Thực trạng thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài của Trung Quốc và bài học kinh nghiệm đói với Việt Nam

Lêi nãi ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: NÕu nh­ vµo thËp kû 80, toµn thÕ giíi tËp trung vµo nghiªn cøu sù thÇn bÝ phÝa sau sù ph¸t triÓn thÇn kú cña nh÷ng con rång ch©u ¸ th× hiÖn nay, N­íc céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa (gäi t¾t lµ Trung Quèc) næi lªn nh­ mét hiÖn t­îng kinh tÕ thÕ giíi víi nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®æi míi còng nh­ nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kinh ng¹c vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ. Sau h¬n 20 n¨m thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch më cöa vÒ ngo¹i th­¬ng vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, kinh tÕ Trung Quèc ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín. HiÖn nay, nÒn kinh tÕ Trung Quèc dÉn ®Çu thÕ giíi vÒ tèc ®é t¨ng tr­ëng. VÞ thÕ vµ ¶nh h­ëng cña Trung Quèc ®· t¨ng lªn râ rÖt. NhiÒu nhµ kinh tÕ nhËn ®Þnh r»ng, tõ nay ®Õn hÕt thËp niªn ®Çu thÕ kØ XXI vÉn lµ thêi kú ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc. Mét trong nh÷ng yÕu tè chi phèi m¹nh mÏ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña Trung Quèc trong h¬n hai m­¬i n¨m qua lµ sù thµnh c«ng trong viÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Tõ n¨m 1992 ®Õn 2001, Trung Quèc liªn tôc ®øng ®Çu c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ ®øng thø hai trªn thÕ giíi vÒ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, n¨m 2002 Trung Quèc v­ît qua Mü vµ dµnh vÞ trÝ sè mét. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trë thµnh ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ Trung Quèc vµ chÝnh nã lµ yÕu tè then chèt ®Ó n­íc nµy thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu. Quan träng h¬n, nã lµ c¬ së chñ yÕu ®Ó Trung Quèc thùc hiÖn b­íc chuyÓn tõ mét n­íc n«ng nghiÖp, khai th¸c tµi nguyªn, xuÊt khÈu nguyªn liÖu lµ chÝnh sang thµnh n­íc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu chñ yÕu c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o. Nhê cã ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi mµ ®Êt n­íc Trung Quèc ®· thay da ®æi thÞt. NÕu nh­ tr­íc khi më cöa, Trung Quèc ®­îc vÝ nh­ mét hµnh tinh chÕt, kh«ng sinh s«i, kh«ng n¶y në, ph¸t triÓn th× sau 20 n¨m më cöa, mét ®Êt n­íc Trung Quèc lín m¹nh ®ang h×nh thµnh, t¹o nªn mét trong nh÷ng “®iÒu thÇn kú kinh tÕ vÜ ®¹i nhÊt cña thÕ kû”. Lµ quèc gia l¸ng giÒng cña ng­êi khæng lå Trung Quèc, cã nhiÒu ®iÓm t­¬ng ®ång vÒ ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ, v¨n ho¸ víi quèc gia nµy, t×m hiÓu nh÷ng thÕ m¹nh vµ nh÷ng ®èi s¸ch, nh÷ng thµnh c«ng vµ tån t¹i cña Trung Quèc trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®óc rót ®­îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm phï hîp víi ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh lµ viÖc lµm cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch ®èi víi ViÖt Nam. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu thùc tiÔn trªn, t¸c gi¶ ®· chän ®Ò tµi: “Thùc tr¹ng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña Trung Quèc vµ bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam” lµm ®Ò tµi kho¸ luËn tèt nghiÖp cña m×nh. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu: - §i s©u nghiªn cøu chÝnh s¸ch thu hót vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña Trung Quèc trong bèi c¶nh chung nÒn kinh tÕ Trung Quèc; - Ph©n tÝch nh÷ng nguyªn nh©n thµnh c«ng vµ nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ trong chÝnh s¸ch thu hót còng nh­ trong kÕt qu¶ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña Trung Quèc ®Ó tõ ®ã ®óc rót nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cho ViÖt Nam trªn c¬ së so s¸nh nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång vµ kh¸c biÖt gi÷a nÒn kinh tÕ Trung Quèc vµ ViÖt Nam. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: §èi t­îng cña luËn v¨n lµ nghiªn cøu c¸c chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña Trung Quèc còng nh­ kÕt qu¶ thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña Trung Quèc giai ®o¹n tõ 1979 ®Õn nay. Ph¹m vi nghiªn cøu cña luËn v¨n giíi h¹n ë ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, kh«ng më réng sang c¸c h×nh thøc ®Çu t­ gi¸n tiÕp nh­ vay nî, mua b¸n chøng kho¸n,... 4. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: LuËn v¨n sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö nh­: cã quan ®iÓm hÖ thèng, cã quan ®iÓm lÞch sö, g¾n lý luËn víi thùc tiÔn. LuËn v¨n cßn kÕt hîp ph­¬ng ph¸p tæng hîp, thèng kª, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ ®Ó lµm s¸ng tá néi dung nghiªn cøu cña luËn v¨n. 5. Bè côc cña luËn v¨n: Ngoµi phÇn môc lôc, lêi nãi ®Çu, kÕt luËn, danh môc tµi liÖu tham kh¶o vµ phô lôc, luËn v¨n ®­îc chia thµnh 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: ChÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi cña Trung Quèc Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña trung quèc Ch­¬ng III: Bµi häc kinh nghiÖm ®èi víi ViÖt Nam T¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn vµ chØ b¶o nhiÖt t×nh cña ThS. Mai Thu HiÒn, gi¶ng viªn tr­êng §¹i häc Ngo¹i th­¬ng, sù gióp ®ì tËn t×nh vÒ tµi liÖu cña §¹i sø qu¸n Trung Quèc, cïng gia ®×nh, b¹n bÌ ®· gióp ®ì, ®éng viªn t¸c gi¶ hoµn thµnh luËn v¨n nµy.  ChÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc Ngoµi cña Trung Quèc Ch­¬ng I T r­íc khi ®i s©u ph©n tÝch c¸c chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña Trung Quèc, chóng ta sÏ xem xÐt kh¸i qu¸t bèi c¶nh nÒn kinh tÕ, lµ c¬ së cho viÖc ra ®êi vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ cña nh÷ng chÝnh s¸ch nµy. I. Tæng quan vÒ nÒn kinh tÕ Trung Quèc: NÒn kinh tÕ Trung Quèc cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n tõ ®Çu n¨m 1978 khi n­íc nµy thùc hiÖn chÝnh s¸ch c¶i c¸ch kinh tÕ. Néi dung chñ yÕu cña chÝnh s¸ch c¶i c¸ch kinh tÕ gåm: - Ph©n cÊp qu¶n lý. C¸c cÊp Trung ­¬ng cña Trung Quèc ®· trao quyÒn qu¶n lý hµnh chÝnh vµ ng©n s¸ch cho chÝnh quyÒn c¸c tØnh vµ c¸c cÊp thÊp h¬n. H¬n 20 n¨m qua, Trung ­¬ng ®· líi láng ®¸ng kÓ quyÒn lùc trong mét sè lÜnh vùc kh¸c vÒ qu¶n lý kinh tÕ, bao gåm viÖc uû quyÒn cho ®Þa ph­¬ng phª duyÖt c¸c dù ¸n ®Çu t­ trùc tiÕp lín, chuyÓn giao nhiÒu doanh nghiÖp Trung ­¬ng cho c¸c ®Þa ph­¬ng qu¶n lý, cho phÐp ®Þa ph­¬ng ®ãng mét vai trß quan träng h¬n trong viÖc x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch ngµnh cña ®Þa ph­¬ng vµ sö dông c¸c nguån lùc cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh. Cho dï cã nh÷ng hiÖu øng phô, nh­ng nh÷ng nç lùc thùc hiÖn ph©n cÊp qu¶n lý ®· khuyÕn khÝch c¸c ®Þa ph­¬ng nhiÖt t×nh h¬n vµ t¹o ra c¸c nguån lùc ®¸ng kÓ ®Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Þa ph­¬ng. Nhê chiÕn l­îc chung "lÊy ®Þa ph­¬ng ®Ó thö nghiÖm c¸c chÝnh s¸ch míi" cña nhµ n­íc mµ nhiÒu ®æi míi quan träng vÒ chÝnh s¸ch xuÊt ph¸t tõ c¸c ®Þa ph­¬ng ®· ®­îc ¸p dông thµnh c«ng trªn toµn quèc. -ThÞ tr­êng ho¸ vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña khu vùc ngoµi quèc doanh.Trong thêi kú tr­íc c¶i c¸ch, chÝnh quyÒn kiÓm so¸t hÇu hÕt mäi khÝa c¹nh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (DNNN), bao gåm viÖc lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, ®Þnh gi¸ vµ ph©n phèi s¶n phÈm, cung øng n¨ng l­îng, nguyªn liÖu, c¸c chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng vµ lao ®éng. Thµnh tùu chÝnh cña ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch cuèi thËp niªn 80 ®Çu thËp niªn 90 lµ biÕn khu vùc DNNN, do nhµ n­íc ®iÒu hµnh, thµnh mét khu vùc cho phÐp ng­êi qu¶n lý c¸c DNNN cã quyÒn tù chñ trong qu¶n lý ho¹t ®éng hµng ngµy cña doanh nghiÖp. VÝ dô: ®Çu thËp niªn 80, nhµ n­íc kiÓm so¸t h¬n 80% gi¸ c¶ c¸c hµng ho¸, ®Õn gi÷a thËp niªn 90, tû lÖ nµy gi¶m xuèng cßn d­íi 10%. Cïng víi qu¸ tr×nh tù do ho¸ gi¸ c¶, hÇu hÕt c¸c DNNN, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ®· ®­îc phÐp quyÕt ®Þnh trong viÖc lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ ®Çu t­, tiªu thô s¶n phÈm, t×m kiÕm c¸c ®Çu vµo. C¶i c¸ch trong khu vùc tµi chÝnh vµ thÞ tr­êng lao ®éng còng cho phÐp c¸c DNNN linh ho¹t h¬n trong viÖc t×m kiÕm c¸c nguån vèn kh¸c nhau (nh­ tÝn dông ng©n hµng, ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu) vµ sö dông lùc l­îng lao ®éng cña hä theo c¸c ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng. Nh×n chung, c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã quyÒn tù chñ qu¶n lý cao h¬n so víi c¸c DNNN. Tõ n¨m 1978 ®Õn 1997, tû träng ®ãng gãp cña c¸c DNNN trong tæng s¶n l­îng c«ng nghiÖp gi¶m tõ 78% xuèng cßn 27%. Trong ngµnh n«ng nghiÖp, sö dông c¬ chÕ kho¸n hé gia ®×nh, mÆc dï chÝnh phñ vÉn kiÓm so¸t mét phÇn trong kh©u tiªu thô ngò cèc, dÇu ¨n vµ b«ng th«ng qua hÖ thèng thu mua chÝnh thøc. Trong ngµnh b¸n lÎ còng xuÊt hiÖn mét xu thÕ ph¸t triÓn t­¬ng tù cña khu vùc ngoµi quèc doanh v× doanh sè b¸n lÎ cña c¸c doanh nghiÖp b¸n lÎ quèc doanh chØ chiÕm 27% vµo n¨m 1996, gi¶m so víi møc 67% vµo n¨m 1978. Nh÷ng sù ph¸t triÓn nµy ®· thay ®æi mét c¸ch c¬ b¶n c¸c nguån lùc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Trung Quèc, tõ c¸c DNNN ®Çu t­ trùc tiÕp theo ®Þnh h­íng, kÕ ho¹ch cña nhµ n­íc trong thêi kú tr­íc c¶i c¸ch sang kinh doanh tù do trong mét m«i tr­êng cã tÝnh c¹nh tranh cao. - Më cöa ngo¹i th­¬ng vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ngay tõ mïa xu©n n¨m 1978, Trung Quèc ®· x¸c ®Þnh môc tiªu sè mét cña ®Êt n­íc lµ t¨ng møc sèng cña nh©n d©n toµn quèc th«ng qua ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, ban l·nh ®¹o Trung Quèc nhËn ®Þnh ph¶i cã quan hÖ réng h¬n, tiÕp cËn m¹nh h¬n c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ kü thuËt vµ khoa häc tiªn tiÕn cña ph­¬ng T©y, tËn dông c¸c mèi quan hÖ ®èi ngo¹i vµ Trung Quèc ph¶i thùc hiÖn “®iÒu chØnh, t¸i c¬ cÊu, cñng cè vµ ph¸t triÓn”. Më cöa ngo¹i th­¬ng vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Trung Quèc theo nhiÒu c¸ch. Thø nhÊt, hiÖn nay xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. N¨m 1997, gi¸ trÞ gia t¨ng do khu vùc xuÊt khÈu ®em l¹i chiÕm kho¶ng 11% møc t¨ng tr­ëng GDP. Thø hai, thÞ tr­êng trong n­íc kh«ng cßn ®­îc b¶o hé tuyÖt ®èi buéc c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i ®èi mÆt víi sù c¹nh tranh tõ n­íc ngoµi, t¹o ra søc Ðp c¶i thiÖn n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt l­îng s¶n phÈm. Thø ba, nguån ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi kh«ng chØ ®em l¹i nguån vèn ®Çu t­ cÇn thiÕt mµ cßn ®em ®Ðn cho Trung Quèc c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Thùc tÕ trong nhiÒu ngµnh (vÝ dô nh­ ®iÖn tö vµ « t«) ®· chøng minh r»ng viÖc thµnh lËp c¸c liªn doanh víi n­íc ngoµi lµ con ®­êng hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó theo kÞp c¸c n­íc ph¸t triÓn trong mét kho¶ng thêi gian t­¬ng ®èi ng¾n. Ngµy nay, Trung Quèc ®· më cöa réng h¬n so víi 20 n¨m vÒ tr­íc xÐt d­íi gãc ®é ngo¹i th­¬ng vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. N¨m 1978, Trung Quèc vÉn cßn lµ mét nÒn kinh tÕ ®ãng cã tû lÖ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu so víi GDP lµ 9%. Tíi n¨m 1997, con sè nµy ®· t¨ng lªn 36%. Trong thêi kú 1986 - 1997, tæng gi¸ trÞ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo Trung Quèc ®¹t 326 tØ USD. §Çu t­ n­íc ngoµi t¨ng nhanh tõ n¨m 1993, n¨m 2001 ®Çu t­ n­íc ngoµi thùc tÕ lªn ®Õn 46,9 tØ USD. Tõ n¨m 1994, Trung Quèc liªn tôc lµ n­íc nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nhiÒu nhÊt trong sè c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn; luång vèn ®Çu t­ vµo Trung Quèc hµng n¨m xÕp hµng thø hai, chØ sau Mü. Nh÷ng thay ®æi chÝnh s¸ch c¬ b¶n vµo cuèi thËp niªn 70, cïng víi nh÷ng nç lùc c¶i c¸ch liªn tôc cña chÝnh quyÒn cÊp trung ­¬ng lÉn ®Þa ph­¬ng trong suèt qu¸ tr×nh c¶i c¸ch ®· ®ãng mét vai trß râ rÖt trong viÖc khuyÕn khÝch, duy tr× ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®¹t ®­îc nh÷ng kû lôc t¨ng tr­ëng trong h¬n 20 n¨m qua: 1. T×nh h×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña Trung Quèc: Tr­íc c¶i c¸ch, tõ 1952 ®Õn 1978, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m cña kinh tÕ Trung Quèc lµ 4,4%, thÊp h¬n b×nh qu©n hµng n¨m cña thÕ giíi (4,52%). Tõ n¨m 1978 ®Õn nay, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m cña Trung Quèc lµ 7,6%, cao h¬n nhiÒu so víi møc b×nh qu©n cña thÕ giíi. Giai ®o¹n 1992 - 1997, kinh tÕ Trung Quèc t¨ng tr­ëng ngo¹n môc h¬n n÷a víi tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP b×nh qu©n ®¹t 11%/ n¨m. Trong ®ã, GDP Trung Quèc n¨m 1996 lín h¬n GDP cña ASEAN kho¶ng 15%, b»ng 3% GDP cña thÕ giíi, 23% kinh tÕ NhËt, 12% kinh tÕ Mü (xem biÓu ®å 1.1). NhiÒu nhµ quan s¸t xem sù t¨ng tr­ëng nµy lµ thÇn kú, ®Æc biÖt lµ khi so s¸nh víi c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa cò trong lóc c¸c nµy tr¶i qua sù suy tho¸i kinh tÕ trÇm träng trong suèt giai ®o¹n tõ ®Çu ®Õn gi÷a thËp niªn 90. Trong nh÷ng n¨m 1997 - 1999, do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc, nÒn kinh tÕ Trung Quèc còng ch÷ng l¹i, vµ cã dÊu hiÖu suy gi¶m. Tuy nhiªn, ngay sau ®ã Trung Quèc ®· lÊy l¹i ®­îc xu thÕ t¨ng tr­ëng. N¨m 2000 lµ n¨m cuèi cña kÕ ho¹ch n¨m n¨m ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi lÇn thø chÝn ( 1996 - 2000), còng lµ n¨m ®¸nh dÊu mét b­íc chuyÓn biÕn quan träng trong nÒn kinh tÕ Trung Quèc. Víi nh÷ng cè g¾ng gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), t¸i c¬ cÊu nÒn kinh tÕ, tËp trung c¶i c¸ch xÝ nghiÖp quèc doanh, thóc ®Èy ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, c¶i c¸ch c¬ b¶n vÒ n«ng nghiÖp vµ më réng nhu cÇu néi ®Þa, Trung Quèc ®· ®¶o ng­îc xu h­íng suy gi¶m tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kÐo dµi liªn tôc trong 3 n¨m qua. N¨m 2000, víi GDP ®¹t 8.940 tû NDT - t­¬ng ®­¬ng 1.072 tû USD, víi møc t¨ng GDP lµ 8,3% (theo Tæng côc thèng kª quèc gia), theo sè liÖu cña IMF con sè nµy lµ 7,5%), GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t 690 USD, Trung Quèc ®· hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch t¨ng gÊp 4 lÇn GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña n¨m 1980 (200 USD). (Xem phô lôc 4). Víi kÕt qu¶ nµy, Trung Quèc ®· lÇn ®Çu tiªn ®Æt ch©n vµo hµng ngò c¸c quèc gia cã GDP trªn 1000 tû USD. B­íc sang thÕ kû 21, n¨m 2001 ®­îc ®¸nh dÊu b»ng sù kiÖn lín, viÖc Trung Quèc chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn thø 143 cña WTO (vµo ngµy 10 th¸ng 11) sau 15 n¨m nç lùc vµ cè g¾ng lµ mét b­íc tiÕn lín cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc theo h­íng nhÊt thÓ ho¸ kinh tÕ toµn cÇu. Sù kiÖn nµy còng ®· më ra nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc míi ®èi víi nÒn kinh tÕ Trung Quèc. Trong bøc tranh ¶m ®¹m cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi 2001, mÆc dï t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu ch÷ng l¹i do bÞ ¶nh h­ëng cña sù suy gi¶m kinh tÕ Mü, NhËt B¶n vµ thÕ giíi (hiÖn nay Mü vÉn lµ thÞ tr­êng lín nhÊt cña Trung Quèc; nÕu tÝnh c¶ hµng ho¸ t¸i xuÊt tõ Hång K«ng th× thÞ tr­êng Mü chiÕm tíi 40% l­îng hµng xuÊt khÈu cña Trung Quèc; cßn NhËt B¶n chiÕm kho¶ng 16 - 17%). Song, Trung Quèc vÉn duy tr× ®­îc môc tiªu t¨ng tr­ëng. Theo ®¸nh gi¸ cña Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸, n¨m 2001, GDP cña Trung Quèc ®¹t 9593,3 NDT, t¨ng 7,3%, thÊp h¬n so víi møc kÕ ho¹ch ®Ò ra (7,5%). Tuy vËy, Trung Quèc vÉn lµ n­íc cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao nhÊt thÕ giíi vµ trong vßng 10 n¨m tíi Trung Quèc cã thÓ vÉn gi÷ ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng nµy. T¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh kÐo theo thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi d©n Trung Quèc t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Tõ n¨m 1978 ®Õn n¨m 2000, thu nhËp thùc tÕ cña d©n c­ ®« thÞ t¨ng b×nh qu©n 6%/ n¨m, vµ thu nhËp thùc tÕ cña d©n c­ n«ng th«n t¨ng víi møc b×nh qu©n 8%/ n¨m. N¨m 2001, con sè nµy lÇn l­ît lµ 8,5% vµ 4,2%. Thu nhËp cña n«ng d©n t¨ng ®· lµm sè d©n nghÌo theo thèng kª chÝnh thøc gi¶m m¹nh tõ møc 33% vµo n¨m 1978 (WB, 1992) xuèng cßn 4% vµo n¨m 1997 (Li, 1998) vµ 3% vµo n¨m 2001. N¨m 2000 møc GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi ®¹t 690 USD (xem thªm Phô lôc 4), con sè nµy trong n¨m 2001 lµ 9.400 NDT (1.140 USD). §ång hµnh víi t¨ng tr­ëng nhanh cña Trung Quèc lµ nh÷ng thay ®æi quan träng trong c¬ cÊu ngµnh cña nÒn kinh tÕ n­íc nµy. N¨m 1978, n«ng nghiÖp chiÕm 24% GDP, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm 48% vµ dÞch vô 24% GDP . 19 n¨m sau, tÇm quan träng cña n«ng nghiÖp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n ®· gi¶m m¹nh trong khi vÞ trÝ cña dÞch vô ®· t¨ng lªn t­¬ng øng. N¨m 1997, gi¸ trÞ gia t¨ng cña n«ng nghiÖp lµ 20%, cña c«ng nghiÖp vµ x©y dùng lµ 30% GDP . KÕt qu¶ cña viÖc chuyÓn dÞch ho¹t ®éng n«ng nghiÖp sang c¸c ho¹t ®éng kh¸c ®· lµm cho lao ®éng trong n«ng nghiÖp ®· gi¶m xuèng cßn 50% tæng sè c«ng ¨n viÖc lµm trong n¨m 1996 so víi møc 70% n¨m 1978. Tõ n¨m 2000 Trung Quèc ®· chÝnh thøc th«ng b¸o gi¶m s¶n l­îng n«ng nghiÖp, chÊm døt chÝnh s¸ch ®Èy s¶n l­îng n«ng nghiÖp lªn møc cao nhÊt vèn tån t¹i tõ vµi thËp kû nay. Mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c¶i c¸ch nµy lµ chÝnh phñ bá trî gi¸ cho viÖc mua ngò cèc vµ khuyÕn khÝch n«ng d©n ph¸t triÓn nh÷ng n«ng phÈm ®­îc ­a chuéng trªn thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng thÕ giíi, b»ng viÖc n©ng gi¸ ®¸ng kÓ cho c¸c s¶n phÈm cã chÊt l­îng, ®ång thêi t¨ng chi cho c«ng nghÖ phôc vô n«ng nghiÖp vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn lµm lîi cho n«ng d©n. Nhê ®ã, n¨m 2001 n¨ng suÊt lao ®éng ®­îc n©ng cao, nguån nh©n lùc dåi dµo tõ n«ng th«n ®· ®­îc chuyÓn sang ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô víi hiÖu qu¶ t­¬ng ®èi cao. Kh«ng ®i ng­îc l¹i xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ nh­ng còng kh«ng ®¸nh mÊt chñ quyÒn ®Êt n­íc, Trung Quèc ®· tõng b­íc më cöa nÒn kinh tÕ cña m×nh theo nhiÒu tÇng nÊc. Mét lµ gi¶m thuÕ trªn qui m« lín. Tõ n¨m 1992 trë l¹i ®©y, Trung Quèc liªn tôc 6 lÇn c¾t gi¶m thuÕ quan nªn ®· gi¶m tû lÖ thuÕ b×nh qu©n cña thuÕ quan tõ 43,1% xuèng cßn 17% hiÖn nay. Hai lµ tõng b­íc më cöa thÞ tr­êng s¶n phÈm trong n­íc vµ cam kÕt trao ®æi tù do NDT ë c¸c h¹ng môc th«ng th­êng. Ba lµ më cöa mét phÇn thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ b¶o hiÓm trong n­íc, cho phÐp vèn n­íc ngoµi cã ®iÒu kiÖn ®i vµo thÞ tr­êng vèn trong n­íc. Bèn lµ trong cuéc khñng kho¶ng tµi chÝnh Ch©u ¸ võa qua, Trung Quèc cam kÕt kh«ng ph¸ gi¸ ®ång NDT vµ cè g¾ng tham gia vµo viÖn trî cho vay ®èi víi c¸c n­íc nh­ Th¸i Lan, Indonexia ®Ó gãp phÇn lµm dÞu vµ kh¾c phôc cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ nµy. Víi nh÷ng cè g¾ng nh­ vËy c«ng cuéc c¶i c¸ch vµ më cöa cña Trung Quèc ®· ®¹t ®­îc thµnh tùu rùc rì, nÒn kinh tÕ Trung Quèc ®· t¨ng tr­ëng nhanh vµ æn ®Þnh trong nhiÒu n¨m liªn tiÕp, ®©y lµ ®iÒu mµ c¸c quèc gia ®Òu mong muèn ®¹t ®­îc. 2. Møc ®é æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« cña Trung Quèc: Tõ n¨m 1978 ®Õn 1997, Trung Quèc gi÷ ®­îc tû lÖ l¹m ph¸t b×nh qu©n 6%/ n¨m (x¸c ®Þnh theo chØ sè gi¸ b¸n lÎ), dï ®«i khi møc l¹m ph¸t ng¾n h¹n cã thÓ lªn tíi 20%/ n¨m ( 1987 - 1988 vµ 1993 - 1995). §iÒu ®¸ng l­u ý lµ Trung Quèc ®· ®¹t ®­îc sù æn ®Þnh trªn trong ®iÒu kiÖn th¶ næi h¬n 90% gi¸ c¶ hµng ho¸ mµ tr­íc ®©y nhµ n­íc kiÓm so¸t. ë c¸c n­íc kh¸c trong thêi kú qu¸ ®é, tù do ho¸ gi¸ c¶ ®· dÉn tíi gi¸ c¶ t¨ng ®ét biÕn vµ mét sè nÒn kinh tÕ ph¶i chÞu l¹m ph¸t kÐo dµi. §Æc biÖt, kÕt qu¶ ch­¬ng tr×nh "h¹ c¸nh nhÑ nhµng" cña Trung Quèc trong hai n¨m 1996 - 1997 rÊt ngo¹n môc: møc l¹m ph¸t b×nh qu©n gi¶m xuèng d­íi 4% tõ møc 15% n¨m 1995, trong khi tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP vÉn æn ®Þnh ë møc 9%/ n¨m. DiÔn biÕn kinh tÕ vÜ m« cña Trung Quèc trong 20 n¨m qua ®· ph¶n ¸nh quyÕt t©m ch¾c ch¾n cña chÝnh quyÒn Trung ­¬ng ®èi víi viÖc duy tr× æn ®Þnh gi¸ c¶, vµ chiÕn l­îc tù do ho¸ gi¸ c¶ tõng b­íc cña Trung Quèc ®ang thu ®­îc kÕt qu¶ tèt ®Ñp. ChÝnh phñ Trung Quèc ®· rÊt thËn träng trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c b­íc xo¸ bá kiÓm xo¸t gi¸ c¶ víi mét møc l¹m ph¸p h¹n chÕ do c¶i c¸nh gi¸ g©y ra. ChÝnh phñ Trung Quèc cã xu h­íng lµm chËm l¹i, thËm chÝ lµm ®¶o ng­îc, qu¸ tr×nh tù do ho¸ gi¸ c¶, tû gi¸ hèi ®o¸i vµ l·i suÊt nÕu vÊn ®Ò æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« bÞ ®e däa. H¬n n÷a, Trung Quèc kiªn tr× thùc hiÖn chiÕn l­îc hÖ thèng hai c¬ chÕ kinh tÕ trong nhiÒu khu vùc, chiÕn l­îc cho phÐp c¬ chÕ thÞ tr­êng tõng b­íc ®­îc thµnh lËp vµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng dÇn dÇn ¶nh h­ëng ®Õn tÊt c¶ giao dÞch kinh doanh. ChÝnh phñ Trung Quèc còng rÊt thËn träng trong viÖc lùa chän c¸c c¬ héi c¶i c¸ch gi¸ c¶ vµ c¸c c¶i c¸ch kh¸c, nhê ®ã gi¶m thiÓu t¸c ®éng cña l¹m ph¸t do nh÷ng c¶i c¸ch g©y ra. §iÒu kiÖn kinh tÕ vÜ m« thuËn lîi cña Trung Quèc ®· t¹o ra tû lÖ tiÕt kiÖm cao (35- 40%), trong suèt thêi kú c¶i c¸ch, so víi c¸c n­íc cã thu nhËp thÊp vµ trung b×nh kh¸c. Bëi v× vai trß cña ng©n s¸ch nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh huy ®éng c¸c nguån lùc ®Çu t­ ®· gi¶m xuèng ®¸ng kÓ, nªn hÖ thèng ng©n hµng vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ®· trë thµnh c¸c kªnh cã hiÖu qu¶ qua ®ã tiÒn tiÕt kiÖm cña c¸c hé gia ®×nh trë thµnh c¸c kho¶n ®Çu t­. C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« t­¬ng ®èi phï hîp vµ chÆt chÏ còng ®· gãp phÇn t¹o ra niÒm tin ®èi víi ®ång NDT. §ång thêi, víi mét møc dù tr÷ ngo¹i tÖ cao (140 tØ USD vµo cuèi n¨m 1997) vµ th¸i ®é thËn träng ®èi víi c¶i c¸ch qu¶n lý ngo¹i tÖ, Trung Quèc lµ mét trong nh÷ng n­íc Ch©u ¸ Ýt bÞ ¶nh h­ëng nhÊt bëi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc vµo n¨m 1997 vµ 1998. 3. T×nh h×nh ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña Trung Quèc: Tr­íc n¨m 1979, quan ®iÓm chÝnh thèng vÒ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ cho r»ng, lµ mét n­íc x· héi chñ nghÜa, Trung Quèc kh«ng nªn tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ - mét l·nh ®Þa ®· bÞ thÕ giíi t­ b¶n khèng chÕ - v× nÕu tham gia th× nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sÏ bÞ tæn h¹i do nh÷ng biÕn ®éng hçn lo¹n bªn ngoµi vµ do bÞ phô thuéc vµo thÞ tr­êng bªn ngoµi. Quan ®iÓm nµy cßn nhÊn m¹nh r»ng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ sÏ dÉn tíi trao ®æi bÊt b×nh ®¼ng gi÷a Trung Quèc vµ c¸c n­íc ph¸t triÓn kh¸c do Trung Quèc chØ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng hµng ho¸ ch­a chÕ biÕn vµ ph¶i nhËp khÈu hµng c«ng nghiÖp. HËu qu¶ cña quan ®iÓm nµy lµ ngo¹i th­¬ng Trung Quèc chØ ®¬n thuÇn lÊp kho¶ng thiÕu hôt gi÷a nhu cÇu theo kÕ ho¹ch vµ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trong n­íc, kh«ng hÒ cã vai trß quan träng ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ, c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c còng kh«ng ph¸t triÓn. Tõ khi thùc hiÖn c¶i c¸ch vµo n¨m 1979, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét trong nh÷ng yÕu tè träng t©m trong nç lùc hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ Trung Quèc. C¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®· dÇn dÇn hiÓu ra r»ng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ cã thÓ ®em l¹i cho Trung Quèc c«ng nghÖ cÇn thiÕt, bÝ quyÕt kü thuËt vµ mét thÞ tr­êng réng lín h¬n cho s¶n xuÊt néi ®Þa, vµ ®Ó trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp Trung Quèc cÇn tÝch cùc tham gia vµo th­¬ng m¹i quèc tÕ. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ¸p dông tõ n¨m 1979 ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ, thÓ hiÖn qua viÖc c¸nh cöa kinh tÕ ngµy cµng ®­îc më réng. Trong thêi kú 1978 - 1997, tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu b×nh qu©n ®¹t 16% mét n¨m. Còng trong thêi kú nµy, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu so víi GDP t¨ng tõ 9% lªn 36%, trong ®ã tû lÖ gi¸ trÞ xuÊt khÈu so víi GDP t¨ng tõ 4% lªn 9%. N¨m 1997, tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña Trung Quèc ®¹t 325,1 tû USD. N¨m 1998, do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh- tiÒn tÖ Ch©u ¸, Kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng cña Trung Quèc gi¶m nhÑ víi møc 0,4% so víi n¨m 1997, tæng kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng ®¹t 424 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu ®¹t 283,8 tû USD, t¨ng 0,5%; NhËp khÈu ®¹t 140,2 tû USD, gi¶m 1,5% (Xem b¶ng 1.1). Nh­ vËy, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc ®· t¨ng xÊp xØ 15 lÇn trong 20 n¨m, ®­a Trung Quèc tõ vÞ trÝ thø 32 lªn vÞ trÝ c­êng quèc ngo¹i th­¬ng thø 10 thÕ giíi, chØ sau Mü, §øc, NhËt, Anh, Ph¸p, Italia, Canada, Hång K«ng vµ Hµ Lan. Tõ chç chiÕm 0,75% tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu toµn thÕ giíi tíi chç chiÕm tíi 3,3%. N¨m 2000, cïng víi sù xuÊt hiÖn nh÷ng nh©n tè míi cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi, th­¬ng m¹i thÕ giíi ®· ®¹t møc t¨ng tr­ëng 10,6%, cao nhÊt trong thËp kû võa qua víi møc gia t¨ng kû lôc vÒ kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu, lín gÊp 2,3 lÇn so víi møc t¨ng tr­ëng 4,3% cña n¨m 1998 vµ gÊp gÇn 2 lÇn so víi møc t¨ng tr­ëng 5,3% cña n¨m 1999. Trong bèi c¶nh ®ã, ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña Trung Quèc còng ®¹t møc t¨ng tr­ëng m¹nh víi tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña c¶ n¨m 2000 lµ 430,9 tû USD, t¨ng 30,2% so víi n¨m 1999, trong ®ã xuÊt khÈu ®¹t 227,2 tû USD, t¨ng 30,1%; nhËp khÈu ®¹t 203,7 tû USD, t¨ng 30,4%. N¨m 2001, mÆc dï cã nh÷ng biÕn ®éng m¹nh ®èi víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu, thªm vµo ®ã lµ sù kiÖn khñng bè n­íc Mü vµo ngµy 11 th¸ng 9 ®· g©y tæn thÊt lín cho nÒn kinh tÕ Mü vµ cã ¶nh h­ëng xÊu tíi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña Trung Quèc, bëi Mü lµ b¹n hµng mËu dÞch lín nhÊt cña Trung Quèc. Kh«ng nh÷ng vËy, viÖc trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO còng ®· t¸c ®éng kh«ng nhá tíi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña Trung Quèc. Tuy vËy, n¨m 2001 Trung Quèc vÉn duy tr× ®­îc sè thÆng d­ th­¬ng m¹i lín ®¹t 17 tû USD, cô thÓ: tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc ®¹t 501 tû USD, trong ®ã kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 259 tû USD, t¨ng 8%; kim ng¹ch nhËp khÈu ®¹t 242 tû USD, t¨ng 12% so víi n¨m 2000. B¶ng 1.1: Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc §¬n vÞ tÝnh: tû USD N¨m XuÊt khÈu NhËp khÈu XK/ GDP ( %) XNK / GDP ( %) 1978 1980 1985 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 9,8 18,1 27,4 62,1 71,8 85,0 91,8 121,0 148,8 151,1 282,3 283,8 174,6 227,2 266,2 10,9 20,0 42,3 53,4 63,8 80,6 104,0 115,7 132,1 138,8 142,4 140,2 156,3 203,7 234,8 4 6 9 17 19 20 21 23 22 18 20 28,7 17,6 21,2 23 9 13 24 31 36 38 40 41 41 35 36 32,7 33 44 43 Nguån State Statistical Bureau (1993, 1995, 1996, 1997a ), IMF (1998). Sè liÖu n¨m 1997 lÊy theo Chen (1998). Sè liÖu tõ n¨m 1998- 2001 lÊy tõ t¹p chÝ Nghiªn cøu Trung Quèc c¸c sè n¨m 1999,2000 vµ 2001 Nh×n chung, ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña Trung Quèc tõ khi thùc hiÖn c¶i c¸ch - më cöa ®· gÆt h¸i ®­îc nhiÒu thµnh tùu lín, ®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo viÖc t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ æn ®Þnh x· héi Trung Quèc. Víi nh÷ng thµnh tùu kinh tÕ nãi trªn, Trung Quèc ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó chuyÓn sang thÕ kû 21, hoµn thµnh kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø 10 ( 2001-2005). Møc ®é dùa vµo ®Çu t­ n­íc ngoµi (tû träng cña l­îng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trong GDP ) còng lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu quan träng ph¶n ¸nh t×nh h×nh thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. N¨m 1985, l­îng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc thu hót vµo Trung Quèc lµ 4,72 tû USD, møc ®é dùa vµo ®µu t­ n­íc ngoµi lµ 1,55%. ChØ tiªu nµy ®· liªn tôc t¨ng lªn vµ tõ n¨m 1995 trë l¹i ®©y, møc ®é dùa vµo vèn n­íc ngoµi kho¶ng 20%. TÝnh ®Õn n¨m 1997, tæng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®¹t 220,14 tû USD, møc dùa vµo vèn n­íc ngoµi lªn tíi 24,4%. Trung Quèc ®· thu hót tíi 40% tæng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ trë thµnh n­íc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp lín thø hai trªn thÕ giíi, sau Mü. HiÖn nay, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· trë thµnh mét trong nh÷ng nh©n tè cã ¶nh h­ëng quan träng ®èi víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña Trung Quèc . Nî n­íc ngoµi cña Trung Quèc ®­îc duy tr× ë møc cao. Møc dùa vµo nî n­íc ngoµi lµ tû lÖ gi÷a sè d­ nî n­íc ngoµi víi thu nhËp tµi chÝnh cña mét n­íc. §©y lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu ®o møc quèc tÕ ho¸ kinh tÕ cña mét n­íc vµ møc ®é më cöa ®èi víi n­íc ngoµi. Nh×n chung, tû lÖ th«ng th­êng cña møc ®é dùa vµo nî n­íc ngoµi kho¶ng 0,9 ®Õn 1,0. N¨m 1979, sè d­ nî n­íc ngoµi cña Trung Quèc lµ 2,35 tû USD, møc ®é dùa vµo n­íc ngoµi chØ cã 0,03. Sang thËp kû 90, cïng víi viÖc t¨ng lªn kh«ng ngõng cña viÖc sö dông vèn n­íc ngoµi, møc ®é dùa vµo nî n­íc ngoµi cña Trung Quèc còng t¨ng lªn. §Õn cuèi n¨m 1997, sè d­ nî n­íc ngoµi cña Trung Quèc ®¹t tíi 131 tû USD, møc dùa vµo nî n­íc ngoµi lµ 1,25. §iÒu nµy chøng tá Trung Quèc hiÖn nay ®· thùc sù tho¸t khái t×nh tr¹ng bÕ quan to¶ c¶ng vµ b¾t ®Çu tham gia vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ. Nh÷ng thµnh tùu mµ Trung Quèc ®¹t ®­îc sÏ lµ nguån cæ vò lín lao ®èi víi c¸c n­íc ®ang vµ sÏ thùc hiÖn c¶i c¸ch - më cöa, trong ®ã cã ViÖt Nam. Do ®ã, viÖc t×m hiÓu c¸c nh©n tè t¸c ®éng vµ nh÷ng kinh nghiÖm cña Trung Quèc cã mét ý nghÜa quan träng. Thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét trong nh÷ng nh©n tè nh­ vËy. Ii. ChÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Trung Quèc: N ¨m 1979 ®¸nh dÊu viÖc Trung Quèc më cöa thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI), c¸c chÝnh s¸ch thu hót cña Trung Quèc tõ ®ã tíi nay cã nhiÒu thay ®æi, tuy nhiªn, cã thÓ chia thµnh c¸c nhãm chÝnh s¸ch chñ yÕu nh­ sau: 1. §Þnh h­íng thu hót FDI cã träng ®iÓm: “Muèn v­ît mét dßng s«ng ph¶i dß tõng b­íc lªn nh÷ng t¶ng ®¸ d­íi lßng s«ng” §Æng TiÓu B×nh Trung Quèc lµ mét quèc gia réng lín, cã diÖn tÝch 9,6 triÖu km2, tr¶i dµi tõ miÒn cËn nhiÖt ®íi ®Õn «n ®íi, tõ vïng nói cao xen lÉn bån ®Þa kh« h¹n ë miÒn T©y ®Õn nh÷ng c¸nh ®ång mµu mì ven biÓn ë miÒn §«ng. Tõ B¾c xuèng Nam dµi 4.000 km, tõ §«ng sang T©y réng 5.200 km, chia lµm ba vïng kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é v¨n ho¸, tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ lµ vïng ven biÓn, vïng gi÷a vµ vïng cao. Trung Quèc cã ®­êng biªn giíi luc ®Þa dµi chõng 22.800 km, tiÕp gi¸p víi nhiÒu n­íc ë ba mÆt b¾c, t©y, nam. PhÇn lín ®­êng biªn giíi (cã tíi 17.000 km) n»m trong vïng nói cao hiÓm trë nªn viÖc ®i l¹i gi÷a Trung Quèc víi c¸c n­íc l¸ng giÒng bÞ h¹n chÕ. Tr¸i l¹i ®­êng bê biÓn phÝa §«ng më réng ra Th¸i B×nh D­¬ng víi c¸c c¶ng n»m r¶i r¸c tõ B¾c xuèng Nam ®· t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho Trung Quèc quan hÖ víi thÕ giíi. Do ®iÒu kiÖn ®Þa lý ë c¸c vïng kh¸c nhau vµ do tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng nªn Trung Quèc kh«ng thÓ cïng lóc më cöa víi møc ®é nh­ nhau trong ph¹m vi c¶ n­íc. V× vËy Trung Quèc ®· chän vïng ven biÓn lµm vïng cã nhiÒu thuËn lîi h¬n c¶ ®Ó ®i ®Çu trong chÝnh s¸ch më cöa, nh»m ph¸t huy ­u thÕ cña vïng nµy víi tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, søc lao ®éng dåi dµo, vÞ trÝ thuËn lîi trong giao l­u quèc tÕ. §©y còng lµ nh÷ng vïng cã truyÒn thèng kinh doanh bu«n b¸n l©u ®êi, cã mét sè c¬ së c«ng nghiÖp ®· h×nh thµnh vµ cã kh¶ n¨ng tiÒm n¨ng khoa häc t­¬ng ®èi lín. Vïng ven biÓn phÝa §«ng Nam, ®Æc biÖt lµ hai tØnh Qu¶ng §«ng, Phóc KiÕn cßn lµ quª h­¬ng cña hµng chôc triÖu Hoa kiÒu. NÕu khu vùc ven biÓn Trung Quèc (bao gåm c¶ ®ång b»ng s«ng Ch©u Giang vµ ®ång b»ng s«ng Tr­êng Giang, vïng tam gi¸c nam Phóc KiÕn, b¸n ®¶o S¬n §«ng, b¸n ®¶o Liªu §«ng) cã thÓ ®ivµo thÞ tr­êng quèc tÕ ®Ó tá râ thÕ m¹nh, t×m lèi tho¸t, thùc sù chuyÓn sang quü ®¹o kinh tÕ h­íng ra bªn ngoµi th× ch¼ng nh÷ng kinh tÕ vïng ven biÓn cã thÓ ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn mµ cßn kÐo theo sù ph¸t triÓn cña khu vùc miÒn Trnng vµ miÒn T©y. §Ó thùc hiÖn chiÕn l­îc nµy, Trung Quèc ¸p dông ph­¬ng ch©m cña «ng §Æng “Muèn v­ît mét dßng s«ng ph¶i dß tõng b­íc lªn nh÷ng t¶ng ®¸ d­íi lßng s«ng”. Mçi mét biÖn ph¸p më cöa thu hót FDI ®Òu ®­îc Trung Quèc thö nghiÖm, xem xÐt kü vµ tr­ng cÇu ý kiÕn trong c¶ n­íc, chØ ®­îc ¸p dông réng r·i khi nã tá râ hiÖu qu¶. 2. X©y dùng c¸c ®Æc khu kinh tÕ (Special Economic Zones-SEZs): C¸c ®Æc khu kinh tÕ ph¶i hoµn thµnh nhiÖm vô “4 cöa sæ” lµ: Cöa sæ kü thuËt, Cöa sæ qu¶n lý, Cöa sæ tri thøc vµ Cöa sæ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i §Æng TiÓu B×nh Vµo cuèi nh÷ng n¨m 1960 vµ trong thËp kû 70, sù ra ®êi vµ thµnh c«ng cña hµng tr¨m khu kinh tÕ tù do trªn thÕ giíi ®· t¸c ®éng m¹nh ®Õn t­ t­ëng cña c¸c l·nh ®¹o Trung Quèc. Th¸ng 4 n¨m 1979, trong cuéc häp Trung ­¬ng §¶ng céng s¶n, Trung Quèc ®· quyÕt ®Þnh thö nghiÖm thµnh lËp c¸c ®Æc khu kinh tÕ. Ngµy 26 th¸ng 8 n¨m 1980, Héi nghÞ lÇn thø 15 Uû ban th­êng vô §¹i héi ®¹i biÓu nh©n d©n Trung Quèc ®· th«ng qua: “§iÒu lÖ vÒ ®Æc khu kinh tÕ Qu¶ng §«ng”, quyÕt ®Þnh chÝnh thøc thµnh lËp ®Æc khu kinh tÕ Th©m QuyÕn, Chu H¶i, S¸n §Çu. §ång thêi còng quyÕt ®Þnh cho tØnh Phóc KiÕn x©y dùng ®Æc khu kinh tÕ H¹ M«n. Th¸ng 4 n¨m 1998, ®Ó ®¸p øng yªu cÇu më cöa ®èi ngo¹i h¬n n÷a, Trung Quèc ®· thµnh lËp tØnh ®¶o H¶i Nam vµ toµn tØnh ®· trë thµnh ®Æc khu kinh tÕ thø n¨m khiÕn cho quy m« cña c¸c ®Æc khu ngµy cµng më réng. N¨m ®Æc khu trªn cã ®Æc ®iÓm chung lµ ®­îc ®Æt ë khu vùc cã quan hÖ l©u dµi víi n­íc ngoµi vµ cã vÞ trÝ thuËn lîi trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c ®Æc khu ®Òu n»m s¸t c¸c thÞ tr­êng t­ b¶n, giao th«ng ®­êng biÓn, ®­êng kh«ng thuËn tiÖn. Do ®ã nh­ng ®Æc khu nµy chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña c¸c trung t©m c«ng nghiÖp vµ th­¬ng m¹i ë bªn ngoµi. §©y lµ con ®­êng chñ yÕu ®Ó Trung Quèc du nhËp vèn, kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý cña t­ b¶n n­íc ngoµi. C¸c ®Æc khu trªn lµ quª h­¬ng cña rÊt nhiÒu Hoa kiÒu, hä cã vèn, cã kh¶ n¨ng qu¶n lý, cã kinh nghiÖm vÒ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ng©n hµng. Kh¸ nhiÒu ng­êi trong sè hä cßn gi÷ nh÷ng vÞ trÝ quan träng trong nh÷ng ngµnh kinh doanh kh¾p §«ng Nam ¸. H¬n n÷a, truyÒn thèng cña ng­êi d©n Trung Quèc lµ dï cã ®i kh¾p n¬i trªn thÕ giíi nh­ng khi cã ®iÒu kiÖn, hä sÏ t×m mäi c¸ch ®Ó h­íng vÒ “®Êt mÑ” b»ng mäi h×nh thøc kh¸c nhau. §©y lµ mét lîi thÕ ®Æc biÖt cña Trung Quèc mµ Ýt n­íc nµo cã ®­îc. Bªn c¹nh nh÷ng ®Æc ®iÓm chung, mçi ®Æc khu l¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng. Trõ H¹ M«n cã m«t nÒn t¶ng c«ng nghiÖp truyÓn thèng, c¸c ®Æc khu kh¸c khi míi thµnh lËp ®Òu kh«ng cã c¬ së h¹ tÇng. §Æc khu S¸n DÇu l¹i kh«ng ._.cã nhiÒu mèi quan hÖ hä hµng vµ v¨n ho¸ víi Hoa kiÒu nh­ Th©m QuyÕn vµ H¹ M«n song bï l¹i hä cã mét lÞch sö bu«n b¸n h¬n mét tr¨m n¨m,… Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm nh­ vËy, ngay tõ khi b¾t ®Çu x©y dùng, Trung Quèc ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô cho c¸c ®Æc khu kinh tÕ lµ: mét mÆt lµm ra cña c¶i vËt chÊt ngµy cµng nhiÒu, dÉn ®Çu c¶ n­íc trong viÖc lµmgiÇu tr­íc; mét mÆt ph¶i cung cÊp cho néi ®Þa nh÷ng c«ng nghÖ míi vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn, t¨ng nhanh tiÕn tr×nh 4 hiÖn ®¹i hãa cña ®Êt n­íc. Nãi theo c¸ch cña ¤ng §Æng lµ c¸c ®Æc khu kinh tÕ ph¶i hoµn thµnh nhiÖm vô “4 cöa sæ” lµ: cöa sæ kü thuËt, cöa sæ qu¶n lý, cöa sæ tri thøc vµ cöa sæ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i. ViÖc x©y dùng c¸c ®Æc khu kinh tÕ ë mét chõng mùc nµo ®ã cã dùa theo mÉu cña khu chÕ xuÊt ë c¸c n­íc ph¸t triÓn, song nã kh«ng ph¶i lµ b¶n sao cña khu chÕ xuÊt mµ cã nh÷ng nÐt rÊt kh¸c biÖt. §Æc khu kinh tÕ cña Trung Quèc lµ n¬i thö nghiÖm c¸c thÓ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch míi, lµm bµn ®¹p ®Ó lan ra c¸c khu vùc kh¸c. Nã kh«ng nh÷ng lín h¬n so víi c¸c khu chÕ xuÊt vÒ quy m« mµ ngoµi nhiÖm vô chÕ biÕn xuÊt khÈu nh­ c¸c khu chÕ xuÊt, chóng cßn khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ vµo nhiÓu lÜnh vùc kh¸c nh­ c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, du lÞch,… §©y thùc sù lµ nh÷ng m¸y läc ®Ó läc bá nh÷ng g× kh«ng phï hîp víi nhu cÇu vµ truyÒn thèng vèn cã cña Trung Quèc, lµ dÇu b«i tr¬n gióp cho cç m¸y kinh tÕ cña Trung Quèc dÔ dµng h¬n trong viÖc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Trong ®Æc khu kinh tÕ tån t¹i rÊt nhiÒu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau nh­ng chñ yÕu vÉn lµ h×nh thøc “xÝ nghiÖp 3 vèn”. Víi c¸c chÝnh s¸ch ­u tiªn vµ c¸c thÓ chÕ mang tÝnh ®Æc thï, c¸c ®Æc khu kinh tÕ ®· thùc sù mang l¹i nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, khuýªn khÝch sù ph¸t triÓn cña c¶ nÒn kinh tÕ Trung Quèc. Theo ®¸nh gi¸ cña t¹p chÝ Khoa häc x· héi Qu¶ng §«ng th× sù næi bËt cña c¸c ®Æc khu kinh tÕ lµ do nã mang nhiÒu c¸i nhÊt: tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh nhÊt, sö dông vèn n­íc ngoµi nhiÒu nhÊt, m¹ng l­íi xÝ nghiÖp liªn doanh dµy ®Æc nhÊt, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ m¹nh nhÊt, ph¹m vi liªn hÖ víi kinh tÕ néi ®Þa réng nhÊt vµ møc ®é ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng lín nhÊt. Víi c¸c chÝnh s¸ch t«n träng vµ khuyÕn khÝch nh©n tµi, c¸c ®Æc khu kinh tÕ lµ n¬i tËp trung ®«ng ®¶o nhÊt ®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt cña c¶ n­íc. VÝ dô ë ®Æc khu kinh tÕ Th©m QuyÕn, tr­íc khi ®­îc chän lµ ®Æc khu kinh tÕ th× chØ cã 20 v¹n d©n, ®Õn n¨m 1998 ®· lµ 40 v¹n d©n, mét nöa trong sè ®ã lµ c«ng nh©n viªn chøc t¹m tró, l­¬ng b×nh qu©n thang gÊp 2,5 ®Õn 3 lÇn so víi n¬i kh¸c trong c¶ n­íc. Thu nhËp ®Çu ng­êi cña ng­êi d©n Th©m quyÕn n¨m 1984 lµ 600 NDT, n¨m 1992 lµ 2000 NDT. §Æc khu kinh tÕ cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn rÊt cao so víi c¸c n¬i kh¸c trong n­íc, do ®ã lùc l­îng lao ®éng tõ c¸c n¬i kh¸c trong n­íc ®Õn ®Æc khu kinh tÕ ngµy cµng nhiÒu. ThÕ nh­ng bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu to lín mµ c¸c ®Æc khu kinh tÕ ®¹t ®­îc, nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc vµ kÐm hiÖu qu¶ cña c¸c ®Æc khu kinh tÕ vÉn tån t¹i. §ã lµ: c¬ cÊu kinh tÕ mÊt c©n ®èi nÆng nÒ, mÆc dï ®· ®­îc coi lµ khu vùc kinh doanh tæng hîp, nh­ng do qu¸ chó träng ®Õn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp,c¸c ®Æc khu kinh tÕ ®· t¹o ra nguy c¬ thiªn lÖch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, tû lÖ vèn FDI trong ngµnh dÞch vô gi¶m dÇn kÓ tõ n¨m 1990 nh­ng vÉn chiÕm phÇn lín vèn ®Çu t­, t¹o nªn sù xa hoa l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt (T¹i ThÈm QuyÕn, tuy cã nhiÒu c¬ së c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i nh­ng vÉn cßn tån t¹i tíi 200 kh¸ch s¹n 4-4 sao, nhiÒu qu¸n r­îu, nhiÒu ®iÓm ¨n ch¬i, gÇn 100 vò tr­êng…); tÝnh thiÕu hiÖu qu¶ trong ®Çu t­ thÓ hiÖn ë chç c¸c xÝ nghiÖp võa vµ nhá chiÕm tíi 71% h¹ng môc ®Çu t­; c¬ së h¹ tÇng cßn thiÕu, chi phÝ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng cßn qu¸ cao. C¸c nhµ kinh tÕ Trung Quèc ®¸nh gi¸, b×nh qu©n viÖc triÓn khai c¬ së h¹ tÇng trong mét ®Æc khu kinh tÕ ®ßi hái ®Çu t­ kho¶ng 2 tû NTD/ km2, chi phÝ lín nh­ vËy nh­ng sù kÐm n¨ng lùc cña c¬ së h¹ tÇng vÉn cßn rÊt nhiÒu ; cã sù c¹nh tranh gi÷a khu vùc trong ®Æc khu kinh tÕ víi khu vùc cßn l¹i trong n­íc do nh÷ng ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ ë trong ®Æc khu kinh tÕ mµ ngoµi ®Æc khu kinh tÕ kh«ng cã… MÆc dï cã nh÷ng nh­îc diÓm vµ kÐm hiÖu qu¶ nh­ trªn, nh­ng nh÷ng thµnh c«ng lín cña c¸c ®Æc khu kinh tÕ Trung Quèc cho thÊy sù chuyÓn h­íng vµ lùa chän nh÷ng chÝnh s¸ch, m« h×nh ®óng ®¾n cña chÝnh phñ Trung Quèc kÓ tõ khi më cöa. HiÖn nay, c¸c ®Æc khu kinh tÕ Trung Quèc kh«ng ngõng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh kinh tÕ, chó träng thu hót vèn ®Çu t­ tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn nh»m hiÖn ®¹i ho¸ c¬ cÊu c«ng nghiÖp trong c¸c ®Æc khu. 3. X©y dùng 14 thµnh phè më cöa ven biÓn: Sau nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu cña ®Æc khu kinh tÕ , nhµ l·nh ®¹o §Æng TiÓu B×nh ®· nªu lªn t­ t­ëng chØ ®¹o chiÕn l­íc quan träng: x©y dùng ®Æc khu thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa “ kh«ng thu l¹i mµ bung ra”, vµ ¤ng cho r»ng viÖc më cöa thªm mét sè thµnh phè ven biÓn lµ bè trÝ quan träng trong viÖc tiÕp tôc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa “kh«ng thu l¹i mµ bung ra” §Æng TiÓu B×nh Víi tinh thÇn ®ã th¸ng 4/1984, Trung ­¬ng §¶ng céng s¶n Trung Quèc vµ Quèc vô viÖn quyÕt ®Þnh më cöa 14 thµnh phè ven biÓn: Thiªn T©n, Th­îng H¶i, §¹i Liªn, TÇn Hoµng §¶o, Yªn §µi, Thanh §¶o, Viªn V©n C¶ng, Nam Th«ng, Ninh Ba, ¤n Ch©u, Phóc Ch©u, Qu¶ng §«ng, Tr¹m Giang, B¾c H¶i. Tæng diÖn tÝch 14 thµnh phè lµ h¬n 10 v¹n km2, d©n sè 45,38 triÖu. 14 thµnh phè nµy ®Òu lµ nh÷ng vïng kinh tÕ ph¸t ®¹t. Gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp chiÕm 25%, gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng nghiÖp chiÕm 23% tæng s¶n l­îng c¶ n­íc. Giao th«ng cña 14 thµnh phè t­¬ng ®èi thuËn tiÖn, l­îng vËn chuyÓn ®­êng bé vµ ®­êng thuû chiÕm 1/5, l­îng bèc dì c¶ng biÓn chiÕm 79% cña c¶ n­íc. Lùc l­îng khoa häc chiÕm 12-17% c¶ n­íc, tr×nh ®é kü thuËt vµ qu¶n lý t­¬ng ®èi cao. XuÊt khÈu chiÕm 40% c¶ n­íc víi nhiÒu n¨m kinh nghiÖm vÒ ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. 4. T¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi 4.1. ChÝnh s¸ch c¶i t¹o vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng: Tù x¸c ®Þnh ®©y lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt ®Ó thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi, Trung Quèc ®· chñ ®éng bá vèn ra x©y dùng c¶i t¹o ®­êng x¸, bÕn b·i kho tµng, c¶ng n­íc s©u, s©n bay, hÖ thèng th«ng tin,… Cho ®Õn n¨m 1994, Trung Quèc ®· x©y dùng ®­îc 54.000 km ®­êng s¾t, trong ®ã 8.988 km ®­êng s¾t ®­îc ®iÖn khÝ ho¸, 1.178 ngµn km ®­êng bé, trong ®ã cã 1.555 km ®­êng cao tèc, 9.078 km ®­êng xe chuyªn dông cÊp 1 vµ 2; tÊt c¶ c¸c huyÖn ®Òu ®· x©y dùng ®­êng bé. §· c¶i t¹o sö dông 110 ngµn km vËn t¶i ®­êng s«ng. §· x©y dùng ®­îc h¬n 20 c¶ng lín, 1.763 c¶ng nhá trong ®ã 350 c¶ng cã thÓ nhËn ®­îc tµu träng t¶i 1 v¹n tÊn, ®· më ra gÇn 100 tuyÕn ®­êng biÓn ®Ó giao l­u víi 1.100 bÕn c¶ng cña h¬n 160 n­íc vµ khu vùc. Hµng kh«ng d©n dông Trung Quèc còng ®· më ra 688 tuyÕn bay, trong ®ã cã 84 tuyÕn bay quèc tÕ, víi ®­êng bay dµI 1.046 triÖu km, trong ®ã ®­êng bay quèc tÕ dµi 352 ngµn km, th«ng ®Õn h¬n 40 thµnh phè trªn thÕ giíi; ®· sö dông nhiÒu m¸y bay cì lín nh­ Boeing 767, 757, 747, 737, MD 82…VÒ b­u ®iÖn viÔn th«ng, Trung Quèc ®· x©y dùng 60.400 tr¹m b­u ®iÖn, víi tuyÕn b­u ®iÖn dµi 5,244 triÖu km, ®· ®Æt 61,62 triÖu m¸y ®iÖn tho¹i ë thµnh phè vµ n«ng th«n. Riªng trong kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø 8 võa qua, ®Çu t­ t¶i s¶n cè ®Þnh t¨ng lªn râ rÖt, tæng céng ®¹t chõng 734,9 tû USD, t¨ng gÊp 3,1 lÇn so víi kÕ ho¹ch 5 n¨m lÇn thø 7. Trong 5 n¨m t¨ng thªm h¬n 5.800 km ®­êng bé míi, 3.400 km ®­êng s¾t hai chiÒu, x©y dùng 92.000 km ®­êng bé míi, 1.700 km ®­êng cao tèc. Tæng céng n¨ng suÊt ®iÖn lùc 200 kw…§iÒu kiÖn cung øng n¨ng l­îng, giao th«ng, b­u ®iÖn…ë Trung Quèc kh«ng ngõng ®­îc c¶i thiÖn ®· t¹o ra thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­. Sau khi gia nhËp WTO, x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ®Ó c¶i thiÖn h¬n n÷a m«i tr­êng ®Çu t­ tiÕp tôc lµ mèi quan t©m lín cña c¸c nhµ l·nh ®¹o Trung Quèc. Víi viÖc ®­a vµo ho¹t ®éng hai tuyÕn ®­êng cao tèc míi ë B¾c Kinh vµ S¬n T©y, tæng chiÒu dµi ®­êng cao tèc ë Trung Quèc trong n¨m qua ®· v­ît con sè 20.000 km, Trung Quèc ®· v­ît Canada vµ §øc trë thµnh quèc gia ®øng thø hai thÕ giíi (sau Mü) trong lÜnh vùc nµy. Bªn c¹nh ®ã, Trung Quèc cßn cã mét hÖ thèng ®­êng s¾t kh¸ ph¸t triÓn. Sau 4 n¨m ®­îc ®Çu t­ lín, ®Õn cuèi n¨m 2001, Trung Quèc ®· x©y dùng ®­îc 70.000 km ®­êng s¾t, trong ®ã cã 23.000 km ®­êng s¾t hai chiÒu vµ 17.000 km ®­êng ray tÜnh ®iÖn. Trung Quèc ®­îc xem lµ n­íc cã ®é dµi ®­êng s¾t ®øng thø 3 thÕ giíi, trong khi ®­êng s¾t hai chiÒu vµ ®­êng ray tÜnh ®iÖn xÕp thø nhÊt ch©u ¸. Còng trong n¨m 2002, Trung Quèc ®· thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch kh¼ng ®Þnh viÖc theo ®uæi mét chiÕn l­îc ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Thñ t­íng Chu Dung C¬ cho biÕt, Trung Quèc sÏ lùa chän m« h×nh kinh tÕ sinh th¸i khÐp kÝn cho viÖc ph¸t triÓn dùa trªn viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ m«i tr­êng h÷u hiÖu nhÊt. Trong n¨m qua, Trung Quèc ®· phª chuÈn dù ¸n x©y dùng ®­êng chuyÓn n­íc tõ Nam lªn B¾c cã quy m« lín nhÊt thÕ giíi. Dù ¸n gåm ba kªnh dÉn n­íc §«ng, Trung vµ T©y, khi hoµn thµnh sÏ cã thÓ chuyÓn t¶i mét khèi l­îng 44,8 tû m3 n­íc/ n¨m tõ s«ng D­¬ng Tö lªn miÒn B¾c. Dù ¸n nµy gióp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thiÕu n­íc nghiªm träng ë miÒn B¾c, ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ vÊn ®Ò « nhiÔm vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. Theo thø tr­ëng Bé thuû lîi Trung Quèc Tr­¬ng C¬ Nghiªu, dù ¸n n»m trong chiÕn l­îc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nh»m phôc vô viÖc ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ b¶o vÖ m«i tr­êng cña Trung Quèc. Ngµy 6/11/2002, Trung Quèc ®· tiÕn hµnh chÆn dßng s«ng D­¬ng Tö ë khu vùc ®Ëp Tam HiÖp, ®¸nh dÊu viÖc x©y dùng ®Ëp thuû ®iÖn trªn s«ng D­¬ng Tö, con ®Ëp lín nhÊt thÕ giíi víi kinh phÝ x©y dùng lµ 24 tû USD. Theo kÕ ho¹ch, trong vßng 7 n¨m, ChÝnh phñ sÏ chi kho¶ng 39 tû NTD (kho¶ng 4,7 tû USD) ®Ó lµm s¹ch nguån n­íc vïng hå Tam HiÖp vµ vïng th­îng l­u sau khi toµn bé c«ng tr×nh Tam HiÖp hoµn thµnh vµo n¨m 2009. Bªn c¹nh ®ã, Trung Quèc cßn thùc hiÖn nhiÒu nç lùc kh¸c nh­ viÖc chuyÓn ®æi mét khèi l­îng lín ®Êt ®ång cá, ®Êt tròng thµnh khu vùc sinh th¸i, kiÓm so¸t « nhiÔm kh«ng khÝ vµ sa m¹c hãa ®Êt ®ai, gi¶m hiÖu øng nhµ kÝnh b»ng viÖc gi¶m sö dông than,... Trung Quèc coi viÖc b¶o vÖ m«i tr­êng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ chÝnh s¸ch quèc gia l©u dµi cïng víi viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cøng. 4.2. T¹o dùng m«i tr­êng luËt ph¸p choFDI: Trung Quèc ®· ban hµnh h¬n 500 v¨n b¶n gèc gåm c¸c bé luËt vµ ph¸p quy liªn quan ®Õn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ ®Çu t­ trùc tiÕp, t­¬ng ®èi phï hîp víi ®ßi hái cña nh÷ng quan hÖ më trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Chóng ®­îc x©y dùng trªn nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ: -B×nh ®¼ng cïng cã lîi nghÜa lµ ph¶i cã lîi cho viÖc x©y dùng hiÖn ®¹i ho¸ cña Trung Quèc, ®ång thêi c¸c nhµ ®Çu t­ còng thÊy ®­îc lîi Ých cña m×nh. Nhµ n­íc Trung Quèc b¶o vÖ vèn ®Çu t­, c¸c lîi nhuËn thu ®­îc vµ c¸c quyÒn lîi hîp ph¸p kh¸c cña c¸c nhµ ®Çu t­. -T«n träng tËp qu¸n quèc tÕ: c¸c nhµ ®Çu t­ cã quyÒn tù chñ t­¬ng ®èi lín trong s¶n xuÊt kinh doanh. Hä cã thÓ ¸p dông c¸c ph­¬ng thøc qu¶n lý phæ biÕn trªn thÕ giíi, kh«ng bÞ bã buéc bëi thÓ chÕ qu¶n lý hiÖn hµnh cña Trung Quèc. Trªn c¸c nguyªn t¾c ®ã, Bé luËt ®Çu t­ hîp t¸c gi÷a Trung Quèc víi n­íc ngoµi ra ®êi vµo ngµy 1/7/1979 ®· ®Æt nÒn mãng cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµo Trung Quèc. §©y lµ Bé luËt quan träng nhÊt liªn quan ®Õn lÜnh vùc nµy Nh÷ng néi dung chñ yÕu cña Bé luËt bao gåm: +C¸c doanh nghiÖp liªn doanh Trung Quèc víi n­íc ngoµi lµ ph¸p nh©n Trung Quèc chÞu sù qu¶n lý vµ b¶o vÖ cña ph¸p luËt Trung Quèc. C¸c doanh nghiÖp nµy ®­îc phÐp kinh doanh vµo c¸c nganh khai th¸c n¨ng l­îng, c«ng nghiÖp vËt liÖu x©y dùng, c«ng nghiÖp ho¸ chÊt, luyÖn kim chÕ t¹o c¬ khÝ, ®Iªn tö, m¸y tÝnh, thiÕt bÞ th«ng tin, c«ng nghÞªp nhÑ, c«ng nghÞªp thùc phÈm, n«ng nghiÖp, ch¨n nu«i, trång trät, du lÞch, dÞch vô… +Ph­¬ng thøc gãp vèn cã thÓ b»ng hµng ho¸, c¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc, nhµ x­ëng, thiÕt bÞ m¸y mãc hoÆc vËt liÖu kh¸c, b¶n quyÒn c«ng nghÖ kü thuËt, ®Êt ®ai. +Kü thuËt mµ doanh nghÞªp liªn doanh tiÕp thu ph¶i thÝch hîp víi viÖc sö dông, ph¶i tiªn tiÕn, khiÕn cho s¶n phÈm cña nã ph¶i cã hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi râ rÖt ®èi víi trong n­íc hoÆc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Kú h¹n chuyÓn nh­îng hîp ®ång kü thuËt nãi chung kh«ng qu¸ 10 n¨m +Khi nhËp khÈu nh÷ng vËt t­ phôc vô s¶n xuÊt s¶n phÈm xuÊt khÈu ®­îc miÔn thuÕ H¶i quan vµ thuÕ c«ng th­¬ng thèng nhÊt. S¶n phÈm tiªu thô trong n­íc cã thÓ xin miÔn thuÕ nµy trong thêi kú ®Çu míi x©y dùng; cho phÐp mét c¬ së míi nÕu ®¨ng ký thêi gian thi hµnh liªn doanh lµ lín h¬n 10 n¨m th× ®­îc h­ëng chÕ ®é miÔn thuÕ 100% thuÕ thu nhËp trong n¨m lµm ra l·i ®Çu tiªn vµ ®­îc h­ëng 50% trong hai n¨m tiÕp sau ®ã; cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ nÕu t¸i ®Çu t­ c¸c kho¶n lîi nhuËn trong thêi gian Ýt nhÊt lµ 5 n¨m th× ®­îc tr¶ l¹i 10% thuÕ thu nhËp ®¸nh vµo c¸c kho¶n vèn t¸i ®Çu t­. +Sè lîi nhuËn cã thÓ ph©n phèi sau khi trÝch ra dïng cho quü dù phßng, quü tiÒn th­ëng vµ phóc lîi cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, quü ph¸t triÓn xÝ nghiÖp. Lîi nhô©n ®­îc ph©n phèi theo tû xuÊt vèn cña c¸c bªn liªn doanh ®­îc phÐp chuyÓn ra ngoµi Trung Quèc. +Kú h¹n hîp doanh cña c¸c h¹ng môc b×nh th­êng tõ 10-30 n¨m. Kú h¹n hîp doanh cña c¸c h¹ng môc cã ®Çu t­ lín, chu kú quay vßng tiÒn vèn dµi, tû lÖ lîi nhuËn thÊp còng cã thÓ trªn 30 n¨m. Th¸ng 4 n¨m 1990, Trung Quèc ®· tiÕn hµnh söa ®æi bé luËt nµy, cã nh÷ng quy ®Þnh cã lîi h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë 3 vÊn ®Ò: quèc h÷u ho¸, kú h¹n hîp doanh vµ lùa chän gi¸m ®èc. Cô thÓ: +Nhµ n­íc kh«ng thùc hiÖn quèc h÷u ho¸ vµ tr­ng thu doanh nghiÖp liªn doanh +Ng­êi n­íc ngoµi cã thÓ lµm gi¸m ®èc +Thêi h¹n hîp doanh: ®­îc quy ®Þnh kh¸c nhau víi c¸c ngµnh kh¸c nhau, c¸c t×nh huèng kh¸c nhau. Cã doanh nghiÖp cÇn ph¶i quy ®Þnh, cã doanh nghiÖp kh«ng cÇn. T¹i nh÷ng doanh nghÞªp cã quy ®Þnh thêi h¹n hîp doanh, nÕu c¸c bªn hîp doanh ®ång ý kÐo dµi thêi h¹n, cÇn ph¶i nép ®¬n xin c¬ quan cã thÈm quyÒn tr­íc 6 th¸ng tÝnh tíi khi hÕt h¹n hîp doanh. Bé luËt ®Çu t­ cña Trung Quèc ®· ®¸p øng ®­îc nhu cÇu më cöa ®èi ngo¹i cña Trung Quèc. Tuy nhiªn Bé luËt nµy còng cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Nã cßn cã nh÷ng ®iÓm ch­a râ nh­ sù ®¶m b¶o møc thu nhËp tèi thiÓu ®­îc cam kÕt, sù ®iÒu chØnh vÒ quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÖm cña nh©n viªn ng­êi Trung Quèc vµ ng­êi n­íc ngoµi, viÖc b¶o vÖ ®Çu t­ vµ ®Òn bï trong tr­êng hîp Trung Quèc mua vèn ®Çu t­ ®ã… Ngoµi bé luËt nãi trªn, c¸c v¨n b¶n kh¸c liªn quan ®Õn tµi chÝnh tiÒn tÖ, xuÊt nhËp khÈu, chuyÓn giao c«ng nghÖ, xuÊt nhËp c¶nh, ®i l¹i vµ c­ tró, qu¶n lý tµi nguyªn kho¸ng s¶n ®Êt ®ai, lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng còng ®· ®­îc c¸c ngµnh h÷u quan ban hµnh nh»m h­íng dÉn cô thÓ häat ®éng hîp t¸c ®Çu t­. Cô thÓ: QuyÕt ®Þnh thµnh lËp c¸c ®Æc khu kinh tÕ th¸ng 8/1980; LuËt xÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi, c¸c chÝnh s¸ch ngµnh nghÒ nh­ “Quy ®Þnh t¹m thêi vÒ ph­¬ng h­íng chØ ®¹o ®Çu t­ n­íc ngoµi”. §Ó b¶o hé quyÒn b¶n quyÒn trÝ thøc cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trung Quèc ®· ban hµnh LuËt b»ng s¸ng chÕ th¸ng 4/1985 vµ c¸c LuËt nh·n hiÖu, LuËt quyÒn t¸c gi¶, §iÒu lÖ b¶o hé phÇn mÒm m¸y tÝnh; tham gia c«ng ­íc