Thực trạng thương mại Việt Nam – Mỹ một năm sau khi Hiệp định thương mại có hiệu lực

Môc lôc Lêi më ®Çu Ngµy 13 th¸ng 7 n¨m 2000, HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt nam-Hoa Kú ®­îc ký kÕt. Ngµy 8 th¸ng 6 n¨m 2001, Tæng thèng Hoa Kú G. Bush ®· chÝnh thøc tr×nh Quèc héi Hoa Kú xem xÐt vµ phª chuÈn HiÖp ®Þnh. Theo luËt ®Þnh, c¸c ñy ban Tµi chÝnh cña Th­îng viÖn vµ H¹ viÖn Hoa Kú xem xÐt HiÖp ®Þnh trong vßng 75 ngµy, sau ®ã göi lªn Th­îng viÖn vµ H¹ viÖn ®Ó bá phiÕu th«ng qua. Ngµy 10/12/2001 t¹i New York (Mü) ®¹i diÖn hai ChÝnh phñ ®· trao ®æi th­ phª chuÈn HiÖp ®Þnh vµ HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt nam – Hoa Kú chÝnh thøc cã hiÖu lùc ; më ra mét thÞ tr­êng míi víi quy m« cùc kú lín, mét c¬ héi vµng cho ViÖt nam xuÊt khÈu hµng hãa cña m×nh vµo thÞ tr­êng Hoa Kú. Cho tíi nay, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt nam - Hoa Kú ®· cã hiÖu lùc ®­îc h¬n 1 n¨m r­ìi, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam vµo Hoa Kú vµ ng­îc l¹i t¨ng tr­ëng m¹nh mÏ, hµng hãa cña ViÖt nam khi xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú ®· ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc, doanh nghiÖp ViÖt nam cã nhiÒu c¬ héi ®Ó th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Hoa Kú vµ ng­îc l¹i. Tuy nhiªn, mét ®iÒu rÊt dÔ nhËn thÊy lµ Hoa Kú vµ ViÖt nam cã qu¸ nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt kh«ng chØ vÒ chÕ ®é chÝnh trÞ, kinh tÕ, ngo¹i giao mµ c¶ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i. Hoa Kú lµ mét siªu c­êng cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng tõ hµng tr¨m n¨m nay víi hÖ thèng ph¸p luËt hoµn h¶o, t­¬ng øng víi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ. Cßn ViÖt nam, lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn cã tr×nh ®é ph¸t triÓn thÊp ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr­êng víi hÖ thèng ph¸p luËt ch­a ®Çy ®ñ, mang nÆng ¶nh h­ëng cña thêi kú bao cÊp. Hoa Kú lµ n­íc xuÊt khÈu lín nhÊt thÕ giíi. Vµo ®Çu thÕ kû 21, Hoa Kú cã 270 triÖu d©n, víi nÒn kinh tÕ m¹nh nhÊt toµn cÇu, tû lÖ l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp thÊp, møc sèng ng­êi d©n tiÕp tôc t¨ng, xuÊt hiÖn sù phån vinh ch­a tõng cã trong lÞch sö tõ tr­íc tíi nay cña Hoa Kú. Trong khi ®ã, ViÖt nam vÉn ë trong sè nh÷ng n­íc nghÌo nhÊt thÕ giíi. Trong 10 n¨m tíi, tøc lµ tõ 2001 ®Õn 2010, ViÖt nam, trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña m×nh, ®Æt môc tiªu ph¶i phÊn ®Êu ®Ó ®­a ViÖt nam "ra khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn.. t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020, ViÖt nam c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp theo h­íng hiÖn ®¹i". Nh÷ng kh¸c biÖt nµy ®· ®Æt ra biÕt bao th¸ch thøc ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt nam khi ph¶i thùc hiÖn HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng ®· ®­îc ký kÕt vµ cã hiÖu lùc. ChÝnh v× vËy viÖc t×m hiÓu vÒ thùc tr¹ng th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú ra sao sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®· cã hiÖu lùc h¬n mét n¨m qua, quan hÖ hai n­íc ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu g×,cßn nh÷ng g× h¹n chÕ, cÇn kh¾c phôc ®Ó viÖc thùc thi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®¹t hiÖu qu¶ cao vµ ph¸t huy tèt nhÊt tiÒm n¨ng kinh tÕ ®Êt n­íc lµ vÊn ®Ò rÊt cÇn thiÕt. §ã lµ lý do ®Ó chän ®Ò tµi "Thùc tr¹ng th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú mét n¨m sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc” Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi §¸nh gi¸ thùc tr¹ng xuÊt nhËp khÈu hµng hãa ViÖt nam sang Hoa Kú kÓ tõ khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc nªu bËt nh÷ng thuËn lîi, khã kh¨n, nh÷ng tån t¹i vµ nh÷ng bÊt cËp, c¶n trë viÖc xuÊt khÈu hµng hãa cña ViÖt nam sang Hoa Kú còng nh­ nhËp khÈu hµng ho¸ tõ Hoa Kú vµo ViÖt Nam. Nghiªn cøu mét c¸ch hÖ thèng, cô thÓ nh÷ng thu©n lîi khã kh¨n trong quan hÖ th­¬ng m¹i hai n­íc sau khi HiÖp ®Þnh ®· cã hiÖu lùc. Trªn c¬ së ®ã, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p , ®èi s¸ch cô thÓ cña ChÝnh phñ còng nh­ cña doanh nghiÖp ViÖt nam nh»m thóc ®Èy h¬n n÷a quan hÖ th­¬ng m¹i hai n­íc, ®Æc biÖt lµ biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ViÖt nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú trong ®iÒu kiÖn HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ®· cã hiÖu lùc. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu - §èi t­îng nghiªn cøu chñ yÕu lµ t×nh h×nh xu¸t nhËp khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang Hoa Kú vµ ng­îc l¹i. Nghiªn cøu vÒ kim ng¹ch còng nh­ c¬ cÊu c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam trong quan hÖ th­¬ng m¹i víi Hoa Kú. Tèc ®é t¨ng tr­ëng cña kim ng¹ch bu«n b¸n hai chiÒu còng nh­ sù thay ®æi trong tõng mÆt hµng cô thÓ trong ®iÒu kiÖn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc so víi tr­íc khi ký kÕt HiÖp ®Þnh song ph­¬ng lµ vÊn ®Ò ®­îc tËp trung nghiªn cøu trong ®Ò tµi - Ph¹m vi nghiªn cøu ®Ò tµi giíi h¹n ë kim ng¹ch vµ c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu, tõ ®ã nªu bËt nh÷ng thµnh tùu còng nh­ h¹n chÕ trong th­¬ng m¹i hai n­íc tõ sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc. Nh÷ng nghiªn cøu kh¸c chñ yÕu lµ ®Ó lµm næi bËt h¬n néi dung nµy. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu §Ò tµi dùa trªn ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c-Lª nin vÒ duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö; T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vÒ ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh­ kim chØ nam cho ph­¬ng ph¸p t­ duy. Bªn c¹nh ®ã, ®Ò tµi sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu tæng hîp nh­: ph©n tÝch, thèng kª, hÖ thèng hãa vµ diÔn gi¶i. Bè côc cña ®Ò tµi Ngoµi lêi nãi ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung ®Ò tµi gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I : Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú tr­íc khi ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú mét n¨m sau HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc Ch­¬ng III :Mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú Ch­¬ng IQuan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú tr­íc khi ký kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i I. Kh¸i qu¸t lÞch sö th­¬ng m¹i hai n­íc Cã thÓ nãi quan hÖ ViÖt Nam-Hoa Kú b¾t ®Çu tõ rÊt sím. Ng­êi ®­îc coi lµ ng­êi ®Çu tiªn ®Æt ch©n lªn ®Êt ViÖt Nam lµ thuyÒn tr­ëng John White sø Salem, mét nhµ bu«n bang Massachusets. Vµo thêi ®iÓm c¸ch ®©y h¬n 180 n¨m, chÝnh x¸c lµ vµo n¨m 1820, «ng nµy ®· lÇn ®Çu tiªn ®­a tµu ®Õn b¸n hµng t¹i Vòng Tµu vµ sau ®ã lµ Sµi Gßn. Cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng chuyÕn viÕng th¨m cña thuyÒn tr­ëng White ®· më ®­êng cho quan hÖ chÝnh thøc gi÷a hai n­íc 12 n¨m sau. §ã lµ vµo n¨m 1832, Bé tr­ëng Edmund Roberts, ®­îc sù uû nhiÖm cña Tæng thèng Andrew Jackson ®· dÉn ®Çu ®oµn ngo¹i giao chÝnh thøc ®Çu tiªn ®Õn ViÖt Nam ®Ó ®µn ph¸n vÒ mét HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng. Do cã mét sè bÊt ®ång gi÷a hai n­íc, cuéc ®µm ph¸n ®· kh«ng thµnh c«ng. Tuy nhiªn cã thÓ coi kÓ tõ ®©y lÞch sö quan hÖ ViÖt-Mü ®­îc b¾t ®Çu. 1. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt-Mü tr­íc n¨m 1975 MÆc dï ®· cã sù viÕng th¨m cña nguyªn thñ quèc gia gi÷a hai n­íc nh­ng vµo giai ®o¹n ®Çu thÕ kû 20, ViÖt Nam -Hoa Kú vÉn ch­a cã quan hÖ mua b¸n chÝnh thøc nµo. Tuy nhiªn, ng­êi ViÖt Nam ®· sím biÕt ®Õn c¸c s¶n phÈm cña Mü do c¸c h·ng tµu bu«n chë tíi, trong ®ã tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn h·ng Caltex víi s¶n phÈm dÇu ho¶ næi tiÕng cña m×nh, ®©y lµ mét trong nh÷ng h·ng bu«n ®Çu tiªn cña Mü thµnh lËp ®¹i lý t¹i §«ng D­¬ng. Thêi kú Ph¸p thuéc, th«ng qua chÝnh quyÒn Ph¸p, Mü cã mua cña ViÖt Nam mét sè mÆt hµng nh­ cao su, thiÕc vµ c¸c lo¹i kho¸ng s¶n kh¸c. Vµo nh÷ng lóc cao ®iÓm, ViÖt Nam ®· xuÊt sang Mü tíi 92000 tÊn cao su chiÕm 39% gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña §«ng D­¬ng. §æi l¹i Mü viÖn trî cho chÝnh quyÒn Ph¸p t¹i ViÖt Nam kho¶ng 1700 triÖu USD trÞ gi¸ hµng tiªu dïng, vò khÝ vµ ph­¬ng tiÖn chiÕn tranh. Sau n¨m 1954, Mü chuyÓn sang bu«n b¸n víi chÝnh quyÒn Sµi Gßn cò. H×nh thøc bu«n b¸n chñ yÕu lµ viÖn trî tõ Mü ®Ó phôc vô chiÕn tranh. Kim ng¹ch bu«n b¸n do ®ã kh¸ h¹n chÕ, chñ yÕu lµ quan hÖ th­¬ng m¹i mét chiÒu. Trong giai ®o¹n 1954-1975, Mü viÖn trî cho chÝnh quyÒn Sµi Gßn tæng céng 26 tû USD trong ®ã gÇn 20 tû lµ viÖn trî qu©n sù. Kho¶ng 90% hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng miÒn Nam thêi kú nµy lµ hµng nhËp khÈu tõ Mü. ChÝnh quyÒn Sµi Gßn còng xuÊt khÈu sang Mü mét sè mÆt hµng nh­ cao su, gç, h¶i s¶n, hµng thñ c«ng mü nghÖ, ®å gèm,…nh­ng sè l­îng kh«ng ®¸ng kÓ. Do diÔn biÕn chiÕn tranh, tõ n¨m 1973 ho¹t ®éng bu«n b¸n song ph­¬ng gi¶m dÇn vµ chÊm døt vµo n¨m 1975. 2. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt-Mü tõ n¨m 1975- 1994 Sau khi chiÕn tranh kÕt thóc, do chÝnh s¸ch cÊm vËn cña Mü, quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam –Hoa Kú hÇu nh­ chÊm døt. Tuy nhiªn, víi tinh thÇn yªu hoµ b×nh vµ thiÖn chÝ khÐp l¹i qu¸ khø ®Ó h­íng tíi t­¬ng lai, ngay sau mïa xu©n n¨m 1975, ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc ®i ®Ó thiÕt lËp quan hÖ víi Mü. KÕt qu¶ b­íc ®Çu lµ chÝnh quyÒn Mü ®· thùc hiÖn viÖc nghiªn cøu, t×m hiÓu ®Ó c¶i thiÖn quan hÖ víi ViÖt Nam. Song sang ®Õn n¨m 1978, do nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p cña t×nh h×nh vµ Mü “lóc ®ã ®· cã mét canh b¹c kh¸c”nªn sîi chØ máng manh trong quan hÖ hai n­íc bÞ ®øt ®o¹n. Tõ ®ã, chÝnh quyÒn cña Tæng thèng Carter vµ sau ®ã lµ Reagan ®· tuyªn bè chØ g¾n viÖc c¶i thiÖn quan hÖ víi ViÖt Nam víi viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Campuchia vµ POW/ MIA. Tõ n¨m 1988, quan hÖ hai bªn cã sù tiÕn bé, do viÖc chñ ®éng c¶i thiÖn t×nh h×nh tõ phÝa ViÖt Nam b»ng viÖc ®Æt träng t©m cè g¾ng vµo viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nãi trªn theo h­íng phï hîp víi ®ßi hái cña Mü lóc ®ã. Th¸ng 5 n¨m 1988, ta rót 5 v¹n qu©n t×nh nguyÖn cïng Bé t­ lÖnh lïi xa khái biªn giíi Th¸i Lan 30 Km. Còng n¨m ®ã, trong v¨n kiÖn §¹i héi §¶ng ViÖt Nam th«i kh«ng gäi Mü lµ kÎ thï. ChÝnh phñ ViÖt Nam x¸c ®Þnh gi¶i quyÕt c¬ b¶n vÊn ®Ò MIA, ®ång thêi còng t¹o ®iÒu kiÖn cho nh÷ng ng­êi ®· tõng hîp t¸c víi Mü d­íi chÝnh quyÒn cò di c­ sang Mü mét c¸ch dÔ dµng. Trong thêi gian nµy, mét sè c«ng ty Mü th«ng qua con ®­êng gi¸n tiÕp ®· t×m c¸ch xuÊt khÈu sang ViÖt Nam. N¨m 1987, gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu cña Mü nhËp vµo ViÖt Nam ®¹t 23 triÖu USD, ®Õn n¨m 1988 ®¹t 15 triÖu USD vµ n¨m 1989 lµ 11 triÖu USD. N¨m 1992 ®¸nh dÊu mèc ph¸t triÓn quan träng trong quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam –Hoa Kú b»ng ba quyÕt ®Þnh cña chÝnh quyÒn Bush : Ngµy 13/4/1992: Mü më quan hÖ b­u chÝnh viÔn th«ng víi ViÖt Nam Ngµy 30/4/1992 : chÝnh quyÒn Mü cho phÐp c¸c c«ng ty xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng phôc vô nhu cÇu c¬ b¶n cña con ng­êi sang ViÖt Nam vµ bá c¸c h¹n chÕ ®èi víi c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ gióp nh©n ®¹o cho ViÖt Nam. Nhê vËy, ViÖt Nam ®· nhËn ®­îc 3 triÖu USD viÖn trî trong n¨m 1992. Ngµy 14/12/1992: Tæng thèng Bush tuyªn bè cho phÐp c¸c c«ng ty Mü ®­îc thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn ë ViÖt Nam nh­ng chØ ®­îc thùc hiÖn sau khi bá cÊm vËn. Th¸ng 7 n¨m 1993, chÝnh quyÒn Mü tuyªn bè kh«ng ng¨n c¶n ViÖt Nam ®Æt quan hÖ víi c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ : Quü tiÒn tÖ thÕ giíi (IMF), Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB). Th¸ng 11 n¨m 1993, Mü ®· tham dù héi nghÞ lÇn th­ hai vÒ viÖc viÖn trî ph¸t triÓn cho ViÖt Nam víi t­ c¸ch lµ quan s¸t viªn. Th¸ng 12 n¨m 1998, t¹i héi nghÞ lÇn thø 6 ë Paris, Mü ®· chÝnh thøc gia nhËp nhãm c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam. 3. Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt-Mü tõ 1994 ®Õn nay Ngµy 3 th¸ng 2 n¨m 1994, c¨n cø vµo khuyÕn nghÞ cña th­îng nghÞ viÖn Mü vµ nh÷ng kÕt qu¶ râ rµng trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò POW/MIA, Tæng thèng Mü Bill Clinton ®· tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn th­¬ng m¹i ®èi víi ViÖt Nam vµ ®Ò nghÞ më c¬ quan ®¹i diÖn ë hai n­íc. TiÕp ®Õn, ngµy 12 th¸ng 7 n¨m 1995, Mü tuyªn bè b×nh th­êng ho¸ quan hÖ víi ViÖt Nam vµ thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao hai n­íc. Sù kiÖn nµy kh«ng chØ më ra mét ch­¬ng míi trong sù hîp t¸c giao l­u gi÷a hai trªn “mét lé tr×nh míi” h÷u nghÞ, b×nh ®¼ng vµ ®«i bªn cïng cã lîi mµ cßn thóc ®Èy sù héi nhËp cña ViÖt Nam vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Vµ ®©y còng chÝnh lµ n¨m ViÖt Nam gia nhËp HiÖp héi c¸c Quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN). Sau khi thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao, hai bªn ®· coi viÖc thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i lµ träng t©m cña mèi quan hÖ vµ ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc. Hai bªn còng ®· ký kÕt c¸c HiÖp ®Þnh nh­ HiÖp ®Þnh vÒ thiÕt lËp quan hÖ quyÒn t¸c gi¶, HiÖp ®Þnh vÒ ho¹t ®éng cña tæ chøc ®Çu t­ t­ nh©n n­íc ngoµi (OPIC)... t¹o c¬ së ph¸p lý cho viÖc triÓn khai nh÷ng ho¹t ®éng kh¸c cã liªn quan. Quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc còng cã nh÷ng b­íc tiÕn v­ît bËc. NÕu nh­ kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng gi÷a hai n­íc n¨m 1993 lµ 7,46 triÖu USD th× n¨m 1994, con sè nµy lµ 222,3 triÖu USD, t¨ng 31 lÇn so víi n¨m 1993. Sang n¨m 1995, con sè nµy t¨ng lªn 454,4 triÖu USD, gÊp 2 lÇn so víi n¨m 1994. N¨m 1996, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hai chiÒu ViÖt Nam –Hoa Kú lµ 948 triÖu USD, t¨ng h¬n hai lÇn so víi n¨m 1995. §©y lµ tèc ®é ph¸t triÓn nhanh nhÊt trong quan hÖ bu«n b¸n cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc. Tõ n¨m 1996, dùa trªn c¸c kÕt qu¶ tÝch cùc trong viÖc c¶i thiÖn quan hÖ song ph­¬ng tõ phÝa ViÖt nam cïng víi søc Ðp cña c¸c c«ng ty Mü, nh÷ng ng­êi chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong bé m¸y chÝnh phñ Mü; lu«n nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng trong quan hÖ víi ViÖt nam vµ mong muèn thóc ®Èy quan hÖ ViÖt - Mü, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc kinh tÕ, th­¬ng m¹i, ChÝnh phñ Mü ®· b¾t ®Çu ®µm ph¸n víi ViÖt nam vÒ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng nh»m t¨ng c­êng c¸c c¬ héi th­¬ng m¹i vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¸c c«ng ty Mü. Sang n¨m 1997, hai n­íc b¾t ®Çu trao ®æi §¹i sø. Tæng thèng Clinton bæ nhiÖm cùu NghÞ sÜ Quèc héi, cùu tï binh chiÕn tranh Douglas Pete Peterson lµm §¹i sø Mü ®Çu tiªn t¹i ViÖt Nam. Ng­îc l¹i ViÖt nam còng bæ nhiÖm ®¹i sø cña m×nh t¹i Mü. Sù kiÖn nµy ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn quan träng trong quan hÖ ngo¹i giao gi÷a hai n­íc. Ngµy 10 th¸ng 3 n¨m 1998, tæng thèng Mü Clinton ®· ký quyÕt ®Þnh b·i miÔn viÖc ¸p dông §iÒu söa ®æi Jackson - Vanik ®èi víi ViÖt nam cïng viÖc b·i bá §¹o luËt ViÖn trî n­íc ngoµi vµ §¹o luËt ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu, ®iÒu nµy cho phÐp ViÖt nam tham gia vµo c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ hç trî ®Çu t­ cña Mü, bao gåm c¸c ch­¬ng tr×nh liªn quan tíi Ng©n hµng xuÊt nhËp khÈu (EXIM), C«ng ty ®Çu t­ t­ nh©n ë n­íc ngoµi (OPIC), c¬ quan ph¸t triÓn quèc tÕ AID... C¸c c¬ quan nµy sÏ gióp c¸c c«ng ty Mü ®ang ho¹t ®éng ë ViÖt nam cã thÓ c¹nh tranh hiÖu qu¶ h¬n. ViÖc miÔn ¸p dông nµy ®· ®­îc gia h¹n vµo n¨m 1999 vµ 2000. Ngµy 10/4/1998 Ng©n hµng EXIM bank ®· th«ng b¸o hä b¾t ®Çu xem xÐt viÖc cÊp tµi chÝnh hç trî xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô cña Mü sang ViÖt nam, ®ång thêi cho biÕt cã mét chÝnh s¸ch ®¶m b¶o hç trî tµi chÝnh ng¾n h¹n vµ trung h¹n thóc ®Èy xuÊt khÈu sang khu vùc quèc doanh cña ViÖt nam. Bªn c¹nh ®ã, OPIC vµ c¸c tæ chøc h÷u quan kh¸c còng ®· cã nh÷ng ho¹t ®éng chuÈn bÞ theo h­íng cã lîi cho c¸c c«ng ty Mü ho¹t ®éng ë ViÖt nam. Nh­ vËy, víi viÖc b·i bá ®iÒu söa ®æi Jackson-Vanik ®èi víi ViÖt nam, tæng thèng Mü ®· gì bá mét trong nh÷ng hµng rµo thÓ chÕ quan träng ®Ó thóc ®Èy quan hÖ ViÖt - Mü, cho thÊy mét c¸ch nh×n míi mÎ cña Mü ®èi víi ViÖt nam vµ lµ nÒn t¶ng cho viÖc ®µm ph¸n ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ viÖc ¸p dông quy chÕ Tèi huÖ quèc cña Mü ®èi víi ViÖt nam. N¨m 1999, sau ba n¨m ®µm ph¸n Mü vµ ViÖt Nam ®¹t ®­îc nh÷ng tho¶ thuËn nguyªn t¾c vÒ c¸c ®iÒu kho¶n chñ chèt trong HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i Song ph­¬ng Sang n¨m 2000: Mü vµ ViÖt Nam ®¹t ®­îc tho¶ thuËn cuèi cïng vÒ HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i nµy, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü ®· ®­îc ký kÕt vµo ngµy 13 th¸ng 7 n¨m 2000 t¹i Washington, ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn chñ chèt trong qu¸ tr×nh t¸i hoµ gi¶i lÞch sö gi÷a Mü vµ ViÖt Nam. Cã thÓ nãi b¶n HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i Song ph­¬ng ký ngµy 13/7/2000 ®· hoµn tÊt qu¸ tr×nh b×nh th­êng hãa quan hÖ hai n­íc, ®Æt nÒn mãng cho mét mèi quan hÖ míi gi÷a Mü vµ ViÖt Nam. Ngµy 4/10/2001 víi ®a sè phiÕu, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü ®· ®­îc Th­îng viÖn Mü ®· th«ng qua. Ngµy 10/12/2001 HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú chÝnh thøc cã hiÖu lùc, më ra nh÷ng c¬ héi v« cïng to lín cho c¶ hai n­íc. §©y chÝnh lµ ®iÒu mµ nhiÒu ng­êi d©n Mü còng nh­ ViÖt Nam chê ®îi tõ nhiÒu n¨m qua, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng ty Mü muèn lµm ¨n víi ViÖt nam. ChÝnh hä lµ ®éng lùc thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh b×nh th­êng ho¸ quan hÖ víi ViÖt nam vµ tiÕn tíi ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i. II.Thùc tr¹ng th­¬ng m¹i hai n­íc tr­íc khi ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i 1. Giai ®o¹n tr­íc khi bá cÊm vËn B¾t ®Çu tõ th¸ng 5/1964 Hoa Kú tuyªn bè lÖnh cÊm vËn ®èi víi miÒn B¾c ViÖt nam. Trong thêi gian nµy, hµng ho¸ cña ViÖt nam chñ yÕu phôc vô nhu cÇu trong n­íc, ®Æc biÖt phôc vô cho cuéc chiÕn ®Êu cña nh©n d©n ViÖt Nam chèng l¹i ®Õ quèc Mü x©m l­îc. Nhu cÇu nµy vÉn ch­a ®­îc ®¸p øng ®ñ, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt khã kh¨n, giao th«ng liªn l¹c bÞ ng¨n c¸ch, kh«ng cã giao th­¬ng víi bªn ngoµi... §Õn th¸ng 5/1975, sau khi bÞ thÊt b¹i hoµn toµn trong cu«c chiÕn tranh chèng l¹i ViÖt nam vµ ph¶i rót qu©n vÒ n­íc, Hoa Kú ®· thi hµnh lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt nam trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: th­¬ng m¹i, tµi chÝnh, tÝn dông, ng©n hµng. VÒ ngo¹i th­¬ng, ViÖt nam chØ xuÊt nhËp khÈu mét sè mÆt hµng theo h×nh thøc viÖn trî, hay nghÞ ®Þnh th­ víi chÝnh phñ cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa. ChÝnh v× vËy tÝnh ®Õn hÕt n¨m 1993, kh«ng cã mét tÊn hµng ho¸ nµo cña ViÖt nam xuÊt ®­îc vµo thÞ tr­êng Hoa kú theo con ®­êng chÝnh ng¹ch. ViÖt Nam cã nhËp khÈu tõ Mü, tuy nhiªn víi sè l­îng kh«ng ®¸ng kÓ. N¨m 1992 th­¬ng m¹i hai chiÒu chØ ®¹t kho¶ng 4,5 triÖu USD. N¨m 1993, con sè nµy lµ 7,46 triÖu USD, trong ®ã xuÊt khÈu chØ ®¹t 0,53 triÖu USD so víi 6,93 triÖu nhËp khÈu tõ Mü. 2. Giai ®o¹n sau khi bá cÊm vËn 2.1. T×nh h×nh xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú a. Kim ng¹ch vµ c¬ cÊu xuÊt khÈu Ngµy 3/2/1994, Mü chÝnh thøc tuyªn bè b·i bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt nam vµ cho phÐp c¸c c«ng ty Mü xuÊt khÈu sang ViÖt nam ®Ó giµnh giËt c¸c c¬ héi lµm ¨n ë ViÖt nam, mét ®Êt n­íc rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng ch­a ®­îc khai th¸c do chÝnh chÝnh s¸ch cÊm vËn cña Mü. ViÖc b×nh th­êng ho¸ quan hÖ ®· t¹o ra nh÷ng c¬ héi v« cïng to lín còng nh­ nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc ®èi víi th­¬ng m¹i hai n­íc ViÖt Nam vµ Hoa Kú. Cô thÓ, ngay trong n¨m 1994, mét n¨m sau khi bá lÖnh cÊm vËn kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu hai n­íc ®¹t 222,4 triÖu USD t¨ng gÇn 31 lÇn so víi n¨m 1993 vµ lu«n t¨ng víi tèc ®é cao trong nh÷ng n¨m tiÕp theo (xem BiÓu ®å 1). XuÊt khÈu tõ ViÖt Nam sang Hoa Kú thêi gian nµy còng t¨ng víi tèc ®é rÊt cao (xem BiÓu ®å 1). N¨m 1994 kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam sang Hoa Kú ®¹t 50,4 triÖu USD, trong ®ã chñ yÕu lµ hµng n«ng nghiÖp ®¹t 38,3 triÖu USD, chiÕm 76% tæng trÞ gi¸ hµng xuÊt khÈu sang Hoa kú vµ hµng phi n«ng nghiÖp lµ 12,15 triÖu USD, chiÕm 24%. Tuy nhiªn, trong thêi gian nµy mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam cßn rÊt h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt nh­ chñng lo¹i hµng ho¸, sè l­îng còng nh­ chÊt l­îng. Trong sè nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü næi lªn mét sè mÆt hµng chÝnh nh­ thuû s¶n, hµng may mÆc, cµ phª, giÇy dÐp... Hµng n«ng nghiÖp tuy chiÕm tû träng lín nhÊt nh­ng kim ng¹ch thu ®­îc so víi tiÒm n¨ng cña mÆt hµng nµy th× cßn chªnh lÖch nhiÒu do hµng n«ng nghiÖp cña ta khi xuÊt sang thÞ tr­êng Mü cßn hÇu hÕt ë d¹ng s¬ chÕ hoÆc nguyªn liÖu th«. Sang ®Õn n¨m 1995, con sè nµy ®· lµ 200 triÖu USD, gÊp 4 lÇn so víi n¨m 1994, trong ®ã hµng n«ng nghiÖp vÉn lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt nam, ®¹t 152 triÖu USD - chiÕm 76% gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü vµ hµng phi n«ng nghiÖp ®¹t 48 triÖu USD chiÕm 24%. N¨m nµy còng lµ n¨m ®Çu tiªn tû träng xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam sang Mü cao h¬n nhËp khÈu tõ Mü (xem biÓu ®å 2). N¨m 1996, do viÖc Mü b¾t ®Çu xóc tiÕn ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam vµ tíi n¨m 1997, hai n­íc ®· cã trao ®æi ®¹i sø, kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng hai n­íc ®­îc thóc ®Èy m¹nh mÏ. XuÊt khÈu n¨m 1996 ®¹t 308 triÖu USD vµ t¨ng lªn 372 triÖu USD n¨m 1997. Riªng n¨m 1997, tuy kim ng¹ch hai chiÒu cã gi¶m so víi n¨m 1996 nh­ng ®©y l¹i lµ lÇn ®Çu tiªn trong quan hÖ bu«n b¸n víi Mü, ViÖt Nam xuÊt siªu. Gi¸ trÞ xuÊt siªu n¨m 1997 lµ 94 triÖu USD (xem biÓu ®å 3). N¨m 1997, tû trong xuÊt khÈu sang Mü cña ViÖt Nam còng v­ît cao h¬n nhiÒu so víi nhËp khÈu vµ liªn tôc t¨ng cao trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. N¨m 1998, xuÊt khÈu ®¹t 519.5 triÖu USD vµ t¨ng lªn 601.9 triÖu USD n¨m 1999. VÒ mÆt c¬ cÊu xuÊt khÈu , cã thÓ nhËn thÊy mét ®iÒu lµ hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú chñ yÕu lµ hµng n«ng l©m s¶n, nguyªn vËt liÖu, hµng thñ c«ng mü nghÖ hoÆc nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng nh­ cµ phª, dÇu th«, hµng may mÆc, giµy dÐp, h¶i s¶n t­¬i sèng, rau qu¶, ngò cèc, g¹o, cao su, ®å gèm. §©y còng lµ mÆt hµng trong danh môc hµng xuÊt khÈu th­êng xuyªn cña ViÖt Nam vµ còng lµ thÕ m¹nh cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua (b¶ng 1). BiÓu ®å 1: (Nguån: Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú) (Nguån: Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú) BiÓu ®å 3: Nguån: Bé Th­¬ng m¹i Hoa Kú Nh­ vËy, nhãm hµng n«ng s¶n, gia c«ng dÖt, may... chiÕn tû lÖ lín trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Mü. Trong khi nhãm hµng cã hµm l­îng gi¸ trÞ gia t¨ng cao nh­ ®iÖn tö, thùc phÈm chÕ biÕn...Ýt xuÊt hiÖn trong c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu nh­ hiÖn nay b¾t nguån tõ thùc tr¹ng ViÖt Nam vÉn cßn sö dông søc lao ®éng nhiÒu vµ rÎ nh­ lµ lîi thÕ c¹nh tranh cña m×nh khi tham gia vµo thÞ tr­êng xuÊt khÈu thÕ giíi. §©y kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò riªng ®èi víi thÞ tr­êng Mü mµ cßn lµ vÊn ®Ò mµ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ph¶i gi¶i quyÕt ®èi v¬Ý tÊt c¶ c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña m×nh. Tõ n¨m 1996, c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®· cã sù biÕn chuyÓn. §ã lµ sù gi¶m ®i cña c¸c mÆt hµng n«ng s¶n vµ sù t¨ng lªn cña nhãm hµng phi n«ng nghiÖp. N¨m 1994, trong sè 50.45 triÖu USD ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hoa Kú cã ®Õn 38.3 triÖu USD lµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp, chiÕm 76%. N¨m 1995,tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Hoa Kú t¨ng 4 lÇn so víi n¨m 1994 nh­ng tû träng hµng n«ng nghiÖp vÉn lµ 76%. Nh­ng tõ n¨m 1996, tû träng hµng phi n«ng nghiÖp ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, chiÕm tíi 54%. Nguyªn nh©n lµ v× tõ n¨m 1996, ViÖt Nam ®· b¾t ®Çu xuÊt khÈu dÇu th« sang thÞ tr­êng Mü. Nh­ vËy, chØ hai n¨m sau khi quan hÖ th­¬ng m¹i b×nh th­êng ®­îc thiÕt lËp gi÷a hai n­íc, xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang Mü kh«ng chØ cã sù t¨ng lªn ®¸ng kÓ vÒ mÆt kim ng¹ch mµ cßn cã sù biÕn chuyÓn tÝch cùc vÒ mÆt c¬ cÊu. Tuy nãi r»ng c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt khÈu sang Mü ®· cã sù biÕn ®æi nh­ng c¸c mÆt hµng n«ng nghiÖp vÉn chiÕm vÞ trÝ quan träng trong sè nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu ®¹t kim ng¹ch cao sang thÞ tr­êng Mü. H¬n n÷a, trong sè nh÷ng mÆt hµng n«ng nghiÖp, ViÖt Nam l¹i chØ tËp trung xuÊt khÈu mét sè Ýt c¸c mÆt hµng nh­: g¹o, cao su, cµ phª, thuû s¶n, h¹t ®iÒu… B¶ng 1: Kim ng¹ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü ( ®¬n vÞ triÖu USD ) N¨m 1996 1997 1998 1999 Thuû s¶n 28.526 42.551 81.551 125.595 G¹o 100.242 63.500 39.030 4.951 Cµ phª 3.250 73.233 86.311 59.212 Cao su 0.127 0.696 0.670 1.612 Rau qu¶ 1.230 5.030 2.559 - ChÌ - - - 0.569 Hoa qu¶ t­¬i vµ kh« - - 3.209 H¹t ®iÒu 12.478 14.652 16.734 21.179 Tæng kim ng¹ch c¸c mÆt hµng chñ yÕu 145.853 222.702 226.855 216.327 Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü. 207.468 346.534 468.629 563.251 Tû träng cña hµng n«ng nghiÖp ( % ) 70 64.2 48.4 43 ( Nguån: Tæng côc thèng kª ViÖt Nam ) Nh×n chung, xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú sau khi dì bá cÊm vËn t¨ng víi tèc ®é cao. §©y lµ tÝn hiÖu rÊt ®¸ng mõng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®ång