Thực trạng mối quan hệ tác động qua lại giữa đầu tư với tăng trưởng và phát triển kinh tế VN

Chương 1. Lý luận về mối quan hệ tác động qua lại giữa đầu tư với tăng trưởng và phát triển kinh tế 1. Các khái niệm: 1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña ®Çu t­: Cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ ®Çu t­, nhiÒu nhµ kinh tÕ cho r»ng : §Çu t­ lµ mét quyÕt ®Þnh bá vèn trong hiÖn t¹i nh»m môc ®Ých thu ®­îc nh÷ng lîi Ých l©u dµi trong t­¬ng lai Trªn gãc ®é tiªu dïng : ®Çu t­ lµ h×nh thøc h¹n chÕ tiªu dïng hiÖn t¹i ®Ó thu ®­îc møc tiªu dïng lín h¬n trong t­¬ng lai. Trªn gãc ®é tµi chÝnh : ®Çu t­ lµ mét chuçi c¸c ho¹t ®éng chi tiªu ®Ó chñ ®Çu t­ nh©n vÒ mét chuçi c¸c dßng thu nh»m hoµn vèn vµ sinh lêi. Nh­ vËy kh¸i niÖm ®Çu t­ ®­îc hiÓu kh¸ réng. Tuy nhiªn ®Çu t­ ®­îc quan niÖm mét c¸ch hoµn chØnh ph¶i bao gåm nh÷ng ®Æc tr­ng sau: §Çu t­ bao giê còng lµ mét qu¸ tr×nh ; khi tiÕn hµnh ®Çu t­ , nhµ ®Çu t­ lu«n ph¶i chi ra c¸c nguån lùc ban ®Çu. Mçi c«ng cuéc ®Çu t­ ®Òu nh»m ®¹t tíi nh÷ng lîi Ých cô thÓ x¸c ®Þnh ; trong ®Çu t­ yÕu tè ®é trÔ thêi gian vµ ®é rñi ro cña kÕt qu¶ ®Çu t­ th­êng rÊt cao. Héi tô ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc tr­ng trªn, theo nghÜa réng cã thÓ hiªñ ®µu t­ theo kh¸i niÖm sau: ®Çu t­ lµ viÖc sö dông phèi hîp c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i vµo mét ho¹t ®éng nµo ®ã nh»m ®¹t ®­îc mét hay mét tËp hîp môc ®Ých cña nhµ ®Çu t­ trong t­¬ng lai. 1.2. §Çu t­ ph¸t triÓn - ®Æc ®iÓm vµ néi dung cña ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn: Kh¸c víi ®µu t­ tµi chÝnh vµ ®Çu t­ th­¬ng m¹i, §TPT lµ ho¹t ®éng bá vèn vµ sö dông c¸c nguån lùc kh¸c trong hiÖn t¹i nh»m t¹o ra nh÷ng tµi s¶n míi, n¨ng lùc s¶n xuÊt míi vµ duy tr× nh÷ng tiÒm lùc s½n cã cña nÒn kinh tÕ. §TPT lµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña ®Çu t­ vµ chØ cã §TPT trùc tiÕp t¹o ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ mµ kh«ng ph¶I lµ hiÖn t­îng chu chuyÓn tµi s¶n gi÷a c¸c thµnh viªn trong nÒn kinh tÕ. Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cã, §TPT ph¶i t¹o tiÒn ®Ò t¨ng tÝch luü, ph¸t triÓn ho¹t ®éng ®Çu t­ tµi chÝnh vµ ®Çu t­ th­¬ng m¹i va nã ®­îc coi lµ “ ch×a kho¸” cña t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. §TPT cã nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt sau Thø nhÊt, ho¹t ®éng §TPT ®ái hái mét sè vèn lín vµ ®Ó n»m khª ®äng trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­. §©y lµ c¸I gi¸ ph¶I tr¶ kh¸ lín cña §TPT Thø hai, thêi gian ®Ó tiÕn hµnh mét c«ng cuéc ®Çu t­ cho ®Õn khi c¸ thµnh qu¶ cña nã ph¸t huy t¸c dông th­êng ®ßi hái nhiÒu n¨m th¸ng víi nhiÒu biÕn ®«ng x¶y ra Thø ba thêi gian cÇn ho¹t ®éng ®Ó cã thÓ thu håi vèn ®· bá ra ®èi víi c¸ c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh th­êng ®ß hái nhiÒu n¨m th¸ng vµ do ®ã kh«ng tr¸nh khái sù t¸c ®éng hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña c¸c yÕu tè kh«ng æn ®Þnh vÒ tù nhiªn, x· héi , chÝnh trÞ , kinh tÕ. Thø t­, c¸c thµnh qu¶ cña ho¹t ®éng §TPT cã gi¸ trÞ sö dông l©u dµi nhiÒu n¨m , cã khi hµng tr¨m n¨m vµ tån taÞ vÜnh viÔn nh­ ¸c c«ng tr×nh kiÕn tróc næi tiÕng thÕ giíi. §iÒu nµy nãi lªn gi¸ trÞ lín cña thµnh qu¶ §TPT. Thø n¨m, c¸c thµnh qu¶ cña ho¹t ®éng §TPT lµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng sÏ ho¹t ®éng ë ngay n¬i mµ nã ®­îc t¹o dùng nªn. Do ®ã , c¸c ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa lý , ®Þa h×nh t¹i ®ã cã ¶nh h­ëng lín ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­ còng nh­ t¸c dông sau nµy cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­. Thø s¸u, mäi thµnh qu¶ vµ hËu qu¶ cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­ chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña c¸c yÕu tè kh«ng æn ®Þnh theo kh«ng gian , thêi gian Thø b¶y, ®Ó ®¶m b¶o cho mäi c«ng cuéc ®Çu t­ ®em laÞ hiªô qu¶ kinh tÕ x· h«Þ cao ®ßi hái ph¶i lµm tèt c«ng t¸c chuÈn bÞ , ®ã lµ lËp dù ¸n ®Çu t­. 