Thực trạng quan hệ phân phối thu nhập ở nước ta

LêI Më §ÇU Qóa tr×nh t¸i s¶n xuÊt hiÖn nay bao gåm c¸c qu¸ tr×nh: s¶n xuÊt ,ph©n phèi, thu nhËp vµ tiªu dïng.Trong ®ã qu¸ tr×nh ph©n phèi lµ mét kh©u quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong qu¸ tr×nh nµy.Nã nèi liÒn víi s¶n xuÊt ,trao ®æi víi tiªu dïng.Phôc vô vµ thóc ®¶y s¶n xuÊt ,phôc vô tiªu dïng .Kh«ng nh÷ng thÕ,quan hÖ ph©n phèi cßn lµ mét yÕu tè r¸t quan träng trong quan hÖ s¶n xuÊt, nã ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých cña mçi thµnh viªn vµ lîi Ých cña toµn x· héi. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn mÆc dï cã tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n cao nh­ng nã chØ lµm t¨ng phóc lîi cña ng­êi giµu ,ng­êi giµu ®­îc h­ëng lîi rÊt nhiÒu,trong khi ®ã ®¹i bé phËn d©n c­ ®Æc biÖt lµ ng­êi nghÌo l¹i kh«ng ®­îc c¶i thiÖn .T¹i sao l¹i cã t×nh h×nh trªn? Cã nhiÒu c¸ch ®Ó lý gi¶i kh¸c nhau ,nh­ng theo c¸c nhµ kinh tÕ häc nguyªn nh©n chÝnh cu¶ t×nh h×nh trªn lµ do t¸c ®éng cña ph©n phèi trong ®ã yÕu tè ph©n phèi thu nhËp d÷ vai trß chñ ®¹o.NÕu møc thu nhËp b×nh qu©n thÊp, ph©n phèi thu nhËp cµng bÊt c«ng th× dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ bÞ ¶nh h­ëng mét quèc qia lµ rÊt cÇn thiÕt. Víi ViÖt Nam chóng ta mét ®Êt n­íc ®ang trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH do nÒn kinh tÕ cßn nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nªn còng cßn cã nhiÒu h×nh thøc lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau vµ tÊt yÕu lµ cßn xuÊt hiÖn nhiÒu m©u thuÉn gi÷a c¸c h×nh thøc lîi Ých kinh tÕ ®ã. Mét trong nh÷ng yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ lµ kÞp thêi ph¸t hiÖn ra m©u thuÉn vµ t×m c¸ch gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn ®ã. ViÖc gi¶i quyÕt c¸c quan hÖ vÒ lîi Ých kinh tÕ ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua quan hÖ ph©n phèi thu nhËp.. NÕu ph©n phèi thu nhËp ®­îc c«ng b»ng h¬n th× sÏ t¨ng ®­îc møc sèng cña ®¹i bé phËn d©n c­. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn vµ quan t©m cña c« ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.Trong bµi cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt, khuyÕt ®iÓm, em mong ®­îc sù ®ãng gãp cña c« ®Ó bµi viÕt ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ! CH¦¥NGI Lý LUẬN CHUNG VÒ PH¢N PHèI THU NHËP I. Ph©n phèi thu nhËp 1.kh¸iniÖm Ph©n phèi thu nhËp lµ mét kh©u quan träng cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi. C¸c kh©u trong t¸i s¶n xuÊt x· héi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau,trong ®ã s¶n xuÊt lµ gèc ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh,c¸c kh©u kh¸c phô thuéc vµo s¶n xuÊt, nh­ng chóng cã quan hÖ trë l¹i ®èi víi s¶n xuÊt còng nh­ ¶nh h­ëng tíi nhau Ph©n phèi bao gåm :ph©n phèi cho tiªu dïng s¶n xuÊt lµ tiÒn ®Ò ,®iÒu kiÖn vµ lµ mét yÕu tè cña s¶n xuÊt ,nã quyÕt ®Þnh quy m« ,c¬ cÊu vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt.Ph©n phèi thu nhËp quèc d©n h×nh thµnh tõ rhu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c­ trong x· héi.Ngµy nay nÒn kinh tÕ vËn ®«ng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng , chÞu sù chi phèi cña c¸c quy luËt thÞ tr­êng c¹nh tranh nh»m môc ®Ých thu lîi .Hé gia ®×nh vµ c¸c doanh ngÞªp cã mèi quan hÖ trùc tiÕp th«ng qua thÞ tr­êng yÕu tè s¶n xuÊt vµ yÕu tè thÞ tr­êng hµng ho¸ tiªu dïng . ë ®©y hé gia ®×nh b¸n søc lao ®éng ®Ó lÊy tiÒn l­¬ng . Ng­êi cã vèn cho vay thu ®­îc lîi tøc , ng­êi cã ruéng cho thuª thu ®­îc lîi t«.VËy theo nghÜa réng th× thu nhËp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng bao gåm doanh thu cña chñ doanh nghiÖp vµ thu nhËp cña