Paris vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp th¸ng 3/1985. Ngoµi ra, Trung Quèc ®· ký hiÖp ®Þnh b¶o hé ®Çu t­ víi 67 n­íc vµ ký hiÖp ®Þnh tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn víi 40 n­íc. §Æc biÖt, FDI vµ c¸c quan hÖ hîp t¸c cã liªn quan lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö ®­îc ghi nhËn vµ b¶o vÖ b»ng HiÕn ph¸p míi cña n­íc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa, c«ng bè cuèi n¨m 1982 cô thÓ nh­ sau “N­íc CHND Trung Hoa cho phÐp c¸c c¬ së kinh doanh n­íc ngoµi, c¸c tæ chøc kinh tÕ n­íc ngoµi vµ nh÷ng ng­êi n­íc víi t­ c¸ch c¸ nh©n ®­îc tiÕn hµnh ®Çu t­ t¹i Trung Quèc vµ ®­îc tham gia vµo nhiÒu h×nh thøc hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c c¬ së kinh doanh vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ cña Trung Quèc theo quy ®Þnh cña luËt ph¸p n­íc CHND Trung Hoa”. §IÒu kho¶n nµy ®­îc ®­a thªm vµo HiÕn ph¸p ®· xua tan mäi lo ng¹i cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vÒ viÖc c¸c c¬ së ®Çu t­ ®­îc thµnh lËp theo LuËt ®Çu t­ liªn doanh mét ngµy nµo ®ã sÏ ®­îc coi lµ bÊt hîp hiÕn. Nh÷ng v¨n b¶n nµy kh«ng ngõng ®­îc söa ®æi, bæ xung theo h­íng t¹o thuËn lîi h¬n cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo Trung Quèc. §¸ng chó ý lµ “Quy ®Þnh cña Quèc vô viÖn vÒ khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña th­¬ng gia n­íc ngoµi”, goi t¾t lµ “22 ®iÒu môc”, ban hµnh ngµy 11/10/1986. Quy ®Þnh nµy nhÊn m¹nh viÖc ­u ®·i ®Æc biÖt c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ doanh nghiÖp kü thuËt tiªn tiÕn trªn 5 mÆt: H¹ thÊp phÝ sö dông ®Êt ®ai: ngoµi c¸c khu vùc trung t©m cña c¸c thµnh phè lín, phÝ khai th¸c vµ phÝ sö dông mçi n¨m lµ 5-20NDT/m2. H¹ thÊp phÝ lao ®éng, c¸c c«ng tr×nh thuû ®IÖn giao th«ng, th«ng tin liªn l¹c thu phÝ theo møc cña c¸c ®¬n vÞ quèc doanh ®Þa ph­¬ng. MiÔn gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu, s¶n phÈm dÇu th«, s¶n phÈm dÇu vµ mét sè s¶n phÈm kh¸c do nhµ n­íc quy ®Þnh. KhÝch lÖ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi dïng lîi nhuËn t¸i ®Çu t­. NÕu thêi gian kinh doanh cña dù ¸n t¸i ®Çu t­ trªn 5 n¨m, nhµ ®Çu t­ sÏ ®­îc hoµn l¹i 40% sè thuÕ thu nhËp ®· nép ®èi víi phÇn vèn t¸i ®Çu t­. B¶o ®¶m hai ®iÒu kiÖn bªn ngoµi cña doanh nghiÖp kinh doanh s¶n xuÊt, t¹o m«i tr­êng ho¹t ®éng tµi chÝnh thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp. “22 ®iÒu môc” cã ph¹m vi ¸p dông réng, kh«ng tÝnh tíi sù ph©n biÖt gi÷a c¬ së ®Çu t­ liªn doanh, c¬ së hîp ®ång kinh doanh vµ c¬ së 100% vèn n­íc ngoµi. §¸ng l­u ý lµ, trong quy ®Þnh nµy ®©u còng cã hai ch÷ “­u tiªn” do vËy nhiÒu ®Þa ph­¬ng ®· më réng ph¹m vi ­u tiªn cña m×nh. VÝ dô, tØnh H¾c Long Giang ®­a t¸m vÊn ®Ò ­u tiªn : than, ®IÖn, dÇu má, khÝ ®èt, nguyªn vËt liÖu, ®Êt sö dông, vèn vay ng©n hµng vµ søc lao ®éng. Quý Ch©u l¹i ®­a ra ­u tiªn ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh, cung cÊp nguyªn vËt liÖu x©y dùng, s¾p xÕp ®éi ngò thi c«ng. §iÒu nµy ®· ph¸ vì c¬ héi c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, vi ph¹m chuÈn mùc ®·i ngé quèc gia. §Æc biÖt, khi gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i Quèc tÕ (WTO), tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña WTO, th¸ng 2/2002, h¬n 30 Vô cña Uû ban Nhµ n­íc Trung Quèc ®· rµ so¸t h¬n 2.300 bé luËt vµ quy ®Þnh hiÖn hµnh, ®· b·i bá 830 v¨n b¶n vµ söa ®æi 323 v¨n b¶n. H¬n 190.000 v¨n b¶n luËt quy ®Þnh cña c¸c cÊp ®Þa ph­¬ng vµ c¸c tiªu chuÈn ®· ®­îc huû bá hoÆc söa ®æi. ChÝnh phñ Trung Quèc ®· söa ®æi c¸c luËt nh­: LuËt liªn doanh n­íc ngoµi, LuËt c«ng ty cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cïng c¸c v¨n b¶n vµ c¸c quy ®Þnh h­íng dÉn ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c. Bªn c¹nh ®ã, Héi ®ång Nhµ n­íc Trung Quèc còng ®· ban hµnh mét sè v¨n b¶n míi h­íng dÉn ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c v¨n b¶n nµy cã hiÖu lùc tõ ngµy 1/4/2002. So víi c¸c v¨n b¶n cò, c¸c v¨n b¶n míi ®· ®­a ra nhiÒu c¬ héi h¬n cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ch¼ng h¹n danh môc míi më réng ph¹m vi c¸c ngµnh ®­îc khuyÕn khÝch tõ 186 ®Õn 262 môc, c¸c kho¶n h¹n chÕ gi¶m tõ 112 xuèng cßn 75 môc. C¸c h­íng dÉn míi tËp trung thu hót ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc c«ng nghÖ phôc vô n«ng nghiÖp, c«ng nghÖ cao, vËn t¶i, n¨ng l­îng, vËt liÖu míi, b¶o vÖ m«i tr­êng. Tõ nay ®Õn n¨m 2010 c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc ®­îc khuyÕn khÝch sÏ ®­îc h­ëng møc thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp lµ 15%. C¸c danh môc míi còng bao gåm nhiÒu dù ¸n khuyÕn khÝch liªn quan ®Õn viÖc tù do ho¸ h¬n n÷a lÜnh vùc dÞch vô nh­ c¸c ho¹t ®éng ng©n hµng, b¶o hiÓm, th­¬ng m¹i, ngo¹i th­¬ng, du lÞch, truyÒn th«ng, vËn t¶i, dÞch vô kÕ to¸n vµ ph¸p lý... Trong nh÷ng ­u ®·i trªn, ­u ®·i vÒ thuÕ lµ vÊn ®Ò ®­îc Trung Quèc coi träng. 5. ChÝnh s¸ch ­u ®·i thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng FDI: §©y ®­îc coi lµ ®ßn bÈy trùc tiÕp nªn Trung Quèc ®· luËt ho¸ hÇu nh­ toµn bé c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i thuÕ cña m×nh. Thùc tÕ møc thuÕ ¸p dông víi doanh nghiÖp cã vèn n­íc ngoµi t¹i Trung Quèc nh­ sau: ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ¸p dông møc thuÕ suÊt 30% nép Trung ­¬ng, 10% thuÕ phô thu nép cho ®Þa ph­¬ng. C¸c doanh nghiÖp thuéc mét trong c¸c h×nh thøc sau ®­îc gi¶m 15% thuÕ thu nhËp: Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ doanh nghiÖp n­íc ngoµi ho¹t ®éng trong khu kinh tÕ ®Æc biÖt Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i khu kinh tÕ më ven biÓn Doanh nghiÖp cã v«n ®Çu t­ n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i khu ph¸t triÓn c«ng nghÖ C¸c dù ¸n ®Çu t­ ë khu phè cò cña khu vùc trªn cã thÓ ®­îc gi¶m tíi 24% thuÕ thu nhËp. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi míi h×nh thµnh ®­îc miÔn thuÕ trong 2 n¨m ®Çu kÓ tõ n¨m cã l·i vµ ®­îc gi¶m 50% trong n¨m ho¹t ®éng thø 3 ®Õn thø 5 vµ cã thÓ ®­îc xem xÐt gi¶m thuÕ tõ 15% ®Õn 30% trong 10 n¨m tiÕp theo. ThuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi ¸p dông møc thuÕ suÊt 20% Riªng c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong khu kinh tÕ ®Æc biÖt, 14 thµnh phè ven biÓn vµ c¸c khu khai ph¸t th× ®­îc gi¶m 10% ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n Tõ 5% ®Õn 45% tïy theo møc thu nhËp ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ¸p dông møc thuÕ suÊt 17%, riªng nh­ng tr­êng hîp ®Æc biÖt th× ¸p dông møc 14% Nguån: MOFTEC ChÝnh s¸ch thuÕ cña Trung Quèc cã ®Æc ®iÓm sau: -¦u ®·i vÒ thêi gian kinh doanh: ®èi víi c¸c dù ¸n s¶n xuÊt, nÕu kinh doanh trªn 10 n¨m, ®­îc miÔn thuÕ 2 n¨m ®Çu tÝnh tõ n¨m cã l·i vµ ®­îc gi¶m 50% trong n¨m ho¹t ®éng thø 3 ®Õn thø 5 -§·i ngé víi hµnh vi t¸i ®Çu t­: th«ng th­êng c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc tr¶ l¹i 40% thuÕ thu nhËp ®· nép ®èi víi phÇn t¸i ®Çu t­ nÕu kinh doanh kh«ng d­íi 5 n¨m. NÕu ®Çu t­ vµo lÜnh vùc ®Æc biÖt hoÆc cã kü thuËt tiªn tiÕn, më réng xuÊt khÈu th× ®­îc tr¶ l¹i toµn bé sè thuÕ ®· nép. Nh÷ng xÝ nghiÖp nãi trªn nÕu ch­a ®¹t ®­îc tiªu chuÈn xÝ nghiÖp xuÊt khÈu s¶n phÈm hoÆc ch­a tiÕp tôc x¸c nhËn lµ xÝ nghiÖp cã kü thuËt tiªn tiÕn, trong thêi gian 3 n¨m kÓ tõ khi b¾t ®Çu s¶n xuÊt kinh doanh th× ph¶i nép tr¶ l¹i 60% sè thuÕ ®­îc truy lÜnh. Tuy nhiªn nÕu hä rót ®Çu t­ tr­íc 5 n¨m, hä ph¶i tr¶ l¹i toµn bé sè thuÕ ®· ®­îc truy lÜnh. -¦u ®·i dµnh cho nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi: Nh÷ng nhµ ®Çu t­ x©y dùng xÝ nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ë Trung Quèc nép thuÕ thu nhËp Trung ­¬ng 30% sè thu nhËp mµ hä cã ®­îc tõ nh÷ng xÝ nghiÖp nµy, nép thuÕ thu nhËp ®Þa ph­¬ng 3%. NÕu nhµ ®Çu t­ ch­a x©y dùng xÝ nghiÖp ë Trung Quèc nh­ng cã lîi nhuËn, lîi tøc, tiÒn cho thuª hoÆc nh÷ng thu nhËp kh¸c cã nguån gèc trong Trung Quèc, hoÆc tuy hä ®· x©y dùng xÝ nghiÖp ë Trung Quèc nh­ng nh÷ng thu nhËp nãi trªn kh«ng cã mèi liªn hÖ thùc tÕ víi xÝ nghiÖp ®ã, th× nép thuÕ thu nhËp 20%. Nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ë mét sè chõng mùc nhÊt ®Þnh ®· gi¶m bít g¸nh nÆng cho c¸c nhµ ®Çu t­, t¨ng lîi nhuËn cho hä. Nã cã t¸c dông râ rÖt trong viÖc thu hót vèn bªn ngoµi, më réng hîp t¸c kinh tÕ ®èi ngo¹i. Song nh÷ng biÖn ph¸p ­u ®·i nµy cßn nhiÒu thiÕu sãt lín: +QuyÒn h¹n mµ ­u ®·i thuÕ ®Ò ra hçn lo¹n ë c¸c ®Þa ph­¬ng §Ó thu hót ®­îc nhiÒu FDI, chÝnh quyÒn c¸c ®Þa ph­¬ng ®ua nhau v­ît quyÒn h¹n cña m×nh, vi ph¹m ph¸p luËt, tù ®Ò ra chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ (kÓ c¶ cÊp huyÖn còng miÔn gi¶m thuÕ). Kh«ng chØ nh­ vËy, ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng chÝnh quyÒn cßn tù tiÖn x©y dùng khu khai ph¸t kinh tÕ, th­êng rËp khu«n theo chÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ cho ®Æc khu kinh tÕ vµ c¸c khu khai ph¸t kinh tÕ ®­îc Quèc vô viÖn phª chuÈn. §iÒu nµy ®· ¶nh h­ëng tíi møc thu thuÕ ®Þa ph­¬ng vµ c¶ thuÕ Trung ­¬ng +ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ ®i ng­îc l¹i nguyªn t¾c c¹nh tranh b×nh ®¼ng khiÕn cho tiÒn vèn trong n­íc ch¶y ra ngoµi XÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ xÝ nghiÖp trong n­íc ®Òu lµ ph¸p nh©n Trung Quèc, nh­ng ®­îc ®·i ngé kh¸c nhau. Trong cïng mét ®iÒu kiÖn nh­ng xÝ nghiÖp trong n­íc kh«ng ®­îc h­ëng ­u ®·i vÒ thuÕ ®· lµm t¨ng thªm g¸nh nÆng cho xÝ nghiÖp. Hä ph¶i c¹nh tranh trªn c¬ së kh«ng b×nh ®¼ng víi xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §iÒu ®ã cã h¹i cho nguyªn t¾c c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ tr­êng. MÆt kh¸c, nhiÒu xÝ nghiÖp trong n­íc do t×m kiÕm lîi nhuËn, hä ®· ®Çu t­ vèn ra n­íc ngoµi, sau ®ã l¹i tõ n­íc ngoµi ®Çu t­ trë l¹i trong n­íc víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ®­îc h­ëng ­u ®·i thuÕ. Hä x©y dùng chi nh¸nh c«ng ty ë n­íc ngoµi, sau ®ã chi nh¸nh c«ng ty l¹i hïn vèn liªn doanh víi c«ng ty chÝnh trong n­íc. XÐt bÒ ngoµi ®©y lµ thu hót FDI, nh­ng thùc tÕ l¹i kh«ng t¨ng thªm l­îng vèn n­íc ngoµi. HiÖn nay cã nhiÒu vèn n­íc ngoµi vµo Trung Quèc, thùc chÊt lµ vèn trong n­íc. Ng­êi ta gäi ®ã lµ hiÖn t­îng “chung vèn gi¶” +¦u ®·i vÒ thuÕ ®i ng­îc l¹i mét sè nguyªn t¾c trong quy ®Þnh cña tæ chøc th­¬ng m¹i quèc tÕ (WTO). Ng­êi ®Çu t­ n­íc ngoµi do ®­îc h­ëng nh÷ng ®·i ngé kh¸c nhau vÒ khu vùc ®Çu t­, lo¹i h×nh ®Çu t­, kú h¹n kinh doanh…nªn ®· ®i ng­îc l¹i nguyªn t¾c “kh«ng kú thÞ” trong giao l­u quèc tÕ. H¬n n÷a, chÕ ®é ­u ®·i vÒ thuÕ ®· h×nh thµnh nh÷ng bï lç kh«ng hîp lý. ViÖc cho th­¬ng nh©n n­íc ngoµi t¸i ®Çu t­ trong n­íc, x©y dùng më réng xÝ nghiÖp xuÊt khÈu s¶n phÈm bÞ coi lµ bï lç xuÊt khÈu. Nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ kh¸c nhau ®­îc coi lµ bï lç trong n­íc. §iÒu nµy vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh cña WTO, nghiªm cÊm c¸c n­íc bï lç xuÊt khÈu cho nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp, nh÷ng bï lç xuÊt khÈu s¶n phÈm s¬ cÊp vµ bï lç trong n­íc kh«ng ®­îc g©y ¶nh h­ëng bÊt lîi cho s¶n xuÊt vµ mËu dÞch cña n­íc kh¸c. +¦u ®·i vÒ thuÕ ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho hµnh vi trèn thuÕ Nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ cña Trung Quèc dÔ bÞ n­íc ngoµi lîi dông ®Ó trèn thuÕ d­íi h×nh thøc thua lç mang tÝnh kinh doanh. Hä lîi dông chÕ ®é “miÔn 2 n¨m, gi¶m 50% trong 3 n¨m” ®Ó chuyÓn lîi nhuËn xÝ nghiÖp sang c«ng ty chÝnh ë n­íc ngoµi, hoÆc c¸c xÝ nghiÖp h÷u quan, d­íi h×nh thøc ®Þnh gi¸ kh«ng hîp lý khiÕn cho xÝ nghiÖp hä cã gi¸ trÞ s¶n l­îng nh­ng kh«ng cã lîi nhuËn. Hä ®¹t ®­îc môc ®Ých kÐo dµi kú h¹n kh«ng cã l·i, kh«ng ph¶i nép hoÆc nép Ýt thuÕ. Theo mét sè tµi liÖu, diÖn thua lç trong c¸c xÝ nghiÖp “3 vèn” vµo kho¶ng 40-50%, riªng ë ThÈm QuyÕn lªn tíi 60-80% chñ yÕu lµ hµnh vi trèn thuÕ. T×nh h×nh nµy ®· khiÕn cho ®èi t¸c bªn Trung Quèc bÞ tæn h¹i nghiªm träng. Nh÷ng thiÕu sãt trªn ®©y kh«ng phï hîp víi kinh tÕ thÞ tr­êng, lîi Ých quèc gia, tËp qu¸n quèc tÕ. Chóng ®ang ®­îc Trung Quèc tõng b­íc c¶i c¸ch xo¸ bá. Tõ th¸ng 1/1994, träng t©m c¶i c¸ch vÒ thuÕ tËp trung ë mét sè ®iÓm: -Thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch thuÕ thèng nhÊt ®èi víi mäi thµnh phÇn kinh tÕ nh»m ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng vÒ thuÕ, thóc ®Èy c¹nh tranh, thuÕ ®¸nh kh«ng ph©n biÖt gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp cã FDI -Thay thÕ thuÕ doanh nghiÖp b»ng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ ®¬n gi¶n ho¸ c¬ cÊu thuÕ suÊt -Gi¶m thuÕ thu nhËp ®¸nh vµo c¸c doanh nghiÖp ®Ó kÝch thÝch s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn. Më réng diÖn tÝch thu thuÕ thu nhËp c¸ nh©n. Xo¸ bá dÇn c¸c ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ vµ chuyÓn sang h×nh thøc tµi trî cho c¸c tr­êng hîp ®Æc biÖt cÇn thiÕt b»ng chi ng©n s¸ch -Bæ xung mét sè lo¹i thuÕ míi nh­ thuÕ tµi nguyªn, thuÕ së h÷u… HiÖn nay, Trung Quèc ®ang ®i vµo x©y dùng m«i tr­êng c¹nh tranh thùc sù b×nh ®¼ng vµ tù do §ªn n¨m 1996, Trung Quèc ®· thùc hiÖn ®­îc 2 c¶i c¸ch vµ ®iÒu chØnh lín vÒ thuÕ cã liªn quan ®Õn n­íc ngoµi: Thø nhÊt, gi¶m quan thuÕ, ®ång thêi ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ. KÓ tõ ngµy 1/4/1996, gi¶m thuÕ nhËp khÈu ®èi víi gÇn 5000 mÆt hµng, møc thuÕ trung b×nh gi¶m tõ 35,9% xuèng cßn 23% vµ sau nµy tiÕp tôc b»ng møc trung b×nh cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tõ 15% trë xuèng. Nh÷ng xÝ nghiÖp liªn doanh cã ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc phÐp thµnh lËp sau 1/4/1996 ph¶i nép thuÕ theo ®óng chÕ ®é khi nhËp thiÕt bÞ vµ nguyªn vËt liÖu Th­ hai, gi¶m tû lÖ tho¸i thuÕ xuÊt khÈu. KÓ tõ ngµy 1/1/1996, sÏ c¨n cø vµo møc thuÕ thùc tÕ cña tõng mÆt hµng xuÊt khÈu ®Ó gi¶m tû lÖ tho¸i thuÕ xuÊt khÈu. Cô thÓ mÆt hµng n«ng s¶n vµ than ®¸ lµ 3%, hµng c«ng nghiÖp mµ nguyªn liÖu lµ n«ng s¶n vµ nh÷ng mÆt hµng cã thuÕ suÊt 10% th× tû lÖ tho¸i thuÕ lµ 6%. Nh÷ng mÆt hµng cã thuÕ suÊt 14% th× tû lÖ tho¸i thuÕ lµ 9% Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®·i trªn, Trung Quèc cßn thùc hiÖn biÖn ph¸p ®a d¹ng ho¸ cÊc lo¹i h×nh ®Çu t­. §©y lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p quan träng ®Ó Trung Quèc thu hót ®­îc nhiÒu FDI 6. ChÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ cña Hoa kiÒu: Ngay tõ n¨m 1979, sau khi Trung Quèc c«ng bè Bé LuËt ®Çu t­, Hoa kiÒu ®· ®ua nhau ®Çu t­ vµo Trung Quèc. Nh÷ng ng­êi nµy ®· t×m thÊy m«i tr­êng ®Çu t­ cã lîi cho hä. VÒ chÝnh trÞ: T×nh h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh, ®oµn kÕt ®a d©n téc ®Ó x©y dùng hiÖn ®¹i hãa Trung Quèc. X¸c l©p ph­¬ng ch©m thùc hiÖn “ mét n­íc hai chÕ ®é” vµ hoµ b×nh thèng nhÊt víi §µi Loan, HongKong, Macao. Kiªn tr× 5 nguyªn t¾c chung sèng hoµ b×nh vµ chÝnh s¸ch ngo¹i giao ®éc lËp tù chñ. §­êng lèi c¬ b¶n cñaTrung Quèc lµ lÊy quan ®iÓm “mét trung t©m hai ®iÓm c¬ b¶n” lµ ®óng ®¾n. LÊy x©y dùng kinh tÕ lµm trung t©m, kiªn tr× bèn nguyªn t¾c c¬ b¶n vµ kiªn tr× c¶i c¸ch më cöa (bèn nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ: kiªn tr× con ®­êng XHCN, kiªn tr× chuyªn chÝnh d©n chñ nh©n d©n, kiªn tr× sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n Trung Quèc, kiªn tr× chñ nghÜa Mac-Lªnin, t­ t­ëng Mao Tr¹ch §«ng). M«i tr­êng chÝnh trÞ trªn ®· cã søc dung n¹p Hoa kiÒu rÊt lín do ®· ph¸ vì hµng rµo ranh giíi vÒ sù kh¸c biÖt chÕ ®é x· héi. VÒ kinh tÕ: Trung Quèc chñ tr­¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng XHCN. Trong ®ã “lÊy kinh tÕ c«ng h÷u, bao gåm chÕ ®é së h÷u toµn d©n vµ chÕ ®é së h÷u tËp thÓ, lµm chñ thÓ, kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t­ doanh, kinh tÕ vèn n­íc ngoµi lµm bæ sung, nhiÒu lo¹i thµnh phÇn kinh tÕ cïng ph¸t triÓn l©u dµI víi nhau. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cßn cã thÓ cïng nhau tù nguyÖn kinh doanh liªn hîp nhiÒu h×nh thøc.” Sù ®iÒu chØnh nµy ®· lo¹i trõ c¨n bÖnh së h÷u ®¬n nhÊt cña thÓ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch vµ gióp cho nÒn kinh tÕ Trung Quèc ph¸t triÓn g¾n víi kinh tÕ quèc tÕ. M«i tr­êng kinh tÕ cßn cã søc hÊp dÉn víi Hoa kiÒu ë mét sè ®iÓm kh¸c nh­: kinh tÕ t¨ng tr­ëng m¹nh (b×nh qu©n tèc ®é t¨ng GDP lµ xÊp xØ 9%/n¨m), thÞ tr­êng lín, nguån tµi nguyªn phong phó, gi¸ thµnh lao ®éng vµ gi¸ ®Êt thÊp, c¬ së h¹ tÇng ®­îc c¶i thiÖn, nguån nh©n tµi phong phó. VÒ v¨n ho¸, x· héi: T×nh h×nh x· héi Trung Quèc æn ®Þnh. §Çu t­ vÒ Trung Quèc, Hoa kiÒu cßn cã nhiÒu thuËn lîi v× hä cã nÒn v¨n ho¸ chung, ng«n ng÷ chung, c¸c quan hÖ gia ®×nh vµ nguån gèc tæ tiªn ë Trung Quèc. Hä dÔ dang hîp th­¬ng víi nhau, kh¾c phôc c¸c trë ng¹i trong qu¸ tr×nh hîp t¸c. VÒ phÇn m×nh, Trung Quèc ®¸nh gi¸ rÊt cao tiÒm n¨ng kinh tÕ cña Hoa kiÒu. Hoa kiÒu ®ang lµ mét lùc l­îng quan träng trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi, hä cã tµi s¶n l­u ®éng ®¹t 200 tû USD, GNP ®¹t 500 tû USD. Gi¸o s­ tr­êng tæng hîp HongKong Gordon Reding ®¸nh gi¸ r»ng: “MÆc dï céng ®ång Hoa kiÒu chØ chiÕm 4% d©n sè Trung Quèc song hä cã tæng thu nhËp t­¬ng ®­¬ng víi 2/3 tæng thu nhËp cña Trung Quèc”. Hoa kiÒu cã sè dù tr÷ thËt khæng lå; theo thèng kÕ n¨m 1992, §µI Loan cã 82,3 tû USD, Singapore cã 41 tû USD, HongKong cã 39 tû USD trong khi dù tr÷ ngo¹i tÖ cña Trung Quèc chØ cã 19,4 tû. T¹i §«ng Nam ¸, Hoa kiÒu cã 24,12 triÖu ng­êi nh­ng hä chi ph._.h tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Trong xu h­íng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ thÕ giíi vai trß nµy trë nªn hÕt søc quan träng. §ång thêi, c¸c khu kinh tÕ tù do còng lµ n¬i kÕt hîp tèt nhÊt c¸c nguån lùc bªn ngoµi nh­ vèn, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý víi c¸c nguån lùc trong n­íc nh­ tµi nguyªn, ®Êt ®ai vµ lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó thóc ®Èy xuÊt khÈu, t¨ng thu nhËp ngo¹i tÖ. §©y lµ nhËn thøc chung cña tÊt c¶ c¸c n­íc (trong ®ã cã ViÖt Nam) trong qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ tù do ë n­íc m×nh. Thùc tiÔn h¬n 10 n¨m x©y dùng KCN, KCX ë ViÖt Nam ®· cho thÊy tÇm quan träng cña viÖc x¸c ®Þnh ®óng vai trß, môc tiªu cña c¸c KCN, KCX trong ®Þnh h­íng tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, nã biÓu hiÖn ë sù ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, ®ãng gãp nhiÒu cho xuÊt khÈu vµ thu hót ®Çu t­, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cña c¸c khu nµy. §Õn nay, Nhµ n­íc ta ®· phª duyÖt cho thµnh lËp 68 KCX, KCN. Nh­ vËy, so víi tiÒm lùc ®Çu t­, vµ dù b¸o ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ x©y dùng trong KCX, KCN, khu c«ng nghÖ cao th× sè l­îng c¸c KCX, KCN hiÖn cã cña ta ®ang ®¹t møc cao. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ theo ®óng nh÷ng ­u thÕ vèn cã cña KCN, KCX, khu c«ng nghÖ cao, gãp phÇn t¹o ra sù hÊp dÉn h¬n ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ nhµ ®Çu trong n­íc, tr­íc m¾t chóng ta cÇn cã sù tËp trung h¬n cho viÖc hoµn thµnh x©y dùng c¬ b¶n c¸c KCN, KCX ®· phª duyÖt ®Ó sím ®­a hÖ sè sö dông cao h¬n. Nh­ng trong ®iÒu kiÖn toµn cÇu ho¸ ®ang trë thµnh xu thÕ ph¸t triÓn chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay, ®Ó chñ ®éng tham gia héi nhËp, n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam trong thÕ kû míi chóng ta buéc ph¶i cã nh÷ng nhËn thøc míi trong viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c KCN, KCX ë n­íc m×nh. Ngµy nay, c¸c khu kinh tÕ tù do cã xu h­íng ph¸t triÓn chung lµ: thø nhÊt lµ ph¸t triÓn kh«ng ngõng ngµy cµng phong phó vÒ h×nh thøc, ®a d¹ng vÒ së h÷u, phøc t¹p vÒ néi dung vµ chuyÓn dÇn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i thuÇn tuý sang s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô tæng hîp. Thø hai, c¸c ­u ®·i vµ quyÒn h¹n ®éc lËp cña c¸c khu kinh tÕ tù do ngµy cµng ®­îc më réng vµ n©ng cao theo xu h­íng t¨ng tù do hãa nh»m thÝch øng víi sù c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ngµy cµng cao ë khu vùc vµ thÕ giíi. Sù thµnh c«ng v­ît bËc cña c¸c §KKT cña Trung Quèc lµ nh÷ng vÝ dô tiªu biÓu, chøng minh cho tÝnh ®óng ®¾n cña xu thÕ nµy. Víi tÝnh chÊt tæng hîp nh­ mét nÒn kinh tÕ thu nhá, ®¶m nhËn tõ lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, dÞch vô th­¬ng m¹i, tµi chÝnh, ng©n hµng... vµ mét m« h×nh gåm nhiÒu khu kinh tÕ tù do kh¸c nhau, c¸c §KKT cã mét søc m¹nh tæng hîp, mét ­u thÕ v­ît tréi trong thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸c ®Æc khu ban ®Çu thu hót chñ yÕu lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ vµ gia c«ng xuÊt khÈu, sö dông nhiÒu lao ®éng nh­ dÖt may, giµy dÐp nh­ng vÒ sau chñ yÕu tËp trung vµo c¸c ngµnh dÞch vô nh­ giao nhËn, kho vËn, tµi chÝnh, ng©n hµng, du lÞch vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm c«ng nghÖ cao nh­ c¬ khÝ chÕ t¹o, tin häc, ®iÖn tö, chÝnh sù chuyÓn dÞch nµy ®· t¹o nªn b­íc ph¸t triÓn nhanh chãng vµ æn ®Þnh cña c¸c §KKT. ViÖt Nam ®· gia nhËp ASEAN, APEC vµ trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi, chóng ta còng ®ang t×m kiÕm vµ x©y dùng nh÷ng m« h×nh míi ®Ó thu hót nhiÒu h¬n n÷a vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ph¸t triÓn kinh tÕ. ViÖc chñ tr­¬ng x©y dùng KKTM Chu Lai ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh ®· cho thÊy nh÷ng ®iÓm míi trong nhËn thøc cña chóng ta ®èi víi viÖc tæ chøc, x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ tù do ë n­íc ta hiÖn nay. §©y cã lÏ lµ sù thö nghiÖm mang tÝnh ®ét ph¸ theo h­íng më cöa h¬n n÷a kinh tÕ trong n­íc víi kinh tÕ bªn ngoµi. §èi víi c¸c KCN, KCX ho¹t ®éng thµnh c«ng, chóng ta còng ph¶i tõng b­íc thùc hiÖn chuyÓn ®æi c«ng n¨ng cña nh÷ng KCN, KCX nµy, theo ®ã c¸c KCN, KCX kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi gia c«ng hµng xuÊt khÈu mµ nªn thùc hiÖn thªm mét sè dÞch vô trong lÜnh vùc l­u th«ng hµng ho¸ vµ mËu dÞch quèc tÕ nh­ giao nhËn, kho vËn, chi nh¸nh ng©n hµng, kiÓm to¸n, viÔn th«ng... ®Æc biÖt lµ thµnh lËp kho ngo¹i quan trong c¸c khu nµy. Më réng c«ng n¨ng còng chÝnh lµ sù n©ng cÊp c¸c KCN, KCX t¹o b­íc ph¸t triÓn míi theo h­íng toµn diÖn h¬n ®ång thêi còng tËn dông tèi ®a nh÷ng lîi thÕ cña c¸c khu nµy trong ho¹t ®éng kinh doanh ®èi ngo¹i. §æi míi nhËn thøc theo h­íng tÝch cùc, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña kinh tÕ toµn cÇu vµ t×nh h×nh thùc tiÔn trong n­íc sÏ lµ ®iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu, lµ kim chØ nam ®Ó chóng ta ®­a ra nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu trong x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c khu kinh tÕ tù do thµnh nh÷ng ®iÓm s¸ng thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. 2.2.N©ng cao chÊt l­îng c¬ së h¹ tÇng c¸c KCN, KCX : Mét trong nh÷ng yÕu tè lµm nªn sù thµnh c«ng cña c¸c §KKT cña Trung Quèc chÝnh lµ ë sù ®ång bé, m¹nh d¹n ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng trong vµ ngoµi c¸c ®Æc khu. Víi ph­¬ng ch©m “lµm tæ cho ph­îng hoµng vµo ®Î trøng”, chÝnh quyÒn c¸c ®Æc khu cña Trung Quèc ®· rÊt nç lùc trong viÖc t¹o c¬ së ban ®Çu ë møc ®é thuËn lîi nhÊt cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Theo kinh nghiÖm tõ §KKT Th©m QuyÕn, muèn thu hót ®­îc 1 ®ång tiÒn vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi th× ph¶i chi ra 5,5 ®ång ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ chØ cÇn ®Çu t­ nhiÒu cho ph¸t triÓn h¹ tÇng lµ cã thÓ x©y dùng thµnh c«ng mét khu c«ng nghiÖp nh­ng nã còng cho thÊy tÇm quan träng cña kÕt cÊu h¹ tÇng trong viÖc thu hót ®Çu t­, lÊp ®Çy diÖn tÝch c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp. Trong ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt bªn trong vµ bªn ngoµi hµng rµo c¸c khu c«ng nghiÖp cßn thiÕu ®ång bé nh­ hiÖn nay, ®Ó c¸c KCN thùc sù ph¸t huy t¸c dông trong viÖc thu hót c¸c nhµ ®Çu t­ chóng ta ph¶i gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò cßn tån ®äng nµy. Tr­íc m¾t cÇn tËp trung c¸c nguån lùc ®Èy nhanh tèc ®é x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng bªn trong c¸c khu c«ng nghiÖp hiÖn cã. Theo kinh nghiÖm cña Trung Quèc, nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Æc biÖt (vÒ tÝn dông, gi¸ c¶, dÞch vô, thuÕ) ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ ph¸t triÓn míi hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ë c¸c KCN. Theo ®ã, nhµ n­íc cã thÓ hç trî mét phÇn vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (kho¶ng 40 - 50%), phÇn cßn l¹i chñ ®Çu t­ cã thÓ vay tÝn dông hoÆc huy ®éng d­íi nhiÒu h×nh thøc, hoÆc cã thÓ cho chñ ®Çu t­ vay víi l·i suÊt thÊp h¬n; ®ång thêi kÐo dµi thêi gian hoµn tr¶ vèn vµ miÔn l·i vay trong thêi gian thi c«ng c¬ së h¹ tÇng. VÒ mÆt thuÕ suÊt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë møc 10% ¸p dông víi c¸c c«ng ty ph¸t triÓn h¹ tÇng lµ qu¸ cao, g©y khã kh¨n cho doanh nghiÖp, nhµ n­íc nªn gi¶m bít møc thuÕ nµy (cã thÓ lµ 5%) ®ång thêi cho phÐp nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo doanh thu tõng n¨m nh»m huy ®éng nguån vèn øng tr­íc cña c¸c nhµ ®Çu t­. Bªn c¹nh ®ã, yªu cÇu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nhanh chãng triÓn khai c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng bªn ngoµi g¾n liÒn víi c¸c KCN, KCX nh­ ®­êng, cÇu giao th«ng, cÊp n­íc, cÊp ®iÖn,... ®©y lµ nh÷ng c«ng tr×nh ®ßi hái nguån vèn lín v× vËy ngoµi sù cè g¾ng cña c¸c ®Þa ph­¬ng, còng cÇn cã sù hç trî tõ phÝa nhµ n­íc, tr­íc m¾t cã thÓ cho phÐp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ®­îc gi÷ l¹i 50-60% c¸c nguån thu trong c¸c KCN, KCX ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn h¹ tÇng bªn ngoµi KCN, KCX. C¸c biÖn ph¸p hç trî nµy sÏ gióp hÖ thèng c¸c khu c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam nhanh chãng hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng bªn trong vµ bªn ngoµi, t¹o nªn sù ®ång bé vÒ ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt, s½n sµng chµo ®ãn c¸c nhµ ®Çu t­. 