Airlines, Pacific Airlines hay §­êng s¾t ViÖt Nam cÇn ®­a hÖ thèng ®Æt vÐ/b¸n vÐ qua m¹ng vµo ho¹t ®éng. B­u ®iÖn thµnh phè nªn cho ng­êi ®­a b­u phÈm biÕt hiÖn nay kiÖn hµng cña m×nh ®ang ë ®ay vµ khi nµo tíi n¬i, Fahasa cÇn cã hÖ thèng b¸n s¸ch qua m¹ng, Saigon Coop cÇn cã hÖ thèng mua hµng qua m¹ng, v.v. §a sè c¸c doanh nghiÖp chØ míi dõng l¹i ë sö dông trang web ®Ó qu¶ng c¸o h¬n lµ dïng ®Ó trao ®æi trùc tiÕp víi kh¸ch hµng hay c¸c doanh nghiÖp kh¸c ®Ó b¸n hang (B2B, B2C). Ngoµi c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan Nhµ n­íc còng lµ mét ®Çu mèi quan träng ®Ó ph¸t triÓn dÞch vô m¹ng. Trang web cña Côc Së h÷u trÝ tuÖ ®­îc b¶o hé; trang web cña Së KÕ ho¹ch §Çu t­ cÇn cho biÕt ®¬n xin ®¨ng ký thµnh lËp c«ng ty cña ng­êi nép ®¬n hiÖn nay ®· gi¶i quyÕt ®Õn ®©u, ai lµ c¸n bé thô lý. C¸c øng dông trao ®æi ®Ó thµnh lËp mét chÝnh phñ ®iÖn tö t­¬ng tù nh­ vËy còng cã thÓ kÓ ra ë Phßng C«ng chøng, Côc thuÕ, Toµ ¸n, Së Th­¬ng m¹i, Së Tµi nguyªn m«i tr­êng, Së B­u chÝnh, ViÔn th«ng, v.v. Tuy nhiªn chØ trõ tr­êng hîp c¸ biÖt ë Së KÕ ho¹ch §Çu t­ vµ UBND QuËn 1, ë c¸c së ban ngµnh kh¸c trong thµnh phè t×nh h×nh øng dông dÞch vô m¹ngvµo c«ng t¸c qu¶n lý hµnh chÝnh cña m×nh vÉn cßn h¹n chÕ, ®ã lµ ch­a nãi m¹ng Internet phØa gióp qu¶n lý hµnh chÝnh cña m×nh vÉn cßn h¹n chÕ, ®ã lµ ch­a nãi m¹ng Internet phØa gióp c¸c c¬ quan kiªn hÖ trùc tiÕp vµ n¾m th«ng tin cña nhau trong thêi gian nhanh nhÊt. Ngoµi ra, viÖc ®Ó cho ng­êi d©n tiÕp xóc qua m¹ng thay cho tiÕp xóc trùc tiÕp còng lµm gi¶m kh¶ n¨ng h¹ch s¸ch, tham nhòng cña c¸n bé c«ng chøc trong c¸c lÜnh vùc nh¹y c¶m. T×nh h×nh thùc tÕ lµ, mÆc de c¸c cÊp ®· ®æ nhiÒu tiÒn cña ®Ó x©y dùng “ChÝnh phñ ®iÖn tö” - ®Æc biÖt lµ qua ®Ò ¸n thÕ tin hächo¸ qu¶n lý hµnh chÝnh Nhµ n­íc (§Ò ¸n 112), song B¸o c¸o míi nhÊt cña UNPAN-m¹ng l­íi trùc tuyÕn vÒ hµnh chÝnh c«ng vµ tµi chÝnh cña Liªn HiÖp Quèc-cho thÊy chØ sè “ChÝnh phñ ®iÖn tö” cña chøc n¨ng trong n¨m 2004 tôt 15 bËc so víi thø h¹ng 97 ®· xÕp n¨m 2003. Theo TS Lª M¹nh Hµ, ®Ò ¸n 112 cã thÓ nãi lµ thÊt b¹i. Theo TS NguyÔn Träng, nguyªn nh©n cña thÊt b¹i lµ ë chç chóng ta chi qu¸ nhiÒu tiÒn cho phÇn cøng mµ ch­a chi cho phÇn mÒm. TØ lÖ chi cho phÇn mÒm trong tæng chi phÝ CNTT cña ViÖt Nam lµ 25%, trong khi ®ã tØ lÖ chi cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi lµ 50-75%. Nh­ vËy, ph¶i ch¨ng gi¶i ph¸p lµ t¨ng chi tiªu nh­ thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶ míi lµ gi¶i ph¸p. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, cÇn phØa cã c¸c chuyªn gia vÒ øng dông CNTT. Nãi ®Õn viÖc ®µo t¹o nguån nh©n lùc, chóng ta chØ míi nh¾c ®Õn ®µo t¹o lËp tr×nh viªn, chø ch­a nãi ®Õn viÖc qu¶n trÞ CNTT. V« h×nh chung, chóng ta ®· hoµn toµn bá r¬i thÞ tr­êng CNTT trong n­íc, do kh«ng cã ng­îi quyÕt ®Þnh xem nªn mua (phÇn mÒm) c¸i gi, ë ®©u, øng dông ra sao, cã hiÖu qu¶ hay kh«ng. mua song sÏ gÆp ph¶i rñi ro g×, nªn ký hîp ®ång li-x¨ng phÇn mÒm nh­ thÕ nµo ®Ó h¹n chÕ c¸c rñi ro ®ã. Nh­ vËy, ®iÒu cèt lâi ®èi víi thÞ tr­êng øng dông CNTT trong n­íc kh«ng ph¶i lµ t¨ng chi tiªu cho CNTT, mµ ph¶i t¨ng c­êng ®µo t¹o nh÷ng con ng­êi biÕt sö dông CNTT mét c¸ch cã hiÖu qu¶. TP HCM nªn tËp trung ®µo t¹ochuyªn gia øng dông CNTT, khuyÕn khÝch c¸c c«ng ty phÇn mÒm trªn thÕ giíi më c¸c kho¸ ®µo t¹o chuyªn gia øng dông CNTT. Sau khi t­ t­ëng vÒ øng dông CNTT ®­îc qu¸n triÖt ®Õn tõng doanh nghiÖp lín vµ nhá, hä hiÓu hä cÇn g×, th× chóng ta míi cã thÓ nghÜ ®Õn chuyÖn t¨ng chØ tiªu cho CNTT. 3.3.2. ThÞ tr­êng øng dông CNTT trong doanh nghiÖp. Trong ph©n khóc thÞ tr­êng nµy, c¸c s¶n phÈm hay dÞch vô ®­îc quan t©m nhiÒu nhÊt lµ c¸c phÇn mÒm qu¶n lý doanh nghiÖp. Theo thèng kª cña VINASA, phÇn mÒm qu¶n lý tµi chÝnh kÕ to¸n ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt (gÇn 90% c¸c doanh nghiÖp ®­îc kh¶o s¸t), tiÕp theo lµ c¸c phÇn mÒm qu¶n lý b¸n hµng vµ qu¶n lý vËt t­. C¬ cÇu vµ nhu cÇu nh­ vËy cã vÎ hîp lý, song ®iÒu ®ã còng cho thÊy r»ng hiÖn nay c¸i mµ c¸c doanh nghiÖp cÇn nhÊt còng míi chØ lµ phÇn mÒm phæ cËp, gi¸ trÞ thÊp, cã thÓ cung cÊp hµng lo¹t nh­ phÇn mÒm kÕ to¸n. Trong khi ®ã c¸c phÇn gi¸ trÞ cao, ®ßi hái pahØ gia c«ng nhiÒu nh¬ nh­ phÇn mÒm b¸n hµng, qu¶n lý hµng tån kho th× ®èi t­îng quan t©m vÉn cßn Ýt. Nguyªn nh©n -mét lÇn n÷a-vÉn lµ do chóng ta kh«ng biÕt nªn mua g× vµ nÕu mua th× cã hiÖu qu¶ hay kh«ng-do thiÕu c¸c CIO vÒ hÖ thèng th«ng tin. Trong nh÷ng n¨m qua, trong t×nh tr¹ng mß mÉm vÒ CIO, mét sè c«ng ty còng ®· chñ ®éng t×m tßi øng dông CNTT vµ mang l¹i nhiÒu kÕt qu¶ rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Mét trong nh÷ng thÞ tr­êng mang l¹i lîi nhËn cao nhÊt lµ thÞ tr­êng phÇn mÒm qu¶n lý tµi nguyªn doa._.nh nghiÖp (ERP). Theo cuéc kh¶o s¸t míi ®©y cña Bé Th­¬ng M¹i ®èi víi 56000 doanh nghiÖp trong n­íc, th× chØ 3% c¸c doanh nghiÖp quan t©m ®Õn sö dông ERP vµ CRM. 3.3.3. C¸c thÞ tr­êng phÇn mÒm néi ®Þa kh¸c. Trong c¸c thÞ tr­êng phÇn mÒm néi ®Þa kh¸c, cã ba ph©n khóc thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn m¹n trong t­¬ng lai, ®ã lµ thÞ tr­êng phÇn mÒm trß ch¬i (game) trùc tuyÕn, phÇn mÒm cho c¸c thiÕt bÞ th«ng tin di ®éng, vµ phÇn mÒm cho gi¸o dôc. Theo tÝnh to¸n cña FPT, thÞ tr­êng game trùc tuyÕn cña ViÖt Nam sÏ t¨ng tr­ëng víi tØ lÖ 400% mçi n¨m. Sù bïng næ cña c¸c trß ch¬i nh­ MU Online ®· thu hót hµng tr¨m ngh×n ng­êi ch¬i ë ViÖt Nam trong thêi gian ng¾n. Mét sè DNPM còng ®· b¾t ®Çu ®Çu t­ vµo khu vùc nµy. Ngay c¹nh ViÖt Nam, c«ng ty phÇn mÒm ph¸t triÓn nhanh nhÊt cña Trung Quèc còng lµ mét c«ng ty ph¸t triÓn c¸c trß ch¬i game trùc tuyÕn. Tuy ®©y lµ mét thÞ tr­êng høa hÑn ph¸t triÓn, song thiÕt nghÜ hËu qu¶ x· héi cña nã kh«ng ph¶i lµ nhá: häc sinh bá häc ch¬i game, sót gi¶m kh¶ n¨ng tËp trung, vÒ l©u dµi cã thÓ ph¸t sinh mét sè t¸c h¹i tiÕp theo nh­ cê b¹c trªn kh«ng gian ¶o. ThiÕt nghÜ, ®©y kh«ng ph¶i lµ mét thÞ tr­êng mµ chÝnh quyÒn Thµnh phè cÇn khuyÕn khÝch c¸c DNPM ®Çu t­ ph¸t triÓn. VÒ phÇn mÒm cho thÞ tr­êng th«ng tin di ®éng, cuéc c¹nh tranh tuy míi b¾t ®Çu ë ViÖt Nam song trªn thÕ giíi ®· b¾t ®Çu diÔn ra gay g¾t. Mét bªn lµ Microsoft víi hÖ ®iÒu hµnh Windows CE vµ Windows Mobile. Mét bªn lµ mét sè nhµ s¶n xuÊt ®iÖn tho¹i di ®éng, ®øng ®Çu lµ Nokia víi hÖ ®iÒu hµnh Symbian ch¹y trªn Linux víi mong muèn tho¸t khái ¶nh h­ëng cña Microsoft. §èi víi phÇn mÒm gi¸o dôc, viÖc ph¸t triÓn vµ øng dông CNTT-TT lµ biÖn ph¸p tÊt yÕu vµ quan träng nhÊt hiÖn nay mµ tÊt c¶ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®iÒu quan t©m thùc hiÖn. NÕu kh«ng b¾t ®Çu ®Çu t­ b©y giê, nguy c¬ l¹c hËu vÒ “v¨n ho¸ sè” cña ViÖt Nam lµ rÊt thùc. Sù l¹c hËu vÒ “v¨n ho¸ sè” cña c¸c n­íc lµ t×nh tr¹ng mua m¸y tÝnh vÒ lµm c¶nh, ®Çu t­ mua m¸y tÝnh rÊt nhanh nh­ng sö dông kh«ng hiÖu qu¶ v× kh«ng biÕt triÓn khai øng dông, kÐm vÒ lµm c¶nh, ®Çu t­ mau m¸u tÝnh rÊt nhanh nh­ng sö dông kh«ng hiÖu qu¶ v× kh«ng biÕt triÓn khai øng dông, kÐm vÒ t­ duy trÝ tuÖ, kh«ng biÕt dïng email. 3.3.4. ThÞ tr­êng dÞch vô phÇn mÒm. ThÞ tr­êng dÞch vô phÇn mÒm cã nh÷ng yªu cÇu kh¸c vÒ kiÕn thøc, kü n¨ng, kh¼ n¨ng n¾m b¾t nhu cÇu kh¸ch hµng vµ cung cÊp c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu so víi thÞ tr­êng s¶n phÈm phÇn mÒm. §èi víi dÞch vô phÇn mÒm, s¶n phÈm phÇn mÒm lµ do kh¸ch hµng mua, kh¸ch hµng chØ yªu cÇu dnpmlµm dÞch vô tÝch hîp, ®¸p øng c¸c yªu cÇu kh¸c cña kh¸ch hµng. Do ®ã ®Ó ph¸t triÓn trong thÞ tr­êng nµy, DNPM cÇn n¾m v÷ng nhu cÇu kh¸ch hµng. §ång thêi kh¸ch hµng còng ph¶i chñ ®éng trong viÖc øng dông CNTT. §iÒu nµy c¸c DNPM trong n­íc hoµn toµn lµm ®­îc, chØ cÇn cã th«ng tin, n¾m yªu cÇu vµ biÕt c¸ch sö dông phÇn mÒm n­íc ngoµi. NÕu nh­ vµo n¨m 2005, thÞ tr­êng néi ®Þa ®¹t 200 triÖu USD doanh thu phÇn mÒm th× ­íc tÝnh c¸c DNPM néi ®Þa ph¶i chiÕm kho¶ng 75% thÞ phÇn trong n­íc. Trong thêi gian tíi, c¸c doanh nghiÖp sÏ chi tiªu nhiÒu nhÊt cho dÞch vô triÓn khai c¸c phÇn mÒm ERP vµ CRM, cô thÓ lµ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam, cho biÕt víi sù tµi trî cña Ng©n hµng thÕ giíi (WB), dù ¸n “HiÖn ®¹i ho¸ ng©n hµng vµ hÖ thèng thanh to¸n” ®· hoµn thµnh giai ®o¹n 1 víi ch­¬ng tr×nh cèt lâi lµ “hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng”. HiÖn nay, c¸c gi¶i ph¸p CNTT trong ngµnh ng©n hµng tËp trung vµo ®Çu t­ cho m¸u rót tiÒn tù ®éng (ATM), qu¶n lý Quan hÖ kh¸ch hµng (CMR), gi¶i ph¸p ThÎ th«ng minh, Ng©n hµng di ®éng, Ng©n hµng ®iÖn tö, Gi¶i ph¸p m¹ng, Gi¶i ph¸p xö lý biÓu mÉu, Quy tr×nh xö lý nghiÖp vô, Qu¶n lý rñi ro vµ phôc håi d÷ liÖu, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn mëi réng c¸c dÞch vô ng©n hµng, an toµn b¶o mËt… Trong c¸c lÜnh vùc nµy, Ýt cã gi¶i ph¸p giµnh cho c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam, nÒu kh«ng cïng hîp t¸c víi nh÷ng c«ng ty CNTT hµng ®Çu trªn thÕ giíi. ChØ cã mét vµi doanh nghiÖp nh­ FPT, VASC lµ cã mét sè gi¶i ph¸p CNTT riªng cho ngµnh ng©n hµng. Tuy nhiªn, nhu cÇu sö dông dÞch vô c¸c DNPM trong n­íc lµ rÊt thùc. §èi víi kh¸ch hµng, sñ dông dÞch vô trong n­íc lµ cã lîi h¬n lµ sö dông dÞch vô cña n­íc ngoµi, vµ cã nh­ vËy, kh¸ch hµng ViÖt Nam míi yªn t©m sö dông s¶n phÈm cña n­íc ngoµi. Bµ Quyªn o Saigon Coop cho biÕt: bµ mong c«ng ty cung cÊp dÞch vô phÇn mÒm lµ c¸c c«ng ty ViÖt Nam h¬n lµ c«ng ty n­íc ngoµi. §èi víi hä, nÒu cã trôc tr¹c s¶y ra, hä kh«ng thÓ bay sang ViÖt Nam ®Ó sña ch÷a trong mét thêi gian ng¾n. §ã lµ ch­a nãi kh¶ n¨ng hä sÏ tõ bá kh¸ch hµng nÕu yªu cÇu ®Æt ra qu¸ khã. ViÖc kiÖn tông vµ thi hµnh ¸n ë n­íc ngoµi còng kh«ng ph¶i lµ ®iÒu dÔ dµng. Thuª c«ng ty dÞch vô t¹i ViÖt Nam kh«ng nh÷ng tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ mµ cßn t¹o t©m lý an t©m cho kh¸ch hµng 3.4 kÕt luËn s¬ bé VINASA nhËn ®Þnh ®Ó cã thÓ ®¹t môc tiªu 250 triÖu USD doanh thu phÇn mÒm cña n¨m 2005, ChÝnh phñ ph¶i më réng thÞ tr­êng h¬n n÷a cho c¸c DNPM, ®Èy m¹nh øng dông CNTT trong khu vùc nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp, ban hµnh riªng quy chÕ ­u ®·i ®Çu t­ cho øng dông CNTT, ®¶m b¶o vÊn ®Ò b¶n quyÒn phÇn mÒm, t¨ng chi phÝ cho phÇn mÒm vµ dÞch vô lªn tíi 50% trong c¸c dù ¸n CNTT. C¸c kiÕn nghÞ trªn tuy cã tÝch cùc, nh­ng do kiÕn nghÞ qó nhiÒu nªn nã thÓ hiªn sù thô ®éng, û l¹i, tr«ng chê vµo ViÖt Nhµ n­íc. ThiÕt nghÜ, c¸c doanh nghiÖp chØ nªn cã mét vµi kiÕn nghÞ th¹t tËp trung, ®ã lµ ban hµnh lé tr×nh ®Çu t­ cho øng dông CNTT. HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp míi chØ dµnh 0,17% doanh sè cho CNTT, vµ tØ lÖ chi cho phÇn mÒm trong tæng chi CNTT cña toµn x· héi còng míi chØ chiÕm 25%. Nh­ vËy, tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng néi ®Þa cßn tÊt lín. Nh×n vÒ t­¬ng lai, VINASA dù ®o¸n møc t¨ng chi phÝ cho phÇn mªm doanh nghiÖp lín nhÊt còng vÉn sÏ lµ c¸c phÇn mÒm qu¶n lý kh¸ch hµng, thÞ tr­êng, sau ®ã lµ c¸c phÇn mÒm dÞch vô m¹ng (kÓ c¶ th­¬ng m¹i ®iÖn tö). BiÓu ®å d­íi ®©y cho thÊy ®iÒu nµy ChØ cã ®iÒu, ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p kÝch cÇu. KÝch cÇu ë ®©y kh«ng ph¶i lµ viÖc Nhµ n­íc bá tiÒn ra mua phÇn mÒm, mµ lµ viÖc Nhµ n­íc h­íng dÉn cho doanh nghiÖp nªn mua phÇn mÒm g× cho cã hiÖu qñ. §©y lµ vÊn ®Ò ®· ®­îc nh¾c rÊt nhiÒu lÇn trong môc nµy-cÇn ®Ço t¹o c¸c chuyªn gia vÒ chi tiªu cho CNTT-c¸c CIO. C¸c CIO trong cïng ngµnh còng cÇn hîp t¸c trao dæi th«ng tin, ®Ó sao cho c¸c s¶n phÈm mµ hä mua sÏ cã tÝnh thèng nhÊt vµ khuyÕn khÝch sö dông phÇn mÒm néi ®Þa. C¸c DNPM cã thÓ cung cÊp s¶n phÈm cho c¸c CIO trong mét ngµnh nhÊt ®Þnh sÏ trë thµnh c¸c ®iÓm thu hót (clóter) ®Ó c¸c DNPM kh¸c lµm thÇy phô. CÇn tao m«i tr­êng ®Ó c¸c CIO gÆp nhau trao ®æi vµ chia sÎ kinh nghiÖm Nhµ n­íc nªn cã mét sè chÝnh s¸ch t¹o c¬ héi cho c¸c DNPM trong n­íc. Thø nhÊt, trong quy chÕ ®Êu thÇu mua s¾m, cÇn buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i mua phÇn mÒm n­íc ngoµi sau khi ®· ®Êu th©u mua s¾m phÇn mÒm trong n­íc nh­ng kh«ng thµnh c«ng. Thø hai, nªn b¾t buéc c¸c c¬ quan nhµ n­íc. Doanh nghiÖp trong n­íc sö dông PMMN. §ã lµ v× PMMN sÏ khuyÕn khÝch trao ®æi th«ng tin, ®ång thêi sÏ gióp DNPM ViÖt Nam Ýt bÞ phô thuéc vµo chuÈn “®ãng” cña c¸c c«ng ty phÇn mÒm n­íc ngoµi. Ngoµi ra, dÞch vô phÇn mÒm lµ thÞ tr­êng cã nhiÒu triÓn väng. Do søc Ðp c¹nh tranh héi nhËp, c¸c s¶n phÈm ViÖt Nam kh«ng thÓ cung øng ®ñ c¸c nhu cÇu cña doanh nghiÖp ViÖt Nam, viÖc sö dông c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm n­íc ngoµi lµ kh«ng thÎ tr¸nh khái. §iÒu nµy sÏ t¹o ra c¬ héi cho c¸c DNPM lµm dÞch vô ph¸t triÓn. Tãm l¹i: * Nhu cÇu ®Èu m¹nh øng dông CNTT lµ cã thùc, tuy nhiªn kÓ c¶ c¸c dù ¸n øng dông CNTT trong n­íc còng cÇn ph¶i cã nh÷ng c«ng ty dÞch vô phÇn mÒm cã ®ñ kinh nghiÖm vµ tr×nh dé ®Ó kh¾c phôc c¸c sù cè m¸y tÝnh cho kh¸ch hµng nÕu cã yªu cÇu. §èi víi c¸c c«ng ty gia c«ng phÇn mÒm, kh¶ n¨ng cã lÏ sÏ thuéc vÒ c¸c c«ng ty cã quan hÖ víi ®èi t¸c n­íc ngoµi vµ cã ®éi ngò nh©n viªn lËp tr×nh cã trinhg ®é ®ñ ®Ó ®¸p øng. Ngoµi ra, ®èi víi øng dông CNTT th× cßn cã khã kh¨n ë bµi to¸n kiÕn thøc cña ng­êi øng dông CNTT. * Trong c¸c ph©n khóc thÞ tr­êng phÇn mÒm, cÇn tËp trung chó träng ba khu vùc: dÞch vô m¹ng (web service), gi¶i ph¸p cho doanh nghiÖp (ERP vµ CRM), vµ gi¶i ph¸p th«ng tin di ®éng. §©y lµ nh÷ng thÞ tr­êng sÏ ph¸t triÓn m¹nh trong t­¬ng lai. * Trong khi c¸c kho¶n chi cña chÝnh phñ ®èi víi CNPM hiÖn tÊt lín th× nhu cÇu øng dông CNTT cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc còng rÊt hiÖn thùc. * Gi÷a s¶n phÈm phÇn mÒm vµ dÞch vô phÇn mÒm, cÇn ®Æt vai trß dÞch vô phÇn mÒm. Bëi lÏ víi n¨ng lùc, tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn nay, c¸c DNPM ViÖt Nam ch­a thÓ tù m×nh s¶n xuÊt ®­îc c¸c phÇn mÒm phøc t¹p, hoÆc l¹i s¶n xuÊt ra nh÷ng phÇn mÒm chi phÝ cao, chÊt l­îng thÊp. IV. HiÖn tr¹ng cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm ViÖt Nam. 4.1. Thùc tÕ CNPM 5 n¨m ph¸t triÓn. §i ®«i víi c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu tõ cña Nhµ n­íc lµ sù ra ®êi cña hµng lo¹t c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm. Thùc tÕ ph¸t triÓn cña DNPM trong 5 n¨m võa qua, chØ tÝnh tõ khi ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ quyÕt 07 vÒ ph¸t triÓn CNPM. §¸nh gi¸ chung cho thÊy, ®Õn thêi ®iÓm cuèi n¨m 2005 th× CNPM ViÖt Nam ®· h×nh thµnh vµ b¾t ®Çu cho nh÷ng b­íc ph¸t triÓn. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay CNPM lu«n gi÷ møc t¨ng tr­ëng víi tèc ®é kh¸ cao, trung b×nh kho¶ng 35%/n¨m. N¨m 2004 ®­îc xem lµ n¨m thµnh c«ng nhÊt cña CNPM ViÖt Nam, víi doanh sè phÇn mÒm vµ dÞch vô c¶ n­íc ­íc tÝnh 170 triÖuUSD. Tuy ®· cã t¨ng tr­ëng 33% so víi n¨m 2003, nh­ng con sè trªn vÉn cßn thÊp h¬n nhiªu so víi chØ tiªu ®Æt ra tr­íc ®ã (500 triÖu USD doanh sè phÇn mÒm dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu ®Õn n¨m 2005). 4.2. Sè l­îng DNPM thùc sù ho¹t ®éng trong c¶ n­íc. 4.2.1. M«i tr­¬ng ho¹t ®éng cña DNPM. Trong kinh doanh, DNPM chÞu sù chi phèi cña nhiÒu yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan. Tuy nhiªn, cã thÓ nãi r»ng DNPM chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ cña m«i tr­êng kinh doanh vµ m«i tr­êng x· héi. C¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i trong cnpm vµ viÖc hoµn thiÖn bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc lµ 2 yÕu tè tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn CNTT t¸c ®éng kh¸ tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn DNPM. ViÖc Nhµ n­íc chËm triÓn khai c¸c kÕ ho¹ch cô thÓ trong ph¸t triÓn CNTT t¸c ®éng kh¸ tiªu cùc ®Õn DNPM. Cã thÓ nãi c¸c doanh nghiÖp CNTT nãi chung vµ DNPM nãi riªng ®· chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ cña Nhµ n­íc vµ ho¹t ®éng cña bé m¸y qu¶n lý tõ cÊp trung ­¬ng ®Õn c¸c ®Þa ph­¬ng. Trong c¸c n¨m tõ 2002-2004, c¸c chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ ChÝnh phñ liªn quan ®Õn øng dông vµ ph¸t triÓn CNTT ViÖt Nam ®· ®­îc triÓn khai tõng b­íc, b¾t ®Çu tõ viÖc ban hµnh chiÕn l­îc, x©y dùng kÕ ho¹ch tæng thÓ øng dông vµ ph¸t triÓn CNTT ®Õn n¨m 2005, x©y dùng c¸c bé m¸y cÊp vÜ m« lµ Bé B­u chÝnh, ViÔn th«ng; ®æi míi Ban ChØ ®¹o Quèc gia vÒ CNTT, kiÖn toµn bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ CNTT t¹i ®Þa ph­¬ng, thµnh lËp c¸c së B­u chÝnh, ViÔn th«ng t¹i TP.HCM, Hµ Néi vµ c¸c tØnh thµnh. N¨m 2004, ChÝnh phñ còng thÓ hiÖn viÖc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo ngµnh CNPM b»ng c¸c chÝnh s¸ch thuÕ ­u ®·i ë møc cao nhÊt. Ngµy 22/12/2004, Bé tµi chÝnh ban hµnh Th«ng t­ 123/2004/TT-BTC h­íng dÉn thùc hiÖn ­u ®·i nµy tËp trung vao thuÕ thu nhË doanh nghiÖp, thuÕ gia t¨ng, thuÕ xuÊt nhËp khÈu vµ thuÕ thu nhËp c¸ nh©n. Trong 2 n¨m 2004 vµ 2005, Quèc Héi vµ c¸c bé ngµnh còng ®· so¹n th¶o c¸c dù th¶o LuËt Giao dÞch ®iÖu tö, LuËt Së h÷u trÝ tuÖ vµ LuËt C«ng nghÖ th«ng tin. N¨m 2004 lµ n¨m ®Çu tiªn ChÝnh phñ duyÖt ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i