thêi còng chøng tá Mü lµ mét ®èi t¸c ®Çy tiÒm n¨ng ®èi víi nÒn ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. §ã còng lµ ®éng lùc thóc ®Èy hai n­íc ViÖt Nam Hoa Kú tiÕn tíi ký kÕt mét HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i. T×nh h×nh xuÊt khÈu mét sè mÆt hµng chÝnh MÆt hµng thuû s¶n MÆt hµng thuû s¶n lµ mÆt hµng x©m nhËp thÞ tr­êng Mü kh¸ nhanh víi thuËn lîi lµ chÞu thuÕ xuÊt 0%. Mü lµ thÞ tr­êng thuû s¶n lín thø hai sau NhËt B¶n. Hµng n¨m Mü nhËp kho¶ng 5,6 tíi 6,2 tû USD (chiÕm kho¶ng 13-14% hµng thuû s¶n nhËp khÈu thÕ giíi. Riªng n¨m 1999, hµng thuû s¶n nhËp khÈu vµo Mü ®¹t møc kû lôc lµ 9,3 tû USD. nh÷ng n­íc dÉn ®Çu trong kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n vµo Hoa Kú lµ c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ khu vùc §«ng Nam ¸. Hµng n¨m Hoa Kú nhËp mét l­îng thuû s¶n trÞ gi¸ kho¶ng 2.5 ®Õn 3.5 tû USD tõ c¸c n­íc Ch©u ¸, trong ®ã nhËp khÈu tõ Th¸i Lan chiÕm tû lÖ cao nhÊt – 46%, sau ®ã lÇn l­ît lµ Trung Quèc – 12%, NhËt B¶n – 6%, Ên §é – 4%,…ViÖt Nam míi chØ chiÕm mét tû lÖ rÊt nhá trong tæng l­îng hµng thuû s¶n nhËp khÈu cña Mü : kho¶ng trªn d­íi 50 triÖu USD. Tõ tr­íc tíi nay, NhËt B¶n lu«n lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu thuû s¶n lín nhÊt cña ViÖt Nam, víi tû träng n¨m 1996 : 20%, n¨m 1997: 46%, n¨m 1998: 60%, c¸c n­íc EU chiÕm kho¶ng 13%, Mü chØ chiÕm kho¶ng 6-8%. Tuy nhiªn, tõ sau khi bá cÊm vËn, hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Mü ®· liªn tôc t¨ng vµ hiÖn nay Mü ®· trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu thuû s¶n lín thø hai cña ViÖt Nam, sau NHËt B¶n. §©y chÝnh lµ kÕt qu¶ tõ sù nç lùc v­ît bËc cña ngµnh thuû s¶n ViÖt Nam. Do bÞ h¹n chÕ bëi lÖnh cÊm vËn kinh tÕ, hµng thuû s¶n ViÖt Nam míi chØ b¾t ®Çu ®­îc xuÊt khÈu sang Mü tõ n¨m 1994, víi kim ng¹ch rÊt nhá lµ 6 triÖu USD. Nh­ng ngay sau ®ã, n¨m 1995, con sè nµy ®· t¨ng lªn gÇn 3 lÇn, ®¹t 16,8 triÖu USD (xem b¶ng 2). Vµ c¸c n¨m sau ®ã, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Mü lu«n t¨ng víi tèc ®é rÊt cao, kho¶ng trªn d­íi 70% mét n¨m. Tíi n¨m 2000, mÆt hµng thuû s¶n ®· gi÷ vÞ trÝ thø nhÊt trong danh s¸ch c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu ®¹t kim ng¹ch cao nhÊt cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü (b¶ng 3). B¶ng 2 : Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang Mü. N¨m 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Kim ng¹ch (triÖu USD ) 6 16.8 28.5 46.3 80.6 108.1 242.9 % t¨ng 100 180 70 62 74 34 125 (Nguån: Tæng côc thèng kª ViÖt Nam) Cã thÓ nãi, nÕu xÐt vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng, trong giai ®o¹n 1994-1999, thuû s¶n lµ mÆt hµng cã t«c ®é t¨ng tr­ëng cao nhÊt trong nhãm c¸c mÆt hµng cã kh¶ n¨ng xuÊt khÈu sang Hoa Kú. Møc gia t¨ng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu nhãm mÆt hµng thuû s¶n vµo thÞ tr­êng Mü cßn cao h¬n rÊt nhiÒu so víi thÞ tr­êng NhËt B¶n (89,4% so víi 62,4%). Tuy nhiªn, xÐt vÒ sè tuyÖt ®èi, kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang Mü míi chØ b»ng 60% kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n sang NhËt B¶n. MÆc dï vËy, víi møc kim ng¹ch nµy, ViÖt Nam ®· ®­îc tæ chøc n«ng l­¬ng thÕ giíi (FAO) ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n, ®Æc biÖt lµ t«m, hµng ®Çu vµo Hoa Kú. N¨m 2000, ViÖt Nam ®· ®­îc xÕp thø 8 trªn 50 n­íc xuÊt khÈu thuû s¶n lín nhÊt vµo Hoa Kú. Vµ ViÖt Nam hoµn toµn vÉn cßn c¬ héi ®Ó cã ®­îc vÞ trÝ cao h¬n n÷a. XÐt vÒ c¬ cÊu mÆt hµng, ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hoa Kú chñ yÕu lµ t«m vµ c¸. Tõ mét xuÊt ph¸t ®iÓm rÊt thÊp, ViÖt Nam ®· nhanh chãng v­¬n lªn vµ hiÖn nay ®· trë thµnh mét ®èi t¸c nhËp khÈu t«m quan träng cña Hoa Kú. N¨m 1999, ViÖt Nam ®øng thø 9 trong sè 50 n­íc xuÊt khÈu t«m vµo Hoa Kú, ®¹t khèi l­îng xuÊt khÈu lµ 8081 tÊn, ngang b»ng víi B¨nglades vµ Trung Quèc. Tuy nhiªn, so víi 114,503 tÊn cña Th¸i lan th× l­îng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam qu¶ lµ cßn kh¸ khiªm tèn. Nhãm c¸ ®· t¹o bÊt ngê lín nhÊt trong c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu vµo Hoa Kú. Trong n¨m 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña nhãm nµy ®· t¨ng h¬n 10 lÇn so víi n¨m 1997 ( 56.1 triÖu USD so víi 5.2 triÖu USD ). C¸c s¶n phÈm c¸ ba sa, c¸ tra cña vïng ®ång b»ng s«ng Cöu long ®· ®­a ViÖt Nam trë thµnh n­íc cung cÊp lín nhÊt cho thÞ tr­êng Mü, chiÕm trªn 80% tæng l­îng hµng nhËp khÈu mÆt hµng nµy. Mçi n¨m, thÞ tr­êng Mü tiªu thô kho¶ng 272 triÖu kilogram c¸ ba sa, trÞ gi¸ kho¶ng 500 triÖu USD. Nh÷ng B¶ng3: Kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü, so s¸nh víi tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n cña ViÖt Nam vµ Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú. N¨m 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Kimng¹chxuÊt khÈu thuû s¶n vµo Mü ( triÖu USD ) 16.8 28.5 46.3 80.6 108.9 242.9 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n 7.8 4.1 5.9 9.4 11.2 16.5 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü 9.9 13.95 15.9 17.2 21.6 33.2 (Nguån: Tæng côc thèng kª ViÖt Nam) n¨m tr­íc, gÇn nh­ toµn bé s¶n l­îng nµy ®Òu do c¸c doanh nghiÖp néi ®Þa cung cÊp, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp ë c¸c bang Louisiana, Mississipi, Albama, vµ Arkansas. Nh­ng tõ n¨m 2000, s¶n l­îng c¸ ba sa ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hoa Kú t¨ng ®ét biÕn, kho¶ng 3.5 triÖu tÊn so víi 1 triÖu tÊn n¨m 1999 vµ 250000 tÊn n¨m 1998. C¸ ba sa ViÖt Nam cã chÊt l­îng kh«ng thua kÐm s¶n phÈm cña Hoa Kú, gi¸ l¹i rÎ h¬n h¬n 1 USD trªn mét kilo nªn ®· thu hót ®­îc sù quan t©m cña ®«ng ®¶o ng­êi tiªu dïng. §iÒu nµy g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh c¸ ba sa cña Mü. HiÖp héi nh÷ng nhµ kinh doanh thuû s¶n Hoa Kú ®· cã nh÷ng ph¶n øng gay g¾t tr­íc sù viÖc nµy. Hä cho r»ng ViÖt Nam ®ang sö dông nh÷ng biÖn ph¸p c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh nh­ b¸n ph¸ gi¸ s¶n phÈm c¸ ba sa ®Ó x©m nhËp thÞ tr­êng thuû s¶n cña Hoa Kú. Tõ ®©y ®· diÔn ra vô kiÖn dai r¼ng vÒ viÖc b¸n ph¸ gi¸ c¸ ba sa gi÷a c¸c doanh nghiÖp Mü vµ ViÖt Nam. Chi tiÕt vÒ vô kiÖn nµy xin ®­îc nãi râ trong phÇn sau cña LuËn v¨n. Nh­ vËy, hµng thuû s¶n ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc kh«ng Ýt nh÷ng thµnh c«ng trong giai ®o¹n ®Çu tiªn lµm ¨n víi Mü. Tuy nhiªn còng ph¶i kÓ tíi mét sè nh÷ng h¹n chÕ cña ngµnh hµng nµy. §ã lµ, chÊt l­îng cña hµng thuû s¶n ViÖt Nam cßn thÊp, chÕ biÕn th« s¬, bao b× kÐm thÈm mü trong khi thÞ tr­êng Mü ®ßi hái hµng thuû s¶n cao cÊp, cã c«ng nghÖ chÕ biÕn cao. Ngoµi ra hµng rµo phi thuÕ quan cña Mü l¹i tá ra kh¾t khe h¬n so víi nhiÒu thÞ tr­êng kh¸c. §Æc biÖt, tõ sau ngµy 18/12/1997, Mü ¸p dông tiªu chuÈn HACCP cho viÖc nhËp khÈu thuû s¶n ®· g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho hµng thuû s¶n ViÖt Nam. Hµng cµ phª: Cµ phª lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü trong giai ®o¹n 1994-1999, 25% tæng l­îng hµng cµ phª xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n nµy ®­îc tiªu thô t¹i Mü. §©y lµ mÆt hµng n»m trong nhãm mÆt hµng 09-0111 ®­îc Mü khuyÕn khÝch nhËp khÈu nªn cã møc thuÕ nhËp khÈu lµ 0%, kh«ng ph©n biÖt xuÊt xø do ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· sím gÆt h¸i ®­îc kh¸ nhiÒu thµnh c«ng. Ngay n¨m ®Çu tiªn xuÊt khÈu cµ phª sang Mü, n¨m 1994, gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®· lªn tíi gÇn 30 triÖu USD, trë thµnh mÆt hµng xuÊt khÈu cã kim ng¹ch cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Hoa Kú, chiÕm 59,4%. Kh«ng chØ dõng l¹i ë ®ã, sang n¨m 1995, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng vät lªn 146 triÖu USD chiÕm tíi 72, 6% trong tæng hµng xuÊt khÈu sang Mü. Tuy nhiªn trong nh÷ng n¨m sau nµy mÆt hµng nµy kh«ng bao giê cßn chiÕm tû träng cao nh­ vËy n÷a (B¶ng 4).  B¶ng 4: kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam sang Mü. N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 Kim ng¹ch ( triÖu USD ) 70 73.233 86.311 59.212 70 % t¨ng tr­ëng 4.7 17.9 -31.4 18 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü 34 25 18 12 9.6 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª 25 19 22.6 12.3 14 (Nguån: tæng côc thèng kª ViÖt Nam ) N¨m 1996, tû träng kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª kh«ng cßn cao nh­ hai n¨m tr­íc, chØ cßn 34%, mét mÆt lµ do gi¸ cµ phª trªn thÕ giíi trong n¨m 1996 gi¶m m¹nh so víi n¨m 1995, mÆt kh¸c lµ do tõ n¨m 1996 ViÖt Nam t¨ng c­êng xuÊt khÈu nhãm hµng nhiªn liÖu kho¸ng vµ dÇu th« sang thÞ tr­êng Mü vµ b¾t ®Çu thu ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ tèt. Nh­ vËy, kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt nam sang Mü phô thuéc nhiÒu vµo gi¸ cµ phª trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Sang n¨m 1997, 1998 do gi¸ cµ phª trªn ThÕ giíi phôc håi ®­îc phÇn nµo, kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam nãi chung vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Mü nãi riªng l¹i t¨ng lªn. Trong hai n¨m nµy, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü lµ 4.7 vµ 17.9%. Nh­ng b¾t ®Çu tõ n¨m 1999, gi¸ cµ phª t._.rªn ThÕ giíi l¹i suy gi¶m trong mét thêi gian dµi vµ kh«ng cã dÊu hiÖu phôc håi râ rÖt. Do ®ã, l­îng cµ phª xuÊt khÈu gi¶m 31.4% vµ chØ chiÕm 12% trong tæng l­îng hµng xuÊt khÈu sang Mü. Sang n¨m 2000, l­îng cµ phª sang Mü cã t¨ng song vÉn chiÕm mét tû träng nhá h¬n nhiÒu so víi c¸c n¨m tr­íc. Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n nµy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam chñ yÕu chØ xuÊt khÈu cµ phª th«: ch­a lo¹i chÊt caffein vµ ch­a xay rang, hoÆc lo¹i chÊt caffein nh­ng ch­a xay rang ®Ó tr¸nh møc thuÕ cao ®¸nh vµo cµ phª tinh chÕ. Nguyªn nh©n lµ do trong giai ®o¹n nµy ViÖt Nam ch­a ®­îc h­ëng quy chÕ tèi hÖ quèc do ViÖt Nam vµ Hoa Kú ch­a ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i. MÆc dï vËy, xuÊt khÈu cµ phª vµo thÞ tr­êng Mü b­íc ®Çu còng ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ kh¶ quan, b¸o hiÖu nh÷ng triÓn väng tèt ®Ñp. Trong vßng hai n¨m tíi ®©y, s¶n xuÊt cµ phª cña c¸c n­íc Nam Mü sÏ cã sù suy gi¶m nÆng nÒ. §©y lµ c¬ héi tèt cho xuÊt khÈu cµ phª vµo Hoa Kú. Trong t­¬ng lai l©u dµi, thÞ tr­êng Mü cã kh¶ n¨ng sÏ trë thµnh mét thÞ tr­êng chñ yÕu cña xuÊt khÈu cµ phª ViÖt Nam, v­ît qua c¶ Ch©u ©u vµ NhËt B¶n, ®Æc biÖt lµ sau khi hai n­íc ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng. VÊn ®Ò tr­íc m¾t lµ ph¶i n©ng cao chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu, ¸p dông nh÷ng tiªu chuÈn kh¾t khe ®èi víi chÊt l­îng cµ phª xuÊt khÈu. §©y lµ mét vÊn ®Ò cÊp thiÕt cÇn cã sù nç lùc c¶ cña doanh nghiÖp vµ sù hç trî cña c¸c c¬ quan chÝnh phñ. MÆt hµng dÖt may: Mü lu«n lµ mét trong nh÷ng thÞ tr­êng nhËp khÈu hµng dÖt may lín nhÊt thÕ giíi víi kim ng¹ch v­ît xa con sè 40 tû USD mçi n¨m vµ ngµy cang cã xu h­íng gia t¨ng. Nhu cÇu vÒ hµng dÖt may cña Mü còng rÊt phong phó vÒ chñng lo¹i vµ gi¸ c¶. Trong khi ®ã, ViÖt Nam l¹i lµ n­íc cã thÕ m¹nh vÒ ngµnh dÖt may do tËn dông ®­îc lùc l­îng lao ®éng dåi dµo víi gi¸ nh©n c«ng rÎ. Hµng n¨m ViÖt Nam xuÊt khÈu gÇn 1.5 tû USD hµng dÖt may ra n­íc ngoµi. Do vËy, ngay sau khi dì bá cÊm vËn, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam vµo Mü t¨ng vät, tõ 2.56 triÖu USD n¨m 1994 lªn 16.87 triÖu USD n¨m 1995 . C¸c n¨m sau kim ng¹ch vÉn tiÕp tôc t¨ng nh­ng tèc ®é kh«ng cao, trung b×nh kho¶ng trªn 10% mét n¨m (b¶ng 5). B¶ng5: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sang Mü ( ®¬n vÞ triÖu USD ) N¨m 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 Kim ng¹ch 2,56 16,87 23,60 25,92 28,44 36,40 46,70 (Nguån: Tæng côc thèng kª ViÖt Nam ) Trong hµng dÖt may th× ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu quÇn ¸o may mÆc. Nguyªn nh©n mét phÇn do ngµnh dÖt lµ ngµnh ®ßi hái nhiÒu vèn trong khi ViÖt Nam l¹i chØ cã lîi thÕ víi c¸c ngµnh cÇn nhiÒu søc lao ®éng. Tuy nhiªn, trong ngµnh hµng may mÆc cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü chñ yÕu vÉn lµ hµng gia c«ng cho c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. Nguyªn liÖu lµ do bªn n­íc ngoµi cung cÊp, s¶n phÈm khi b¸n ra sÏ g¾n víi th­¬ng hiÖu cña bªn ®Æt hµng. PhÇn nµy chiÕm tíi 70% sè s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Cã thÓ thÊy, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang Mü sau khi hai n­íc b×nh th­êng ho¸ quan hÖ t¨ng lªn rÊt nhanh, 5 n¨m sau khi bá cÊm vËn kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ®· t¨ng 14,2 lÇn, chiÕm 6% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu tÊt c¶ c¸c mÆt hµng cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü n¨m 1999. Tuy nhiªn nÕu nh×n vµo tû lÖ gi÷a kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam sang Mü vµ tæng kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña Mü míi thÊy r»ng hµng dÖt may nhËp khÈu tõ ViÖt Nam lµ qu¸ nhá bÐ. VËy lµ vÉn ch­a thÓ nãi r»ng thÞ tr­êng Hoa Kú ®· trë thµnh mét thÞ tr­êng quan träng ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Hay mét c¸ch kh¸ch quan h¬n, vÉn ch­a thÓ nãi r»ng hµng dÖt may ViÖt Nam ®· tiÕp cËn ®­îc thÞ tr­êng Hoa Kú. §iÒu nµy ®­îc gi¶i thÝch lµ do hµng dÖt may ViÖt Nam ch­a ®­îc h­ëng thuÕ suÊt NTR (trung b×nh lµ 10,3% víi hµng dÖt, 13,4% ®èi víi quÇn ¸o may mÆc). Trong khi ®ã thuÕ suÊt kh«ng cã NTR trung b×nh lµ 55,1% víi hµng dÖt vµ 68,9% víi hµng quÇn ¸o may mÆc. Do vËy, mét HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Mü sÏ gióp cho hµng may mÆc cña ViÖt Nam cã lîi thÕ rÊt nhiÒu vÒ mÆt gi¸ c¶, qua ®ã sÏ n©ng cao chç ®øng cña hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü. Hµng giµy dÐp: Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt giÇy dÐp cña ViÖt Nam ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ. B¾t ®Çu tõ n¨m 1993, khi ®­îc xÕp vµo nhãm 10 mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam, mÆt hµng giÇy dÐp cµng kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh. N¨m 1996, giÇy dÐp ®· lµ mÆt hµng xuÊt khÈu ®øng thø n¨m cña ViÖt Nam. XuÊt khÈu hµng giµy dÐp sang Mü còng cã nh÷ng thµnh tÝch cao kh«ng kÐm so víi t×nh h×nh xuÊt khÈu chung cña mÆt hµng nµy. Tõ kim ng¹ch xuÊt khÈu rÊt thÊp trong nh÷ng n¨m ®Çu ViÖt nam cã quan hÖ bu«n b¸n b×nh th­êng víi Mü: 0,069 triÖu USD n¨m 1994: 3,3 triÖu USD n¨m 1995: gi¸ trÞ xuÊt khÈu giµy dÐp ®· t¨ng vät trong nh÷ng n¨m tiÕp theo , lªn tíi 39,1 triÖu USD n¨m 1996, gÊp h¬n 11 lÇn so víi n¨m 1995 vµ gÊp 47 lÇn con sè n¨m 1994. Kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy trong n¨m 1997 lµ 97,6 triÖu USD, chiÕm 26,23% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt nam sang thÞ tr­êng Mü. XuÊt khÈu giµy dÐp vÉn tiÕp tôc t¨ng trong nh÷ng n¨m tiÕp theo. N¨m 1998 kim ng¹ch giµy dÐp t¨ng 17,3 triÖu USD so víi n¨m 1997, t­¬ng ®­¬ng víi 17,7%, vµ ®¹t ®­îc ®Ønh cao trong n¨m 1999 khi gi¸ trÞ xuÊt khÈu giµy dÐp sang thÞ tr­êng Mü lªn tíi 145,7 triÖu USD, xÕp thø nhÊt vÒ kim ng¹ch trong tÊt c¶ c¸c mÆt hµng ViÖt nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü (Xem b¶ng 6). B¶ng 6: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng giµy dÐp sang Mü N¨m 1994 1995 1996 1997 1998 1999 Kim ng¹ch ( triÖu USD ) 0.069 3.3 39.1 97.6 114.9 145.7 % t¨ng 150 17.7 27 ( Nguån: Tæng côc thèng kª ViÖt Nam ) Cã ®­îc thµnh tÝch nh­ vËy mét phÇn lµ do chªnh lÖch gi÷a møc thuÕ h­ëng NTR víi møc kh«ng ®­îc h­ëng lµ kh«ng qu¸ lín: kho¶ng d­íi 18%. Nhê vËy mµ hµng giµy dÐp cña ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c quèc gia ®­îc h­ëng NTR nh­ Phillippines vµ Hång K«ng. Tuy nhiªn, con sè h¬n 100 triÖu USD xuÊt khÈu sang Mü kh«ng ®¸ng kÓ so víi l­îng giµy dÐp nhËp khÈu hµng n¨m cña Mü lµ 13-14 tû USD. H¬n n÷a, hµng giµy dÐp ViÖt Nam cßn ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh gay g¾t tõ c¸c n­íc l¸ng giÒng nh­ Trung Quèc, Indonesia,…c¸c n­íc xuÊt khÈu ®· l©u ®êi vÒ mÆt hµng nµy. Do ch­a ®­îc h­ëng MFN, gi¸ hµng cña ViÖt Nam lu«n cao h¬n so víi hµng cña Trung Quèc tõ 20-50%. Hi väng r»ng sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt vµ ®­a vµo ¸p dông, víi viÖc ViÖt Nam ®­îc h­ëng møc thuÕ Tèi huÖ quèc, vÊn ®Ò khã kh¨n nµy sÏ ®­îc gi¶i quyÕt, tõ ®ã ®Èy m¹nh h¬n n÷a xuÊt khÈu giµy dÐp sang thÞ tr­êng Mü ®Çy tiÒm n¨ng. MÆt hµng DÇu th«: ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n­íc ë §«ng Nam ¸ cã kh¶ n¨ng th¨m dß khai th¸c dÇu khÝ, tuy cßn non trÎ nh­ng ®Çy triÓn väng. M·i ®Õn n¨m 1996, ViÖt nam míi xuÊt khÈu nh÷ng tÊn dÇu th« ®Çu tiªn sang Mü nh­ng ngay trong n¨m ®Çu tiªn nµy kim ng¹ch xuÊt khÈu dÇu th« sang Mü ®· ®­îc 80,6 triÖu USD, chiÕm vÞ trÝ thø hai trong sè n¨m mÆt hµng mµ Hoa Kú nhËp khÈu nhiÒu nhÊt tõ ViÖt Nam, sau cµ phª. Tuy nhiªn, gi¸ trÞ xuÊt khÈu mÆt hµng dÇu th« trong nh÷ng n¨m tiÕp theo l¹i kh«ng æn ®Þnh (b¶ng 6). B¶ng 7: Kim ng¹ch xuÊt khÈu dÇu th« sang Mü N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 Kim ng¹ch ( triÖu USD ) 80.6 36.6 107.4 83.8 90.7 % t¨ng -55 192 -22 8.2 % trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Mü 40 12.5 23 16.6 12.4 ( Nguån: Tæng côc thèng kª ViÖt Nam ) Trong n¨m 1997, kim ng¹ch nµy ®· gi¶m 55%, tôt xuèng cßn 36.6 triÖu USD. N¨m 1998, kim ng¹ch xuÊt khÈu dÇu th« phôc håi vµ t¨ng tr­ëng ë møc kû lôc – 192%. §©y kh«ng nh÷ng lµ møc t¨ng tr­ëng kû lôc trong xuÊt khÈu mÆt hµng dÇu th« mµ cßn lµ møc t¨ng tr­ëng cao trong kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng kh¸c sang thÞ tr­êng Mü cña ViÖt Nam. N¨m 1999, xuÊt khÈu dÇu th« suy gi¶m 22% nh­ng vÉn gi÷ ®­îc ë møc cao h¬n n¨m 1996. Tõ n¨m 2000, do t×nh h×nh thÞ tr­êng dÇu th« trªn ThÕ giíi cã nhiÒu biÕn ®éng cã lîi cho c¸c n­íc xuÊt khÈu, kim ng¹ch xuÊt khÈu dÇu th« cña ViÖt Nam sang Hoa Kú còng b¾t ®Çu t¨ng lªn æn ®Þnh víi tèc ®é t¨ng tr­ëng t­¬ng øng lµ 8.2%. Nh­ vËy, xuÊt khÈu dÇu th« sang Mü ®· cã ®­îc nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy l¹i phô thuéc nhiÒu vµo gi¸ dÇu thÕ giíi do ®ã lu«n biÕn ®éng thÊt th­êng. H¬n n÷a, trong giai ®o¹n nµy c¸c c«ng ty dÇu khÝ cña Mü ch­a tham gia nhiÒu còng nh­ ®ãng vai trß m¹nh mÏ trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. Hi väng mét HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng sÏ gióp cho hai n­íc kh¾c phôc ®­îc nh÷ng khã kh¨n nµy vµ thóc ®Èy h¬n n÷a xuÊt khÈu dÇu má tõ ViÖt Nam sang Hoa Kú. §¸nh gi¸ vµ nguyªn nh©n Nh­ vËy, mét dÊu hiÖu ®¸ng mõng lµ kim ng¹ch xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam sang Hoa Kú sau khi cÊm vËn kinh tÕ ®­îc b·i bá t¨ng kh¸ ®Òu: mçi n¨m t¨ng kho¶ng trªn d­íi 100 triÖu USD trong kho¶ng thêi gian 1994-1999. §iÒu nµy cho thÊy hµng cña ViÖt Nam ®ang tõng b­íc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng Mü. Tuy nhiªn nÕu xÐt vÒ c¬ cÇu mÆt hµng, ViÖt Nam míi chñ yÕu xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng thuéc nhãm n«ng l©m, thuû s¶n. §©y lµ nh÷ng mÆt hµng lu«n chiÕm tû träng rÊt cao trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü: n¨m 1994 chiÕm 83%, n¨m 1995 lµ 84%, n¨m 1996 42%, n¨m 1997 36,3%, n¨m 1998 lµ 33,8%. Nh÷ng mÆt hµng nµy chñ yÕu lµ hµng th«, ch­a qua chÕ biÕn. Song ViÖt Nam ®· cè g¾ng c¶i thiÖn dÇn t×nh h×nh nµy, cô thÓ lµ tû träng hµng n«ng l©m thuû s¶n ch­a qua chÕ biÕn ®· gi¶m tõ 84% n¨m 1995 xuèng con 33,8% n¨m 1998. Trong c¸c mÆt hµng n«ng l©m thuû s¶n, cµ phª lu«n lµ mÆt hµng chñ lùc trong suèt giai ®o¹n 1994-1999 víi kim ng¹ch cao nhÊt trong c¸c hµng xuÊt khÈu sang Mü: trªn 100 triÖu USD/n¨m. §øng thø hai vÒ kim ng¹ch trong c¸c n¨m 1994-1995 lµ t«m ®«ng l¹nh. Bªn c¹nh ®ã, tõ n¨m 1996, ViÖt Nam ®· t¨ng c­êng xuÊt khÈu dÇu má sang Mü vµ mÆt hµng nµy ®· nhanh chãng chiÕm vÞ trÝ cao trong tæng kim ng¹ch hµng xuÊt khÈu sang Hoa Kú cña ViÖt Nam. MÆt hµng nµy còng lµ mÆt hµng ViÖt Nam míi ®i vµo khai th¸c kinh doanh vµ høa hÑn ®Çy triÓn väng trong thêi gian tíi. Ngµnh dÖt may vµ giµy dÐp cña ViÖt Nam còng cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ trong giai ®o¹n 1994-1999 víi kim ng¹ch t¨ng lªn kh«ng ngõng, trë thµnh nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam sang Hoa Kú. Cã thÓ ®¸nh gi¸ c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü ®ang dÇn ®­îc ®a d¹ng ho¸. Tuy nhiªn, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµo Mü so víi l­îng hµng Mü nhËp khÈu hµng n¨m chØ lµ con sè kh«ng ®¸ng kÓ. Hµng ViÖt Nam vÉn ch­a thÓ ®­îc coi lµ ®· th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Mü. Cã nhiÒu nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy. Nguyªn nh©n ®Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn lµ do ViÖt Nam vµ Hoa Kú ch­a cã mét quy chÕ ph¸p lý trong quan hÖ th­¬ng m¹i. Trong thêi gian nµy hai n­íc ch­a ký ®­îc HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng nªn quan hÖ th­¬ng m¹i vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ vµ trë ng¹i nhÊt ®Þnh. Hµng ViÖt Nam vµo Mü trong giai ®o¹n nµy vÉn ph¶i chÞu møc thuÕ rÊt cao do ch­a ®­îc h­ëng MFN. Møc thuÕ ViÖt Nam ph¶i chÞu do ch­a ®­îc h­ëng MFN cao h¬n c¸c n­íc kh¸c tõ 1,5 ®Õn 2 lÇn, lªn tíi 35% trong khi c¸c n­íc kh¸c chØ chÞu 8-10%. §ã còng chÝnh lµ lÝ do lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü. Hµng ViÖt Nam chØ cã thÓ c¹nh tranh víi nh÷ng hµng cã thuíiuÊt thÊp. §©y còng lµ ®iÒu bÊt lîi cho c¸c doanh nghiÖp Mü khi muèn b¸n hµng cho ViÖt Nam v× ViÖt Nam kh«ng cã nguån thu ngo¹i tÖ tõ viÖc xuÊt khÈu cho Mü, g©y nªn khã kh¨n lín cho viÖc thanh to¸n cho khèi l­îng hµng nhËp khÈu lín tõ Mü. Nguyªn nh©n thø hai lµ thÞ tr­êng Mü cßn míi l¹ víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Nh÷ng hiÓu biÕt vÒ Ph¸p luËt còng nh­ tËp qu¸n kinh doanh ë thÞ tr­êng nµy vÉn cßn h¹n chÕ. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a cã c¬ së b¹n hµng, thiÕu th«ng tin thÞ tr­êng nªn khã cã thÓ x©m nhËp vµo kªnh ph©n phèi cña Mü. Ngoµi ra ViÖt Nam cßn cã qu¸ Ýt c¸c c«ng ty cã ®ñ kh¶ n¨ng kinh doanh quèc tÕ ®Ó cã thÓ lµm ¨n víi c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cña Mü vµ kh«ng thÓ thùc hiÖn c¸c chiÕn dÞch qu¶ng c¸o, nghiªn cøu thÞ tr­êng mét c¸ch s©u réng. Thªm vµo ®ã, ChÝnh phñ vÉn ch­a hç trî nhiÒu vÒ ph­¬ng diÖn th«ng tin vµ trî gióp c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n víi Mü. §Ó gi¶i quyÕt phÇn nµo nh÷ng khã kh¨n v­íng m¾c trªn, hai n­íc cÇn nhanh chãng ký kÕt mét HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng, tõ ®ã cñng cè h¬n n÷a quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc nãi chung, còng nh­ xuÊt khÈu tõ ViÖt Nam sang Mü nãi riªng. 2.2. T×nh h×nh nhËp khÈu tõ Mü cña ViÖt Nam Kim ng¹ch vµ c¬ cÊu nhËp khÈu Còng gièng nh­ xuÊt khÈu, nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Mü t¨ng víi tèc ®é kh¸ nhanh vÒ kim ng¹ch kÓ tõ th¸ng 2 n¨m 1994. §©y còng lµ ®iÒu cã thÓ hiÓu ®­îc v× hµng nhËp khÈu chñ yÕu lµ m¸y mãc thiÕt bÞ nªn gi¸ trÞ t­¬ng ®èi cao so víi hµng n«ng l©m s¶n. H¬n n÷a nhu cÇu nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc cña ViÖt Nam lµ rÊt cao vµ cÇn thiÕt trong giai ®o¹n nµy. Bªn c¹nh ®ã, do chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i më cöa ViÖt Nam kh«ng hÒ cã sù ph©n biÖt ®èi xö víi hµng ho¸ cña bÊt k× n­íc nµo kÓ c¶ hµng ho¸ cña Mü. BiÓu thuÕ nhËp khÈu cña ViÖt Nam chØ cã mét lo¹i thuÕ suÊt duy nhÊt cho tõng lo¹i hµng kh«ng ph©n biÖt xuÊt xø. ChÝnh v× vËy mµ mÆc dï ch­a ký kÕt ®­îc hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i, hµng ho¸ cña Mü ®· cã sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng ®èi víi c¸c hµng ho¸ kh¸c ë thÞ tr­êng ViÖt Nam. Liªn tôc trong 3 n¨m (1994-1999), ViÖt Nam nhËp siªu trong quan hÖ bu«n b¸n víi Mü mÆc dï kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lu«n t¨ng. T×nh tr¹ng nµy lµ do kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Mü qu¸ lín (xem biÓu ®å 1 vµ 3). N¨m 1994, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hoa Kú lµ 172 triÖu USD , nhËp siªu 121,6 triÖu USD; n¨m 1995: 252 triÖu USD, nhËp siªu 52 triÖu USD; n¨m 1996: 616 triÖu USD, nhËp siªu 308 triÖu USD. Tuy nhiªn, kÓ tõ n¨m 1997 trë ®i, ViÖt Nam b¾t ®Çu xuÊt siªu vµ kim ng¹ch nhËp khÈu tõ n¨m 1997-1999 còng lu«n æn ®Þnh vµ kh«ng cã nhiÒu thay ®æi ®¸ng kÓ. VÒ c¬ cÊu hµng nhËp khÈu tõ Mü, ViÖt Nam chñ yÕu nhËp khÈu hµng m¸y mãc thiÕt bÞ, c¸c hµng thiÕt yÕu phôc vô cho s¶n xuÊt nh­ ph©n bãn, b«ng sîi, x¨ng dÇu, s¾t thÐp, mét sè lo¹i ho¸ chÊt, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i kÓ c¶ m¸y bay vµ phô tïng. Nh÷ng mÆt hµng nµy cã kim ng¹ch kh«ng ®Òu qua c¸c n¨m. Ngoµi nh÷ng mÆt hµng kÓ trªn cßn cã mét kim ng¹ch nhá hµng nhËp khÈu lµ ngò cèc, hµng n«ng s¶n thùc phÈm kho¶ng 4 triÖu USD mçi n¨m. §©y chñ yÕu lµ nh÷ng mÆt hµng ViÖt Nam ch­a cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt (b¶ng 7). B¶ng 7: C¬ cÊu hµng ho¸ nhËp khÈu tõ Mü (triÖu USD) Hµng ho¸ 1996 1997 1998 1999 1. Nhãm nguyªn liÖu th«, trong ®ã: 43.4 49.6 27.5 40.3 Thùc phÈm 18 26.6 16 27.4 B«ng sîi 12.9 11.2 4.4 5.9 Nguyªn liÖu kh¸c 12.5 11.2 7.1 8 2. Hµng c«ng nghiÖp, trong ®ã: 572.7 228.2 246.8 250.3 Ph©n bãn 52.3 8.9 42.3 47.2 M¸y mãc 111.5 101.9 102.5 92.1 ThiÕt bÞ vËn t¶i 307.6 17.2 10 2.8 S¶n phÈm c«ng nghiÖp kh¸c 101.3 100.1 92 108.2 (Nguån: U.S. International Trade Commission data complied from the US Department of Commerce) Cã thÓ thÊy râ, m¸y mãc thiÕt bÞ chiÕm mét tû lÖ quan träng trong l­îng hµng nhËp khÈu tõ Mü cña ViÖt Nam: n¨m 1996: 69%, n¨m 1997: 42,8%, n¨m 1998: 41%, n¨m 1999: 37,9%. §©y còng lµ xu h­íng nhËp khÈu phï hîp víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n nµy: nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i tõ c¸c n­íc cã nguån c«ng nghÖ nguån nh»m phôc vô cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong thêi gian tíi xu h­íng nµy nªn ®­îc tiÕp tôc duy tr× ®Ó t¹o sù hîp lý cho c¬ cÊu ngµnh hµng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam. b.Mét sè mÆt hµng nhËp khÈu chñ yÕu tõ Hoa Kú cña ViÖt Nam Nhãm hµng m¸y mãc thiÕt bÞ nãi chung §©y lµ nhãm hµng chiÕm tû träng lín nhÊt trong kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Mü cña ViÖt Nam. §Æc biÖt lµ trong