Thực trạng lạm phát và mối quan hệ giữa lạm phát và tăng trưởng kinh tế ở VN

Lêi më ®Çu Trong ®êi sèng hµng ngµy, l¹m ph¸t lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cña kinh tÕ häc vÜ m«. Nã ®· trë thµnh mèi quan t©m lín cña c¸c nhµ chÝnh trÞ vµ c«ng chóng. L¹m ph¸t d· ®­îc ®Ò cËp rÊt nhiÒu trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c nhµ kinh tÕ . §Ó triÓn khai thùc hiÖn th¾ng lîi nghÞ quyÕt §¹i héi lÇn thø IX cña §¶ng, cÇn ph¶i ®éng viªn mäi nguån lùc t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp nh»m ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc v× môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. T¨ng tr­ëng bÒn v÷ng vµ æn ®Þnh l¹m ph¸t ë møc thÊp ®ã lµ nh÷ng môc tiªu hµng ®Çu cña ®iÒu tiÕt vÜ m« ë tÊt c¶ c¸c n­íc. Kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn khi c©u hái cã sù tån t¹i vµ b¶n chÊt cña mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®· ®­îc c¸c nhµ kinh tÕ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®Æc biÖt quan t©m vµ trë thµnh trung t©m cña nhiÒu cuéc tranh luËn vÒ chÝnh s¸ch. ChÝnh v× nh÷ng t¸c h¹i to lín do l¹m ph¸t g©y ra cho nÒn kinh tÕ mµ viÖc nghiªn cøu l¹m ph¸t lµ ät vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cßn non nít nh­ nÒn kinh tÕ ë n­íc ta. Chóng ta cÇn ph¶i t×m hiÓu xem l¹m ph¸t l¸ g× ? Do ®©u mµ cã l¹m ph¸t ? T¹i sao ng­êi ta l¹i quan t©m ®Õn l¹m ph¸t? Bµi viÕt nµy sÏ ®iÓm l¹i mét c¸ch cã hÖ thèng c¸c lý thuyÕt, c¸c b»ng chøng thùc nghiÖm vÒ l¹m ph¸t vµ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ còng nh­ ®­a ra mét sè gîi ý vÒ h­íng ®iÒu tiÕt vÜ m« cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Do kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn thêi gian h¹n chÕ, ch¾c r»ng trong bµi viÕt kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt. Em rÊt mong ®­îc c« xem xÐt vµ phª b×nh ®Ó em cã thÓ cã bµi viÕt tèt h¬n. Ch­¬ng I mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ l¹m ph¸t vµ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. I. Kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t 1). L¹m ph¸t lµ g× ? - L¹m ph¸t x¶y ra khi møc gi¸ chung thay ®æi. Khi møc gia t¨ng lªn ®­îc gäi lµ l¹m ph¸t, khi møc gi¸ gi¶m xuèng th× ®­îc gäi lµ gi¶m ph¸t. VËy, l¹m ph¸t lµ sù t¨ng lªn cña møc gi¸ trung b×nh theo thêi gian. - Cè ®Þnh l¹m ph¸t ë møc thÊp lµ m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« thuËn lîi ®Ó khuyÕn khÝch tiÕt kiÖm, më réng ®Çu t­ vµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. C¶ l¹m ph¸t qu¸ cao vµ l¹m ph¸t qu¸ thÊp ®Òu cã ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. 2). Lý thuyÕt vÒ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ - L¹m ph¸t ®­îc coi lµ mét hiÖn t­îng tÊt yÕu cña c¸c nÒn kinh tÕ ®ang t¨ng tr­ëng trong khi ph¶i ®èi phã víi nh÷ng mÊt c©n ®èi mang tÝnh c¬ cÊu. C¸c nhµ c¬ cÊu tin r»ng gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cã mèi quan hÖ ®¸nh ®æi lÉn nhau. Nh÷ng lç lùc nh»m kiÒm chÕ l¹m ph¸t cã xu h­íng lµm t¨ng thÊt nghiÖp vµ g©y ra t×nh tr¹ng ®×nh trÖ s¶n xuÊt, vµ do ®ã bÊt lîi cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Mét x· héi dµnh ­u tiªn cho t¨ng tr­ëng th× ph¶i chÊp nhËn l¹m ph¸t ®i kÌm víi nã. 3, T¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c¸c c«ng cô ph¶n ¸nh §Ó ph¶n ¸nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ , c¸c nhµ kinh tÕ sö dông sè liÖu vÒ GDP – mét chØ tiªu