1.3. Kh¸i niÖm vÒ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ T¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ sù gia t¨ng thu nhËp cña nÒn kinh tÕ trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh ( th­êng lµ mét n¨m ) Trong khi t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®­îc xem nh­ qu¸ tr×nh biÕn ®æi vÒ l­îng th× ph¸t triÓn kinh tÕ lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¶ vÒ l­îng vµ chÊt. Néi dung cña ph¸t triÓn kinh tÕ ®­îc kh¸I qu¸t theo ba tiªu chÝ : mét lµ , sù gia t¨ng tæng møc thu nhËp b×nh qu©n trªn mét ®Çu ng­êi ; hai lµ sù biÕn ®æi theo ®óng xu thÕ cña c¬ cÊu kinh tÕ; ba lµ , sù biÕn ®æi ngµy cµng tèt h¬n trong c¸c vÊn ®Ò x· héi Ngoµi ra , hiÖn nay kh¸i niÖm ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng còng ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ quan t©m : ®ã lµ ph¸t triÓn kinh tÕ g¾n víi b¶o vÖ m«i tr­êng. Cã rÊt nhiÒu chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ t¨ng tr­ëng kinh tÕ , trong ®ã c¸c chØ tiªu chñ yÕu sau th­êng ®ùoc sö dông : Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO), tæng s¶n phÈm quèc néi ( GDP) , tæng thu nhËp quèc d©n ( GNI) , thu nhËp b×nh qu©n ®Çu nguêi. 1.4. §Æc ®iÓm vµ c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ Cïng vãi ý nghÜa cæ ®iÓn, xÐt tõ phÝa tæng cung, c¸c nhµ kinh tÕ ®¸nh gi¸ 4 b¸nh xe cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ: vèn (K), lao ®éng ( L), tµi nguyªn ®Êt ®ai ( R) vµ c«ng nghÖ kü thuËt (T) theo mét hµm s¶n xuÊt : Y = f(K, L, R, T) Trong ®ã, Vèn (K) lµ ®­îc ®Æt ra ë khÝa c¹nh vèn vËt chÊt chø kh«ng ph¶i d­íi d¹ng gÝa trÞ, nã bao gåm nhµ m¸y, thiÕt bÞ vµ c¸c trang bÞ ®­îc sö dông nh­ yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt. Nh÷ng m« h×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ hiÖn ®¹i gÇn ®©y quan niệm lao ®éng (L) kh«ng chØ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng sè l­îng nguån lao ®éng cña mçi quèc gia mµ cßn nhÊn m¹nh khÝa c¹nh phi vËt chÊt cña lao ®éng gäi lµ vèn nh©n lùc. §ã lµ c¸c lao ®éng cã kü n¨ng s¶n xuÊt. Tµi nguyªn thiªn nhiªn (R) ®­îc coi lµ yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt ®Æc biÖt lµ ®Êt ®ai. C«ng nghÖ kü thuËt (T) lµ nh©n tè ngµy cµng t¸c ®éng m¹nh ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ trong ®iÌu kiÖn hiÖn ®¹i, bao gåm nh÷ng thµnh tùu kiÕn thøc vµ sù ¸p dông phæ biÕn c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vµo thùc tÕ nh»m n©ng cao tr×nh ®é ph¸t triÓn chung cua s¶n xuÊt. Ngµy nay, m« h×nh t¨ng tr­ëng hiÖn ®¹i nhÊn m¹nh ®Õn n¨ng suÊt nh©n tè tæng hîp TFP. N¨ng suÊt nh©n tè tæng hîp lµ thÓ hiÖn hiÖu qu¶ cña c¸c yÕu tè c«ng nghÖ kü thuËt hay ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng phÇn d­ cßn l¹i cña t¨ng tr­ëng sau khi ®· lo¹i trõ t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè vèn vµ lao ®éng. TFP ®­îc coi lµ chÊt l­îng cña t¨ng tr­ëng hay t¨ng tr­ëng theo chiÒu s©u. 2. Xem xét mô hình về mối quan hệ giữa đầu tư với tăng trưởng và phát triển kinh tế theo quan điểm lịch sử: 2.1. Các mô hình dựa vào sự phân tích quá trình đầu tư tác động đến tổng cung của nền kinh tế: 2.1.1. Lý thuyết tăng trưởng kinh tế của trường phái cổ điển: Các yếu tố cấu thành tổng cung của nền kinh tế: Theo Ricardo (1772-1823) nông nghiệp là ngành kinh tế quan trọng nhất, từ đó ông cho rằng các yếu tố cơ bản của tăng trưởng kinh tế là đất đai, lao động và vốn. Trong từng ngành và phù hợp với trình độ với một trình độ kỹ thuật nhất định các yếu tố này kết hợp với nhau theo một tỷ lệ nhất định, không thay đổi. Trong ba yếu tố này đất đai là yếu tố quan trọng nhất. Sự giới hạn tăng tổng cung của nền kinh tế: do đất đai là yếu tố quan trọng nhất nhưng chính đất đai mới là giới hạn của tăng trưởng. Khi sản xuất nông nghiệp ra tăng trên những đất đai màu mỡ hơn giá lương thực thực phẩm sẽ tăng lên. Do đó tiền lương danh nghĩa của công nhân cũng tăng lên tương ứng, lợi nhuận của nhà tư