cho c¸c doanh nghiÖp CNTT, th«ng qua c¸c hiÖp héi. N¨m 2005 còng lµ n¨m ®Çu tiªn Bé B­u chÝnh, ViÔn th«ng x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn CNPM, ph¸t triÓn b­u chÝnh-viÔn th«ng vµ Internet vµ gÇn ®©y nhÊt lµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn CNTT-TT cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010. Nh×n chung, c¸c ý kiÕn cña DNPM qua kho¶ s¸t ®Òu cho r»ng m«i tr­êng chÝnh s¸ch cã t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi ho¹t ®éng doanh nghiÖp. C¸c cÇu nèi gi­a doanh nghiÖp víi chÝnh quyªn th«ng qua tæ chøc hiÖp héi, c¸c kªnh truyÒn th«ng ®· cã nhiÒu thuËn lîi. Céng ®ång CNTT vµ doanh nghiÖp ®· ®­îc tiÕp cËn trùc tiÕp vµo qu¸ tr×nh so¹n th¶o c¸c d­ luËt liªn quan ®Õn CNTT, nh÷ng gãp ý trùc tiÕp tõ céng ®ång hoÆc tõ chÝnh quyÒn thµnh phè ®· ®Õn ®­îc víi l·nh ®¹o cÊp cao cña ®Êt n­íc, nhiÒu thµnh tÝch ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®· ®­îc ghi nhËn kÞp thêi. MÆc dï vËy, viÖc kh«ng x©y dùng ®­îc c¸c kÕ ho¹ch cô thÓ trong c¸c n¨m võa qua do bé m¸u chuyªn tr¸ch qu¶n lý ngµnh CNTT tõ tr­¬ng ­¬ng ®Õn c¸c ®Þa ph­¬ng míi ®­îc thµnh lËp, ®ang trong qu¸ tr×nh kiÖn toµn tæ chøc ®· h¹n chÕ phÇn nµo sù t¨ng th­ëng cña ciÖc më réng thÞ tr­êng ë khu vùc Nhµ n­íc gËp trë ng¹i. sù thiÕu nhÊt qu¸n trong viÖc thùc thi c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch ­u ®·i cho ph¸t triÓn CNPM ®· ®em l¹i nh÷ng quan ng¹i cho c¸c nhµ ®Çu t­­ vµo lÜnh vùc CNPM. 4.2.2. Sè l­îng doanh nghiÖp ®¨ng ký ho¹t ®éng trong lÜnh vùc phÇn mÒm. Thèng kª cña héi tin häc thµnh phè Hå ChÝnh Minh cho thÊy ®Õn nay c¶ n­íc cã kho¶ng 2500 c«ng ty ®¨ng ký kinh doanh s¶n xuÊt phÇn mÒm.TØ lÖ ®¨ng ký doanh nghiÖp t¨ng hay gi¶m tuú thuéc vµo c¸c quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch vÜ m« t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi hay khã kh¨n cho mét tr­êng kinh doanh. Trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2005, tØ lÖ ®¨ng ký t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 2004. ¦íc tÝnh trong c¶ n¨m 2005, sè doanh nghiÖp phÇn mÒm ®¨ng ký míi lµ 560 ®¬n vÞ t¨ng 260% so víi n¨m 2004 (213 ®¬n vÞ). 4.2.3. Sè l­îng DNPM ®ang thùc sù ho¹t ®éng Tuy nhiªn, mét thùc tr¹ng kh¸c cho ta thÊy trong 2500 c«ng ty ®¨ng ký s¶n xuÊt phÇn mÒm th× chØ cã 722 ®¬n vÞ thùc sù ho¹t ®éng. C¸c DNPM cã quy m« lín th­êng ®· cã thêi gian ho¹t ®éng trªn 5 n¨m. C¸c th­¬ng hiÖu cã tªn tuæi thµnh lËp trªn 5 n¨m chiÕm 32%, trªn 10 n¨m cßn 11% vµ trªn 15 n¨m chØ cã 3% Sè l­îng DNPM thùc sù ho¹t ®éng t¹i TP.HCM: Theo sè liÖu ®­îc cung cËp tõ Së kÕ ho¹ch vµ ®Çu tõ TP.HCM vÒ t×nh h×nh ®¨ng ký cña doanh nghiÖp liªn quan ®Õn ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, kinh doanh dÞch vô phÇn mÒm (kÓ c¶ t­ vÊn gi¶i ph¸p phÇn mÒm, ®µo t¹o, thiÕt kÕ website vµ dÞch vô th­¬ng m¹i ®iÓm t­…), trong 4 n¨m 2001 – 2004 vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 2005, ®· cã 982 doanh nghiÖp ®¨ng ký c¸c doanh nghiÖp liªn quan ®Õn phÇn mÒm. Tuy nhiªn theo sè liÖu cña HCA tæng hîp tõ c¸c nguån nh­ Hé viªn HCA, Niªn gi¸m CNTT ViÖt Nam, th«ng tin b¸o chÝ th× sè doanh nghiÖp phÇn mÒm hiÖn t¹i cã t¹i TP.HCM vµo kho¶ng 372 ®¬n vÞ (38% so víi sè l­îng ®¨ng ký). Sè l­îng DNPM thùc sù ho¹t ®éng t¹i Hµ Néi: Theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña HCA trªn website cña Së KÕ ho¹ch §Çu t­ Hµ Néi vµo ngµy 20/06/2005, cã 2456 doanh nghiÖp ®¨ng ký s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô phÇn mÒm. Trong ®ã, cã 200 doanh nghiÖp ®­îc hiÓn thÞ qua 10 trang x20 ®¬n vÞ/ trang trªn website, bao gåm: * 62 doanh nghiÖp ®ang lµm thñ tôc ®¨ng ký kinh doanh. *138 c«ng ty ®ang ho¹t ®éng cã ®¨ng ký ngµnh nghÒ kinh doanh liªn quan ®Õn CNTT/phÇn mÒm. Nh­ vËy trªn ®Þa bµn Hµ Néi cã thÓ xem sè DNPM thËt sù ®ang ho¹t ®éng lµ 290 doanh nghiÖp. Sè l­îng DNPM t¹i c¸c tØnh thµnh kh¸c: Theo Së B­u chÝnh, ViÔn th«ng §µ N½ng, sè doanh nghiÖp cã ®¨ng ký ngµnh nghÒ liªn quan phÇn mÒm t¹i §µ N½ng lµ 30 ®¬n vÞ, trong ®ã cã 12 ®¬n vÞ n»m trong trung t©m CNPM §µ N½ng (Softttech). Nh­ vËy, ­íc tÝnh sè doanh nghiÖp chñ yªu ho¹t ®éng phÇn mÒm ë §µ N½ng kho¶ng 10 ®¬n vÞ (35%). Theo mét DNPM t¹i B×nh D­¬ng, th× hiÖn nay ë B×nh D­¬ng chØ cã 2 DNPM ®ang ho¹t ®éng. Nh­ vËy, t¹m tÝnh kho¶ng 30 DNPM ë c¸c tØnh thµnh cã trung t©m CNPM l¬n nh­ §µ N½ng, CÇn Th¬, HuÕ… vµ kho¶ng 30 DNPM ë c¸c tØnh thµnh cßn l¹i. Tæng céng chung, hiÖn cã kho¶ng 60 DNPM hiÖn ®ang ho¹t ®éng t¹i c¸c tØnh thµnh ngoµi Hµ Néi vµ TP.HCM. 4.2.4. ¦íc tÝnh sè l­îng DNPM thùc sù ®ang ho¹t ®éng trong c¶ n­íc Theo ­íc tÝnh th× tæng sè DNPM ®ang thùc sù ho¹t ®éng trong c¶ n­íc lµ 722 ®¬n vÞ theo b¶ng sau. Sè l­îng DNPM hiÖn ®ang ho¹t ®éng trong c¶ n­íc (nguån HCA) ¦íc tÝnh doanh nghiÖp phÇn mÒm Sè l­îng TØ lÖ Hµ Néi 290 40% TP, Hå ChÝ Minh 372 52% C¸c tØnh thµnh kh¸c 60 08% 4.3. Quy m«, c¬ cÊu ph©n bè CNPM. Quy m« DNPM theo sè nh©n lùc.: C¶ n­íc cã kho¶ng 10 doanh nghiÖp phÇn mÒm cã sè lËp tr×nh viªn tõ 300-500 ng­êi, vµ kho¶ng h¬n 10 doanh nghiÖp cã sè lËp tr×nh viªn tõ 100-300 ng­êi. Sè ®¬n vÞ cã nh©n lùc Ýt h¬n 50 ng­êi chiÕn ®Õn 82%, doanh nghiÖp cã 50 ng­êi lµ 17% vµ tõ 500-1000 ng­¬i chØ cã 1%. Theo lo¹i h×nh doanh nghiÖp: Trong tæng sè 2500 ®¬n vÞ doanh nghiÖp phÇn mÒm th× h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH hay doanh nghiÖp t­ nh©n chiÕm ­u thÕ víi tû lÖ 86%. Cßn l¹i 5.1% thuéc doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ 8% lµ liªn doanh hay 100% vèn n­íc ngoµi. Cã 69% DNPM chñ yÕu ®Þnh h­íng thÞ tr­êng trong n­íc, cßn l¹i 28% doanh nghiÖp ®Þnh h­íng thÞ tr­êng ngoµi n­íc. H×nh thøc c«ng ty TNHH hay doanh nghiÖp t­ nh©n vÉn chiÕm ­u thÕ (86%) v× quy m« cña doanh nghiÖp phÇn mÒm hiÖn nay vÉn lµ doanh nghiÖp nhá. Tuy nhiªn h×nh thøc liªn doanh hay 100% vèn n­íc ngoµi sÏ t¨ng do thÞ tr­êng ph¸t triÓn vµ sø hót cña ®Çu t­ t¨ng. Theo tuæi ®êi cña DNPM: C¸c DNPM cã quy m« lín th­êng ®· cã thêi gian ho¹t ®éng trªn 5 n¨m. C¸c th­¬ng hiÖu cã tªn tuæi thµnh lËp trªn 5 n¨m chiÕm 32%, trªn 10 n¨m cßn 11% vµ trªn 15 n¨m chØ cã 3%. LÜnh vùc ho¹t ®éng: LÜnh vùc ho¹t ®éng TØ lÖ S¶n xuÊt phÇn mÒm 88% Cung cÊp gi¶i ph¸p 73% T­ vÊn CNTT 48% Gia c«ng xuÊt khÈu 37% §¹i lý phÇn mÒm n­íc ngoµi 26% §µo t¹o 20% S¶n xuÊt kinh doanh thiÕt bÞ phÇn cøng 16% Internet, viÔn th«ng 12% C¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng chiÕm ­u thÕ cña c¸c DNPM lµ s¶n xuÊt phÇn mÒm (88%) vµ cung cÊp gi¶i ph¸p (73%). Ho¹t ®éng t­ vÊn vµ ®µo t¹o ®i chung víi cung cÊp gi¶i ph¸p hoÆc th­êng khi ®¬n thuÇn lµ c¸c dÞch vô ®i kÌm víi cung cÊp s¶n phÈm phÇn mÒm cho kh¸ch hµng. H¹t ®éng gia c«ng xuÊt khÈu chiÕm mét tû träng t­¬ng ®èi cao (37%) vµ sÏ cßn t¨ng. C¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi chñ yÕu: Ba ®èi t¸c chÝnh hiÖn nay cña c¸c DNPM ®Þnh h­íng thÞ tr­êng n­íc ngoµi lµ Mü (37%), T©y ¢u (21%) vµ NhËt B¶n (21%). Mü vµ T©y ¢u lµ ®èi t¸c tù nhiªn, ®­îc ph¸t triÓn ngay tõ ®Çu. NhËt B¶n ®ang lµ mét thÞ tr­êng tiÒm n¨ng, do ®ã chÝnh s¸ch hîp t¸c quèc gia víi NhËt B¶n nªn ®­îc ®Èy m¹nh. HiÖn nay, cã mét cöa ngâ ®i vµo Ch©u ¢u n÷a lµ Hungary. Víi vÞ trÝ lµ trung t©m Ch©u ¢u vµ cã nÒn c«ng nghiÖp tr×nh ®éi ngang b»ng víi c¸c n­íc T©y ¢u ph¸t triÓn, Hungary còng ®ang ®Æt ViÖt Nam lµ mét ®èi t¸c chiÕn l­îc vÒ CNTT ë Ch©u ¢u. 4.4. Nh©n lùc, doanh thu, chi phÝ trong DNPM. 4.4.1. Nguån nh©n lùc cña CNPM. C¬ cÊu nh©n lùc DNPM: Chøc danh TØ lÖ C¸c ®¬n vÞ trong n­íc C¸c ®¬n vÞ n­íc ngoµi C¸n bé ®iÒu hµnh qu¶n lý, kinh doanh 13% 12% Tr­ëng dù ¸n 12% 13% LËp tr×nh viªn 60% 70% Kh¸c 15% 05% So s¸nh c¬ cÊu nh©n lùc gi÷a DNPM trong n­íc vµ DNPM cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ta thÊy tØ lÖ c¸n bé ®iÒu hµnh qu¶n lý kinh doanh vµ tr­ëng dù ¸n t­¬ng ®­¬ng nhau. Tuy nhiªn, DNPM cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sö dông tØ lÖ lËp tr×nhivªn cao h¬n DNPM trong n­íc trong khi ®ã th× tØ lÖ nh©n søc kh¸c l¹i Ýt h¬n DNPM trong n­íc rÊt nhiªu. Tr×nh ®é nh©n lùc trong DNPM: Tr×nh ®é tØ lÖ (%) C¸c ®¬n vÞ trong n­íc C¸c ®¬n vÞ n­íc ngoµi Cao ®¼ng, trung cÊp 14% 8% Cö nh©n/ kü s­ 81% 90% Th¹c sü 4% 2% TiÕn sü 1% 0% TØ lÖ sö dông tr×nh ®é cao ®¼ng, trung cÊp cña c¸c DNPM trong n­íc (14%) cao h¬n h¼n so víi DNPM n­íc ngoµi cho thÊy cho thÊy c«ng viÖc cña DNPM trong n­íc cã nhiÒu c«ng ®o¹n cÇn nhiÒu kü thuËt viªn trung cÊp h¬n DNPM n­íc ngoµi. 