Thực trạng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài tại Mĩ La Tinh. Bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam

Ch­¬ng iii. Bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam Thùc tr¹ng FDI t¹i ViÖt Nam trong thêi gian qua 1. Sè dù ¸n, vèn ®Çu t­ vµ quy m« dù ¸n TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, sau 15 n¨m thùc hiÖn luËt §Çu t­ n­íc ngoµi, chóng ta ®· thu hót ®­îc 4504 dù ¸n víi tæng sè vèn ®Çu t­ ®¨ng kÝ lµ 42,509 tû USD, vèn thùc hiÖn lµ kho¶ng 24 tû USD. Trong ®ã cã 869 dù ¸n bÞ gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n víi tæng vèn ®¨ng kÝ lµ 10,360 tû USD. Cïng thêi gian nµy cã 1713 dù ¸n ®­îc ®iÒu chØnh t¨ng vèn víi tæng sè vèn t¨ng ®­îc lµ 8,529 tû USD. Nh­ vËy, tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2002, chóng ta cã 3670 dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ang cã hiÖu lùc víi tæng vèn ®¨ng kÝ ®¹t trªn 39 tû USD, tæng vèn ®Çu t­ thùc hiÖn lµ gÇn 21 tû USD (b¶ng 14). Trong ®ã cã gÇn 2000 dù ¸n ®ang triÓn khai ho¹t ®éng kinh doanh, 980 dù ¸n ®ang trong thêi k× x©y dùng c¬ b¶n vµ lµm c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vµ gÇn 700 dù ¸n ch­a triÓn khai do nhiÒu nguyªn nh©n. VÒ quy m« dù ¸n, nh×n chung c¸c dù ¸n th­êng cã quy m« nhá vµ t¨ng lªn rÊt chËm qua c¸c n¨m. NÕu trong thêi k× 1988-1990, quy m« dù ¸n b×nh qu©n lµ kho¶ng 7,4 triÖu USD/dù ¸n th× trong giai ®o¹n 1991-1995, quy m« dù ¸n b×nh qu©n t¨ng lªn kho¶ng 11,6 triÖu USD/dù ¸n. Trong giai ®o¹n 1996-2000, quy m« dù ¸n b×nh qu©n ®¹t kho¶ng 12,4 triÖu USD/dù ¸n. Trong c¸c n¨m võa qua chØ cã n¨m 1996, quy m« dù ¸n b×nh qu©n ®¹t møc cao nhÊt lµ 23,6 triÖu USD/dù ¸n. Tõ n¨m 1999 trë l¹i ®©y tuy sè dù ¸n cã t¨ng lªn rÊt nhiÒu nh­ng sè vèn ®¨ng kÝ hÇu nh­ t¨ng lªn rÊt Ýt, cã n¨m cßn gi¶m do ®ã quy m« dù ¸n b×nh qu©n còng gi¶m xuèng, n¨m 1999 ®¹t 5 triÖu USD, n¨m 2000 vµ n¨m 2001 t­¬ng øng ®¹t 5,3 vµ 4,8 triÖu USD. Sang n¨m 2002, víi sè dù ¸n cÊp míi lµ 649 dù ¸n nh­ng vèn ®¨ng kÝ chØ ®¹t 1.379 triÖu USD, do ®ã quy m« dù ¸n b×nh qu©n chØ ®¹t cã 2,1 triÖu USD, møc thÊp nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. 2. C¬ cÊu ®Çu t­ 2.1. C¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh, lÜnh vùc kinh tÕ §Çu t­ n­íc ngoµi trong 15 n¨m qua chñ yÕu tËp trung vµo c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, ngµnh n«ng nghiÖp chiÕm tû träng rÊt nhá, mÆc dï tû träng ®Çu t­ vµo ngµnh nµy trong giai ®o¹n ®Çu lµ kh¸ tèt. B¶ng15:§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ph©n theo ngµnh kinh tÕ (1988-2002) Ngµnh 1988-1990 1991-1995 1988-2002 Sè vèn §K % Sè vèn §K % Sè vèn §T % Tæng 1582,6 100 16244,4 100 39104,7 100 1 C«ng nghiÖp, x©y dùng 656,3 41,5 8566,8 52,7 22160,7 56,7 DÇu khÝ 470,1 29,7 984,7 6,1 3195,4 8,1 C«ng nghiÖp nÆng 73,1 4,6 3024,1 18,6 8195,8 20,9 C«ng nghiÖp kh¸c. 105,8 6,7 2993,2 18,4 7496,4 19,1 X©y dùng. 7,3 0,5 1564,8 9,6 3272,9 8,6 2 N«ng l©m nghiÖp, nghÒ c¸ 324,4 21,6 607,7 4,1 2422,1 6.2 N«ng l©m nghiÖp 189 11,9 530,3 3,3 2193,9 5,6 NghÒ c¸ 153,5 9,7 104,4 0,9 228,2 0,6 3 DÞch vô 583,9 36,9 7006,9 33,1 14521,8 37,1 Kh¸ch s¹n , du lÞch 374,3 23,7 3195,3 19,7 3233,4 8,3 V¨n phßng cho thuª 2170,7 13,4 3487,1 8,9 C¬ së h¹ tÇng ë KCN & KCX 835,1 2,1 VËn t¶i, th«ng tin liªn l¹c 79 11,3 861,7 5,3 2569,0 6,6 Ng©n hµng 10,4 0,7 157,7 1,0 593,2 1,5 V¨n hoa, gi¸o dôc 3,0 0,2 160,1 1,0 609,8 1,6 Kh¸c 17,0 1,1 461,5 2,8 3194,2 8,1 Nguån: Bé kÕ ho¹ch - ®Çu t­ vµ t¹p chÝ Th«ng tin kinh tÕ-x· héi sè 3,2003, tr.25 Qua b¶ng 15, chóng ta cã thÓ nhËn thÊy, qua cac n¨m, tû träng ®Çu t­ vµo ngµnh c«ng nghiÖp lu«n duy tr× ë møc cao 41,5% giai ®o¹n 1998-1990; 52,7% trong giai ®o¹n 1996-1998 vµ 56,7% trong c¶ giai ®o¹n 1988-2002. H¬n n÷a, cã mét ®Æc ®iÓm næi bËt lµ tû träng ®Çu t­ trong ngµnh c«ng nghiÖp ®· cã sù thay ®æi ngµy cµng phï hîp víi môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. NÕu trong giai ®o¹n 1988-1990, tû träng ®Çu t­ vµo ngµnh dÇu khÝ ®¹t 29,7% th× ®Õn giai ®o¹n 1991-1995, tØ träng nµy chØ cßn 6,1 % vµ c¶ thêi k× 1988-2002 ®¹t 8,1%. Trong khi ®ã, ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ vµ chÕ biÕn ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ qua c¸c n¨m tõ 6,7% giai ®o¹n 1988-1990 lªn 18,6% giai ®o¹n 1991-1995 vµ 19,1% trong c¶ giai ®o¹n 1988-2002. §Çu t­ trong lÜnh vùc dÞch vô còng cã sù gia t¨ng, hiÖn chiÕm 37,1% tæng vèn ®Çu t­ cña c¶ giai ®o¹n 1988-2002. Trong ®ã, chóng ta thÊy sù gia t¨ng chñ yÕu x¶y ra ë lÜnh vùc giao th«ng, b­u chÝnh viÔn th«ng, ng©n hµng vµ v¨n ho¸ gi¸o dôc. §Æc biÖt, ®Çu t­ vµo kh¸ch s¹n, du lÞch ®· gi¶m xuèng ®¸ng kÓ tõ chç chØ chiÕm 23,7% trong giai ®o¹n 1988-1990 ®Õn giai ®o¹n 1991-1995 ®· gi¶m xuèng cßn 19,7% vµ c¶ giai ®o¹n 1988-2002 chØ cßn 8,3%. