Thực trạng quản lý thu bảo hiểm xã hội và nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu trên địa bàn huyện Chiêm Hóa - Tỉnh Tuyên Quang

MỤC LỤC Danh sách chữ viết tắt sử dụng trong chuyên đề...........................trang 4 Lời nói đầu.................................................................................................5 Chương I: Tổng quan về BHXH..............................................................7 I. Khái quát chung về BHXH....................................................................7 1. Khái niệm về BHXH.............................................................................7 2. Tính tất yếu khách quan về BHXH.......................................................7 3. Đối tượng BHXH..................................................................................9 4. Các loại hình BHXH.............................................................................10 5. Các chế độ BHXH................................................................................10 6. Chức năng của BHXH...........................................................................12 7. Tính chất của BHXH.............................................................................13 8. Bản chất của BHXH..............................................................................14 9. Những quan điểm cơ bản về BHXH.....................................................16 II. Quản lý thu BHXH..............................................................................18 1. Quỹ BHXH..........................................................................................18 1.1 Khái niện về quỹ BHXH...................................................................18 1.2 Đặc điểm về quỹ BHXH...................................................................18 1.3. Nguồn hình thành quỹ BHXH.........................................................19 1.4 Mục đích sử dụng quỹ BHXH..........................................................20 2. Mục tiêu quản lý thu BHXH........................................................... 21 2.1 Tính đặc thù của nghiệp vụ thu.........................................................21 3. Nội dung quản lý thu..........................................................................22 3.1 Nguyên tắc quản lý thu.....................................................................22 3.2 Quy trình quản lý thu BHXH ...........................................................23 3.2.1 Lập kế hoạch thu BHXH hàng năm..............................................23 3.3.2 Tổ chức quản lý thuBHXH .........................................................23 3.3.3 Chuyển tiền thu BHXH.................................................................24 3.2.4 Lập và báo cáo thu.........................................................................25 3.2.5 Kiểm tra thẩm định số liệu thu BHXH..........................................26 4. Tăng cường công tác quản lý thu BHXH.........................................26 Chương II: Thực trạng và quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Chiêm Hoá ....................................................................................................................28 I, Đặc điểm tình hình chung...................................................................28 1. Đặc điểm tự nhiên -Kinh tế - xã hội của huyện Chiêm Hoá...........28 1.1 Đặc điểm tự nhiên ............................................................................28 1.2 Đặc điểm về kinh tế..........................................................................28 1.3Đặc điểm về xã hội............................................................................28 2. Sơ lược về cơ quan BHXH huyện Chiêm Hoá..................................29 2.1 Quá trình hình thành và phát triển....................................................29 2.2 Chức năng.........................................................................................31 2.3 Nhiệm vụ và quyền hạn....................................................................31 2.4 Cơ cấu tổ chức của cơ quan BHXH huyện Chiêm Hoá...................32 2.5 Tình hình hoạt động của cơ quan BHXH huyện Chiêm Hoá....33 2.5.1 Công tác thực hiện thu BHXH và mở rộng đôid tượng tham gia BHXH, BHYT......................................................................................................34 2.5.2 Công tác cấp sổ BHXH cho người lao động.................................35 2.5.3 Công tác xác nhận sổ BHXH cho người lao động để giải quyết chế độ BHXH..............................................................................................................36 2.5.4 Công tác giải quyết chế độ ngắn hạn ...........................................36 2.5.5 Công tác quản lý tài chính, chi lương hưu và trợ cấp BHXH.......37 2.5.6 Công tác thu BHXH tự nguyên, cấp thẻ KCB..............................38 2.5.7 Công tác gián định chiKCB..........................................................38 2.5.8 Công tác kiểm tra.........................................................................39 2.5.9 Công tác tiếp dân và giải quyết đơn thư khiếu nại.......................39 2.5.10 Công tác ứng dụng công nghệ tin học........................................39 2.5.11 Công tác tổ chức.........................................................................39 II. Thực trạng thu BHXH tại BHXH huyện Chiêm Hoá.....................40 1. Công tác thu BHXH.......................................................................... 41 2. Đánh giá kết quả thu .........................................................................44 III. Thực trạng quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Chiêm Hoá.....47 1. Khái niệm tổ chức quản lý..................................................................47 2. Cơ sở pháp lý của công tác quản lý thu BHXH..................................47 3. Phân cấp quản lý thu BHXH..............................................................48 4. Tổ chức quản lý thu ...........................................................................49 5 Đánh giá kết quả quản lý thu BHXH..................................................50 5.1 Đánh giá chung..............................................................................50 5.2 Đánh giá công tác quản lý thu theo từng khối.............................. 51 5.3. Những khó khăn tồn tại của công tác thu và quản lý thu ............53 Chương III : Một số kiến nghị và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác thu và quản lý thu và tăng trưởng quỹ BHXH...............................................57 I. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác thu và quản lý BHXH..57 1. Kiến nghị với nhà nước.........................................................................57 2 Kiến nghị với cơ quan BHXH tỉnh và BHXH huyện Chiêm Hoá.........58 3 Kiến nghị về nghiệp vụ thu và quản lý thu BHXH.............................. 58 3.1 Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về chính sách BHXH...................59 3.2 Hoàn thiện nghiệp vụ thu và tăng cường quản lý thu BHXH .........60 3.3 Ứng dụng công nghệ tin học vào công tác quản lý......................... 61 3.4 Bảo toàn và tăng trưởng quỹ BHXH................................................61 3.5 Cải cách thủ tục hành chính, thay đổi tác phong phục vụ................62 II. Một số giải pháp về công tác thu và quản lý thu BHXH nhằm tăng nâng cao hiệu quả của công tác thu và quản lý thu BHXH của cơ quan BHXH huyện Chiêm Hóa 62 Kết luận..............................................................................................................65 Tài liệu tham khảo...............................................................................................66 DANH SÁCH CHỮ VIẾT TẮT SỬ DUNG TRONG CHUYÊN ĐỀ XHCN: Xã hội chủ nghĩa BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế KCB : Khám chữa bệnh HCSN : Hành chính sự nghiệp CCVC : Công chức viên chức UBND: Uỷ ban nhân dân NQD : Ngoài quốc doanh TNLĐ- BNN : Tai nạn lao động -bệnh nghề nghiệp PHSK : Phục hồi sức khoẻ HKDCT: Hộ kinh doanh cá thể LỜI NÓI ĐẦU Trong quá trình tồn tại và phát triển của con người do rất nhiều nhân tố quyết định, trong đó không thể không nói đến hệ thống an sinh xã hội với nòng cốt là chính sách BHXH. BHXH là một chính sách xã hội được nhiều quốc ra coi trọng nhằm đảm bảo về mặt thu nhập cho người lao động, khi họ tạm thời hoặc vĩnh viễn mất khả năng lao động. Chính vì vậy sau Cách mạng Tháng 8 thành công, Chính phủ đã ban hành một số Sắc lệnh quy định về chế độ trợ cấp ốm đau, tai nạn, hưu trí... cho công nhân viên chức Nhà nước. Sắc lệnh số:54 ngày 03/ 11/1945, Sắc lệnh số: 105 ngày 14/6/1946, Sắc lệnh số: 29 ngày 12/3/1947, đó là sự quan tâm của Đảng và Nhà nước ta, góp phần quan trong trong việc trợ cấp vật chất, hỗ trợ đời sống cho những đối tượng hưởng BHXH và gia đình họ khi gặp phải những rủi ro, biến cố trong cuộc sống như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp chết... dẫn đến giảm hoặc mất nguồn thu nhập. Chính sách BHXH cũng có tác dụng động viên công nhân, viên chức, quân nhân và người lao động thuộc các thành phần kinh tế khác yên tâm công tác sản xuất, chiến đấu góp phần thắng lợi vào công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Trong công cuộc đổi mới phát triển nền kinh tế thị trường nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Từ đó các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ... được thành lập rất nhiều, hộ kinh doanh cá thể phát triển mạnh, nhu cầu lao động việc làm của con người ngày càng tăng lên. Do vậy dẫn đến mối quan hệ lao động phong phú, đa dạng và ngày càng phức tạp. Để phù hợp với xu thế phát triển của đất nước trong tình hình mới. Từ năm 1995 chúng ta bắt đầu đổi mới các chế độ, chính sách BHXH theo quy định của Bộ luật Lao động được Quốc hội thông qua ngày 23/6/1994, bắt đầu có hiệu lực thi hành từ ngày 01/1/1995. Từ đó có cơ sở hành lang pháp lý để bảo vệ quyền lợi, góp phần ổn định cuộc sống cho người lao động và giảm bớt gánh nặng cho ngân sách Nhà nước, thì BHXH được coi là chính sách vĩ mô quan trọng của Đảng và Nhà nước Qua 10 năm hoạt động, hệ thống BHXH từng bước được củng cố, hoàn thiện và không ngừng phát triển, công tác thu, chi, quản lý quỹ và giải quyết chế độ chính sách BHXH cho các đối tượng theo luật định đi vào nề nếp, tạo điều kiện thuận lợi cho những người tham gia và hưởng chế độ BHXH. Đối tượng tham gia BHXH ngày càng mở rộng, số thu năm sau đạt kết quả cao hơn năm trước. Bên cạnh công tác quản lý thu BHXH thì việc chi trả cho đối tượng hưởng chế độ ngày càng nhiều. Do đó BHXH cần có một lượng tiền lớn để đảm bảo cho công tác chi trả các chế độ BHXH. Để đạt được mục tiêu đó thì việc tham gia BHXH đóng góp vào quỹ BHXH là một nhiệm vụ rất quan trọng, có thể coi quỹ BHXH là xương sống của hệ thống BHXH. Vậy muốn tồn tại và phát triển không thể không nói đến công tác quản lý thu BHXH, bởi nó giữ vị trí quyết định trong vấn đề bảo tồn và tăng trưởng quỹ BHXH . Bản thân em là một cán bộ đang công tác tại BHXH Chiêm Hoá và qua thời gian thực tập tại đơn vị, em thấy còn một số hạn chế trong công tác quản lý thu BHXH, như chưa khai thác thu hết được số lao động của các đơn, người chủ sử dụng lao động còn chốn tránh trách nhiện của mình. Điều này đã ảnh hưởng đến sự tăng trưởng quỹ BHXH. Chính vì vậy trong quá trình thực tập tại BHXH huyện Chiêm Hoá, em chọn đề tài:“ Thực trạng quản lý