4.4.2. Doanh thu cña c¸c DNPM. Doanh thu b×nh qu©n/n¨m. Tæng doanh thu cña c¸c doanh nghiÖp phÇn mÒm n¨m 2005 ®¹t kho¶ng 250 triÖu USD, trong ®ã 180 triÖu USD tõ thÞ tr­êng néi ®Þa ( chiÕn tû lÖ 61,1%) vµ cã kho¶ng 70 triÖu USD tõ gia c«ng xuÊt khÈu (38,9%), t¨ng 47% so víi n¨m tr­íc. Doanh thu n­íc ta hiÖn nay t¨ng lªn gÊp 4 lÇn so víi n¨m 2000. Tuy nhiªn, víi quy m« doanh nghiÖp n­íc ta nhá, sè nh©n c«ng cã tr×nh ®é n¨ng lùc thÊp. Th× t×nh hinh ®i ®«i víi quy m« lµ doanh thu b×nh qu©n/ n¨m cña c¸c doanh nghiÖp còng ë møc khiªm tèn: d­íi 500 triÖu ®ång lµ 35%, 750 triÖu – 1,5 tû ®ång lµ 19%. 7,5 tû -15 tû lµ 7%, 15 tû- 30 tû lµ 2%... C¨n cø theo tiªu chÝ ph©n lo¹i cña HCA th× sè doanh nghiÖp võa vµ nhá ë thµnh phè chiÕn ®Õn 93%. Doanh thu so víi chi phÝ: Doanh thu so víi chi phÝ Sè l­îng TØ lÖ ThÊp h¬n chi phÝ 15 19% B»ng chi phÝ 19 24% Cao h¬n chi phÝ 10 – 30% 33 42% Cao h¬n chi phÝ 30 – 50% 10 13% Cao h¬n chi phÝ 50 – 100% 1 1% Cao h¬n chi phÝ trªn 100% 1 1% Tæng céng 79 100% 42% DNPM cã doanh thu cao h¬n chi phÝ tõ 10 – 30%. §iÒu nµy cho thÊy ®a sè DNPM cã thÓ kh¼ng ®Þnh sù thµnh c«ng ban ®Çu cña m×nh. Tuy nhiªn, chØ cã 13% DNPM cã doanh thu cao h¬n chi phÝ tõ 30-50%. §©y kh«ng ph¶i lµ mét tØ lÖ khÝch lÖ vµ nã gi¶i thÝch phÇn nµo t×nh tr¹ng ch­a ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. 4.4.3 Chi phÝ. Chi phÝ mÆt b»ng: MÆt b»ng tØ lÖ Lµ së h÷u cña c«ng ty 17% Thuª mÆt b»ng 83% Tæng 100% Trong 55 ®¬n vÞ thuª mÆt b»ng cã chi phÝ thuª Chi phÝ chiÕm 10% tæng chi phÝ 73% Chi phÝ chiÕm 20% tæng chi phÝ 27% Tæng 100% Chi phÝ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh: Chi phÝ cho marketing, chi phÝ cho ®µo t¹o vµ R&D còng nh­ chi cho t¸i t¹o ®Çu t­ lµ c¸c chi phÝ nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña DNPM trong n­íc. Nh×n chung, DNPM trong n­íc ch­a ®ñ n¨ng lùc tµi chÝnh ®Ó n©ng cao møc chi phÝ nµy. §iÒu ®ã lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch nhiÒu mÆt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi cho DNPM. a) Chi cho marketing: Sè doanh nghiÖp chi cho marketing d­íi 5% lµ 38%, tõ 10-20% chØ vµo kho¶ng 27%, trªn 20% lµ 14%. CÇn ph¶i cã biÖn ph¸p ®Ó n¨ng cao tØ lÖ nµy lªn kho¶ng 50% doanh nghiÖp chi nhiÒu h¬n cho kh©u yÕu nhÊt nµy. §Ëc biÖt lµ kh©u th­¬ng phÈm ho¸ s¶n phÈm vµ nh·n hiÖu. b) Chi ®µo t¹o vµ nghiªn cøu ph¸t triÓn: chi phÝ cho ®µo t¹o vµ nghiªn cøu ph¸t triÓn trªn 20% chØ kho¶ng 18%, tõ 5-10% chØ ®¹t 30%, vµ d­íi møc 5% lµ 33%. §iÒu nµy cho thÊy chi phÝ ®µo t¹o vµ ph¸t triÓn cña n­íc ta cßn qu¸ thÊt, ch­a ®ñ ®¸p øng nh­ cÇu ph¸t triÓn phÇn mÒm n­íc ta hiÖn nay. Chi phÝ t¸i ®Çu t­: Chi t¸i ®©u t­ Tû lÖ (%) D­íi 5% 23% 5%-10% 27% 10%-20% 25% Trªn 20% 25% Cã ®Õn 50% doanh nghiÖp dµnh søc cho viÖc t¸i ®Çu t­ víi møc chi tõ 10% ®Õn 20%. 4.4.4. Thêi ®iÓm hoµ vèn. VÒ n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c DNPM, theo kh¶o s¸t cña HCA cã kho¶ng 29% doanh nghiÖp hoµ vèn sau 2 n¨m thµnh lËp. §©y lµ tØ lÖ t­¬ng ®èi tèt, nh­ng còng cã tíi 28% doanh nghiÖp hoµ vèn sau tõ 3-4 n¨m. Sè DNPM cã l·i suÊt hµng n¨m tõ 10%-30% chiÕn tØ lÖ 42%, tõ ®ã cho thÊy ®a sè DNPM cã thÓ kh¼ng ®Þnh sù thµnh c«ng ban ®Çu cña m×nh. Tuy nhiªn, chØ cã 13% DNPM cã doanh thu cao h¬n chi phÝ tõ 30%-50%. C¸c doanh nghiÖp th­êng cã ®Þnh h­íng x©y dùng thÞ tr­êng, chuyªn m«n ho¸ cao, rÊt chuyªn nghiÖp trong lÜnh vùc gia c«ng phÇn mÒm vµ dÞch vô, tõ ®ã qu¶ng b¸ ®­îc n¨ng lùc, b­íc ®Çu x©y dùng ®­îc th­¬ng hiÖu riªng. 4.4.5. T¸i ®Çu t­. Thêi gian t¸i ®Çu t­: Thêi gian t¸i ®Çu t­ TØ lÖ Ch­a 48% T¸i ®Çu t­ sau 2 n¨m thµnh lËp 10% 2 – 3 n¨m 16% 4 – 5 n¨m 9% > 5 n¨m 17% 48% doanh nghiệp chưa có điều kiện tái đầu tư. Trong khi đó, có 10% tái đầu tư sau 1 năm thành lập và 16 % tái đầu tư sau từ 2 đến 3 năm. H×nh thøc t¸i ®Çu t­: H×nh thøc t¸i ®Çu t­ ph¸t triÓn Sè l­îng Tû lÖ TiÕp nhËn vèn ®Çu t­ trong n­íc 27 50% TiÕp nhËn vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 12 23% Vay tÝn dông 12 23% Huy ®éng vèn cña nh©n viªn 2 4% Tæng céng 53 100% 50% doanh nghiệp tự trang trải kinh phí tái đầu tư bằng nguồn vốn trong nước. 23% tiếp nhận vốn từ nước ngoài. 23% doanh nghiệp vay vốn tín dụng. 4.4.6. N¨ng cao tr×nh ®é qu¶n lý. T×nh h×nh tiÕp nhËn tr×nh ®é qu¶n lý: HiÖn nay, ViÖt Nam ®· cã 2 doanh nghiÖp ®¹t chøng chØ cao nhÊt vÒ quy tr×nh qu¶n lý chÊt l­îng s¶n xuÊt phÇn mÒm quèc tÕ CMMI-5. 5 doanh nghiÖp ®¹t CMM møc 3 hoÆc 4, vµ trªn 30 doanh nghiÖp ®¹t ISO 9001. Ngoµi ra cã rÊt nhiÒu kh¸c còng ®ang cè g¾ng phÊn ®Êu ®Ó lÊy chøng chØ CMM1, CMM hoÆc ISO. §iÒu nµy cho th©ysù ph¸t triÓn ®Çy tiÒn n¨ng cña CNPM ViÖt Nam. Lý do c¸c DNPM ch­a triÓn khai qu¶n lý chÊt l­îng theo chøng chØ quèc tÕ: 23% doanh nghiệp chưa có nhu cầu cộng với 35% doanh nghiệp muốn tự xây dựng qui trình chất lượng. Điều này chứng tỏ là thị trường nội địa chưa thực sự đòi hỏi các doanh nghiệp cần có các chứng chỉ chất lượng quốc tế. Nhu cÇu thuª chuyªn gia n­íc ngoµi: Thuª chuyªn gia n­íc ngoµi Sè l­îng Ch­a cã 57 67% §· thuª céng t¸c viªn dù ¸n d­íi 6 th¸ng 17 20% §· thuª céng t¸c viªn dù ¸n 1 n¨m trë lªn 11 13% Tæng céng 85 100% Có đến 33 % doanh nghiệp đã thuê chuyên gia nước ngoài. Điều này rất có ý nghĩa trong việc góp phần xây dựng thương hiệu CNPM Việt nam. KÕt qu¶ c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt mµ nÒn CNPM ë n­íc ta ®· ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m võa qua lµ t¹o ra mét m«i tr­êng hÊp dÉ thu hót ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh CNPM. Gãp phÇn minh chøng niÒm tin vÒ t­¬ng lai cña ngµnh CNPM ViÖt Nam, ®ãng gãp vµo viÖc xóc tiÕn h×nh ¶nh ngµnh CNPM ViÖt Nam ®èi víi thÕ giíi. 4.5. §¸nh gi¸ nhu cÇu cña c¸c DNPM. 4.5.1. Vèn. Vấn đề thiếu vốn để sản xuất và phát triển của DNPM hiện nay chưa có giải pháp hỗ trợ nào được thực thi. Quỹ đầu tư mạo hiểm hay còn được gọi là đầu tư triển vọng là một hoạt động kinh doanh, không nhằm mục đích hỗ trợ doanh nghiệp. Có ý kiến cho rằng tìm nguồn vốn là vấn đề của doanh nghiệp và của ngân hàng. Doanh nghiệp hoạt động kinh doanh thì phải vay vốn ở ngân hàng theo qui định cần thiết như thế chấp tài sản. Điều này đúng trong trường hợp bình thường. Nhưng nếu xem đây là một hoạt động đầu tư của nhà nước để phát triển thị trường, phát triển ngành CNPM thì cần tìm ra giải pháp có tính đột phá. Nhà nước cần chấp nhận một tỉ lệ tổn thất trong việc hỗ trợ DNPM vay vốn. Đây cũng là yêu cầu để nâng cao tỉ lệ “sống được “ của DNPM. Sư tổn thất từ 60% đến 70% doanh nghiệp hoặc nếu chỉ là 50% cũng là một tổn thất rất lớn không những về chi phí xã hội mà còn làm chậm việc đạt được mục tiêu phát triển CNPM. 4.5.2 Nh©n sù. DNPM không nêu vấn đề thiếu nhân sự, không nêu vấn đề nhân sự thiếu trình độ mà nêu khó khăn vì nhân sự không ổn định. Như vậy, nhu cầu về nhân sự mà một số công ty nêu ra có thể là vấn đề bức bách nhưng không hẳn là vấn đề cơ bản. Cần bảo đảm để giải quyết một khủng hoảng thiếu nhưng không đem đến một khủng hoảng thừa. Khủng hoảng thừa có thể không chỉ vì chưa xác định địa chỉ cung cấp mà còn có thể vì chưa tạo đủ điều kiện môi trường để các địa chỉ đó xuất hiện trên thực tế. Có trường hợp doanh nghiệp một năm trước còn xem nhân lực là vấn đề bức xúc nhưng ngay trong năm sau đã giải quyết ổn thoả nhu câu phát triển nhân sự của mình. Trở lại vấn đề nhân sự không ổn định của các DNPM nhỏ và vừa, chúng ta thấy không chỉ là nhân sự không ổn định mà bản thân các doanh nghiệp khó giữ được sự ổn định. Như vậy vấn đề chính là việc xây dựng và định hình được môi trường kinh doanh ổn định cho DNPM. 4.5.3. ThÞ tr­êng Hai thiếu thốn lớn của DNPM trong vấn đề thị trường là thiếu thông tin và thị trường không ổn định. Trong đó, thiếu thông tin là vấn đề lớn nhất. DNPM ngoài việc tự bản thân phải thu thập thông tin thì rất cần được hỗ trợ từ nhà nước những thông tin về thị trường, như các quốc gia khác vẫn làm để hỗ trợ doanh nghiệp của họ. Đối với thị trường CNTT nội địa, khách hàng lớn nhất hiện nay là khu vực nhà nước. Hàng năm, DNPM cần được thông báo công khai, đầy đủ và cùng lúc về nhu cầu thực hiện các dự án phát triển CNTT của các bộ ngành trung ương cũng như của các cơ quan, sở ngành của tất cả các địa phương. Chúng tôi nghĩ đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của cơ quan quản lý CNTT các cấp. Ngoài ra, để tạo điều kiện cho DNPM phát triển thị trường, cần phải tháo gỡ những ràng buộc làm cản trở tính cạnh