ph¶n ¸nh tæng thu nhËp cña mäi ng­êi d©n trong nÒn kinh tÕ . §Ó ph¶n ¸nh râ h¬n vÒ t¨ng tr­ëng kinh tÕ , ng­êi ta thiÕt lËp m« h×nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ cã tªn lµ: “ m« h×nh solow“. M« h×nh solow chØ ra ¶nh h­ëng cña tiÕt kiÖm , tû lÖ t¨ng d©n sè vµ tiÕn bé c«ng nghÖ víi sù t¨ng tr­ëng theo thêi gian cña s¶n l­îng . M« h×nh cßn x¸c ®Þnh mét vµi nguyªn nh©n g©y ra sù kh¸c biÖt lín vÒ møc sèng gi÷a c¸c n­íc. Sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña c¸c n­íc kh«ng ph¶i lóc nµo còng d­¬ng mµ trong thêi k× khñng ho¶ng , nÒn kinh tÕ suy tho¸i th× møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ sÏ ®¹t gi¸ trÞ ©m. 4, Nguyªn nh©n g©y l¹m ph¸t 4.1. Cung øng tiÒn tÖ vµ l¹m ph¸t. 4.2. Chi tiªu c«ng ¨n viÖc lµm cao vµ l¹m ph¸t. 4.3. Th©m hôt ng©n s¸ch vµ l¹m ph¸t . 4.4. L¹m ph¸t theo tû gi¸ hèi ®o¸i. 5, Mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ L¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ hai mÆt cña x· héi , lµ hai vÊn ®Ò kinh tÕ trong nÒn kinh tÕ . L¹m ph¸t cã thÓ coi lµ kÎ thï cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ nh­ng nã l¹i lµ hai vÊn ®Ò lu«n tån t¹i song song víi nhau . Trong thùc tÕ , kh«ng mét quèc gia nµo dï ph¸t triÓn ®Õn ®©u còng kh«ng tr¸nh khái l¹m ph¸t . BÊt cø mét nÒn kinh tÕ cña quèc gia nµo ®Òu còng ®· tr¶i qua c¸c cuéc khñnh haáng kinh tÕ vµ tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng víi nh÷ng quy m« kh¸c nhau . Tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng cao sÏ ®Èy gi¸ c¶ hµng ho¸ chung t¨ng lªn mµ tiÒn l­¬ng danh nghÜa cña c¸c c«ng nh©n kh«ng t¨ng do ®ã tiÒn l­¬ng thùc tÕ cña hä sÏ gi¶m ®i. §Î tån t¹i c¸c c«ng nh©n sÏ tæ chøc ®Êu tranh , b·i c«ng ®ßi t¨ng l­¬ng vµ cho s¶n xuÊt tr× trÖ , ®×nh ®èn khiÕn cho nÒn kinh tÕ gÆp nhiÒu khã kh¨n , tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ gi¶m.Khi nÒn kinh tÕ g¨p khã kh¨n , suy tho¸i sÏ lµm th©m hôt ng©n s¸ch vµ ®ã lµ ®iÒu kiÖn , nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t . Khi l¹m ph¸t t¨ng cao g©y ra siªu l¹m ph¸t lµm ®ång néi tÖ rÊt nhanh , khi dè ng­êi d©n sÏ å ¹t b¸n néi tÖ ®Ó mua ngo¹i tÖ . TÖ n¹n tham nhòng t¨ng cao , n¹n bu«n lËu ph¸t triÓn m¹nh , t×nh tr¹ng ®Çu c¬ tr¸i phÐp t¨ng nhanh , trèn thuÕ vµ thuÕ kh«ng thu ®­îc ®· g©y ra t×nh tr¹ng nguån thu cña nhµ n­íc bÞ tæn h¹i nÆng nÒ cµng lµm cho th©m hôt ng©n s¸ch trÇm träng dÉn ®Õn tû lÖ l¹m ph¸t cao. II. C¸c quan niÖm vÒ l¹m ph¸t trong lÞch sö kinh tÕ cËn ®¹i. - Trong lÞch sö, t×nh tr¹ng l¹m ph¸t ®­îc coi lµ x¶y ra khi nµo khèi tiÒn tÖ l­u hµnh qu¸ th­a ®èi víi nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. §Ó xÐt ®o¸n t×nh tr¹ng ®ã, c¸c nhµ kinh tÕ ®· cã ba quan niÖm kÕ tiÕp nhau trong thêi gian. Ba quan niÖm nay phï hîp víi tr×nh ®é hiÓu biÕt cµng ngµy cµng cao h¬n vÒ mèi t­¬ng quan gi÷a tiÒn tÖ vµ kinh tÕ. 1). Quan niÖm thø nhÊt : - Cho r»ng cã l¹m ph¸t khi sè tiÒn l­u hµnh so víi tr÷ kim cña ng©n hµng ph¸t hµnh qu¸ nhiÒu. Tuy quan niÖm nµy ngµy nay ®· lçi thêi, chóng ta còng cÇn xem xÐt nã. Vµo thêi kúnöa sau thÕ kû 19, khi khi chÕ ®é kim b¶n vÞ thÞnh hµnh, quan niÖm l¹m ph¸t nµy lµ mét quan niÖm th«ng th­êng. Quan niÖm nµy qu¸ ®¬n gi¶n, bëi v× tû lÖ b¶o ®¶m lµ mét tiªu chuÈn qu¸ cøng r¾n. Trong thùc tÕ, cã nh÷ng tr­êng hîp tû lÖ b¶o ®¶m ph¸p ®Þnh vÉn ®­îc t«n träng mµ l¹m ph¸t vÉn x¶y ra, bëi v× gi¸ c¶ mäi thø ®Òu lªn cao, hµng ho¸ khan hiÕm,..v.v.. 2). Quan niÖm thø hai : Lµ mét quan niÖm ®· ®­îc phæ biÕn sau cuéc thÓ chiÕn thø nhÊt kÓ tõ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1929-1933, quan niÖm nµy cã thÓ coi lµ mét quan niÖm tÜnh, vÒ l¹m ph¸t, ng­êi ta so s¸nh hai khèi : khèi hµng ho¸ vµ dÞch vô cã thÓ ®em b¸n trªn thÞ tr­êng vµ khèi tiÒn tÖ mµnh©n d©n cã thÓ sö dông mua hµng. NÕu hai khèi nµy cã gi¸ trÞ ngang nhau, tÝnh theo møc gi¸ c¶ hiÖn h÷u, th× kh«ng cã l¹m ph¸t hay gi¶m ph¸t. NÕu v× lý do g× ®ã khèi tiÒn tÖ t¨ng thªm trong khi khèi hµng ho¸ vµ dÞch vô vÉn kh«ng thay ®æi, tøc lµ ¸p lùc l¹m ph¸t xuÊt hiÖn. Khèi tiÒn tÖ cµng t¨ng thªm th× ¸p lùc l¹m ph¸t cµng nÆng h¬n, t×nh tr¹ng nµy khiÕn cho gi¸ mäi hµng ho¸, dÞch vô ®Òu t¨ng cao. NÕu gi¸ ®ã tiÕp tôc t¨ng th× d©n c­ l¹i cÇn nhiÒu tiÒn h¬n ®Ó s¶n xuÊt, trao ®æi, ..v.v..Do ®ã ng©n hµng l¹i ph¶i ph¸t hµnh thªm tiÒn, c¸c nhµ kinh tÕ gäi lµ n¹n “l¹m ph¸t tù d­ìng”. Quan niÖm tÜnh vÒ l¹m ph¸t tuy gióp hiÓu râ vÒ hiÖn t­îng l¹m ph¸t, nh­ng kh«ng cho biÕt râ nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t. ChÝnh v× thÕ mµ tõ sau cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1929-1933 ®· xuÊt hiÖn mét quan niÖm míi cã tÝnh c¸ch ®éng vÒ l¹m ph¸t. 3). Quan niÖm thø ba : -Trong sù tung thªm tiÒn vµo bé m¸y kinh tÕ, cÇn ph©n biÖt 2 giai ®o¹n : + Giai ®o¹n 1 : Trong ®ã nÒnkinh tÕ ch­a ®¹t ®Õn møc toµn dông. Trong giai ®o¹n nµy, sù tung tiÒn kh«ng hÒ ®­a tíi l¹m ph¸t, nh­ng tíi mét lóc nµo ®ã sù t¾c nghÏn cã thÓ xuÊt hiÖn trong mét vµi lÜnh vùc hay trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Lóc ®ã ng­êi ta b­íc vµo giai ®o¹n hai, tøc lµ giai ®o¹n nÒn kinh tÕ ®· toµn dông. + Giai ®o¹n 2 : Trong giai ®o¹n nµy, nÕu ng­êi ta tiÕp tôc tung thªm tiÒn vµo bé m¸y kinh tÕ tÊt nhiªn khèi hµng ho¸ vµ dÞch vô sÏ kh«ng sao t¨ng b»ng khèi tiÒn tÖ. N¹n l¹m ph¸t lóc ®ã x¶y ra vµ dÊu hiÖu cña nã lµ sù t¨ng gia cña mäi gi¸ c¶, gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ ngµy cµng gi¶m bít. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng l¹m ph¸t vµ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë ViÖt Nam. I. Nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y ra l¹m ph¸t : - L¹m ph¸t lµ mét ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan, lµ vÊn ®Ò cña mäi thêi ®¹i, mäi nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ. Chõng nµo cßn tån t¹i nÒn kinh tÕ tiÒn tÖ, th× cßn l¹m ph¸t, ng­êi ta chØ cã thÓ kiÒm chÕ møc ®é l¹m ph¸t sao cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, mµ Ýt g©y ra nh÷ng hËu qu¶ tai h¹i. Tõ ®ã, cã thÓ ph©n ®Þnh nhiÒu møc ®é l¹m ph¸t sao cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, tõ l¹m ph¸t “n­íc kiÖu” (chung quanh 10%) tíi l¹m ph¸t “phi m·”, thËm chÝ lµ siªu tèc, tøc lµ t×nh tr¹ng bïng næ gi¸ c¶ hoµn toµn kh«ng thÓ kiÓm so¸t ®­îc, trong tr­êng hîp nµy dÊu hiÖu tiÒn tÖ hÇu nh­ kh«ng cßn ý nghÜa n÷a. 1). Nguyªn nh©n thø nhÊt : - L¹m ph¸t bëi t¨ng cÇu, khi cÇu kh«ng kÌm theo sù gia t¨ng s¶n xuÊt, hµng ho¸, dÞch vô. VËy t¹o tiÒn th¸i qu¸ cña l­îng tiÒn tÖ diÔn ra trong bèi c¶nh nµy. 2). Nguyªn nh©n thø hai : - L¹m ph¸t do t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt, khi viÖc t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt lµm t¨ng gi¸ s¶n xuÊt. Cã thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n : + T¨ng nh÷ng ph­¬ng tiÖn ®Æc thï riªng cña s¶n xuÊt. + T¨ng chi phÝ ph©n x­ëng. II. Thùc tiÔn trong mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ : 1).C¸c b»ng chøng thùc nghiÖm: Nghiªn cøu gÇn ®©y nhÊt lµ cña M.Khan vµ A.Senchadji (n¨m 2000). C¸c t¸c gi¶ ®· sö dông c¸c kü thuËt ph©n tÝch hiÖn ®¹i nhÊt ®Ó kiÓm ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng. C«ng tr×nh cña c¸c «ng bao qu¸t sè liÖu cña 140 n­íc trong ®ã cã c¶ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®· c«ng nghiÖp ho¸ trong giai®o¹n 1960-1998. Mét lÇn n÷a kÕt qu¶ cho thÊy cã tån t¹i mét møc ng­ìng mµ d­íi ®ã l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng cã mèi t­¬ng quan d­¬ng vµ trªn ®ã l¹m ph¸t g©y ra ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn t¨ng tr­ëng. Mét ph¸t kiÕn rÊt cã ý nghÜa cña c¸c t¸c gi¶ lµ møc ng­ìng ®ã kh¸c nhau gi÷a c¸c khèi n­íc ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp, møc ng­ìng nµy rÊt thÊp chØ vµo kho¶ng 1-3% n¨m, trong khi ®ã ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn møc ng­ìng nµy vµo kho¶ng 7-11%. B»ng chøng thùc nghiÖm ë ViÖt Nam d­êng nh­ còng phï hîp víi kÕt qu¶ ë trªn. B¶ng d­íi ®©y cho thÊy mèi quan hÖ phi tuyÕn gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng trong 14 n¨m ®æi míi. Vµo nh÷ng n¨m 80, l¹m ph¸t ®· khiÕn nÒn kinh tÕ l©m vµo khñng ho¶ng. Song tõ n¨m 1992 khi chóng ta ®· kiÒm chÕ ®­îc l¹m ph¸t, tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh«ng ngõng ®­îc c¶i thiÖn. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ b×nh qu©n giai ®o¹n 1992-1997 lµ 8,8%, trong khi tû lÖ l¹m ph¸t b×nh qu©n lµ 9,7%. Nh­ng tõ n¨m 1997 trë l¹i ®©y l¹m ph¸t ë møc rÊt thÊp vµ GDP còng t¨ng chËm. N¡m 1998-1999 tèc ®é gi¶m xuèng d­íi 6%_mét hiÖn t­îng ®¸ng lo ng¹i víi mét nÒn kinh tÕ nh­ n­íc ta cã tèc ®é t¨ng d©n sè 2% n¨m, tû lÖ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng kho¶ng 5-7% n¨m vµ tû lÖ thÊt nghiÖp 7%. L¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ViÖt Nam 1986-1999 §¬n vÞ : % N¨m GDP L¹m_ph¸t 1986 2.33 774.7 1987 3.64 223.1 1988 5.98 393.8 1989 4.69 34.7 1990 5.10 67.1 1991 5.96 67.5 1992 8.65 17.5 1993 8.07 5.2 1994 8.84 14.4 1995 9.56 12.7 1996 9.34 4.5 1997 8.80 3.5 1998 5.80 9.2 1999 4.80 0.1 Tãm l¹i, c¶ lý thuyÕt vµ thùc tiÔn ®Òu cho thÊy mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cã thÓ biÓu diÔn b»ng h×nh ch÷ “U” ng­îc. §iÒu ®ã hµmý r»ng ë mçi n­íc tån t¹i mét ph¹m vi l¹m ph¸t “an toµn” khi mµ l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng cã mèi quan hÖ cïng chiÒu. Trong tr­êng hîp ®ã, l¹m ph¸t lµ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Níi láng tµi kho¸ vµ tiÒn tÖ, mét mÆt, cã xu h­íng lµm t¨ng l¹m ph¸t, mÆt kh¸c, sÏ cã t¸c dông khuyÕn khÝch ®Çu t­, më réng tæng cÇu vµ do vËy cho phÐp sö dông ®Çy ®ñ h¬n c¸c nguån lùc hiÖn cã vµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Tuy nhiªn, l¹m ph¸t qu¸ cao ch¾c ch¾n sÏ ¶nh h­ëng xÊu ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Trong c¶ hai tr­êng hîp_l¹m ph¸t qu¸ cao hoÆc qu¸ thÊp_chÝnh phñ ®Òu cÇn cã c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh sao cho cã lîi cho t¨ng tr­ëng kinh tÕ dµi h¹n trong khi vÉn ®¶m b¶o æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Trªn c¬ së khu«n khæ lý thuyÕt, kinh nghiÖm quèc tÕ diÔn biÕn l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua, nhiÒu häc gi¶ cho r»ng møc l¹m tèi ­u ®èi víi ViÖt nam cã thÓ n»m trong kho¶ng 5-7% n¨m. 2). Thùc tiÔn cña vÊn ®Ò : - Trong mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ, c©u