bản có xu hướng giảm. Nếu cứ tiếp tục như vậy cho đến khi lợi nhuận hạ thấp, không thể bù đắp được rủi ro trong kinh doanh làm cho nền kinh tế trở nên bế tăng. Đầu tư làm giảm sự giới hạn đó: Ricardo cho rằng muốn hạn chế giới hạn đó thì chỉ có cách xuất khẩu hàng công nghiệp để mua lương thực rẻ hơn từ nước ngoài, hoặc phát triển công nghiệp để rồi tác động vào nông nghiệp. Muốn vậy, chúng ta phải đầu tư sang lĩnh vực công nghiệp để thúc đẩy tăng trưởng ngành công nghiệp. Điều này thể hiện vai trò của đầu tư trong việc tăng trưởng ngành nông nghiệp dẫn đến làm giảm sự giới hạn tăng trưởng chung. Hạn chế của lý thuyết: các nhà kinh tế cổ điển cho rằng thị trường tự do được một bàn tay vô hình dẫn dắt để gắn lợi ích cá nhân với lợi ích xã hội. Thị trường với sự linh hoạt của giá cả và tiền công có khả năng tự điều chỉnh những mất cân đối của nền kinh tế để xác lập những cân đối mới. Như vậy Ricardo chưa thấy vai trò của chính phủ cũng như các chính sách đầu tư phát triển của nhà nước. Theo ông chính phủ không có vai trò gì trong tăng trưởng kinh tế thậm chí hạn chế sự tăng trưởng. 2.1.2. Quan điểm tăng trưởng kinh tế của Marx (1918-1883): Các yếu tố của quá trình tái sản xuất: Theo ông có bốn yếu tố tác động đến quá trình tái sản xuất là: đất đai, lao động, vốn và tiến bộ khoa học kỹ thuật. Ông đặc biệt quan tâm đến vai trò của lao động trong việc tạo ra giá trị thặng dư. Sự cần thiết phải tích lũy tư liệu sản xuất cho tái sản xuất: Theo Mark, giữa cung và cầu của thị trường luôn có một khoảng cách. Để giải quyết vấn đề này cần phải có tích lũy sản xuất, tích lũy hàng hóa. Đây cũng là hoạt động đầu tư hàng tồn trữ. Cũng theo ông, sau khi trải qua giai đoạn khủng hoảng có chu kỳ, để tiếp tục phát triển, các nhà tư bản phải tiến hành đổi mới tư bản cố định với quy mô lớn làm cho nền kinh tế tiến đến phục hồi, hưng thịnh. Để đổi mới được tư bản cố định, các nhà tư bản cũng nhất thiết cần có hoạt động đầu tư đổi mới công nghệ. 2.1.3. Lý thuyết tăng trưởng của trường phái tân cổ điển: Các yếu tố cấu thành nền kinh tế: Các nhà kinh tế cổ điển đã giải thích nguồn gốc sự tăng trưởng thông qua hàm sản xuất: Y= f(K, L, R,T) Trong đó Y- đầu ra; K: vốn sản xuất; L - lao động; R- tài nguyên; T- khoa học công nghệ. Yếu tố vốn qua hàm sản xuất Cobb-Douglas: g= t + aK + bL + cR Trong đó: g: tốc độ tăng trưởng; a: tốc độ tăng trưởng của vốn. Qua đó ta thấy sự tăng trưởng của các yếu tố vốn cũng như đầu tư tác động đến sự tăng trưởng. Hạn chế lý thuyết: Trường phái này cũng không thấy được vai trò của chính phủ trong sự tăng trưởng kinh tế. Vai trò của chính phủ là mờ nhạt trong phát triển kinh tế. 2.1.4. Lý thuyết tăng trưởng kinh tế của trường phái Keynes: Keynes đã rất coi trọng đầu tư trong tăng trưởng kinh tế. Dựa vào tư tưởng này của Keynes, vào những năm 40, hai nhà kinh tế học Harrod ở anh và Domar ở mỹ đã đưa ra mô hình mối quan hệ giữa vốn với tăng trưởng. Mô hình tăng trưởng của Harrod –Domar mà xuất phát điểm là đầu tư, thể hiện mối quan hệ giữa đầu tư và sự gia tăng tổng sản phẩm bằng phương trình: I=K.ΔP Và I=S Đẳng thức trên chính là điều kiện để đảm bảo cho sự tăng trưởng của tổng sản phẩm. Trong đó: I: toàn bộ nguồn vốn cung ứng cho đầu tư. S: Vốn tiết kiệm hay phần tích luỹ trong tổng sản phẩm ΔP: Phần tăng tổng sản phẩm do đầu tư mang lại K: Hệ số đảm bảo sự cân bằng của nền kinh tế khi có tăng trưởng K=I/ΔP Hệ số k nói lên rằng cần phải đầu tư bao nhiêu đồng để tăng thêm được một đồng tổng sản phẩm Đặt s=S/P và p= Δ P/P do I=S Đẳng thức trên có thể được viết lại dưới dạng khác là: K=s/p Và p=s/K Trong đó: S: tỷ trọng của tích luỹ trong tổng sảnphẩm P: tốc độ tăng trưởng sản phẩm Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm phụ thuộc vào tỷ trọng tích luỹ trong tổng sản phẩm (s) và hệ số K. Hệ số k là chỉ số thể hiện mối quan hệ giữa vốn đầu tư và sự gia tăng tổng sản phẩm và thường được gọi là chỉ số ICOR hay chỉ số tư bản-đầu ra. Chỉ số ICOR thấp biểu