Thực trạng thu hút và sử dụng FDI tại thành phố Hồ Chí Minh

lêi më ®Çu §¹i h«i ®¶ng Céng s¶n ViÖt nam lÇn thø VI ®· x¸c ®Þnh chiÕn l­îc x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa víi nßng cèt lµ kinh tÕ quèc doanh. Thùc hiÖn chñ tr­¬ng trªn, nhµ n­íc ta ®· vËn dông mäi yÕu tè néi lùc vµ ngo¹i lùc ®Ó tõng b­íc ®­a nÒn kinh tÕ quèc d©n tiÕn lªn. Trong ®iÒu kiÖn néi lùc cßn nhiÒu h¹n chÕ th× sù t¸c ®éng tõ bªn ngoµi sÏ lµ ®éng lùc chÝnh thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Bªn c¹nh ®ã, mét trong nh÷ng yÕu tè bªn ngoµi cã thÓ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn nÒn kinh tÕ quèc néi vµ mang l¹i hiÖu qu¶ gÇn nh­ tøc th× lµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI). ChÝnh v× lý do ®ã mµ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· trë thµnh mét bé phËn trong chÝnh s¸ch më cöa nh»m gãp phÇn ®Èy nhanh c«ng nghiªp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, tõng b­íc x©y dùng ®Êt n­íc thµnh mét n­íc C«ng nghiÖp, ®óng nh­ chñ tr­¬ng ®· ®­îc ®Ò ra t¹i §¹i Héi §¹i BiÓu toµn quèc lÇn thø VIII. §ã lµ mét chñ tr­¬ng ®óng ®¾n vµ cÇn thiÕt, phï hîp víi xu thÕ chung trªn thÕ giíi vµ thùc tiÔn ph¸t triÓn cña n­íc ta. Trong sù chuyÓn m×nh v­¬n lªn cña kinh tÕ c¶ n­íc th× thµnh phè Hå ChÝ Minh lu«n chøng tá lµ ngän cê ®i ®Çu vµ trë thµnh trung t©m kinh tÕ cña ViÖt nam bªn c¹nh trung t©m chÝnh trÞ lµ Hµ Néi, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc thu hót vµ sö dông ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh trªn, t«i m¹nh d¹n lùa chän ®Ò tµi “Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông FDI t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh”. B¶n kho¸ luËn nµy tËp trung nghiªn cøu vÒ c¸c biÖn ph¸p thu hót vµ sö dông FDI tõ ®ã liªn hÖ tíi c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vµ rót ra nh÷ng nhËn ®Þnh ®Ó gãp phÇn thóc ®Èy tiÕn tr×nh thu hót còng nh­ sö dông FDI ®­îc hiÖu qu¶ h¬n. Hoµn thµnh b¶n luËn v¨n nµy, t«i ®· nhËn ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy, c« gi¸o, c¸c b¹n sinh viªn khoa Kinh tÕ ®èi ngo¹i - Tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng Hµ néi vµ ®Æc biÖt lµ c« Ph¹m ThÞ Mai Khanh - gi¸o viªn trùc tiÕp h­íng dÉn t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn b¶n kho¸ luËn nµy. Nh©n ®©y t«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n ch©n thµnh ®èi víi sù gióp ®ì quý b¸u ®ã. Tuy nhiªn, do thêi gian vµ nhËn thøc cã h¹n, b¶n luËn v¨n nµy kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, khuyÕt ®iÓm nhÊt ®Þnh. T«i rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o cïng c¸c b¹n ®Ó b¶n kho¸ luËn nµy ®­îc hoµn chØnh h¬n. Ch­¬ng i lý luËn chung vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi i. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, h×nh thøc : §èi víi c¸c thÓ chÕ chÝnh trÞ - x· héi hiÖn hµnh th× ph¸p luËt chÝnh lµ nÒn t¶ng c¬ b¶n cho mäi ho¹t ®éng diÔn ra trong thÓ chÕ ®ã. Ph¸p luËt lµ c«ng cô cña nhµ cÇm quyÒn nh»m thùc hiÖn ®­êng lèi, chÝnh s¸ch cña m×nh. ThÓ chÕ cña tõng quèc gia trªn thÕ giíi lµ kh¸c nhau nªn ph¸p luËt cña mçi n­íc còng cã sù kh¸c biÖt. ChÝnh v× lý do ®ã mµ nghiªn cøu vÒ c¬ së ph¸p lý cña “®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi” trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë ViÖt nam nãi riªng sÏ ®em l¹i c¸ch hiÓu c¬ b¶n vµ chÝnh x¸c nhÊt vÒ FDI. Kh¸i niÖm ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi : Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ : Cho ®Õn nay, c¸c nhµ lµm luËt trªn thÕ giíi vÉn ch­a t×m ra mét ®Þnh nghÜa chÝnh x¸c, thèng nhÊt vÒ thuËt ng÷ “®Çu t­” nªn ®Þnh nghÜa cô thÓ vÒ thuËt ng÷ nµy trong ph¸p luËt cña tõng n­íc lµ kh«ng gièng nhau. Tuy nhiªn cã thÓ hiÓu ®Çu t­ lµ viÖc mét tæ chøc, c¸ nh©n bá vèn cña m×nh ra kinh doanh nh»m mét môc ®Ých cô thÓ. Môc ®Ých ®ã cã thÓ lµ lîi nhuËn hoÆc phi lîi nhuËn. Dùa vµo nguån gèc cña chñ ®Çu t­, ng­êi ta chia thµnh ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Dùa vµo môc ®Ých vµ c¸ch thøc tham gia vèn gãp mµ ng­êi ta chia thµnh ®Çu t­ trùc tiÕp vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp. Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) : Ph¸p luËt ViÖt nam qui ®Þnh : “§Çu t­ trong n­íc” lµ viÖc sö dông vèn (b»ng tiÒn ViÖt nam, tiÒn n­íc ngoµi ; Vµng, chøng kho¸ng chuyÓn nh­îng ®­îc ; Nhµ x­ëng, c«ng tr×nh x©y dùng, thiÕt bÞ m¸y mãc, c¸c ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt, kinh doanh kh¸c ; Gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai ; Gi¸ trÞ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, bÝ quyÕt kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghÖ ; c¸c tµi s¶n hîp ph¸p kh¸c) ®Ó s¶n xuÊt, kinh doanh t¹i ViÖt nam cña Nhµ ®Çu t­ lµ : tæ chøc, c¸ nh©n ViÖt nam ; ng­êi ViÖt nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi ; ng­êi n­íc ngoµi th­êng tró ë ViÖt nam.” (() TrÝch §iÒu 2,3,5 LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ( söa ®æi ) ®­îc Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam kho¸ X, kú häp thø 3 th«ng qua ngµy 20 th¸ng 5 n¨m 1998 vµ cã hiÖu lùc thi hµnh kÓ tõ ngµy 01 th¸ng 01 n¨m 1999. ) VËy nªn chñ thÓ trùc tiÕp kinh doanh lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n trong n­íc. “§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi - Foreign Diriect Investment” lµ viÖc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­a vµo ViÖt nam vèn b»ng tiÒn hoÆc bÊt kú tµi s¶n nµo (bao gåm : tiÒn n­íc ngoµi, tiÒn ViÖt nam cã nguån gèc tõ ®Çu t­ t¹i ViÖt nam ; ThiÕt bÞ, m¸y mãc, nhµ x­ëng, c«ng tr×nh x©y dùng kh¸c ; Gi¸ trÞ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, bÝ quyÕt kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghÖ, dÞch vô kü thuËt) ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ theo qui ®Þnh cña LuËt nµy.” (() TrÝch kho¶n 1 §iÒu 2 vµ kho¶n 1 §iÒu 7, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam n¨m 1996. LuËt thay thÕ cho c¸c LuËt : LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam ngµy 29/12/1987, LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam ngµy 30/06/1990, LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt nam ngµy 23/12/1992. ) §Æc ®iÓm cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi : Lµ h×nh thøc ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi : Theo ®Þnh nghÜa ®· nªu ë môc 1.1.2 th× nguån vèn ®­îc ®­a vµo s¶n xuÊt kinh doanh b»ng viÖc chuyÓn dÞch qua biªn giíi l·nh thæ mét quèc gia. Sù chuyÓn dÞch nµy cã thÓ lµ h÷u h×nh (vËn chuyÓn m¸y mãc, thiÕt bÞ hoÆc nh÷ng vËt chÊt cô thÓ qua biªn giíi quèc gia) hoÆc v« h×nh (mang nh÷ng bÝ quyÕt kü thuËt, quy tr×nh c«ng nghª, tiÒn ... vµo l·nh thæ mét quèc gia kh¸c) nh­ng b¾t buéc ph¶i ®­îc thùc hiÖn. Lµ h×nh thøc ®Çu t­ t­ nh©n : Còng theo ®Þnh nghÜa ®· nªu th× ®Ó trë thµnh ®èi t­îng cña c¸c chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, nhµ ®Çu t­ ph¶i tho¶ m·n hai ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®ã lµ cã quèc tÞch n­íc ngoµi vµ thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t­ vµo mét quèc gia kh«ng cïng quèc tÞch víi m×nh nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn trùc tiÕp tõ hµnh vi ®Çu t­ ®ã. V× cã môc ®Ých thu lîi nhuËn nªn ho¹t ®éng ®Çu t­ th­êng ®­îc thùc hiÖn bëi nh÷ng con ng­êi cô thÓ nh»m thu lîi nhuËn cho mét c¸ nh©n cô thÓ. Nãi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë ®©y lµ nh»m ph©n biÖt víi ®Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi. XÐt vÒ kh¸i niÖm c¬ b¶n th× hai lo¹i h×nh ®Çu t­ nµy kh«ng kh¸c biÖt nhau nh­ng trong thùc tÕ ¸p dông th× FII th­êng mang nhiÒu mµu s¾c chÝnh trÞ - x· héi h¬n lµ môc ®Ých kinh tÕ ®¬n thuÇn vµ th­êng ®­îc thùc hiÖn bëi mét tæ chøc (®a quèc gia hoÆc phi chÝnh phñ) nµo ®ã. Bªn n­íc ngoµi trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh: Bªn n­íc ngoµi trùc tiÕp tham gia qu¸ tr×nh kinh doanh cña doanh nghiÖp, nªn hä trùc tiÕp kiÓm so¸t sù ho¹t ®éng vµ ®­a ra c¸c quyÕt ®Þnh cã lîi nhÊt cho viÖc ®Çu t­. V× vËy møc ®é kh¶ thi cña c«ng cuéc ®Çu t­ kh¸ cao, ®Æc biÖt trong viÖc tiÕp cËn thÞ tr­êng quèc tÕ ®Ó më réng thÞ tr­êng. C¸c chñ ®Çu t­ trùc tiÕp tham gia qu¶n lý, ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh sö dông vèn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng vèn cña m×nh tuú theo møc ®é gãp vèn. C¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i gãp mét sè vèn tèi thiÓu vµo vèn ph¸p ®Þnh cña dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tuú theo luËt cña tõng n­íc (ch¼ng h¹n, Mü