hái ®Æt ra lµ n­íc cã l¹m ph¸t cao t¨ng tr­ëng nhanh h¬n hay chËm h¬n n­íc cã l¹m ph¸t thÊp ? Thùc tÕ ®· ®­a ra lêi gi¶i kh«ng cïng mét ®¸p sè. Trong thêi kú 1971-1991, Thuþ SÜ t¨ng tr­ëng b×nh qu©n 1.1% n¨m, mÆc dï ®©y lµ n­íc cã møc l¹m ph¸t thÊp thø hai trong sè 20 n­íc ®­îc nghiªn cøu. Trong khi ®ã Italy, T©y Ban Nha, Iceland l¹i ®¹t ®­îc sù t¨ng tr­ëng cao dï møc l¹m ph¸t h¬n 10%. - VÒ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp, lý thuyÕt cña J.M.Keynes víi luËn ®iÓm lÊy l¹m ph¸t vµ béi chi ng©n s¸ch ®Ó xo¸ khñng ho¶ng vµ thÊt nghiÖp ®· ®­îc nhiÒu n­íc t­ b¶n øng dông thµnh c«ng sau thËp kØ 1933. Nh­ng tiÕp ®ã, tõ nh÷ng n¨m 1960, l¹m ph¸t trµn lan mµ vÉn kh«ng lo¹i trõ ®­îc thÊt nghiÖp. Trong khi ®ã thêi kú1974-1991, c¸c n­íc l¹m ph¸t thÊp còng cã tû lÖ thÊt nghiÖp thÊp nhÊt. - Trong mèi quan hÖ gia t¨ng l­îng tiÒn trong l­u th«ng víi møc ®é l¹m ph¸t thùc tÕ còng kh«ng diÔn ra hoµn toµn trïng hîp víi lý thuyÕt. N¨m 1990, chóng ta t¨ng khèi l­îng tiÒn giÊy trong l­u th«ng thªm 73%, tû lÖ l¹m ph¸t lªn 67%. Nh­ng n¨m 1991, tiÒn giÊy l­u th«ng chØ t¨ng 41%, tû lÖ l¹m ph¸t l¹i lªn tíi 64%; Trong khi ®ã hai n¨m 1992 vµ 1993 tiÒn ph¸t hµnh thªm tíi 70-80% nh­ng tû lÖ l¹m ph¸t l¹i ®­îc kÐo xuèng 17,6% (1992) vµ 5,2% (1993). ë n­íc ta, qu¸ tr×nh kÐo l¹m ph¸t xuèng vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc thÊp còng ®­îc ghi nhËn lµ thµnh tùu næi bËt trong c«ng cuéc ®æi míi. Cã thÓ kh¸i qu¸t diÔn biÕn cña l¹m ph¸t vµ kÕt qu¶ kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë n­íc ta trong b¶ng sau ®©y : % chØ sè t¨ng gi¸ b¸n lÎ hµng ho¸ vµ dÞch vô (CPI) N¨m C¶ n¨m 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1992 1994 1995 ( dù kiÕn) 774.7 223.1 393.8 34.7 67.4 67.6 17.6 5.2 14.4 15.0 B¶ng trªn chothÊy sau nhiÒu n¨m liÒn l¹m ph¸t ë møc 3 con sè/n¨m, n¨m 1989 lÇn ®Çu tiªn ta ®· kÐo l¹m ph¸t xuèng hai con sè. §Æc biÖt n¨m 1993, l¹m ph¸t tõ 17,6% (1992) xuèng 5,2%, nh­ng GDP vÉn ®¹t møc t¨ng cao 7,2%. Tuy vËy chóng ta vÉn ch­a ®­a ®­îc l¹m ph¸t xuèng møc mong muèn vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng khã kh¨n trong t­¬ng lai. Do chç møc l¹m ph¸t kh«ng ®­îc dù b¸o chÝnh x¸c trong nhiÒu tr­êng hîp ®· h¹n chÕ tÝnh ham muèn chÊp nhËn rñi ro cña c¸c nhµ ®Çu t­. §ång thêi g©y khã kh¨n cho viÖc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång kinh tÕ, ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng, l·i suÊt vµ thuÕ. V× vËy, cïngvíi viÖc kÐo l¹m ph¸t xuèng 1 con sè cßn næi lªn mét vÊn ®Ò rÊt träng yÕu lµ ph¶i gi÷ ®­îc møc l¹m ph¸t ®ã æn ®Þnh. §Ó thùc hiÖn c«ng viÖc trªn nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· ®Ò cËp ®Õn yªu cÇu x©y dùng hÖ thèng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tµi chÝnh hiÖu qu¶; tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t; d÷ tr÷ quèc gia ®ñ m¹nh vµ can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ ®óng lóc... Xin nhÊn m¹nh thªm mét sè ®iÓm nh­ sau : + Thø nhÊt : §Èy m¹nh h¬n n÷a qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ. Trªn c¬ së ®ã cã thÓ tËn dông tèi ®a ­u thÕ cña thÞ tr­êng vµ khai th¸c tèi ­u tiÒm n¨ng cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Nhê vËy mµt¨ng nhanh sè l­îng chñng lo¹i vµchÊt l­îng hµng ho¸ cung øng ra thÞ tr­êng. + Thø hai : æn ®Þnh gi¸ c¶ nh÷ng mÆt hµng thiÕt yÕu vµ nh÷ng mÆt hµng mµ nhµ n­íc ®éc quyÒn s¶n xuÊt kinh doanh. + Thø ba : Th­íc ®o th«ng th­êng nhÊt cña