hiện tình trạng đầu tư nghèo nàn. Chỉ số ICOR quá cao thể hiện sự lãng phí vốn đầu tư. Phương trình này có ý nghĩa quan trọng trong công tác xây dựng kế hoạch. Nếu xác định được chỉ số K thì vấn đề còn lại của công tác xây dựng kế hoạch đơn giản chỉ là việc hoặc là ấn định tốc độ tăng trưởng để xác định nguồn vốn đầu tư cần có là bao nhiêu hoặc là từ nguồn vốn đầu tư có thể quy lại việc xác định tỷ lệ tăng trưởng có thể đạt là bao nhiêu. Mô hình Harrod–Domar có ý nghĩa quan trọng trong thời kỳ đầu của các giai đoạn phát triển của bất kỳ một quốc gia nào. Quan điểm chủ yếu của mô hình này là nhấn mạnh đến vai trò của yếu tố vốn-vốn là vấn đề chủ yếu nhất để tăng trưởng kinh tế. Các tổ chức tài chính quốc tế như Ngân hàng thế giới, Quỹ tiền tệ quốc tế… cũng dựa vào mô hình này để nhấn mạnh vai trò của viện trợ trong việc bù đắp các chênh lệch về vốn và trao đổi ngoại thương. Các nhược điểm của mô hình Harrod-Domar: Mô hình đơn giản trên được sử dụng nhiều trong thực tế vì quá đơn giản nên tất cả vấn đề quy lại ở chỉ số ICOR, trong khi tăng trưởng là kết quả của rất nhiều yếu tố như lao động, tay nghề, kỹ thuật,….mà mô hình này không đề cập đến. Tóm lại,nhược điểm của mô hình Harrod-Domar là chỉ quan tâm đến vốn mà bỏ qua vai trò của lao động, vai trò của kỹ thuật công nghệ và vai trò của chính sách. 2.1.5. Căn cứ vào các lý thuyết tăng trưởng kinh tế của trường phái kinh tế hiện đại: Trường phái kinh tế học hiện đại đã xây dựng một lý thuyết kinh tế hỗn hợp trong đó thị trường trực tiếp xác định những vấn đề cơ bản của tổ chức kinh tế nhà nước tham gia điều tiết có mức độ nhằm hạn chế những mặt tiêu cực của thị trường. Thực chất nền kinh tế hỗn hợp là sự gần nhau của học thuyết kinh tế Tân cổ điển và học thuyết của trường phái Keynes. Lý thuyết hiện đại cũng thống nhất với mô hình kinh tế Tân cổ điển về xác định các yếu tố tác động đến tổng cung nền kinh tế: lao động, vốn, đất đai, tài nguyên, khoa học. Y=f(K, L, R, T). Tuy nhiên, Samuelson cho rằng tầm quan trọng của các yếu tố là như nhau. Như vậy, trường phái hiện đại cũng cho rằng vốn là một trong những yếu tố làm tăng trưởng kinh tế. Yếu tố vốn qua hàm sản xuất Cobb-Douglas: g= t+ak+bL+cR Trong đó: g: tốc độ tăng trưởng a: tốc độ tăng trưởng của vốn. Như vậy tăng vốn đầu tư sẽ dẫn đến tăng trưởng kinh tế và khi kinh tế tăng thì lại tăng quy mô vốn đầu tư. Dựa vào mô hình Harrod Domar: g=s/k với k là hệ số ICOR chỉ ra được quan hệ của vốn đầu tư đối với vốn sản xuất và tăng trưởng kinh tế. 2.2. Đầu tư là nhân tố kích thích tổng cầu nền kinh tế: 2.2.1. Kích cầu trong tăng trưởng kinh tế: Các học thuyết kinh tế trước trường phái Keynes thường chủ yếu quan tâm đến yếu tố cung và đồng nhất sự tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên vào những năm 30 của thế kỷ 20 khủng hoảng kinh tế thất nghiệp diễn ra thường xuyên và lý thuyết của trường phái Keynes đã ra đời đánh dấu sự phát triển mới về kinh tế. Lý thuyết này nhấn mạnh đến yếu tố cầu và coi tổng cầu là nguyên nhân của sự tăng trưởng cũng như suy thái kinh tế. Cầu tiêu dùng dẫn giảm dẫn đến hàng hóa ế thừa, kinh tế trì trệ: theo ông khi mức thu nhập tăng lên thì xu hướng tiêu dùng giảm đi còn xu hướng tiết kiệm trung bình tăng lên, do đó xu hướng tiết kiệm cận biên sẽ tăng lên. Việc giảm xu hướng tiêu dùng sẽ dẫn đến tiêu dùng giảm xuống. Cầu giảm dẫn đến hàng hóa ế thừa không bán được. Các nhà sản xuất bi quan về nền kinh tế sẽ thu hẹp quy mô sản xuất hoặc nếu không sẽ bị phá sản. Chính những điều này dẫn đến hiện tượng thiết nghiệp xảy ra, tệ nạn xã hội bùng phát. Theo Keynes, sự sụt giảm đầu tư chính là nguyên nhân của khủng hoảng kinh tế xã hội ở các nước tư bản vào những năm 30. Cũng theo Keynes tổng cầu tăng sẽ kích thích tổng cung tăng và tạo ra nền kinh tế đạt tới một sự cân bằng mới ở mức sản lượng cao hơn mức sản lượng cũ. Từ đó kinh tế sẽ tăng trưởng. 