Thực trạng kiểm toán doanh thu trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại Công ty TNHH kiểm toán và tư vấn tài chính ACA Goup (Báo cáo)

n kinh tế còn rất non trẻ tại Việt Nam. Trong bối cảnh đấy thì các công ty kiểm toán độc lập của Việt Nam cũng đã từng bước nâng cao chất lượng quản lý, chất lượng cung cấp dịch vụ cho khách hàng để tham ra cạnh tranh một cách có hiệu quả. Trong quá trình thực tập tại Công ty trách nhiệm hữu hạn ACA Group, bản thân em cũng đã tiến hành quan sát và nghiên cứu về những thay đổi rất tích cực của công ty trong các hoạt động của mình theo hướng chuyên nghiệp và hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, do được sự giúp đỡ và tạo điều kiện hết sức nhiệt tình của Công ty, em cũng đã được đi thực tế và tham ra vào một số phần hành cụ thể. Từ đó em cũng đã thu được một số kinh nghiệm cho công việc sau này cũng như cơ sở để em hoàn thành bản báo cáo thực tập tổng hợp. Trong quá trình viết bản báo cáo dưới đây, mặc dù được sự hướng dẫn tận tình và rất có trách nhiệm của cô giáo Thạc sỹ Nguyễn Thị Mỹ nhưng do khả năng còn nhiều hạn chế cũng như khó khăn trong việc tìm hiểu thu thập số liệu thực tế của Công ty ACA Group, nên bản báo cáo của em còn nhiều sai sót. Em rất mong có được nhiều sự góp ý để có thể hoàn thiện hơn. Các ký hiệu viết tắt trong báo cáo: - Công ty trách nhiệm hữu hạn Kiểm toán và tư vấn tài chính ACA Group: + Công ty TNHH Kiểm toán và tư vấn tài chính ACA Group + Công ty Kiểm toán và tư vấn tài chính ACA Group + Công ty kiểm toán ACA Group, ACA Group - Công ty CP: Công ty Cổ phần - TSCĐ: Tài sản cố định - BGĐ: Ban giám đốc Các bảng phụ lục và sơ đồ trong báo cáo - Sơ đồ 1: Bộ máy quản lý công ty - Biểu đồ 2; Kết quả kinh doanh của công ty 3 năm trở lại đây - Bảng biểu 3: Các tỷ suất tài chính của công ty - Bảng biểu 4: Một số khách hàng kiểm toán quyết toán công trình XDCB. - Bảng biểu 5: Một số khách hàng do ACA – FAS tư vấn tài chính. PHẦN 1: TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN TÀI CHÍNH ACA GROUP Quá trình hình thành và phát triển của công ty Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính ACA Group chính thức bắt đầu hoạt động vào ngày 24 tháng 08 năm 2001 và được Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Hà Nội cấp lại giấy phép kinh doanh lần thứ hai mang số 0102003347 vào ngày 30 tháng 11 năm 2005. Tên giao dịch đầy đủ hợp pháp của công ty: Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn Tài chính. Tên giao dịch bằng tiếng Anh: Auditing and Financial Consulting Company & Associates (viết tắt: ACAGroup) Trụ sở chính: Phòng 405 – Tầng 5 – Tòa nhà 17T7 Trung Hòa – Nhân Chính – Thanh Xuân – Hà Nội. Điện thoại: (84 4)2811488/489 Fax: (84 4)2811499 E-mail: acagroup@vnn.vn Website: www.acagroup.com.vn Để đáp ứng nhu cầu phát triển ngày càng cao của nền kinh tế cũng như yêu cầu phát triển của bản thân Công ty, từ khi thành lập đến nay Công ty đã có một số thay đổi trong quá trình hoạt động. 1- Nhằm nâng cao và mở rộng quy mô văn phòng, Ban Giám đốc công ty đã ra quyết định số 86/TB ngày 19 tháng 03 năm 2002 chuyển trụ sở công ty về số 105 – Phố Nghi Tàm – Phường Yên Thục – Quận Tây Hồ - Hà Nội. 2- Công ty có sự thay đổi về thành viên góp vốn theo Quyết định số 216/TB ngày 20 tháng 07 năm 2002. 