chñ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt. 2. c¸c hÝnh thøc ph©n phèi thu nhËp §Ó ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Õn viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt cho d©n c­ hay c¸c nhãm d©n c­ cÇn nghiªn cøu ¶nh h­ëng cña ph©n phèi thu nhËp ®Ó biÕt ®­îc c¸ nh©n cã thu nh©p bao nhiªu nguån gèc ®Ó t¹o thu nhËp lµ tõ ®©u? §Ó phôc vô cho môc ®Ých nghiªn cøu trªn,c¸c nhµ kinh tÕ th­êng quan t©m ®Õn ph©n phèi thu nhËp theo chøc n¨ng vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp. Phèi thu nhËp theo chøc n¨ng cã liªn quan ®Õn sù ph©n chia thu nhËp theo c¸c yÕn tè s¶n xuÊt kh¸c nhau nh­ lao ®éng ,m¸y mãc thiÕt bÞ ®Êt ®ai ….. VÒ mÆt lý thuyÕt th× ph©n phèi thu nhËp ®­îc x¸c ®Þnh chñ yÕu dùa vµo quyÒn së h÷u c¸c yÕu tè s¶n xuÊt .C¸c yÕu tè dÉn ®Õn thu nhËp nh­ tiÒn l­¬ng ,tiÒn thuÕ ,lîi nhuËn sÏ quyÕt ®Þnh c¸ nh©n ®­îc h­ëng thu nhËp lµ bao nhiªu. Ph©n phèi l¹i thu nhËp : khi t¨ng tr­ëng nh»m môc tiªu kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng th× cã thÓ ®iÒu chØnh l¹i thu nhËp c¸ nh©n th«ng qua viÖc ph©n phèi l¹i tµi s¶n .II.Lý luËn chung vÒ ph©n phèi thu nhËp ë ViÖt Nam trong thêi kú lªn CNXH  1. Vai trß ,vÞ trÝ cña ph©n phèi thu nhËp ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc Thø nhÊt ph©n phèi thu nhËp cã ¶nh h­ëng lín ®èi víi s¶n xuÊt .Nã ®¶m b¶o c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho c¸c doanh nghiÖp .Sù ph©n phèi c¸c nguån lùc diÔn ra th«ng suèt sÏ ®¶m b¶o qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®­îcthùc hiÖn liªn tôc . Thø hai ,ph©n phèi thu nhËp quyÕt ®Þnh sù tiªu dïng cña c¸c chñ thÓ yÕu tè s¶n xuÊt .th«ng qua ph©n phèi thu nhËp c¸c chñ thÓ yÕu tè s¶n xuÊt cã ®­îc tiªu nhËp ®Ó mua hµng ho¸ tiªu sing vµ dïng vô .VÒ c¬ b¶n quy m« ph©n phèi quyÕt ®Þnh quy m« tiªu dïng . Ph©n phèi thu nhËp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n c¸c ®ãng gãp cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Ó tr¶ c«ng . Ph©n phèi thu nhËp theo cung cÇu vµ gi¸ c¶ thÞ tr­êng cßn ®¶m b¶o ®­îc quyÒn tù do thÞ tr­êng .cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ .ë ®©y,tiÒn l·i ,l·i suÊt .®Þa t« ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së ®¶m b¶o tÝnh n¨ng ®éng thÝch øng nhanh ®Ó t¹o ra c©n b»ng tæng qu¸t trªn Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ,ph©n phèi vµ l­u th«ng lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng nh¹y c¶m ,phøc t¹p .Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ,lîi Ých kinh tÕ cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ,cña nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt cßn cã nhiÒu kh¸c biÖt thËm chÝ m« thuÉn víi nhau ,trong x· héi cßn cã nh÷ng tµn d­ t­ t­ëng ,nh÷ng suy nghÜ tÝnh to¸n c¸ nh©n .Do ®ã nhµ n­íc ph¶i cã chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ gi¸o dôc vµ ph¸p luËt nh»m lo¹i trõ dÇn nh÷ng tiªu cùc trong lÜnh vùc ph©n phèi thùc hiÖn b×nh ®¼ng vµ c«ng b»ng x· héi .§èi víi n­íc ta tr×nh ®é ph¸t triÓn ch­a cao vµ nhiÒu mÆt ph¸t triÓn ch­a c©n ®èi ,nªn ph©n phèi thu nhËp l¹i cµng quan träng .Ph©n phèi thu nhËp ®óng ®¾n vµ phï hîp víi t×nh h×nh hiÖn nay cña ®Êt n­íc sÏ lµ ®éng lùc m¹nh thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n .Ng­îc l¹i ph©n phèi thu nhËp kh«ng ®óng sÏ kh«ng ®¶m b¶o lîi Ých kinh tÕ kh«ng c«ng b»ng, Nh­ vËy ph©n phèi thu nhËp ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ vÊn ®Ò x· héi ,®Æc biÖt lµ c«ng b»ng x· héi. 2. Nh÷ng h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp ë ViÖt Nam trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan vµ tõ ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi cña ®¸t n­íc mµ chung ta vËn dông nhiÒu h×nh thøc thu nhËp ®ã lµ v× : - NÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ,cã nhiÒu h×nh thøc x· héi kh¸c nhau .Nhµ n­íc thõa nhËn vµ ®¶m b¶o b»ng ph¸p luËt kh«ng chØ së h÷u toµn d©n, nhµ n­íc mµ c¶ së h÷u t­ nh©n vÒ tiÒn vèn ,cña c¶i ®Ó dµnh vµ c¸c tµi s¶n hîp ph¸p kh¸c .Phï hîp víi mçi thµnh phÇn kinh tÕ ,mçi h×ng thõc së h÷u lµ mét h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp nhÊt ®Þnh MÆc dï c¸c h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp cña n­íc ta kh«ng tån t¹i biÖt lËp víi nhau mµ ®an xen víi nhau vµ hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt ,nh­ng ch­a hÒ thùc hiÖn ph©n phèi thu nhËp theo mét h×nh thøc mµ ph¶i thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc .ChØ cã nh­ vËy míi gi¶i phãng ®­îc n¨ng lùc s¶n xuÊt, khai th¸c triÖt ®Ó mäi tiÒn n¨ng kinh tÕ cña ®Êt n­íc nh»m ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ x· héi ë n­íc ta . - Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn tån t¹i nhiÒu h×nh thøc kinh doanh kh¸c nhau NÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa .Trong nÒn kinh tÕ nµy ,cã nhiÒu chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia .Mçi thµnh phÇn kinh tÕ cã ph­¬ng thøc tæ chøc s¶n xuÊt – kinh doanh kh¸c nhau .Ngay trong mçi thêi kú kÓ c¶ thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc còng cã c¸c ph­¬ng thøc kinh doanh kh¸c nhau . V× vËy kh«ng thÓ cã mét h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp thèng nhÊt mµ ph¶i cã nhiÒu thµnh phÇn kh¸c nhau. CH¦¥NGII THùC TR¹NG QUAN HÖ PH¢N PHèI ë N¦íc ta 1. Ph©n phèi thu nhËp theo lao ®éng , theo kÕt qña lao ®éng vµ theo møc ®é ®ãng gãp cña c¸c nguån lùc Trong giai ®o¹n x©y dùng x· héi chñ nghÜa tr­íc ®æi míi, chóng ta chñ tr­¬ng thiÕt lËp chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu vµ trªn c¬ së ®ã thùc hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi thu nhËp theo lao ®éng m¸y mãc cña M¸c d­íi CNXH vµo hoµn c¶nh chra chÝn muåi trong nÒn kinh tÕ tËp trung ë n­íc ta. DÉn tíi hµnh ®éng cña chóng ta lµ nhanh chãng chãng c¶i t¹o c¸c thµnh phÇn kinh tÕ b»ng mäi gi¸, ®Ó t¹o lËp hai h×nh thøc së h÷u nhµ n­íc vµ tËp thÓ, vµ t­ëng thÕ lµ chóng ta ®· cã ®­îc c¬ së kinh tÕ cña CNXH lµm c¬ së cho ph©n phèi theo lao ®éng. MÆt kh¸c, trong lÜnh vùc trao ®æi, chóng ta l¹i thùc hµnh ph©n phèi b»ng hiÖn vËt mét c¸ch réng kh¾p, tõ s¶n xuÊt, ®Õn tiªu dïng. KhiÕn quan hÖ hµng tiÒn bÞ thñ tiªu, th­íc ®o lao ®éng b»ng gi¸ trÞ bÞ phñ ®Þnh. KÕt qu¶ lµ trong ph©n phèi ta kh«ng thùc hiÖn ®­îc ph©n phèi ®óng cho lao ®éng, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi mµ l¹i ®­a ®Õn sù “qu©n b×nh x· héi”. §iÒu ®ã ®· t¹o ra kÎ hë, lµm triÖt tiªu nh÷ng nh©n tè tÝch cùc, d¸m hy sinh v× nghÜa lín, biÕt quªn m×nh trong lao ®éng. §ång thêi t¹o ra chç dùa cho thãi l­êi nh¸c, û l¹i, dùa dÉm, ¨n b¸m ë kh¾p mäi n¬i mäi ng­êi. §©y còng lµ mét trong c¸c nguyªn nh©n ®Èy x· héi ta vµo t×nh tr¹ng tr× trÖ, nghÌo nµn, chËm ph¸t triÓn. TÊt c¶ nh÷ng khã kh¨n ®ã ®· dÉn tíi tæng s¶n phÈm x· héi tõ n¨m 1976 - 1980 b×nh qu©n hµng n¨m chØ t¨ng 1%, thu nhËp quèc d©n s¶n xuÊt b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng 0,2 %, trong khi d©n sè t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 2,25%. §iÒu nµy ®· lµm cho chØ tiªu tæng hîp tÝnh b×nh qu©n ®Çu ng­êi gi¶m xuèng: thu nhËp quèc d©n s¶n xuÊt theo ®Çu ng­êi b×nh qu©n hµng n¨m tõ n¨m 1976 - 1980 gi¶m 1,37%; thu nhËp quèc d©n sö dông b×nh qu©n ®Çu ng­êi gi¶m 5,15%. Quü tiªu dïng c¸ nh©n cña d©n c­ liªn tôc gi¶m: n¨m 1976 lµ 100% th× n¨m 1977 cßn 95,5%;1978:92,8%;1980:88,6%. C¸c chØ tiªu kh¸c do §¶ng ®Ò