thu BHXH và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu Trên địa bàn huyện Chiêm Hoá tỉnh Tuyên Quang " Mục đích của em là; qua chuyên đề này có thể xem xét, đánh giá công tác quản lý thu BHXH của cơ quan BHXH huyện Chiêm Hoá, từ đó đưa ra những giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH cho ngày một tốt hơn và đáp ứng được với xu thế phát triển của đất nước. Do những hạn chế trong kiến thức về lý luận và thực tiễn của em nên không tránh khỏi những thiếu sót, kính mong Thầy PGS. TS Mai Văn Bưu và Ban Giám đốc, các cán bộ BHXH huyện Chiêm Hoá hướng dẫn và đóng góp ý kiến để em hoàn thiện tốt hơn chuyên đề của mình. Em xin trân thành cảm ơn./. Sinh viên Lý Thị Hồng Khuyên CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ BẢO HIỂM Xà HỘI I. Khái quát chung về BHXH 1. Khái niệm về BHXH Bảo hiểm xã hội là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập đối với nguời lao động khi họ gặp phải những biến cố làm giảm hoặc mất khả năng lao động như: Ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, tử tuất, già yếu, mất việc làm, trên cơ hình thành một quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên tham gia Bảo hiểm xã hội, có sự bảo hộ của Nhà nước theo đúng pháp luật. Nhằm bảo đảm an toàn, ổn định đời sống cho người lao động và gia đình họ, đồng thời góp phần đảm bảo xã hội. 2. Tính tất yếu khách quan của BHXH. Trong công cuộc đổi mới hiện nay, khi nền kinh tế hàng hoá phát triển, việc thuê mướn lao động trở nên phổ biến. Ban đầu, người sử dụng lao động chỉ cam kết trả công lao động, về sau đã phải cam kết cả về trách nhiệm tham gia BHXH cho người lao động, nhằm đảm bảo thu nhập nhất định, nhu cầu cần thiết khi không may gặp phải rủi ro. Sự xuất hiện của các loại hình quỹ tương hỗ, đặc biệt là sự ra đời của các loại hình BHXH đã tạo niềm tin cho người tham gia BHXH. Cùng với sự phát triển của đất nước hướng tới mục tiêu " Vì dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh " Thì chính sách BHXH được củng cố hoàn thiện, phát triển theo định hướng XHCN. Quỹ BHXH được bảo tồn tăng trưởng và sử dụng để chi trả các chế độ BHXH cho người lao động tham gia BHXH ở các thành phần kinh tế một cách ổn định, có hiệu quả. Từ đây những nỗi lo toan phiền muộn về các biến cố bất lợi xảy ra trong cuộc sống con người đã được giải toả con người cảm thấy an toàn hơn với sự giúp đỡ của các tổ chức BHXH. BHXH đã đem lại chỗ dựa vững chắc cho cuộc sống người lao động, cho sự ổn định của các doanh nghiệp, tổ chức và các công ty, doanh nghiệp có thể thấy: Sự xuất hiện của BHXH là nhu cầu tất yếu khách quan của cuộc sống của người lao động. Đối người lao động: Trong cuộc sống hàng ngày không ai dám chắc chẵn rằng mình sẽ không gặp phải rủi ro. Do vậy trong quá trình lao động, sản xuất kinh doanh phải đóng góp đầy đủ, kịp thời vào quỹ BHXH theo mức chung, sau đó người lao động có quyền được hưởng trợ cấp về BHXH, căn cứ vào sự đóng góp và theo chế độ quy định, khi người lao động gặp phải những rủi ro như: ốm đau, tai nạn lao động hoặc mắc các bệnh nghề nghiệp xẩy ra, làm cho bị mất khả năng lao động tạm thời hoặc vĩnh viễn, dẫn đến nguồn thu nhập của họ bị giảm đi hoặc không còn nữa; hoặc người lao động bị chết trong khi con cái đang tuổi vị thành niên, bố mẹ già không nơi nương tựa... Những rủi ro này không chỉ làm giảm thu nhập của người lao động mà còn làm giảm nguồn lực tài chính của họ và gia đình họ. Vậy chính sách BHXH góp phần ổn định cuộc sống cho người lao động và gia đình họ, tạo niềm tin cho người lao động, góp phần nâng cao năng suất lao động. Đối với doanh nghiệp: Trong doanh nghiệp, mối quan hệ giữa chủ sử dụng lao động và người lao động là mối quan hệ chặt chẽ, ràng buộc nhau bởi quyền lợi và trách nhiệm của mỗi bên. Các doanh nghiệp vừa phải tạo điều kiện làm việc tốt cho người lao động, phải trả công cho họ và phải có trách nhiệm giúp đỡ khi họ không may gặp phải rủi ro trong quá trình lao động, sự quan tâm đó thể hiện qua việc tham gia, đóng góp đầy đủ BHXH cho người lao động, khi không may người lao động gặp phải rủi ro thì cơ quan BHXH sẽ chi trả chế độ cho người lao động. Vậy BHXH gãp phÇn æn ®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh, gióp ng­êi sö dông lao ®éng ®ì ph¶i bá ra mét kho¶n tiÒn lín, nhiÒu khi lµ rÊt lín ®Ó thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi ng­êi lao ®éng khi hä gÆp phải những rủi ro. Đối với Nhà nước và xã hội : Trong nền kinh tế thị trường, đặc biệt là quy luật cạnh tranh, nhiều trường hợp đã đẩy một số doanh nghiệp vào tình trạng bất ổn, thậm trí phá sản dẫn đến hàng loạt người lao động bị mất việc làm, không đảm bảo được cuộc sống và tạo ra nhiều vấn đề phức tạp. Vì thế để đảm bảo nền kinh tế xã hội phát triển bình thường, xét về phía trách nhiệm của xã hội, Nhà nước sẽ phải xây dựng hệ thống pháp luật về BHXH, tổ chức thực hiện các chính sách về BHXH và Nhà nước sử dụng pháp luật để can thiệp vào mối quan hệ chủ sử dụng lao động và người lao động, đảm bảo những quyền lợi xã hội cho người lao động, tạo sự công bằng, bình đẳng về quyền lợi và nghĩa vụ của công dân đồng thời cùng có trách nhiệm đóng góp và hỗ trợ thêm để đảm bảo thực hiện các chế độ BHXH đối với người lao động. Việc đóng góp và hỗ trợ thêm quỹ BHXH của Nhà nước, là Nhà nước thể hiện cụ thể vai trò của mình trong việc phân phối lại qua ngân sách Nhà nước, điều tiết xã hội và trách nhiệm của Nhà nước trong việc gìn giữ ổn định xã hội. Như vậy, đứng trước những rủi ro trong cuộc sống của người lao động, trong quá trình lao động, sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp và cả xã hội đều cần phải có một nguồn lực tài chính đủ lớn nhằm đảm bảo cho sự ổn định cuộc sống cho người lao động, hoạt động của các tổ chức xã hội và sự ổn định về mặt chính trị, trật tự an toàn xã hội ... Tham gia BHXH tức là trong quá trình lao động cả người lao động và người sử dụng lao động trích ra một phần thu nhập của mình để cùng Nhà nước thành lập nên một quỹ tài chính BHXH. Cùng với sự tiến bộ của xã hội và tiến bộ của loài người, BHXH đã dược coi như là nhu cầu khách quan của con người và được xem như là một trong những quyền cơ bản của con người và được Đại hội đồng liên hiệp quốc thừa nhận và nghi vào tuyên ngôn nhân quyền ngày 10/12/1948 như sau: " Tất cả mọi người với tư cách là thành viên của xã hội đều có quyền hưởng BHXH. Quyền đó đặt cơ sở trên sự thoả mãn các quyền kinh tế xã hội và văn hoá cần cho nhân cách và sự tự do phát triển con người" 3. Đối tượng BHXH Để có sự nhận biết đúng đắn, đầy đủ về một loại hình bảo hiểm nào đó, trước hết chúng ta phải xem xét đến các khái niện cơ bản của chúng như: đối tượng được tham gia, đối tượng được bảo hiểm, đối tượng hưởng thụ quyền lợi bảo hiểm. Đối với BHXH việc nhận biết các đối tượng này không khó, tuy nhiên vẫn có nhiều người nhầm lẫn giữa đối tượng và đối tượng tham gia BHXH, họ cho rằng đối tượng của BHXH là người lao động. Thực ra trong BHXH thì đối tượng của nó chính là thu nhập của người lao động. Bởi lẽ khi người lao động gặp sự cố hoặc rủi ro thì họ bị giảm hoặc mất khả năng lao động dẫn đến thu nhập bị giảm hoặc mất hẳn, do đó tại thời điểm họ mong muốn có một khoản tiền nhất định để chi trả cho những nhu cầu thiết yếu cũng như các nhu cầu mới phát sinh. Cần phân biệt đối tượng của BHXH với đối tượng tham gia BHXH, bởi vì hai định nghĩa này rất dễ nhần lẫn. Đối tượng tham gia BHXH là người lao động và người sử dụng lao động. Tuy nhiên, tuỳ theo vào điều kiện phát triển kinh tế xã hội của mỗi quốc gia mà đối tượng này có thể là tất cả hoặc có thể là một bộ phận những người lao động nào đó. Hầu hết các nước mới có chính sách BHXH đều thực hiện BHXH đối với các viên chức Nhà nước, những người làm công ăn lương. Việt Nam cũng không thoát khỏi thực tế này, mặc dù biết rằng như vậy là không bình đẳng giữa tất cả những người lao động, làm việc ở tất cả mọi thành phần kinh tế. Xem xét mối quan hệ rằng buộc trong BHXH, ngoài người lao động còn có người sử dụng lao động và cơ quan BHXH dưới sự bảo trợ của Nhà nước. Người sử dụng lao động tham gia đóng góp vào BHXH là vì phần họ thấy được lợi ích thiết thực và tính ưu việt khi tham gia BHXH và là trách nhiệm của họ để BHXH cho người lao động mà họ đang sử dụng, một phần là do sự ép buộc của Nhà nước thông qua các văn bản quy phạm pháp luật. Đối với Nhà nước thì lại khác, họ tham gia BHXH với hai tư cách là chủ sử dụng lao động đối với tất cả công nhân viên chức và những người hưởng lương từ ngân sách Nhà nước; tư cách thứ hai là người bảo hộ cho quỹ BHXH mà cụ thể là bảo hộ giá trị cho quỹ BHXH, bảo hộ cho sự tăng trưởng của quỹ, nhằm tạo sự ổn định cho quỹ và sự ổn định về mặt chính trị xã hội. Còn cơ quan BHXH nhận sự đóng góp của người lao động và người lao động phải có trách nhiệm quản lý, sử dụng quỹ để thực hiện mọi công việc về BHXH đối với người lao động. Mối quan hệ ràng buộc này là đặc trưng riêng có của BHXH . Nó quyết định sự tồn tại, hoạt động và phát triển của BHXH một cách bền vững. 4. Các loại hình BHXH: Giữa Bảo hiểm xã hội và Bảo hiểm thương mại (ở Việt Nam gọi là bảo hiểm kinh doanh) có những điểm giống nhau và khác nhau được thể hiện trên các mặt như sau: Về sự hình thành và sử dụng quỹ của hai loại bảo hiểm này được thực hiện trên cùng một nguyên tắc là: Có tham gia tạo lập hay đóng góp vào quỹ mới được hưởng quyền lợi. Mục đích họat động của hai quỹ cũng nhằm để hỗ trợ cho các đối tượng tham gia bảo hiểm một khoản phí nhất định theo quy định khi họ gặp những khó khăn về tài chính do một nguyên nhân nào đối với họ. Mục tiêu hoạt động của hai quỹ hoàn toàn khác nhau. Bảo hiểm thương mại được hình thành để nhằm hạn chế rủi ro và hoạt động với mục đích thương mại, còn mục tiêu của hoạt động BHXH mang tính toàn quốc gia nhằm thực hiện chính sách xã hội của nhà nước, bảo đảm cho người lao động có khoản trợ cấp thiết yếu lúc khó khăn, không nhằm mục đích sinh lời. Sự khác nhau của bảo hiểm thương mại và BHXH còn biểu hiện ở mức độ đóng góp và phương thức sử dụng của mỗi quỹ. Mức độ đóng góp và sử dụng của bảo hiểm thương mại thực hiện theo cơ chế hoạt động của thị trường và theo nguyên tắc hạch toán kinh doanh, còn mức đóng góp và sử dụng của hoạt động BHXH dựa vào chính sách xã hội trong từng thời kỳ của nhà nước và mục tiêu là bảo vệ sự phát triển kinh tế xã hội sự ổn định chính trị của quốc gia. 5. Các chế độ BHXH Tại điều 2 của điều lệ BHXH (Ban hành kèm theo Nghị định 12/CP ngày 26 tháng 1 năm 1995 của Chính phủ) quy định chế độ BHXH bao gồm 5 chế độ: Chế độ trợ cấp ốm đau, trợ cấp thai sản, trợ cấp tai nan lao động, bệnh nghề nghiệp, chế độ hưu trí, chế độ tử tuất. So với trước đây chế độ trợ cấp mất sức lao động không được áp dụng (bãi bỏ) hiện nay chỉ còn quản lý và chi trả những trường hợp đủ điều kiện được hưởng theo Quyết định 60/HĐBT ngày 01/ 3/ 1990 của Hội đồng Bộ trưởng (nay là chính phủ) và Quyết định 812/TTg ngày 12/12/1995 của Chính phủ, là những đối tượng sức khoẻ yếu đi giám định sức khoẻ bị suy giảm 81% sức lao động, những đối tượng cô đơn không nơi nương tựa và những đối tượng có đủ 20 năm tham gia công tác liên tục không tính quy đổi. Nội dung của 5 chế độ trên được quy định tại chương II BHXH (Ban hành kèm theo Nghị định 12/CP ngày 26 tháng 1 năm 1995 của Chính phủ) - Chế độ trợ cấp thai sản : Chế độ này đã thay thế và bù đắp cho lao động nữ một khoản trợ cấp thay cho phần thu nhập bị mất do không tham gia làm việc khi sinh con. Trong khi mang thai được nghỉ việc để đi khám thai, tạo điều kiện