2.3. Hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ vµo KCN, KCX, KKTM: Bªn c¹nh h¹ tÇng c¬ së, m«i tr­êng ph¸p lý, c¬ chÕ chÝnh s¸ch còng lµ vÊn ®Ò quan träng quyÕt ®Þnh sù thµnh b¹i cña c¸c khu kinh tÕ tù do. T¹i c¸c §KKT cña Trung Quèc ®· x©y dùng ®­îc mét c¬ chÕ luËt - kinh tÕ th«ng tho¸ng vµ cëi më ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. C¸c ­u ®·i dµnh cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong ®Æc khu bao gåm ­u ®·i vÒ thuÕ vµ tµi chÝnh, chÕ ®é qu¶n lý ngo¹i hèi, ­u ®·i vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh, vÒ chÕ ®é xuÊt nhËp khÈu vµ xuÊt nhËp c¶nh,... cïng víi viÖc liªn tôc ban hµnh nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý vÒ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp trong ®Æc khu th× viÖc ¸p dông nh÷ng chÝnh s¸ch thËt sù ­u ®·i ®· cho thÊy quyÕt t©m cña chÝnh quyÒn Trung Quèc trong chiÕn l­îc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ph¸t triÓn kinh tÕ. Ngoµi ra, mét trong nh÷ng bµi häc thµnh c«ng cña Trung Quèc trong thµnh lËp vµ ph¸t triÓn c¸c §KKT lµ trao quyÒn tù chñ cho chÝnh quyÒn c¸c ®Æc khu. T¹i c¸c ®Æc khu kinh tÕ, Trung ­¬ng ®· tõ bá viÖc can thiÖp trùc tiÕp cô thÓ vµo c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ cña ®Þa ph­¬ng mµ chØ thèng nhÊt qu¶n lý chÝnh s¸ch vÜ m« vµ gi¸m s¸t viÖc t«n träng chÝnh s¸ch, luËt ph¸p chung. Trªn c¬ së t«n träng nguyªn t¾c kh«ng vi ph¹m chÝnh s¸ch chung, kh«ng m©u thuÉn víi lîi Ých toµn côc, chÝnh quyÒn ®Æc khu ®­îc trao quyÒn rÊt lín, nhiÒu khi cßn ngang hoÆc cao h¬n c¶ quyÒn cña chÝnh quyÒn tØnh trùc thuéc, trong ®ã cã c¶ quyÒn lËp ph¸p, hµnh ph¸p, quyÒn cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, quyÒn quy ho¹ch vµ b¸n quyÒn sö dông ®Êt, quyÒn cã ng©n s¸ch riªng vµ lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh trùc tiÕp víi trung ­¬ng,... ChÝnh quyÒn ®Æc khu còng lµ n¬i tiÕp nhËn, qu¶n lý, gi¶i quyÕt nh÷ng khóc m¾c cña c¸c nhµ ®Çu t­ trong suèt thêi gian thùc hiÖn dù ¸n theo m« h×nh “dÞch vô mét cöa”. Trong qu¸ tr×nh ®æi míi më cöa, më réng hîp t¸c kinh tÕ víi bªn ngoµi, ViÖt Nam còng ®· ¸p dông nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i cho c¸c nhµ ®Çu t­ khi ®Çu t­ vµo c¸c KCN, KCX song ®Ó gi÷ ch©n ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ ®ång thêi thu hót thªm nhiÒu nhµ ®Çu t­ míi, chóng ta ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ theo h­íng th«ng tho¸ng vµ thuËn lîi h¬n. VÒ mÆt luËt ph¸p, c¬ së ph¸p lý chñ yÕu ®iÒu chØnh ho¹t ®éng KCN lµ NghÞ ®Þnh 36/CP ban hµnh kÌm theo Quy chÕ khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt vµ khu c«ng nghÖ cao. NghÞ ®Þnh nµy ®­îc x©y dùng trªn c¬ së hÖ thèng ph¸p luËt hiÖn hµnh, cèt lâi lµ LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi, LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc, LuËt doanh nghiÖp vµ c¸c luËt kh¸c. Do tån t¹i hai hÖ thèng luËt kh¸c nhau ®iÒu chØnh c¸c doanh nghiÖp trong khu c«ng nghiÖp (LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc ¸p dông víi doanh nghiÖp trong n­íc, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ¸p dông víi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi), nªn ®· t¹o sù kh¸c biÖt trong tæ chøc vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, nhÊt lµ ®iÒu kiÖn ­u ®·i thuÕ, gi¸ mét sè yÕu tè ®Çu vµo (®iÖn, n­íc), dÞch vô... do vËy, ®Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ hÊp dÉn h¬n, tr­íc m¾t cÇn nhanh chãng söa ®æi bæ sung NghÞ ®Þnh 36/CP ®Ó ®¶m b¶o tÝnh nhÊt qu¸n ®èi víi nh÷ng söa ®æi trong LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi míi ®­îc ban hµnh vµ nghÞ ®Þnh 24/2000 quy ®Þnh chi tiÕt viÖc thùc hiÖn LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi (n¨m 2000). VÒ mÆt c¬ chÕ chÝnh s¸ch, ®Ó thu hót nhiÒu h¬n c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµo KCN, KCX chóng ta nªn më réng lo¹i h×nh dù ¸n ®Çu t­ ®ång thêi víi viÖc h¹ thÊp tû lÖ xuÊt khÈu b¾t buéc. HiÖn nay, theo quy ®Þnh ®Ó ®­îc coi lµ doanh nghiÖp chÕ xuÊt th× tû lÖ s¶n phÈm xuÊt khÈu ph¶i ®¹t 80% trë lªn lµ kh«ng cßn phï hîp, nã kh«ng nh÷ng lµm cho chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ kÐm hÊp dÉn so víi c¸c n­íc trong khu vùc mµ cßn t¹o nªn tÝnh û l¹i cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, kh«ng thùc sù thóc ®Èy tÝnh tÝch cùc cña c¹nh tranh. Bëi v×, tû lÖ xuÊt khÈu ph¶n ¸nh chÊt l­îng s¶n phÈm, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp do ®ã cÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i h¬n vÒ chÕ ®é miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp chÕ xuÊt theo h­íng tû lÖ xuÊt khÈu cµng cao th× ®­îc h­ëng cµng nhiÒu nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ. Theo h­íng nµy, c¸c doanh nghiÖp cã tû lÖ xuÊt khÈu tõ 30% trë lªn ®Òu nªn ®­îc xem lµ c¸c doanh nghiÖp chÕ xuÊt vµ ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i vÒ thuÕ vµ c¸c ­u ®·i kh¸c. ViÖc x¸c ®Þnh tû lÖ xuÊt khÈu ë møc ®é võa ph¶i vµ cã chÝnh s¸ch ­u ®·i cµng t¨ng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã tû träng xuÊt khÈu cµng lín lµ hîp lý. Bªn c¹nh ®ã, cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch hç trî vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp bëi ®©y lµ yÕu tè rÊt quan träng t¹o nªn tÝnh liªn tôc vµ hiÖu qu¶ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy cho c¸c nhµ ®Çu t­, theo kinh nghiÖm cña Trung Quèc, trong thêi gian tíi nhµ n­íc cã thÓ cho phÐp doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc thÕ chÊp tµi s¶n g¾n víi quyÒn sö dông ®Êt trong c¸c KCN ®Ó hä cã thÓ vay vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt t¹i c¸c ng©n hµng trong n­íc, ng©n hµng liªn doanh vµ chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã c¬ héi tiÕp cËn víi nguån vèn ­u ®·i mµ cßn gi¶i quyÕt ®­îc t×nh tr¹ng ø ®äng vèn kh«ng cho vay ®­îc trong c¸c ng©n hµng. Do tÝnh chÊt cña c¸c KCN, KCX hiÖn chØ bã hÑp trong ph¹m vi s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, nªn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch cho c¸c nhµ ®Çu t­ trong c¸c KCN chØ lµ sù c¶i tiÕn thªm mét b­íc theo h­íng thuËn lîi h¬n trªn c¬ së nh÷ng ­u ®·i cã s½n, nh­ng riªng víi KKTM Chu Lai chóng ta ph¶i nghiªn cøu vµ thùc hiÖn mét c¬ chÕ chÝnh s¸ch thËt sù phï hîp víi tÇm quan träng vµ møc ®é tæng hîp cña khu kinh tÕ träng ®iÓm miÒn Trung nµy. Khu vùc miÒn Trung tõ tr­íc ®Õn nay lu«n ®­îc ®¸nh gi¸ lµ nhiÒu tiÒm n¨ng nh­ng do nhiÒu nguyªn nh©n c¶ kh¸ch quan vµ chñ quan mµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña khu vùc nµy vÉn ®ang gÆp khã kh¨n rÊt lín. Trong t×nh h×nh hiÖn nay, ®Ó KKTM thùc sù lµ ®iÓm ®Õn cña c¸c nhµ ®Çu t­ th× nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ ë ®©y ph¶i cao h¬n hoÆc Ýt ra lµ ngang b»ng víi nh÷ng ­u ®·i dµnh cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ vµo KCN, KCX. VÒ vÊn ®Ò nµy, chóng ta cã thÓ vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm trong x©y dùng c¸c §KKT cña Trung Quèc ®ång thêi cã thÓ xem xÐt, ¸p dông nh÷ng ­u ®·i v­ît tréi h¬n. VÝ dô, vÒ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai, cã thÓ cho phÐp c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi ®­îc thuª ®Êt víi thêi h¹n 70 n¨m kh«ng thu tiÒn sö dông ®Êt (quy ®Þnh chung cho c¶ n­íc chØ cã 50 n¨m). Gi¸ thuª ®Êt ®­îc æn ®Þnh trong thêi h¹n ®· tr¶ tiÒn thuª ®Êt, tr­êng hîp cã ®iÒu chØnh th× tèi thiÓu 10 n¨m/lÇn vµ lÇn ®iÒu chØnh sau t¨ng kh«ng qu¸ 10% so víi lÇn tr­íc. Trong thêi gian sö dông hîp ph¸p nhµ ®Çu t­ ®­îc quyÒn thùc hiÖn chuyÓn nh­îng, chuyÓn ®æi, cho thuª l¹i ®Êt, thÕ chÊp, gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt... Nh×n chung nÕu ¸p dông nh÷ng c¬ chÕ nµy vµo mét dù ¸n cô thÓ th× nhµ ®Çu t­ ®­îc h­ëng nh÷ng ­u tiªn v­ît tréi h¬n so víi nh÷ng n¬i kh¸c trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam, c¸c tØnh miÒn Trung còng nh­ ë c¸c khu vùc khuyÕn khÝch ®Çu t­ kh¸c trªn ph¹m vi c¶ n­íc. Môc tiªu cña nh÷ng c¬ chÕ ­u ®·i ®èi víi KKTM Chu Lai lµ nh»m ph¸t huy néi lùc, t¨ng c­êng thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh trªn thùc tÕ KKTM Chu Lai, thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ vïng träng ®iÓm kinh tÕ miÒn Trung. §èi víi c¸c KCN, KCX, c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh, phÊn ®Êu c¬ chÕ mét cöa lµ mét c«ng viÖc ®ßi hái ViÖt Nam ph¶i cè g¾ng tù v­ît m×nh nhiÒu h¬n n÷a. NhiÖm vô cÇn lµm hiÖn nay lµ tiÕp tôc c¶i tiÕn c¬ chÕ QLNN hîp lý h¬n, khoa häc h¬n trªn c¬ së quy ®Þnh râ chøc n¨ng quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c KCN, KCX, tr¸nh qu¶n lý chång chÐo, thay ®æi c¬ chÕ uû quyÒn hiÖn t¹i b»ng mét c¬ chÕ míi theo h­íng ph©n cÊp, trao thÈm quyÒn nhiÒu h¬n cho BQL c¸c KCN cÊp tØnh. Bªn c¹nh viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc trªn ®Þa bµn l·nh thæ, c¸c BQL KCN, KCX cßn ®­îc më réng thªm mét sè nhiÖm vô qu¶n lý th«ng qua viÖc thùc hiÖn quy chÕ uû quyÒn cña c¸c bé, ngµnh Trung ­¬ng vµ UBND cÊp tØnh nh­ cÊp giÊy phÐp ®Çu t­, xÐt duyÖt kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu ®ång thêi ®Æt ®¹i diÖn ®ñ thÈm quyÒn (thuéc lÜnh vùc chuyªn ngµnh nh­ h¶i quan, c«ng an, thuÕ vô, ...) gi¶i quyÕt trùc tiÕp c«ng viÖc t¹i tõng KCN. 3. T¨ng c­êng søc hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­: 3.1. Chó träng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ “mÒm” Søc hót cña mçi quèc gia vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ tr­íc hÕt thÓ hiÖn ë hÖ thèng luËt ph¸p cã liªn quan ®Õn ®Çu t­ cña n­íc ®ã. C¸c nhµ ®Çu t­ khi ®Çu t­ vµo mét n­íc sÏ quan t©m tíi c¸c vÊn ®Ò: tØ lÖ gãp vèn ra sao, vÊn ®Ò thuª ®Êt, tuyÓn dông lao ®éng, xuÊt nhËp khÈu s¶n phÈm, m¸y mãc, thuÕ,...TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®Òu ®­îc quy ®Þnh cô thÓ b»ng c¸c v¨n b¶n luËt vµ d­íi luËt. Do vËy, nÕu kh«ng cã nh÷ng v¨n b¶n h­íng dÉn râ rµng th× nhµ ®Çu t­ sÏ kh«ng biÕt ®­îc ý ®Þnh cña n­íc chñ nhµ nh­ thÕ nµo còng nh­ m×nh nªn tiÕn hµnh ®Çu t­ ra sao. VËy ®Ó cã mét m«i tr­êng ph¸p lý ®Çy ®ñ vµ ®ång bé, râ rµng, cÇn tiÕn hµnh nghiªn cøu, x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ theo h­íng: -ThiÕt lËp mét mÆt b»ng ph¸p lý chung ¸p dông cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nh»m t¹o lËp m«i tr­êng æn ®Þnh, b×nh ®¼ng cho s¶n xuÊt vµ kinh doanh, ®ång thêi ¸p dông mét sè quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn ®Çu t­ vµ ­u ®·i phï hîp víi tõng ®èi t­îng , lÜnh vùc trong tõng thêi kú. -§a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc FDI ®Ó khai th¸c thªm c¸c kªnh thu hót ®Çu t­ míi, nghiªn cøu vµ thùc hiÖn thÝ ®iÓm c¸c h×nh thøc ®Çu t­ nh­ c«ng ty hîp danh, c«ng ty qu¶n lý vèn, cho phÐp nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi mua, nhËn kho¸n kinh doanh, qu¶n lý, thuª c¸c doanh nghiÖp trong n­íc; nghiªn cøu m« h×nh kinh tÕ më. -Më réng lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi phï hîp víi cam kÕt trong qu¸ tr×nh chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tõng b­íc më cöa thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cho ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­  ë n­íc ngoµi vµ c¸c nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tham gia ®Çu t­ ë ViÖt Nam; x©y dùng c¬ chÕ ®Ó doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc x©y dùng, kinh doanh nhµ ë vµ x©y dùng; x©y dùng kinh doanh ph¸t triÓn khu ®« thÞ míi, khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong lÜnh vùc dÞch vô khoa häc, c«ng nghÖ dÞch vô th«ng tin, chuyÓn giao c«ng nghÖ, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, tõng b­íc më réng kh¶ n¨ng hîp t¸c ®Çu t­ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô, du lÞch. -TiÕp tôc thÝ ®iÓm chuyÓn ®æi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp nµy tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nghiªn cøu söa ®æi c¸c quy ®Þnh vÒ thêi h¹n ®µm ph¸n dù ¸n BOT vµ quy t¾c, thÈm quyÒn chØ ®Þnh nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµm dù ¸n BOT trong mét sè tr­êng hîp cÇn thiÕt. -Cô thÓ ho¸ c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo dÞch vô nhËp khÈu, dÞch vô ph©n phèi trong n­íc, thu hÑp danh môc hµng ho¸ kh«ng thuéc ®èi t­îng doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi mua ®Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. -Thùc hiÖn ®ång bé c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­: TiÕp tôc c¶i t¹o hÖ thèng thuÕ cho phï hîp t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n­íc vµ cam kÕt quèc tÕ theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ c¸c s½c thuÕ, tõng b­íc ¸p dông hÖ thèng thuÕ chung cho c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. X©y dùng chÝnh s¸ch thuÕ khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo s¶n xuÊt phô tïng, linh kiÖn, n©ng cao tû lÖ néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm, cho phÐp c¸c dù ¸n s¶n xuÊt nguyªn liÖu phô trî phôc vô hµng xuÊt khÈu ®­îc h­ëng ­u ®·i t­¬ng tù nh­ c¸c dù ¸n ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. B¶o hé cã thêi h¹n hîp lý vµ hiÖu qu¶ ®èi víi mét sè s¶n phÈm quan träng. 