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ nhu cÇu cña ho¹t ®éng dÞch vô nµy kh«ng t¨ng. Ngµnh n«ng nghiÖp lµ ngµnh cã sù suy gi¶m râ rÖt nhÊt trong 3 ngµnh. NÕu trong giai ®o¹n 1988-1990, tû träng ®Çu t­ vµo ngµnh nµy chiÕm 21,6% tæng vèn ®Çu t­ th× giai ®o¹n sau, con sè nµy gi¶m xuèng rÊt nhanh, chØ cßn 4,1% trong giai ®o¹n 1991-1995. Tuy nhiªn nh÷ng n¨m gÇn ®©y do cã sù khuyÕn khÝch cña nhµ n­íc nªn cã thªm nhiÒu dù ¸n vµo ngµnh nµy, do ®ã mµ c¶ giai ®o¹n 1988-2002, FDI vµo ngµnh nµy ®· t¨ng lªn 6,2% 2.2. C¬ cÊu ®Çu t­ theo vïng, l·nh thæ Trong nh÷ng n¨m ®Çu tiªn cña thêi kú thu hót FDI, phÇn lín ®Çu t­ tËp trung vµo c¸c khu vùc phÝa Nam (riªng c¸c tØnh §«ng Nam Bé ®· chiÕm gÇn 62% ræng sè FDI). Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do c¸c tØnh phÝa Nam cã m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi h¬n c¸c vïng kh¸c. Nh­ng sau ®ã, ®Çu t­ vµo c¸c khu vùc phÝa B¾c ®· cã chiÒu h­íng gia t¨ng nhê nhiÒu biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Çu t­ còng nh­ m«i tr­êng kinh tÕ x· héi ë miÒn B¾c ®· cã nhiÒu biÕn chuyÓn. TÝnh chung cho ®Õn nay, ®Çu t­ vµo c¸c tØnh phÝa B¾c chiÕm 33,2%; khu Bèn cò vµ miÒn Trung chiÕm 13,2%; c¸c tØnh phÝa Nam chiÕm 53,6%. XÐt trong tõng vïng, c¬ cÊu ®Çu t­ l¹i cã sù chªnh lÖch kh¸ lín. Trªn 80% tæng sè vèn ®Çu t­ tËp trung ë khu vùc thµnh thÞ, chØ cßn l¹i ch­a ®Çy 20% cho khu vùc n«ng th«n. Trong khi ®ã, chóng ta l¹i cã 80% d©n sè sinh sèng t¹i n«ng th«n. Do vËy, nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· xuÊt hiÖn sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ vÒ møc sèng gi÷a khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, gÇn ®©y, chÝnh phñ ®· t¨ng c­êng rÊt nhiÒu ­u ®·i cho ®Çu t­ vµo c¸c khu vùc nµy. Nhê vËy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, mét sè tØnh khã kh¨n nh­ Gia Lai, Lai Ch©u, Qu¶ng Ng·i, Hµ Giang còng ®· b¾t ®Çu nhËn ®­îc mét sè dù ¸n ®Çu t­. HiÖn nay ®· cã 61 tØnh, thµnh phè cã dù ¸n FDI. B¶ng 16: 10 ®Þa ph­¬ng thu hót ®­îc nhiÒu vèn ®Çu t­ FDI nhÊt giai ®o¹n 1988-2002 §¬n vÞ: USD TT §Þa ph­¬ng Sè dù ¸n Tæng vèn ®Çu t­ Vèn ph¸p ®Þnh Vèn thùc hiÖn 1 Tp. HCM 1.224 10.394.192.207 5.133.334.930 5.374.439.055 2 Hµ Néi 437 7.551.145.895 3.289.571.771 3.012.931.027 3 §ång Nai 409 5.488.203.714 2.198.698.413 2.451.677.390 4 B×nh D­¬ng 618 2.952.159.369 1.351.815.667 1.451.677.390 5 Bµ RÞa- Vòng Tµu 79 1.864.615.945 676.537.994 544.672.700 6 Qu·ng Ng·i 6 1.326.323.689 812.453.425 545.817.650 7 H¶i Phßng 118 1.321.275.399 626.201.907 1.013.551.884 8 L©m §ång 59 859.063.306 118.545.775 116.105.214 9 H¶i D­¬ng 36 486.153.480 205.456.352 132.236.304 10 Thanh Ho¸ 9 443.610.339 138.105.061 410.382.608 Nguån: T¹p chÝ Th«ng tin kinh tÕ-x· héi sè 8,2003, tr.26 2.3. C¬ cÊu ®Çu t­ theo h×nh thøc ®Çu t­ Do ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ cña n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, lÊy kinh tÕ quèc doanh lµm chñ ®¹o nªn trong ®Çu t­ n­íc ngoµi, ta rÊt khuyÕn khÝch h×nh thøc liªn doanh. Bëi vËy, tû träng ®Çu t­ vµo h×nh thøc nµy còng rÊt cao. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, ®Çu t­ n­íc ngoµi d­íi h×nh thøc liªn doanh chiÕm gÇn 50,3% tæng vèn ®Çu t­ FDI. KÕ ®Õn lµ h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi chiÕm 36,3% tæng vèn FDI. §©y lµ h×nh thøc ®Æc biÖt ph¸t triÓn m¹nh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Bªn c¹nh ®ã, trong nh÷ng n¨m võa qua nhµ n­íc ®· cho phÐp chuyÓn mét sè dù ¸n liªn doanh sang h×nh thøc 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cµng lµm cho sè dù ¸n thuéc h×nh thøc nµy t¨ng lªn, v­ît sè dù ¸n cña h×nh thøc liªn doanh ®¹t 65,87%. H×nh thøc ®Çu t­ Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh chØ chiÕm kho¶ng 9,89% tæng l­îng vèn, tuy nhiªn quy m« dù ¸n cña h×nh thøc nµy rÊt lín (24,6 triÖuUSD). H×nh thøc nµy chØ ¸p dông phæ biÕn trong c¸c lÜnh vùc nh­ th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ, b­u chÝnh viÔn th«ng. Ngoµi ra, cßn mét h×nh thøc ®Çu t­ mµ hiÖn nay chÝnh phñ ®ang rÊt khuyÕn khÝch, ®ã lµ h×nh thøc hîp ®ång “ x©y dùng- kinh doanh- chuyÓn giao” (BOT). MÆc dï míi chiÕm tû träng 3,43% tæng vèn ®Çu t­ nh­ng ®©y lµ lo¹i h×nh ®Çu t­ cã nhiÒu høa hÑn v× nã thÓ thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, vèn lµ mét ®iÓm yÕu cña viÖt Nam. B¶ng17: C¬ cÊu h×nh thøc §TTTNN vµo ViÖt Nam (1988-2002) H×nh thøc ®Çu t­ Dù ¸n Tæng vèn ®Çu t­ Sè l­îng % USD % BOT 6 0,16 1.332.975.000 3,43 Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh 157 4,27 3.870.280.224 9,89 100% vèn n­íc ngoµi 2.417 65,87 14.202.336.482 36,31 Liªn doanh 1.089 29,7 19.699.154.173 50,37 Tæng sè 3.669 100 39.104.745.879 100 Nguån: T¹p chÝ Th«ng tin kinh tÕ-x· héi sè 3, 2003, tr.25 3. VÒ ®èi t¸c ®Çu t­ Tr¶i qua 14 n¨m thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Õn nay ®· cã 62 n­íc vµ vïng l·nh thæ cã dù ¸n FDI t¹i ViÖt Nam víi sù tham gia cña hµng ngµn c«ng ty, tËp ®oµn. Trong sè c¸c ®èi t¸c ®Çu t­, chóng ta thÊy næi lªn lµ c¸c n­íc trong khu vùc víi tû träng hiÖn nay lµ 67,24% trong tæng vèn FDI (trong ®ã c¸c n­íc ASEAN chiÕm 23,01% vµ c¸c n­íc §«ng B¾c ¸ chiÕm 40,9%). Trong 10 n­íc ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt Nam tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, 5 n­íc ®øng ®Çu lµ c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc. Xingapo chiÕm 18,5%, §µi Loan chiÕm 13,1%, NhËt B¶n 10,8%, theo sau lµ Hµn Quèc 9,2% vµ Hång K«ng chiÕm 7,4% tæng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Tuy NhËt B¶n ®øng sau Xingapo vÒ tæng møc vèn ®Çu t­ nh­ng xÐt vÒ møc vèn thùc hiÖn th× n­íc nµy tá ra v­ît tréi so víi Xingapo (b¶ng 18). Khu vùc cã tèc ®é gia t¨ng ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt Nam lµ khu vùc ASEAN. Nh÷ng n¨m ®Çu, ®Çu t­ cña c¸c n­íc nµy chiÕm tû träng rÊt khiªm tèn (3,69%) trong tæng vèn ®Çu t­ nh­ng ®Õn giai ®o¹n 1996-1998, tû träng nµy ®· lªn tíi 30,33%. Tuy nhiªn, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh 1997, tõ n¨m 1998 ®Çu t­ ASEAN vµo ViÖt Nam b¾t ®Çu suy gi¶m nh­ng do nh÷ng dù ¸n cã quy m« lín tõ nh÷ng n¨m tr­íc nªn Xingapo vÉn lµ n­íc dÉn ®Çu vÒ vèn ®Çu t­ trong sè c¸c n­íc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. B¶ng 18: 10 n­íc vµ khu vùc ®Çu t­ lín nhÊt vao ViÖt Nam (1988-2002) §¬n vÞ: TriÖu USD STT N­íc Sè dù ¸n Vèn ®Çu t­ Tû träng (%) §Çu t­ thùc hiÖn Tû träng (%) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Xingapo §µi Loan NhËt B¶n Hµn Quèc Hång K«ng British Virgin Islands Ph¸p Hµ Lan Liªn Bang Nga V­¬ng quèc Anh 263 927 369 475 262 126 156 44 40 49 7.242,4 5.136,3 4.284,5 3.626,2 2.899,5 2.098,8 1.801,1 1.658,2 1.507,1 1.217,3 18,5 13,1 10,8 9,2 7,4 5,3 4,6 4,2 3,8 3,1 2.599,0 2.288,2 3.263,8 2.098,2 1.759,9 819,4 908,3 1.004,4 670,5 712,2 12,53 11,03 15,73 10,11 8,48 3,95 4,37 4,84 3,23 3,43 +10 n­íc vµ khu vùc ®Çu t­ lín nhÊt +So víi toµn bé FDI 2.711 73,89% 3.669 34.181,9 87,41% 39.104,7 16.123,9 77,74% 20.739,3 Nguån: T¹p chÝ th«ng tin kinh tÕ- x· héi sè 5/2003, tr.20 Khu vùc ch©u ¢u vµ B¾c Mü ®ang cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Nh÷ng n­íc thuéc hai khu vùc nµy ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn trong danh s¸ch nh÷ng nhµ ®Çu t­ hµng ®Çu vµo ViÖt Nam nh­ Ph¸p, Hµ Lan, Anh. §Æc biÖt lµ Mü, kÓ tõ n¨m 1994, khi lÖnh cÊm vËn kinh tÕ ®­îc b·i bá, ngµy cµng cã nhiÒu c«ng ty lín cña Mü nh­ Coca- Cola, IBM, Motorola, Ford... ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. HiÖn nay Mü ®øng thø 13 trong sè c¸c n­íc ®Çu t­ vµo ViÖt Nam víi 1.111 triÖu USD vèn ®Çu t­ trùc tiÕp trong 153 dù ¸n. 4. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc Bæ sung nguån vèn §Æc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ n­íc ta vµo cuèi thËp kû 70 vµ ®Çu thËp kû 80 lµ mét nÒn kinh tÕ kÕ hoÆch ho¸ tËp trung víi nhiÒu nh­îc ®iÓm cña nã, trong ®ã tû lÖ tiÕt kiÖm vµ ®Çu t­ rÊt thÊp. Tõ sau ®æi míi, tû lÖ nµy ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, tuy vËy nã vÉn cßn rÊt thÊp so víi nhu cÇu ®Çu t­. H¬n n÷a, chóng ta l¹i ph¶i tr¶ nî n­íc ngoµi trong khi th©m hôt ng©n s¸ch cßn ë møc cao. Trong t×nh h×nh ®ã, nguån vèn FDI ®· trë thµnh mét nguån vèn rÊt cÇn thiÕt bæ sung cho sù thiÕu hôt ®ã. Trong 14 n¨m qua, víi tæng sè vèn ký kÕt ®¹t 42,509 tû USD vµ sè vèn thùc hiÖn lµ gÇn 24 tû USD th× nguån FDI ®· chiÕm trªn 20% tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi [21]. Nhê cã nguån vèn FDI, c¸c nguån néi lùc kh¸c nh­ vèn, tµi nguyªn, lao ®éng ®­îc khai th¸c vµ sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n, mÆt kh¸c, chóng ta cã thÓ dµnh nhiÒu vèn ng©n s¸ch h¬n cho ph¸t triÓn c¬ s¬ h¹ tÇng, khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ®Ó t¹o nªn sù t¨ng tr­ëng cho nÒn kinh tÕ. Gãp phÇn duy tr× nhÞp ®é tµng tr­ëng vµ sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, më réng nguån thu nh©n s¸ch Nh÷ng n¨m qua, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· gÆt h¸i ®­îc mét sè thµnh c«ng nhÊt ®Þnh. §iÓn h×nh nhÊt cã lÏ lµ viÖc t¹o dùng vµ duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao (trung b×nh trªn 8% trong nh÷ng n¨m gi÷a cña thËp kû 90). KÕt qu¶ nµy cã sù ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Trong b¶ng 19, chóng ta thÊy doanh thu vµ tû lÖ ®ãng gãp cña khu vùc nµy vµo tæng thu nhËp quèc néi GDP kh«ng ngõng t¨ng lªn qua c¸c n¨m. Tõ 1,3% n¨m 1991 lªn 7,4% n¨m 1996 vµ 13,1% n¨m 2001. Trong tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cã mét ý nghÜa hÕt søc to lín c¶ vÒ kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ. ý nghÜa vÒ mÆt kinh tÕ thÓ hiÖn ë chç, tõ viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu th× c¸n c©n thanh to¸n cña ta sÏ ®­îc c¶i thiÖn, chóng ta sÏ cã ngo¹i tÖ ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh. ý nghÜa vÒ mÆt chÝnh trÞ lµ ViÖt Nam sÏ cã vÞ thÕ cao h¬n trªn tr­êng quèc tÕ, tõ ®ã më ®­êng cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c. Nh÷ng n¨m qua, khu vùc cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· lµm cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña chóng ta kh¸ s«i ®éng. Nhê vµo nh÷ng ­u thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý kÕt hîp víi nh÷ng ­u ®·i cña chÝnh phñ ViÖt Nam vµ nh÷ng lîi thÕ cña ®Êt n­íc ta mµ s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c xÝ nghiÖp nµy t¨ng rÊt nhanh qua c¸c n¨m víi tèc ®é b×nh qu©n n¨m ®¹t gÇn 30% víi møc kim ng¹ch hiÖn t¹i ®¹t 4,5 tû USD, chiÕm trªn 27% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Theo dù ®o¸n, møc t¨ng tr­ëng nµy sÏ vÉn ®­îc gi÷ v÷ng do gÇn ®©y, chÝnh phñ ®· ¸p dông nhiÒu biÖn ph¸p míi nh­ cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc xuÊt khÈu hµng ho¸ kh«ng do doanh nghiÖp s¶n xuÊt, ®­îc uû th¸c vµ nhËn uû th¸c xuÊt khÈu... nh»m t¹o thuËn lîi h¬n cho c¸c doanh nghiÖp nµy trong t×nh h×nh nÒn kinh tÕ khu vùc ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n. B¶ng 19: Tæng hîp kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña FDI (1988-2002) ChØ tiªu 1988-1990 1991-1995 1996-2000 2001 2002 I. Doanh thu ( tr. USD) 149 4.106 24.767 8.200 9.000 II. Kim ng¹ch xuÊt khÈu - XuÊt khÈu 1.230 10.602 3.673 4.500 - NhËp khÈu 2.382 15.332 4.984 6.500 III. §ãng gãp cña khu vùc FDI - Tû träng trong GDP(%) 10,2 13,1 - Nép ng©n s¸ch 1.490 373 459 IV. Tèc ®é t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp - Khu vùc FDI (%) 21,3 12,1 - C¶ n­íc(%) 13,3 14,2 V. Gi¶i quyÕt viÖc lµm (ngh×n ng­êi) 439 472 Nguån: T¹p chÝ Th«ng tin kinh tÕ-x· héi sè 2,2003, tr.22 Ho¹t ®éng kh¸ cã hiÖu qu¶ cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng ®· t¹o ra mét nguån thu kh¸ lín cho ng©n s¸ch nhµ n­íc. Theo b¶ng19, thu ng©n s¸ch tõ c¸c doanh nghiÖp FDI t¨ng rÊt nhanh. Tæng sè tiÒn thu tõ c¸c xÝ nghiÖp nµy hiÖn chiÕm kho¶ng 6,7% thu ng©n s¸ch c¶ n­íc, nÕu tÝnh c¶ dÇu khÝ th× tû lÖ nµy ®¹t gÇn 20% [21]. Nh­ vËy, nguån thu nµy ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ søc Ðp béi chi ng©n s¸ch vµ ®· gióp nhµ n­íc chñ ®éng