chăm sóc sức khoẻ cho người mẹ và thai nhi, hơn nữa việc quy định thời gian nghỉ hưởng chế độ đã tính đến yếu tố, điều kiện và môi trường làm việc nhằn đảm bảo sức khoẻ cho sản phụ và công bằng trong chế độ. - Chế độ trợ cấp ốm đau. Chế độ này giúp cho người lao động nhận được khoản thay thế và bù đắp một phần thu nhập bị mất do không tham gia làm việc khi bị ốm. Việc quy định thời gian nghỉ hưởng chế độ đã tính đến yếu tố, điều kiện, môi trường làm việc và đảm bảo tính công bằng trong việc đóng và hưởng chế độ ngoài ra còn tránh được tình trạng lạm dụng và bình quân hoá trong khi xét trợ cấp. Tuy nhiên trong thực hiện chế độ này một số doanh nghiệp còn lạm dụng ngày nghỉ ốm, đề nghị thanh toán hết thời gian quy định mặc dù sức khoẻ vẫn đảm bảo. - Chế độ trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp Thực thi chế độ này ở nước ta trong những năm qua đã góp phần không nhỏ cho việc đảm bảo thu nhập, ổn định cuộc sống cho người lao động không may bị tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp. Chế độ này còn quy định rõ trách nhiệm của chủ sử dụng lao động đối với người lao động khi xảy ra tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp . Mức trợ cấp của chế độ này căn cứ vào tỷ lệ suy giảm khả năng lao động. Trong thực hiện chế độ cần phải xác định rõ tai nạn xảy ra trong trường hợp nào. Còn danh mục bệnh nghề nghiệp phải kịp thời bổ sung một số bệnh mới quy định. - Chế độ hưu trí; Đây là một chế độ nhằm có một khoản trợ cấp thay thế cho phần thu nhập của người lao động khi họ không được nhận nữa từ nghề nghiệp hay sự cống hiến lao động cho xã hội và tham gia đóng BHXH liên tục. Chế độ này dã khắc phục được những hạn chế trước đây như: Việc quy đổi thời gian công tác, thâm niêm, bóc tách được phần lớn các chế độ ưu đãi xã hội ra khỏi chế độ hưu trí. Vì vậy đảm bảo được sự công bằng, bình đẳng giữa đóng BHXH và hưởng chế độ BHXH, giữa các nhóm lao động khác nhau. Trong khi thực hiện chế độ này còn một số bất cập cần sửa đổi bổ sung như quy định về độ tuổi về hưu giữa các ngành, các nhóm lao động ... - Chế độ trợ cấp tử tuất ; Chế độ này là một trong những chế độ BHXH mang tính nhân đạo cao cả nhất, chế độ này đã giúp cho thân nhân người chết có được khoản trợ cấp bù đắp một phần thiếu hụt về thu nhập của gia đình họ để lo mai táng phí, chôn cất ... ngoài ra còn những khoản trợ cấp hàng tháng quy định tại điều 32 của điều lệ BHXH. - Ngoài 5 chế độ trên. Ngày 09 tháng 9 năm 2003 Chính phủ ban hành Nghị định số 01 /2003/ NĐ- CP Về việc Quy định chế độ trợ cấp Nghỉ dưỡng sức phục hồi sức khoẻ cho người lao động tham gia BHXH. Đây là khoản trợ cấp thêm cho những người lao động khi bị ốn đau, thai sản, nghỉ sảy thai ... đã được hưởng chế độ trên, mà sức khoẻ còn bị suy giảm thì được cơ quan và công đoàn xét được hưởng. Do quỹ BHXH chi trảC 6. Chức năng của BHXH: Mục tiêu của BHXH là nhằm thoả mãn những nhu cầu cần thiết của người lao động trong trường hợp bị giảm hoặc mất thu nhập, mất việc làm. Chứng tỏ chính sách BHXH không chỉ mang tính kinh tế mà còn mang tính cộng đồng và nhân văn sâu sắc. Vì vậy BHXH có những chức năng chủ yếu sau: - Chức năng hạn chế khó khăn về kinh tế của người lao động: Với chức năng này cho phép tất cả các hoạt động kinh tế hoặc các thành viên đã tham gia quá trình kinh tế trước đây của xã hội hoặc tất cả các công dân, hình thành các quyền cho phép để duy trì một chuẩn mực sống tương đối đảm bảo ngay cả trong trường hợp có sự cố bất ngờ xảy ra. - Chức năng hình thành một hệ thống an toàn xã hội : Chức năng này không chỉ cần thiết cho người lao động mà còn đảm bảo sự ổn định xã hội cho quốc gia. Hai chức năng này hỗ trợ cho nhau một cách hữu quan. Một khi đảm bảo ổn định kinh tế cho người lao động, khuyến khích họ yên tâm làm việc, giúp cho nền kinh tế phát triển ổn định. BHXH có vai trò to lớn trong việc bảo đảm cho xã hội, ổn định và phát triển, thể hiện thông qua các tác động chủ yếu sau: + Thay thế và bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do bị giảm hoặc mất khả năng lao động, bị mất việc làm. Sự đảm bảo chắc chắn sẽ xảy ra vì suy cho cùng mọi người sẽ mất khả năng lao động khi họ hết tuổi lao động theo các điều kiện quy định của BHXH. Đây là chức năng cơ bản của BHXH vì nó quyết định nhiệm vụ, tính chất và cơ chế hoạt động của BHXH. + Tiến hành phân phối và phân phối lại thu nhập giữa những người tham gia BHXH. Tham gia BHXH có người lao động, người sử dụng lao động và nhà nước và các bên tham gia đã cùng đóng góp ý xây dựng lên quỹ BHXH. Quỹ này được sử dụng để chi trả cho những người tham gia BHXH không may gặp rủi ro. Sự phân phối này là phân phối thu nhập giữa những người có thu nhập cao với những người có thu nhập thấp, giữa những người khoẻ mạnh đang công tác với những người già cả, ốm đau đang nghỉ việc. chức năng này của BHXH đã góp phần tạo nên sự công bằng xã hội mang tính nhân văn cao cả. + Góp phần kích thích tinh thần lao động, khuyến khích họ hăng hái sản suất nâng cao năng xuất lao động cho xã hội. + Gắn bó lợi ích giữa người lao động và người sử dụng lao động, giữa người sử dụng lao động với xã hội.Thông qua BHXH những mâu thuân giữa những người sử dụng lao động như mâu thuẫn về tiền lương, thời gian lao động … sẽ được điều hoà và giải quyết. Đặc biệt là cả hai bên này đều thấy được nhờ có BHXH mà mình có lợi được bảo vệ. Từ đó làm cho họ hiểu nhau và gắn bó lợi ích với nhau. Còn đối với Nhà nước và xã hội thì chi cho BHXH là khoản chi rất nhỏ ( vì chỉ mang tính chất hỗ trợ), nhưng lại đem lại hiệu quả rất cao trong đảm bảo ổn định trong đời sống của người lao động và gia đình họ, góp phần ổn định sản xuất và kinh tế xã hội. 7. Tính chất của BHXH Sự ra đời của BHXH gắn liền với đời sống của người lao động do đó BHXH có một số tính chất cơ bản sau: + BHXH có tính tất yếu khách quan trong đời sống xã hội. Trong quá trình lao động sản xuất, người lao động có thể gặp nhiều biến cố , rủi ro. Lúc đó người sử dụng lao động cũng gặp nhiều khó khăn như: sản xuất kinh doanh bị gián đoạn, vấn đề về việc làm và tuyển dụng luôn được đạt ra để thay thế, sản xuất càng phát triển, những rủi ro đối với người lao động và những khó khăn đối với người sử dụng lao động càng nhiều và trở lên phức tạp, dẫn đến mối quan hệ chủ thợ ngày càng căng thẳng. Nhà nước phải đứng ra giải quyết vấn đề này và như vậy, BHXH ra đời là một tất yếu khách quan. + BHXH đồng thời cũng mang tính ngẫu nhiên, phát sinh không đồng đều theo thời gian và không gian. Những rủi ro trong BHXH đã hình thành nên tính chất ngẫu nhiên, bởi các rủi ro được áp dụng BHXH đều không thể lường trước được, các rủi ro này xảy ra một cách bất thường. Chính vì vậy mà không phải tất cả người lao động của một tổ chức hay là tất cả các tổ chức đều phải chịu chung một hay nhiều rủi ro cùng một lúc. + BHXH vừa mang tính kinh tế, vừa có tính xã hội và cả tính dịch vụ. Tính kinh tế của BHXH được thể hiện thông qua cơ chế tạo lập và sử dụng quỹ BHXH. Quỹ BHXH muốn được hình thành, bảo toàn và tăng trưởng thì nhất thiết phải có sự đóng góp tài chính của tất cả các bên liên quan. Mức đóng góp của các bên được xác định rất cụ thể dựa trên nguyên tắc hoạt động của BHXH là lấy số đông bù số ít, do thực chất mức đóng góp của mỗi nguời lao động là không đáng kể so với mức họ được hưởng. Xét dưới góc độ kinh tế thì người sử dụng lao động cũng được lợi rất nhiều trong quan hệ BHXH khi tham gia BHXH họ sẽ không phải chi trả các chi phí cho người lao động bị giảm hoặc mất khả năng lao động. Còn về phía Nhà nước thì hoạt động tạo lập quỹ BHXH đã làm giảm nhẹ gánh nặng cho NSNN, đồng thời nó góp phần đầu tư cho nền kinh tế. Như vậy cơ chế tạo lập và sử dụng quỹ BHXH đã đem lại rất nhiều lợi ích cho người lao động, người sử dụng lao động và Nhà nước. BHXH là một bộ phận chủ yếu của hệ thống bảo đảm xã hội vì tính chất xã hội của nó được thể hiện rất rõ nét về lâu dài mọi người lao động trong xã._. hội đều có quyền tham gia BHXH. Và ngược lại BHXH phải có trách nhiệm bảo hiểm cho mọi người lao động và gia đình họ, kể cả họ đang còn trong độ tuổi lao động. Tính xã hội của BHXH luôn gắn chặt với tính dịch vụ của nó. Khi nền kinh tế xã hội ngày càng phát triển thì tính chất dịch vụ và tính chất xã hội hoá của BHXH ngày càng cao. 8. Bản chất BHXH. Bản chất của BHXH đươc thể hiện ở những nội dung chủ yếu sau: - BHXH là nhu cầu khách quan, đa dạng và phức tạp của xã hội nhất là trong xã hội mà sản xuất hàng hoá hoạt động theo cơ chế thị trường, mối quan hệ thuê mướn lao động phát triển ở một mức nào đấy. Kinh tế càng phát triển thì BHXH càng đa dạng và hoàn thiện, có thể nói BHXH là nhu cầu cần thiết để đảm bảo các tiêu chuẩn hay giá trị cho cuộc sống tối thiểu. - Mối quan hệ giữa các bên trong BHXH có thể rủi ro ngẫu nhiên trái với ý muốn và diễn ra 3 bên: Bên tham gia BHXH, bên BHXH thông thường là cơ quan chuyên trách do Nhà nước lập ra và bảo trợ. Bên được BHXH là người lao động và gia dình họ khi có đủ các điều kiện ràng buộc cần thiết. - Những rủi ro xảy ra trong BHXH có thể là rủi ro ngẫu nhiên trái với ý muốn chủ quan của con người như ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp... hoặc là những trường hợp không hoàn ngẫu nhiên như tuổi già, thai sản. - Phần thu nhập của người lao động bị giảm hoặc bị mất đi khi gặp phải sự cố, rủi ro sẽ bù đắp hoặc thay thế từ một nguồn quỹ tiền tệ tập trung được tồn tích lại. Nguồn quỹ này do bên tham gia bảo hiểm đóng góp là chủ yếu, ngoài ra còn được sự hỗ trợ từ phía Nhà nước. Điều này cho thấy BHXH là sự liên kết giữa những người lao động khác nhau trong xã hội và đồng thời BHXH cũng phản ánh bản chất của một chế độ xã hội nhất định. - Mục tiêu của BHXH là nhằm thoả mãn những nhu cầu thiết yếu của người lao động trong trường hợp bị giảm hoặc bị mất thu nhập, mất việc làm để đảm bảo nhu cầu sinh sống thiết yếu của họ, chăm sóc sức khoẻ và chống lại bệnh tật. Như vậy BHXH không phải là loại hình bảo hiểm cá nhân hay cá nhân tự bảo hiểm mà nó là sự bảo hiểm đặt trong những mối quan hệ nhất định trong cộng đồng, BHXH không thể tách khỏi một chế độ chính trị nhất định và phải dựa trên nền kinh tế cụ thể. Nó thể hiện bản chất cơ bản sau: * Bản chất kinh tế của BHXH Sự tồn tại của rủi ro đối với thu nhập của người lao động là khó lường trước. Để bù đắp những khoản thu nhập bị mất đi khi sự cố xảy ra nếu không tham gia BHXH thì cách cơ bản nhất là phải tích luỹ cá nhân. Tuy nhiên, cách dự trữ cá nhân có nhiều hạn chế, bởi vì nếu đòi hỏi phải dự trữ lớn ngay một lúc thì sẽ rất khó khăn, hơn nữa nhiều lao động không có khả năng. Còn nếu tích luỹ dần thì khi rủi ro xảy ra sớm, mật độ thiệt hại lớn thì không đủ nguồn tài chính để bù đắp, trang trải phần thu nhập bị mất. Nhưng nếu thông qua BHXH, người lao động chỉ cần đóng góp hàng tháng một tỷ lệ nhỏ phần trăm so với tiền lương của mình cùng với sự hỗ trợ của Ngân sách Nhà nước để tạo ra một quỹ BHXH, quỹ này là tập hợp của số đông người lao động tham gia BHXH để bù đắp cho số ít người tham gia bị rủi ro. Khi rủi ro xảy ra bằng hình thức lấy số đông bù số ít người bị rủi ro sẽ giúp khắc phục những khó khăn trong đời sống cá nhân từng lao động do bị mất hoặc giảm thu nhập. Như vậy BHXH không phải là dịch vụ sản xuất mà nò là dịch vụ tài chính nhằm phân phối lại nhưng khoản thu nhập bị mất của người lao động khi gặp sự cố trong cuộc sống. * Bản chất xã hội của BHXH. BHXH là lĩnh vực vừa mang tính kinh tế vừa mang tính xã hội và vừa mang tính chất dịch vụ, nhưng trong đó tính xã hội được thể hiện rõ nhất. Nhờ có BHXH khi người lao động bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, già yếu, chết làm cho thu nhập của họ bị mất hẳn hoặc giảm sút, họ sẽ được bù đắp lại một phần hoặc tất cả từ quỹ BHXH, mà quỹ này là do số đông người lao động đóng góp, cùng trách nhiệm của người sử dụng lao động và sự hỗ trợ của Nhà nước. Vậy có thể thấy rằng bản chất của BHXH là sự san sẻ rủi ro giữa tập thể người lao động. Qua đó cũng thể hiện rõ trách nhiệm xã hội giữa chủ sử dụng lao động với người lao động, của người lao động với nhau và sự quan tâm của Nhà nước tới sự cống hiến cho lợi ích xã hội của người lao động. * Bản chất pháp lý của BHXH: Mối quan hệ các bên tham gia BHXH được quy định, điều chỉnh thông qua bộ luật BHXH, hoặc các văn bản BHXH dưới luật hoặc phần quy định về BHXH ở bộ bộ luật khác, do đó nó rằng buộc chặt chẽ trách nhiệm và quyền lợi và các bên có liên quan và ở đây trách nhiệm lớn nhất của người lao động và của người sử dụng lao động là đóng phí BHXH cho cơ quan BHXH, quyền lớn nhất của người lao động là được chi trả BHXH khi có sự cố theo quy định của pháp luật. Vậy thực chất BHXH là bản cam kết giữa cơ quan BHXH, người sử dụng lao động và người lao động về trách nhiệm và quyền lợi của mỗi bên thông qua các quy định của pháp luật điều chỉnh mối quan hệ về BHXH. 9. Những quan điểm cơ bản về BHXH. - Khi xây dựng hệ thống BHXH, mỗi nước phải lựa chọn hình thức cơ chế và mức độ thoả mãn các nhu cầu BHXH cho phù hợp với tập quán, phong tục, khả năng trang trải và định hướng phát triển kinh tế xã hội của nước mình, đồng thời phải nhận thức thống nhất các quan điểm sau đây. * Chính sách BHXH là một bộ phận cấu thành và là một bộ phận qua trọng trong chính sách xã hội. Mục đích chủ yếu của chính sách này là đảm bảo đời sống cho người lao động và gia đình họ khi người lao động bị giảm hoặc mất thu nhập do bị giảm hoặc mất khả năng lao động, mất việc làm, ở nước ta chính sách BHXH nằm trong hệ thống các chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước. * Người sử dụng lao động phải có nghĩa vụ và trách nhiệm BHXH cho người lao động. Người sử dụng lao động chính là các tổ chức, các doanh nghiệp và các hộ kinh doanh cá thể... có thuê mướn lao động. Họ phải có nghĩa vụ đóng góp vào quỹ BHXH và có trách nhiệm thực hiện đầy đủ các chế độ BHXH đối với người lao động mà mình sử dụng theo đúng pháp luật quy định. Vậy người sử dụng lao động muốn ổn định và phát triển sản xuất kinh doanh ngoài việc chăm lo đầu tư để có máy móc, thiết bị hiện đại, công nghệ tiên tiến còn phải chăm lo tới tay nghề và đời sống cho người lao động. Ngoài việc chủ sử dụng lao động trả lương theo thoả thuận cho người lao động còn phải có trách nhiệm BHXH cho họ nhằm mục đích đảm bảo cuộc sống cho người lao động. Từ đó người lao động mới yên tâm lao động sản xuất và phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, góp phần nâng cao sản xuất lao động, tăng hiệu quả kinh tế cho doanh nghiệp. * Người lao động được bình đẳng về nghĩa vụ về quyền lợi đối với người BHXH không phân biệt nam nữ, tộn giáo, dân tộc, nghề nghiệp. Mọi người lao động trong xã hội đều được hưởng BHXH như tuyên ngôn nhân quyền đã nêu, đồng thời bình đẳng về nghĩa vụ đóng góp và quyền lợi trợ cấp BHXH. Người lao động khi gặp rủi ro không mong muốn và không phải hoàn toàn hay trực tiếp do lỗi của người khác thì trước hết là do lỗi của bản thân. Vì thế nếu muốn được BHXH tức là muốn nhiều người khác hỗ trợ mình là dàn trải rủi ro của mình cho nhiều người khác khi tự mình phải gánh chịu trực tiếp và trước hết điều đó có nghĩa là người lao động phải có trách nhiệm tham gia BHXH để tự bảo hiểm cho mình. Tuy nhiên nghĩa vụ và quyền lợi của người lao động về BHXH còn tuỳ thuộc vào điều kiện kinh tế xã hội, vào các mối quan hệ kinh tế, chính trị, xã hội, lịch sử của mỗi quốc gia. Nhìn chung, khi sản xuất phát triển, chính trị xã hội ổn định thì người lao động tham gia và được trợ cấp BHXH ngày càng đông. * Nhà nước thống nhất chính sách BHXH, tổ chức bộ máy thực hiện chính sách BHXH. BHXH là bộ phận cấu thành các chính sách xã hội, nó vừa là nhân tố ổn định, vừa là nhân tố động lực phát triển kinh tế xã hội. Chính vì vậy vai trò của Nhà nước là hết sức quan trọng. Nếu không có sự can thiệp và quản lý vĩ mô của Nhà nước thì mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động sẽ không được duy trì bền vững, mối quan hệ 3 trong BHXH sẽ bị phá vỡ. Việc hoạch định chính sách là khâu đầu tiên quan trọng nhất. Sự quản lý của Nhà nước về vấn đề này thể hiện ở việc xây dựng các dự án luật, các văn bản về quy định về BHXH và ban hành thực hiện. Sau đó hướng dẫn kiểm tra thanh tra, các tổ chức, cá nhân thực hiện chính sách. Để quản lý BHXH, Nhà nước sử dụng các công cụ chủ yếu như luật pháp vào bộ máy tổ chức. Nhìn chung hầu hết trên thế giới, việc quản lý vĩ mô BHXH đều được Nhà nước giao cho Bộ lao động hoặc Bộ xã hội trực tiếp điều hành. II. Quản lý thu BHXH 1. Quỹ BHXH 1.1- Khái niện về quỹ BHXH Có một số khái niệm về quỹ BHXH như sau - Quỹ BHXH là tập hợp đóng góp bằng tiền của các bên tham gia BHXH: Người lao động, người sử dụng lao động, và sự hỗ trợ của Nhà nước, nhằm mục đích chi trả cho các chế độ BHXH và đảm bảo hoạt động của hệ thống BHXH. - Quỹ BHXH là quỹ tài chính độc lập, tập trung nằm ngoài ngân sách Nhà nước. 1.2 - Đặc điểm: - Là một quỹ tiền tệ tập trung, giữ vị trí là khâu tài chính trung gian trong hệ thống tài chính quốc gia. Là tổ chức tài chính nằm giao thoa giữa ngân sách Nhà nước với các tổ chức tài chính Nhà nước, tài chính doanh nghiệp và sau đó là tài chính dân cư. - Phân phối quỹ BHXH vừa mang tính hoàn trả vừa mang tính không hoàn trả. Tính không hoàn trả của quỹ BHXH được áp dụng đối với những người đã tham gia BHXH trong suốt quá trình lao động nhưng không ốm đau, tai nạn lao động, sinh con. - Sự ra đời, tồn tại và phát triển của BHXH gắn liền với chức năng vốn có của Nhà nước là vì quyền lợi của người lao động chứ không vì mục đích kiếm lời, đồng thời nó cũng phụ thuộc vào trình độ phát triển kinh tế, xã hội và điều kiện lịch sử trong từng thời kỳ của mỗi quốc gia. Khi nền kinh tế ngày càng phát triển thì càng có nhiều chế độ BHXH được thực hiện và bản thân từng chế độ cũng được áp dụng rộng rãi hơn, nhu cầu thoả mãn về BHXH của người lao động càng được nâng cao. Mặt khác khi nền kinh tế phát triển thì mức thu nhập của người lao động càng cao và họ càng có khả năng tham gia vào nhiều chế độ BHXH. - Một mặt, quỹ BHXH mang tính tiêu dùng ngày càng được thể hiện thông qua các mục tiêu, mục đích của nó là chi trả các chế độ BHXH. Nhưng mặt khác nó lại mang tính dự trữ vì thông thường khi người lao động đóng góp vào quỹ BHXH thì họ không được quỹ này chi trả ngay khi gặp rủi ro mà phải có thời gian dự bị. Hoạt động của quỹ BHXH đặt ra yêu cầu và hình thành tất yếu chế độ tiết kiệm bắt buộc của xã hội và người lao động dành cho ốm đau, hưu trí. Đó cũng là quá trình phân phối lại thu nhập của cá nhân và cộng đồng. 1.3- Nguồn hình thành quỹ BHXH. Quỹ BHXH là quỹ tài chính độc lập, tập trung vào ngân sách Nhà nước. Quỹ BHXH có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với sự nghiệp BHXH. Đặc biệt là đảm bảo chi trả các chế độ cho các đối tượng hưởng BHXH và đảm bảo cho hệ thống BHXH hoạt động một cách có hiệu quả. Chính vì vậy quỹ BHXH được hình thành chủ yếu các nguồn sau: Theo Chương III điều 36, 37, 38 của Điều lệ BHXH Ban hành kèm theo Nghị định số:12/CP ngày 26/01/1995 quy định nguồn hình thành quỹ BHXH như sau: - Sự đóng góp của người lao động bằng 5% tiền lương tháng : Người lao động tham gia đóng góp một phần là để bảo hiểm cho chính bản thân mình, để chi trả các chế độ hưu trí, tử tuất. Điều này vừa biểu hiện sự tự gánh chịu trực tiếp rủi ro của chính mình, vừa có ý nghĩa rằng buộc nghĩa vụ và quyền lợi một cách chặt chẽ. - Đóng góp của người sử dụng lao động bằng 15% so với tổng quỹ lương : Người sử dụng lao động đóng góp vào quỹ BHXH để bảo hiểm cho người lao động mà mình sử dụng. Nó thể hiện trách nhiệm của người chủ đối với người lao động. Đây không phải là sự phân chia rủi ro mà là lợi ích giữa 2 bên. Phía người sử dụng lao động, sự đóng góp một phần BHXH cho người lao động sẽ giúp họ tránh được những thiệt hại kinh tế do phải chi ra một khoản tiền lớn khi có rủi ro xảy ra đối với người lao động của mình. Điều đó không chỉ giảm bớt tình trạng tranh chấp mà còn tạo được mối quan hệ tốt đẹp giữa chủ sử dụng lao động và người lao động. Trong đó 10% để chi trả các chế độ hưu trí, tử tuất, và 5% để chi trả các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp. - Đóng góp hỗ trợ của Nhà nước: Sự tham gia đóng góp, hỗ trợ của Nhà nước vào quỹ BHXH là thể hiện sự quan tâm và cũng là trách nhiệm của Nhà nước đối với các thành viên trong xã hội. Nhằm đảm bảo thực hiện các chế độ BHXH đối với người lao động, hàng tháng Bộ Tài chính trích từ nguồn ngân sách Nhà nước số tiền bổ sung vào quỹ BHXH đủ để chi trả các khoản về BHXH như sau: Chi trả các chế độ hưu, trợ cấp MSLĐ, TNLĐ, bệnh nghề nghiệp, tử tuất cho tất cả các đối tượng thụ hưởng chế độ BHXH trước ngày thi hành Điều lệ BHXH được Ban hành kèm theo Nghị định 12/CP ngày 26/1/1995. Ngoài ra, bằng nhiều hình thức, biện pháp và mức độ can thiệp khác nhau, Nhà nước không chỉ tham gia đóng góp và hỗ trợ thêm cho quỹ BHXH mà còn trở thành chỗ dựa vững chắc đảm bảo cho hoạt động BHXH, được thực hiện có hiệu quả và phát triển ổn định. - Thu từ các nguồn khác: Ngoài sự đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động và Nhà nước hỗ trợ. Quỹ BHXH còn được hình thành từ các nguồn khác như: Tiền sử phạt đối với các đơn vị vi phạm điều lệ BHXH, sự hỗ trợ, viện trợ của các tổ chức trong và ngoài nước, lãi từ các hoạt động đầu tư quỹ BHXH nhàn rỗi. Phí BHXH là một nghiệp vụ chuyên sâu của BHXH và người ta thường dùng các phương pháp toán học khác nhau để xác định. * Phí BHXH được xác định theo công thức P = f1 + f2 + f3 Trong đó: f1 là phí thuần BHXH f2 là phí quản lý f3 là phí dự trữ. Phí thuần của BHXH là bộ phận cấu thành quan trọng nhất của phí BHXH. Phí thuần được xác định để đảm bảo chi trả cho tất cả các chế độ BHXH. Chính vì vậy việc xác định phí BHXH là rất phức tạp nó phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau: Cơ cấu lao động theo độ tuổi, đặc điểm cấu tạo sinh học của người trong một nước, kết cấu giới tính trong lực lượng lao động, tuổi thọ bình quân của người dân, điều kiện làm việc chung của người lao động. Ngoài sự đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động và Nhà nước quỹ BHXH còn được hình thành từ các nguồn khác như: Tiền sử phạt đối với các đơn vị vi phạm điều lệ BHXH, sự hỗ trợ, sự viện trợ của các tổ chức trong và ngoài nước, lãi từ các hoạt động đầu tư phần quỹ BHXH nhàn rỗi 1.4- Mục đích sử dụng nguồn quỹ BHXH + Quỹ BHXH được sử dụng cho 3 mục đích sau: - Chi trả các chế độ BHXH. - Chi phí cho quản lý sự nghiệp BHXH. - Chi trích lập quỹ dự trữ cho những trường hợp tổn thất lớn. Trong cơ cấu chi BHXH, thì chi cho các chế độ BHXH là rất lớn và chiếm phần lớn nguồn quỹ này vì đây là mục tiêu cơ bản nhất của BHXH, đảm bảo ổn định cuộc sống cho người lao động, đảm bảo ổn định hoạt động của các đơn vị, tổ chức. Thực tế cho thấy việc chi trả chế độ BHXH diễn ra thường xuyên và liên tục với số lượng lớn trên phạm vi rộng. Một trong những khoản chi thường xuyên là chi lương hưu cho người đã nghỉ công tác và chi trả trợ cấp hàng tháng cho người lao động khi họ qua đời. Nguồn chi thứ hai trong BHXH là chi