l¹m ph¸t lµ CPI, nh­ng viÖc ®o l­êng CPI kh«ng ph¶i lu«n chÝnh x¸c. V× nã võa kh«ng thÓ hiÖn ®­îc ®Çy ®ñ nh÷ng biÕn ®æi chÊt l­îng hµng ho¸ vµ do nh­ng sai sãt vÒ mÆt kü thuÊt tÝnh to¸n. + Thø t­ : CÇn nhËn thøc r»ng chèng vµ kiÒm gi÷ l¹m ph¸t kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých cña ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«, mµ chØ lµ c«ng cô, ph­¬ng tiÖn, c¸ch thøc ®Ó t¹o m«i tr­êng vµ kÝch thÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ. NghÜa lµ toµn bé c«ng cô, c¸ch thøc vÜ m« ®Òu ph¶i h­íng tíi mét môc ®Ých duy nhÊt lµ thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng. Tãm l¹i, chèng vµ kiÒm gi÷ l¹m ph¸t ®ßi hái ph¶i võa sö dông kÕt hîp nhiÒu c«ng cô, biÖn ph¸p ®ång bé; võa ph¶i nghiªn cøu lý thuyÕt kh«ng ngõng vµ kiÓm nghiÖm th­êng xuyªn mäi lý thuyÕt trong thùc tiÔn. Ch­¬ng III C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t I, Nh÷ng biÖn ph¸p t×nh thÕ Nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®­îc ¸p dông víi môc tiªu gi¹m tøc thêi “c¬n sèt l¹m ph¸t “ trªn c¬ së ®ã sÏ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p æn ®Þnh tiÒn tÖ l©u dµi . C¸c biÖn ph¸p nµy th­êng ®­îc ¸p dông khi nÒn kinh tÕ l©m vµo t×nh tr¹ng siªu l¹m ph¸t . Thø nhÊt :c¸c biÖn ph¸p t×nh thÕ th­êng ®­îc chÝnh phñ c¸c n­íc ¸p dông , tr­íc hÕt lµ gi¶m l­îng tiÒn giÊy trong nÒn kinh tÕ nh­ ngõng ph¸t hµnh tiÒn vµo l­u th«ng . BiÖn ph¸p nµy cßn gäi lµ chÝnh s¸ch ®ãng b¨ng tiÒn tÖ . Tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng cao ngay lËp tøc ng©n hµng trung ­¬ng ph¶i dõng c¸c biÖn ph¸p cã thÓ ®­a ®Õn t¨ng cung øng tiÒn tÖ nh­ ngõng thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô triÕt khÊu vµ t¸i triÕt khÊu ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông , dõng viÖc mua vµo c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ , kh«ng ph¸t hµnh tiÒn bï ®¾p béi chi ng©n s¸ch. Nhµ n­íc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p lµm gi¶m l­îng tiÒn cung øng trong nÒn kinh tÕ nh­: ng©n hµng trung ­¬ng b¸n ra c¸c chøng kho¸n ng¾n h¹n trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ , b¸n ngo¹i tÖ vµvay , ph¸t hµnh c¸c c«ng cô nî cña chÝnh phñ ®Ó vay tiÒn trong nÒn kinh tÕ bï ®¾p cho béi chi ng©n s¸ch nhµ n­íc , t¨ng l·i suÊt tiÒn göi ®Æc biÖt lµ t¨ng l·i suÊt tiÒn göi tiÐt kiÖm d©n c­ . c¸c biÖn ph¸p nµy rÊt cã hiÖu lùc v× trong mét thêi gian ng¾n nã cã thÓ gi¶m bít ®­îc mét khèi l­¬ngj kh¸ lín tiÒn nhµn rçi trong d©n c­ do ®ã gi¶m ®­îc søc Ðp lªn gi¸ c¶ hµng ho¸ vÇ dÞch vô trªn thÞ tr­êng . ë viÖt nam c¸c biÖn ph¸p nµy ®· d­îc ¸p dông thµnh c«ng vµo cuèi nh÷ng n¨m 80, ®Çu nh÷ng n¨m 90 . Thø hai :thi hµnh chÝnh s¸ch tµi chÝnh th¾t chÆt nh­ t¹m ho·n nh÷ng kho¶n chi ch­a cÇn thiÕt trong nÒn kinh tÕ , c©n ®èi l¹i ng©n s¸ch vµ c¾t gi¶m chi tiªu ®Õn møc cã thÓ ®­îc . Thø ba : t¨ng quü hµng ho¸ tiªu dïng ®Ó c©n ®èi víi sè l­îng tiÒn cã trong l­u th«ng b»ng c¸ch khuyÕn khichs tù do mËu dÞch , gi¶m nhÑ thuÕ quan vµ c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt kh¸c ®Ó thu hót hµng ho¸ tõ ngoµi vµo. Thø t­ : ®i vay vµ xin viÖn trî tõ n­íc ngoµi . Thø n¨m : c¶i c¸ch tiÒn tÖ , ®©y lµ biÖn ph¸p cuèi cïng khi c¸c biÖn ph¸p trªn ch­a ®em l¹i hiÖu qu¶ mong muèn . II. Nh÷ng biÖn ph¸p chiÕn l­îc §©y lµ nh÷ng biÖn ph¸p cã t¸c ®éng l©u dµi ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n . Tæng hîp c¸c biÖn ph¸p nµy sÏ t¹o ra søc m¹nh kinh tÕ l©u dµi