tranh của doanh nghiệp, như giải quyết nhu cầu kết nối viễn thông giá rẻ (qua vệ tinh chẳng hạn), tiết kiệm chi phí cho những doanh nghiệp thực sự có có nhu cầu. Điều này sẽ làm tăng lợi thế thu hút đầu tư vào ngành CNPM. 4.6. V ị thÕ cña DNPM ViÖt Nam trªn thÕ giíi. Tháng 4/2004, tập đoàn tư vấn quốc tế AT Kearney trong báo cáo Making Offshore Decision đã xếp Việt nam vào danh sách 25 nước “most actractive offshore location - nơi thu hút gia công dịch vụ tốt nhất”. Việt nam với điểm số 4.70/10 được xếp thứ hạng 20 trên 25 nước được chọn vào vòng chung kết (emerged as finalist). Điểm tổng sắp được tính từ 3 chỉ tiêu: tài chính, môi trường kinh doanh và nhân lực. Trong phần kết luận, báo cáo Kearney nêu rõ các đánh giá này được xem như một công cụ để các công ty nước ngoài lựa chọn nên gia công ở nước nào, và với các quốc gia, dựa vào các đánh giá có thể hình dung được tiềm năng, điểm mạnh yếu của mình trong việc thu hút nguồn việc từ các nước khác. B¶ng xÕp h¹ng chung Thø h¹ng N­íc Tµi chÝnh M«i tr­êng kinh doanh Nh©n lùc Tæng 1 Ên §é 3.72 1.31 2.09 7.12 2 Trung Quèc 3.32 0.93 1.36 5.61 3 Malaysia 3.09 1.77 0.73 5.59 4 Czech 2.64 2.02 0.92 5.58 5 Singapore 1.47 2.63 1.36 5.46 6 Philippines 3.59 0.92 0.94 5.45 7 Brazil 3.17 1.41 0.86 5.44 8 Canada 1.00 2.48 1.94 5.42 9 Chi lª 2.99 1.68 0.70 5.37 10 Ba Lan 2.88 1.57 0.88 5.33 11 Hungary 2.71 1.68 0.90 5.29 12 New Zealand 1.59 2.24 1.38 5.21 13 Th¸i Lan 3.44 1.19 0.57 5.20 14 Mexico 3.12 1.26 0.74 5.12 15 Argentina 3.25 1.08 0.74 5.07 16 Costa Rica 3.06 1.33 0.67 5.06 17 Nam Phi 2.83 1.21 0.94 4.98 18 Australia 1.11 2.13 1.58 4.82 19 Bå §µo Nha 1.84 1.99 0.88 4.71 20 ViÖt Nam 3.65 0.70 0.35 4.70 21 Nga 3.25 0.51 0.89 4.65 22 T©y Ban Nha 1.12 2.05 1.38 4.55 23 Ireland 0.62 2.48 1.39 4.49 24 Israel 1.66 1.74 1.06 4.46 25 Thæ NhÜ Kú 3.07 0.73 0.64 4.44 Trong 3 chỉ tiêu dẫn đến xếp hạng chung: tài chính, môi trường kinh doanh (MTKD), nguồn nhân lực (xem bảng 1), chỉ tiêu tài chính được xem là quan trọng nhất với trọng số 4/10; 2 chỉ tiêu còn lại có trọng số 3/10. Chỉ tiêu tài chính được tính dựa vào các yếu tố và theo trọng số: - Chi phí lương trung bình: 8/10. - Chi phí cho hạ tầng (viễn thông, điện, thuê nhà, đi lại): 1/10. - Chi phí liên quan đến thuế, biến động tỷ giá ngoại tệ và tệ nạn tham nhòng: 1/10 Điểm cho chỉ tiêu tài chính của Việt Nam là 3.65, xếp vị trí thứ 2, chỉ sau Ấn Độ (3.72). Đây là một ưu thế của Việt Nam mà các nước khác phải thừa nhận (bảng 2). Về chi phí lương, chỉ có 4 nước được 3 điểm trở lên là Ấn Độ, Việt Nam, Philippines và Trung Quốc. Chi phí nhân công đắt nhất thuộc về Ireland, Canada và Australia. Về chi phí hạ tầng, Việt Nam được 0,25 điểm, xếp thứ 9, đồng hạng với Nam Phi và Israel. Các vị tr._.hần mềm là chuyện dài nhiều tập, phải làm lại, làm tiếp, làm từng bước. Chúng ta từng có những “ngộ nhận” khi đưa ra các chỉ tiêu. Trong khi tìm kiếm, chờ đợi những thị trường, hợp đồng lớn thì mình nên chuẩn bị sẵn sàng và làm những chuyện nho nhỏ. Nếu giải quyết được những bất cập trong khâu quản lý, xuất khẩu tiểu ngạch cũng là một cách. Công ty tôi từng thử xuất khẩu phần mềm đóng gói bằng đường tiểu ngạch nhưng...không thành công. Hợp đồng 1.000 đĩa, mỗi đĩa giá có 5 USD mà chi phí kiểm duyệt (do mình chịu) tới 2 USD/đĩa, còn phải mở bao bì, kiểm từng cái một! Lần khác, cũng số lượng ấy, giá ấy nhưng phí kiểm duyệt do khách hàng chịu. Thời gian kiểm rất lâu, họ không chờ nổi, tôi phải bán theo kiểu lixăng, họ mang về 25 đĩa, tự sao chép lấy. Làm vậy là mình thiệt vì số đĩa họ sao chép ra rất nhiều. §a phÇn c¸c DNPM s¶n xuÊt ch­a cã l·i: Cã kho¶ng 60% DNPM chi trªn 50% doanh thu cho quü l­¬ng (lµ sè ®¬n vÞ cã doanh thu cao h¬n chi phÝ). §iÒu nµy ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp ch­a cã l·i th× g¸nh nÆng chi phÝ l­¬ng lµ rÊt ®¸ng kÓ v× th­êng vÉn ph¶i chi ®Õn 50% doanh thu cho l­¬ng míi ®¶m b¶o mét nguån thu nhËp t­¬ng ®èi cho c¸c lËp tr×nh viªn, c¸c nh©n viªn cña hä. ChØ trõ mét sè DNPM cã s¶n phÈm ®øng ®­îc trªn thÞ tr­êng cã thÓ yªn t©m ho¹t ®éng chuyªn doanh phÇn mÒm, cßn phÇn lín DNPM ®Òu ph¶i cã thªm mét hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng hç trî nh­ ®µo t¹o, t­ vÊn, kinh doanh thiÕt bÞ phÇn cøng. Thùc tÕ cho thÊy, kho¶ng 40% DNPM cÇn sù hç trî ë nhiÒu møc ®é, trong ®ã cã 25% thËt sù gËp khã kh¨n trong ho¹t ®éng do doanh thu thÊp h¬n so víi chi phÝ. Míi cã 2% DNPM ®¹t chØ tiªu ISO: ViÖt Nam hiÖn nay míi chØ cã 11/600 DNPM ®¹t chøng chØ ISO 9000. VÊn ®Ò qu¶n lý chÊt l­îng phÇn mÒm cßn rÊt mê nh¹t trong nhËn thøc cña nhµ s¶n xuÊt, ng­êi sö dông còng nh­ c¸c c¬ quan Nhµ n­íc. T×nh tr¹ng nµy dÉn ®Õn chÊt l­îng phÇn mÒm cña n­íc ta vÉn ë møc thÊp, g©y khã kh¨n trong viÖc më réng quy m« ho¹t ®éng, n©ng cao n¨ng suÊt vµ thu hót kh¸ch hµng. Còng v× lý do trªn, mÆc dï TP.HCM ®· thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh hç trî doanh nghiÖp thùc hiÖn ISO 9000 ®­îc 2 n¨m, víi møc hç trî 20 triÖu ®ång/doanh nghiÖp, nh­ng vÉn ch­a t×m ®­îc doanh nghiÖp vµo tham gia. ph¸t triÓn theo lèi tù ph¸t: Các DNPM nước ta phát triển theo một đường lối tự phát, không có sự liên kết hỗ trợ lẫn nhau. Các DNPM, trừ vài doanh nghiệp như Lạc Việt, SCC luôn đi theo một dòng sản phẩm chuyên ngành, còn lại đều mai làm sản phẩm theo hướng này, mốt lại theo hướng khác. Nhất là Việt Nam hiện nay chưa hình thành được một nền công nghiệp phầm mềm chuyên nghiệp. Người ta đã lên giải ngoại hạng mà mình còn ì ạch đá giải hạng ba thì... !!! b. §èi víi s¶n phÈm phÇn mÒm ViÖt Nam. S¶n phÈm phÇn mÒm ViÖt Nam giãng tiÕng chu«ng chÊt l­îng. Chất lượng phần mềm đang là vấn đề bức xúc làm đau đầu cả giới sản xuất và ứng dụng ở Việt Nam. Đến nay, vẫn chưa có một tiêu chuẩn nào để đánh giá chất lượng phần mềm cũng như chưa có các tổ chức độc lập thực hiện công việc này. Vấn đề này đã được đặt ra tại hội thảo “Quản lý chất lượng phần mềm Việt Nam” do Hội Tin học TP HCM, Hiệp hội doanh nghiệp phần mềm Việt Nam (VINASA) và Công ty Phát triển Công viên phần mềm Quang Trung phối hợp tổ chức ở TP HCM hôm 24/8.Tại hội thảo, ông Võ Việt Dũng, Trưởng đoàn BVQI Việt Nam - một tổ chức cấp chứng nhận ISO của Anh tại Việt Nam - nhấn mạnh rằng khi bắt tay vào xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng, mọi người cần có ý thức và trách nhiệm ghi nhận đầy đủ các thông tin cần thiết trong quá trình quản lý. Lâu nay, nhiều doanh nghiệp phần mềm chỉ quan tâm đến tiêu chuẩn kỹ thuật của sản phẩm mà xao lãng công tác theo dõi, đo lường các quá trình quản lý. Ông Dũng cũng nêu một số công việc mà doanh nghiệp phần mềm cần thực hiện để tham gia quản lý chất lượng. Đó là cần cung cấp đầy đủ về đào tạo hệ thống quản lý và cập nhật kỹ năng quản lý hữu hiệu những kỹ thuật đo lường, thống kê, các tiêu chuẩn về chất lượng sản phẩm phần mềm như CMM, ISO 9126, ISO 14598 cho nhân viên quản lý và kỹ thuật; Thực hiện công tác kiểm soát các công việc có ảnh hưởng chất lượng thông qua hoạt động theo dõi và kiểm tra các hoạt động và việc khắc phục, phòng ngừa trong doanh nghiệp; Xác định các tài liệu cần thiết để thực hiện kiểm soát hoạt động thiết kế, tạo sản phẩm và giảm thiểu lỗi trong quá trình gia công phần mềm và các hoạt động khác; Tiến hành đánh giá nội bộ phù hợp với yêu cầu của ISO hoặc CMM theo các mức độ, trong đó ISO 9126 là bộ tiêu chuẩn đánh giá về chất lượng sản phẩm phần mềm, ISO 14598 là bộ tiêu chuẩn đánh giá sản phẩm phần mềm, còn CMM được chia theo 5 bậc, từ thấp đến cao. Giáo sư Đào Văn Lượng, Giám đốc Sở KHCN&MT TP HCM, nêu một nét đặc trưng trong quan hệ “khách hàng - nhà sản xuất ” ở Việt Nam hiện nay là hầu hết nhà sản xuất phần mềm trong nước phải “tự đặt bài toán, rồi tự giải cho khách hàng”. Vì vậy, công việc và trách nhiệm của các doanh nghiệp phần mềm Việt Nam hết sức khó khăn. Theo Tiến sĩ Lê Trường Tùng, Chủ tịch Hội Tin học TP HCM, thì chất lượng quy trình = chất lượng sản phẩm + năng suất hoạt động + thu hút đối tác, và vai trò của ISO/CMM đối với các doanh nghiệp phần mềm Việt Nam chính là chuẩn hóa, quốc tế hóa với chất lượng là then chốt. Hiện nay, lỗi của phần mềm cực kỳ nguy hiểm, gây ra những thiệt hại không nhỏ về vật chất trong bối cảnh hầu hết những ngành kinh tế quan trọng đều đang sử dụng rộng rãi. Riêng tại Mỹ, các nhược điểm trong phần mềm đã gây tổn thất cho nền kinh tế Mỹ mỗi năm tới… 59,5 tỷ USD. Ch÷ tÝn kinh doanh: Trong kinh doanh, lòng tin, chữ tín rất quan trọng. Giữa các đối tác trong nước với nhau mình cũng đã không tin nhau rồi cho nên việc liên kết lại cho “đủ lực” để hợp tác với đối tác nước ngoài gặp rất nhiều khó khăn. Ta hay đụng đâu hứa đó, dù chưa biết sẽ thực hiện những lời hứa đó như thế nào, có thực hiện được không. Hacker của ta không xây mà cứ phá người, phá lẫn nhau, không ít trong số đó là người từ chính các doanh nghiệp phần mềm 6.2.4. Khã kh¨n kh¸c Ng¹i ®­a ra c¸c con sè: Tuy nhiên, trên thực tế, cho đến nay, các con số thống kê về CNPM Việt Nam là chưa đầy đủ theo ý kiến của một số chuyên gia và nhà lãnh đạo. Nhiều doanh nghiệp ngại báo cáo con số, ngay như Vinasa cũng chỉ dừng lại con số báo cáo ở tỷ lệ %, và ước tính. Chính việc không có con số thống kê tương đối chính xác này phần nào sẽ ảnh hưởng tới các định hướng phát triển CNPM ở nước ta. Nó cũng thể hiện sự liên kết chưa khăng khít giữa các đối tác trong ngành CNPM ở ta. D©n ViÖt Nam ®ang sµi hµng lËu: Thêm vào đó, đại đa số người sử dụng máy tính Việt Nam xài phần mềm và hệ điều hành sao chép lậu. Ngay cả những nơi đào tạo con người như những trường ĐH mà còn dùng đồ “chùa” thì thử hỏi những lớp trẻ sau này sẽ như thế nào? Chắc chắn họ sẽ coi đó như là một hành động bình thường, dùng vô tư mà không đắn đo. Lối nào ra cho phần mềm Việt Nam? Đó có lẽ là một câu hỏi khó trả lời thỏa đáng. Gi¸ dÞch vô: Giá internet ở VN còn cao. Ở Mỹ, ADSL chỉ 20 USD/tháng. Ở Nhật, 4 - 5 USD/tháng cho dung lượng 100MB/giây. Về giáo dục, nhiều về số lượng nhưng chưa đủ khả năng. Cần đào tạo về quản lý dự án. Đồng ý nên thành lập Ban Cố vấn về CNTT cho thành phố.  Qu¶n lý dÞch vô Internet cßn nhiÒu ®iÒu bÊt hîp lý: Theo thống kê từ các cuộc thanh tra, kiểm tra dịch vụ Internet ở nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước, hiện có quá nhiều khoảng trống pháp lý trong hoạt động quản lý các dịch vụ này. Đây chính là nguyên nhân khiến phần lớn dịch vụ Internet đều trong tình trạng thả nổi và vi phạm các quy định kinh doanh. Trước tình trạng đáng báo động này, một số tỉnh, thành phố đang chuẩn bị các biện pháp để tăng cường quản lý các dịch vụ Internet chặt chẽ hơn. Sù tÝnh to¸n gi¶n ®¬n: Cũng liên quan đến việc lập mục tiêu khi soạn thảo Nghị quyết 07/CP, theo ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Phần mềm Việt Nam (VINASA), các nhà hoạch định chính sách của chúng ta tính toán một cách giản đơn rằng: Các lập trình viên quốc tế có năng suất lao động trung bình khoảng trên dưới 100 ngàn USD/năm. Vì thế, cứ tính đơn giản, căn cứ vào mức độ mới phát triển, gán cho năng suất lao động trung bình của một lập trình viên Việt Nam là khoảng 20.000 USD/năm và ước tính đến năm 2005 chúng ta có khoảng 25.000 lập trình viên chuyên nghiệp. Như vậy, nhân các con số này với nhau ta sẽ có doanh số phần mềm là 500 triệu USD. Và thực tế cũng cho thấy những tính toán như trên là chưa đúng. Hiện tại, trung bình năng suất lao động của các lập trình viên Việt Nam mới chỉ đạt khoảng 8000 – 9000 USD/năm. “Việc các sinh viên công nghệ thông tin ra trường phải mất rất nhiều thời gian, công sức đào tạo lại tại các tổ chức, doanh nghiệp cho thấy chất lượng đào tạo hiện nay của ta có vấn đề” - Thứ trưởng Bộ Bưu chính, Viễn thông Mai Liêm Trực đã khẳng định. Rõ ràng, chúng ta có mục tiêu đặt ra song không có các giải pháp thực hiện đồng bộ và quyết liệt. Điều này đã được chứng minh, không chỉ trong chuyện phần mềm, mà còn ở cả các ngành kinh tế-xã hội khác. 6.3. Ph©n tÝch thêi c¬. 6.3.1. Thêi c¬ ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong n­íc. Nhu cầu và tiềm năng phát triển rất lớn của thị trường CNTT-TT trong nước trước áp lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế. Một đất nước với hơn 80 triệu dân, có vị trí địa lý và tài nguyên thiên nhiên thuận lợi, đang có tốc độ phát triển kinh tế vào mức cao trong khu vực, đứng trước các cơ hội và thách thức hội nhập chắc chắn sẽ là một thị trường rất đặc biệt cho các DNPM. Vấn đề là làm thế nào doanh nghiệp có thể biến thời cơ thành hiện thực, không bỏ lỡ cơ hội kinh doanh cho các doanh nghiệp nước ngoài, doanh nghiệp của các địa phương bạn, không để bị “thua trên chính mảnh đất của mình”. Thời cơ rất lớn nhưng thử thách cũng sẽ rất cao. Thị trường sản xuất gia công phần mềm đang tăng trưởng mạnh, thị truờng dịch vụ cũng phát triển với tốc độ cao. Thị trường tăng trưởng, có nhiều khách đặt hàng là đảm bảo mang tính quyết định cho DNPM phát triển. Hầu hết các DNPM sống được thời gian qua đều có doanh số phần mềm tăng gấp đôi trở lên trong 2 năm gần đây. Uy tín, thương hiệu của Việt nam, các tác động của xúc tiến quảng bá các cấp chính phủ có tác dụng rất quan trọng, giúp DNPM mở rộng được đối tác và thị trường. Nguồn nhân lực dồi dào hơn những năm trước, có nhiều nhân lực thỏa mãn yêu cầu hoặc có thể đào tạo lại để thỏa mãn yêu cầu là nhân tố quan trọng. Ngoài ra, với số lượng người sử dụng máy tính, người sử dụng Internet và tốc độ đường truyền ngày càng tăng, cùng với những chính sách ưu đãi cho việc phát triển ứng dụng CNTT trong doanh nghiệp, nhu cầu thị trường nội địa về các sản phẩm CNTT nói chung và CNPM nói riêng sẽ trở nên rõ nét hơn. Hiện nay tâm lý “muốn làm tất cả từ A đến Z” với mong muốn kiếm siêu lợi nhuận bán phần mềm đóng gói cho nhiều khách hàng (giấc mơ trở thành Bill Gate) đã khiến cho một số DNPM Việt Nam không lượng đúng sức mình khi tham gia thị trường phần mềm đóng gói rất cạnh tranh, mà bỏ qua thị trường làm dịch vụ phần mềm còn khá rộng. Thêm vào đó, các qui định về chuyền giao công nghệ, bảo vệ bản quyền SHTT trong lĩnh vực phần mềm của chúng ta không phù hợp, phần nào trói chân DNPM làm dịch vụ. Ở đây, vai trò của Nhà nước trong phát triển thị trường dịch vụ phần mềm là cần mở ra các cuộc xúc tiến thương mại, lôi kéo các công ty phần mềm đa quốc gia lớn trên thế giới tới Việt nam theo hướng hai bên cùng có lợi: Nhà nước tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có nhu cầu mua phần mềm và giải pháp của họ (như một giải pháp chuyển giao công nghệ tiên tiến). Đổi lại, nhà sản xuất phần mềm đóng gói cần phải sử dụng nhà cung cấp dịch vụ phần mềm tại Việt Nam. Một định hướng khác nên làm là Nhà nước ban hành qui định mỗi công ty phần mềm nước ngoài muốn kinh doanh sản phẩm phần mềm của mình tại Việt Nam phải liên danh với một nhà cung cấp dịch vụ tại Việt Nam để giúp phát triển CNPM nội địa. 6.3.2. Thêi c¬ më réng thÞ tr­êng ra quèc tÕ. Cơ hội chiếm lĩnh và mở rộng ra các thị trường mới, đặc biệt Nhật bản Thị trường CNPM Nhật bản có một số đặc điểm khác với các thị trường Bắc Mỹ và Âu châu. Việt nam đang xem xét cơ hội mở rộng thị trường Nhật bản một cách rất nghiêm túc, để sớm có định hướng đúng đắn và làm ngay những việc cần phải làm. Trong phát triển thị trường mới, cần có những giải pháp đột phá và những “quả đấm thép”. Họat động của các khu CNPM tập trung có vai trò rất quan trọng trong “khai phá” và phát triển các thị trường mới. Khu CNPM tập trung sẽ thực hiện hiệu quả hơn công tác xúc tiến thương mại và đầu tư, mở ra các họat động liên kết, hợp tác giữa cộng đồng các DNPM với các đối tác quốc tế, tạo ra nhiều cơ hội phát triển nhanh, thông qua việc cung cấp thông tin và nâng cao năng lực cạnh tranh cho các DNPM, nhằm chiếm lĩnh các thị trường mới, đăc biệt là thị trường Nhật bản, với đặc thù là các phần mềm nhúng, các phần mềm trò chơi trên máy tính, các ứng dụng cho các thiết bị cầm tay và di động. Bên cạnh đó việc phát triển các giải pháp ứng dụng cho doanh nghiệp như (ERP, CRM) để mở cửa thị trường nội địa cũng là rất cần thiết. Hiện nay, tổng thị giá trị trường phần mềm nhúng trên thế giới (năm 2004) đạt khoảng 46 tỷ USD. Năm 2004, thị trường phần mềm nhúng của Nhật Bản đạt khoảng 20 tỷ USD với 150.000 nhân viên phát triển. Đặt một mục tiêu khiêm tốn, nếu đến năm 2010, Việt Nam đủ năng lực thực hiện khoảng 5% khối lượng công việc của thị trường Nhật thì chúng ta đã có một lực lượng khoảng 7.500 chuyên gia phần mềm nhúng, đạt doanh số khoảng 112 triệu USD. Để hiện thực mục tiêu này, chúng ta sẽ phải xây dựng Vườn ươm các DNPM nhúng trong các khu CNPM tập trung; xây dựng các chương trình liên kết doanh nghiệp - trường đại học để đào tạo kỹ sư; xây dựng các trung tâm đào tạo về phần mềm nhúng với sự hỗ trợ của Nhật Bản và một số đối tác khác. Một hướng đi nữa cũng được xem là