cho việc quản lý sự nghiệp BHXH đây là nguồn chi không lớn trong cơ cấu chi BHXH nhưng nó cũng là khoản chi ngày càng lớn bởi các chế độ BHXH ngày càng rộng rãi, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người lao động, do đó đội ngũ cán bộ phục vụ BHXH ngày càng nhiều dẫn đến chi lương cho cán bộ ngày càng lớn. Mặt khác, xã hội ngày càng phát triển thì nhu cầu về điều kiện làm việc ngày càng gia tăng. Vì vậy, chi phí cho việc xây dựng cơ bản, mua sắm máy móc, trang thiết bị văn phòng ngày càng tăng lên. Mục đích chi thứ ba của quỹ BHXH là dự trữ. thực chất đây là quá trình tích lũy trong quá trình sử dụng quỹ BHXH. Định kỳ hàng tháng, quỹ, năm cơ quan BHXH giữ lại một phần quỹ của mình để thành lập lên quỹ BHXH. quỹ này chỉ được sử dụng trong trường hợp nhu cầu chi trả lớn dẫn đến thâm hụt quỹ BHXH hoặc trong đồng tiền mất giá. 2- Mục tiêu quản lý thu BHXH 2.1- Tính đặc thù của nghiệp vụ thu * Quá trình thu BHXH có những đặc thù sau: Thứ nhất: Việc quy định đóng BHXH đã thành nối quan hệ 3 bên: Người lao động, người sử dụng lao động và cơ quan BHXH, giữa các bên có sự rằng buộc giám sát lẫn nhau về mức đóng và thời gian đóng BHXH đến từng người suốt quá trình tham gia BHXH, lấy đó làm cơ sở pháp lý cho việc thực hiện chế độ BHXH theo quy định. Đây là một nội dung của nghiệp vụ thu BHXH không giống với các nghiệp vụ khác. Thứ hai: Từ đặc thù thứ nhất, yêu cầu theo dõi kết quả đóng BHXH của từng cơ quan, đơn vị theo từng tháng, để từ đó ghi nhận kết quả đóng BHXH, đây là công việc đồ hỏi tính chính xác cao, thường xuyên, liên tục, kéo dài cho đến khi có biến động về mức đóng BHXH, việc ghi chép kết quả đóng góp của người lao động là căn cứ pháp lý để thực hiện chế độ, do đó mỗi lần giải quyết chế độ BHXH là một lần kiểm tra, xác định độ chính xác của nghiệp vụ thu BHXH. Thứ ba: Trong nghiệp vụ quản lý thu BHXH, ngoài nghiệp vụ kế toán thực hiện quản lý theo chế độ tài chính thực hiện thu tập trung vào một tài khoản của cơ quan BHXH các tỉnh, thành phố chuyển lên quỹ BHXH trung ương đúng, kịp thời, còn nghiệp vụ quản lý thu BHXH theo danh sách lao động đăng ký đóng BHXH của từng cơ quan, đơn vị cùng sổ BHXH của từng người mà việc quản lý theo dõi phải được thực hiện chặt chẽ theo phân cấp quản lý thu có trách nhiệm quản lý danh sách, quản lý lao động, tiền lương đơn vị, cơ quan đăng ký đóng BHXH cơ bản tăng, giảm hàng tháng để có nhiệm vụ đôn đốc và đối chiếu kết quả đóng của cơ quan, đơn vị theo địa bàn quản lý ghi nhận kết quả đóng và lập thành hồ sơ, từ đó hướng dẫn cơ quan đơn vị ghi kết quả đóng vào sổ BHXH của từng người,việc ghi sổ BHXH phải chính xác theo mức nộp BHXH. Vì sổ BHXH chính là căn cứ pháp lý để giải quyết chế đọ cho người lao động. Chính vì những đặc thù trên mà hoạt động thu BHXH đòi hỏi phải được tập trung thống nhất, có sự rằng buộc từ trên xuống dưới, đảm an toàn tuyệt đối về tài chính tiền tệ, đảm bảo độ chính xác trong việc ghi chép kết quả đóng BHXH từng tháng trong nhiều năm, kể cả trường hợp liên tục hay gián đoạn, ngừng đóng, làm việc nhiều nơi hay một nơi. Như vậy quá trình theo dõi ghi kết quả thu BHXH phải đảm bảo chính xác và lưu trữ cẩn thận để đảm bảo khi người lao động tiếp tục tham gia đóng BHXH hoặc yêu cầu giải quyết chế độ phải được thực hiện ngay. Hoạt động thu của BHXH là hoạt động của cả đời người, có tính kế thừa, cho nên nghiệp vụ quản lý thu, lưu giữ sổ biểu không có giới hạn về thời gian. 3. Nội dung của quản lý thu BHXH 3.1 Nguyên tắc quản lý thu BHXH; Nghị định 12/CP ngày 26/01/1995 của Chính phủ đã quy định rõ: Quỹ BHXH được quản lý thống nhất theo chế độ tài chính của Nhà nước, hạch toán độc lập và được Nhà nước bảo hộ, quỹ được thực hiện các biện pháp bảo tồn giá trị và tăng trưởng theo quy định của chính phủ. Điều 1 Nghị định 19/CP ngày 16/02/1995 của Chính phủ quy định: Thành lập BHXH Việt nam để giúp Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo công tác quản lý quỹ BHXH và thực hiện các chế độ, chính sách theo pháp luật của Nhà nước. Đây là thể hiện nguyên tắc tập trung trong quản lý quỹ. Căn cứ vào các quy định nêu trên, quỹ BHXH được quản lý theo các nguyên tắc cơ bản là: - Nguyên tắc tập trung, thống nhất - Hạch toán độc lập với NSNN - Được Nhà nước bảo hộ - Được thực hiện các biện pháp bảo tồn giá trị và tăng trưởng theo quy định của Chính phủ. Trong các nguyên tắc nêu trên, nguyên tắc tập trung thống nhất là nguyên tắc cơ bản nhất trong công tác quản lý quỹ. Nội dung chính của nguyên tắc này là : Tất cả các khoản thu BHXH đều được tập trung vào một quỹ do một cơ quan quản lý, không chia quỹ ra nhiều quỹ nhỏ. Trên cơ sở quỹ được tập trung mới có điều kiện để thực hiện sự chống thất thoát quỹ và sử dụng quỹ đúng mục đích. Đồng thời khi quỹ được tập trung vào một đầu mối cũng tạo điều kiện thuận lợi cho việc chỉ đạo của Chính phủ. Nguyên tắc hạch toán độc lập và được Nhà nước bảo hộ cũng là nguyên tắc quan trọng để đảm bảo cho quỹ cân đối thu - chi được thuận tiện. Khi có tiền nhàn rỗi, Nhà nước cho phép được đầu tư tăng trưởng, khi thu không đủ chi được Nhà nước bảo trợ. 3.2 Quy trình của quản lý thu BHXH 3.2.1 Lập, xét duyệt kế hoạch thu BHXH hàng năm Đối với đơn vị sử dụng lao động: hàng năm đơn vị sử dụng lao động có trách nhiệm đối chiếu số lao động, quỹ tiền lương và mức nộp BHXH thực tế của 9 tháng với danh sách lao động quỹ tiền lương trích nộp BHXH tại thời điểm đó với cơ quan BHXH trực tiếp quản lý thu theo phân cấp xong trước ngày 10/10 tại các biểu C45-BH, C46-BH, C47-BH, để xác định số phải nộp của năm sau . Đối với cơ quan BHXH: BHXH huyện ,thị, và phòng quản lý thu căn cứ vào các biểu C45-BH, C46-BH, C47-BH. Đã được đối chiếu của quý I, quý II, quý III hàng năm của từng đơn vị trực tiếp quản lý thu. Thực hiện kiểm tra và ước thực hiện việc trích nộp BHXH cả năm báo cáo, đồng thời tổng hợp và lập kế hoạch thu BHXH cả năm sau (theo mẫu số 4-KHT ) gửi về BHXH tỉnh trước ngày 20/10 hàng năm. BHXH tỉnh căn cứ trên các mẫu số 4-KHT mà BHXH các huyện thị gửi đến tiến hành kiểm tra tính toán khả năng tăng giảm để tổng hợp kế hoạch thu BHXH cho năm sau trên địa bàn toàn Tỉnh theo mẫu số 5-KHT và gửi về BHXH Việt nam trước ngày 31/10. Tháng 11 hàng năm BHXH Việt nam căn cứ vào mẫu số 5-KHT của BHXH tỉnh lập để dự kiến kế hoạch thu BHXH cho BHXH tỉnh.Tháng 12 hàng năm BHXH tỉnh Tuyên Quang căn cứ vào kế hoạch giao của BHXH Việt Nam phân bổ chỉ tiêu thu của năm sau cho BHXH Huyện thị để thực hiện. 3.2.2 Tổ chức quản lý thu BHXH. Theo phần III của Quyết định 2902/ 1999// QĐ -BHXH ngày 23/11/1999 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam quy định về quản lý và tổ chức thu BHXH Công tác quản lý tổ chức thu BHXH được phân cấp quản lý Như sau: Đối với các đơn vị sử dụng lao động. Cụ thể là Giám đốc BHXH tỉnh có trách nhiệm tổ chức thực hiện thu BHXH và chỉ đạo BHXH huyện thu BHXH của tất cả các đơn vị sử dụng lao động có trụ sở và tài khoản đóng trên điạ bàn tỉnh theo phân cấp quản lý như sau: BHXH Tỉnh tổ chức thu BHXH của các đơn vị đóng trên địa bàn tỉnh bao gồm: Các đơn vị do tỉnh trực tiếp quản lý, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, công ty cổ phần, doanh nghiệp Nhà nước, ...các cơ quan hành chính sự nghiệp, cơ quan Đảng, đoàn thể ...Các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp đưa lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài có thời hạn. Giám đốc BHXH tỉnh quyết định phân cấp thu đối với từng đơn vị cụ thể. Ngoài ra đối với khối doanh nghiệp thì phải thường xuyên bám sát nắm bắt kịp thời tình hình sản xuất kinh doanh, sự biến động về thu nhập của người lao động và khả năng trích nộp BHXH, để có đề xuất, tham mưu kịp thời với các cấp có thẩm quyền để có biện pháp giải quyết . BHXH các huyện thị xã thu BHXH của các đơn vị có trụ sở và tài khoản trên địa bàn huyện, thị gồm: Các Doanh ngiệp Nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần, hộ kinh doanh cá thể, các xã, phường, thị trấn, và các đơn vị hành chính sự nghiệp ... và các đơn vị khác do BHXH tỉnh giao nhiện vụ. Trực tiếp kiểm tra danh sách lao động và quỹ tiền lương của từng tháng trích nộp BHXH,từng đơn vị sử dụng lao động, đối với khối doanh nghiệp thì phải thường xuyên bám sát nắm bắt kịp thời tình hình sản xuất kinh doanh, sự biến động về thu nhập của người lao động và khả năng trích nộp BHXH, để có đề xuất, tham mưu kịp thời với các cấp có thẩm quyền để có biện pháp giải quyết . Thường xuyên chủ động phối hợp với các ngành như Phòng nội vụ LĐ-TB& XH, Liên đoàn lao động. Tổ chức đôn đốc kiểm tra đối với các đơn vị chấp hành chưa nghiêm túc trong việc trích nộp BHXH. Hàng tháng, quý BHXH huyện báo cáo xin ý kiến lãnh chỉ đạo của cấp uỷ , chính quyền địa phương về công tác thu nộp BHXH. Trước ngày 10 hàng tháng đầu của quý, BHXH huyện trực tiếp quản lý thu BHXH của đơn vị sử dụng lao động cùng đơn vị sử dụng lao động kiểm tra đối chiếu tình hình tăng giảm lao động, quỹ tiền lương, tình hình trích nộp BHXH. 3.2.3 Chuyển tiền thu BHXH. Hàng tháng đơn vị sử dụng lao động có trách nhiệm chuyển tiền nộp BHXH vào tài khoản chuyên thu của cơ quan BHXH theo hệ thống tài khoản mở tại ngân hàng và mở tại kho bạc ngay sau khi trả lương cho người lao động. BHXH huyện chuyển tiền thu BHXH về tài khoản chuyên thu của BHXH tỉnh vào ngày 10 và 25 hàng tháng. Ngày cuối cùng của năm phải chuyển toàn bộ số tiền thu BHXH có trên tài khoản thu BHXHcủa huyện về BHXH tỉnh. BHXH tỉnh chuyển tiền thu BHXH về tài khoản chuyên thu của BHXH Việt nam vào ngày 10 và 20 hàng tháng, ngoài ra nếu số dư trên tài khoản chuyên thu lớn hơn 5 tỷ đồng thì cũng phải chuyển bổ xung về BHXH Việt nam kết thúc vào ngày cuối cùng của năm (31/12). 3.2.4 Lập và báo cáo thu BHXH Báo cáo nhanh: BHXH tỉnh, huyện, thị báo cáo nhanh tình hình thực hiện thu BHXH trên địa bàn hàng tháng theo mẫu 6- BCT. Thời điểm lấy số liệu báo cáo tính hết ngày 10, 20, 30 ( hoặc 31) tháng. Thời gian gửi báo cáo, đối với BHXH huyện gửi về BHXH tỉnh trước ngày 12, 22, và ngày 02 tháng sau. BHXH tỉnh gửi cho BHXH Việt Nam trước ngày 15, 25 và ngày 05 tháng sau Báo cáo quý, năm :BHXH huyện lập báo cáo gửi cho BHXH tỉnh trước ngày 15 của tháng đầu quý sau nếu là báo cáo quý, và trước ngày 20/1 nếu là báo cáo năm, theo mẫu 7-BCT và mẫu 8-BCT. Thời điểm lấy số liệu báo cáo tính từ ngày 01 tháng đầu quý đến hết ngày tháng cuối quý đối với báo cáo quý, còn báo cáo năm lấy số liệu từ ngày 01tháng đầu năm đến hết ngày 31 tháng cuối năm. BHXH tỉnh lập báo thu BHXH đối với các đơn vị sử dụng lao động do BHXH tỉnh trực tiếp quản lý và báo cáo tổng hợp thực hiện thu BHXH toàn tỉnh, theo mẫu 8- BCT gửi cho BHXH Việt nam trước ngày 25 tháng đầu quý nếu là báo cáo quý, và trước ngày 31/1 nếu là báo cáo năm, thời điểm lấy số liệu báo cáo giống như BHXH các huyện, thị. Bảo hiểm xã hội tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương ( sau đây gọi chung là BHXH tỉnh) Bảo hiểm xã hội các quận huyện thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh (Bảo hiểm sau đây gọi chung là BHXH huyện) có trách nhiệm hướng dẫn tổ chức thu BHXH đúng kỳ, đủ số lượng, theo đúng quy định cấp đối chiếu và xác nhận trên sổ BHXH cho người lao động tham gia BHXH. Nguyên tắc hoạt động của các BHXH nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Chính vì vậy mà công tác thu BHXH và quản lý nguồn thu có vai trò quan trọng trong hoạt động của ngành BHXH. Do đó, BHXH Việt Nam đã triển khai thực hiện thu BHXH theo mô hình 3 cấp từ TW đến thành phố, tỉnh và đến các quận huyện. Hàng năm BHXH Việt Nam dựa vào kết quả thu BHXH, số lượng lao động trên địa bàn tỉnh để đề ra kế hoạch nhiệm vụ của ngành trong các năm tiếp theo. Đồng thời BHXH Việt Nam cũng dựa vào đó để đề ra chỉ tiêu thu BHXH cho các cơ quan BHXH tỉnh, thành phố. Trên cơ sở các chỉ tiêu này, các cơ quan BHXH tỉnh, thành phố sẽ xem xét lại quỹ tiền lương, số lương lao động, tổ chức đóng góp trên địa bàn tỉnh thành phố và các quận huyện để triển khai kế hoạch cụ thể đến từng cơ quan BHXH các quận huyện. Để có được các chỉ tiêu kế hoạch nói trên thì hàng quý các cơ quan BHXH các quận huyện phải tổng hợp kế hoạch thu BHXH của các đơn vị do mình chịu trách nhiệm tổ chức thu ghi sổ BHXH gửi cho cơ quan BHXH tỉnh vào ngày 25 của tháng cuối quý trước, theo biểu 2- BCT, các cơ quan BHXH tỉnh, thành phố cũng tổng hợp kế hoạch thu của tất cả các đơn vị trên địa bàn theo mẫu 3- BCT và gửi đồng thời về BHXH Việt Nam vào ngày 30 của tháng cuối quý trước. Sau khi kế hoạch, nhiệm vụ đã được triển khai thì BHXH các tỉnh, thành phố, quận huyện tiến hành hướng dẫn các đơn vị trên địa bàn mình lập danh sách và quỹ tiền lương hàng tháng, quý để xác định số tiền BHXH mà các đơn vị phải đóng. Số tiền này được tập trung vào một tài khoản của tỉnh, thành phố, sau đó lại được tập trung vào tài khoản của BHXHVN. 