cho ®Êt n­íc Thø nhÊt : thóc ®Èy sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ më réng l­u th«ng hµng ho¸. §©y lµ biÖn ph¸p chiÕn l­îc hµng ®Çu ®Ó h¹n chÕ l¹m ph¸t , duy tr× sù æn ®Þnh tiÒn tÖ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n . S¶n xuÊt trong n­íc cµng ph¸t triÓn th× cµng t¹o tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c cho sù æn ®Þnh tiÒn tÖ . Chó träng thu hót ngo¹i tÖ qua viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ , ph¸t triÓn ngµnh du lÞch … Thø hai : kiÖn toµn bé m¸y hµnh chÝnh , c¾t gi¶m biªn chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh . Thùc hiÖn tèt biÖn ph¸p nµy sÏ gãp phÇn to lín vµo viÖc gi¶m chi tiªu th­êng xuyªn cña ng©n s¸ch do ®ã gi¶m béi chi ng©n s¸ch nhµ n­íc . Thø ba : t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý ®iÒu hµnh ng©n s¸ch nhµ n­íc trªn c¬ së t¨ng c¸c kho¶n thu cho ng©n s¸ch mét c¸c hîp lý , chèng thÊt thu , ®Æc biÖt lµ thÊt thu vÒ thuÕ , n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch nhµ n­íc . III. Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë n­íc ta hiÖn nay T×nh h×nh kinh tÕ tµi chÝnh cña n­íc ta trong nh÷ng n¨m võa qua ®¹t ®­îc sù æn ®Þnh vµ cã chiÒu h­íng tèt, n¹n l¹m ph¸t ®· ®­îc kiÒm chÕ vµ ®Èy lïi tõ 67.5% n¨m 1991 xuèng cßn 17,5% n¨m 1992, 5,2% (1993), 14.2% (1994), trong khi ®ã vÉn ®¶m b¶o møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ 8,6% (!992), 8,1% (1993), 8,7% (1994). Tû gi¸ VN§ so víi ®«la Mü tõ cuèi n¨m 1991 lµ 14,194 VN§ ®· lªn gi¸ dÇn vµ gi÷ ë møc trªn d­íi 10.800 VN§/USD tõ th¸ng 11.1992 cho ®Õn nay. §ång thêi c¸n c©n thanh to¸n ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. MÆt kh¸c xuÊt nhËp khÈu cã xu h­íng t¨ng lªn. §Ó kh¾c phôc vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t trong giai ®o¹n hiÖn nay cÇn ph¶i thùc hiÖn nhiÒu biÖn ph¸p ®ång bé nh­ sau : Tr­íc hÕt ph¶i khèng chÕ tû lÖ béi chi ng©n s¸ch ë d­íi møc 5% GDP. Bëi vµ béi chi ng©n s¸ch lµ mét nh©n tè quan träng g©þ ra sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu. - Ph¶i n©ng cao s¶n l­îng hµng ho¸ trªn c¬ së ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng, n«ng nghiÖp, cô thÓ lµ t¹o ra nhiÒu l­¬ng thùc, thùc phÈm, mét sè hµng ho¸ lµ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ c¸c lo¹i hµng ho¸ lµ nhiªn liÖu, n¨ng l­îng. MÆt kh¸c cÇn tiÕp tôc ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ vµ c¶i tiÕn c«ng nghÖ, c¶i tiÕn kü thuËt ®¶m b¶o tõng b­íc gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt. VÒ lÜnh vùc ng©n hµng víi tr¸ch nhiÖm lµ mét ngµnh ®ãng vai trß quan träng nhÊt trong viÖc kiÒm chÕ l¹m ph¸t, cÇn tiÕn hµnh c¸c b­íc sau : + N©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tÝn dông trªn c¬ së tÝch cùc huy ®éng vèn vµ cho vay hiÖu qu¶ c¸c dù ¸n + KiÓm so¸t chÆt chÏ cung øng tiÒn tÖ cña ng©n hµng nhµ n­íc cho môc tiªu ngo¹i tÖ, æn ®Þnh thÞ tr­êng ngo¹i tÖ vµ tû gi¸ ®ång ViÖt Nam. + N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c«ng cô dù tr÷ b¾t buéc. + T¨ng c­êng hiÖu lùc cña c«ng t¸c thanh tra ®èi víi ng©n hµng th­¬ng m¹i. + Xö lý t«t mèi quan hÖ víi ng©n s¸ch nhµ n­íc, ph¸t triÓn thÞ tr­êng vèn, ®ång thêi xóc tiÕn nhanh viÖc thiÕt lËp thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam vµ sù hoµ nhËp cña thÞ tr­êng nµy vµo céng ®ång kinh tÕ quèc tÕ, nhÊt lµ tõ khi ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn thø 7 cña khèi ASEAN ®Ó