khá tiềm năng và đang trở nên sôi động trong thời gian vừa qua đó là thị trường phần mềm trò chơi trực tuyến. Tấm gương là Hàn Quốc, năm 2002 đạt 2,8 tỷ USD và dự báo sẽ đạt 8,5 tỷ USD vào năm 2007, tốc độ tăng trưởng 25%/năm. Nếu phát triển hướng này Việt Nam có thể đạt tới mục tiêu 150 triệu USD doanh số vào năm 2010, trong điều kiện cần có trên 10.000 chuyên gia phát triển trò chơi; khoảng 5 doanh nghiệp quy mô lớn trên 200 lập trình viên và khoảng 150 doanh nghiệp vừa và nhỏ khác hoạt động trong lĩnh vực này. Với dự đoán về sự bùng nổ ứng dụng phần mềm quản lý doanh nghiệp (ERP, CRM) trong vòng 2-3 năm nữa, VINASA đã dự báo rằng với 200 ngàn doanh nghiệp hiện tại và sẽ là 250 ngàn vào năm 2010, đây là sẽ là một thị trường rất lớn cho các DNPM có sản phẩm ERP. Nếu tới năm 2010, hệ thống ERP được áp dụng cho 35% doanh nghiệp lớn của nhà nước, 15% trong doanh nghiệp vừa và nhỏ (với tỷ lệ phần mềm nội địa được sử dụng cao), thì con số cho thị trường ERP nội địa có thể đạt khoảng 50 triệu USD/năm. 6.3.3. Thêi c¬ chuyÓn giao c«ng nghÖ. Cơ hội hợp tác, tiếp nhận và chuyển giao các công nghệ mới trong phát triển phần mềm Hiện nay các DNPM đang có nhiều cơ hội để tiếp nhận chuyển giao những công nghệ phát triển phần mềm tiên tiến từ nước ngoài (có thể chưa phải là các công nghệ hiện đại nhất), với chi phí rẻ hơn nhiều lần so với chi phí chuyển giao hay phát triển công nghệ mà các quốc gia khác đã phải đầu tư cách đây nhiều năm khi bắt đầu phát triển CNPM. Nhờ sự phổ cập thông tin rộng rãi toàn cầu, thông qua mạng Internet, các chuyên gia công nghệ và kỹ sư tin học đã có thể tiếp cận được các kho thông tin, tri thức về CNPM một cách khá dễ dàng và thuận lợi, hơn rất nhiều các đồng nghiệp của họ cách đây nhiều năm. Riêng trong lĩnh vực phát triển phần mềm, việc tiếp cận sớm các công nghệ mới, các công nghệ mở đang là một cơ hội rất rõ ràng mà các doanh nghiệp cần phải kịp thời nắm bắt lấy. Vai trò của nghiên cứu - phát triển và sáng tạo ra các sản phẩm mới trong ngành phần mềm sẽ tạo nên sức cạnh tranh cho doanh nghiệp, giúp đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Đây cũng là thời cơ cho sự liên kết giữa các DNPM với các trường, viện nghiên cứu, cơ hội hợp tác quốc tế để chuyển giao, làm chủ các công nghệ nguồn, công nghệ tiên tiến trong lĩnh vực phát triển phần mềm ngay từ giai đoạn nghiên cứu-phát triển, trước khi các công nghệ này được thương mại hoá, trở thành các sản phẩm thương mại. Việc mở rộng ứng dụng và phát triển các sản phẩm phần mềm nguồn mở cũng là một khía cạnh khác minh chứng cho cơ hội này. Nhu cầu nhân lực cho sản xuất và gia công phần mềm dịch vụ phần mềm, dịch vụ nội dung là rất lớn đang trở thành áp lực cản trở sự tốc độ tăng trưởng của ngành. Các trường đại học, viện nghiên cứu sẽ có nhiều cơ hội thuận lợi hơn để tham gia đào tạo nguồn nhân lực mang tính chuyên nghiệp, thực hiện các nghiên cứu - phát triển sản phẩm sát với thực tế và nhu cầu của các DNPM. Vấn đề quan trọng là cần thay đổi quan niệm hiện nay về nghiên cứu - phát triển trong CNTT-TT. Nghiên cứu - phát triển không chỉ là nhiệm vụ của các viện Nghiên cứu quốc gia, các Đại học quốc gia để phục vụ cho phát triển giáo dục - đào tạo và khoa học - công nghệ, mà cần phải có định hướng phục vụ phát triển ngành CNPM, giúp các DNPM trong nghiên cứu làm chủ và chuyển giao công nghệ. Cần phải thành lập Viện nghiên cứu - phát triển CNTT-TT quy mô quốc gia, đặt tại thành phố Hồ Chí Minh, phục vụ cho các DNPM tại thành phố phát triển các sản phẩm phần mềm ứng dụng, phần mềm nhúng, giúp hoạch định chiến lược và chính sách phát triển CNPM, tiếp cận trình độ tri thức của khu vực và trên thế giới, đưa CNPM Việt nam lên tầm cao mới. 6.3.4. Thêi c¬ ®Çu t­ vµ x©y dùng h¹ t»ng. Cơ hội đầu tư, xây dựng hạ tầng CNTT-TT hiện đại để phát triển CNPM với chi phí thấp Cách đây 20 năm, khi mới bắt đầu phát triển CNPM, Ấn độ đã phải đầu tư xây dựng các khu CNPM tập trung và hạ tầng viễn thông - internet cho các khu này với chi phí khá cao. Các quốc gia khác như Malaysia, Singapore, Thailand, v.v.. để có được hạ tầng viễn thông - Internet cần thiết cho phát triển CNPM cũng đều phải bỏ ra những nguồn kinh phí lớn hàng chục tỷ USD. Ngày nay, việc xây dựng những hạ tầng viễn thông hiện đại phục vụ phát triển CNPM không đòi hỏi phải đầu tư quá nhiều và hoàn toàn nằm trong khả năng của nhà nước, của các doanh nghiệp viễn thông - Internet. Việc mở cửa các thị trường và dịch vụ viễn thông theo như cam kết hội nhập của Việt nam cũng sẽ làm cho hạ tầng mạng băng rộng ngày càng phát triển và phổ biến, dẫn tới nhu cầu xây dựng mới các khu CNPM tập trung có hạ tầng viễn thông - internet hiện đại ngày càng ít. Bản thân các khu CNPM tập trung hiện nay cũng cần điều chính chiến luợc trong cung cấp dịch vụ, mở rộng ra bên ngoài, liên kết với nhau để hình thành mạng luới các khu CNPM, tăng cường các dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp thông qua hình thức ươm tạo, hỗ trợ về thông tin, tiếp thị và mở ra các thị trường mới. Các Vườn ươm DNPM trong các Khu CNPM tập trung sẽ được hưởng lợi từ quá trình cải thiện hạ tầng kỹ thuật và tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi. Hiện nay, các khu CNPM tập trung ít nhiều đã có “thương hiệu” và vị thế trong nước cũng như trên trường quốc tế. Việc phát triển và hòan thiện nhanh hạ tầng trong các khu CNPM tập trung có ý nghĩa rất quan trọng, giúp phát huy các đầu tư về cơ sở hạ tầng kỹ thuật 05 năm vừa qua, sẵn sàng cho phát triển các dịch vụ và tiếp nhận các dự án đầu tư nước ngòai như các trung tâm gia công phần mềm, trung tâm xử lý dữ liệu, trung tâm xử lý nội dung số hoá quy mô lớn. Thực hiện tốt công việc này sẽ làm thay đổi mức độ tăng trửơng về quy mô và chất lượng của CNPM. Hòan thiện nhanh cơ sở hạ tầng kỹ thuật và dịch vụ, đặc biệt các công trình có quy mô lớn như Công viên Phần mềm Quang trung sẽ giúp các nơi này trở thành các trung tâm dịch vụ hòan hảo, tiện lợi và chi phí thấp, tạo lợi thế cạnh tranh quốc tế về hạ tầng, trình độ quản lý và hiệu quả. 6.4. Ph©n tÝch th¸ch thøc. 6.4.1. Th¸ch thøc trong nguy c¬ tôt hËu. Tính rủi ro cao của các quyết định đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực CNPM, nhưng cái giá phải trả cho việc không làm gì hoặc làm chậm còn lớn hơn rất nhiều Đầu tư xây dựng và phát triển một DNPM là một công việc không đơn giản, thường hay gặp rủi ro. Một quốc gia khi quyết định đầu tư để phát triển một lĩnh vực mới như CNPM cũng đòi hỏi phải có sự cân nhắc, tính toán và xem xét kỹ. Nhưng một khi đã hạ quyết tâm thì việc chậm ra quyết định và bỏ qua các cơ hội sẽ chỉ mang lại sự lãng phí về thời gian, công sức và thiệt hại chung còn to lớn hơn nhiều. Thành phố Hồ Chí Minh đang ở đâu trong lộ trình phát triển CNPM 05 năm vừa qua ? Thực tế chúng ta đã làm được một việc lớn là quyết định đầu tư xây dựng Công viên Phần mềm Quang trung để trở thành một trung tâm sản xuất phần mềm có quy mô lớn nhất nước. Tuy nhiên kết quả hoạt động của các DNPM và thu hút đầu tư tại CVPM Quang trung vẫn cần phải được tăng cường thêm. Do sự đầu tư còn thiếu tập trung, chưa quyết liệt, nên mục tiêu đặt ra cho Công viên Phần mềm Quang trung, cũng như toàn ngành CNPM chưa đạt được như dự kiến. Thành phố cần phải tiếp tục chỉ đạo tập trung, thống nhất hành động, nhất quán mục tiêu, huy động tổng lực, giải quyết dứt điểm các khó khăn vướng mắc, kịp thời ban hành những quyết định và giải pháp để phát huy hiệu quả các công trình đã đầu tư trong khu CV PMQT để tạo thế mới cho phát triển CNPM tại thành phố. Trong tương lai, rất cần có các nghiên cứu về phát triển CNPM mang tính thực tế và khả thi, khách quan và khoa học, không thể duy ý chí khi đưa ra quyết định. Chính sách ưu đãi các nhà đầu tư phải thiết thực, dễ thực hiện và có tính cạnh tranh cao. Chính sách ưu đãi phải rõ ràng và duy trì ổn định dài hạn; các điều kiện thuận lợi cho đầu tư và kinh doanh phải được liên tục cải thiện, nâng cấp. Hiện nay chưa có một sự tổng kết rút kinh nghiệm nào một cách nghiêm túc trong định hướng phát triển CNPM. Sự kiện trên 50% DNPM mới thành lập không hoạt động được tại TP. HCM là một tổn thất lớn, không những về chi phí xã hội mà còn làm chậm việc đạt được mục tiêu phát triển ngành CNPM. Ở cấp trung ương, Bộ Bưu Chính Viễn Thông đang xây dựng các kế hoạch phát triển CNPM quốc gia, cụ thể hoá Chiến lược Phát