3.2.5 Kiểm tra thẩm định số liệu thu BHXH. Hàng quý, hàng năm BHXH cấp trên tổ chức kiểm tra thẩm định số liệu thu BHXH trong kỳ của BHXH cấp dưới, việc tổ chức kiểm tra thẩm định số liệu thu BHXH thực hiện sau kỳ báo cáo, biên bản kiểm tra số liệu thu BHXH sau khi được thẩm định là tài liệu kèm theo hồ sơ quyết toán taì chính quý, năm của BHXH các cấp. 4. Tăng cường công tác quản quản lý thu Nguyên tắc hoạt động của ngành BHXH là có tham gia BHXH thì được hưởng chế độ chính sách BHXH nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Do đó thu BHXH là nhiệm vụ trọng tâm trong toàn ngành BHXH. Bởi đây là công việc có vị trí quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của ngành BHXH. Bên cạnh công tác thu BHXH và mở rộng đối tượng thu BHXH thì: Công tác quản lý đối tượng thu BHXH đã được qui định là vấn đề cũng hết sức quan trọng và cần kiểm soát chặt chẽ đối tượng này, nếu không Quản lý thì dẫn đến tình trạng thất thu BHXH. Trên thực tế cho thấy : Việc buông lỏng quản lý và sử dụng kinh doanh của các cơ quan chức năng dẫn đến tình trạng có doanh nghiệp đăng ký thành lập doanh nghiệp nhưng không đăng ký sử dụng lao động. Khi sử dụng lao động không có hợp đồng lao động cụ thể, hoặc kê khai số lao động thấp hơn thực tế, không đảm bảo các điều kiện qui định của Bộ luật lao động nhằm chốn tránh trách nhiệm của mình đối với người lao động. Do đó cơ quan BHXH không có cơ sở xác định hình thức hợp đồng lao động để khai thác đối tượng tham gia BHXH bắt buộc; mức tiền lương tiền công để tham gia BHXH cũng chưa đúng với thực tế thu nhập của người lao động; ngoài việc trốn tránh tham gia BHXH cho người lao động thì việc nợ đọng BHXH và nộp chậm BHXH của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, các hộ kinh doanh cá thể cũng là vấn đề cần quan tâm. Hiện nay đã có chế tài xử phạt vi phạm Luật lao động về BHXH nhưng chưa hợp lý, chưa qui định cụ thể đối với khu vực ngoài quốc doanh về thanh tra nộp phạt, qui định về nộp phạt còn quá thấp, nên chưa có tính cưỡng chế và không mang lại hiệu quả cao. Có những doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động số tiền nộp BHXH rất lớn so với số tiền bị phạt. Vì vậy trong công tác quản lý thu đã và đang có những biện pháp tăng cường quản lý đối tượng, phối hợp với các cơ quan hữu quan như: Liên đoàn lao động huyện, Phòng Nội vụ Lao động Thương binh và xã hội, Chi cục thuế, nhằm xác định được số lao động, doanh thu ... của các doanh nghiệp và tranh thủ sự quan tâm của của các cấp Uỷ đảng, chính quyền địa phương trong ._.kịp thời và lập danh sách quỹ tiền lương trích nộp BHXH chính xác đầy đủ, đúng quy định cho người lao động. Tuy nhiên một số cán bộ kế toán trường học do không được đào tạo đúng chuyên môn, phần đa các trường đều là giáo viên kiêm kế toán nên còn vướng mắc về nghiệp vụ, tính toán còn thiếu chính xác, chưa hiểu rõ nguyên nhân thừa thiếu tiền trích nôp BHXH, nhiều trường còn nộp chậm. - Công tác thu BHXH khối y tế. Theo Quyết định số: 62/QĐ-UB ngày 10/01/2005 của Uỷ ban nhân dân huyện Chiêm Hoá về việc thực hiện giao quỹ tiền lương và chi khác đối với cán bộ y tế xã, thị trấn về ngân sách xã phường, thị trấn do đó đã tạo điều kiện tập trung về đối chiếu tăng giảm của xã. 5.3- Những khó khăn tồn tại trong công tác thu và quản lý thu BHXH tại BHXH huyện Chiêm Hoá tỉnh Tuyên Quang. Trong 10 năm qua BHXH đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ nhưng công tác thu và quản lý BHXH tại BHXH huyện Chiêm Hoá vẫn còn những hạn chế làm cho công tác này chưa phát huy được hết vai trò của mình đối với quỹ BHXH những mặt hạn chế đó là: - Các đơn vị doanh nghiệp NQD có số lao động rất đông nhưng đăng ký tham gia BHXH còn rất ít, hoặc ký hợp đồng ngắn hạn dưới 3 tháng Nguyên nhân chủ yếu: Về phía người sử dụng lao động : Đại đa số các đơn vị doanh nghiệp không muốn tham gia BHXH cho người lao động họ nhằm tận dụng nguồn kinh phí không phải bỏ ra cho người lao động để đầu tư lại cho sản xuất, chính vì lẽ đó mà họ luôn tìm cách né tránh đóng BHXH cho người lao động. Lợi dụng sơ hở trong công tác phối hợp giám sát các doanh nghiệp được cấp phép hoạt động trên địa bàn huyện của các cơ quan có thẩm quyền và cơ quan BHXH. Mặt khác họ lợi dụng người lao động cần việc làm nên khi sử dụng lao động các doanh nghiệp không có hợp đồng lao động cụ thể, không ký hợp đồng bằng bản với người lao động, hợp đồng miệng, hợp đồng ngắn hạn, hợp đồng theo công trình, theo mùa vụ và lợi dụng sự hiểu biết về BHXH của người lao động còn hạn chế, khi tuyển dụng lao động doanh nghiệp vẫn tuyên truyền với người lao động là họ đảm bảo quyền lợi cho họ, do đó có thể né tránh phải nộp BHXH. Từ đó BHXH huyện Chiêm Hoá không có cơ sở xác định hợp đồng lao động để khi thác đối tượng thuộc tham gia BHXH bắt buộc gây khó khăn trong công tác xác định số lượng lao động để thu BHXH, đa số các doanh nghiệp NQD chưa có tổ chức Công đoàn. Do vậy chưa có người tổ chức đại diện hợp pháp để bảo vệ quyền lợi và lợi ích chính đáng của người lao động. - Về phía người lao động: Phần lớn người lao động chưa đầy đủ về BHXH và không nắm rõ được về quyền lợi và nghĩa vụ đóng và lợi ích khi tham gia đóng BHXH và không muốm tham gia BHXH, nhưng có những người lao động hiểu về BHXH, nhưng chủ doanh nghiệp không đóng họ không dám đòi hỏi quyền lợi đóng cho mình bởi một lẽ sợ chủ doanh nghiệp cho nghỉ việc hoặc người sử dụng lao động cho tham gia BHXH một số lao động không muốn tham gia với lý do rất đơn giản mức thu nhập thấp nếu đóng thì không đủ chi tiêu trang trải hàng ngày. - Về phía cơ quan BHXH: Công tác thông tin tuyên truyền về chế độ chính sách BHXH đến với chủ sử dụng lao động và người lao động ở khu vực NQD những năm qua mặc dù đã có nhiều cố găng những còn rất hạn chế do người sử dụng lao động tại khối này né tránh trong các cuộc tuyên truyền của cơ quan BHXH. Mặt khác chưa chủ động phối kết hợp với các cơ quan thẩm quyền, đề xuất tham mưu với cấp Uỷ chính quyền địa phương có các biện pháp tích cực. Đây cũng là tồn tại lớn của cơ quan BHXH huyện Chiêm Hoá cần phải khắc phục kịp thời. +Khai thác, mở rộng đối tượng tham gia BHXH ở khu vực NQD tỷ lệ đạt thấp + Việc kiểm tra đôn đốc thu nộpBHXH, BHYT bắt buộc vẫn còn buông lỏng, có hạn chế và sai sót + Tác phong làm việc của một số cán bộ làm công tác thu còn chậm, chưa chủ động trong công tác, sử lý công việc còn máy móc, do đó ảnh hưởng ít nhiều đến công tác thu và quản lý thu BHXH. - Về phía các cơ quan quản lý Nhà nước. Các cơ quan quản lý Nhà nước cũng chưa có quy định rõ ràng đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh khi đăng ký kinh doanh phải đăng ký sử dụng lao động với sở lao động, Phòng nội vụ Lao động thương binh và xã hội Khi doanh nghiệp hoạt động phải thành lập tổ chức công đoàn. Hiện nay không có biện pháp ràng buộc các doanh nghiệp đăng ký sử dụng lao động. Cố tình không tham gia BHXH cho người lao động theo luật định mà không hề bị kiểm tra sử lý. Các văn bản Nhà nước, các nghị định, luật lao động về BHXH đã cụ thể và bổ sung các điều lệ trong điều lệ BHXH cụ thể là NĐ12/CP ngày 26 tháng 01 năm 1995 Chính phủ mới chỉ quy định một số đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Ngày 09/01/2003 chính phủ ra NĐ/01NĐ/CP đã sửa đổi bổ sung NĐ/12 /CP đối với đối tượng phải tham gia BHXH bắt buộc : Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn từ đủ 3 tháng trở lên và hợp đồng không xác định thời hạn trong các doanh nghiệp, cơ quan tổ chức hộ sản xuất kinh doanh Khi thực hiện NĐ số 01 trong đó có đối tượng là Hộ kinh doanh cá thể là đối tượng có nghĩa vụ phải tham gia BHXH; Nhưng từ thực tế cho thấy một số hộ do chưa nắm được trách nhiệm và quyền lợi của mình khi tham gia BHXH nên chưa tham gia BHXH, mặt khác cán bộ BHXH làm công tác thu BHXH còn mang tính chất đi vận động tham gia BHXH; một số hộ đã nắm được chế độ, thì lợi dụng ký hợp đồng lao động để tham gia BHXH cho đối tượng đang mang thai nhằm hưởng chế độ, sau hết thời gian nghỉ thì hưởng chế độ chủ hộ lại làm thanh lý hhợp đồng. Cơ chế chính sách: Chỉ tiêu thu ở các đơn vị NQD, hợp tác xã tổ hộ sản xuất kinh doanh chưa gắn chặt với tình hình thực tế. Đối với các doanh nghiệp NQD, tổ hợp tác, hộ kinh doanh cá thể, không tham gia BHXH thì phải có biện pháp cưỡng chế như: tạm đình chỉ kinh doanh, tạm thu giấy phép... Nhằm cho người sử dụng lao động phải có trách nhiệm đối với người lao động. - Một số đơn vị lập hồ sơ sai lệch với mức thời gian đóng bảo hiểm xã hội như: quyết định hưởng một mức nhưng đóng bảo hiểm xã hội lại một mức, quyết định điều động việc này nhưng xếp lương đóng bảo hiểm xã hội việc khác, nhất là việc doanh nghiệp tự chuyển xếp lương theo nghị định 26/CP chưa thực hiện đúng quy định. - Việc quản lý hồ sơ của các doanh nghiệp bị thất lạc, hoặc thực hiện các thủ tục trong công tác tổ chức thiếu kế hoạch làm cho hồ sơ thiếu: các quyết định tuyển dụng, điều động, nâng lương ...thậm chí mất hết cả hồ sơ lý lịch gốc hoặc tẩy xoá hồ sơ. - Nhận thức của một số Giám đốc doanh nghiệp trong việc kiện toàn, rà soát hồ sơ còn có mức độ thấp, chưa chú trọng. Do đó làm ảnh hưởng đến việc xác nhận trên sổ bảo hiển xã hội để giải quyết chế độ cho người lao động. - Do việc quản lý ở một số cơ quan doanh nghiệp chưa chặt chẽ, nhất là việc triển khai thực hiện Bộ luật lao động trong các doanh nghiệp nhà nước còn chậm nên một số doanh nghiệp đến nay việc lập danh sách và quản lý lao động có tham gia BHXH chưa chính xác từ số lượng người đến mức lương làm căn cứ trích nộpBHXH. Do vậy tình trạng kê khai thiếu người, khai chưa đủ số lao động đơn vị mình quản lý hoặc kê khai giảm mức lương làm căn cứ trích nộp bảo hiểm xã hội từ các năm trước chưa được khắc phục. - Sau những năm thực hiện Bộ luật Lao động và thực hiện chính sách tiền lương theo nghị định 26/CP đến nay vẫn có doanh nghiệp chưa nhìn nhận đầy đủ quyền lợi và nghĩa vụ trong chính sách BHXH theo cơ chế quản lý mới, vẫn mang nặng tư tưởng bao cấp, chưa tham gia trích nộp quỹ tiền lương vào quỹ BHXH nhưng lại muốn người lao động được hưởng chế độ BHXH như cơ chế quản lý trước đây. - Sau 10 năm thực hiện NĐ12CP cũng có nhiều doanh nghiệp nhận thức được đầy đủ đúng đắn về chế độ chính sách BHXH nhưng cũng còn không ít doanh nghiệp hiểu chưa đủ, chưa đúng nên việc chỉ đạo quản lý để thực hiện trích nộp % BHXH vào quỹ BHXH chưa trở thành công việc cần thiết, thường kỳ. Từ đó đã ảnh hưởng đến công tác thu và quỹ BHXH . - Số đối tựơng thuộc diện đóng BHXH theo luật định ở doanh nghiệp tư nhân có sử dụng từ 10 lao động trở lên chưa tự giác chấp hành tham gia đóng BHXH. + Công tác quản lý Nhà nước: Sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng chưa đồng bộ: nhiều DN không đăng ký sử dụng lao động với cơ quan quản lý nhà nước về lao động trên địa bàn, HĐLĐ chưa đúng qui định nhưng không bị sử lý. CHƯƠNG III MỘT SỐ KIẾN NGHỊ VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU VÀ TĂNG TRƯỞNG QUỸ BHXH I - Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác thu và quản lý thu BHXH 1. Kiến nghị với Nhà nước * Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về BHXH. Để chính sách BHXH thực sự góp phần thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, Nhà nước cần sớm đưa luật BHXH để thực thi. Với một hệ thống văn bản cồng kềnh do nhiều cơ quan chức năng ban hành đã làm cho việc hướng dẫn thực hiện, kiểm tra, kiểm soát các văn bản trên gặp nhiều khó khăn, tạo ra nhiều kẽ hở dẫn đến hoạt động BHXH kém hiệu quả, quỹ BHXH trở thành gánh nặng cho ngân sách Nhà nước. Việc thay đổi thường xuyên các văn bản hướng dẫn với nội dung không rõ ràng, không thống nhất với nhau đã gây khó khăn cho các cán bộ BHXH và phản ứng từ phía chủ sử dụng lao động và người lao động. Vì vậy, xây dựng hệ thống pháp luật về BHXH là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách và rất cần thiết.