thuhótnhanh chãng h¬n n÷a nguån vèn n­íc ngoµi gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Ngoµi ra cÇn tæ chøc qu¶n lý nî n­íc ngoµi cã kÕ ho¹ch vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn vµo ViÖt Nam d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­ vay vèn cña IMF, WB, ADB,.. Tãm l¹, trong t×nh h×nh hiÖn nay cÇn cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c ngµnh, c¸c cÊp trong viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ vi m« vµ vÜ m« cña nhµ n­íc (gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò th©m hôt ng©n s¸ch, chÊn chØnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, ®iÒu hµnh tèt gi¸ c¶ vµ l­u th«ng hµng ho¸,..) ®Ó ®¶m b¶o võa t¨ng tr­ëng kinh tÕ võa kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë møc tèt nhÊt. KÕT LUËN KiÒm chÕ l¹m ph¸t lµ mét vÊn ®Ò cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong chÝnh s¸ch kinh tÕ cña c¸c n­íc nãi chung vµ ë ViÖt Nam ta nãi riªng. Tõ khi §¶ng vµ nhµ n­íc ta chuyÓn nÒn kinh tÕ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· xem nã lµ nhiÖm vô cÊp b¸ch tr­íc m¾t, còng nh­ vÒ l©u dµi, nªn ®· tiÕn hµnh cïng lóc nhiÒu biÖn ph¸p cã kÕt qu¶ vÒ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. V× vËy viÖc t×m hiÓu b¶n chÊt , nguyªn nh©n g©y ra l¹m ph¸t lµ ®iÒu hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt . Tõ ®ã ta cã thÓ t×m ra gi¶i ph¸o tèi ­u nhÊt ®Ó kh¾c phôc l¹m ph¸t vµ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nhÊt . L¹m ph¸t lu«n ®i kÌm víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ lµ kÎ thï cña t¨ng tr­ëng kinh tÕ . NÕu chÝnh phñ kh«ng cè nh÷ng chÝnh s¸ch ta× chÝnh linh ho¹t th× nÒn kinh tÕ sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i , l¹m ph¸t ë møc cao nh­ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kØ 80 ë n­íc ta. TµI LIÖU THAM KH¶O 1. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ sè 9-1999 2. T¹p chÝ ng©n hµng sè 16-1999, sè 18-1999, sè 3-2000 3. T¹p chÝ tµi chÝnh th¸ng 8-1998, th¸ng 9-1999, th¸ng 10-2001 4. T¹p chÝ ng©n hµng sè 12-2001 5. T¹p chÝ Céng s¶n sè 9-2000 6. B¸o Sµi Gßn gi¶i phãng 17-4-1999 7. Gi¸o tr×nh kinh tÕ vÜ m« 8. Gi¸o tr×nh lý thuyÕt tµi chÝnh tiÒn tÖ Phô lôc Lêi më ®Çu 1 Ch­¬ng I – Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ l¹m ph¸t vµ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ 2 I. Kh¸i niÖm vÒ l¹m ph¸t 2 L¹m ph¸t lµ g× ? 2 Lý thuyÕt vÒ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ 2 T¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c¸c c«ng cô ph¶n ¸nh 2 Nguyªn nh©n g©y l¹m ph¸t 3 Mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ 3 II. C¸c quan niÖm vÒ l¹m ph¸t trong lÞch sö kinh tÕ cËn ®¹i 3 Quan niÖm thø nhÊt 4 Quan niÖm thø hai 4 Quan niÖm thø ba 5 Ch­¬ng II – Thùc tr¹ng l¹m ph¸ vµ mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë ViÖt nam 6 I.Nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y ra l¹m ph¸t 6 Nguyªn nh©n thø nhÊt 6 Nguyªn nh©n thø hai 6 II. Thùc tiÔn trong mèi quan hÖ gi÷a l¹m ph¸t vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ 6 C¸c b»ng chøng thùc nghiÖm 6 Thùc tiÔn cña vÊn ®Ò 8 Ch­¬ng III – C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc l¹m ph¸t 11 I. Nh÷ng biÖn ph¸p t×nh thÕ 11 II. Nh÷ng biÖn ph¸p chiÕn l­îc 12 III. Mét sè biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t ë n­íc ta hiÖn nay 12 KÕt luËn 15 Tµi liÖu tham kh¶o 16 ._.