triển CNTT-TT cho giai đoạn 2006 -2010. Chúng tôi rất mong kế hoạch này sớm trở thành các chương trình hành động. Thành phố Hồ Chí Minh nên chủ động và đi đầu trong việc lập kế hoạch và thực thi kế hoạch phát triển CNPM. Sự tham gia của cộng đồng CNTT, các ý kiến tư vấn đóng góp của DNPM là một yếu tố quan trọng cho sự thành công chung. Chúng tôi mong muốn lãnh đạo UBND thành phố, Sở Bưu chính, Viễn thông nhanh chóng xem xét các đề xuất trong Báo cáo này để định hướng và lập kế hoạch phát triển CNPM, DNPM thành phố trong thời gian sắp tới. 6.4.2. Th¸ch thøc trong nguy c¬ c¹nh tranh. Sự cạnh tranh ngày càng quyết liệt giữa các công ty và các quốc gia trên thị trường PM quốc tế và trong nước, trong thời điểm Việt nam còn quá ít những DNPM có quy mô lớn, những hiệp hội và tổ chức liên kết DNPM có đủ sức mạnh Cạnh tranh, đặc biệt là cạnh tranh quốc tế trong lĩnh vực phát triển CNPM là rất lớn. Nguy cơ cạnh tranh đến từ Trung quốc, một quốc gia đang phát triển rất mạnh và có nhiều điểm tương đồng với Việt nam. Nguy cơ cạnh tranh tại thị trường CNPM thành phố Hồ Chí Minh còn đến từ các doanh nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp của các địa phương bạn. Các doanh nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp địa phương bạn hoạt động trên địa bàn thành phố thường có ưu thế về công nghệ nguồn, trình độ quản lý, có khả năng tốt hơn để tiếp cận thông tin về các dự án của Chính phủ để thực hiện các dự án quy mô lớn cho các ngành tài chính, hải quan, thuế, các tổng công ty 90, 91, các tập đoàn kinh tế lớn, doanh nghiệp nước ngoài. Thực tế các DNPM thành phố tuy rất mạnh trong gia công, xuất khẩu, làm thầu phụ cho những dự án lớn, có khả năng sản xuất phần mềm trọn gói xuất khẩu, nhưng đang bị lép vế vì thiếu thông tin và sự hỗ trợ. Đây cũng là vấn đề cần xem xét giải quyết khi xây dựng nội dung Chương trình phát triển DNPM thành phố cho giai đoạn 2006-2010. Tại sao các DNPM địa phương chưa cạnh tranh được với các DNPM nước ngòai? Các chuyên gia thường nêu lên lý do thiếu vốn, thiếu công nghệ, thiếu nhân lực. Tuy nhiên, cần phải nhấn mạnh một lý do nữa, đó là tính chất “tài sản trí tuệ” của phần mềm. Do phần mềm khó tạo ra, song chi phí nhân bản rất thấp, nên một phần mềm có thể sử dụng cho rất nhiều doanh nghiệp mà chi phí sản xuất ra nó không tăng lên bao nhiêu. Các công ty phần mềm nước ngòai đã thu được nhiều từ doanh số bán hàng ở những nước khác, nay thâm nhập vào thị trường Việt Nam có lợi thế về chi phí phát triển sản phẩm rẻ hơn nhiều so với các DNPM trong nước phải tự viết phần mềm lại từ đầu. Hơn nữa, do thị phần của các DNPM chúng ta nhỏ, chi phí bảo trì, nâng cấp sản phẩm tính trên đầu sản phẩm của các doanh nghiệp trong nước so với các DNPM nứơc ngòai sẽ cao hơn, chất lượng thua kém hơn. Trong tương lai gần, các DNPM nước ngòai sẽ chiếm thị phần ưu thế về sản phẩm thương mại đóng gói, các phần mềm có giá trị cao. Cơ hội cho các DNPM vừa và nhỏ trong nước là thị trường sản phẩm phần mềm giá trị thấp, phần mềm mã nguồn mở và họ cần chú trọng mảng thị trường cung cấp dịch vụ phần mềm, làm thầu phụ cho khách hàng sử dụng các phần mềm thương mại có giá trị cao. Luật pháp về bảo hộ sở hữu trí tuệ và bản quyền tác giả đang có nhiều bất cập hiện là mối lo ngại và nguy cơ rủi ro đối với DNPM trong nước. Nguy cơ kiện tụng và tranh chấp bản quyền sản phẩm sẽ có thể diễn biến phức tạp và gia tăng trong những năm tới. Sự cạnh tranh của các sản phẩm và giải pháp phần mềm từ nước ngòai sẽ ngày càng gia tăng, và là thách thức lớn đối với các DNPM và nền CNPM Việt nam. VII. Môc tiªu vµ mét sè kiÕn nghi nh»m ph¸t triÓn CNPM trong t­¬ng lai. 7.1. Môc tiªu. 7.1.1. Môc tiªu chÝnh. Mục tiêu chính của Chương trình Phát triển Doanh nghiệp Phần mềm là thúc đẩy phát triển CNPM của thành phố, thôngqua phát triển các DNPM. B¶n dù th¶o ph¸t triÓn CNPM ViÖt Nam giai ®o¹n2006-2010 do Vô C«ng NghiÖp CNTT, bé BCVT x©y dùng-nªu nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n ®Õn n¨m 2010 lµ tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh ®¹t kho¶ng 35-40%/n¨m; doanh thu tµon ngµnh ®¹t 1 tû USD, trong ®ã gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¹t kho¶ng 50% tæng doanh thu; ®µo t¹o ®­îc kho¶ng 200000 sinh viªn CNTT (trong ®ã cã 50% trë thµnh chuyªn gia lµm phÇn mÒm chuyªn nghiÖp); tØ lÖ vi ph¹m b¶n quyÒn gi¶m xuèng 60 7.1.2. C¸c ®Þnh h­íng lín. Để đạt được mục tiêu và các chỉ tiêu của Chương trình, trong thời gian 2-3 năm sắp đến, cần thực hiện được ba nhiệm vụ cụ thể sau: X©y dùng hÖ thèng th«ng tin vµ hç trî DNPM: nâng cao trình độ công nghệ, trình độ quản lý, có đủ thông tin về thị trường, giúp các doanh nghiệp các định hướng phát triển thị trường trong nước, thị trường xuất khẩu tới Nhật bản, các thị trường mới, phù hợp với trình độ, sản phẩm, công nghệ và khả năng cạnh tranh của các DNPM thành phố. X©y dùng hÖ thèng liªn kÕt vµ hç trî ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho DNPM: Các cơ sở đào tạo, trung tâm, trường, viện liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp; Các cơ sở đào tạo CNTT đặt dưới sự quản lý trực tiếp của UBND thành phố và Sở Bưu chính, Viễn thông. X©y dùng hÖ thèng hç trî kh¸ch hµng trong n­íc, kh¸ch hµng vµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi: Có nhu cầu thuê phát triển sản phẩm và làm dịch vụ, gia công xuất khẩu phần mềm và dịch vụ, thực hiện đầu tư trong lĩnh vực CNTT tại thành phố (phát triển và tiêu thụ các sản phẩm và dịch vụ của DNPM). 7.2. Mét sè kiÕn nghÞ. 7.2.1. Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o _Nhanh chóng xây dựng, thông qua và công bố rộng rãi quy họach, kế hoạch ứng dụng CNTT tại các cơ quan quản lý nhà nước cấp thành phố và các quận huyện. _Hỗ trợ đào tạo, nâng cao nhận thức và kỹ năng CNTT cho các cấp lãnh đạo và công chức trong bộ máy chính quyền thành phố. _Triển khai nhanh các dự án kết nối thông tin và phát triển thị trường trên mạng (liên kết thông tin - thư viện, các trường, viện, thị trường công nghệ, địa ốc, lao động, thương mại điện tử). _ Tăng cường công tác quản lý, thu thập và cung cấp thông tin chuyên ngành về thị trường ứng dụng CNTT trong các cơ quan, đơn vị sự nghiệp và các doanh nghiệp tại thành phố. _ Nâng cấp hoạt động của Chợ Phần mềm (SoftMart) TP. HCM. _ Hỗ trợ DNPM đào tạo nhân lực, đào tạo ngoại ngữ, đào tạo quản trị doanh nghiệp và quản trị dự án. _ Hỗ trợ DNPM đạt chuẩn quản lý chất lượng ISO/CMMI. _ Hỗ trợ DNPM xúc tiến thương mại, thu hút đầu tư. _ Có chính sách ưu đãi đặc biệt cho các DNPM hàng đầu. _ Thành lập Ban Tư vấn về ứng dụng CNTT cho lãnh đạo thành phố. 7.2.2. §èi víi doanh nghiÖp. _ Công viên Phần mềm Quang Trung phải trở thành điểm đến với thị trường Nhật bản. _ Phải triển khai nhanh dự án Vườn ươm DNPM, khai thác tốt các quỹ đầu tư mạo hiểm, các quỹ hỗ trợ tài chính khác. _ Thành lập Trung tâm Cầu nối Phần mềm (“Software Bridge”). _ Thành lập các công ty chuyên tư vấn về ứng dụng CNTT trong quản lý nhà nước, ứng dụng CNTT trong doanh nghiệp. 7.2.3. §èi víi c¸c c¬ së nghiªn cøu, ®µo t¹o, tæ chøc x· héi. _ Thành lập Viện Nghiên cứu Phát triển CNTT với định hướng phục vụ DNPM. _ Đào tạo tối thiểu 1000 lãnh đạo CNTT cho các doanh nghiệp (CIO). _ Đào tạo tối thiểu 1000 chủ doanh nghiệp phần mềm. _ Đào tạo tối thiểu 1000 trưởng dự án phần mềm _ Phổ cập Internet sạch cho cộng đồng (“Internet hỗ trợ bạn sống, làm việc, học tập và giải trí”) C. kÕt luËn Tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp phát triển là một nhiêm vụ lớn của nhà nước. Đối với ngành còn rất mới như Công nghiệp Phần mềm, hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp phần mềm lại càng cần thiết, để giúp ngành CNPM và các DNPM nhanh chóng vượt qua “ngưỡng”, phát triển nhanh hơn và đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế. Với vai trò “bà đỡ” cho phát triển ngành CNPM, nhà nước có vai trò hết sức quan trọng mà không tổ chức, hiệp hội hay doanh nghiệp nào có thể thay thế được trong cơ chế thị trường hiện nay. Thành công của ngành CNPM nãi chung vµ c¸c DNPM nãi riªng ë Việt nam và trong 5 -10 năm tới phụ thuộc rất nhiều vào những quyết định của lãnh đạo và những con người cụ thể đang thực thi những công việc cụ thể của ngày hôm nay, vào đội ngũ các doanh nghiệp và khả năng chinh phục thị trường. Đây là thời điểm khá quyết định ®Ó ngµnh CNPM vươn ra thÞ tr­êng thÕ giíi. ._.