qui ®Þnh lµ 10%, mét sè n­íc kh¸c lµ 20% hoÆc 25%, c¸c n­íc kinh tÕ thÞ tr­êng ph­¬ng T©y qui ®Þnh l­îng vèn nµy ph¶i chiÕm trªn 10%. Theo §iÒu 8 cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ngµy 12/11/1996 th× phÇn gãp vèn cña Bªn n­íc ngoµi hoÆc c¸c Bªn n­íc ngoµi vµo vèn ph¸p ®Þnh cña doanh nghiÖp liªn doanh kh«ng d­íi 30% vèn ph¸p ®Þnh trõ tr­êng hîp do ChÝnh phñ qui ®Þnh) Th­êng ®i kÌm víi chuyÓn giao c«ng nghÖ : QuyÒn së h÷u vµ sù kh¸c nhau vÒ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, vÞ trÝ ®Þa lý, tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu vÒ lùc l­îng s¶n xuÊt… ®· thóc ®Èy sù trao ®æi vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ dùa trªn lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c quèc gia, ®ång thêi cïng víi sù kh¸c nhau gi÷a nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tÝch luü vÒ vèn ë c¸c n­íc ®· lµm gia t¨ng nhu cÇu ®Çu t­ ra n­íc ngoµi ®Ó x©m nhËp, chiÕm lÜnh thÞ tr­êng vµ t×m kiÕm lîi nhuËn… Nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng quèc gia kh¸c nh»m thu lîi nhuËn nh­ng ®ång thêi chÝnh ho¹t ®éng ®Çu t­ ®ã còng mang l¹i nh÷ng lîi Ých vÒ kinh tÕ cho n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ cho nªn cã thÓ nãi ®©y lµ sù hîp t¸c mµ c¶ hai bªn tham gia ®Òu cïng cã lîi, vÊn ®Ò lµ ®i t×m sù “c©n b»ng” vÒ lîi Ých. C¸c h×nh thøc FDI ®ang ®­îc ¸p dông trªn thÕ giíi vµ ViÖt nam : Ph©n lo¹i theo ph­¬ng thøc thùc hiÖn : Cho tíi nay, FDI ®­îc thùc hiÖn d­íi hai h×nh thøc chñ yÕu lµ ®Çu t­ míi (greenfield investment – GI) vµ mua l¹i hoÆc s¸p nhËp (mergers and acquisitions – M&A). §Çu t­ míi lµ viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ thµnh lËp mét doanh nghiÖp míi ë n­íc nhËn ®Çu t­ sau ®ã trùc tiÕp cung cÊp vèn cho doanh nghiÖp ®ã ho¹t ®éng. §©y lµ c¸ch lµm truyÒn thèng vµ còng lµ h×nh thøc chñ yÕu ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ ë c¸c n­íc kinh tÕ ph¸t triÓn ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Ng­îc l¹i, kh«ng gièng nh­ GI, M&A lµ viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ chuyÓn vèn vµo n­íc nhËn ®Çu t­ th«ng qua h×nh thøc mua l¹i mét phÇn hoÆc toµn bé vµ/hoÆc s¸p nhËp c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng ë n­íc nhËn ®Çu t­. ë ViÖt nam, trong giai ®o¹n ®Çu cña c«ng cuéc më cöa nh»m ®ãn nhËn nh÷ng luång kinh tÕ míi nh»m thóc ®Èy kinh tÕ trong n­íc ph¸t triÓn th× FDI chñ yÕu ®­îc khuyÕn khÝch thùc hiÖn theo ph­¬ng ph¸p GI. B»ng c¸ch nµy, chÝnh phñ ViÖt nam cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc vÊn ®Ò ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n (tËp trung thu hót ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc cô thÓ) mµ kh«ng lµm mÊt ®i ®Æc tÝnh vèn cã cña nã lµ lÊy doanh nghiÖp nhµ n­íc lµm nßng cèt. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc thùc hiÖn : Cïng víi sù ®a d¹ng cña nªn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c nhµ ®Çu t­ còng ®· x©y dùng ®­îc nhiÒu ph­¬ng thøc kh¸c nhau nh»m thùc hiÖn hµnh vi ®Çu t­ cña m×nh. C¸c ph­¬ng thøc nµy chñ yÕu lµ ®Ó ph©n ®Þnh râ tr¸ch nhiªm, nghÜa vô còng nh­ quyÒn lîi cña nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi trong th­¬ng vô. C¸c h×nh thøc ®Çu t­ th­êng thÊy lµ : Thµnh lËp c«ng ty 100% vèn n­íc ngoµi : theo ®ã nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i tù bá vèn ra, vËn hµnh kinh doanh trªn l·nh thæ n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­, theo ph¸p luËt cña n­íc së t¹i. Ph­¬ng thøc nµy ®ßi hái nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ph¶i cã nh÷ng hiÓu biÕt cô thÓ vÒ c¸c yÕu tè c¬ b¶n nh­ chÝnh trÞ, ph¸p lý, v¨n ho¸, x· héi ... cña quèc gia tiÕp nhËn ®Çu t­. Trong x· héi hiÖn ®¹i th× vÊn ®Ò nµy kh«ng hoµn toµn lµ trë ng¹i cho c¸c nhµ ®Çu t­. Thµnh lËp c«ng ty liªn doanh : nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ cïng víi nhµ ®Çu t­ trong n­íc gãp vèn thµnh l©p nªn mét c«ng ty míi ho¹t ®éng trªn l·nh thæ n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­, theo ph¸p luËt cña n­íc së t¹i. Liªn doanh cã thÓ bao gåm nhiÒu nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi víi nhiÒu nhµ ®Çu t­ trong n­íc. §©y lµ ph­¬ng thøc phæ biÕn nhÊt ë ViÖt nam trong thêi gian qua nh­ng còng tõ thùc tÕ ®· tr¶i nghiÖp cho thÊy sù hîp t¸c nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng su«n sÎ vµ th­êng th× phÝa ®èi t¸c ViÖt nam do qu¶n lý kÐm nªn dÇn mÊt quyÒn kiÓm so¸t vµo tay ®èi t¸c n­íc ngoµi. Mua phÇn vèn gãp : nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th«ng qua c¸c kªnh giao dÞch gi¸n tiÕp hoÆc trùc tiÕp ®Ó mua phÇn vèn gãp cña mét doanh nghiÖp tõ ®ã cã quyÒn kiÓm so¸t ho¹t ®éng còng nh­ h­ëng lîi nhuËn do ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®ã mang l¹i. §©y lµ mét h×nh thøc phæ biÕn trªn thÕ giíi nh­ng hiÖn nay ch­a ®­îc ¸p dông ë ViÖt nam. Ký hîp ®ång hîp t¸c liªn doanh (Business Co-operation Contract) : nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ cïng víi ChÝnh phñ quèc gia tiÕp nhËn ®Çu t­ ký hîp ®ång vÒ thùc hiÖn mét hoÆc nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ vµo l·nh thæ quèc gia ®ã. Ngoµi ra cßn cã mét sè h×nh thøc ®Æc biÖt : BTO (Build Transfer Operate) : theo ®ã nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ x©y dùng sau ®ã chuyÓn giao quyÒn s¬ h÷u c«ng tr×nh ®ã cho ChÝnh phñ n­íc së t¹i. ChÝnh phñ n­íc së t¹i sÏ dµnh cho nhµ ®Çu t­ quyÒn tæ chøc kinh doanh tõ c«ng tr×nh ®ã trong mét kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh tr­íc ®Ó nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã thÓ thu håi l¹i vèn ®Çu t­ cïng mét tû lÖ lîi nhuËn hîp lý. BOT (Build Operate Transfer) : theo ®ã nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi x©y dùng, tæ chøc vËn hµnh trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh sau ®ã chuyÓn giao l¹i cho ChÝnh phñ n­íc së t¹i qu¶n lý tiÕp. Th­êng th× thêi gian vËn hµnh cña nhµ ®Çu t­ ®­îc tÝnh sao cho hä võa ®ñ thu håi vèn ®Çu t­ vµ mét tû lÖ lîi nhuËn hîp lý tõ vô ®Çu t­ ®ã nªn khi chuyÓn giao l¹i cho ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng th× doanh nghiÖp ®ã ®· hÕt khÊu hao råi. BT (Build Transfer) : theo ®ã nhµ ®Çu n­íc ngoµi x©y dùng sau ®ã chuyÓn giao quyÒn së h÷u c«ng tr×nh ®ã cho ChÝnh phñ n­íc së t¹i. ChÝnh phñ n­íc së t¹i sÏ t¹o ®iÒu kiÒn cho nhµ ®Çu t­ ®ã ®­îc thùc hiÖn nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ kh¸c nh»m thu håi l¹i vèn ®Çu t­ vµ mét tû lÖ lîi nhuËn hîp lý. Ph­¬ng thøc nµy th­êng ®­îc ¸p dông ®èi víi viÖc ®Çu t­ chuyÓn giao c«ng nghÖ, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nh­ cÇu, ®­êng, m¹ng l­íi ®iÖn, n­íc, viÔn th«ng ... hay c¸c c«ng tr×nh x· héi nh­ tr­êng häc, bÖnh viÖn ... Kh«ng chØ víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, ph­¬ng thøc nµy cßn ®­îc ¸p dông cho c¶ ®Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi vµ ®Çu t­ trong n­íc. ii. vai trß cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi : §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét ®Æc tr­ng næi bËt cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn ®¹i, mét yÕu tè quan träng thóc ®Èy toµn qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. Trªn ph­¬ng diÖn lý thuyÕt còng nh­ thùc tiÔn, khã cã mét lîi Ých nµo kh«ng ®ßi hái chi phÝ. FDI mang l¹i lîi Ých vµ rñi ro cho c¶ n­íc chñ ®Çu t­ vµ n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. T¸c ®éng cña FDI ®­îc thÓ hiÖn: §èi víi n­íc chñ ®Çu t­ : FDI gióp më réng thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, t¨ng c­êng bµnh tr­íng søc m¹nh kinh tÕ vµ n©ng cao uy tÝn chÝnh trÞ trªn tr­êng quèc tÕ. PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ë c¸c n­íc vÒ thùc chÊt ho¹t ®éng nh­ lµ chi nh¸nh cña c¸c c«ng ty mÑ ë chÝnh quèc. Th«ng qua viÖc x©y dùng c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt, chÕ t¹o hoÆc l¾p r¸p vµ thÞ tr­êng tiªu thô ë n­íc ngoµi (nhÊt lµ c¸c ®Þa bµn cã gi¸ trÞ “®Çu cÇu” ®Ó th©m nhËp, më réng c¸c thÞ tr­êng cã triÓn väng), c¸c chñ ®Çu t­ më réng ®­îc thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm, phô tïng cña c«ng ty mÑ ë n­íc ngoµi, ®ång thêi cßn lµ biÖn ph¸p th©m nhËp thÞ tr­êng h÷u hiÖu tr¸nh ®­îc hµng rµo b¶o hé mËu dÞch cña c¸c n­íc, còng nh­ cã thÓ th«ng qua ¶nh h­ëng vÒ kinh tÕ ®Ó t¸c ®éng chi phèi ®êi sèng chÝnh trÞ n­íc chñ nhµ. Nãi c¸ch kh¸c, FDI t¹o kh¶ n¨ng cho c¸c n­íc chñ ®Çu t­ kiÓm so¸t vµ th©m nhËp v÷ng ch¾c thÞ tr­êng cña bªn n­íc nhËn ®Çu t­ hoÆc tõ ®ã më réng triÓn väng thÞ tr­êng cho hä. Th«ng qua FDI c¸c n­íc