2.2.2. Quan điểm của Keynes về đầu tư với tổng cầu: Số nhân đầu tư phản ánh vai trò của đầu tư đối với sản lượng. Nó thấy sản lượng tăng bao nhiêu khi đầu tư tăng một đơn vị. Công thức: k= (1) Trong đó: ∆Y là mức gia tăng sản lượng ∆I là mức gia tăng đầu tư k là số nhân đầu tư Từ công thức (1) ta có: ∆Y=k.∆I Như vậy, việc gia tăng đầu tư có tác dụng khuyếch đại sản lượng lên số nhân lần. Trong công thức trên k là số dương lớn hơn 1. Vì I=S có thể biến đổi công thức (2) thành: k====== MPC= khuynh hướng tiêu dùng biên MPS=khuynh hướng tiết kiệm biên Nếu MPC càng lớn thì K càng lớn, do đó độ khuyếch đại của sản lượng càng lớn. sản lượng càng tăng, công ăn việc làm càng gia tăng. Thực tế, việc gia tăng đầu tư dẫn đến gia tăng cầu về các yếu tố tư liệu sản xuất (máy móc thiết bị, nguyên vật liêu…) và qui mô lao động. Sự kết hợp hai yếu tố này kàm cho sản xuất phát triển, kết quả là gia tăng sản lượng nền kinh tế. Mô hình số nhân phản ánh mối quan hệ giữa thu nhập với tăng đầu tư. Theo ông, mỗi sự gia tăng về đầu tư đều kéo theo sự gia tăng về nhu cầu bổ xung công nhân, nâng cao về tư liệu sản xuất. Do vậy làm tăng tiêu dùng, tăng giá bán hàng, làm tăng việc làm làm cho công nhân và tất cả đều có thu nhập. Tóm lại đầu tư làm tăng tổng cầu kéo theo sự tăng lên thu nhập và tăng trưởng kinh tế nói chung. 3. Tác động đến sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế: Cơ cấu kinh tế là cơ cấu tổng thể các yếu tố cấu thành nền kinh tế, có quan hệ chặt chẽ với nhau, được biểu hiện cả về mặt chất và mặt lượng, tùy theo mục tiêu của nền kinh tế. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế được hiểu là sự thay đổi tỷ trọng của các bộ phận cấu thành nền kinh tế. sự chuyển dịch kinh tế xảy ra khi sự phát triển không đồng đều về quy mô tốc độ giữa các ngành, vùng. Những cơ cấu kinh tế chủ yếu trong nền kinh tế quốc dân bao gồm kinh tế ngành, lãnh thổ, theo thành phần kinh tế. Đầu tư có tác động quan trọng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế. đầu tư góp phần làm chuyển dịch cơ cấu kinh tế phù hợp quy luật và chiến lược phát triển kinh tế xã hội của quốc gia trong từng thời kỳ, tạo ra sự cân đối trên phạm vi nền kinh tế quốc dân và giữa các ngành, vùng, phát huy nội lực của nền kinh tế, trong khi vẫn coi trọng yếu tố ngoại lực. Đối với cơ cấu ngành, vốn đầu tư vào ngành nào, quy mô vốn đầu tư từng ngành nhiều hay ít, việc sử dụng vốn hiệu quả thấp hay cao… đều ảnh hưởng đến tốc độ phát triển, đến khả năng tăng cường cơ sở vật chất của từng ngành, tạo tiền đề vật chất để phát triển các ngành mới… do đó, làm dịch chuyển cơ cấu kinh tế ngành. Đối với cơ cấu lãnh thổ, đầu tư có tác dụng giải quyết những mất mát cân đối về phát triển giữa các vũng lãnh thổ, đưa những vùng kém phát triển thoát khỏi tình trạng đói nghèo, phát huy tối đa những lợi thế so sánh về tài nguyên, địa thế, kinh tế, chính trị… của những vùng có khả năng phát triển nhanh hơn, làm bàn đạp thúc đẩy những vùng khác cùng phát triển. 4.Nâng cao năng lực công nghệ: Đầu tư là một nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến quyết định đổi mới và phát triển khoa học, công nghệ của một doanh nghiệp và quốc gia. Công nghệ bao gồm các yếu tố cơ bản: phần cứng (máy móc thiết bị), phần mềm (các văn bản, tài liệu. các bí quyết…), các yếu tố cong người (các kỹ năng quản lý, kinh nghiệm), yếu tố tổ chức… muốn có công nghệ cần phải đầu tư vào các yếu tố cấu thành. Trong mỗi thời kỳ các nước có bước đi khác nhau để đầu tư phát triển công nghệ. Ban đầu sử dụng các lọai công nghệ sử dụng nhiều lao động và nguyên liệu sau đó giảm dần thông qua việc tăng dần hàm lượng đầu tư vào công nghệ. Đến giai đoạn phát triển, xu hướng đầu tư mạnh vốn thiết bị và gia tăng hàm lượng tri thức chiếm ưu thế tuyệt đối. Tuy nhiên quá trình chuyển từ giai đoạn một sang giai đoạn ba là quá trình chuyển từ đầu tư ít sang đầu tư lớn, thay đổi cơ cấu đầu tư. Không có vốn đầu tư đủ lớn sẽ không đảm bảo sự thành công của quá trình chuyển đổi và sự phát triển của khoa học công nghệ. Công nghệ là