nh÷ng n¨m ®Çu b×nh th­êng ho¸ quan hÖ, ViÖt Nam nhËp khÈu mét sè l­îng rÊt lín: n¨m 1994 chiÕm 53% trong tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu tõ Mü, n¨m 1995 chiÕm 51% (do trong n¨m nµy ViÖt Nam kh«ng mua m¸y bay tõ Mü), n¨m 1996 con sè nµy lªn tíi 68% do nhËp khÈu mét l­îng lín thiÕt bÞ vËn t¶i. Tuy nhiªn, tõ n¨m 1997, tû träng nµy gi¶m nhiÒu do tõ n¨m nµy ViÖt Nam chØ nhËp khÈu mét sè l­îng nhá thiÕt bÞ vËn t¶i. (b¶ng 7). Nh×n chung, mçi n¨m ViÖt Nam nhËp khÈu kho¶ng 100 triÖu USD m¸y mãc. C¸c m¸y mãc thiÕt bÞ phÇn lín lµ cña c¸c ngµnh chÕ biÕn, viÔn th«ng vµ x©y dùng. §©y lµ nh÷ng ngµnh ®ßi hái ®é chÝnh x¸c vµ ®é bÒn cao: nh÷ng ®Æc tÝnh mµ hµng ho¸ cña Mü cã thÓ ®¸p øng tèt. ThiÕt bÞ viÔn th«ng: ThiÕt bÞ viÔn th«ng lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng phôc vô cho viÖc ®æi míi vµ n©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng ë n­íc ta do vËy chóng cÇn cã ®é bÒn vµ tÝnh n¨ng h÷u Ých. MÆt kh¸c, ng­êi ViÖt Nam vèn cã th¸i ®é coi träng hµng ho¸ viÔn th«ng cña Mü v× sù ®øng ®Çu vÒ c«ng nghÖ vµ chÊt l­îng. Do vËy, tèc ®é t¨ng cña mÆt hµng nµy kh¸ lín: n¨m 1996 ViÖt Nam míi nhËp khÈu cã 25,3 triÖu USD, ®Õn n¨m 1997 con sè nµy ®· t¨ng vät lªn 55 triÖu USD vµ n¨m 1998 con sè nµy ®· lµ 85 triÖu USD (B¶ng 8). Tuy nhiªn, hiÖn nay thÞ phÇn cña c¸c s¶n phÈm cña Mü ë ViÖt Nam ch­a cao ( d­íi 10%). MÆt hµng nµy cña Mü vÉn chÞu sù c¹nh tranh cña hµng NhËt B¶n, §øc,… B¶ng 8: ThÞ tr­êng thiÕt bÞ viÔn th«ng (§¬n vÞ: triÖu USD) ThiÕt bÞ viÔn th«ng 1996 1997 1998 Tæng dung l­îng 629,0 710,0 860,0 S¶n xuÊt trong n­íc 75,0 85,0 93,0 Tæng nhËp khÈu 554,0 625,0 767,0 NhËp khÈu tõ Mü 25,3 55,0 85,0 (Nguån: Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú) ThiÕt bÞ ®ãng gãi vµ chÕ biÕn thùc phÈm: ViÖt Nam ngµy cµng nhËn thøc ®­îc sù cÇn thiÕt cña viÖc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n chÕ biÕn, ®Æc biÖt trong giai ®o¹n 1994-1999 khi mµ xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ®· qua chÕ biÕn cña ViÖt Nam ch­a cao. C¸c thiÕt bÞ m¸y mãc chÕ biÕn cña Mü lµ mÆt hµng ®­îc yªu cÇu nhiÒu trong giai ®o¹n nµy lµ m¸y mãc thiÕt bÞ trong c¸c ngµnh: xay g¹o, thÞt, b¬, s÷a, n­íc qu¶, chÌ, cµ phª, ®­êng vµ dÇu thùc vËt. Liªn tôc trong c¸c n¨m 1996, 1997, 1998 kim ng¹ch nhËp khÈu cña c¸c lo¹i thiÕt bÞ chÕ biÕn vµ ®ãng gãi t¨ng tõ 15,4 triÖu USD n¨m 1996, 20 triÖu USD n¨m 1997 vµ 30 triÖu USD n¨m 1998. Tuy nhiªn còng gièng nh­ c¸c thiÕt bÞ viÔn th«ng, thÞ phÇn c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ chÕ biÕn cña Mü chiÕm tû trong nhá, chØ b»ng 10% l­îng nhËp khÈu cña ViÖt Nam( B¶ng 9). B¶ng 9: ThÞ tr­êng thiÕt bÞ ®ãng gãi/chÕ biÕn thùc phÈm ThiÕt bÞ chÕ biÕn/®ãng gãi thùc phÈm 1996 1997 1998 Tæng dung l­îng 155,0 210,0 250,0 S¶n xuÊt trong n­íc 45,0 70,0 90,0 Tæng nhËp khÈu 110,0 140,0 160,0 NhËp khÈu tõ Mü 15,4 20,0 30,0 (Nguån: Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú) ThiÕt bÞ y tÕ vµ x©y dùng: §©y lµ mÆt hµng t¨ng kh¸ nhanh trong giai ®o¹n 1994-1999 song kim ng¹ch chØ ë møc 20 triÖu USD/ n¨m. Tèc ®é t¨ng cña thiÕt bÞ y tÕ nhËp khÈu lµ kho¶ng 50% cßn cña thiÕt bÞ x©y dùng lµ 98%. §©y chÝnh lµ nh÷ng mÆt hµng phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, gióp cho ViÖt Nam tiÕp cËn víi c«ng nghÖ nguån mµ kh«ng ph¶i qua c¸c n­íc NICS trung gian. Nh×n chung, c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ cña Mü ®Òu cã uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ ViÖt Nam vÒ ®é bÒn, tÝnh n¨ng ®a d¹ng, chÊt l­îng cao, lµ nh÷ng mÆt hµng rÊt cÇn cho nÒn c«ng nghiÖp non trÎ cña ViÖt Nam. Tuy vËy, cã mét trë ng¹i vÉn cßn mét sè tån t¹i lµ: do ViÖt Nam n»m trong c¸c n­íc nhãm Y nªn viÖc nhËp khÈu thiÕt bÞ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i tõ Mü hiÖn nay vÉn chÞu sù kiÓm so¸t cña chÝnh phñ Mü. Nhãm nguyªn vËt liÖu phôc vô s¶n xuÊt: ViÖt Nam chñ yÕu nhËp khÈu tõ Mü nh÷ng mÆt hµng ch­a s¶n xuÊt ®­îc nh­: s¾t thÐp, ho¸ chÊt, hoÆc c¸c mÆt hµng s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu nh­: ph©n bãn, b«ng, giÊy, thuèc trõ s©u,…Nh÷ng mÆt hµng nµy chiÕm kho¶ng 20% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Mü cña ViÖt Nam: n¨m 1998, kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 274 triÖu USD trong khi c¸c mÆt hµng nh­ giÊy, bét giÊy, thuèc trõ s©u, b«ng, ph©n bãn ®· lµ 59 triÖu USD, chiÕm 21%. §©y lµ nh÷ng mÆt hµng Nhµ n­íc qu¶n lý theo chÕ ®é h¹n ng¹ch hoÆc giao cho doanh nghiÖp nhËp khÈu ®Çu mèi, chñ yÕu nh»m c©n b»ng cung cÇu cña nÒn kinh tÕ. Ph©n bãn: §©y lµ mÆt hµng cã kim ng¹ch nhËp khÈu kh¸ lín trong sè c¸c mÆt hµng nhËp khÈu tõ Mü. NÕu nh­ n¨m 1994, ViÖt Nam míi nhËp khÈu mét l­îng lµ 16,558 triÖu USD, b»ng 9,6% tæng kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Mü, th× tíi n¨m 1996, con sè nµy ®¹t tíi 52,3 triÖu USD (b¶ng 7). N¨m 1997, l­îng nhËp khÈu gi¶m cßn 8,9 triÖu USD song sang c¸c n¨m 1998,1999 ta ®· nhËp khÈu tíi lÇn l­ît lµ 42,3 vµ 47,2 triÖu USD. §©y chÝnh lµ mÆt hµng liªn quan tíi sù c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ nªn nhµ n­íc qu¶n lý theo ®Þnh h­íng: giao cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu mèi thùc hiÖn. Trªn thùc tÕ, trong giai ®o¹n 1994-1999 doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i nhËp khÈu ph©n bãn tõ Mü qua c¸c c«ng ty n­íc ngoµi nªn gi¸ th­êng cao. §iÒu nµy lµm cho l­îng ph©n bãn th­êng tån ®äng dÉn ®Õn hiÖu qu¶ nhËp khÈu ph©n bãn kh«ng cao. Trong thêi gian tíi, khi hai n­íc ®· kÝ ®­îc HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i nµy cã hiÖu lùc, hi väng c¸c doanh nghiÖp ®Çu mèi cña ViÖt Nam sÏ t×m ®­îc nguån cung øng trùc tiÕp tõ Mü th× hiÖu qu¶ nhËp khÈu ph©n bãn sÏ t¨ng lªn. B«ng: B«ng lµ mét mÆt hµng nguyªn liÖu quan träng víi ngµnh dÖt may n­íc ta, mét ngµnh ®­îc nh×n nhËn lµ ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tuy nhiªn ë n­íc ta l¹i diÔn ra t×nh tr¹ng cung kh«ng ®ñ cÇu; nhu cÇu cho s¶n xuÊt lµ kho¶ng 58 ngh×n tÊn b«ng mét n¨m trong khi søc s¶n xuÊt mÆt hµng b«ng trong n­íc chØ kho¶ng 1ngh×n tÊn mét n¨m. Trong khi ®ã, Mü l¹i lµ mét trong nh÷ng n­íc s¶n xuÊt b«ng lín nhÊt thÕ giíi: kho¶ng 1/6 s¶n l­îng b«ng trªn toµn thÕ giíi. N¨m 1994, ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Mü 12,2 triÖu USD b«ng. §Õn n¨m 1996 l­îng b«ng nhËp khÈu lªn 12,9 triÖu USD. §©y lµ møc nhËp khÈu b«ng tõ Mü kû lôc cña ViÖt Nam (b¶ng 7). Tíi n¨m 1997, l­îng b«ng chØ cßn 11,2 triÖu USD vµ n¨m 1998, 1999 lÇn l­ît lµ 4, vµ 5,9 triÖu USD. Theo ®¸nh gi¸, b«ng ®­îc coi lµ “vua “ trong sè c¸c mÆt hµng n«ng s¶n cña Mü nhËp khÈu vµo ViÖt Nam. Do ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®ang ngµy cµng ®­îc më réng vµ møc thuÕ nhËp khÈu cña b«ng lµ 0%. Nh­ vËy, trong thêi gian sau khi hai n­íc ký kÕt mét HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i, ViÖt Nam sÏ trë thµnh mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng cho c¸c nhµ xuÊt khÈu Mü. B¶ng 10: ThÞ tr­êng b«ng ë ViÖt Nam Vô 95/96 Vô 96/97 Vô 97/98 Tæng dung l­îng 66 70 75 Tån kho lóc ®Çu 5 12 13 S¶n xuÊt trong n­íc 1 1 1 Tiªu dïng 54 57 63 Tån kho 12 13 12 Tæng nhËp khÈu 60 57 61 Tæng nhËp khÈu tõ Mü 12 15 18 (Nguån: Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú) c. §¸nh gi¸ vµ nguyªn nh©n Trong quan hÖ víi Mü giai ®o¹n ®Çu sau cÊm vËn, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam lu«n ë thÕ nhËp siªu. §iÒu nµy chøng tá nhu cÇu nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ cña ViÖt Nam dïng cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc lµ rÊt lín. Thùc tÕ ®· cho thÊy tèc ®é t¨ng tr­ëng cña ViÖt Nam rÊt cao, ®Æc biÖt ®· cã nhiÒu ngµnh ®­îc trang bÞ nh÷ng thiÕt bÞ míi, ®Çy ®ñ theo kÞp víi tèc ®é ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ thÕ giíi. §Õn n¨m 1997 lµ n¨m ®Çu tiªn ViÖt Nam xuÊt siªu trong bu«n b¸n víi Mü: kim ng¹ch xuÊt khÈu vÉn t¨ng nh­ng nhËp khÈu gi¶m: nhËp khÈu 278 triÖu USD, trong khi xuÊt khÈu 372 triÖu USD, xuÊt siªu 94 triÖu USD. Vµ kÓ tõ ®ã ViÖt Nam lu«n xuÊt siªu trong th­¬ng m¹i víi Mü. Nguyªn nh©n l­îng nhËp siªu 2 n¨m ®Çu trong quan hÖ víi Mü lín nh­ vËy lµ do ViÖt Nam nhËp khÈu m¸y bay tõ Mü. MÆt hµng Mü xuÊt khÈu sang ViÖt Nam cã gi¸ trÞ rÊt lín trong khi ®ã gi¸ trÞ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng cña ViÖt Nam kh«ng ®¸ng kÓ. §Õn n¨m 1997, ViÖt Nam gi¶m nhËp khÈu hµng Mü nguyªn nh©n mét phÇn lµ do sù suy gi¶m tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ, tiªu dïng h¹n chÕ dÉn tíi s¶n xuÊt ®×nh ®èn, l­îng nguyªn liÖu dïng cho s¶n xuÊt gi¶m h¼n. HÇu hÕt c¸c n­íc Ch©u ¸ trong thêi gian nµy bÞ ¶nh h­ëng bëi cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ. ViÖt Nam tuy kh«ng l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nh­ng nÒn kinh tÕ còng cã dÊu hiÖu suy tho¸i. Sang n¨m 1998, nhËp khÈu cßn Ýt h¬n so víi n¨m 1997. Còng cã mét thùc tÕ n÷a ph¶i kÓ ®Õn ®ã lµ, l­îng hµng nhËp khÈu tõ Mü míi chØ chiÕm tû träng nhá trong tæng l­îng hµng ViÖt Nam ph¶i nhËp khÈu. Nguyªn nh©n lµ ViÖt Nam vµ Hoa Kú ch­a ký víi nhau mét HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ hai n­íc ch­a cã mét quy chÕ ph¸p lý nhÊt ®Þnh trong quan hÖ hai n­íc. Do ®ã, quan hÖ th­¬ng m¹i hai n­íc cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã còng ph¶i nãi tíi mét vÊn ®Ò lµ kim ng¹ch nhËp khÈu tuy kh«ng lín so víi xuÊt khÈu nh­ng l¹i lµ nh÷ng mÆt hµng Mü cã thÓ c¹nh tranh mét c¸ch dÔ dµng trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam. ChÊt l­îng hµng ho¸ cña Mü lu«n ®­îc ng­êi tiªu dïng ®¸nh gi¸ cao. V× vËy, cã thÓ sau khi hai n­íc ký kÕt mét HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i th× thÞ phÇn nh÷ng mÆt hµng nµy ë ViÖt Nam sÏ dÇn bÞ c¸c c«ng ty Mü chiÕm lÜnh. Nh­ vËy th¸ch thøc ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt trong n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp cã sö dông c«ng nghÖ cao lµ rÊt lín. MÆt kh¸c trong giai ®o¹n ®Çu c¸c doanh nghiÖp Mü lµm ¨n t¹i ViÖt Nam chñ yÕu lµ doanh nghiÖp cã tiÒm lùc tµi chÝnh lín. Sù chªnh lÖch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, yÕukÐm vÒ c¬ së h¹ tÇng, hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng g©y nhiÒu khã kh¨n cho quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. C¸c doanh nghiÖp Mü khi xuÊt khÈu sang ViÖt Nam cßn e ng¹i vÒ vÊn ®Ò thanh to¸n tiÒn hµng nhËp khÈu. C¸c ng©n hµng ViÖt Nam kh«ng cã kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ b¶o l·nh víi c¸c c«ng ty Mü cßn doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a quen víi thñ tôc vµ c¸ch thøc ho¹t ®éng cña ng©n hµng Mü nªn ®· cã nh÷ng bÊt ®ång trong qu¸ tr×nh thanh to¸n. H¬n n÷a, c¸c tæ chøc nh­ EX-IM bank,TDA ch­a ®­îc phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam do c¸c luËt lÖ lçi thêi cña Mü quy ®Þnh ®· g©y khã kh¨n cho quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. C¸c tæ chøc nµy ®ãng vai trß rÊt quan träng ®èi víic¸c c«ng ty cña Mü, võa cung Êp tµi chÝnh võa cung cÊp th«ng tin vÒ thÞ tr­êng. ThÞ tr­êng ViÖt Nam còng ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã ®é rñi ro rÊt cao vµ mét khi c¸c tæ chøc nµy ch­a ho¹t ®éng phôc vô lîi Ých cña doanh nghiÖp Mü th× quan hÖ gi÷a hai n­íc chØ dõng l¹i ë møc khiªm tèn vµ kh«ng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng vèn cã. Hi väng tÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n ®ã sÏ ®­îc g¶i quyÕt khi hai n­íc ®· cã víi nhau mét b¶n HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng. Ch­¬ng IIThùc tr¹ng th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú mét n¨m sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc I. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng 1. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n Tr­íc xu thÕ toµn cÇu ho¸, vµ héi nhËp quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, ViÖt nam còng mong muèn ®­îc thiÕt lËp quan hÖ ngo¹i giao víi nhiÒu quèc gia vµ më réng thÞ tr­êng giao th­¬ng, bu«n b¸n. ViÖc ViÖt nam ký HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Mü sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt nam nhanh chãng héi nhËp víi thÕ giíi, cã vÞ thÕ b×nh ®¼ng trong bu«n b¸n quèc tÕ, më réng ®­îc giao th­¬ng víi c¸c n­íc kh¸c c¶ trong vµ ngoµi khu vùc. Më réng giao th­¬ng víi Mü còng sÏ thiÕt lËp ®­îc quan hÖ b¹n hµng víi c¸c tËp ®oµn, c¸c c«ng ty siªu quèc gia cã quy m« toµn cÇu. H¬n n÷a, ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Mü sÏ thóc ®Èy xuÊt khÈu cña ViÖt nam vµo thÞ tr­êng tiÒm n¨ng nµy. Khi xuÊt khÈu ®­îc th× ta sÏ cã kh¶ n¨ng nhËp khÈu nhiÒu hµng ho¸ h¬n gióp ta hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ thóc ®Èy ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c«ng nghÖ. §©y còng chÝnh lµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam ®· ®­îc §¶ng vµ ChÝnh phñ th«ng qua. Do ®ã, viÖc ký kÕt mét b¶n HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. TiÕn tr×nh ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt - Mü: Sau khi ViÖt Nam trao cho Mü v¨n b¶n: “N¨m nguyªn t¾c b×nh th­êng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i vµ ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Mü” (th¸ng 7/1996), ViÖt Nam - Mü ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n qua c¸c vßng: Vßng 1: Tõ 21/9/1996 ®Õn 26/9/1996 t¹i Hµ néi Vßng 2: Tõ 9/12/1996 ®Õn 11/12/1996 t¹i Hµ néi Vßng 3: Tõ 12/4/1997 ®Õn 17/4/1997 Mü trao cho ViÖt nam v¨n b¶n dù th¶o HiÖp ®Þnh Vßng 4: Tõ 6/10/1997 ®Õn 11/10/1997 t¹i Washington s¬ bé trao ®æi vÒ nh÷ng quy ®Þnh chung vµ ch­¬ng th­¬ng m¹i hµng ho¸ trong HiÖp ®Þnh Vßng 5: Tõ 16/5/1998 ®Õn 22/5/1998 t¹i Washington Vßng 6: Tõ 15/9/1998 ®Õn 22/9/1998 t¹i Hµ néi Vßng 7: Tõ 15/3/1999 ®Õn 19/3/1999 t¹i Hµ néi Néi dung c¸c vßng ®µm ph¸n 5,6,7 hai bªn tËp trung trao ®æi tæng thÓ vÒ: th­¬ng m¹i hµng ho¸, së h÷u trÝ tuÖ, th­¬ng m¹i dÞch vô vµ ®Çu t­. Vßng 8: Tõ 14/6/1999 ®Õn 18/6/1999 t¹i Washington Vßng 9: Tõ 23/7/1999 ®Õn 25/7/1999 t¹i Hµ néi, gÆp mÆt cÊp Bé tr­ëng - HiÖp ®Þnh ®· ®­îc tho¶ thuËn vÒ nguyªn t¾c Vßng 10: Tõ 28/8/1999 ®Õn 2/9/1999 t¹i Washington: xö lý c¸c vÊn ®Ò vÒ kü thuËt Vßng 11: Tõ 3/7/2000 t¹i Washington hoµn tÊt HiÖp ®Þnh Ngµy 13/7/2000 t¹i Washington diÔn ra lÔ ký chÝnh thøc HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü Ngµy 4/10/2001 Th­îng viÖn Mü ®· th«ng qua HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü. Ngµy 10/12/2001 HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú chÝnh thøc cã hiÖu lùc. Tãm t¾t néi dung HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü: HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü gåm b¶y ch­¬ng vµ nhiÒu phô lôc, dµy 150 trang chøa ®ùng nh÷ng chi tiÕt rÊt cô thÓ vÒ tiÕn tr×nh th­¬ng m¹i, ®Çu t­, ho¹t ®éng dÞch vô cña Mü vÒ tõng lo¹i ngµnh nghÒ vµ s¶n phÈm. §©y cã thÓ coi lµ mét b¶n hiÖp ®Þnh hoµn thiÖn nhÊt tõ tr­íc tíi nay ®­îc ký kÕt gi÷a Mü vµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn. Mü gi÷ quyÒn gia h¹n hiÖp ®Þnh hµng n¨m vµ mét sè ®iÓm trong hiÖp ®Þnh cßn khã h¬n c¶ hiÖp ®Þnh dµnh cho c¸c n­íc ph¸t triÓn trong khu«n khæ Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). B¶n hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü ®­îc x©y dùng trªn hai kh¸i niÖm quan träng. Kh¸i niÖm tèi huÖ quèc (®ång nghÜa víi quan hÖ th­¬ng m¹i b×nh th­êng) mang ý nghÜa hai bªn cam kÕt ®èi xö víi hµng ho¸, dÞch vô, ®Çu t­ cña nuíc kia kh«ng kÐm phÇn thuËn lîi so víi c¸ch ®èi xö víi hµng ho¸, dÞch vô, ®Çu t­ cña n­íc thø ba. Cßn kh¸i niÖm ®èi xö quèc gia th× n©ng møc nµy lªn nh­ ®èi xö víi c¸c c«ng ty trong n­íc. Hai kh¸i niÖm trªn quan träng v× chóng ®­îc ®Ò cËp ®Õn ë hÇu hÕt c¸c ch­¬ng cña b¶n hiÖp ®Þnh. Ngoµi ra, cßn cã c¸c phô lôc, ®­îc dïng ®Ó liÖt kª c¸c tr­êng hîp lo¹i trõ, ch­a hoÆc vÜnh viÔn kh«ng ¸p dông hai kh¸i niÖm nãi trªn. Ch­¬ng 1: vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ gåm chÝn ®iÒu. Cam kÕt tèi huÖ quèc ®­îc ¸p dông cho thuÕ, h¹n ng¹ch, quy tr×nh cÊp phÐp, quy t¾c h¶i quan, ph©n phèi hµng ho¸. Tuy nhiªn, ch­¬ng nµy cã ®iÒu kho¶n lo¹i trõ lµ h¹n ng¹ch vÉn ®­îc ¸p dông cho hµng dÖt may. ChÝnh ®iÓm nµy khiÕn nhiÒu nhµ xuÊt khÈu hµng dÖt may n­íc ta lo ng¹i cã thÓ Mü sÏ ¸p dông chÕ ®é h¹n ng¹ch hµng dÖt may ViÖt nam, nhÊt lµ tr­íc sù chèng ®èi cña c¸c nhµ s¶n xuÊt Mü. ViÖc lo¹i trõ còng ®­îc ¸p dông cho nh÷ng quy chÕ ®Æc biÖt, ¸p dông cho c¸c n­íc thµnh viªn trong c¸c khèi mËu dÞch nh­ (AFTA, NAFTA) hay cho bu«n b¸n qua biªn giíi (vÉn cã quyÒn ¸p dông nh÷ng ­u ®·i riªng). §èi xö quèc gia trong ch­¬n._. Mü còng tá ra lo ng¹i tr­íc nh÷ng ®éng th¸i kh«ng b×nh th­êng cña Hoa Kú trong thêi gian qua mµ chñ yÕu “®¸nh”vµo nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam. Míi ®©y Hoa Kú quy ®Þnh ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may cña ViÖt Nam ( møc 1,7 tû USD trong n¨m 2003) chØ sau mét n¨m thùc hiÖn BTA tõ khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i s¶n phÈm víi Hoa Kú. Bªn c¹nh ®ã gi÷a c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ Hoa Kú diÔn ra hµng lo¹t c¸c vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa, t«m ®«ng l¹nh. ChÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ®· t¹o ra nh÷ng bÊt b×nh th­êng vµ còng lÇ ®iÒu ®¸ng chó nhÊt trong quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt- Mü. Trong quan hÖ víi bªn ngoµi, c¸c tranh chÊp vÒ c¸c hîp ®ång bu«n b¸n cô thÓ th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam Ýt nhiÒu ®· cã kinh nghiÖm song lÇn nµy ®· xu©t hiÖn tranh chÊp th­¬ng m¹i víi Mü liªn quan ®Õn toµn bé mét ngµnh s¶n xuÊt. §©y lµ mét vÊn ®Ò hoµn toµn míi ®èi víi ViÖt Nam kh«ng nh÷ng vÒ tÝnh chÊt, ph¹m vi mµ cßn vÒ ®Æc ®iÓm luËt lÖ, v¨n ho¸ kinh doanh cña ®èi t¸c…Vô kiÖn ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra c¸ ba sa cña c¸c chñ tr¹i nu«i c¸ nheo Mü lµ hÕt søc v« lý song ®©y còng lµ mét thùc tÕ ë Mü mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn tiÕp cËn, xö lý nh»m b¶o vÖ lîi Ých cña m×nh. Qu¸ tr×nh khiÕu kiÖn ®ång thêi còng lµ qu¸ tr×nh tÝch luü thªm kinh nghiÖm. Theo «ng Raymond F.Burghardt, ®¹i sø Hoa Kú t¹i ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh t¹i cuéc häp b¸o ngµy 6/12/02 do ®¹i sø qu¸n Mü t¹i ViÖt Nam tæ chøc “BTA ®¸nh dÊu mét b­íc ngoÆt trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a hai n­íc, dì bá phÇn lín nh÷ng hµng rµo tån t¹i trong nhiÌu n¨m…”. “ ViÖt Nam rÊt cè g¾ng trong tiÕn tr×nh thùc thi BTA…”. Vµ qu¶ thËt,trªn thùc tÕ, viÖc phÝa ViÖt Nam nghiªm tóc thùc hiÖn cam kiÕt cña m×nh theo HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i s¶n phÈm, cïng víi viÖc t¨ng nhanh khèi l­îng hµng trao ®æi vµ ph¸t triÓn quan hÖ ®Çu t­ ®ang t¹o ra mét bÇu kh«ng khÝ phÊn chÊn trong giíi doanh nghiÖp Hoa Kú vµ ViÖt Nam, t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. MÆt kh¸c, Hoa Kú còng dµnh cho ViÖt Nam sù gióp ®ì cÇn thiÕt ®Ó thùc thi cã hiÖu qu¶ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng. ViÖt Nam còng cßn cã nhiÒu viÖc cÇn ph¶i lµm, ®Æc biÖt lµ, theo nh­ §¹i sø Raymond F.Burghardt nhÊn m¹nh, vÊn ®Ò së h÷u trÝ tuÖ t¹i ViÖt Nam . nhiÒu c«ng ty Mü tá ra lo l¾ng tr­íc t×nh h×nh b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cña ViÖt Nam ch­a tèt. ViÖt Nam ch­a thùc hiÖn hÕt nh÷ng nghÜa vô cña m×nh trong lÜnh vùc nµy. Nh­ vËy, mèi quan hÖ ViÖt Nam – Hoa Kú ®· b×nh th­êng ho¸ mµ còng ch­a thËt b×nh th­êng. §Ó b×nh th­êng cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt vµ cÇn cã sù vun ®¾p cña c¶ hai bªn. Ch­¬ng IIIMét sè Gi¶i ph¸p thóc ®Èy th­¬ng m¹iViÖt Nam-Hoa Kú I. TriÓn väng th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú Sù t¨ng tr­ëng m¹nh mÏ vÒ khèi l­îng bu«n b¸n còng nh­ ®Çu t­ gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú ngay mét n¨m sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cã hiÖu lùc ®· t¹o ®µ rÊt quan träng cho sù ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c cïng cã lîi trong quan hÖ gi÷a hai n­íc trong thêi gian tíi. MÆc dï so s¸nh tiÒm n¨ng cña hai bªn cïng víi thùc tÕ bu«n b¸n vµ ®Çu t­ cña c¸c n­íc quanh ta víi Mü, nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cßn khiªm tèn, song trong t­¬ng lai quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc cã thÓ nãi lµ l¹c quan. Tr­íc hÕt, c¶ hai nÒn kinh tÕ Mü vµ ViÖt Nam ®Òu cã triÓn väng t¨ng tr­ëng. C¸c mÆt hµng cña ViÖt Nam nh­ n«ng s¶n nhiÖt ®íi chÕ biÕn, cµ phª, thuû s¶n, dÖt may, giµy dÐp, ®å gç vµ c¸c mÆt hµng tiªu dïng trong gia ®×nh, hµng thñ c«ng mü nghÖ dÒu cã thÓ tiÕp tôc gia t¨ng vµo Mü v× ®©y lµ mÆt hµng ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh vµ ng­êi Mü kh«ng hoÆc Ýt s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, ®iÒu quan träng lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã sù ®Çu t­ c«ng nghÖ míi vµ thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kh¸c ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh víi hµng ho¸ cña n­íc th­ ba trªn thÞ tr­êng Mü. Theo nh­ c¸c chuyªn gia kinh tÕ dù b¸o, tr­íc m¾t trong n¨m 2003, th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú cã thÓ ®¹t tíi h¬n 5 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu lµ 4 tû USD, ®­a Mü trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam, v­ît c¶ NhËt B¶n. Còng theo dù b¸o, con sè nµy sÏ kh«ng dõng l¹i ë ®ã, bëi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng cïng víi viÖc nghiªm tóc thùc hiªn cña c¶ hai phÝa ®· vµ ®ang thóc ®Èy hÕt søc hiÖu qu¶ th­¬ng m¹i hai n­íc. Dù b¸o cña c¸c chuyªn gia, t×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam sang Mü vµ ng­îc l¹i trong thêi gian tíi 2010 vµ 2020 sÏ rÊt m¹nh mÏ, cô thÓ theo nh­ b¶ng sau: B¶ng dù b¸o c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú n¨m 2010 (®¬n vÞ: Ngh×n tÊn) Lo¹i hµng Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu tíi tÊt c¶ c¸c n­íc Hoa Kú I. XuÊt khÈu, trong ®ã: 58.100 7.648 1. DÇu th« 9.000 760 2. Cµ phª 950 154 3. §å gç 1.572 72 II. NhËp khÈu,trong ®ã: 50.000 5.390 1. Ph©n bãn 1.020 3,2 2. S¾t thÐp, ph«i 2.600 5,2 3. M¸y mãc thiÕt bÞ 500 21,5 Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu 108.100 13.037 (Nguån: Bé Th­¬ng m¹i ViÖt Nam) B¶ng dù b¸o c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú n¨m 2020 (®¬n vÞ: Ngh×n tÊn) Lo¹i hµng Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu tíi tÊt c¶ c¸c n­íc Hoa Kú I. XuÊt khÈu, trong ®ã: 109.000 17.678 1. DÇu th« 7.000 608 2. Cµ phª 1.000 180 3. §å gç 2.000 92 II. NhËp khÈu,trong ®ã: 101.000 12.492 1. Ph©n bãn 952 30 2. S¾t thÐp, ph«i 7.000 14 3. M¸y mãc thiÕt bÞ 500 21,5 Tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu 210.000 30.160 (Nguån: Bé Th­¬ng m¹iViÖt Nam) Theo dù b¸o, tíi n¨m 2010 vµ 2020, th­¬ng m¹i ViÖt – Mü sÏ vÉn ph¸t triÓn m¹nh mÏ, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam- Hoa Kú sÏ chiÕm tíi trªn 10% trong tæng kim ng¹ch chø kh«ng ph¶i lµ møc 3-4% nh­ hiÖn nay. C¬ cÊu c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu chñ lùc gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú còng sÏ kh«ng cã nhiÒu thay ®æi, mµ chñ yÕu lµ cã sù t¨ng lªn vÒ kim ng¹ch. Nh÷ng dù b¸o trªn dùa trªn c¬ së nh÷ng lîi thÕ mµ th­¬ng m¹i ViÖt – Mü ®ang cã ®­îc vµ c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p hç trî tÝch cùc tõ phÝa ChÝnh phñ hai n­íc. Cã thÓ con sè dù b¸o trªn sÏ kh«ng chÝnh x¸c, song víi nh÷ng dù b¸o nh­ vËy cã thÓ thÊy ®­îc mét triÓn väng th­¬ng m¹i rÊt to lín ®èi víi quan hÖ bu«n b¸n ViÖt Nam- Hoa Kú. Tuy nhiªn, ®Ó c¸c con sè dù b¸o l¹c quan trªn cã thÓ trë thµnh chÝnh x¸c, kh«ng chØ ®ßi hái cã sù nç lùc tõ phÝa Nhµ n­íc ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, mµ cßn cÇn cã sù phèi hîp chÆt chÏ, sù hç trî tõ phÝa ChÝnh phñ Hoa Kú vµ c¸c tæ chøc kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp Hoa Kú. CÇn ph¶i coi träng viÖc thóc ®Èy hîp t¸c gi÷a c¸c ®Þa ph­¬ng vµ thµnh phè lín cña hai n­íc, nhÊt lµ th«ng qua c¸c trung t©m th­¬ng m¹i cña nhau. Phï hîp víi chÝnh s¸ch ®èi víi céng ®ång ng­êi ViÖt Nam ë bªn ngoµi, Nhµ n­íc hoan nghªnh vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuÇn lîi cho bµ con ng­êi ViÖt ë Mü vÒ ®Çu t­, bu«n b¸n, hîp t¸c kinh doanh trong n­íc còng nh­ hîp t¸c víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Ó xuÊt hµng vµo Mü. §ã còng lµ mét tiÒm n¨ng ®¸ng quý vµ mét kªnh quan träng cña viÖc hîp t¸c gi÷a hai n­íc. II. C¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy th­¬ng m¹i hai n­íc Mèi quan hÖ ngo¹i giao còng nh­ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú ®· b×nh th­êng ho¸ mµ ch­a thËt b×nh th­êng. §»ng sau c¸i gäi lµ “b×nh th­êng ho¸” cßn chøa chÊt rÊt nhiÒu yÒu tè phøc t¹p. §Ó quan hÖ hai n­íc ®­îc b×nh th­êng ho¸ thËt sù vµ ngµy cµng ph¸t triÓn h¬n n÷a ®ßi hái rÊt nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i gi¶i quyÕt. VÊn ®Ò nµy kh«ng chØ cÇn nç lùc tõ mét phÝa mµ nã ®ßi hái ph¶i cã sù nç lùc tõ c¶ hai phÝa ViÖt nam còng nh­ Hoa Kú. VÒ phÝa ViÖt Nam, ChÝnh phñ còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ®ang nç lùc hÕt m×nh ®Ó ®Èy m¹nh th­¬ng m¹i ViÖt Mü, b×nh th­êng ho¸ thùc sù quan hÖ ngo¹i giao hai n­íc tõ ®ã tiÕn xa h¬n trong quan hÖ th­¬ng m¹i thÕ giíi, c¶i thiÖn vÞ trÝ cña ViÖt Nam trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi. 1. C¸c gi¶i ph¸p vÜ m« 1.1 TiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ thùc hiÖn minh b¹ch ho¸ c¸c luËt lÖ MÆc dï tõ khi hai n­íc ký kÕt hiÖp ®Þnh, ViÖt Nam ®· cã sù ®iÒu chØnh vÒ Ph¸p LuËt cho phï hîp víi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng. Tuy nhiªn, do hÖ thèng ph¸p luËt ViÖt nam vµ Hoa Kú cã rÊt nhiÒu ®iÓm kh«ng t­¬ng ®ång, chÝnh v× vËy viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn hÖ thèng Ph¸p luËt lµ hÕt søc cÇn thiÕt. §iÒu nµy kh«ng chØ b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, gióp c¸c doanh nghiÖp cã mét c¬ së ph¸p lý v÷ng vµng khi b­íc vµo kinh doanh víi Mü, tr¸nh ®­îc rñi ro cao mµ cßn gióp cho c¸c doanh nghiÖp Mü dÔ tiÕp cËn h¬n víi thÞ tr­êng ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt còng gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt lµ mét khèi l­îng c«ng viÖc khæng lå liªn quan ®Õn nhiÒu bé ngµnh qu¶n lý nhµ n­íc, ®ßi hái sù thèng nhÊt, tËp trung. Rµ so¸t l¹i hÖ thèng ph¸p luËt ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th­¬ng m¹i nãi chung vµ xuÊt khÈu nãi riªng cña ViÖt Nam nh»m lo¹i bá nh÷ng v¨n b¶n (luËt hoÆc d­íi luËt) ®· lçi thêi, ®· bÊt cËp, c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch kh«ng cßn phï hîp còng cÇn ®­îc thay ®æi nh­ c¬ chÕ xuÊt nhËp khÈu, nªn tiÕn tíi cã quy ®Þnh ®iÒu hµnh dµi h¹n trong mét thêi kú thay v× mçi n¨m cã mét quyÕt ®Þnh riªng. §©y lµ c«ng viÖc phøc t¹p, tèn kÐm, ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t­ cña Nhµ n­íc vÒ kinh phÝ còng nh­ vÒ nguån nh©n lùc. NÕu kh«ng ®Çu t­ thÝch ®¸ng khiÕn cho viÖc rµ so¸t chØ cã tÝnh chÊt côc bé, nöa vêi th× rÊt khã cã c¬ së ch¾c ch¾n ®Ó kh¼ng ®Þnh v¨n b¶n nµo cÇn lo¹i bá ngay vµ v¨n b¶n nµo cßn cã thÓ xö dông ®­îc. C«ng viÖc nµy kh«ng ph¶i chØ lµm trong mét vµi th¸ng mµ ph¶i lµm trong mét vµi n¨m. Lµm ®­îc ®iÒu nµy còng chÝnh lµ ®Èy nhanh tiÕn tr×nh ViÖt Nam gia nhËp WTO. Ban hµnh luËt c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn nh»m t¹o sù c¹nh tranh b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, kÓ c¶ doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp t­ nh©n, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nh»m t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doang nghiÖp ViÖt Nam trong viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ ra n­íc ngoµi. ChÝnh phñ ViÖt Nam còng cÇn thùc hiÖn viÖc minh b¹ch ho¸ LuËt lÖ, thùc hiÖn c¸c cam kÕt ®· ®­a ra vÒ minh b¹ch ho¸ luËt ph¸p. Trong thêi gian qua nhiÒu nhiÒu doanh nh©n vµ ®¹i diÖn doanh nghiÖp n­íc ngoµi hiÖn vÉn phµn nµn vÒ sù thiÕu minh b¹ch trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt cña ta, g©y c¶n trë cho viÖc ®Çu t­ vµ kinh doanh cña hä t¹i ViÖt Nam. Do ®ã, viÖc minh b¹ch ho¸ h¬n lóc nµo lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi phÝa ViÖt Nam. ViÖc minh b¹ch ho¸ kh«ng chØ gióp c¸c doanh nghiÖp trong n­íc kinh doanh ®­îc thuËn lîi mµ cßn gióp cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi yªn t©m h¬n khi kinh doanh t¹i ViÖt Nam. 1.2 Hç trî c¸c doanh nghiÖp vÒ th«ng tin thÞ tr­êng vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó cung cÊp c¸c s¶n phÈm phï hîp. Mü lµ thÞ tr­êng hoµn toµn míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp hiÖn ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m hiÓu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü còng nh­ viÖc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn b¸n s¶n phÈm. Cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp còng nh­ c¸n bé kinh doanh kh«ng cã ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü, luËt ph¸p Mü còng nh­ thùc tÕ kinh doanh trªn thÞ tr­êng Mü. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn cã sù hç trî c¸c doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò nµy. Nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn trªn ®Ó cã thÓ x©m nhËp thÞ tr­êng Mü, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i t×m hiÓu rÊt nhiÒu luËt vµ quy ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i cña Mü. C¸c doanh nghiÖp ph¶i n¾m ®­îc nh÷ng quy ®Þnh ®iÒu chØnh quan hÖ hîp ®ång mua b¸n gi÷a m×nh vµ c¸c th­¬ng nh©n Mü trong LuËt Th­¬ng m¹i cña Mü cïng nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt so víi LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam. MÆt kh¸c, luËt vµ c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ vµ h¶i quan cña Mü nh­ Danh b¹ thuÕ thèng nhÊt, ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp, c¬ së tÝnh thuÕ h¶i quan hay nh÷ng quy ®Þnh vÒ xuÊt xø hµng ho¸... cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu sang Mü. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ kh«ng thÓ thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng nÕu kh«ng nghiªn cøu hÖ thèng hµng rµo phi thuÕ quan víi nh÷ng quy ®Þnh chi tiÕt vÒ danh môc hµng ho¸ h¹n chÕ nhËp khÈu, cÊm nhËp khÈu, h¹n ng¹ch nhËp khÈu, nh÷ng quy ®Þnh vÒ vÖ sinh dÞch tÔ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu,hay LuËt chèng ph¸ gi¸, LuËt thuÕ bï trõ cña Mü. Víi mét hÖ thèng nh÷ng luËt vµ quy ®Þnh phøc t¹p nh­ vËy vµ mét thùc tÕ r»ng ®èi víi c¸c bang kh¸c nhau ë Mü nhiÒu luËt hay quy ®Þnh l¹i kh¸c nhau, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ gÆp khã kh¨n trong viÖc nghiªn cøu vµ rÊt cÇn sù gióp ®ì tõ phÝa Nhµ n­íc. §Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc nµy, Nhµ n­íc cÇn tæ chøc c¸c khãa ®µo t¹o, c¸c líp tËp huÊn hay héi nghÞ, héi th¶o vÒ hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i cña Mü nh»m n©ng cao hiÓu biÕt cña c¸c doanh nghiÖp vÒ khÝa c¹nh ph¸p lý trong kinh doanh víi Mü. §ång thêi, Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch c¸c c¬ quan, Bé, ngµnh liªn quan vµ c¸c c¸ nh©n xuÊt b¶n vµ l­u hµnh nh÷ng Ên phÈm hay b¨ng, ®Üa vÒ vÊn ®Ò nµy d­íi d¹ng s¸ch hay nh÷ng bµi viÕt trªn b¸o, t¹p chÝ hay ®Üa h×nh... nh»m t¹o ra nguån th«ng tin phong phó vµ chÝnh x¸c cho c¸c doanh nghiÖp th«ng qua viÖc cung cÊp mét sè ®Þa chØ t­ vÊn ph¸p luËt ®¸ng tin cËy cho c¸c doanh nghiÖp. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang Hoa Kú, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý nãi chung ph¶i cã sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú, vÒ ®Æc ®iÓm cña ph¸p luËt còng nh­ chÝnh s¸ch cña Hoa Kú ®èi víi viÖc qu¶n lý nhËp khÈu hµng ho¸ tõ n­íc ngoµi vµo Hoa Kú. ViÖc nµy kh«ng cßn lµ c«ng viÖc cña doanh nghiÖp n÷a, mµ hiÖn nay nã ®· lµ c«ng viÖc quan träng cña Nhµ n­íc, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Ó gióp doanh nghiÖp ViÖt Nam x©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú. Nhµ n­íc cÇn ph¶i: - Cho tuyªn chuyÒn, b»ng nhiÒu kªnh th«ng tin ®¹i chóng, b»ng nhiÒu h×nh thøc, vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú, vÒ ph¸p luËt, vÒ chÝnh s¸ch nhËp khÈu cña Hoa Kú còng nh­ vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng Hoa Kú. - Thµnh lËp Quü hç trî xóc tiÕn viÖc t×m hiÓu thÞ tr­êng Hoa Kú vµ cö c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú ®i kh¶o s¸t b»ng nguån kinh phÝ hç trî cña Nhµ n­íc. - ChÝnh phñ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ tÝch cùc chñ ®éng ®i vµo thÞ tr­êng Mü nh­ më v¨n phßng ®¹i diÖn, ®¹i lý, ®Çu t­ liªn doanh s¶n xuÊt vµ kinh doanh t¹i thÞ tr­êng nµy. Bªn c¹nh ®ã, th«ng qua th­¬ng vô cña ViÖt Nam t¹i Mü, Bé Th­¬ng m¹i ph¶i thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Mü cho c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi, víi nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng nh­ nhu cÇu, ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt .... cña hµng ho¸, c¸c th«ng tin vÒ luËt ph¸p Mü, Bé Th­¬ng m¹i vµ th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Mü cÇn x©y dùng mét chiÕn l­îc tæng thÓ vÒ thÞ tr­êng ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ®Þnh h­íng s¶n xuÊt vµ x©y dùng chiÕn l­îc cho riªng m×nh. C¸c doanh nghiÖp sÏ biÕt ®­îc mÆt hµng nµo nªn s¶n xuÊt vµ víi chÊt l­îng ra sao, víi møc gi¸ lµ bao nhiªu, ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng còng nh­ ph­¬ng thøc c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ ...cã nh­ vËy míi cã thÓ hç trî tèt cho ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam vµ c¶ c¸c doanh nghiÖp Mü muèn lµm ¨n bu«n b¸n víi ViÖt Nam. VÒ c«ng t¸c xóc tiÕn b¸n s¶n phÈm, Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng thµnh lËp Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc th«ng tin vµ tiÕp thÞ. Chøc n¨ng cña Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ phæ biÕn th«ng tin vµ tæ chøc xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Trªn c¬ së chiÕn l­îc x©m nhËp thÞ tr­êng ®· ®­îc ho¹ch ®Þnh, Côc Xóc tiÕn th­¬ng m¹i cã nhiÖm vô x©y dùng lé tr×nh hµnh ®éng cô thÓ ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp ®­a hµng ho¸ ViÖt Nam ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. 1.3. N©ng cao h¬n n÷a vai trß cña c¸c HiÖp héi ngµnh hµng Trong thêi gian võa qua, nhê cã sù hç trî cña c¸c hiÖp héi ngµnh hµng nh­ HiÖp héi chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu thuû s¶n (VASEP), mµ hµng ho¸ ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Mü ®· cã ®­îc nhiÒu thµnh c«ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng cña c¸c HiÖp héi v·n cßn cã nhiÒu h¹n chÕ, ch­a thùc sù cã ®­îc tiÕng nãi quyÕt ®Þnh, ch­a hç trî ®­îc ®óng møc c¸c mÆt hµng còng nh­ xóc tiÕn th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú. Trong thêi gian tíi, c¸c HiÖp héi ngµnh hµng cña ViÖt Nam cÇn n©ng cao h¬n n÷a vai trß cña m×nh, gióp c¸c doanh nghiÖp cã ®­îc nh÷ng th«ng tin vi m« vÒ ®èi t¸c vµ dù b¸o thÞ tr­êng. Cã sù phèi hîp, theo dâi gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong c¬ chÕ ®Þnh gi¸ xuÊt khÈu ®ång thêi víi viÖc ®Èy m¹nh c«ng t¸c kiÓm so¸t chèng gian lËn th­¬ng m¹i. 1.4. Më cöa h¬n n÷a c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i dÞch vô, ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc tµi chÝnh Khi thi hµnh hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa Kú, ViÖt Nam ®· më cöa kh¸ th«ng tho¸ng tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc dÞch vô, tµi chÝnh,…C¸c nhµ cungcÊp n­íc ngoµi ®· ®­îc phÐp cung cÊp trong hÇu hÕt c¸c ngµnh dÞch vô theo ph©n lo¹i cña HiÖp ®Þnh chung vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô cña WTO. Cã thÓ nãi lÜnh vùc dÞch vô lµ lÜnh vùc ViÖt Nam cã nhiÒu b­íc ®i tÝch cùc, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc tµi chÝnh. Thêi gian qua c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô cña Mü ®· vµo ViÖt Nam nh­ng ch­a nhiÒu. V× vËy, trong thêi gian tíi, cÇn c¶i thiÖn nhiÒu h¬n n÷a lÜnh vùc nµy. Thùc tÕ lµ kh«ng cã c¸c ng©n hµng m¹nh th× doanh nghiÖp kh«ng thÓ vay tiÒn. Mét thÞ tr­êng tµi chÝnh ph¸t triÓn lµ nÒn t¶ng tèt ®Ó kinh doanh. T­¬ng tù, kh«ng ph¸t triÓn lÜnh vùc b¶o hiÓm th× ch¼ng cã c¸c ho¹t ®éng hç trî doanh nghiÖp. ViÖc më cöa lÜnh vùc tµi chÝnh cÇn ph¶i thùc hiÖn song song víi viÖc minh b¹ch ho¸ luËt lÖ, tr¸nh t×nh tr¹ng c¸c v¨n b¶n ph¸p lý cßn chång chÐo vµ kh«ng ®ång bé. Nhanh chãng ®­a ra c¸c v¨n b¶n chung ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô. §iÒu nµy kh«ng chØ thóc ®Èy quan hÖ kinh tÕ – th­¬ng m¹i song ph­¬ng mµ cßn gióp c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kinh doanh yªn t©m h¬n vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. 1.5. §Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ HiÖn t¹i Mü vÉn ®­a ViÖt Nam vµo danh s¸ch c¸c n­íc cÇn theo dâi vÒ vÊn ®Ò tu©n thñ vi ph¹m quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Do vËy, phÝa ViÖt Nam cÇn ph¶i cã c¸c biÖn ph¸p ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh nµy: KiÓm so¸t chÆt chÏ viÖc thùc hiÖn tu©n thñ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ Ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ song song víi viÖc c«ng bè réng r·i cho toµn d©n cïng hiÓu vµ thùc hiÖn Cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c ngµnh c¸c cÊp trªn c¸c lÜnh vùc ®Ó cã thÓ tæ chøc tèt h¬n c«ng t¸c b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. 2. C¸c gi¶i ph¸p vi m« 2.1. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam Mét trong nh÷ng khã kh¨n trong qu¸ tr×nh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü cña c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu ViÖt Nam lµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam cßn rÊt thÊp. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, do ®ã, muèn ®øng v÷ng tai thÞ tr­êng Mü cÇn cã c¸c biÖ ph¸p nh»m t¨ng søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ s¶n phÈm, ph¸t triÓn tiÒm n¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu vµ ph¶i th©m nhËp ®­îc vµo thÞ tr­êng Mü. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy c¸c doanh nghiÖp cÇn cã c¸c biÖn ph¸p: - Ngoµi nh÷ng nguån ®Çu t­ trong n­íc, thu hót vµ tËn dông mét c¸ch tèi ®a c¸c nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi d­íi h×nh thøc vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) hoÆc lµ vèn viÖn trî chÝnh thøc (ODA) vµo viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c nghµnh s¶n xuÊt sö dông c«ng nghÖ cao nh»m t¹o nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt vµ ®ång ®Òu, cã søc c¹ch tranh trªn thÞ tr­êng. - Cïng víi gi¶i ph¸p vÒ vèn, kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm còng lµ mét biÖn ph¸p n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng Mü. C¸c doanh nghiÖp nhÊt thiÕt ph¶i ¸p dông ph­¬ng ph¸p qu¶n lý chÆt chÏ tõ qu¶n lý doanh nghiÖp, qu¶n lý quy tr×nh s¶n xuÊt, chÊt l­îng s¶n phÈm theo tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 9000 vµ c¸c quy ®Þnh cña c¸c c¬ quan kiÓm so¸t chÊt l­îng cña Mü ®èi víi nh÷ng mÆt hµng mµ m×nh tham gia kinh doanh. - §Ó cã thÓ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ cña hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Mü, c¸c doanh nghiÖp cÇn tËn dông ®Õn møc tèi ®a c¸c nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc nh»m h¹n chÕ chi phÝ ®Õn møc thÊp nhÊt cã thÓ. MÆt kh¸c, hiÖn nay ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu qua c¸c n­íc trung gian hoÆc gia c«ng cho c¸c doanh nghiÖp Mü. Tíi ®©y c¸c doanh nghiÖp cÇn ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸, tõng b­íc chuyÓn viÖc xuÊt khÈu gi¸n tiÕp sang xuÊt khÈu trùc tiÕp cho phï hîp víi th«ng lÖ bu«n b¸n cña thÞ tr­êng Mü. Cïng lóc ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn më réng qui m« s¶n xuÊt ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng ®¬n hµng cã khèi l­îng lín. Trong ®iÒu kiÖn ch­a thÓ më réng qui m« s¶n xuÊt ngay th× c¸c doanh nghiÖp h·y liªn kÕt chÆt chÏ , cïng nhau ®¸p øng ®¬n hµng ®Ó kh«ng ph¶i ®i thuª gia c«ng l¹i tõ n­íc thø ba, t¨ng lîi nhuËn cho doanh nghiÖp. - C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu còng cÇn ®­îc c¶i thiÖn nÕu doanh nghiÖp muèn n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh hµng xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp nªn gi¶m xuÊt khÈu s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn ngµy cµng s©u vµ tinh trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu nh»m lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸, ®ång thêi lµm gia t¨ng gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu vµ ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu 2.2. N©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trªn thÞ tr­êng Mü §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp cÇn nhËn thøc r»ng: ch­a bao giê doanh nghiÖp ViÖt Nam l¹i cã c¬ héi nh­ khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®· ®i vµo hiÖu lùc. H¬n n÷a, muèn xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü thµnh c«ng c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã ®ñ 4 ch÷ C ®ã lµ: Cam kÕt thùc hiÖn ®óng theo c¸c ®iÒu kho¶n cña hîp ®ång (Commited); Cã ®ñ vèn l­u ®éng (Cash); Cã s¶n phÈm vµ dÞch vô c¹nh tranh (Competitive); Cã n¨ng lùc vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt (Capability and Capacity). Víi c¸c doanh nghiÖp Mü nÕu doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®ñ hµng giao ®óng h¹n, chÊt l­îng kh«ng ®óng…th× ®ång nghÜa víi viÖc chÊm døt vÜnh viÔn sù hîp t¸c lµm ¨n. §ång thêi, søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam l¹i kh«ng lín m¹nh, ®©y lµ mét khã kh¨n rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Do vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ngay lËp tøc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, th©m nhËp mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµo thÞ tr­êng Mü nh­: - N©ng cao h¬n n÷a tr×nh ®é qu¶n lý doanh nghiÖp (®èi víi doanh nghiÖp xuÊt khÈu), n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm hµng xuÊt khÈu (®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt) b»ng c¸ch x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch nh­: ®µo t¹o tÝch cùc h¬n n÷a ®éi ngò thî lµnh nghÒ , cã tri thøc. N©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt vÒ chuyªn m«n nghiÖp vô vµ ngo¹i ng÷. Vi tÝnh hãa c«ng t¸c qu¶n lý, t¨ng c­êng nèi m¹ng néi bé trong c¸c doanh nghiÖp. - Kh¶o s¸t thÞ tr­êng Hoa Kú tõ nhiÒu gãc ®é, b»ng nhiÒu ph­¬ng ph¸p ®Ó x©y dùng chiÕn l­îc s¶n xuÊt vµ/hoÆc chiÕn l­îc xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp ph¶i hiÓu râ c¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p Mü, n¾m ®­îc c¬ chÕ xuÊt khÈu hµng ho¸, dÞch vô sang Mü. Khi nghiªn cøu thÞ tr­êng, cÇn nghiªn cøu cô thÓ kh¸ch hµng cña m×nh lµ ai, kh¸ch hµng ®ã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë thÞ tr­êng Mü thÕ nµo? Nh÷ng yªu cÇu vÒ s¶n phÈm cña thÞ tr­êng Êy nh­ thÕ nµo, lµm thÕ nµo ®Ó mäi ng­êi biÕt vÒ s¶n phÈm cña m×nh, mäi ng­êi sÏ chÊp nhËn mua víi gi¸ bao nhiªu?…C¸c doanh nghiÖp cã thÓ t×m hiÓu ®èi t¸c cña m×nh qua c¸c HiÖp héi ngµnh nghÒ, b¸o chÝ vÒ th­¬ng m¹i, c¸ tæ chøc héi chî, c¸c c¬ quan nhµ n­íc,®Þa ph­¬ng, c¸c tr­êng d¹y kinh doanh, c¸c nhµ chøc tr¸ch ë c¸c c¶ng biÓn, c¸c website,…®Ó phôc vô tèt nhÊt cho chiÓm l­îc kinh doanh cña doanh nghiÖp m×nh. - Ph¶i khai th¸c tèi ®a yÕu tè tÝch cùc cña s¶n phÈm doanh nghiÖp m×nh mang ®Õn cho mäi ng­êi, tèt h¬n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. §Æc tÝnh mµu s¾c, kiÓu d¸ng míi phï hîp víi giai cÊp th­îng h¹ng…lµ nh÷ng c¸i cuh thÓ thÓ hiÖn lîi thÕ nµy, ®Æc biÖt lµ trªn mét thÞ tr­êng cã nhiÒu ng­êi b¸n cïng lo¹i s¶n phÈm,dÞch vô nµy th× ­u thÕ riªng nhÊt lµ ®Æc tÝnh vÒ dÞch vô l¹i cµng quan träng. - Cã chÝnh s¸ch ®èi víi viÖc t×m kiÕm nguån hµng cã thÓ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng Hoa Kú. -X©y dùng "thÞ tr­êng ng¸ch" nh»m tõng b­íc gi÷ ®­îc tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng, cñng cè vµ tiÕn tíi chiÕm lÜnh thÞ phÇn nhÊt ®Þnh. 2.3 VÒ vÊn ®Ò nh·n hiÖu vµ th­¬ng hiÖu VÊn ®Ò vÒ th­¬ng hiÖu vµ nh·n hiÖu lµ vÊn ®Ò rÊt ®­îc chó träng t¹i thÞ tr­êng Mü. Doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn th©m nhËp thµnh c«ng vµo thÞ tr­êng Mü ph¶i x©y dùng cho m×nh mét th­¬ng hiÖu uy tÝn Doanh nghiÖp cÇn chñ ®éng ®¨ng ký th­¬ng hiÖu víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng ®Ó tr¸nh bÞ c¸c c«ng ty, c¸ nh©n kh¸c lîi dông vµ lÊy c¾p th­¬ng hiÖu X©y dùng uy tÝn cho doanh nghiÖp ®Ó tõ ®ã n©ng cao uy tÝn cña th­¬ng hiÖu. Nghiªm tóc thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong hîp ®ång víi kh¸ch hµng Hoa Kú, còng nh­ c¸c n­íc kh¸c. Doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®Æc biÖt chó ý khi lµm ¨n víi c¸c doanh nghiÖp Mü, ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ hµng ho¸ xuÊt khÈu sang Mü nÕu kh«ng hµng tíi Mü sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n, ®· ký kÕt hîp ®ång ph¶i thùc hiÖn nghiªm chØnh nÕu kh«ng sÏ dÉn tíi c¸c vô kiÖn c¸o phøc t¹p, g©y ¶nh h­ëng tíi uy tÝn còng nh­ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ViÖt Nam. 2.4 T×m kiÕm thÞ tr­êng vµ ®èi t¸c tin cËy §Ó cã thÓ th©m nhËp tèt h¬n vµo thÞ tr­êng Mü c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam rÊt cÇn t×m kiÕm c¸c nhµ ph©n phèi tin cËy, thiÕt lËp “®ång minh” t¹i thÞ tr­êng nµy, nhÊt lµ c¸c nhµ nhËp khÈu , c¸c nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, tæ chøc th­¬ng m¹i vµ ng­êi tiªu dïng Mü, t¹o ®­îc sù ñng hé cña hä, nhÊt lµ khi gÆp c¶n trë vµ rñi ro t¹i thÞ tr­êng nµy. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng cho m×nh mét hÖ thèng ®èi t¸c tèt, hÖ thèng b¹n hµng tin cËy. Ph¶i t×m ®­îc ®èi t¸c xung quanh c¸c khÝa c¹nh: §èi t¸c cã hiÓu biÕt, cã cËp nhËt ®­îc th«ng tin vÒ H¶i quan, thuÕ ë Mü kh«ng? Cã kho dù tr÷, cã kh¶ n¨ng qu¶ng c¸o, ph©n phèi s¶n phÈm ë thÞ tr­êng Mü kh«ng? Cã quan hÖ tèt víi ®èi ph­¬ng ngµnh hµng mµ s¶n phÈm dÞch vô tiªu thô kh«ng? Cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o cho doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ®­îc mét vÞ thÕ tèt h¬n trªn thÞ tr­êng Mü. Doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn thiÕt lËp mét m¹ng l­íi ph©n phèi tin cËy, thùc hiÖn tèt c¸c c«ng viÖc qu¶ng c¸o tiÕp thÞ s¶n phÈm, cung cÊp c¸c th«ng tin cÇn thiÕt vÒ nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng trªn thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, còng ph¶i hÕt søc chó ý r»ng c¸c th«ng tin vµ qu¶ng c¸o hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng Mü cÇn ph¶i râ rµng, minh b¹ch, kh«ng nªn nãi qu¸ c¸i mµ m×nh cã, vµ cÇn ®èi tho¹i trùc tiÕp khi cã nh÷ng th«ng tin sai lÖch vÒ hµng ho¸. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng nªn ®a d¹ng ho¸ hµng xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú, kh«ng nªn tËp trung qu¸ nhiÒu vµo mét mÆt hµng, dÔ bÞ c¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i vµ rñi ro nh­ c¸ tra, c¸ ba sa, hµng t«m ®«ng l¹nh. C¸c doanh nghiÖp còng cÇn chuÈn bÞ ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin theo yªu cÇu cña phÝa Mü cho c¸c hµng ho¸ xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng Mü còng nh­ ®ßi hái cã th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ nguån gèc hµng nhËp khÈu tõ Mü, tuyÖt ®èi tr¸nh gian lËn nÕu muèn hµng ho¸ vµo Mü ®­îc gi¶i phãng nhanh. ViÖc kiÓm tra vµ x¸c ®Þnh ®èi t¸c trong th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ còng rÊt quan träng. Khi ®èi t¸c míi ma m×nh ch­a biÕt th× cÇn chñ ®éng yªu cÇu hä cung cÊp th«gn tin, sau ®ã cÇn cö c¸n bé ®iÒu tra l¹i, x¸c ®Þnh tÝnh ch©n thùc cña th«ng tin. Tr­êng hîp cÇn thiÕt cã thÓ nhê Bé ngo¹i giao hay c¸c §¹i sø qu¸n cña tõng n­íc gióp ®ì, thùc hiÖn hiÖu qu¶. Ngoµi ra, doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn chñ ®éng t×m hiÓu n¾m b¾t c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng còng nh­ luËt ph¸p Mü, cã nh­ vËy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tham gia vµo bu«n b¸n víi Hoa Kú míi cã thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng rñi ro kh«ng ®¸ng cã. Nh÷ng gi¶i ph¸p trªn kh«ng thÓ thùc hiÖn t¸ch rêi, mµ cÇn ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé, cã sù phèi kÕt hîp víi nhau mét c¸ch chÆt chÏ. ViÖt Nam cÇn ngay lËp tøc thùc hiÖn ®Ó ®Èy m¹nh h¬n n÷a quan hÖ th­¬ng m¹i víi Hoa Kú , tõ ®ã gióp cho ViÖt Nam dÔ dµng héi nhËp h¬n víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. KÕt luËn Trong c«ng cuéc ®æi míi nh»m héi nhËp kinh tÕ ViÖt Nam víi kinh tÕ thÕ giíi , th× lµm thÕ nµo ®Ó hµng hãa cña ViÖt nam th©m nhËp vµ cã chç ®øng v÷ng ch¾c trªn thÞ tr­êng Hoa Kú lµ vÊn ®Ò bøc xóc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam. HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú chÝnh thøc cã hiÖu lùc ®· më ra mét b­íc ph¸t triÓn míi, thay ®æi c¶ vÒ l­îng còng nh­ vÒ chÊt trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú cã hiÖu lùc còng ®­a ®Õn cho c«ng n«ng nghiÖp ViÖt Nam nhiÒu c¬ héi míi cïng nhiÒu th¸ch thøc kh«ng ph¶i dÔ dµng v­ît qua. ThuËn lîi ë chç hµng hãa cña ta ®ang trµn vµo Hoa Kú víi møc thuÕ rÊt thÊp vµ phi h¹n ng¹ch nªn kh¸ch hµng cã thÓ mua sè l­îng kh«ng h¹n chÕ tÊt c¶ c¸c chñng lo¹i hµng; NhiÒu mÆt hµng thÕ m¹nh cña ta chÊt l­îng tèt, mÉu m· ®a d¹ng ®· thu hót ®­îc sù chó ý cña ng­êi tiªu dïng Mü. Th¸ch thøc ë chç ®a sè c¸c doanh nghiÖp cña ta ch­a cã sù chuÈn bÞ thùc sù kü cµng cho thÞ tr­êng Mü nªn kh¶ n¨ng ®¸p øng cho c¸c ®¬n hµng lín cßn h¹n chÕ ; ViÖc thiÕu hiÓu biÕt, thiÕu th«ng tin vÒ ph¸p luËt trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña Hoa Kú còng ®ang lµ lùc c¶n lín, rñi ro cao ®èi víi phÝa ViÖt Nam. NhiÒu doanh nghiÖp ch­a cã hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng theo tiªu chÈn ISO-9000, m«i tr­êng theo tiªu chuÈn ISO-14000, tiªu chuÈn tr¸ch nhiÖm x· héi SA-8000 nªn dï cã kh¸ch hµng còng kh«ng triÓn khai ®­îc; Kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu trong n­íc ch­a cao vµ ch­a phong phó nªn cßn phô thuéc chñ yÕu vµo nhËp ngo¹i rÊt kÐm chñ ®éng vµ l¹i kh«ng ®­îc h­ëng ­u ®·i GSP; Trong mét vµi n¨m tíi khi chÕ ®é h¹n ng¹ch ®­îc b·i bá th× Trung Quèc sÏ lµ ®èi thñ lín c¹nh tranh trùc tiÕp, c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam cÇn biÕt râ : Trung Quèc cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc mäi thø víi gi¸ rÊt rÎ. §Ó chuÈn bÞ cho m×nh mét "hµnh trang nhÊt ®Þnh" trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh khèc liÖt hiÖn nay vµ trong t­¬ng lai , viÖc t×m hiÓu c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt Hoa Kú, c¸c chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña Hoa Kú còng nh­ c¸c quy ®Þnh ®iÒu tiÕt th­¬ng m¹i hµng ho¸ trong HiÖp ®Þnh lµ ®iÒu quan träng tr­íc tiªn ®èi víi mäi ngµnh, mäi cÊp, ®èi víi c¬ quan qu¶n lý, c¸c c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ nghiªn cøu còng nh­ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Thªm vµo ®ã viÖc ®Çu t­ më réng quy m« s¶n xuÊt, ®Çu t­ chiÒu s©u n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®Çu t­ cho lÜnh vùc qu¶n lý chÊt l­îng , m«i tr­êng, vv…lµ yªu cÇu bøc xóc. §ång thêi c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i, ho¹t ®éng Marketing t¹i thÞ tr­êng Hoa Kú còng cÇn ®­îc quan t©m ®óng møc. ChØ cã nh­ vËy nh·n hiÖu “Made in Vietnam” míi t×m ®­îc chç ®øng vµ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. NÕu lµm ®­îc ®iÒu nµy xuÊt khÈu cña ViÖt nam ®· cã “®Çu ra” rÊt lín vµ rÊt æn ®Þnh. Néi dung cña nh÷ng vÊn ®Ò ®­îc ®Ò cËp trong ®Ò tµi sÏ phÇn nµo gióp cho tÊt c¶ nh÷ng ai quan t©m, cã ®­îc c¸i nh×n kh¸i qu¸t nhÊt vÒ thùc tr¹ng th­¬ng m¹i ViÖt Nam - Hoa Kú trong thêi gian qua, ®Æc biÖt lµ kÓ tõ sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng cã hiÖu lùc, còng nh­ c¸c biÖn ph¸p thóc ®Èy th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc trong thêi gian tíi. §©y lµ vÊn ®Ò réng, do ®ã, nh÷ng néi dung ®­îc ph©n tÝch trong ®Ò tµi nµy sÏ lµ cô thÓ h¬n, chuyªn s©u h¬n, nÕu ®­îc ®Çu t­ thêi gian vµ thêi l­îng ®Çy ®ñ h¬n n÷a. ._.