chñ ®Çu t­ khai th¸c nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña n¬i tiÕp nhËn ®Çu t­, gióp gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm (nhê gi¶m gi¸ nh©n c«ng, vËn chuyÓn, c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c vµ thuÕ), n©ng cao søc c¹nh tranh quèc tÕ, rót ng¾n thêi gian thu håi vèn ®Çu t­, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn còng nh­ lîi nhuËn cña vèn ®Çu t­ ®ång thêi gi¶m bít rñi ro ®Çu ra so víi nÕu chØ tËp trung vµo thÞ tr­êng trong n­íc. Trong thêi gian qua, c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn vµ nh÷ng n­íc c«ng nghiÖp míi ®· chuyÓn nh÷ng ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng sang c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt. ViÖc tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm ë c¸c n­íc së t¹i còng gióp cho c¸c chñ ®Çu t­ gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn hµng ho¸, tiÕt kiÖm chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ… FDI gióp cho c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®æi míi c¬ cÊu s¶n xuÊt, ¸p dông c«ng nghÖ míi, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. Theo thuyÕt chu kú sèng cña s¶n phÈm, th«ng qua FDI, c¸c chñ ®Çu t­ ®· di chuyÓn mét bé phËn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp phÇn lín lµ m¸y mãc ë giai ®o¹n l·o ho¸ hoÆc cã nguy c¬ bÞ khÊu hao v« h×nh nhanh (trong xu h­íng ph¸t triÓn vµ ®æi míi c«ng nghÖ s¶n phÈm ngµy cµng rót ng¾n) sang c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn h¬n ®Ó tiÕp tôc sö dông, kÐo dµi thªm chu kú sèng cña s¶n phÈm, hoÆc ®Ó khÊu hao mau, còng nh­ ®Ó t¨ng s¶n xuÊt tiªu thô, gióp thu håi vèn vµ t¨ng thªm lîi nhuËn. FDI gióp c¸c n­íc chñ ®Çu t­ x©y dùng ®­îc thÞ tr­êng cung cÊp nguyªn vËt liÖu æn ®Þnh víi gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng. NhiÒu n­íc nhËn ®Çu t­ cã tµi nguyªn dåi dµo, nh­ng do h¹n chÕ vÒ tiÒn vèn, kü thuËt, c«ng nghÖ cho nªn nh÷ng tµi nguyªn ch­a ®­îc khai th¸c vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Th«ng qua viÖc ®Çu t­ khai th¸c tµi nguyªn (nhÊt lµ dÇu th«), c¸c n­íc chñ ®Çu t­ æn ®Þnh ®­îc nguån nguyªn liÖu nhËp khÈu phôc vô cho ngµnh s¶n xuÊt ë n­íc m×nh. ViÖc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cßn ¶nh h­ëng ®Õn c¸n c©n thanh to¸n cña n­íc ®Çu t­. Do viÖc chuyÓn mét phÇn lîi nhuËn vÒ n­íc nªn nã cã ¶nh h­ëng tÝch cùc, do l­u ®éng vèn ra bªn ngoµi nªn nã cã ¶nh h­ëng tiªu cùc, t¹m thêi. Trong n¨m cã ®Çu t­ ra n­íc ngoµi, chi tiªu bªn ngoµi cña n­íc ®Çu t­ t¨ng lªn vµ g©y ra sù th©m hôt t¹m thêi trong c¸n c©n thanh to¸n. V× vËy nã khiÕn cho mét sè ngµnh trong n­íc kh«ng ®­îc ®Çu t­ ®Çy ®ñ. Sù th©m hôt nµy dÇn dÇn ®­îc gi¶m bít nhê viÖc xuÊt khÈu t­ b¶n vµ thiÕt bÞ, phô tïng, m¸y mãc… sau ®ã lµ dßng lîi nhuËn t­ b¶n khæng lå ®æ vÒ n­íc. C¸c chuyªn gia ­íc tÝnh thêi gian hoµn vèn cho mét dßng t­ b¶n trung b×nh tõ 5 ®Õn 10 n¨m. Mét yÕu tè ¶nh h­ëng kh¸c n÷a lµ viÖc xuÊt khÈu t­ b¶n cã nguy c¬ t¹o ra thÊt nghiÖp ë n­íc ®Çu t­. C¸c nhµ ®Çu t­ t­ b¶n ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nh»m sö dông lao ®éng kh«ng lµnh nghÒ, gi¸ rÎ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, cho nªn nã lµm t¨ng thÊt nghiÖp c¬ cÊu trong sè lao ®éng kh«ng lµnh nghÒ ë n­íc ®Çu t­. Thªm vµo ®ã n­íc chñ nhµ l¹i cã thÓ xuÊt khÈu sang n­íc ®Çu t­ hoÆc thay cho viÖc nhËp khÈu tr­íc ®©y tõ n­íc ®Çu t­ cµng lµm cho nguy c¬ thÊt nghiÖp thªm trÇm träng. MÆt kh¸c, do s¶n xuÊt vµ viÖc lµm t¹i n­íc chñ nhµ t¨ng lªn mµ nhËp khÈu cña hä còng t¨ng, tÊt nhiªn trong ®ã cã nhËp khÈu tõ n­íc ®Çu t­. §iÒu ®ã l¹i cã t¸c ®éng lµm t¨ng viÖc lµm cho c«ng nh©n lµnh nghÒ, c¸c bé kü thuËt, c¸n bé qu¶n lý. Bëi vËy mµ FDI ®· lµm thay ®æi c¬ cÊu viÖc lµm trong c¸c n­íc ®Çu t­. Nh­ vËy, t¸c ®éng cña FDI ®èi víi n­íc chñ ®Çu t­ lµ rÊt lín. Tuy nhiªn, nÕu viÖc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi qu¸ nhiÒu cã thÓ lµm gi¶m nguån vèn cÇn thiÕt cho ®Çu t­ ph¸t triÓn trong n­íc víi nh÷ng hËu qu¶ dÔ thÊy cña nã. MÆt kh¸c, nÕu kh«ng n¾m v÷ng vµ xö lý tèt c¸c th«ng tin thÞ tr­êng vµ luËt ph¸p cña n­íc së t¹i, th× chñ ®Çu t­ cã thÓ gÆp rñi ro trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ víi møc ®é lín. §èi víi n­íc nhËn ®Çu t­ : Tõ thËp kû 80 ®Õn nay, FDI vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn vÒ chÊt, xÐt c¶ vÒ ®éng c¬ ®Çu t­ còng nh­ mong muèn cña n­íc chñ nhµ. NÒn kinh tÕ thÕ giíi ph¸t triÓn theo h­íng toµn cÇu ho¸ vµ c¸c n­íc ®Òu nhËn thøc ®­îc tÝnh tÊt yÕu cña sù phô thuéc lÉn nhau vÒ mÆt kinh tÕ. FDI trë thµnh mét yÕu tè quan träng cña t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña tÊt c¶ c¸c quèc gia. Tuy nhiªn ¶nh h­ëng cña FDI ®Õn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ kh«ng theo mét khu«n mÉu chung. ¶nh h­ëng nµy vµo tõng n­íc sÏ kh¸c nhau, thËm chÝ tõng ngµnh, tõng doanh nghiÖp còng sÏ kh¸c nhau. Nh×n chung cã thÓ kh¸i qu¸t nh÷ng lîi thÕ vµ h¹n chÕ cña FDI ®èi víi n­íc nhËn ®Çu t­ lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ sau: Thø nhÊt : FDI lµ lùc l­îng c¬ b¶n cho sù héi nhËp nÒn kinh tÕ d©n téc vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã nghÜa lµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ tõ thay thÕ nhËp khÈu sang h­íng vÒ xuÊt khÈu. C¸c nghiªn cøu vÒ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cho thÊy mét trong nh÷ng yÕu tè ®¶m b¶o cho chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu thµnh c«ng lµ thu hót FDI. §iÒu nµy, vÒ mÆt lý thuyÕt lµ do FDI g¾n bã chÆt chÏ víi th­¬ng m¹i, vµ vÒ mÆt thùc tÕ lµ do c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn rÊt thiÕu kinh nghiÖm vµ kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi. ViÖc thu hót FDI cho phÐp n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ tham gia s©u réng h¬n vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ (nhÊt lµ khi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ chi nh¸nh cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia lín trªn thÕ giíi) vµ trong n­íc (th«ng qua viÖc ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp vÖ tinh cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi). H¬n n÷a, b»ng kinh nghiÖm, c«ng nghÖ, vèn tõ FDI, sÏ cho phÐp c¸c n­íc tiÕp nhËn FDI tËn dông vµ ph¸t huy ®­îc c¸c lîi thÕ vÒ tµi nguyªn, vÞ trÝ ®Þa lý, nguån lao ®éng… cña m×nh. §Æc biÖt nhê c¸c kªnh tiªu thô s½n cã cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, nhê sù c¶i tiÕn chÊt l­îng vµ danh môc hµng ho¸ xuÊt khÈu s¶n xuÊt trong n­íc víi sù gióp søc vµ xóc tiÕn cña FDI, n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn, më mang thÞ tr­êng quèc tÕ, còng nh­ më réng ngay thÞ tr­êng néi ®Þa. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ ®iÒu nµy lµ ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt « t« ë c¸c n­íc §«ng Nam ¸. C¸c h·ng s¶n xuÊt « t« næi tiÕng nh­ Toyota, Honda, Nissan, Mazda ®Òu thùc hiÖn chiÕn l­îc lËp m¹ng l­íi s¶n xuÊt xuyªn biªn giíi, theo ®ã c¸c ®iÓm s¶n xuÊt vµ l¾p r¸p ®Òu ®­îc ®Æt ë c¸c n­íc kh¸c nhau vµ ®­îc g¾n bã víi nhau th«ng qua bu«n b¸n néi bé c«ng ty. Qu¸ tr×nh nµy ®­îc ®Èy m¹nh bëi sù tù do ho¸ th­¬ng m¹i trong khu vùc. Cã thÓ nãi, FDI chÝnh lµ mét trong c¸c ph­¬ng c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó c¸c n­íc, nhÊt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tiÕp cËn nhanh, rÎ víi c¸c thµnh qu¶ tiÕn bé chung cña thÕ giíi kh«ng nh÷ng trong lÜnh vùc kinh tÕ mµ cßn trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c cña x· héi, vµ ®ãng vai trß nh­ mét “có huých” ban ®Çu t¹o ®µ cho sù cÊt c¸nh cña nÒn kinh tÕ. Thø hai : FDI thóc ®Èy chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý kinh doanh cña n­íc ngoµi. Khi nãi ®Õn viÖc b¾t nhÞp vµo lµn sãng chuyÓn dÞch c¬ cÊu nh­ trªn lµ ®· hµm ý viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ. §èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn th× FDI gãp phÇn bæ sung vµ hoµn thiÖn c«ng nghÖ vèn cã cña m×nh, cßn ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, thÊp kÐm th× FDI ®­îc coi lµ ph­¬ng tiÖn h÷u hiÖu ®Ó nhËp c«ng nghÖ cã tr×nh ®é cao h¬n tõ bªn ngoµi vµo b»ng c¸c con ®­êng kh¸c nhau. HoÆc, th«ng qua viÖc mua b»ng s¸ng chÕ ph¸t minh vµ c¶i tiÕn c«ng nghÖ nhËp khÈu thµnh c«ng nghÖ phï hîp cho m×nh (nh­ NhËt B¶n vµ Hµn Quèc ®· ®i). Nã gióp c¸c n­íc nµy t¹o lËp ®­îc nÒn t¶ng c«ng nghÖ riªng vµ gi¶m møc ®é phô thuéc vµo c«ng nghÖ n­íc ngoµi. HoÆc, khi triÓn khai dù ¸n ®Çu t­ vµo mét n­íc, chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng chØ chuyÓn