do doanh nghiệp nhập khẩu từ bên ngoài hoặc do tự nghiên cứu và ứng dụng. công nghệ được nhập khẩu qua nhiều đường như mua thiết bị, linh kiện rồi lắp đặt, mua bằng chế, thực hiện liên doanh… Công nghệ do tự nghiên cứu và triển khai được thực hiện qua nhiều giai đoạn và từ nghiên cứu đến thí nghiệm sản xuất thử sản xuất thường mất nhiều thời gian rủi ro cao. Dù vậy nhập hay tự nghiên cứu để có công nghệ đều đòi lượng vốn đầu tư lớn. mỗi doanh nghiệp, mỗi nước khác nhau cần có bước đi phù hợp để lựa chọn công nghệ thích hợp. Trên cơ sở đó đầu tư có hiệu quả để phát huy thế so sánh của từng đơn vị cũng như toàn ngành kinh tế quốc dân. 5.Tăng trưởng và phát triển tạo môi trường thuận lợi cho đầu tư phát triển: a) Tăng thêm vốn đầu tư: Vấn đề tăng trưởng ở đây được nhìn nhận như một yếu tố tạo sự hấp dẫn ngày càng lớn đối với vốn đầu tư cả trong nước và nước ngoài. Vấn đề này liên quan đến một nguyên tắc mang tính chủ đạo trong việc thu hút vốn đầu tư: Vốn được sử dụng càng hiệu quả thì khả năng thu hút vốn càng lớn. Thực chất của mối quan hệ này nằm trong mối quan hệ nhân quả của các sự vật. Thứ nhất với năng lực tăng trưởng được đảm bảo, năng lực tích lũy của nền kinh tế có khả năng gia tăng. Khi đó quy mô nguồn vốn trong nước có thể huy động sẽ được cải thiện. thứ hai triển vọng tăng trưởng và phát triển càng cao cũng là tín hiệu tốt thu hút các nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Thực tiễn Việt Nam trong những năm qua, ở chừng mực nhất định đã chứng minh. Từ khi thực hiện đường lối đổi mới và mở cửa bên cạnh thoát khỏi khủng hoảng kinh tế nền kinh tế Việt Nam còn đạt được thành tích tăng trưởng kinh tế cao liên tục (bình quân GDP hàng năm trong giai đoạn 1991-2005 đạt 7,5%, có những giai đoạn cá biệt tăng 2 năm liên tục lên 9% mỗi năm). Điều đó làm cho khả năng huy động, khai thác các nguồn đầu tư được mở rộng hơn. Tốc độ gia tăng quy mô đầu tư phát triển tăng đáng kể (trung bình tăng hơn 20%/năm). Tỷ trọng vốn đầu tư phát triển ra tăng mạnh mẽ (năm 1991 chỉ khoảng 17,6% GDP thì đến năm 2005 đã đạt xấp xỉ 38,7% GDP). Trong đó cả nguồn vốn trong nước và nguồn vốn nước ngoài để có sự chuyển biến về quy mô và tốc độ tăng trưởng. b) Nguồn nhân lực: Lao động là nguồn nhân lực sản xuất chính và là không thể thiếu được trong các hoạt động kinh tế. Chất lượng của lao động được đánh giá qua trình độ học vấn chuyên môn và kỹ năng của lao động cũng như sức khỏe của họ. Điều này phục thuộc vào hoạt động giáo dục đào tạo và các dịch vụ y tế chăm sóc sức khỏe. Vậy thì phát triển sẽ tác động đến nguồn nhân lực thông qua những yếu tố nào: + Giáo dục và việc cải thiện chất lượng lao động: Phát triển tạo điều kiện cho việc nâng cáo chất lượng đào tạo, đòi hỏi mọi cá nhân lại càng phải tăng tích lũy vốn con người đặc biệt là tri thức sẽ giúp cho việc sáng tạo ra công nghệ mới, tiếp thi công nghệ mới do đó nó lại có tác dụng ngược trở lại tăng trưởng kinh tế. Và nó cũng tạo ra một lực lượng lao động có trình độ, có kỹ năng làm việc với năng suất cao đây lại là cơ sở để thúc đẩy tăng trưởng nhanh và bền vững. + Dịch vụ y tế chăm sóc sức khỏe và cải thiện chất lượng lao động: sức khỏe lao động có tác động đến chất lượng lao động trong hiện tại và cả tương lai. Người lao động có sức khỏe tốt có thể mang lại những lợi nhuận trực tiếp hoặc gián tiếp bằng việc nâng cao sức bền bỉ, dẻo dai và khả năng tập trung cao khi làm việc. Vậy khi mà quốc gia đó phát triển sẽ tạo một điều kiện tốt cho việc đầu tư mạnh vào y tế nhằm chăm sóc sức khỏe con người được tốt hơn. Ngoài ra tăng trưởng và phát triển còn đòi hỏi thêm nhiều lao động vừa có trình độ và kỹ thuật thế nên vừa giải quyết được tình trạng thất nghiệp đồng thời lại phải có trình độ chuyên môn nên tăng sự cạnh tranh giữa các cá nhân trong xã hội buộc mọi người phải tăng cường học hỏi tích lũy kiến thức… c) Năng lực công nghệ: Chúng ta xem trong mô hình tiến bộ công nghệ của Solow. Tiến bộ công nghệ ở đây được hiểu là