3.2. C¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ “cøng”: Bªn c¹nh viÖc x©y dùng nh÷ng khu vùc ®Çu t­ ®Æc biÖt nh­ KCN, KCX,... viÖc cÇn thiÕt hiÖn nay lµ x©y dùng mét quy ho¹ch ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cô thÓ vµ hîp lý ®Ó cã thÓ tËn dông c¸c kho¶n vay ­u ®·i tõ c¸c nhµ tµi trî. §ång thêi, chÝnh phñ còng cÇn bè trÝ c¬ cÊu ng©n s¸ch hîp lý, dµnh nhiÒu h¬n cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng. KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc nµy th«ng qua c¸c h×nh thøc BOT, BT, BTO, vµ ®Æc biÖt dµnh nhiÒu ­u ®·i vÒ gi¸ c¶ nh­ dÞch vô ®iÖn n­íc, th«ng tin liªn l¹c vµ chi phÝ gi¶i phãng mÆt b»ng nhiÒu h¬n c¸c lÜnh vùc ®Çu t­ kh¸c. 4. KhuyÕn khÝch ®Çu t­ cña TNCs ®ång thêi ph¸t triÓn c«ng nghiÖp d©n téc trªn c¬ së võa hîp t¸c võa c¹nh tranh víi TNCs: Còng nh­ ë Trung Quèc, môc tiªu cña TNCs ë ViÖt Nam lµ chiÕm lÜnh thÞ tr­êng. Do vËy, hä quan t©m nhiÒu tíi hÖ thèng ph¸p luËt an toµn, sù nhÊt qu¸n vÒ chÝnh s¸ch, chÕ ®é, víi nh÷ng qui ®Þnh vµ h­íng dÉn râ rµng, c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ®¬n gi¶n, nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ c¬ së h¹ tÇng, th«ng tin liªn l¹c mau lÑ, tr×nh ®é c¸n bé khoa häc kü thuËt vµ c¸n bé qu¶n lý cao, ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt lµnh nghÒ, cã n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh, ngo¹i ng÷, tËp qu¸n quèc tÕ,... §Ó thu hót c¸c TNCs ®Çu t­ ngµy cµng nhiÒu vµo Trung Quèc, chÝnh phñ Trung Quèc mét mÆt kh«ng ngõng hoµn thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, c¬ së h¹ tÇng, mÆt kh¸c ¸p dông chÝnh s¸ch thu hót FDI t­¬ng ®èi tù do ®èi víi hä, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn nh­ thùc hiÖn ®·i ngé quèc d©n, b¶o ®¶m c¸c quyÒn, lîi Ých hîp ph¸p, ®¶m b¶o an toµn tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n... Nhê vËy, Trung Quèc ®· thu hót ®­îc mét l­îng lín c¸c TNCs (kho¶ng 400 trong sè 500 TNCs ®øng ®Çu thÕ giíi) ®Çu t­ vµo Trung Quèc. Ph¶i nãi r»ng, khi më cöa thu hót FDI, nÒn c«ng nghiÖp quèc gia kh«ng thÓ chØ bao gåm nÒn c«ng nghiÖp d©n téc100%. Nh­ng Ýt nhÊt, nÒn c«ng nghiÖp quèc gia cÇn n¾m gi÷ cæ phÇn quan träng hoÆc chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o trong n­íc. T¹i Trung Quèc, trong mét sè doanh nghiÖp chung vèn, c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc kh«ng n¾m gi÷ cæ phÇn hoÆc chiÕm vÞ trÝ chñ ®¹o, nh­ng còng lµ nÒn c«ng nghiÖp cã thµnh phÇn c«ng nghiÖp d©n téc. Do vËy, viÖc b¶o ®¶m sù hîp t¸c c«ng nghiÖp d©n téc vµ ph¸t triÓn cïng TNCs kh«ng hÒ cã sù m©u thuÉn. Sù c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp chung vèn vµ ngµnh c«ng nghiÖp vèn cã cña Trung Quèc lµ sù c¹nh tranh cña nÒn c«ng nghiÖp tõ bªn ngoµi vµo vµ nÒn c«ng nghiÖp d©n téc. Trung Quèc ®· ph¸t triÓn c«ng nghiÖp d©n téc trªn c¬ së võa hîp t¸c võa c¹nh tranh víi TNCs . Trung Quèc ®· më cöa mäi ngµnh nghÒ, mäi lÜnh vùc ®Ó thu hót FDI cña TNCs. Tíi nay, TNCs ®· triÓn khai quy m« lín ®Çu t­ t¹i Trung Quèc. Sù c¹nh tranh quèc tÕ ®· b¾t ®Çu quèc néi ho¸. ¥ mét sè ngµnh, c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc trªn thùc tÕ ®· cã mÆt víi sù cã mÆt cña c¸c doanh nghiÖp hµng ®Çu thÕ giíi. C¸c doanh nghiÖp trong n­íc ®ang ®øng tr­íc nh÷ng thö th¸ch nghiªm träng tõ tr­íc ®Õn nay ch­a tõng cã. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, Trung Quèc vÉn x¸c ®Þnh häc tËp c¸c kinh nghiÖm cña c¸c th­¬ng gia n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ cña TNCs, tranh thñ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt h÷u h×nh vµ v« h×nh nh­ vèn, kü thuËt, kinh nghiÖm qu¶n lý do FDI cña hä ®em l¹i ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp d©n téc. Trung Quèc ®· biÕn ¸p lùc thµnh ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn trong c¹nh tranh cña Trung Quèc víi TNCs ngµy cµng phï hîp víi nh÷nh ®iÒu kiÖn quèc tÕ, ®­a Trung Quèc tõng b­íc hoµ nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Do vËy mµ Trung Quèc ngµy cµng thu hót ®­îc nhiÒu FDI. C¸c TNCs sÏ lµ nguån huy ®éng vèn lín cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Do ®ã, viÖc n¾m b¾t ®­îc môc tiªu vµ nh÷ng quan t©m cña TNCs ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch kÞp thêi t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi khuyÕn khÝch TNCs ®Çu t­ ngµy cµng nhiÒu vµo ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng, cã tÝnh chÊt l©u dµi trong chÝnh s¸ch thu hót FDI cña ViÖt Nam, bëi TNCs kh«ng chØ mang trong m×nh mét nguån vèn khæng lå, mµ trong nã cßn héi tô nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn nhÊt. §ã lµ nh÷ng nguån lùc rÊt cÇn thiÕt cho c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam. §ång thêi, ViÖt Nam còng ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó kÝch thÝch ph¸t triÓn c¸c doanh nghiÖp trong n­íc trªn c¬ së võa hîp t¸c, võa c¹nh tranh víi c¸c TNCs. 5. X©y dùng chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ tõ ViÖt kiÒu: ViÖt Nam còng cÇn cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Ó thu hót kiÒu bµo, ®Æc biÖt lµ ®éi ngò trÝ thøc ViÖt kiÒu vÒ n­íc. Nhê lµm tèt c«ng t¸c ®èi víi kiÒu bµo ë n­íc ngoµi, Trung quèc ®· thu hót ®­îc kh¸ nhiÒu nhµ ®Çu t­ gèc Hoa ë Hång K«ng, §µi Loan vµ Ma Cao ®Çu t­ vµo c¸c ®Æc khu. NhiÒu v¨n b¶n cña nhµ n­íc ta ®· kh¼ng ®Þnh cÇn tranh thñ vµ huy ®éng trÝ thøc ViÖt kiÒu trë vÒ phôc vô ®Êt n­íc, trong chÝnh s¸ch vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ còng ®· ®Ò cËp tíi sù tham gia cña ViÖt kiÒu trong chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam. HiÖn nay cã hµng triÖu ng­êi ViÖt sinh sèng ë n­íc ngoµi, rÊt nhiÒu ng­êi cã ®iÒu kiÖn tèt vÒ tµi chÝnh vµ tri thøc, ®· qua ®µo t¹o vµ hiÖn ®ang c«ng t¸c ë nh÷ng tr­êng ®¹i häc danh tiÕng. §iÒu ®ã cho thÊy ®éi ngò trÝ thøc trong céng ®ång ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi cã mét tiÒm n¨ng to lín, tiÒm n¨ng ®ã cã thÓ ®ãng gãp vµo sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, so víi Trung Quèc, ViÖt kiÒu ë n­íc ngoµi tÝnh céng ®ång yÕu h¬n rÊt nhiÒu. Do tÝnh chÊt chÝnh trÞ cã nh÷ng phøc t¹p nªn céng ®ång ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi bÞ chia c¾t. ViÖt kiÒu thiÕu hiÓu biÕt hoÆc cßn nhiÒu hiÓu lÇm ®èi víi ®Êt n­íc. NhiÒu ng­êi trong sè hä ra ®i trong nh÷ng ngµy ®Êt n­íc s¾p thèng nhÊt, trong hä cßn cã nhiÒu mÆc c¶m, nhiÒu hËn thï ®èi víi chÕ ®é. Do vËy, §Ó thu hót ®­îc ®éi ngò trÝ thøc kiÒu bµo tham gia x©y dùng, ®Çu t­ vµ lµm viÖc t¹i ViÖt Nam chóng ta cÇn x©y dùng mét chiÕn l­îc l©u dµi ®èi víi céng ®ång ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi. Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch tuyªn truyÒn, gi¸o dôc truyÒn thèng d©n téc, v¨n ho¸, n©ng cao tÝnh céng ®ång cho hä, gióp hä xo¸ ®i nh÷ng mÆc c¶m nh÷ng hËn thï. Kh«ng chØ vËy, Nhµ n­íc cÇn tuyªn truyÒn cho hä thÊy nh÷ng thµnh tùu trong ®æi míi cña ®Êt n­íc, nh÷ng khã kh¨n vµ tån t¹i trong ph¸t triÓn kinh tÕ,... gióp hä cã hiÓu biÕt ®óng ®¾n vµ toµn diÖn vÒ quª h­¬ng ®Êt n­íc, kÝch thÝch lßng tù t«n d©n téc cho hä. Mét mÆt tËp trung vµo viÖc ch¨m lo, b¶o vÖ cho céng ®ång ng­êi ViÖt æn ®Þnh cuéc sèng, cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ë n­íc së t¹i, ®ång thêi x©y dùng hÖ thèng chÕ ®é chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p khuyÕn khÝch nh»m thu hót sù ®ãng gãp cña céng ®ång trong c¸c lÜnh vùc ®Çu t­, th­¬ng m¹i, huy ®éng chÊt x¸m cña trÝ thøc ViÖt kiÒu cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Bªn c¹nh ®ã, cÇn xóc tiÕn ®iÒu tra, kh¶o s¸t, nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn vÒ thùc tr¹ng céng ®ång ng­êi ViÖt ë n­íc ngoµi, t¹o c¬ së ®Ó ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng cña céng ®ång trong ®ãng gãp x©y dùng ®Êt n­íc. Nh÷ng kinh nghiÖm cña Trung Quèc trong chÝnh s¸ch ®èi víi Hoa kiÒu, nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt, b¶o vÖ quyÒn lîi vµ lîi Ých cho hä lµ nh÷ng kinh nghiÖm quÝ gióp chóng ta cã thÓ tham kh¶o trong viÖc ban hµnh chÝnh s¸ch ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ vÒ n­íc cña hai triÖu ViÖt KiÒu ®ang sèng ë h¬n 70 n­íc trªn thÕ giíi. 6. T¨ng c­êng héi nhËp, tham gia vµo c¸c tæ chøc khu vùc vµ thÕ giíi : Trong xu thÕ héi nhËp vµ hîp t¸c m¹nh mÏ nh­ hiÖn nay, mét quèc gia kh«ng thÓ ph¸t triÓn ®¬n lÎ mét m×nh mµ ph¶i g¾n m×nh vµo mét khèi thèng nhÊt trong khu vùc vµ thÕ giíi. Trung Quèc vµ ViÖt Nam ®Òu n»m trong khu vùc Ch©u ¸, khu vùc t¨ng tr­ëng n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi. Trung Quèc hiÖn nay ®ang trë thµnh mét hiÖn t­îng cña thÕ giíi, cã quan hÖ hîp t¸c víi h¬n 200 quèc gia vµ l·nh thæ trªn thÕ giíi vµ gÇn ®©y ®· gia nhËp WTO. Nh÷ng thµnh qu¶ vÒ thu hót FDI nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung mµ Trung Quèc ®¹t ®­îc trong qóa tr×nh gia nhËp còng nh­ sau khi tham gia vµo WTO sÏ phÇn nµo gîi ý cho ViÖt Nam ®iÒu chØnh h­íng ®i thÝch hîp, chuÈn bÞ cho viÖc gia nhËp vµo WTO còng nh­ viÖc më réng tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c. Do h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é, ViÖt Nam cÇn nç lùc ®Ó ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ cña m×nh cho phï hîp, n©ng cao n¨ng lùc néi sinh cña ®Êt n­íc, ph¸t triÓn n¨ng lùc hÊp thô, chuyÓn ho¸ hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn n­íc ngoµi trong ®ã cã ®Çu t­ n­íc ngoµi thµnh hîp lùc m¹nh mÏ cho sù ph¸t triÓn ®Êt n­íc theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. KÕt luËn M Æc dï cßn cã mét sè h¹n chÕ, nh÷ng thµnh c«ng cña Trung Quèc trong thu hót FDI lµ kh«ng thÓ phñ nhËn. Cho ®Õn nay, mét sè môc tiªu lín mµ ChÝnh phñ Trung Quèc ®Æt ra khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vÒ c¬ b¶n ®Òu ®¹t ®­îc. Trong ®iÒu kiÖn thiÕu c¸c nguån vèn trong n­íc, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gióp Trung Quèc “®¶m b¶o sù ph¸t triÓn ®i lªn bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n; thóc ®Èy c¶i c¸ch kinh tÕ vµ chuyÓn sang ho¹t ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng; ®ãng vai trß quan träng trong hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ”. Mét sè yÕu tè c¬ b¶n, ®¶m b¶o sù thµnh c«ng trong thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña Trung Quèc cã thÓ tãm t¾t l¹i lµ : Thø nhÊt, ®ã lµ chiÕn l­îc më cöa, thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ theo vïng l·nh thæ tu©n theo quy ho¹ch ­u tiªn. VÒ mÆt nµy, Trung Quèc ®· rÊt thµnh c«ng vµ còng kh«ng ®Ó xÈy ra t×nh tr¹ng tËp trung c¸c dù ¸n ®Õn møc th¸i qu¸ nh­ tr­êng hîp cña Th¸i Lan. Thø hai, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån huy ®éng vèn, kÕt hîp cã hiÖu qu¶ viÖc sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi c¸c nguån vèn tÝn dông trong vµ ngoµi n­íc. T×m kiÕm c¸c nguån tÝn dông tõ bªn ngoµi víi c¸c ®iÒu kiÖn vay cã lîi nhÊt vµ sö dông mét phÇn ®¸ng kÓ vèn vay nµy vµo c¸c dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng. Thø ba, cã chÝnh s¸ch tháa ®¸ng ®Ó më réng viÖc thu hót ng­êi Hoa vµ Hoa kiÒu ®Çu t­ vÒ n­íc. Më réng ®Þa bµn ho¹t ®éng, t¹o m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi, sö dông c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i phï hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn cña tõng thêi kú, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­. Qua viÖc nghiªn cøu nh÷ng chÝnh s¸ch thu hót FDI cña Trung Quèc, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng thµnh c«ng hay thÊt b¹i cña viÖc thu hót FDI phô thuéc rÊt lín vµo vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Qu¶n lý vµ thu hót kh«ng ®­îc t¸ch rêi nhau mµ ph¶i bæ sung cho nhau th× míi triÖt ®Ó tËn dông ®­îc nh÷ng mÆt tÝch cùc cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ gi¶m thiÓu nh÷ng t¸c h¹i cña nã. Bªn c¹nh ®ã, kinh nghiÖm cña Trung Quèc chØ ra r»ng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi tù b¶n th©n nã kh«ng thÓ ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ mong muèn cña nhµ ®Çu t­ nÕu kh«ng cã c¸c ®iÒu kiÖn thÝch øng cña n­íc nhËn ®Çu t­. Vµ l­îng vèn nµy ch¶y vµo nhiÒu hay Ýt còng kh«ng phô thuéc ý muèn cña n­íc chñ nhµ. VÒ h×nh thøc, ta cã c¶m gi¸c nh­ n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ hÇu nh­ ë thÕ thô ®éng tr­íc c¸c dßng chÈy cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Nh­ng b¶n chÊt cña vÊn ®Ò l¹i kh«ng ph¶i vËy, n­íc nhËn ®Çu t­ chÝnh lµ ng­êi chñ ®éng trong viÖc kªu gäi, hÊp dÉn ®Çu t­. Khi mét n­íc cã nhu cÇu tiÕp nhËn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nÕu cã c¸c ®iÒu kiÖn, c¸c tiÒn ®Ò cÇn thiÕt ®¶m b¶o cho viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ ®¹t hiÖu qu¶ cao th× ®ã sÏ lµ ®Þa bµn cã søc hót m¹nh- cã khi lµm ®æi h­íng c¶ dßng ch¶y ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. NhËn thøc ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm nµy rÊt cÇn thiÕt ®èi víi viÖc thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam trong thêi gian tíi. ._.