vµo ®ã vèn b»ng tiÒn mµ cßn chuyÓn c¶ vèn hiÖn vËt nh­ m¸y mãc, thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu (cßn gäi lµ c«ng nghÖ cøng) vµ vèn v« h×nh nh­ c«ng nghÖ, tri thøc khoa häc, bÝ quyÕt qu¶n lý, kü n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng… (cßn gäi lµ c«ng nghÖ mÒm) còng nh­ ®­a c¸c chuyªn gia n­íc ngoµi vµo hoÆc ®µo t¹o c¸c chuyªn gia b¶n xø vÒ c¸c lÜnh vùc ®ã. §iÒu nµy cho phÐp c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ kh«ng chØ nhËp khÈu c«ng nghÖ ®¬n thuÇn mµ cßn n¾m v÷ng c¶ kü n¨ng nguyªn lý vËn hµnh, söa ch÷a, m« pháng vµ ph¸t triÓn nã, nhanh chãng tiÕp cËn ®­îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ngay c¶ khi nÒn t¶ng c«ng nghÖ quèc gia ch­a ®­îc t¹o lËp ®Çy ®ñ. Mét thùc tÕ mµ ai còng ph¶i c«ng nhËn lµ vèn n­íc ngoµi ®ang t¨ng ph¹m vi ho¹t ®éng trªn qui m« toµn cÇu, nãi c¸ch kh¸c lµ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ t­ b¶n ®ang diÔn ra m¹nh mÏ. Trong bèi c¶nh ®ã, viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ th«ng qua FDI cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®­a vµo cã vai trß to lín trong viÖc kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp trong n­íc tù n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ th«ng qua chuyÓn giao c«ng nghÖ t¹o nhiÒu s¶n phÈm míi kiÓu d¸ng ®Ñp, chÊt l­îng cao, n©ng cao søc c¹nh tranh cña b¶n th©n c¶ trªn thÞ tr­êng trong n­íc lÉn quèc tÕ. Ch¼ng h¹n, ë Th¸i Lan vµo n¨m 1982, cã tíi 80% sè hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ do c¸c chi nh¸nh hoÆc c¸c xÝ nghiÖp thµnh viªn ®Þa ph­¬ng cña c¸c h·ng n­íc ngoµi thùc hiÖn. Víi h×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh, n­íc chñ nhµ tham gia qu¶n lý cïng c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cho nªn cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn vµ häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn cña n­íc ngoµi trong s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng dÇn kiÕn thøc kinh doanh hiÖn ®¹i cña c¸n bé vµ tay nghÒ ®éi ngò c«ng nh©n nh­: kinh nghiÖm x©y dùng vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n, kinh nghiÖm tæ chøc vµ ®iÒu hµnh doanh nghiÖp, qu¶n lý tµi chÝnh, kÕ to¸n, qu¶n lý c«ng nghÖ, nghiªn cøu thÞ tr­êng, nghÖ thuËt tiÕp thÞ, th«ng tin qu¶ng c¸o, tæ chøc m¹ng l­íi dÞch vô… Thø ba : FDI gióp thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Kh¸c víi nh÷ng thËp kû ®Çu sau chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai khi ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn chñ yÕu nh»m khai th¸c c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phôc vô cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ë chÝnh quèc, ngµy nay FDI ®ang trë thµnh mét yÕu tè t¹o ra sù chuyÓn biÕn c¬ cÊu kinh tÕ tÝch cùc ë c¸c n­íc nhËn ®Çu t­. B»ng sù chuyÓn giao nh÷ng c«ng nghÖ vµ lÜnh vùc s¶n xuÊt ®· mÊt søc c¹nh tranh ë chÝnh quèc nh­ng cßn míi vµ kh¸ hiÖn ®¹i ®èi víi n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­, FDI gãp phÇn c¶i thiÖn c¬ cÊu kinh tÕ n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ vµ quèc tÕ ho¸. MÆc dï tû träng FDI trong tæng vèn ®Çu t­ mét sè n­íc cã thÓ kh«ng cao, nh­ng nã th­êng chiÕm tû träng lín trong ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh trong mét sè ngµnh cña nÒn kinh tÕ. ë nh÷ng nÒn kinh tÕ míi c«ng nghiÖp ho¸, ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia tËp trung vµo lÜnh vùc chÕ t¹o. VÝ dô, ë Singapore, c¸c c«ng ty n­íc ngoµi chiÕm tõ 66-75% sè t­ b¶n ®Çu t­ vµo c«ng nghiÖp chÕ t¹o trong kho¶ng thêi gian 1977-1981; ë Th¸i Lan n¨m 1988 FDI vµo n«ng nghiÖp, khai th¸c má, th¨m dß dÇu khÝ chiÕm 12,2% cßn gÇn 90% tËp trung vµo c«ng nghiÖp. §iÒu nµy gi¶i thÝch t¹i sao FDI ®· ®ãng vai trß tÝch cùc trong viÖc thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt xuÊt khÈu s¶n phÈm c«ng nghiÖp ë Th¸i Lan. Thø t­ : FDI ¶nh h­ëng tÝch cùc ®èi víi c¸n c©n thanh to¸n. Sù t¸c ®éng cña FDI ®èi víi c¸n c©n thanh to¸n c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vÉn cßn ®ang ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ bµn luËn. NÕu xÐt FDI trong mèi quan hÖ víi c¸c nguån vèn n­íc ngoµi kh¸c nh­ tÝn dông quèc tÕ, chøng kho¸n quèc tÕ, ODA… th× FDI cho phÐp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tr¸nh ®­îc g¸nh nÆng nî nÇn vµ do ®ã ¶nh h­ëng tÝch cùc ®Õn c¸n c©n thanh to¸n trong thêi gian tr­íc m¾t. Tuy nhiªn vÒ dµi h¹n, ®Ó ph©n tÝch ¶nh h­ëng cña FDI ®Õn c¸n c©n thanh to¸n nh­ thÕ nµo th× cÇn ph¶i xem xÐt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh víi c¸c th«ng sè kiÓm so¸t ®­îc. Dï xem xÐt d­íi gãc ®é nµo, c¸c nhµ kinh tÕ ®Òu cã mét kÕt luËn lµ nh×n chung sù gia t¨ng dßng FDI cã ¶nh h­ëng tÝch cùc ®èi víi c¸n c©n thanh to¸n cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, vµ ®iÒu quan träng h¬n n÷a lµ FDI cã hiÖu øng tÝch cùc ®èi víi toµn bé hÖ thèng tµi chÝnh cña n­íc nhËn ®Çu t­. Thø n¨m : FDI bæ sung nguån vèn cho sù ph¸t triÓn, cñng cè søc m¹nh ®ång b¶n tÖ, vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh trong n­íc. Trong giai ®o¹n ®Çu ph¸t triÓn kinh tÕ, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu bÞ thiÕu vèn ®Çu t­ do tÝch luü néi bé thÊp hoÆc kh«ng cã tÝch luü nªn rÊt cÇn nguån vèn tõ bªn ngoµi bæ sung cho vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn. Lo¹i h×nh FDI kh«ng qui ®Þnh møc ®Çu t­ vèn tèi ®a mµ chØ qui ®Þnh møc tèi thiÓu do vËy cho phÐp c¸c n­íc së t¹i khai th¸c ®­îc nguån vèn bªn ngoµi, lµm t¨ng thªm nguån lùc ®Ó t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Nguån vèn FDI cã thÓ ho¹t ®éng trong nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi vµ th­êng lµ vèn ®Çu t­ dµi h¹n, do c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi “tù lµm, tù chÞu”, nªn cã hiÖu qu¶ ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng. H¬n n÷a, nhê rßng ngo¹i tÖ vµ c¸c nguån lùc tõ ngoµi ®­a vµo lµm gia t¨ng søc s¶n xuÊt trong n­íc, t¹o c¬ së vËt chÊt kinh tÕ ®Ó cñng cè søc m¹nh ®ång b¶n tÖ. Cïng víi viÖc bæ sung thªm nguån vèn tõ n­íc ngoµi, FDI cßn cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc nhËn ®Çu t­, thÓ hiÖn qua nhu cÇu t¨ng huy ®éng vµ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy ®Çu t­ tõ nguån vèn néi ®Þa, còng nh­ thóc ®Èy vµ trî gióp sù h×nh thµnh c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh nh­ hÖ thèng ng©n hµng, thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuy vËy, vÉn cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau trong viÖc ®¸nh gi¸ vai trß cña FDI ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n ë Trung Quèc ®· cã ý kiÕn cho r»ng tû lÖ vèn néi ®Þa cao h¬n c¸c liªn doanh nh­ vËy th× FDI lµ h×nh thøc thu hót vèn nhµ n­íc hay ®Ó n­íc ngoµi thu hót vèn néi ®Þa. NÕu nh­ vÊn ®Ò réng h¬n, khi xem xÐt hiÖu øng cña FDI ®èi víi c¸n c©n thanh to¸n th× chÝnh tû lÖ cao cña vèn néi ®Þa ®· lµm gi¶m nh÷ng nguy c¬ mÊt th¨ng b»ng c¸n c©n thanh to¸n trong t­¬ng lai. H¬n n÷a, t¸c ®éng cña FDI ë ®©y kh«ng chØ thÓ hiÖn ë møc huy ®éng vèn néi ®Þa mµ ®iÒu c¬ b¶n rÊt cÇn thiÕt ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ nh÷ng kÝch thÝch t¹o lËp mét thÞ tr­êng vèn n¨ng ®éng lµ yÕu tè kh«ng chØ cÇn thiÕt cho FDI mµ cho chÝnh c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc. Thø s¸u : FDI gi¶i quyÕt mét phÇn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp vµ gióp t¨ng thu nhËp, t¹o phong c¸ch vµ t­ duy lao ®éng míi ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Nh­ ®· nªu ë trªn, th«ng qua FDI, môc tiªu ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia lµ thu lîi nhuËn cao vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng míi, cñng cè chç ®øng vµ duy tr× ®Ó c¹nh tranh cña c¸c c«ng ty trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. C¸c c«ng ty nµy ®Æc biÖt chó träng ®Õn viÖc tËn dông c¸c nguån lao ®éng rÎ ë c¸c n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. Th«ng qua viÖc t¹o ra c¸c doanh nghiÖp míi hoÆc lµm t¨ng quy m« cña c¸c ®¬n vÞ hiÖn cã, FDI ®· t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho mét sè l­îng kh¸ lín ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt ®èi víi nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn n¬i cã nguån lao ®éng dåi dµo nh­ng thiÕu vèn ®Ó khai th¸c vµ sö dông. Kinh nghiÖm ë c¸c n­íc cho thÊy FDI vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu sÏ t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Song song víi viÖc t¹o viÖc lµm FDI cßn lµm t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng bëi tiÒn l­¬ng tr¶ tõ c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi th­êng lín h¬n c¸c doanh nghiÖp trong n­íc gãp phÇn lµm mÆt b»ng tiÒn l­¬ng trong n­íc t¨ng lªn. Th«ng qua FDI, mét bé phËn d©n c­ cã thÓ cã møc thu nhËp cao vµ kÐo theo ®ã lµ møc tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm cao thóc ®Èy c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn còng nh­ më réng ho¹t ®éng t¸i ®Çu t­. Nh­ vËy râ rµng lµ qua sù ph©n tÝch ë trªn ta thÊy viÖc tiÕp nhËn vèn FDI mang l¹i nh÷ng lîi Ých to lín cho n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Víi nh÷ng ­u ®iÓm næi bËt cña m×nh, viÖc thu hót ngµy cµng nhiÒu FDI ®· trë thµnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia. Tuy nhiªn, nguån vèn n­íc ngoµi dï quan träng ®Õn ®©u còng kh«ng thÓ ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia, bëi v× xÐt vÒ l©u dµi ®Ó xem xÐt nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia cã hïng m¹nh hay kh«ng th× ph¶i xem xÐt b¶n th©n néi lùc nÒn kinh tÕ cña quèc gia ®ã. Ch­¬ng Iithùc tr¹ch thu hót vµ sö dông fdi t¹i thµnh phè hå chÝ minh i. tæng quan vÒ kinh tÕ viÖt nam Trong xu thÕ héi nhËp vµ ph¸t triÓn hiÖn nay th× FDI lµ mét bé phËn quan träng cÊu thµnh bÊt kú mét nÒn kinh tÕ quèc gia nµo trªn thÕ giíi, bao gåm c¶ nh÷ng n­íc kinh tÕ ph¸t triÓn, ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn. ChÝnh phñ ViÖt nam ®· sím nhËn ra vai trß quan träng cña FDI ®èi víi nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia. Víi ý ®å thu hót FDI lµm ®ßn bÈy ®Ó thóc nÒn kinh tÕ trong n­íc bËt dËy, ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thêi kú ®Çu më cöa, ChÝnh phñ ViÖt nam ®· ban hµnh “LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi” (n¨m 1987). §©y lµ LuËt ®Çu tiªn cña ViÖt nam vÒ ®Çu t­, nã._. ra ®êi sím h¬n c¶ “LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc” (n¨m 1992) dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ mang quèc tÞch ViÖt nam ®Çu t­ t¹i quèc gia cña m×nh. Trong x· héi hiÖn ®¹i ngµy nay th× LuËt ph¸p lu«n ®­îc coi lµ khung ph¸p lý c¬ b¶n lµm nÒn t¶ng cho mäi ho¹t ®éng cña x· héi vÒ lÜnh vùc mµ nã qui ®Þnh. HiÕp ph¸p cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam n¨m 1992 ®· mét lÇn n÷a nhÊn m¹nh chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ChÝnh phñ ViÖt nam, cô thÓ t¹i ®iÒu 25 : “Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi ®Çu t­ vèn, c«ng nghÖ vµo ViÖt nam phï hîp víi ph¸p luËt ViÖt nam, ph¸p luËt vµ th«ng lÖ quèc tÕ ; b¶o ®¶m quyÒn së h÷u hîp ph¸p ®èi víi vèn, tµi s¶n vµ c¸c quyÒn lîi kh¸c cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi kh«ng bÞ quèc h÷u ho¸ ...” Kh«ng chØ dõng l¹i ë c¸c v¨n b¶n ph¸p lý, ChÝnh phñ ViÖt nam ®· cô thÓ ho¸ ®­êng lèi ®ã thµnh c¸c chÝnh s¸ch cô thÓ mµ ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch vÒ thuÕ cïng víi nh÷ng c¶i c¸ch c¬ b¶n vÒ thñ tôc hµnh chÝnh. B¶ng sè liÖu sè 1 d­íi ®©y cho thÊy nh÷ng thµnh tùu b­íc ®Çu cña nh÷ng viÖc lµm ®ã. B¶ng 1 : Tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) vµ c¬ cÊu giai ®o¹n 1985 - 2001 §¬n vÞ tÝnh : tû ®ång (theo gi¸ hiÖn hµnh) N¨m  Tæng sè Chia ra N«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n C«ng nghiÖp vµ x©y dùng DÞch vô 1985 117 47 32 38 1986 599 228 173 198 1987 2.870 1.164 814 892 1988 15.420 7.139 3.695 4.586 1989 28.093 11.818 6.444 9.831 1990 41.955 16.252 9.513 16.190 1991 76.707 31.058 18.252 27.397 1992 110.532 37.513 30.135 42.884 1993 140.258 41.895 40.535 57.828 1994 178.534 48.968 51.540 78.026 1995 228.892 62.219 65.820 100.853 1996 272.036 75.514 80.876 115.646 1997 313.623 80.826 100.595 132.202 1998 361.016 93.072 117.299 150.645 1999 399.942 101.723 137.959 160.260 2000 444.139 107.913 162.595 173.631 2001 484.492 112.896 182.881 188.715 (Nguån Tæng côc thèng kª) Nh÷ng con sè thèng kª cho thÊy sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi, kinh tÕ ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ. GDP t¨ng ®Òu mçi n¨m, tèc ®é t¨ng GDP ë c¸c lÜnh vùc lµ t­¬ng ®­¬ng nhau, trong ®ã ngµnh dÞch vô cã l­îng ®ãng gãp lín nhÊt (xem b¶ng 1). B¶ng 2 : BiÓu ®å vÒ tèc ®é t¨ng GDP cña ViÖt nam tõ 1997 ®Õn 2001 (Nguån Phßng Th­¬ng m¹i & C«ng nghiÖp ViÖt nam) C¸c chØ tiªu kinh tÕ cña ViÖt Nam t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, cô thÓ lµ : B¶ng 3 : BiÓu ®å vÒ c¸n c©n th­¬ng m¹i ViÖt nam trong giai ®o¹n 1997 - 2001 Trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 15,1 tû USD, t¨ng 4,5% so víi n¨m 2000. Trong ®ã khu vùc trong n­íc ®¹t 8,35 tû USD vµ khu vùc cã vån ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 6, 75 tû USD. Song song víi xuÊt khÈu, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt nam còng t¨ng 2,3% so víi n¨m 2000 vµ ®¹t møc 16 tû USD, trong ®ã khu vùc trong n­íc ®¹t 11,241 tû USD cßn khèi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nhËp khÈu 4,759 tû USD (t¨ng 9,4% so víi n¨m tr­íc). Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, gi¸ trÞ s¶n xu©t c«ng nghiÖp ®· t¨ng 14,47% vµ ®¹t møc 223.573 tû ®ång. Trong ®ã khu vùc trong n­íc chiÕm 149.333 tû ®ång (t¨ng 16,4% so víi n¨m tr­íc) vµ khèi ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 78.920 tû ®ång (t¨ng 13,7% so víi cïng kú n¨m tr­íc). Riªng trong lÜnh vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, nÒn kinh tÕ ViÖt nam ®· tiÕp nhËn ®­îc mét l­îng vèn ®¸ng kÓ tõ bªn ngoµi lµm ®ßn bÈy thóc ®Èy nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn. Nh÷ng con sè thèng kª t¹i b¶ng 4 d­íi ®©y lµ mét minh chøng cô thÓ cho ®iÒu ®ã. B¶ng 4 : b¸o c¸o vÒ fdi vµo viÖt nam tõ n¨m 1988 - 2001 1. §¨ng ký cÊp míi vµ t¨ng vèn Tæng sè cÊp míi 38.179 Dù ¸n Trong ®ã : Sè dù ¸n ®¨ng ký t¨ng vèn 6.175 Dù ¸n Sè dù ¸n bÞ gi¶i thÓ 7.014 Dù ¸n Sè dù ¸n ®· hÕt h¹n 292 Dù ¸n Sè dù ¸n cßn hiÖu lùc 37.048 Dù ¸n 2. §ãng gãp cña FDI vµo kinh tÕ ViÖt nam Doanh thu 21.641 Tû ®ång XuÊt khÈu 9.383 Tû ®ång Tèc ®é t¨ng c«ng nnghiÖp b×nh qu©n 22,4 (%) Nép ng©n s¸ch 1.749 Tû ®ång Lao ®éng trùc tiÕp ®Õn tõng n¨m 327 1.000 ng­êi (Theo TBKTVN) Ngoµi ra, riªng trong n¨m 2001 ®· cã 460 dù ¸n FDI míi ®­îc cÊp phÐp víi tæng vèn ®Çu t­ 2,44 tû USD, t¨ng 26% vÒ sè dù ¸n vµ 22,6% vÒ sè vèn ®Çu t­ so víi n¨m 2000. Trong ®ã còng ph¶i kÓ ®Õn 210 dù ¸n FDI cßn hiÖu lùc ®· t¨ng vèn ®Çu t­ thªm 580 triÖu USD. D­íi ®©y lµ biÓu ®å ph©n bæ vèn FDI theo ngµnh trong n¨m 2001. B¶ng 5 : Sè vèn ®Çu t­ theo ngµnh n¨m 2001 (Nguån Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­) NÕu xÐt theo ®Þa bµn tiÕp nhËn ®Çu t­ th× thµnh phè Hå ChÝ Minh dÉn ®Çu c¶ n­íc c¶ vÒ sè dù ¸n lÉn l­îng vèn ®Çu t­, nh÷ng sè liÖu thèng kª t¹i b¶ng 6 d­íi ®©y sÏ chØ ra ®iÒu ®ã. B¶ng 6 : M­êi ®Þa ®iÓm thu hót ®Çu t­ hµng ®Çu cña ViÖt nam n¨m 2001 §Þa ph­¬ng Sè dù ¸n L­îng vèn ®¨ng ký (triÖu USD) TP. HCM  1.039 10.212,90 Hµ Néi 398 7.800,50 §ång Nai 327 5.035,60 B×nh D­¬ng 478 2.548,80 Bà RÞa – Vòng Tàu 69 1.859,30 Qu¶ng Ng·i 6 1.332,00 H¶i Phßng 101 1.283,70 L©m §ång 49 843,10 H¶i D­¬ng 32 511,90 Thanh Hãa 9 452,10 (Nguån Bé KÕ ho¹ch & §Çu t­) Víi mong muèn trë thµnh trung t©m kinh tÕ lín nhÊt ViÖt nam, trong suèt 15 n¨m qua, c¸c nhµ l·nh ®¹o thµnh phè Hå ChÝ Minh nç lùc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p nh»m biÕn thµnh phè trë thµnh ®Þa ®iÓm ®Çu t­ hÊp dÉn nhÊt trong toµn quèc vµ thùc tÕ lµ trong nh÷ng n¨m qua cã lóc FDI vµo Hå ChÝ Minh chiÕm tíi 50% tæng l­îng vèn FDI cña ViÖt nam. Cô thÓ trong n¨m 2001, TP HCM tiÕp tôc lµ ®Þa ph­¬ng dÉn ®Çu c¶ n­íc vÒ thu hót vµ sö dông ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (theo biÓu ®å d­íi ®©y). BiÓu ®å vÒ tû lÖ (%) ®©u t­ vµo TP HCM so víi c¶ n­íc. Tõ nh÷ng nhËn ®Þnh trªn, chóng t«i chän thµnh phè Hå ChÝ Minh lµm môc tiªu nghiªn cøu FDI víi hy väng cã ®­îc mét c¸ch nh×n cô thÓ vÒ FDI t¹i ViÖt nam ®ång thêi còng nh×n nhËn lu«n nh÷ng h­íng ph¸t triÓn cña nã trong t­¬ng lai. ii. tæng quan vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ t¹i thµnh phè hå chÝ minh M«i tr­êng tù nhiªn, v¨n ho¸, x· héi : YÕu tè tù nhiªn : Thµnh phè Hå ChÝnh Minh cã mét vÞ trÝ ®Þa lý ®Æc biÖt, rÊt thuËn lîi cho c¸c ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ. Tõ thña xa x­a, thµnh phè ®· ®­îc nh×n nhËn nh­ mét vÞ trÝ chiÕn l­îc ë phÝa Nam vµ lµ mét cöa ngâ giao th­¬ng víi n­íc ngoµi. Tæng diÖn tÝch toµn thµnh phè lµ 2056 km2, trong ®ã 14 quËn néi thµnh chiÕm 140 km2. Thµnh phè c¸ch biÓn 50 km ®­êng chim bay vµ c¸ch Hµ Néi, thñ ®« vµ lµ trung t©m chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ cña c¶ n­íc, 1730 km theo