h¬n trong c©n ®èi ng©n s¸ch. T¹o c«ng ¨n, viÖc lµm Trong nh÷ng n¨m qua, FDI ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ ®Ó c¶i thiÖn t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp ë n­íc ta. Theo con sè thèng kª chÝnh thøc, sè ng­êi lµm viÖc trong khu vùc cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ngµy mét t¨ng lªn. Cuèi n¨m 1993, sè lao ®éng trong khu vùc nµy chØ cã 49.892 ng­êi th× ®Õn n¨m 2002, con sè nµy ®· lµ 472.000. Tuy sè lao ®éng nµy cßn nhá nÕu so víi tæng sè lao ®éng c¶ n­íc nh­ng bï l¹i, chÊt l­îng lao ®éng ë khu vùc nµy rÊt cao. Theo thèng kª, tæng sè lao ®éng trùc tiÕp thuéc khu vùc FDI cã kho¶ng 8000 c¸n bé qu¶n lý, 30.000 c¸n bé kü thuËt vµ hµng chôc v¹n c«ng nh©n lµnh nghÒ. Nãi ®Õn t¸c ®éng t¹o c«ng ¨n viÖc lµm kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn t¸c ®éng gi¸n tiÕp cña FDI. Trªn thùc tÕ, sè l­îng lao ®éng gi¸n tiÕp do c¸c doanh nghiÖp FDI t¹o ra lín h¬n rÊt nhiÒu so víi sè lao ®éng trùc tiÕp. C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ chÕ biÕn n«ng s¶n th­êng t¹o ra nhiÒu viÖc lµm gi¸n tiÕp nhÊt. NÕu lÊy tû lÖ lao ®éng trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp thÊp nhÊt theo kÕt qu¶ kh¶o s¸t cña c¸c nhµ nghiªn cøu lµ 1:1,97 th× tæng sè lao ®éng gi¸n tiÕp mµ FDI t¹o ra n¨m 2002 lµ gÇn 1 triÖu ng­êi. Tuy c¸ch tÝnh nµy chØ t­¬ng ®èi song ta thÊy sè l­îng lao ®éng gi¸n tiÕp mµ khu vùc FDI t¹o ra lµ rÊt lín. TiÕp thu c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ViÖt Nam b­íc vµo c«ng cuéc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ víi mét xuÊt ph¸t ®iÓm rÊt thÊp vÒ mÆt c«ng nghÖ. Sau khi thùc hiÖn luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, viÖc ®æi míi c«ng nghÖ cña ta ®· ®­îc thùc hiÖn víi qui m« vµ tèc ®é nhanh h¬n nhiÒu so víi tr­íc. N­íc ta ®· tiÕp nhËn ®­îc mét sè kü thuËt, c«ng nghÖ tiÕn bé trong nhiÒu ngµnh kinh tÕ nh­: th«ng tin viÔn th«ng; th¨m dß khai th¸c dÇu khÝ; c«ng nghiÖp ®iÖn tö; s¶n xuÊt l¾p r¸p « t«, xe m¸y... Trong ®ã, cã nh÷ng c«ng nghÖ cã chÊt l­îng cao vµ ®¹t møc tiªn tiÕn cña thÕ giíi nh­ c«ng nghÖ trong lÜnh vùc dÇu khÝ, b­u chÝnh viÔn th«ng. Theo ®¸nh gi¸ cña Bé Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng th× phÇn lín c«ng nghÖ chuyÓn giao vµo n­íc ta lµ nh÷ng c«ng nghÖ trung b×nh cña thÕ giíi song nã ®· tiÕn bé h¬n rÊt nhiÒu so víi nh÷ng c«ng nghÖ ®· cã tõ tr­íc ®ã, vµ nÕu kh«ng cã FDI th× b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp trong n­íc khã cã thÓ v­¬n tíi trong mét thêi gian ng¾n nh­ vËy. §©y thùc sù lµ ®ãng gãp kh¸ quan träng cña FDI ë ViÖt Nam, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®a d¹ng mÉu m·, tõ ®ã n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ViÖt Nam. Ngoµi nh÷ng kÕt qu¶ næi bËt nhÊt ë trªn, chóng ta cã thÓ thÊy FDI cßn cã mét vµi t¸c ®éng tÝch cùc kh¸c nh­ mét m«i tr­êng kinh tÕ cã tÝnh c¹nh tranh cao h¬n, thóc ®Èy sù ®æi míi, ph¸t triÓn ë c¸c doanh nghiÖp trong n­íc hoÆc nh­ viÖc gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸... Tuy r»ng c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc cßn rÊt khiªm tèn nh­ng nã còng ®· gãp mét phÇn quan träng vµo sù thµnh c«ng b­íc ®Çu cña c«ng cuéc ®æi míi ë n­íc ta. 5. Nh÷ng h¹n chÕ trong thu hót FDI FDI gi¶m sót, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng c¸c dù ¸n ch­a cao Theo ­íc tÝnh, ®Ó håi phôc vµ duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ nh­ møc gi÷a cña thËp kû 90, trong giai ®o¹n 2001-2005, chóng ta cÇn sè vèn ®Çu t­ kho¶ng 100 tû USD trong ®ã cã 30% lµ vèn FDI. Tuy vËy, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, t×nh h×nh thu hót FDI ®· cã chiÒu h­íng gi¶m sót. N¨m 1997 lµ n¨m mµ xu h­íng nµy béc lé râ nhÊt víi viÖc sè dù ¸n gi¶m 5% vµ sè vèn ®¨ng ký gi¶m 41,1%. Xu h­íng sôt gi¶m nµy cßn tiÕp tôc ®Õn n¨m 1999. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay, FDI ®· cã dÊu hiÖu phôc håi song vÉn ch­a ®¸ng kÓ vµ kh«ng thÓ b»ng sè l­îng nh÷ng n¨m 1995-1996. Bªn c¹nh ®ã, viÖc gi¶i thÓ, rót giÊy phÐp ®Çu t­ cña c¸c dù ¸n FDI lµ b»ng chøng râ nÐt cho thÊy hiÖu qu¶ ho¹t ®éng yÕu kÐm cña c¸c dù ¸n nµy. Trong 3 n¨m ®Çu (1988-1990), sè dù ¸n bÞ rót giÊy phÐp ®Çu t­ b×nh qu©n chØ lµ 2 dù ¸n/n¨m; thêi k× 1991-1995, con sè nµy t¨ng lªn 47 dù ¸n/n¨m; thêi k× 1996-2000 lµ 88 dù ¸n/n¨m vµ ®Õn 2 n¨m 2001-2002 ®· t¨ng lªn tíi 94 dù ¸n/n¨m. Nh­ vËy, kh«ng chØ sè dù ¸n mµ cßn c¶ sè vèn ®Çu t­ bÞ gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n còng kh«ng ngõng t¨ng lªn qua c¸c giai ®o¹n. Cô thÓ, thêi k× 1988-1990, sè vèn ®Çu t­ gi¶m do rót giÊy phÐp ®Çu t­ lµ 260 triÖu USD vµ t¨ng lªn 2.124 triÖu USD thêi k× 2001-2002. Tæng FDI bÞ rót giÊy phÐp giai ®o¹n 1988-2002 ®· lªn tíi h¬n 10 tû USD. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp FDI, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp liªn doanh ph¸ s¶n, gi¶i thÓ chuyÓn ®æi h×nh thøc kh«ng cßn lµ ®iÒu qu¸ xa l¹. Kh«ng chØ cã liªn doanh Coca-Cola Ch­¬ng D­¬ng, liªn doanh chÕ biÕn ABB, liªn doanh P&G l©m vµo t×nh tr¹ng s¶n xuÊt kinh doanh thua lç, nî ®äng kÐo dµi. Mét sè liªn doanh buéc ph¶i chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­ hoÆc gi¶i thÓ. N¨m 2001 cã tíi 94 dù ¸n bÞ gi¶i thÓ, trong ®ã cã c«ng ty liªn doanh Hoµn CÇu víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 260 triÖu USD, c«ng ty «t« Nissan ViÖt Nam víi tæng sè vèn ®Çu t­ lµ 100 triÖu USD [21]. Cã thÓ nãi di ®Õn ph¸ s¶n, gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n lµ b­íc ®­êng cïng cña mçi liªn doanh mµ kÕt côc cña nã ®· g©y ra nhiÒu hËu qu¶ nghiªm träng vµ thiÖt thßi kh«ng nhá cho ViÖt Nam, bªn tham gia “thÊp cæ bÐ häng” trong liªn doanh v× cã tû lÖ gãp vèn qu¸ nhá. Thùc tr¹ng nµy thùc sù lµ nh÷ng “kho¶ng tèi” trong toµn c¶nh bøc tranh FDI t¹i ViÖt Nam vµ ViÖt Nam cÇn sím cã nh÷ng gi¶i ph¸p kh¾c phôc ®Ó thu hót FDI cã hiÖu qu¶ h¬n. Ch­a thu hót ®­îc ®èi t¸c m¹nh Thu hót ®­îc c¸c ®èi t¸c m¹nh lu«n lµ môc tiªu quan träng ®èi víi c¸c n­íc nhËn ®Çu t­. Bëi v×, ngoµi tiÒm lùc m¹nh vÒ vèn, c«ng nghÖ, hä cßn cã nh÷ng kü n¨ng, kinh nghiÖm qu¶n lý thuéc hµng tiªn tiÕn nhÊt thÕ giíi. H¬n n÷a, c¸c ®èi t¸c nµy rÊt ®øng ®¾n vµ hiÖu qu¶ ®Çu t­ cña hä th­êng rÊt cao nªn mang l¹i rÊt nhiÒu lîi Ých cho n­íc chñ nhµ. Ba khèi kinh tÕ hµng ®Çu lµ Mü, T©y ¢u, NhËt B¶n hµng n¨m ®Òu ®Çu t­ ra bªn ngoµi mét khèi l­îng rÊt lín. Tuy vËy, ®Çu t­ cña ba khèi kinh tÕ hïng m¹nh nµy vµo ViÖt Nam vÉn cßn rÊt khiªm tèn. MÆc dï NhËt B¶n, Ph¸p, Hµ Lan, Anh n»m trong sè 10 nhµ ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt Nam nh­ng con sè ®Çu t­ ®ã vÉn ch­a thËt xøng víi tiÒm lùc cña c¸c n­íc nµy. §Çu t­ cña Mü vµo ViÖt Nam ®· t¨ng lªn trong nh÷ng n¨m võa qua song tû träng vÉn ch­a cao. §iÒu nµy ®ßi hái trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt Nam cÇn cã kÕ ho¹ch thu hót nhiÒu h¬n n÷a ®Çu t­ tõ 3 nguån khæng lå nµy. C¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh, theo l·nh thæ ch­a hîp lý FDI ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua chñ yÕu tËp trung vµo hai ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô víi tû träng lÇn l­ît lµ 56,7% vµ 37,1%. Trong khi ®ã, ®Çu t­ vµo ngµnh n«ng nghiÖp l¹i chiÕm tû träng rÊt nhá ®¹t cã 6,2%. §©y thùc sù lµ mét c¬ cÊu ch­a hîp lý bëi n­íc ta lµ mét n­íc n«ng nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã, ®Çu t­ vµo ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, mét ngµnh liªn quan ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp còng ch­a cao. XÐt vÒ c¬ cÊu trong ngµnh dÞch vô, tû träng cña ®Çu t­ vµo kinh doanh kh¸ch s¹n vµ v¨n phßng cho thuª tuy cã gi¶m ®«i chót nh­ng tû träng vÉn cßn ë møc cao (17,2% tæng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi), trong khi ho¹t ®éng nµy ë n­íc ta cung ®ang v­ît qu¸ cÇu. §èi víi c¬ cÊu vïng, xÐt theo chiÒu s©u, cã tíi 80% sè vèn ®Çu t­ vµo thµnh thÞ, trong khi ch­a ®Çy 20% lµ vµo vïng n«ng th«n. Do vËy mµ trong nhiÒu n¨m qua, bé mÆt kinh tÕ n«ng th«n ch­a t¹o ®­îc mét ®ét biÕn ®¸ng kÓ nµo. Cßn xÐt theo chiÒu réng, chóng ta thÊy ®Çu t­ chñ yÕu tËp trung vµo hai miÒn Nam vµ B¾c víi tû träng lÇn l­ît lµ 53,6% vµ 33,2%. Trong khi ®ã, khu Bèn cò vµ miÒn Trung chØ thu hót ®­îc 13,2% l­îng vèn ®Çu t­. Môc tiªu vµ ®Þnh h­íng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi NghÞ quyÕt §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ®· kh¼ng ®Þnh kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét bé phËn cÊu thµnh quan träng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë n­íc ta, ®­îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn l©u dµi, b×nh ®¼ng víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ chñ tr­¬ng quan träng, gãp phÇn khai th¸c c¸c nguån lùc trong n­íc, më réng hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Trong h¬n m­êi n¨m qua kÓ tõ khi ban hµnh LuËt §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam n¨m 1987, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu kinh tÕ - x· héi, vµo th¾ng lîi cña c«ng cuéc ®æi míi, ®­a n­íc ta ra khái khñng ho¶ng kinh tÕ, t¨ng c­êng thÕ vµ lùc cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· trë thµnh mét trong nh÷ng nguån vèn quan träng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn; cã t¸c dông thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸; më ra nhiÒu ngµnh nghÒ, s¶n phÈm míi; n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu; t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm míi, gãp phÇn më réng quan hÖ ®èi ngo¹i vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh÷ng n¨m qua còng ®· béc lé nh÷ng mÆt yÕu kÐm, h¹n chÕ. NhËn thøc, quan ®iÓm vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ch­a thùc sù thèng nhÊt vµ ch­a ®­îc qu¸n triÖt ®Çy ®ñ ë c¸c cÊp, c¸c ngµnh; c¬ cÊu ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã mÆt cßn bÊt hîp lý vµ hiÖu qu¶ tæng thÓ vÒ kinh tÕ-x· héi cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ch­a cao; m«i tr­êng ®Çu t­ cßn ch­a hÊp dÉn; m«i tr­êng kinh tÕ vµ ph¸p lý cßn ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn nªn ch­a ®ång bé; c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn nh÷ng mÆt yÕu kÐm; thñ tôc hµnh chÝnh cßn phiÒn hµ; c«ng t¸c c¸n bé cßn nhiÒu bÊt cËp. NhÞp ®é t¨ng tr­ëng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tõ n¨m 1997 liªn tôc gi¶m sót, tuy tõ n¨m 2000 cã dÊu hiÖu phôc håi nh­ng ch­a v÷ng ch¾c, nÕu kh«ng kÞp thêi cã biÖn ph¸p kh¾c phôc sÏ ¶nh h­ëng ®Õn nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn nh÷ng n¨m tíi. Trong khi ®ã, c¹nh tranh thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn thÕ giíi vµ khu vùc diÔn ra ngµy cµng gay g¾t, nhÊt lµ sau khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc; nhÞp t¨ng tr­ëng cña kinh tÕ thÕ giíi ®ang chËm l¹i; c¸c nÒn kinh tÕ khu vùc, nh÷ng ®èi t¸c chÝnh ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, ®ang gÆp khã kh¨n. Nh»m tiÕp tôc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, cñng cè niÒm tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ph¸t triÓn thuËn lîi, ®ãng gãp nhiÒu h¬n vµo ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong thêi gian tíi, ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ quyÕt vÒ "T¨ng c­êng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thêi kú 2001 - 2005", trong ®ã cã nªu ra môc tiªu vµ ®Þnh h­íng thu hót FDI trong thêi gian tíi nh­ sau: 1. Môc tiªu §Ó thùc hiÖn ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2001 - 2010 vµ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô KÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2001 - 2005, khu vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ph¶i ph¸t triÓn æn ®Þnh h¬n, ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n, ®Æc biÖt lµ vÒ chÊt l­îng, so víi thêi kú tr­íc, ®Ó ®Èy nhanh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Cô thÓ h¬n, ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi trong thêi kú 2001 - 2005 ph¶i ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu sau: Vèn ®¨ng ký cña c¸c dù ¸n cÊp giÊy phÐp míi: kho¶ng 12 tû USD. Vèn thùc hiÖn: kho¶ng 11 tû USD. §Õn n¨m 2005 ®ãng gãp kho¶ng 15% GDP, 25% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ kho¶ng 10% tæng thu ng©n s¸ch cña c¶ n­íc (kh«ng kÓ dÇu khÝ). 