bất kỳ biện pháp nào cho phép tạo ra nhiều sản lượng hơn. Nên có thể thấy ở đây phát triển sẽ làm cho khoa học phát triển. Chính phủ sẽ có các chính sách nhằm khuyến khích tiến bộ công nghệ như bao gồm miễn thuế cho hoạt động nghiên cứu và triển khai, có thể chính phủ sẽ trực tiếp cung cấp vốn cho các nghiên cứu cơ bản. d) Hành lang pháp lý: Môi trường đầu tư phải được hệ thống pháp luật và chính sách của nhà nước đảm bảo. Hệ thống pháp luật trước hết là luật đầu tư công bằng, hợp lý và được đảm bảo thực thi trong thực tiễn đối với mọi thành phần kinh tế. tạo dựng một nền kinh tế thị trường, với những quy luật vốn có phát huy tác dụng tích cực của cơ chế thj trường. nhờ đó các nguồn vốn đầu tư được huy động, phân bổ sử dụng có hiệu quả. Vấn đề này trực tiếp liên quan đến việc hình thành đồng bộ các yếu tố thị trường (trong đó có thị trường tài chính), đến quá trình chuyển đổi cơ chế quản lý nền kinh tế, đến việc hoàn thiện hệ thống chính sách và khuôn khổ pháp lý đảm bảo cho hoạt động nền kinh tế. Chương 2: Thực trạng mối quan hệ tác động qua lại giữa đầu tư với tăng trưởng và phát triển kinh tế Việt Nam 1. Tổng quan về hoạt động đầu tư và nền kinh tế Việt Nam: 1.1. Vài nét về tình hình huy động và sử dụng vốn đầu tư ở Việt Nam hiện nay: 1.1.1. Vốn trong nước: Được huy động từ 3 nguồn: từ ngân sách nhà nước, từ khu vực doanh nghiệp trong và ngoài nước, từ khu vực tư nhân. Trong đó huy động vốn đầu tư toàn xã hội năm 2007 ước đạt 464,5 nghìn tỷ đồng, tăng 16,4% so với năm 2006 và bằng 40,6% GDP. Trong đó vốn khu vực dân cư và tư nhân chiếm 34,4% tổng đầu tư toàn xã hội và tăng 19,5%; vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài chiếm 16,5% và tăng trên 17,1% so với năm 2006. Tổng thu ngân sách nhà nước trong 15 ngày đầu tháng 11 năm 2007 ước đạt 11.780 tỷ đồng; luỹ kế từ đầu năm đến ngày 15 tháng 11, tổng thu ngân sách ước đạt 244.362 tỷ đồng, bằng 86,7% dự toán năm. Mặc dù chịu ảnh hưởng lớn của mưa lũ, song nhiều khoản thu chủ yếu vẫn bảo đảm tiến độ. Thu nội địa đạt 133.951 tỷ đồng, bằng 88,2% dự toán năm; thu từ dầu thô đạt 54.932 tỷ đồng, bằng 76,6% dự toán; thu từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt 52.229 tỷ đồng, bằng 94,3% dự toán. Trong thu nội địa, thu từ khu vực kinh tế quốc doanh đạt 42.835 tỷ đồng, bằng 79,4% dự toán năm, thu từ khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đạt 23.807 tỷ đồng, bằng 76,7% dự toán; thu thuế công thương nghiệp ngoài quốc doanh đạt 25.590 tỷ đồng, bằng 92,5% dự toán; thu từ thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao đạt 6.165 tỷ đồng, bằng 100,8% dự toán, thu phí xăng dầu đạt 3.810 tỷ đồng, bằng 81,2% dự toán; thu phí, lệ phí đạt 3.868 tỷ đồng, bằng 99,6% dự toán. Vốn đầu tư của khu vực kinh tế Nhà nước phân theo nguồn vốn Tổng số Chia ra Vốn ngân sách Nhà nước Vốn vay Vốn của các doanh nghiệp Nhà nước và nguồn vốn khác Giá thực tế Tỷ đồng 2000 89417 39006 27774 22637 2001 101973 45594 28723 27656 2002 114738 50210 34937 29591 2003 126558 56992 38988 30578 2004 139831 69207 35634 34990 2005 161635 87932 35975 37728 Sơ bộ 2006 185100 100200 41200 43700 Cơ cấu(%) 2000 100.0 43.6 31.1 25.3 2001 100.0 44.7 28.2 27.1 2002 100.0 43.8 30.4 25.8 2003 100.0 45.0 30.8 24.2 2004 100.0 49.5 25.5 25.0 2005 100.0 54.4 22.3 23.3 Sơ bộ 2006 100.0 54.1 22.3 23.6 Bảng số 1. Vốn đầu tư của khu vực kinh tế Nhà nước phân theo nguồn vốn Đầu tư trực tiếp của nước ngoài được cấp giấy phép 2001 - 2006 Số dự án Vốn đăng ký (Triệu đô la Mỹ) (*) Tổng số vốn thực hiện (Triệu đô la Mỹ) Tổng số Trong đó: Vốn pháp định Tổng số Chia ra Nước ngoài góp Việt Nam góp 2001-2005 3935 20720.2 7310.1 6878.1 432.0 13852.8 2001 555 3142.8 1708.6 1643.0 65.6 2450.5 2002 808 2998.8 1272.0 1191.4 80.6 2591.0 2003 791 3191.2 1138.9 1055.6 83.3 2650.0 2004 811 4547.6 1217.2 1112.6 104.6 2852.5 2005 970 6839.8 1973.4 1875.5 97.9 3308.8 Sơ bộ 2006 987 12003.8 4674.8 4328.3 346.5 3956.3 Bảng số 2. Đầu tư trực tiếp