tuyÒn ®­êng s¾t B¾c - Nam. ë mét vÞ trÝ nh­ vËy, HCM lµ ®iÓm khëi ®Çu tèt nhÊt cho c¸c dù ¸n tiÒm n¨ng nh­ c¸c dù ¸n phôc vô cho khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long, c¸c dù ¸n vÒ dÇu khÝ ë biÓn §«ng vµ c¸c dù ¸n c«ng nghiÖp víi c¬ së h¹ tÇng tèt. YÕu tè v¨n ho¸ : Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ n¬i cã ®iÒu kiÖn sèng tèt nhÊt ViÖt nam. Thµnh phè thËt sù lµ mét ®« thÞ n¨ng ®éng vµ n¸o nhiÖt, víi nhiÒu cöa hµng thêi trang, nhµ hµng víi nhiÒu mãn ¨n næi tiÕng vµ c¸c dÞch vô, sinh ho¹t gi¶i trÝ. Thµnh phè cßn cã nhiÒu khu thÓ thao, c¸c dÞch vô y tÕ hiÖn ®¹i vµ tr­êng häc quèc tÕ phôc vô c¸c nhµ ®Çu t­. Ng­êi d©n thµnh phè rÊt n¨ng ®éng vµ tÝch cùc trong kinh doanh. C¸c c«ng chøc nhµ n­íc cëi më vµ thùc tiÔn trong c¸ch lµm viÖc cã kinh nghiÖp vµ hiÖu qu¶. NhiÒu nhµ ®Çu t­ ®· cho r»ng sù n¨ng ®éng, héi nhËp, hîp t¸c vµ uyÓn chuyÓn trong phong c¸ch lµm viÖc cña hÇu hÕt ng­êi d©n ®· t¹o nªn m«i tr­êng kinh doanh tÝch cùc cña thµnh phè. Ngoµi ra còng cßn ph¶i kÓ ®Õn phong c¸ch sèng cëi më, hoµ m×nh cïng thiªn nhiªn cña con ng­êi n¬i ®©y. RÊt nhiÒu kh¸ch du lÞch ®· nhËn ®Þnh nh­ vËy khi cã dÞp ghÐ qua thµnh phè m­êi mïa hoa nµy. Còng cÇn ph¶i nh¾c ®Õn lÞch sö bÞ ngo¹i bang ®« hé qua nhiÒu thêi kú cña vïng ®Êt nµy. Song cã lÏ chÝnh v× thÕ mµ v¨n ho¸ n¬i ®©y cã nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cña nhiÒu phong c¸ch kh¸c nhau, cã phong c¸ch tiÓu th­¬ng cña ng­êi ba tÇu, t­ b¶n cña ng­êi ©u vµ lèi sèng hµi hoµ cña vïng ®ång b»ng Nam bé. YÕu tè x· héi : Sau h¬n 10 n¨m hoµ m×nh cïng c¶ n­íc trong nç lùc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ, ®êi sèng cña ng­êi d©n thµnh phè ®· kh«ng ngõng ®­îc n©ng cao víi nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc sau ®©y : 84,6% sè hé gia ®×nh cã n­íc s¹ch, 88% cã TV, 81% cã tñ l¹nh vµ 75% cã xe m¸y. VÒ th«ng tin, liªn l¹c, th× 10 trªn 100 hé gia ®×nh cã ®iÖn tho¹i. Cïng víi xu thÕ ®« thÞ ho¸, d©n sè thµnh phè ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ trong thêi gian qua, trong ®ã ph¶i kÓ ®Õn c¶ viÖc t¨ng d©n sè c¬ häc (do d©n c­ chuyÓn dÞch vïng sinh sèng) vµ tù nhiªn (sè ng­êi ®­îc sinh ra nhiÒu h¬n sè ng­êi chÕt ®i). Theo con sè thèng kª ®Õn th¸ng 3 n¨m 2000 th× d©n sè thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ 5.183.884 ng­êi trong ®ã sè ng­êi ë ®é tuæi lao ®éng lµ 3.350.358. Nguån nh©n lùc nµy ®­îc ph©n bæ mét c¸ch ®Çy ®ñ cho c¸c chØ tiªu vÒ tr×nh ®é lao ®éng (Chi tiÕt t¹i b¶ng d÷ liÖu sè 7 d­íi ®©y). Cïng víi 18 triÖu ng­êi sè ë c¸c tØnh l©n cËn (§ång Nai, B×nh D­¬ng, vµ Bµ RÞa - Vòng Tµu) th× ®©y lµ mét nguån nh©n lùc dåi dµo cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ. B¶ng 7 : Ph©n bæ lao ®éng t¹i TP HCM n¨m 2001 ChØ tiªu Toµn thµnh phè Vïng néi thÞ Vïng ven ®« Sè ng­êi (%) Sè ng­êi (%) Sè ng­êi (%) Tæng sè ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng 3.350.358 100,00 2.817.704 100,00 532.654 100,00 Tæng sè lao ®éng thùc dông 682.133 20,36 581.011 20,62 99.020 18,59 Tèt nghiÖp c¸c tr­êng d¹y nghÒ 348.229 51,05 301.022 51,81 48.411 48,89 Lao ®éng phæ th«ng 114.325 16,76 90.289 15,54 21.775 21,99 Tèt nghiÖp cao ®¼ng vµ ®¹i häc 207.778 30,46 179.707 30,93 28.824 29,11 Tèt nghiÖp trung cÊp 11.801 1,73 10.051 1,73 1.099 1,11 (Nguån UBND TP HCM) M«i tr­êng kinh tÕ : Giíi thiÖu vÒ kinh tÕ thµnh phè Hå ChÝ Minh : Trong tiÕn tr×nh x©y dùng ®Êt n­íc, thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· dÇn kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ cña m×nh ®Ó trë thµnh mét trung t©m kinh tÕ, c«ng nghiÖp, tµi chÝnh vµ du lÞch cña c¶ n­íc víi nh÷ng nªn t¶ng v÷ng ch¾c vÒ ®­êng hµng kh«ng, v¨n ho¸ vµ c¸c trung t©m khoa häc kü thuËt. Thµnh phè HCM cã 10 Khu c«ng nghiÖp vµ 2 Khu chÕ xuÊt ®ang ho¹t ®éng. C¬ së h¹ tÇng cña c¸c Khu c«ng nghiÖp vµ Khu chÕ xuÊt nµ ®¸p øng mäi yªu cÇu ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cho c¸c dù ¸n ®Çu t­. HCM cßn cã s©n bay quèc tÕ T©n S¬n NhÊt lµ s©n bay lín nhÊt ViÖt nam vµ C¶ng Sµi Gßn lµ c¶ng quan träng nhÊt cña phÝa nam. Ngoµi ra thµnh phè HCM cßn lµ ®Þa ph­¬ng ®i ®Çu trong viÖc tËp trung huy ®éng vèn nhµn rçi trong d©n th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. HiÖn nay sµn giao dÞch trung t©m cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam ®ang ®­îc ®Æt t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh. ViÖc mua b¸n chøng kho¸n ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c c«ng ty m«i giíi, c¸c c«ng ty nµy ®­îc phÐp më sµn giao dÞch cña m×nh tuy nhiªn mäi giao dÞch ®Òu ph¶i chuyÓn vÒ sµn giao dÞch trung t©m ®Ó xö lý. T¹i HCM hiÖn cã 6 c«ng ty m«i giíi ®­îc chÝnh thøc cÊp phÐp ho¹t ®éng ®ã lµ c«ng ty chøng kho¸n B¶o ViÖt, c«ng ty chøng kho¸n Sµi Gßn, c«ng ty chøng kho¸n ng©n hµng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn, c«ng ty chøng kho¸n ng©n hµng c«ng th­¬ng, c«ng ty chøng kho¸n Th¨ng Long, c«ng ty chøng kho¸n ch©u ¸. Phiªn giao dÞch ®­îc b¾t ®Çu tõ 9 giê ®Õn 11 giê s¸ng thø hai, t­, s¸u trong tuÇn. Muèn ®­îc tham gia mua, b¸n chøng kho¸n, nhµ ®Çu t­ ph¶i më mét tµi kho¶n vµ ®Æt cäc mét l­îng tiÒn nhÊt ®Þnh t¹i mét trong sè c¸c c«ng ty m«i giíi chøng kho¸n, riªng nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i thùc hiÖn viÖc nµy th«ng qua mét ng©n hµng n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt nam. Nhµ ®Çu t­ ®­îc phÐp mua tíi 30% sè cæ phiÕu cña mét c«ng ty víi biªn ®é biÕn ®éng vÒ gi¸ cæ phiÕu sau mçi phiªn giao dÞch lµ ± 3%. T¹i thêi ®iÓm nµy, cæ phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn (REE), c«ng ty Cable vµ vËt liÖu truyÒn th«ng (SACOM), c«ng ty cæ phÇn liªn doanh kho vËn Sµi Gßn (Trasimex Saigon), c«ng ty giÊy H¶i Phßng (HAPACO), c«ng ty cæ phÇn ®å hép xuÊt khÈu Long An (LAFOODCO) ®ang lµ nh÷ng chøng kho¸n cã sè lÇn vµ sè l­îng chuyÓn giao nhiÒu nhÊt. D­íi ®©y lµ danh s¸ch c¸c C«ng ty ®­îc cÊp phÐp niªm yÕt chøng kho¸n vµ m· chøng kho¸n t­¬ng øng cña tõng doanh nghiÖp. Danh s¸ch c¸c chøng kho¸n ®ang ®­îc giao dÞch : Tªn c«ng ty (viÕt t¾t) M· chøng kho¸n Ngµy ®¨ng ký L­îng chøng kho¸n ph¸t hµnh REE REE 07/18/2000 15.000.000 SACOM SAM 07/18/2000 12.000.000 HAPACO HAP 08/02/2000 1.008.000 TRASIMEX SAIGON TMS 08/02/2000 2.200.000 LAFOODCO LAF 12/11/2000 1.908.840 Saigon holding co SGH 11/10/2000 830.700 CANFOODCO CAN 11/10/2000 830.700 BIBICA BBC 11/10/2000 830.700 DANAPLAST DPC 11/10/2000 830.700 TRIBECO TRI 11/10/2000 830.700 GILIMEX GIL 11/10/2000 830.700 Tr¸i phiÕu ng©n hµng §T & PT ViÖt nam BID2 11/10/2000 830.700 BID1 11/10/2000 830.700 Tr¸i phiÒu chÝnh phñ CP1A0100 09/27/2000 5.000.000 CP1-0100 08/02/2000 3.000.000 CP1-0200 08/21/2000 3.000.000 Tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n sÏ lµ c¬ héi kinh doanh cho c¶ nhµ ®Çu t­ vµ c¸c c«ng ty niªm yÕt. Thµnh phè Hå ChÝ Minh (HCM) lµ mét trung t©m kinh tÕ lín cña c¶ n­íc víi nhiÒu c¬ héi ®Çu t­ lý t­ëng cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. Nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ cña thµnh phè Hå ChÝ Minh : Cïng víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ ViÖt nam, kinh tÕ Hå ChÝ Minh còng ®· ®¹t ®­îc nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m qua. B¶ng 8 : Tæng kÕt GDP cña HCM trong giai ®o¹n 1995 - 2001 §¬n vÞ tÝnh : Tû ®ång (theo gi¸ hiÖn hµnh) N¨m 1995 1996 2000 2001 Tæng sè 36.975 45.545 75.444 83.725 A. Theo thµnh phÇn vµ khu vùc 1. Khu vùc kinh tÕ trong n­íc 32.870 39.184 60.786 66.435 -  Kinh tÕ quèc doanh 18.069 21.598 32.434 35.389 + QD Trung ­¬ng 10.659 13.023 20.647 22.522 + QD ®Þa ph­¬ng 7.410 8.575 11.787 12.867 -  Kinh tÕ ngoµi quèc doanh 14.801 17.586 28.352 31.046 2. Cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 4.105 6.361 14.658 17.290 B. Theo ngµnh kinh tÕ 1. N«ng l©m thñy s¶n 1.207 1.337 1.487 1.520 -  N«ng l©m nghiÖp 1.076 1.155 1.352 1.345 -  Thñy s¶n 131 182 135 175 2. C«ng nghiÖp vµ x©y dùng 14.401 18.249 34.446 39.053 -  C«ng nghiÖp khai th¸c 41 50 38 35 -  CN chÕ biÕn 11.720 14.828 28.364 32.321 -  CN SX ph©n phèi ®iÖn, n­íc 614 728 1.673 2.015 -  X©y dùng 2.026 2.643 4.371 4.682 3. C¸c ngµnh dÞch vô 21.367 25.959 39.511 43.152 -  Th­¬ng nghiÖp 6.251 8.306 10.946 11.516 -  Kh¸ch s¹n vµ nhµ hµng 3.062 3.630 4.703 5.097 -  VËn t¶i kho b·i, b­u ®iÖn 2.837 3.386 6.692 7.551 -  Tµi ch¸nh, tÝn dông 1.249 1.395 1.924 2.142 -  Kinh doanh tµi s¶n vµ t­ vÊn 2.368 2.632 3.120 3.352 -  C¸c ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c 5.600 6.610 12.125 13.494 (Nguån Côc thèng kª thµnh phè Hå ChÝ Minh) Nh÷ng sè liÖu trªn cho thÊy GDP cña Hå