Để hình thành hệ thống pháp luật về BHXH đồng bộ và có hiệu lực, đầu tiên cần phải sắp xếp và rà soát lại toàn bộ các văn bản BHXH từ trước tới nay, xem xét hiệu quả việc thực hiện các văn bản đó để loại bỏ hoặc điều chỉnh, đổi mới cho phù hợp với nhu cầu quản lý mới của nền kinh tế thị trường. Các văn bản phải phù hợp với nguyện vọng của phía người tham gia và có tính chất pháp lý cao nhằm thực hiện có hiệu quả. - Nâng cao chất lượng, khả năng thực thi của các văn bản mang tính pháp lý về hoạt động BHXH, hình thành hệ thống các văn bản pháp luật về BHXH phù hợp với mọi thành phần kinh tế và mọi hoạt động kinh tế trong cả nước để đảm bảo tính chất xã hội hoá của BHXH. Luật BHXH phải đáp ứng được tiến trình đổi mới kinh tế xã hội của đất nước. Cần xác định rõ trách nhiệm của chủ sử dụng lao động, vai trò của công đoàn, để đảm bảo đầy đủ quyền lợi hợp pháp và quyền bình đẳng cho mọi đối tượng tham gia BHXH. Luật xác định rõ hệ thống tổ chức của BHXH, hệ thống hoạt động có cơ chế kiểm tra, kiểm soát đảm bảo quyền lợi cho người lao động và nguồn quỹ BHXH phát triển. - Đảng và Nhà nước cần tăng cường sự chỉ đạo với BHXH, để cho ngành BHXH hoạt động, phát triển đúng định hướng mà Đảng và Nhà nước đề ra. Tăng cường thanh tra, kiểm tra và kiểm soát việc thực hiện các chính sách BHXH để phát hiện kịp thời những trường hợp vi phạm hoặc những điểm không phù hợp với thực tế. 2. Kiến nghị với cơ quan BHXH tỉnh Tuyên Quang và huyện Chiêm Hoá * Có chương trình quy hoạch đào tạo và sử dụng cán bộ Đội ngũ cán bộ của ngành BHXH hiện nay được chuyển từ Liên đoàn Lao động và Phòng lao động thương binh và xã hội, BHYT sang. Đại đa số các cán bộ chưa qua đào tạo đại học, thiếu kinh nghiệm quản lý. Các cán bộ trong quá trình làm việc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm là chính, tiếp cận với các văn bản của Nhà nước một cách thụ động thiếu tính sáng tạo, phong cách làm việc còn mang tính chất hành chính. Vì vậy, việc đổi mới xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ ngành BHXH là một vấn đề cấp thiết mang tính khách quan. Gần đây BHXH Tỉnh đã giải quyết cho cán bộ vừa làm vừa đi học tại chức để họ nâng cao được trình độ nghiệp vụ cũng như quản lý. Nhưng đó mới chỉ là giải pháp trước mắt nên khó tránh khỏi tình trạng chắp vá cả về số lượng và chất lượng. Do vậy, chúng ta phải xây dựng một định hướng đào tạo và phát triển đội ngũ cán bộ của toàn ngành BHXH. Trú trọng đến công tác đào tạo đội ngũ cán bộ trẻ, để thu hút nhân tài nhằm có nguồn nhân lực kế thừa.Ngoài ra thường xuyên tổ chức các buổi tập huấn cho toàn thể cán bộ ngành BHXH Khi tuyển dụng nên tuyển dụng người tài và sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành BHXH, Tài chính kế toán, quản lý kinh tế, tin học.Có bản lĩnh chính trị vững vàng, có quan điểm lập trường đúng đắn, có tâm huyết vời nghề nghiệp. Nhằm đáp ứng tốt nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao. - Quản lý, đào tạo phát triển nguồn nhân lực, muốn xây dựng hệ thống BHXH của Việt Nam vững mạnh thì Đảng và Nhà nước phải tăng cường đầu tư cho ngành để có một chương trình đào tạo và sử dụng hợp lý và khoa học. Bên cạnh đó bản thân ngành BHXH cũng phải nỗ lực triển khai các chương trình đào tạo đó. 3. Kiến nghị về nghiệp vụ thu và quản lý thu * Mở rộng đối tượng, nguồn thu BHXH Đây là một nhiệm vụ rất quan trọng đối với nghành BHXH và cùng với xu thế phát triển của đất nước, trong những năm gần đây, Đảng và Nhà nước ta đã có chủ trương thực hiện BHXH cho mọi người lao động ở tất cả các thành phần kinh tế. Khi mọi người lao động đều được tham gia BHXH chính là đã tạo ra mạng lưới bảo vệ rộng khắp, đảm bảo cho mọi người lao động không bị rơi vào cảnh khó khăn, một xã hội có sự liên kết cộng đồng cùng chia sẻ, giúpđỡ lẫn nhau. Vâỵ để mở rộng đối tượng tham gia BHXH, Nhà nước ta cần ban hành các chính sách BHXH tự nguyện. Hình thức BHXH này đã được Bộ luật Lao động và Nghị định 12/CP khẳng định song vẫn chưa được thực hiện. Đây là hoạt động vừa mang tính chất thương mại vừa mang tính chất xã hội nên phải có đối tượng tham gia và phải hình thành nguồn quỹ có khả năng đáp ứng nhu cầu chi trả đồng thời phải có sự giúp đỡ của Nhà nước. Ở nước ta đang thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế, thực hiện cơ cấu kinh tế nhiều thành phần nên số lượng lao động ngày càng tăng kéo theo sự gia tăng của các đối tượng tham gia và hưởng BHXH. Đối tượng của BHXH hiện nay mới chỉ dừng lại ở các cơ quan hành chính sự nghiệp, cơ quan Đảng, Đoàn thể, lực lượng vũ trang và các đơn vị có sử dụng từ 10 lao động trở lên. Mà nước ta là một nước nông nghiệp, dân số sống bằng nghề nông rất đông. Do vậy, Nhà nước cần có biện pháp hữu hiệu để triển khai BHXH tự nguyện đối với người lao động làm nông nghiệp. Hiện nay mức đóng BHXH dựa trên tiền lương cơ bản (gồm lương cấp bậc, chức vụ, hợp đồng, hệ số chênh lệch bảo lưu và các khoản phụ cấp thâm liên, chức vụ bầu cử, phụ cấp khu vực, phụ cấp đắt đỏ). Trong khi đó thu nhập thực tế của người lao động lại không ngừng tăng lên. Do vậy, nên có hình thức BHXH bổ sung, khuyến khích người lao động tự nguyện đóng góp cao hơn, ứng với thu nhập thực tế, xem xét mức thưởng của họ sao cho phù hợp để đảm bảo có sự đảm bảo an toàn cho quỹ bảo hiểm xã hội và quyền lợi của họ. Trong hình thức này chủ sử dụng lao động không có liên quan. - Ở nước ta số lượng doanh nghiệp có quy mô nhỏ dưới 10 lao động tương đối nhiều. Vì thế, nên mở rộng đối tượng BHXH đến các doanh nghiệp này. - Để đẩy mạnh công tác thu cần ban hành ngay các văn bản pháp luật buộc các doanh nghiệp ngoài quốc doanh phải đóng BHXH. Nên có quy định buộc các doanh nghiệp này khi đăng ký kinh doanh phải đăng ký tham gia BHXH thì mới cấp giấy phép kinh doanh. Đây là một vấn đề cần được làm ngay. 3.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền về BHXH. Công tác tuyên truyền về BHXH là hết sức cần thiết. Đó là nâng cao nhận thức xã hội đối với BHXH, đưa ra những hình thức tuyên truyền hiệu quả hơn và đã xây dựng được đội ngũ đông đảo cộng tác viên. Nhưng so với yêu cầu và nhiệm vụ chung của ngành, công tác thông tin tuyên truyền về BHXH còn nhiều hạn chế, tồn tại cần khắc phục. Nhìn chung số đông người lao động, chủ sử dụng lao động chưa có hiểu biết rõ ràng về BHXH, thêm vào đó công tác tuyên truyền chưa được quan tâm một cách đúng mức, kinh phí tuyên truyền còn quá ít ỏi, hiệu quả tuyên truyền thấp. Để nâng cao hiệu quả của công tác tuyên truyền cần phải thực hiện theo các hướng sau: - Ngoài tuyên truyền chính sách, pháp luật và các chế độ BHXH, giải đáp hướng dẫn việc thực hiện các chế độ, kết quả các mặt hoạt động của ngành. Cần đặc biệt quan tâm đến nội dung mà lâu nay ít được đề cập đến đó là tuyên truyền về mục đích, bản chất nhân đạo nhân văn của BHXH. Nếu chúng ta làm được điều đó thì sẽ từng bước thay đổi được tâm lý nặng nề của họ hiện nay là bắt buộc phải BHXH . Từ đó hình thành ở họ thái độ tự giác, tự nguyện tham gia BHXH và có trách nhiệm nộp BHXH. Trước đây chúng ta thường tuyên truyền nhiều về nội dung thu chi, quản lý quỹ BHXH và giải quyết về BHXH là chưa đủ. Đó mới chỉ là biện pháp để thực hiện mục đích nhân đạo. Nội dung tuyên truyền mới chỉ dành riêng cho nội bộ ngành, chưa thu hút được đông đảo người lao động, chủ sử dụng lao động và các thành viên khác trong xã hội. Mỗi cán bộ chuyên quản phải thực sự là một tuyên truyền viên, thường xuyên đi xuống trực tiếp các đơn vị dử dụng lao động để trao đổi, gặp gỡ chủ doanh nghiệp và người lao động, thông qua đó tuyên truyền về chính sách, chế dộ BHXH của Nhà nước, tìm hiểu rõ đặc điểm của doanh nghiệp, lắng nghe tâm tư nguyện vọng của người lao đọng để từ đó xẽ tìm ra biện pháp tuyên truyền cho phù hợp. Công tác tuyên chuyền được tiến hành đồng bộ, kết hợp với ban ngành và các tổ chức xã hội. Đặc biệt tăng cường phối hợp với các cơ quan thông tin đại chung như: Đài truyền hình, truyền thanh, báo chí. để tuyên truyền sâu rộng hơn về BHXH. Nội dung tuyên truyền cần ngắn gọn, dễ hiểu, gây được sự chú ý của mọi người. Hiệu quả của tuyên truyền phải được đánh giá bởi mức độ ảnh hưởng thay đổi nhận thức, thái độ của đối tượng tham gia theo mục đích đã định, số lượng đối tượng được tuyên truyền, chi phí cho tuyên truyền. 3.2. Hoàn thiện nghiệp vụ quản lý thu và tăng cường thu quỹ BHXH. Công tác thu quỹ BHXH có yêu cầu rất cao đối với những cán bộ làm công tác này, nó đòi hỏi người cán bộ phải năng động, sáng tạo, nhiệt tình trong công việc. Do vậy cần có những chế độ ưu đãi đối với họ như: Phương tiện đi lại, thanh toán công tác phí theo chế độ riêng phù hợp với hoàn cảnh cụ thể. Bên cạnh đó chúng ta cũng nên quan tâm đến các tổ chức, đơn vị mà chúng ta quản lý. Chúng ta tiến hành các hình thức khen thưởng kịp thời đối các đơn vị luôn thực hiện đúng tiến độ thu BHXH. Còn đối với các đơn vị nộp chậm, nộp thiếu tiền BHXH thì chúng ta nên xem xét tình hình cụ thể của đơn vị. Nếu đơn vị thực sự gặp khó khăn thì đề nghị các cơ quan chức năng tạo điều kiện thuận lợi, giúp họ nhanh chóng thoát khỏi tình trạng khó khăn. Nếu đơn vị cố tình chiếm dụng quỹ trong khi có đủ khả năng nộp tiền BHXH thì phải có các biện pháp xử phạt nghiêm khắc. Chúng ta không thể dừng lại ở các biện pháp xử phạt hành chính vì nhiều đơn vị sẵn sàng chấp nhận nộp phạt nếu như họ thấy tiền lãi thu được do việc chiếm dụng quỹ BHXH vào hoạt động sản xuất kinh doanh lớn hơn số tiền họ phải nộp phạt mà trong một số trường hợp chúng ta phải mạnh dạn đề nghị các cơ quan thực thi pháp luật tiến hành truy tố họ vì không đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Đối với các đơn vị hoạt động sản xuất kinh doanh mang tính chất thời vụ thì cần xác định thời điểm thu hợp lý để tạo điều kiện cho họ nộp đúng, nộp đủ. 3.3 . Ứng dụng công nghệ tin học vào trong công tác quản lý Điều kiện làm việc là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu quả công việc, điều kiện tốt sẽ mang lại sự thoải mái và làm việc sẽ đen lại kết quả cao hơn. Nếu môi trường làm việc bận rộn, với trang thiết bị, kỹ thuật thô sơ, lạc hậu sẽ gây ra tình trạng căng thẳng mệt mỏi, không muốn làm việc. Để đạt được kết quả cao có chất lượng trong công việc, chúng ta đang mạnh mẽ áp dụng công nghệ tin học vào công tác quản lý, Ngành BHXH cũng đã đưa hệ thống tin học vào hoạt động của mình nhưng mới chỉ dừng lại ở mức độ có máy vi tính. Hiện nay ở hầu hết các cơ quan BHXH đều có máy vi tính nhưng số lượng cán bộ BHXH biết sử dụng thành thạo nó thì có rất là ít. Các cán bộ của ngành BHXH mới chỉ dừng lại việc bắt đầu biết sử dụng máy tính mà chưa khai thác được hết hiệu quả mà máy tính đem lại trong công tác thu chi quỹ BHXH. Mặt khác do chưa được quan tâm đúng mức nên hệ thống các chương trình phần mềm chuyên ngành BHXH chưa được đồng bộ, chưa tạo ra sự thuận tiện cho các cán bộ khi làm việc trực tiếp với máy tính. Bên cạnh đó hệ thống phần mềm này còn thiếu tính năng bảo mật nên rất dễ bị đánh cắp số liệu. Chính vì vậy mà trong những năm tiếp theo Nhà nước nên cung cấp kinh phí cho ngành BHXH để họ có đủ điều kiện đưa hoạt động tin học trong quản lý có hiệu quả cao thông qua việc mua máy vi tính, mua phần mềm quản lý cũng như việc mở các lớp đào tạo tin học cho tất cả các cán bộ trong toàn ngành BHXH cả về các kỹ năng sử dụng máy tính và kỹ năng khai thác hiệu quả phần mềm chuyên ngành. 