của nước ngoài được cấp giấy phép 2001 - 2006 1.2. Vốn ngoài nước: Được huy động từ các nguồn: FDI, ODA, vay từ tổ chức tín dụng quốc tế... Ngày 7/12/2007, các nhà tài trợ đã công bố cam kết viện trợ vốn ODA cho Việt Nam vào năm tới, với tổng vốn hơn 5,42 tỷ USD. Như vậy, so với cam kết tại Hội nghị Nhóm tư vấn các Nhà tài trợ cho Việt Nam vào năm ngoái (gần 4,45 tỷ USD), số vốn các nhà viện trợ cho Việt Nam đã tăng 1 tỷ USD. Điều này cho thấy các định chế tài chính và các tổ chức Chính phủ quốc tế đã ghi nhận những tiến bộ về phát triển của Việt Nam và tiếp tục hỗ trợ Việt Nam hoàn thành kế hoạch kinh tế - xã hội 5 năm (2006-2010), với mục tiêu đưa Việt Nam thoát khỏi nước nghèo vào năm 2010.Vốn đầu tư trực tiép nước ngoài tiếp tục tăng khá. Năm 2007 tổng vốn dự án cấp phép mới và đang hoạt động ước đạt 20.300 triệu USD, tăng 69,1% so với năm 2006 Theo thông tin bước đầu, nhà tài trợ song phương vốn phát triển lớn nhất cho Việt Nam là Nhật Bản đã công bố mức viện trợ khoảng 123,2 tỷ Yên (trên 1,1 tỷ USD). Trong đó, vốn vay là chủ yếu, khoảng 115,8 tỷ Yên, nhằm nâng cấp hệ thống giao thông vận tải, điện, môi trường nước. Số còn lại - khoảng 7,4 tỷ Yên - là viện trợ không hoàn lại. Mức viện trợ năm ngoái của Nhật Bản là 103,5 tỷ Yên, tương đương với 890,3 triệu USD. Nguồn dự trữ ngoại tệ đã tăng nhanh từ mức 8,6 tỷ USD năm 2005 lên 11,5 tỷ USD năm 2006 và dự kiến đạt trên 20 tỷ USD vào cuối năm 2007. Nợ nước ngoài chiếm 31% GDP theo tỷ lệ danh nghĩa và 22% theo tỷ lệ thực. Cam kết ODA cho Việt Nam năm 2008 (Đơn vị: Triệu USD) Đối tác song phương: Australia: 79,1; Canada: 35,5; Nhật Bản: 1.111,2; Hàn Quốc: 286,2; New Zealand: 8,5; Na Uy: 10; Thụy Sỹ: 17,8; Thái Lan: 0,4; Hoa Kỳ: 114,6 Liên minh châu Âu (962,8):  Ủy ban chấu Âu: 76,3; Áo: 12,5; Bỉ : 34,9; Cộng hòa Séc: 2,8; Đan Mạch: 84,4; Phần Lan: 31,7; Pháp: 28; Đức: 89,5; Hy Lạp: 0,1; Hungary 49.5; Ai Len: 33,2; Italy: 70,1; Luxembourg: 16,1; Hà Lan: 54,3; Ba Lan: 0,3; Tây Ban Nha: 36,3; Thụy Điển: 41,6; Anh: 101,4. Tổng song phương: 2.626,1 Đa phương:ADB: 1.350,0 Liên hợp quốc: 90,3 Ngân hàng Thế giới: 1.110 Tổng đa phương: 2.550,3 Các tổ chức phi Chính phủ: 250 Tổng: 5.426,4 2. Tăng trưởng và phát triển kinh tế Việt Nam những năm gần đây: Cụ thể tình hình thực hiện các chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2007 như sau: STT Tên chỉ tiêu Đơn vị Chỉ tiêu Quốc hội Ước TH năm 2007 1. Tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước (GDP) % 8,2-8,5 8,48 2. Giá trị tăng thêm của ngành nông, lâm, ngư nghiệp % 3,5-3,8 3,41 3. Giá trị tăng thêm của ngành công nghiệp và xây dựng % 10,5-10,7 10,6 4. Giá trị tăng thêm của ngành dịch vụ % 8-8,7 8,68 5. GDP bình quân đầu người % 835 833 6. Tốc độ tăng tổng kim ngạch nhập khẩu % 27 35,5 7. Tổng nguồn vốn đầu tư phát triển toàn xã hội so với GDP % 40 40,6 8. Tổng thu cân đối ngân sách nhà nước Nghìn tỷ đồng 281,9 287,9 9. Tổng chi ngân sách nhà nước Nghìn tỷ đồng 357,4 368,3 10. Bội chi ngân sách nhà nước % so với GDP 5 4,95 11. Thực hiện vốn đầu tư toàn xã hội Nghìn tỷ đồng 464,5 462,5 12. Tỷ lệ đầu tư xã hội theo GDP % 40,6 40,5 13. Thu hút vốn đầu tư nước ngoài theo vốn đăng ký Tỷ USD 18 20,3 14. Cam kết ODA Tỷ USD 5,6 5,4 15. Chỉ só giá tiêu dùng % 8,5 12,63 Bảng số 3. Các chỉ tiêu chủ yếu của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2007 Dưới đây là những kết quả và một số tồn tại, thách thức chủ yếu: 2.1. Những kết quả chủ yếu (1) Nền kinh tế tiếp tục phát triển ổn định, đạt mức tăng trưởng cao nhất trong vòng 10 năm qua; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực. Tốc độ tăng trưởng kinh tế cả năm 2007 ước tăng khoảng 8,5% (kế hoạch là 8,2-8,5%); trong đó, khu vực nông, lâm, ngư nghiệp tăng 3,5%, khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 10,6%, khu vực dịch vụ tăng 8,7%, cao hơn tốc độ tăng trưởng bình quân GDP. GDP theo giá hiện hành đạt 1.144 nghìn tỷ đồng, tương đương 71,3 tỷ USD, bình quân đầu người._.