ChÝ Minh kh«ng ngõng t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m qua vµ ®©y lµ kÕt qu¶ ®ãng gãp cña ®ñ mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Riªng ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c lµ cã møc ®ãng gãp ngµy cµng nhá l¹i, tuy nhiªn nh×n tõ b×nh diÖn lîi Ých quèc gia th× ®©y lµ mét dÊu hiÖu ®¸ng mõng. B¶ng 9 : Tèc ®é t¨ng GDP cña HCM tÝnh theo tû lÖ % so víi n¨m tr­íc N¨m 1997 1998 1999 2000 2001 2002 1. N«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thuû s¶n: 2,2 2,4 2,2 2,2 2,0 1.80 N«ng nghiÖp vµ l©m nghiÖp 2,1 2,2 1,9 1,8 1,8 1,4 Thuû s¶n 0,4 0,2 0,3 0,4 0,2 0,6 2. X©y dùng vµ c«ng nghiÖp: 42,3 41,4 42,2 44,4 45,0 46,90 • C«ng nghiÖp 34,9 33,9 33,8 35,9 36,9 36,9 • X©y dùng 5,6 5,9 6,2 6,3 6,2 7.1 3. DÞch vô 55,2 56,2 55,6 53,4 53,0 51,30 • Th­¬ng m¹i 17,6 17,7 15,8 14,6 14,7 15,7 • Kh¸ch s¹nvµ nhµ hµng 8,2 7,1 6,5 6,2 6,4 5,1 • Giao th«ng vµ th«ng tin 7,3 9,5 9,2 9,4 8,6 8,8 • Tµi chÝnh 3,1 2,8 2,4 2,3 2,4 3,4 • Khoa häcvµ kü thuËt 0,4 0,3 0,4 0,4 0,5 0,5 • Kinh doanh tµi s¶n vµ t­ vÊn 5,6 4,7 4,5 4,8 4,1 5,21 • Nh÷ng ngµnh dÞch vô kh¸c 13,2 14,1 16,8 15,7 16,3 15,2 Tæng céng 100 100 100 100 100 100 (Nguån UBND TP HCM) NhËn xÐt vÒ phÇn bæ c¬ cÇu GDP toµn thµnh phè, chóng ta nhËn thÊy tû träng ®ãng gãp cña c¸c ngµnh n«ng, l©m nghiÖp ®ang gi¶m dÇn, thay vµo ®ã lµ sù gia t¨ng kh«ng ngõng cña c¸c ngµnh x©y dùng, c«ng nghiÖp vµ thuû s¶n. C¸c ngµnh dÞch vô cò nh­ th­¬ng m¹i, du lÞch, kh¸ch s¹n ®· nh­êng chç cho c¸c lo¹i h×nh dÞch vô míi ph¸t triÓn nh­ giao th«ng, viÔn th«ng, c«ng nghÖ th«ng tin, t­ vÊn chuyÓn giao c«ng nghÖ. TÊt c¶ ®iÒu nµy cho thÊy thµnh phè ®ang dÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ mét c¸ch m¹nh mÏ. Tuy nhiªn còng cÇn cã sù chó träng h¬n n÷a vµo c¸c ngµnh dÞch vô tuy cã tõ tr­íc song vÉn sÏ lµ mét nguån ®ãng gãp tiÒm n¨ng nÕu chóng ta biÕt vËn dông tèt chóng nh­ th­¬ng m¹i, du lÞch, kh¸ch s¹n. §¸nh gi¸ vÒ thµnh tùu cña mét nÒn kinh tÕ, ngoµi GDP ta cßn cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn nh÷ng yÕu tè kh¸c nh­ gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiªp, n«ng nghiÖp, c¸n c©n th­¬ng m¹i, kim ng¹ch xuÊt, nhËp khÈu. Nh×n tõ gãc ®é nµy th× kinh tÕ thµnh phè còng ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, vÝ dông trong n¨m 2001: Doanh thu vÒ dÞch vô t¨ng 7,2%. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®¹t 66.927 tû ®ång, t¨ng 16,2% so víi n¨m 2000. Trong ®ã doanh nghiÖp trong n­íc ®¹t 49.333 tû ®ång, t¨ng 16,4% cßn khèi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 17.594 tû ®ång, t¨ng 15,5% so víi cïng kú n¨m tr­íc. Trong lÜnh vùc c¸n c©n th­¬ng m¹i, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 6.562 triÖu USD, t¨ng 2,5% so víi n¨m 2000. Trong ®ã c¸c doanh nghiÖp trung ­¬ng chiÕm 4.484 triÖu USD (68,3% tæng kim ng¹ch) ; c¸c doanh nghiÖp cña thµnh phè ®¹t 843 triÖu USD (12,8% tæng kim ng¹ch) ; c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 1.234,9 triÖu USD (18,9% tæng kim ng¹ch). Kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 3.679,6 triÖu USD, t¨ng 0,9%. Trong ®ã : doanh nghiÖp trong n­íc nhËp 2.404,1 triÖu USD (t¨ng 0,6%) vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nhËp 1.275,5 triÖu USD (t¨ng 1,6%). Nh÷ng thµnh tùu vÒ thu hót vµ sö dông FDI : Nh÷ng con sè thèng kª vÒ FDI tõ n¨m 1997 ®Õn 2002 cho thÊy : Tæng vèn ®Çu t­ (triÖu USD) 13.231,722 Sè l­îng dù ¸n 1.246 Sè dù ¸n t¨ng vèn 463 Sè vèn t¨ng (triÖu USD) 2.398 Sè dù ¸n do Trung ­¬ng cÊp phÐp 729 Sè dù ¸n do thµnh phè cÊp phÐp 512 Ng­êi viÕt kho¸ luËn nµy lÊy mèc tÝnh FDI tõ n¨m 1997 ®Õn 2002 v× kho¶ng thêi gian nµy lµ 5 n¨m thÓ hiÖn mét giai ®o¹n ph¸t triÓn. Riªng trong n¨m 2002 ®· cÊp phÐp míi cho 255 dù ¸n víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 520 triÖu USD, t¨ng 36.4% vÒ sè l­îng dù ¸n, nh­ng gi¶m 52.4% vÒ l­îng vèn ®Çu t­. TÝnh ®Õn nay, thµnh phè ®· cã 1,246 dù ¸n FDI ®ang ho¹t ®éng víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 11,267 triÖu USD. Trong tæng sè c¸c dù ¸n ®¹ng ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn Hå ChÝ Minh th× sè dù ¸n do thµnh phè cÊp phÐp chiÕm 41%. §©y lµ mét tû lÖ hîp lý, nã thÓ hiÖn qui m« cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ (sè dù ¸n cã tæng vèn ®Çu t­ lín h¬n 10 triÖu USD chiÕm tíi 59%), møc ®é thùc hiÖn thu hót vµ sö dông FDI cña thµnh phè so víi quèc gia, vµ tæng qu¸t h¬n lµ mèi t­¬ng quan gi÷a FDI ë HCM trong bøc tranh toµn c¶nh vÒ FDI cña ViÖt nam. Trong giai ®o¹n tiÕp theo, l·nh ®¹o thµnh phè chñ tr­¬ng tËp trung ®Çu t­ ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc, c¸c ngµnh dÞch vô vµ x· héi sau ®ã míi ®Õn khèi n«ng nghiÖp (chi tiÕt t¹i b¶ng d÷ liÖu sè 10 d­íi ®©y). B¶ng 10 : Nhu cÇu ®Çu t­ theo ngµnh (lÜnh vùc) giai ®o¹n 2001 – 2005 (§¬n vÞ tÝnh : tû ®ång) Tæng céng 205.000 01 C«ng nghiÖp 120.700 Mét sè ngành chñ lùc: + S¶n xuÊt phÇn mÒm 4.500 + Cao su, nhùa 8.500 + DÖt may 20.000 + Da giày 10.000 + ChÕ biÕn thùc phÈm 48.000 + C¬ khÝ 15.000 02 DÞch vô 80.000 Mét sè ngành chñ yÕu + Du lÞch 8.500 + Gi¸o dôc ®ào t¹o 8.000 + Y tÕ – x· héi 7.000 + ThÓ dôc thÓ thao 2.000 + V¨n ho¸ 2.000 03 N«ng nghiÖp 4.300 (Nguån :trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ thµnh phè Hå ChÝ Minh ) M«i tr­êng ph¸p lý : Thùc hiÖn ®­êng lèi chung cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta, l·nh ®¹o thµnh phè ®· biÕn chñ tr­¬ng ®Ò ra thµnh nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ nh»m ®Èy m¹nh viÖc thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sao cho hiÖu qu¶ nhÊt. C¸c qui ®Þnh chung vÒ thuÕ vµ tiÒn thuª ®Êt: ThuÕ bªn c¹nh môc tiªu chÝnh lµ nguån thu cho Ng©n s¸ch nhµ n­íc cßn lµ mét c«ng cô h÷u dông ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ theo ý ®å cña nhµ cÇm quyÒn. ChÝnh s¸ch thuÕ víi nh÷ng ÷u ®·i vµ h¹n chÕ ®Æc biÖt sÏ lµ c«ng cô h÷u dông ®Ó ®Þnh h­íng cho c¸c nhµ ®Çu t­. ChÝnh v× lý do ®ã mµ nghiªn cøu vÒ chÝnh s¸ch thuÕ sÏ nh×n thÊy ®Þnh h­íng râ nÐt nhÊt ®èi víi môc tiªu thu hót FDI. Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi nép c¸c lo¹i thuÕ theo qui ®Þnh cña LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi: ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp (TNDN): thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ®­îc tÝnh trªn tæng doanh thu cña doanh nghiÖp theo quyÕt to¸n tõng n¨m tµi chÝnh. Cã 4 møc thuÕ hiÖn ®ang ®­îc ¸p dông: 25% doanh thu ®èi víi c¸c dù ¸n th«ng th­êng (kh«ng cã c¸c tiªu chÝ n»m trong danh môc khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña ViÖt nam). 20% doanh thu ®èi víi c¸c dù ¸n: x©y dùng doanh nghiÖp khu c«ng nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc dÞch vô. Møc nµy ®­îc ¸p dông trong 10 n¨m ®Çu kÓ tõ khi dù ¸n b¾t ®Çu ho¹t ®éng. C¸c dù ¸n ®­îc miÔn thuÕ TNDN trong 1 n¨m kÓ tõ khi kinh doanh cã l·i vµ gi¶m 50% trong 2 n¨m tiÕp theo. 15% doanh thu ®èi víi c¸c dù ¸n cã mét trong c¸c tiªu chuÈn sau: Thuéc danh môc dù ¸n khuyÕn khÝch ®Çu t­. §Çu t­ vµo ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi khã kh¨n. Doanh nghiÖp dÞch vô trong khu chÕ xuÊt. Doanh nghiÖp khu c«ng nghiÖp xuÊt khÈu trªn 50% tæng s¶n l­îng. ChuyÓn giao kh«ng båi hoµn tµi s¶n cho Nhµ n­íc sau khi kÕt thóc thêi h¹n ho¹t ®éng. Møc nµy ®­îc ¸p dông trong 12 n¨m kÓ tõ khi dù ¸n b¾t ®Çu ho¹t ®éng. C¸c dù ¸n ®­îc miÔn thuÕ TNDN trong 2 n¨m kÓ tõ khi kinh doanh cã l·i vµ gi¶m 50% trong 3 n¨m tiÕp theo. 10% doanh thu ®èi víi c¸c dù ¸n cã mét trong c¸c tiªu chuÈn sau: Cã 2 trong c¸c tiªu chuÈn trong danh môc h­ëng thuÕ suÊt 15%. Thuéc danh môc dù ¸n ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­. §Çu t­ vµo ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n thuéc danh môc ®Þa bµn khuyÕn khÝch ®Çu t­. Doanh nghiÖp ph¸t triÓn h¹ tÇng khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp, khu c«ng nghÖ cao, doanh nghiÖp chÕ xuÊt. Thuéc lÜnh vùc kh¸m ch÷a bÖnh, gi¸o dôc ®µo t¹o vµ nghiªn cøu khoa häc. Møc nµy ®­îc ¸p dông trong 15 n¨m kÓ tõ khi dù ¸n b¾t ®Çu ho¹t ®éng. C¸c dù ¸n ®­îc miÔn thuÕ TNDN trong 4 n¨m kÓ tõ khi kinh doanh cã l·i vµ gi¶m 50% trong 4 n¨m tiÕp theo. NhËn xÐt: ®Çy lµ biªn ph¸p khuyÕn khÝch rÊt m¹nh v× møc thuÕ TNDN ®­îc ¸p dông ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam th«ng th­êng lµ 32% ®èi víi ®¬n vÞ th­¬ng m¹i vµ 25% ®èi víi ®¬n vÞ s¶n xuÊt. ThuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi: cã 3 møc lµ 3%, 5% vµ 7%. ThuÕ nhËp khÈu: doanh nghiÖp ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi nguyªn liÖu vµ m¸y