3.4. Bảo toàn và tăng trưởng quỹ BHXH Để công tác chi trả được thực hiện tốt hơn và để đảm bảo khả năng chi trả thì phải có các biện pháp bảo tồn và tăng trưởng quỹ BHXH. Để bảo tồn được giá trị của quỹ cần phải sử dụng có hiệu quả và tiết kiệm quỹ, cần tăng nguồn thu, chi đúng mục đích, đối tượng và tăng cường công tác kiểm tra sử dụng quỹ. Do vậy, cần phải đầu tư quỹ sao cho có hiệu quả cao nhất trên nguyên tắc đảm bảo an toàn, hạn chế rủi ro. Trong những năm tới chúng ta vẫn phải tiến hành đầu tư trên các lĩnh vực quen thuộc như: mua tín phiếu, trái phiếu của Chính phủ, cho các tổ chức tín dụng của Nhà nước vay, đầu tư vốn vào các doanh nghiệp lớn được sự bảo hộ của Nhà nước. Bên cạnh đó chúng ta sẽ phải tiến hành đầu tư vào những lĩnh vực có tỷ suất lợi nhuận cao hơn mặc dù yếu tố rủi ro cũng tăng lên để đa dạng hoá các loại hình đầu tư. Đây là hình thức đầu tư phổ biến trên thế giới vừa đem lại lợi nhuận cao hơn vừa hạn chế được yếu tổ rủi ro. 3.5. Cải cách thủ tục hành chính, thay đổi tác phong phục vụ Đẩy mạnh cải cách hành chính trong toàn ngành BHXH. Đó là cải cách về tổ chức bộ máy, xây dựng kiện toàn đội ngũ cán bộ công chức, viên chức, nâng cao trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ đặc biệt chú ý đến khâu quy hoạch, tuyển dụng, đánh giá, đào tạo, bồi dưỡng, bổ nhiệm cán bộ... đồng thời xây dựng cơ chế "Một cửa" nên tạo điều kiện thuận lợi cho đối tượng hưởng BHXH. Nâng cao chất lượng phục vụ đối đối tượng tham gia BHXH và thụ hưởng chính sách, chế độ BHXH, BHYT là nhiệm vụ trọng tâm của ngành BHXH. Đổi mới yư duy trong hành động, thái độ và tác phong làm việc đối với người sử dụng lao động và người lao động, trong giao tiếp đối với đối tượng này cần phải mềm dẻo, tạo cho họ cảm giác an toàn và tin cậy. Việc làm đó sẽ góp phần mở rộng đối tượng tham gia BHXH, BHYT đảm bảo quyền lợi, tăng thêm niềm tin của nhân dân và đối tượng tham gia BHXH, BHYT vào chính sách xã hội mang tính nhân văn, nhân đạo của Đảng và Nhà nước. II-Một số giải pháp về công tác thu và quản lý thu BHXH nhằm nâng cao hiệu quả công tác thu và quản lý thu của cơ quan BHXH huyện Chiêm Hoá. Kế thừa và phát huy những kết quả công tác đã đạt được trong 10 năm qua, từ nay đến năm 2010 là những năm Đảng và Nhà nước ta cần thực hiện những nhiệm vụ trọng đại và rất quan trọng, để thể hiện vị trí đất nước ta trên chính trường thế giới như: Đã ra nhập WTO, thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng, Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Tỉnh lần thứ XIV. Do vậy nhiệm vụ công tác của ngành BHXH nói chung và BHXH huyện Chiêm Hoá nói riêng, ngày một to lớn hơn về nhiều mặt, đối tượng phục vụ, diện phục vụ rộng hơn, gắn bó sâu sắc hơn với quá trình thực hiện nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quỗc Xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. * Để thực hiện tốt các chế độ chính sách BHXH, BHYT đối với người lao động và thực hiện tốt chức năng nhiệm vụ được giao. Phương hướng hoạt động của BHXH huyện Chiêm Hoá trong thời gian tới. -Tổ chức quán triệt sâu sắc quan điểm, chủ trương, đường lối, mục tiêu, nhiệm vụ nêu trong Nghị quyết Đại hội lần thứ X của Đảng. Tiếp tục giáo dục tuyên truyền về chủ nghĩa Mác Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh. - Trước tiên chú trọng đến công tác đào tạo cán bộ nâng cao về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, nâng cao trình độ lý luận chính trị, đủ tri thức đáp ứng được sự thay đổi trong tình hình mới, - Tập trung thực hiện các chế độ BHXH theo luật định, nhất là luật BHXH được áp dụng vào tháng 1/2007, đối với các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn huyện Chiêm Hoá, thường xuyên báo cáo kịp thời những tồn tại, kiến nghị những giải pháp tối ưu nhất cho Ban giám đốc BHXH tỉnh và cấp Uỷ, chính quyền địa phương trong thực hiện chế độ BHXH đối với đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn huyện .- Phát triển và mở rộng đối tượng tham gia BHXH, BHYT mỗi năm tăng 3% trở lên so với tổng số người tham gia BHXH,BHYT - Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan,ban ngành như: Giáo dục, Y tế, Tài chính, Thuế, Liên đoàn lao động, Phòng nội vụ Lao động Thương binh xã hội, để đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện chế độ chính sách BHXH, nhằm phát hiện những sai phạm và kịp thời xử lý, chấn chỉnh, để đảm bảo quyền lợi và chế độ cho người lao động. - Phối hợp với Đài truyền thanh truyền hình, báo, đài, để đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, về chế độ chính sách BHXH, BHYT đến toàn thể nhân dân trên địa bàn. - Thường xuyên phối hợp chặt chẽ với Trung tâm y tế huyện và y tế trường học, tăng cường công tác giám định chi, tổ chức chăm sóc sức khoẻ cho người có thẻ BHYT, bảo đảm quyền lợi cho người tham gia BHYT khi đi KCB. Đây là một trong những nhân tố Quyết định đến hiệu quả hoạt động BHYT tự nguyên. -Tăng cường công tác kiểm tra, giải quyết kịp thời các đơn thư kiếu nai, tố cáo, tiếp công dân trong quá trình thực hiện chế độ chính sách BHXH tại địa bàn huyện, theo đúng chức năng, nhiệm vụ và đúng quy định của pháp luật. -Thực hiện tốt công tác chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH cho đối tượng, đúng đủ, kịp thời theo đúng lịch quy đinh, đến tận tay của người hưởng chế độ, nhằm ổn định thu nhập và đời sống của đối tượng hưởng chế độ. -Từng bước áp dụng công nghệ thông tin vào tất cả các lĩnh vực hoạt động của ngành BHXH, nghiên cứu và khai thác và sử dụng có hiệu quả các chương trình phần mềm do BHXH Việt Nam và BHXH tỉnh Tuyên Quang cung cấp. - Tăng cường phối hợp với các đơn vị sử dụng lao động về công tác thẩm định hồ sơ, cấp sổ BHXH cho người lao động. Nhằm xác định cả quá trình công tác và mức tiền lương đóng BHXH tạo niềm tin cho người lao động. -Tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, chủ đề nội dung tập trung chủ yếu vào hoàn thành tốt nhiệm vụ được, phục vụ đối tượng tận tình chu đáo, có cuộc sống lành mạnh trong sáng, không có ai vi phạm pháp luật, đặc biệt không để sảy ra tình trạng tham ô, tham nhũng, lãng phí, tuyển chọn người giỏi, tôn vinh người tài, phát huy vai trò tác dụng to lớn của phong trào thi đua, mỗi cán bộ công chức trong ngành phải năng động, sáng tạo,nỗ lực vươn lên phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. KẾT LUẬN BHXH là một chính lớn của mỗi quốc gia nó hiện rất rõ bản chất nhân đạo của Nhà nước.Chính vì vậy nó đã trở thành một trong những quyền về con người và thể hiện trình độ văn minh, tiềm lực và sức mạnh kinh tế, khả năng tổ chức quản lý của Nhà nước. Nó mở rộng và nâng cao việc đảm bảo vật chất, ổn định đời sống cho người lao động và gia đình họ. Việc phân tích thực trạng quản lý thu BHXH và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu của đề tài đã khẳng định được vai trò của công tác quản lý thu BHXH. Để hoàn thiện công tác quản lý thu và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thu hiện nay, đề tài đã đưa ra một số về đề cơ bản. Để thực hiện vấn đề đó cần có thêm sự hỗ trợ tích cực của các ban ngành liên quan, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động của BHXH. Công tác quản lý thu và tăng trưởng quỹ BHXH là một nhiệm vụ rất quan trọng, nó là xương sống và là sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình hoạt động, phát triển của ngành BHXH, nó đảm bảo cho việc chi trả các chế độ BHXH. Góp phần ổn định chính trị- xã hội và phát triển kinh tế của đất nước. trên đây là kết quả nghiên cứu của em trong quá trình thực tập. Em xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ tận tình của thầy PGS. TS Mai Văn Bưu và Ban giám đốc, các cán bộ CNVC cơ quan BHXH huyện ChiêmHoá. Mặc dù đã hết sức cố gắng nhưng do trình độ của bản thân có hạn, nên chuyên đề còn có những thiếu sót nhất định. Kính mong thầy giáo và Ban giám đốc, cán bộ cơ quan BHXH Chiêm Hoá tham gia góp ý chỉ bảo để em hoàn thành chuyên đề được tốt hơn./. Chiêm Hoá; ngày 08 tháng 01 năm 2007 Sinh viên: Lý Thị Hồng Khuyên Tài liệu tham khảo. - Giáo trình Khoa học quản lý tập 1 do Khoa khoa học quản lý Trường Đại học KTQD - Giáo trình kinh tế bảo hiểm do khoa kinh tế bảo hiểm thuộc trường Đại học KTQD -Báo cáo tổng kết 5 năm2000- 2005 của BHXH huyện chiêm hoá và Báo cáo năm 2006 - Các văn bản pháp luật của nhà nước về BHXH. - Tài liệu thu, chi các năm của BHXH huyện Chiêm Hoá. -Các văn bản quy định chế độ Bảo hiểm xã hội của Bộ lao động Thương binh xã hội in Tháng 10/1995 (lưu hành nội bộ) - QĐ số: 2352/1999/ QĐ- BHXH ngày 24/ 6/ 1999 của Tổng Giám đốc BHXH Việt nam ban hành quy định về cấp, quản lý và sử ụng sổ BHXH - NĐ số:100/NĐ-CP /ngày 6 /12/2002 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của hệ thống BHXH. - NĐ số: 58/1998/NĐ-CP Hà Nội ngày 13 tháng 8 năm 1998 Nghị định Chính phủ. - NĐ số: 63/2005/NĐ/-CP Hà Nội ngày 16 tháng 5 năm 2005 của Chính phủ về ban hành điều lệ BHYT. - QĐ số : 2902/1999/QĐ-BHXH ngày 23 tháng 11 năm 1999.của BHXH Việt Nam về việc ban hành quy định quản lý thu BHXH - Quyết định số 722/QĐ-BHXH ngày 26/5/2003 của Tổng giám đốc BHXH Việt Nam về việc ban hành quy định quản lý thu BHXH, BHYT bắt buộc - QĐ số: 195/2003/QĐ- BHXH Hà Nội ngày 19 tháng 02 năm 2003 của tổng giám đốc BHXH Việt nam QĐ về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm và chế độ quản lý của các phòng chức năng thuộc BHXH tỉnh - QĐ số: 1584/1999/QĐ/BHXH Hà Nội ngày 24 tháng 6 năm 1999. của BHXH Việt Nam ban hành quy định và quy trình giải quyết chế độ hưởng BHXH - NĐ số: 09/1998/NĐ-CP Hà Nội ngày 23/01/1998 Nghị định chính phủ quy định về chế độ xếp sinh hoạt phí và chế độ đối với các chức danh xã phường - NĐ số :114 /2003/ ND-CP /10/10/2003 và NĐ121/ 2003/NĐ-CP/ 21/ 10/ 2003 của chính phủ về chế độ chính sách đối với cán bộ xã, phường, thị trấn Và một số các Quyết định, Nghị định, văn bản khác của Chính phủ, của BHXH Việt Nam, Bộ lao động Thương binh và xã hội, Bộ tài chính, Bộ Y tế và một số văn bản của Tỉnh uỷ, UBND tỉnh Tuyên Quang , UBND huyện ... giúp Em viết đề tài này. ._.