2. §Þnh h­íng KhuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, c«ng nghiÖp chÕ biÕn; c«ng nghiÖp phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n; c¸c dù ¸n øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, dÇu khÝ, ®iÖn tö, vËt liÖu míi, viÔn th«ng, s¶n xuÊt ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi vµ c¸c ngµnh mµ ViÖt Nam cã nhiÒu lîi thÕ c¹nh tranh g¾n víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. TiÕp tôc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo nh÷ng ®Þa bµn cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó ph¸t huy vai trß cña c¸c vïng ®éng lùc, t¹o ®iÒu kiÖn liªn kÕt ph¸t triÓn c¸c vïng kh¸c trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh. KhuyÕn khÝch vµ dµnh c¸c ­u ®·i tèi ®a cho ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo nh÷ng vïng vµ ®Þa bµn cã ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi khã kh¨n vµ ®Èy m¹nh ®Çu t­ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng ë c¸c ®Þa bµn nµy b»ng c¸c nguån vèn kh¸c ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. TËp trung thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo c¸c Khu c«ng nghiÖp tËp trung ®· h×nh thµnh theo quy ho¹ch ®­îc phª duyÖt. KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tõ tÊt c¶ c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi cã tiÒm n¨ng lín vÒ tµi chÝnh vµ n¾m c«ng nghÖ nguån tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn; tiÕp tôc thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë khu vùc. Cã kÕ ho¹ch vËn ®éng c¸c tËp ®oµn, c«ng ty lín ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, ®ång thêi chó ý ®Õn c¸c c«ng ty cã quy m« võa vµ nhá, nh­ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i; khuyÕn khÝch, t¹o thuËn lîi cho ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi ®Çu t­ vÒ n­íc. C¸c gi¶i ph¸p nh»m thu hót FDI cña ViÖt Nam th«ng qua kinh nghiÖm cña MÜ La Tinh 1. §¶m b¶o æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ-x· héi T×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ-x· héi æn ®Þnh lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng gióp nhµ ®Çu t­ lo¹i bá phÇn nµo nh÷ng rñi ro n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t khi bá vèn ra ®Çu t­ ë n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ trong bèi c¶nh t×nh h×nh an ninh, kinh tÕ, chÝnh trÞ thÕ giíi bÊt æn nh­ hiÖn nay. Do ®ã duy tr× vµ t¨ng c­êng tÝnh æn ®Þnh kinh tÕ, chÝnh trÞ-x· héi lµ mét yªu cÇu hÕt søc quan träng ®Ó thu hót FDI. Kinh nghiÖm cña MÜ La Tinh ®· cho thÊy râ ®iÒu nµy. Trong giai ®o¹n ®Çu nh÷ng n¨m 1990 hµng lo¹t c¸c n­íc MÜ La Tinh ®· thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh æn ®Þnh kinh tÕ chÝnh trÞ (stability progam), ch¼ng h¹n nh­ qu¸ tr×nh d©n chñ ho¸ ®· lµm gi¶m nh÷ng rñi ro vÒ chÝnh trÞ, ch­¬ng tr×nh æn ®Þnh ho¸ kinh tÕ vÜ m«, tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ tµi chÝnh, tû lÖ chuyÓn tiÒn vÒ n­íc cao h¬n c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn kh¸c, ch­¬ng tr×nh t­ nh©n ho¸ më réng... TÊt c¶ nh÷ng yÕu tè ®ã ®· t¹o cho MÜ La Tinh mét m«i tr­êng kinh tÕ - chÝnh trÞ hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. V× vËy, trong thêi gian nµy l­îng FDI ®æ vµo MÜ La Tinh t¨ng lªn nhanh chãng tõ 7,8 tû USD n¨m 1990 ®· t¨ng 69 tû USD n¨m 1997 vµ gÇn 110 tû USD n¨m 1999. Tuy nhiªn, b­íc vµo cuèi nh÷ng n¨m 1990, do nh÷ng bÊt æn vÒ chÝnh trÞ vµ nh÷ng sai lÇm trong c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®· lµm cho m«i tr­êng kinh tÕ - chÝnh trÞ ë khu vùc nµy trë nªn rèi ren: khñng ho¶ng tµi chÝnh trÇm träng nhÊt trong lÞch sö diÔn ra ë Achentina; kinh tÕ sôt gi¶m m¹nh vµ ®ång tiÒn mÊt gi¸ ë Braxin; ®¶o chÝnh kh«ng thµnh ë Vªnªzuªla; néi chiÕn dai d¼ng ë C«l«mbia... §iÒu nµy ®· lµm kh«ng Ýt c¸c nhµ ®Çu t­ kh«ng nh÷ng t¹m ngõng viÖc bá vèn ®Çu t­ mµ cßn µo ¹t rót vèn vÒ n­íc lµm cho FDI vµo khu vùc nµy gi¶m m¹nh tõ gÇn 110 tû USD n¨m 1999 xuèng chØ cßn 56 tû USD n¨m 2002. Theo dù ®o¸n cña IMF con sè nµy sÏ cßn tiÕp tôc gi¶m trong nh÷ng n¨m tiÕp nÕu nh­ MÜ La Tinh kh«ng sím æn ®Þnh ®­îc t×nh h×nh kinh tÕ - chÝnh trÞ. §©y thùc sù lµ bµi häc kinh nghiÖm cho c¸c n­íc muèn thu hót FDI. §èi víi ViÖt Nam, mét nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi th× râ rµng sù æn ®Þnh nµy lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. Trong thêi gian qua, chóng ta ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ: chÝnh trÞ lu«n trong t×nh tr¹ng æn ®Þn._.