ra chØ ®¹t ë møc thÊp. NhËn râ ®­îc c¸c sai lÇm thiÕu sãt, tõ n¨m 1986 ®Õn nay, §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· chuyÓn h­íng nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc, ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ lÊy kinh tÕ quèc doanh lµm nßng cèt, kinh tÕ tËp thÓ kh«ng ngõng ®­îc më réng theo nguyªn t¾c hiÖu qu¶, tù nguyÖn... §ång thêi thùc hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi võa theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, võa theo møc ®ãng gãp vèn (trong ®ã ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu). VÒ nguyªn t¾c ph©n phèi míi nµy, V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh: “Kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa thùc hiÖn ph©n phèi chñ yÕu theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®ång thêi ph©n phèi theo møc ®ãng gãp vèn vµ c¸c nguån lùc kh¸c vµo s¶n xuÊt, kinh doanh vµ th«ng qua phóc lîi x· héi ” Nguyªn t¾c ph©n phèi “võa theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, võa theo møc ®èng gãp vèn” mµ chóng ta thùc hiÖn tõ khi tiÕn hµnh sù nghiÖp ®æi míi so víi nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng mµ chóng ta ®· thùc hiÖn - Ph©n phèi theo lao ®éng :tøc lµ dïng th­íc ®o sè l­îng ,chÊt l­îng lao ®éng ®Ó ®o møc ®é cèng hiÕn vµ h­ëng thô cña ng­êi lao ®éng .Cßn ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ ph©n phèi dôa trªn møc ®é ®¹t ®­îc cña lao ®éng vÒ chÊt l­îng vµ n¨ng suÊt lao ®éng ,hoÆc dùa vµo hiÖu qu¶ kinh tÕ .v× lÏ ®ã nhµ n­íc chñ ch­¬ng ph©n phèi theo n¨ng suÊt lao ®éng lµ chÝnh - Ph©n phèi theo møc ®é ®ãng gãp:muèn cã thu nhËp ph¶i b¸n c¸c yÕu tè s¶n xuÊt thuéc quyÒn së h÷u cña m×nh nh­ vèn ,lao ®éng ,®Êt ®ai ,c«ng nghÖ…V× vËy ,§¶ng chñ ch­¬ng ph¸t triÓn vµ h×nh thµnh c¸c lo¹i thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íngXHCN.Nh­ vËy còng cã nghÜa lµ mäi nguån lùc ®ãng gãp vµo s¶n xuÊt ph¶i ®­îc h­ëng phÇn lîi Ých t­¬ng øng víi hiÖu qu¶ mµ nã mang l¹i . §Êt ®ai tµi nguyªn thuéc lîi Ých toµn d©n ,do ®ã lîi Ých nã mang l¹i thuéc vÒ nhµ n­íc .V× vËy §¶ng cÇn cã biÖn ph¸p ®Ó tÝnh ®óng c¸c nguån lùc nµy . Khi ph©n phèi theo nguån lùc ®ãng gãp th× mäi thµnh viªn ®Òu ph¶I tham gia qu¶n lý nhê ®ã hiÖu qu¶ qu¶n lý sÏ cao h¬n ,tõ ®ã thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.. 2. ¦u ®iÓm cña ph©n phèi thu nhËp ë n­íc ta Quan hÖ ph©n phèi thu nhËp thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Êt n­íc. Quan hÖ ph©n phèi thu nhËp t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng s¶n xuÊt còng nh­ lµm viÖc ngµy cµng nhiÒu v× lîi Ých cña b¶n th©n, cña doanh nghiÖp còng nh­ cña toµn x· héi, qua ®ã thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong n­íc tõng b­íc n©ng cao thu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c­. Cô thÓ lµ:trong 5 n¨m 1991-1995 nÒn kinh tÕ ®· kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng tr× trÖ suy tho¸i ; ®¹t møc t¨ng tr­ëng kh¸ cao, liªn tôc vµ t­¬ng ®èi toµn diÖn; thùc hiÖn v­ît møc hÇu hªt c¸c chØ tiªu ®Ò ra trong thêi gian ®ã: tæng s¶n phÈm trong n­íc(GDP) t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m lµ 8,2%; l¹m ph¸t bÞ ®Èy lïi tõ 774,7 n¨m 1986 xuèng cßn 67,1 n¨m 1991vµ 12,7 n¨m 1995. §Çu t­ toµn x· héi b»ng vèn trong vµ ngoµi n­íc so víi GDP n¨m 1990 lµ 15,8,n n¨m 1995 lµ 27,4. L­¬ng thùc kh«ng nh÷ng ®ñ ¨n mµ cßn xuÊt khÈu ®­îc mçi n¨m kho¶ng 2 triÖu tÊn. Cßn trong 5 n¨m 1996-2000 nÒn kinh tÕ ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu: kinh tÕ t¨ng tr­ëng kh¸, tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) t¨ng b×nh qu©n h»ng n¨m 7%, trong ®ã GDP n¨m 2000 gÊp ®«i