mãc, thiÕt bÞ t¹o thµnh tµi s¶n cè ®Þnh cho chÝnh doanh nghiÖp ®ã khi thµnh lËp hoÆc ®Çu t­ më réng s¶n xuÊt. TiÒn thuª ®Êt: MiÔn gi¶m tiÒn thuª ®Êt trong thêi gian dù ¸n x©y dùng c¬ b¶n. Dù ¸n ®ang ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i t¹m ng­ng th× ®­îc miÔn thuª trong thêi gian t¹m ng­ng nã. Tr­êng hîp nép tr­íc tiÒn thuª ®Êt mét lÇn cho nhiÒu n¨m ngay trong n¨m ®Çu th× ®­îc gi¶m tiÒn thuª ®Êt nh­ sau: nép cho 5 n¨m th× ®­îc gi¶m 5% sè tiÒn thuª ®Êt cña 5 n¨m ®ã ; nép cho thêi h¹n trªn 5 n¨m th× cã mçi n¨m t¨ng thªm ®­îc gi¶m céng thªm 1% tæng sè tiÒn thuª ®Êt ph¶i nép cña thêi gian ®ã nh­ng tæng møc gi¶m kh«ng v­ît qu¸ 25% sè tiÒn thuª ®Êt cña thêi gian ®ã. Tr­êng hîp nép tiÒn thuª ®Êt cho toµn bé thêi gian thuª ®Êt trªn 30 n¨m th× ®­îc gi¶m 30% sè tiÒn thuª ®Êt ph¶i nép. §èi víi c¸c dù ¸n sau ®©y, gi¸ thuª ®Êt ®­îc tÝnh theo møc gi¸ tèi thiÓu qui ®Þnh cho tõng lo¹i ®Êt, kh«ng tÝnh c¸c hÖ sè: Dù ¸n kh«ng sö dông mÆt ®Êt (kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt trªn mÆt ®Êt) nh­ng sö dông kh«ng gian trªn mÆt ®Êt (trõ ho¹t ®éng hµng kh«ng), nh­ x©y dùng cÇu v­ît, b¨ng t¶i vµ c¸c tr­êng hîp t­¬ng tù kh¸c. C¸c dù ¸n kh¶o s¸t, th¨m dß, khai th¸c kho¸ng s¶n cã sö dông ®Êt th­êng xuyªn. C¸c dù ¸n sö dông ®Êt x©y dùng nhµ ë cho c«ng nh©n (kÓ c¶ c«ng nh©n n­íc ngoµi), tr­êng häc, bÖnh viÖn, c¬ së nghiªn cøu khoa häc vµ c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng kh¸c ngoµi hµng rµo khu c«ng nghiÖp. C¸c tr­êng hîp sau ®©y kh«ng ph¶i nép tiÒn thuª ®Êt: C¸c ho¹t ®ég kh¶o s¸t, th¨m dß kho¸ng s¶n, x©y dùng c«ng tr×nh ngÇm kh«ng ¶nh h­ëng tíi hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt cña tæ chøc, c¸ nh©n ®ang sö dông ; nh­ng ph¶i båi th­êng thiÖt h¹i do ho¹t ®éng cña dù ¸n g©y ra theo qui ®Þnh cña LuËt kho¸ng s¶n. Ho¹t ®éng khai th¸c kho¸ng s¶n trong lßng ®Êt kh«ng sö dông ®Êt mÆt ; nÕu g©y thiÖt h¹i th× ph¶i båi th­êng theo qui ®Þnh cña LuËt kho¸ng s¶n. Ngoµi ra, NghÞ ®Þnh 71/2001/N§-CP cña ChÝnh phñ vÒ ­u ®·i ®Çu t­ ®èi víi c¸c dù ¸n x©y dùng nhµ ë ®Ó b¸n vµ cho thuª ®­îc qui ®Þnh nh­ sau: §­îc miÔn tiÒn thuª ®èi víi diÖn tÝch ®Êt ®Ó x©y dùng nhµ chung c­ cao tÇng trong suèt thêi gian ®­îc thuª ®Êt. §­îc miÔn tiÒn thuª ®Êt 3 n¨m ®Çu kÓ tõ khi ký hîp ®ång ®èi víi diÖn tÝch mµ nhµ ®Çu t­ ph¶i nép tiÒn thuª. ¸p dông møc thuÕ suÊt 20% ®èi víi ®Çu t­ x©y dùng nhµ chung c­ cao tÇng vµ c¸c lo¹i nhµ ë kh¸c t¹i ®« thÞ. C¸c c¶i c¸ch vÒ thñ tôc hµnh chÝnh : Cho ®Õn nay, thµnh phè lµ n¬i thu hót nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ nhÊt so víi c¶ n­íc. C¸c cÊp chÝnh quyÒn thµnh phè cã nhiÒu kinh nghiÖp trong viÖc tiÕp nhËn c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thµnh phè còng lµ n¬i “n¨ng ®éng” nhÊt trong viÖc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn vµ khuyÕn khÝch ®Çu t­. Thêi gian lµ tiÒn b¹c ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. T¹i thµnh phè HCM c¸c nhµ ®Çu t­ cã thÓ ®­îc b¶o ®¶m tiÕn tr×nh cÊp phÐp ®Çu t­ mét c¸ch nhanh chãng nhÊt. HCM ®­îc uû quyÒn cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ ®èi víi c¸c dù ¸n cã tæng vèn ®Çu t­ tõ 10 triÖu USD trë xuèng. Së KÕ ho¹ch & §Çu t­ Hå ChÝ Minh cam kÕt thÈm ®Þnh trong thêi gian kh«ng qu¸ 20 ngµy vµ ®¨ng ký trong thêi gian kh«ng qu¸ 10 ngµy ®èi víi c¸c dù ¸n thuéc thÈm quyÒn cÊp phÐp cña UBND thµnh phè. Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ ®¬n vÞ ®i ®Çu trong c¶ n­íc vÒ c¶i c¸ch c¸c thñ tôc hµnh chÝnh. L·nh ®¹o thµnh phè ®· cho ¸p dông thÝ ®iÓm chÕ ®é mét cöa ®èi víi mét sè lÜnh vùc thuéc dÞch vô c«ng. KhuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo c¸c Khu c«ng nghiÖp, Khu chÕ xuÊt: Riªng ®èi víi c¸c KCN, KCX th× thµnh phè ®­a ra mét chÝnh s¸ch riªng nh»m ®Æc biÖt thu hót sù chó ý cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C«ng ty ph¸t triÓn C«ng viªn phÇm mÒm Quang Trung lµ ®Çu mèi duy nhÊt cung cÊp c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c dÞch vô cÇn thiªt cho nhµ ®Çu t­ ®Çu t­. C¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo khu c«ng viªn nµy sÏ ®­îc h­ëng : MiÔn thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp trong vßng 4 n¨m ®Çu kÓ tõ khi b¾t ®Çu kinh doanh cã l·i. ThuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ 0%, miÔn thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®èi víi c¸c s¶n phÈm phÇn mÒm. ThuÕ suÊt thuÕ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc lµ 3%. ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®èi víi ng­êi ViÖt nam lµm viÖc trong khu c«ng nghiÖp nµy ®­îc ¸p dông theo møc thuÕ nh­ ®èi víi ng­êi n­íc ngoµi (møc nµy thÊp h¬n møc thuÕ thu nhËp cña ng­êi ViÖt nam theo luËt thuÕ thu nhËp c¸ nh©n n¨m ...). Gi¸ thuª v¨n phßng lµ 2 USD/m2/th¸ng. Gi¸ ®iÖn lµ 880 VND/Kw (trong khi gi¸ ®iÖn trung b×nh cho s¶n suÊt lµ 1.100 VND/Kw). Gi¸ n­íc lµ 3.000 ®ång/m3 (trong khi gi¸ n­íc trung b×nh lµ 4.000 ®ång/m3). C¸c Khu chÕ xuÊt, Khu c«ng nghiÖp kh¸c: HiÖn Hå ChÝ Minh ®ang cã 11 khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt. Ban qu¶n lý c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp sÏ trùc tiÕp ®­îc phÐp cÊp giÊy phÐp ®Çu t­ cho c¸c dù ¸n kh«ng qu¸ 40 triÖu USD. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ 10% trong suèt thêi gian ho¹t ®éng cña dù ¸n. ThuÕ VAT lµ 0% vµ thuÕ chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc lµ 3%. Khu y tÕ kü thuËt cao: C«ng ty dÞch vô c«ng Ých B×nh Ch¸nh lµ ®Çu mèi cung cÊp c¸c dÞch vô cÇn thiÕt cho nhµ ®Çu t­ trong khu, cung cÊp dÞch vô miÔn phÝ cho c¸c chñ ®Çu t­ vÒ c¸c lo¹i thñ tôc giao ®Êt, thuª ®Êt, giÊy phÐp x©y dùng. TiÒn thuª ®Êt lµ 20 USD/m2/50 n¨m, tiÒn b¶o d­ìng h¹ tÇng lµ 0,2 USD/m2/n¨m. Nh×n chung, cã thÓ tãm t¾t néi dung c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî ®Çu t­ vµo khu c«ng nghiÖp (KCN) vµ khu chÕ xuÊt (KCX) theo B¶ng 11 tiÕp sau ®©y. B¶ng 11 : Tãm t¾t néi dung c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî ®Çu t­ vµo khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh. ThuÕ Néi dung KCX KCN ThuÕ XK - S¶n phÈm, hàng ho¸ MiÔn MiÔn ThuÕ nhËp khÈu - M¸y mãc, thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i chuyªn dïng t¹o thành TSC§- Nguyªn vËt liÖu, nhiªn liÖu MiÔnMiÔn MiÔnMiÔn t­¬ng øng tû lÖ xuÊt khÈu ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp * Doanh nghiÖp s¶n xuÊt- 4 n¨m tõ khi kinh doanh cã lêi- 4 n¨m tiÕp theo* Doanh nghiÖp dÞch vô- 2 n¨m kinh doanh cã l·i 10%MiÔnGi¶m 50%15%MiÔn * Doanh nghiÖp s¶n xuÊt+ XuÊt khÈu tõ 80-100% s¶n phÈm- 4 n¨m tõ khi kinh doanh có l·i- 4 n¨m tiÕp theo+ XuÊt khÈu tõ 50- <80% s¶n phÈm- 2 n¨m tõ khi kinh doanh cã l·i- 2 n¨m tiÕp theo+ XuÊt khÈu tõ <50% s¶n phÈm- 2 n¨m tõ khi kinh doanh cã l·i* Doanh nghiÖp dÞch vô- 1 n¨m tõ khi kinh doanh cã l·i 10%MiÔnGi¶m 50%15%MiÔnGi¶m 50%15%MiÔn20%MiÔn ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (VAT) MiÔn Theo luËt thuÕ VAT hiÖn hành ThuÕ chuyÓn lîi nhuËn 5% 5% (Nguån Së KÕ ho¹ch & §Çu t­ TP HCM) Ban hµnh c¸c danh môc khuyÕn khÝch ®Çu t­ : §©y lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt nh»m ®Þnh h­íng ®Çu t­ theo chñ tr­¬ng cña l·nh ®¹o thµnh phè cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Danh môc khuyÕn khÝch ®Çu t­ cã thÓ bao gåm c¸c ®Þa bµn ®Æc biÖt, c¸c ngµnh nghÒ ®Æc biÖt hoÆc c¸c lÜnh vùc ®Æc biÖt. Song song víi viÖc ban hµnh c¸c danh môc khuyÕn khÝch ®Çu t­ lµ chÝnh s¸ch cô thÓ nh»m khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo ®Þa bµn, lÜnh vùc ®ã. Ngoµi viÖc ban hµnh c¸c doanh môc khuyÕn khÝch ®Çu t­, nhµ cÇm quyÒn cßn cÇn ph¶i chó ý tíi vÊn ®Ò phæ biÕn danh môc ®ã ®Õn ®èi t­îng lµ c¸c nhµ ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc. X©y dùng c¸c c«ng cô hç trî kh¸c : Ngoµi c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng trùc tiÕp vµo m«i tr­êng ®Çu t­, l·nh ®¹o thµnh phè Hå ChÝ Minh còng ®· rÊt chó träng ®Õn viÖc ph¸t triÓn c¸c c«ng cô trî gióp h÷u dông cho c¸c nhµ ®Çu t­ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho hä khi ®Çu t­ vµo ®Þa bµn cña m×nh. Cã thÓ lÊy vÝ dô ®iÓn h×nh nh­ x©y dùng c¸c trang web c¶ tiÕng Anh vµ tiÕng ViÖt giíi thiÖu, cung cÊp th«ng tin vµ h­íng dÉn cho c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi vÒ mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ®Þa bµn ®Çu t­. Ngoµi ra, l·nh ®¹o thµnh phè cßn x©y dùng mét hÖ thèng c¸c ph­¬ng tiÖn trî gióp h÷u hiÖu nh­ c¸c c«ng ty vËn t¶i, v¨n phßng t­ vÊn ®Çu t­, c¸c c«ng ty chuyªn cung cÊp c¸c dÞch vô cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ lËp dù ¸n, liªn hÖ mÆt ._.