GDP n¨m 1990. Tæng quü tiªu dïng t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m h¬n 5%, tiªu dïng b×nh qu©n ®Çu ng­êi t¨ng hµng n¨m gÇn 3,5%; tû lÖ tÝch luü trong tæng tÝch luü tiªu dïng b×nh qu©n 5 n¨m lµ 26,8%; riªng n¨m 2000 kho¶ng 28,7%; tû lÖ tiªu dïng t­¬ng øng kho¶ng 71,3%. §êi sèng vËt chÊt cña nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn : mçi n¨m thªm h¬n 1,2 triÖu viÖc lµm míi; tû lÖ hé nghÌo tõ trªn 30% gi¶m xuèng 10%. Tû lÖ t¨ng d©n sè tù nhiªn hµng n¨m tõ 2,3 % gi¶m xuèng 1,4%. Tuæi thä trung b×nh t­ng tõ 65,2 tuæi lªn 68,3 tuæi vµ nhiÒu nh÷ng thµnh tùu kh¸c n÷a. Nguyªn t¾c ph©n phèi thu nhËp cña n­íc ta hiÖn nay lµ:ph©n phèi võa theo lao ®éng võa theo møc ®ãng gãp vèn. ViÖc ph©n chia c«ng b»ng tû lÖ gi÷a ph©n phèi theo lao ®éng vµ ph©n phèi theo møc ®ãng gãp vèn ®Ó c¶ hai bªn (ng­êi chñ së h÷u vèn vµ ng­êi lao ®éng) ®Òu hµi lßng sÏ phô thuéc vµo t×nh h×nh cô thÓ trong tõng ®¬n vÞ vµ tõng thêi ®iÓm; tû lÖ Êy ph¶i do thùc tiÔn cuéc sèng quy ®Þnh. Qua viÖc x¸c ®Þnh c¸c tû lÖ ®ã mµ thùc hiÖn ®­îc sù ph©n phèi thu nhËp ®Çy ®ñ cho c¸c c¸ nh©n trong toµn x· héi vµ thùc hiÖn ®­îc c«ng b½ng x· héi. Tr­íc ®ay, chóng ta quan niÖm r»ng “kh«ng lµm th× kh«ng h­ëng” míi lµ c«ng b»ng, cßn “kh«ng lµm mµ cã h­ëng” lµ bÊt c«ng b»ng. Quan niÖm Êy lµ mét nguyªn nh©n vÒ nhËn thøc dÉn chóng ta tíi chñ tr­¬ng chØ thùc hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi thu nhËp theo lao ®éng mµ kh«ng thùc hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi thu nhËp võa theo lao ®éng, võa theo møc ®ãng gãp vèn. NÕu theo quan niÖm cò vÒ c«ng b»ng x· héi th× hiÖn nay, chóng ta ch­a thÓ thùc hiÖn ®­îc môc tiªu c«ng b»ng x· héi. Bëi v×, Môc tiªu ®ã chØ cã thÓ ®¹t ®­îc khi mµ mäi ng­êi ®Òu cã b×nh ®¼ng viÖc së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt, mµ sù b×nh ®¼ng cña tÊt c¶ mäi ng­êi trong viÖc së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt l¹i chØ tÊt yÕu xuÊt hiÖn khi gi¸ trÞ cña t­ liÖu s¶n xuÊt thuéc së h÷u toµn d©n ®· nhiÒu ®Ðn møc x· héi kh«ng cÇn sù gãp vèn cña c¸c c¸ nh©n. Theo quan niÖm míi vÒ “c«ng b»ng x· héi”, sù gãp vèn còng ®­îc coi lµ sù cèng hiÕn vµ thu nhËp ë møc ®é hîp lý cã ®­îc do sù ®ãng gãp vèn còng lµ c«ng b»ng. .3. Nh­îc ®iÓm vµ tån t¹i cña quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta Sù chªnh lÖch, bÊt hîp lý gi÷a c¸c bé phËn, c¸c ngµnh nghÒ, c¸c vïng kh¸c nhau. T×nh tr¹ng tham « cßn diÔn ra. NhiÒu c¸n bé chñ chèt bÞ tha hãa vÒ ®¹o ®øc, nh©n phÈm ch­¬ngIII gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi thu nhËp ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay, quan hÖ ph©n phèi cã vai trß rÊt quan träng nh­ng bªn c¹ch ®ã vÉn cßn xuÊt hiÖn nh÷ng nh­îc ®iÓm nh­ trªn chóng ta võa xÐt. §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã th× §¶ng vµ Nhµ n­íc ta cã rÊt nhiÒu chÝnh s¸ch nh»m ph¸t huy vai trß, ®éng lùc cña ph©n phèi thu nhËp ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. 1. N©ng cao vai trß ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc ®èi víi ph©n phèi thu nhËp H¬n lóc nµo hÕt, trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc ®­îc xem lµ nh©n tè hµng ®Çu, th«ng qua §¶ng l·nh ®¹o. Nhµ n­íc lµ c¬ quan qu¶n lý x· héi, hµnh ph¸p vµ t­ ph¸p, cã nghÜa vô tËp hîp toµn bé nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc nh»m ph¸t triÓn toµn diÖn kinh tÕ, x· héi ®Êt n­íc. Vµ vai trß cña sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®èi víi ph©n phèi thu nhËp lµ hÕt søc quan träng: t¹o ra c¬ së kinh tÕ - x· héi ®Ó thùc hiÖn ph©n phèi vµ më réng ph©n phèi theo lao ®éng trong x· héi, tõng b­íc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. Nhµ n­íc t«n träng nguyªn t¾c vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng kh¸ch quan cña thÞ tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy mÆt tÝch cùc, ®ång thêi kh¾c phôc, h¹n chÕ nh÷ng tiªu cùc cña thÞ tr­êng. Nhµ n­íc tËp trung lµm tèt chøc n¨ng ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng ph¸t triÓn, thùc hiÖn nh÷ng dù ¸n träng ®iÓm b»ng nguån lùc tËp trung; ®æi míi thÓ chÕ qu¶n lý, c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, kinh doanh; ®iÒu tiÕt thu nhËp hîp lý. Nhµ n­íc ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn, trùc tiÕp ®Çu t­ vµo mét sè lÜnh vùc ®Ó dÉn d¾t nç lùc ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng XHCN; thiÕt lËp khu«n khæ luËt ph¸p, cã hÖ thèng chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n ®Ó t¹o m«i tr­êng æn ®Þnh vµ thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ph¸t ®¹t. Ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n; qu¶n lý tµi s¶n c«ng vµ kiÓm kª, kiÓm so¸t toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. Thùc hiÖn ®óng chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ kinh tÕ vµ chøc n¨ng chñ së h÷u tµi s¶n c«ng cña Nhµ n­íc. 2. C¸c gi¶i ph¸p chèng chñ nghÜa b×nh qu©n Sù ph©n phèi b×nh qu©n lµ kh«ng c«ng b»ng, ®ã lµ mét nguyªn nh©n k×m h·m sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, v× ng­êi lµm nhiÒu mµ h­ëng Ýt sÏ kh«ng cè g¾ng lµm nhiÒu h¬n, ng­êi lµm Ýt mµ h­ëng nhiÒu sÏ dùa dÉm vµo ng­êi kh¸c vµ còng kh«ng cè g¾ng lµm nhiÒu h¬n. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng ph©n phèi b×nh qu©n, tõ khi ®æi míi ®Õn nay chóng ta chñ tr­¬ng x¸c ®Þnh sù cèng hiÕn bµng søc lao ®éng cña mçi ng­êi trong x· héi c¨n cø vµo “kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ”. HiÖu qu¶ lao ®éng phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè, chø kh«ng ph¶i chØ phô thuéc vµo c¸c yÕu tè nh­ tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cña ng­êi lao ®éng, c­êng ®é vµ thêi gian lao ®éng mµ nã cßn phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè chñ quan vµ kh¸ch quan kh¸c nhau trong x· héi. ViÖc lÊy hiÖu qu¶ lao ®éng lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh sù cèng hiÕn b»ng søc lao ®éng cña tõng ng­êi sÏ gi¶m bít ®­îc sai lÇm chñ quan cã thÓ cã cña ng­êi tÝnh to¸n khi thùc hiÖn nguyªn t¾c theo lao ®éng. Muèn ph©n phèi thu nhËp ®­îc thùc hiÖn c«ng b»ng th× viÖc x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ lao ®éng lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt, chóng ta cÇn x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ lao ®éng cña mçi lao ®éng dùa vµo sù cèng hiÕn cña hä cho c«ng viÖc Êy. 3.Hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp §èi víi nh÷ng ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng, th× tiÒn l­¬ng ph¶i thùc sù lµ nguån thu nhËp chÝnh ®Ó nu«i sèng hä, tõ ®ã cã thÓ hä hoµn toµn yªn t©m vµ say mª víi nghÒ nghiÖp. V× vËy, viÖc gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò tiÒn l­¬ng sÏ cã t¸c dông kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn, æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn ®êi sèng kh«ng chØ ®èi víi gia ®×nh c¸n bé c«ng nh©n viªn, mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn møc sèng chung cña x· héi. Trªn c¬ së ®ã, viÖc giaie quyÕt hîp lý vÊn ®Ò l­¬ng trong khu vùc nhµ n­íc cßn cã t¸c dông to lín trong viÖc h­oøng ®¹o tiÒn c«ng ngoµi khu vùc quèc doanh. ChÝnh v× vËy, cÇn ph¶i tiÕp rôc x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng. Ph¶i lµm cho tiÒn l­¬ng thùc sù trë thµnh gi¸ c¶ cña søc lao ®éng, ®iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ trÞ søc lao ®éng ®Ó lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh møc tiÒn l­¬ng. Muèn vËy, møc l­¬ng cho ng­êi lao ®éng ph¶i thÓ hiÖn tr×nh ®é häc vÊn, tay nghÒ, qu¸ tr×nh lao ®éng, lao ®éng gi¶n ®¬n hay lao ®éng phøc t¹p. Møc l­¬ng ph¶i tho¶ m·n nhu cÇu t¸i s¶n xuÊt më réng søc lao ®«ng, ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng sèng ®ñ mµ kh«ng cÇn lµm thªm g×. NÕu hä muèn lµm giµu th× buéc ph¶i lµm thªm nhiÒu viÖc. ChØ trªn c¬ së nh­ vËy tiÒn l­¬ng míi khuyÕn khÝch mäi ng­êi lao ®éng lu«n lu«n n©ng cao tr×nh ä tay nghÒ, khuyÕn khÝch thÕ hÖ trÎ ra søc häc tËp kh«ng ngõng ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt ®Ó thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ tr­êng. MÆt kh¸c cÇn x¸c ®Þnh møc tiÒn l­¬ng tèi thiÓu: tøc lµ møc l­¬ng ®¶m b¶o cho mét møc sèng tèi thiÓu. Tuy nhiªn, møc sèng cña ng­êi lao ®éng ph¶i phï hîp víi yªu cÇu vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Møc l­¬ngtèi thiÓu ®ã ph¶i ®¶m b¶o tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng vµ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi÷ v÷ng vai trß diÒu tiÕt cña Nhµ n­íc , ph¸t huy quyÒn tù chñ cña c¸c tæ chøc kinh tÕ trong lÜnh vùc lao ®éng. TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý ph©n phèi tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng ®èi víi c¸c lÜnh vùc kh¸c nhau th× kh¸c nhau. §èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh cô thÓ lµ cac doanh nghiÖp quèc doanh, nguån tiÒn chi tr¶ kh«ng ph¶i tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc mµ ph¶i tõ kÕt qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nµy; c¸c doanh ngiÖp nµy, sau khi bï ®¾p c¸c shi phÝ, hoµn thµnh nghÜa vô nép ng©n s¸ch, tæng thu nhËp cßn l¹i cña doanh nghiÖp do doanh nghiÖp toµn quyÒn sö dông chia cho nh©n viªn. Trong lÜnh vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp, Nhµ n­íc trªn c¬ së biªn chÕ nghiªm ngÆt vµ tiÕp tôc thùc hiÖn kho¸n quü l­¬ng theo khèi l­îng c«ng viÖc. Bªn c¹ch chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng th× c¸c chÝnh s¸ch vÒ tiÒn c«ng lao ®éng cÇn ®­îc hoµn thiÖn chÆt chÏ h¬n n÷a ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng cho ng­êi lao ®éng. CÇn ph¶i ®¶m b¶o cho ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc tiÒn c«ng ®Çy ®ñ cho nh÷ng cèng hiÕn . Song víi vai trß quan träng cña nã trong viÖc æn ®Þnh, t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn cña c¶ quèc gia, vÊn ®Ò ph©n phèi nhÊt ®Þnh sÏ ®îc gi¶i quyÕt ®Ó ®¸p øng víi nh cÇu ph¸t triÓn cña x· héi vµ nhu cÇu kh¼ng ®Þnh m×nh cña mçi thµnh viªn trong x· héi. Kh«ng ngõng ‘’§æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng vµ thu nhËp, khuyÕn khÝch mäi ngêi t¨ng thu nhËp vµ lµm giµu dùa vµo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ, b¶o vÖ c¸c nguån thu nhËp hîp ph¸p; ®iÒu tiÕt hîp lý thu nhËp gi÷a c¸c bé phËn d©n c, c¸c ngµnh vµ c¸c vïng. ®Êu tranh ng¨n chÆn thu nhËp phi ph¸p.,, (1) ®· vµ ®ang lµ ®Þnh híng cho §¶ng vµ nhµ níc ta tõng bíc c¶i c¸ch quan hÖ ph©n phèi cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña ®Êt níc vµ cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸. Tõng bíc kh¼ng ®Þnh ®îc tÝnh u viÖt cña chÕ ®ä míi. thùc hiÖn th«ng qua h×nh thøc ®iÒu tiÕt gi¶m vµ t¨ng thu nhËp c¸ nh©n. §iÒu tiÕt gi¶m ®­îc thùc hiÖn th«ng qua h×nh thøc thuÕ thu nhËp c¸ nh©n vµ h×nh thøc tù nguyÖn ®ãng gãp cña c¸ nh©n cã thu nhËp cao vµo quü phóc lîi x· héi, tõ thiÖn... Trong ®ã, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n lµ h×nh thøc quan träng nhÊt chñ yÕu víi mäi nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §èi víi n­íc ta , môc ®Ých cña sù ®iÒu tiÕt gi¶m thu nhËp c¸ nh©n lµ ®Ó thùc hiÖn tõng b­íc c«ng b»ng x· héi, ®ång thêi kh«ng triÖt tiªu ®éng lùc t¨ng thu nhËp h¬n n÷a cña c¸c bé phËn d©n c­ cã thu nhËp cao. §Ó lµm tèt viÖc nµy cÇn n¾m ®óng thu nhËp c¸ nh©n trªn c¬ së ph©n biÖt ®­îc chÝnh x¸c c¸c nguån thu nhËp cac nh©n b»ng c¸c biÖn ph¸p gi¸o dôc, hµnh chÝn, kinh tÕ. §iÒu tiÕt t¨ng thu nhËp c¸ nh©n ®­îc th­ch hiÖn th«ng quan ng©n s¸ch nhµ n­íc, ng©n s¸ch cña c¸c tæ chøc chÝnh trÞ – x· héi,c¸c quü baoe hiÓm, trî cÊp, phô cÊp c¸c lo¹i, qua c¸c ho¹t ®éng tõ thiÖn cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n nh»m trî gióp th­êng xuyªn cho nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp, nh÷ng ng­êi thÊt nghiÖp, nh÷ng ng­êi tham gia b¶o hiÓm khi gÆp rñi ro, nh­ng ng­êi thuéc diÖn chÝnh s¸ch x· héi, bæ sung thu nhËp mang tÝnh chÊt b×nh qu©n cho c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp vµo c¸c dÞp lÔ tgãp cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®Ó tr¶ c«ng .Ph©n phèi thu nhËp theo cung cÇu vµ gi¸ c¶ thÞ trêng cßn ®¶m b¶o ®îc quyÒn tù do cña c¸c chñ thÓ kinh tÕ .ë ®©y,tiÒn l·I, l·i suÊt, ®Þa t« ®­îc h×nh thµnhtrªn c¬ së ®¶m b¶o tÝnh n¨ng ®éng thÝch øng nhanh ®Ó t¹o ra c©n b»ng tæng qu¸t trªn thÞ tr­êng KÕt luËn Trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ,ph©n phèi vµ l­u th«ng lµ lÜnh vùc ho¹t ®éng nh¹y c¶m ,phøc t¹p .Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ,lîi Ých kinh tÕ cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ,cña nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt cßn cã nhiÒu kh¸c biÖt , them chÝ m« thuÉn víi nhau ,trong x· héi cßn cã nh÷ng tµn d t tëng ,nh÷ng suy nghÜ tÝnh to¸n c¸ nh©n .Do ®ã nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ , gi¸o dôc vµ ph¸p luËt nh»m lo¹i trõ dÇn nh÷ng tiªu cùc trong lÜnh vùc ph©n phèi ,thùc hiÖn b×nh ®¼ng vµ c«ng b»ng x· héi .§èi víi níc ta tr×nh ®é ph¸t triÓn cha cao vµ nhiÒu mÆt ph¸t triÓn cha c©n ®èi ,nªn ph©n phèi thu nhËp l¹i cµng quan träng .Ph©n phèi thu nhËp ®óng ®¾n vµ phï hîp v«øi t×nh h×nh hiªn nay cña ®Êt níc sÏ lµ ®éng lùc m¹nh thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n .Ngîc l¹i ph©n phèi thu nhËp kh«ng ®óng sÏ kh«ng ®¶m b¶o lîi Ých kinh tÕ kh«ng c«ng b»ng ,chªnh lÖch qu¸ lín sÏ ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt . Nh­ vËy ph©n phèi thu nhËp ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ vÊn ®Ò x· héi, ®Æc biÖt lµ c«ng b»ng x· héi. Môc Lôc Lêi më ®Çu Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ ph©n phèi thu nhËp I. Ph©n phèi thu nhËp 1. Kh¸i niÖn 2. C¸c h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp ë ViÖt Nam trong thêi kú CNXH II. Lý luËn chung vÒ ph©n phèi thu nhËp ë ViÖt Nam trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH 1.Vai trß, vÞ trÝ cña ph©n phèi thu nhËp ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc 2.Nh÷ng h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp ë ViÖt Nam trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng quan hÖ ph©n phèi thu nhËp ë n­íc ta 1. Ph©n phèi thu nhËp theo lao ®éng, theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ theo møc ®é ®ãng gãp cña nguån lùc 2. ¦u ®iÓm cña ph©n phèi thu nhËp ë n­íc ta 3.Nh­îc ®Øªm vµ tån t¹i cña quan hÖ ph©n phèi thu nhËp Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi thu nhËp ë VN trong thêi gian tíi 1.N©ng cao vai trß ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc ®èi víi ph©n phèi thu nhËp 2. C¸c gi¶i ph¸p chèng chñ nghÜa b×nh qu©n 3. Hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch tiÒn c«ng, tiÒn l­¬ng vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp ._.