3- Công ty chuyển về trụ sở mới tại số 2 – E11 – Tập thể Quỳnh Lôi – Phường Quỳnh Mai – Quận Hai Bà Trưng – Hà Nội. 4- Ngày 26 tháng 11 năm 2005 tên giao dịch quốc tế của công ty đổi thành Auditing and Financial Consulting Company & Associates, viết tắt là ACCA hay ACCAGroup theo quyết định số 08/ HDTV. Công ty chuyển về trụ sở mới tại số 14 – Ngõ 14 – Phố Yên Lạc – Hai Bà Trưng – Hà Nội. Công ty được Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Hà Nội cấp lại giấy phép đăng ký kinh doanh số 010200347 ngày 30 tháng 11 năm 2005. 5- Ngày 01 tháng 08 năm 2006, Công ty đổi Logo ACCAGroup thành ACAGroup đồng thời chuyển trụ sở về Phòng 504 – Tầng 5 – Tòa nhà 17T7 – Trung Hòa – Nhân Chính – Thanh Xuân – Hà Nội nhằm ngày một hoàn thiện hơn chất lượng phục vụ khách hàng và phong cách làm việc chuyên nghiệp. 6- Ngày 14 tháng 11 năm 2006, Công ty chính thức trở thành đại diện duy nhất của hãng kiểm toán quốc tế Kreston International tại Việt Nam. Qua gần 7 năm hoạt động, cho đến nay công ty kiểm toán và tư vấn tài chính ACA Group đã có một chỗ đứng khá vững chắc trên thị trường kiểm toán còn non trẻ của Việt Nam. Ngay từ những ngày đầu hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam, ACA Group đã là một trong số ít những công ty kiểm toán được kiểm toán các công ty niêm yết trên thị trường. Công ty ACA Group có được một ví trị như vậy là do công ty đã luôn luôn cố gắng nỗ lực mở rộng cũng như nâng cao chất lượng các dịch vụ mà công ty cung cấp. Hiện nay ACAGroup có khả năng cung cấp tới khách hàng các dịch vụ trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán với chất lượng cao. ACAGroup đưa ra các các giải pháp đặc thù và thiết thực để nhận dạng tổng thể vấn đề phát sinh và đánh giá đầy đủ tính hiệu quả của kinh doanh. Đồng thời việc qua việc kết hợp nhuần nhuyễn các thế mạnh trong lĩnh vực tài chính, kế toán, thuế, quản trị kinh doanh, luật pháp, và triển khai các thế mạnh ACAGroup đưa ra các giải pháp tối ưu mạng tính bền vững trợ giúp khách hàng chủ động triển khai thành công các kế hoạch kinh doanh của họ. ACAGroup cung cấp tới khách hàng các dịch vụ đạt tiêu chuẩn quốc tế, kết hợp giữa sự thông hiểu vê môi trường kinh doanh, luật pháp tại Việt Nam với kỹ thuật tiên tiến và mạng lưới nguồn nhân lực tại các văn phòng trên toàn cầu của hãng kiểm toán quốc tế Kreston International. Khách hàng của ACAGroup phát triển liên tục và rất đa dạng bao gồm hàng trăm khách hàng thường xuyên bao gồm tất cả các loại hình doanh nghiệp hoạt động trong các ngành nghề lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế từ những doanh nghiệp hàng đầu trong các ngành nghề đến các doanh nghiệp mới xuất hiện trên thị trường, từ các doanh nghiệp nhà nước được xếp hạng đặc biệt, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đến các công ty cổ phần, hợp đồng hợp tác kinh doanh… và các dự án ODA do chính phủ, tổ chức liên chính phủ, các ngân hàng, và tổ chức phi chính phủ quốc tế tài trợ như Ngân hàng Thế giới (WB), Ngân hàng phát triển Châu Á (ADB), cơ quan phát triển Pháp (AFD), Cộng đồng Châu Âu (EU), Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP),… Một số khách hàng của ACAGroup như: Công ty cổ phần thực phẩm Nghệ An NaFood, Công ty Cổ phần Cà phê Tây Nguyên, Công ty TNHH IF VietNam, Công ty TNHH AKEBONO KASEI, Trường ĐH Kinh Tế Quốc Dân, Bưu Điện Quảng Ninh, Bưu Điện Lạng Sơn, Công ty Cổ phần bánh kẹo Hải Hà,… Lĩnh vực hoạt động 1.2.1. Các dịch vụ liên quan đến kiểm toán Công ty kiểm toán ACA Group hiện nay đang có một đội ngũ nhân viên có kinh nghiệm, trình độ và nhiệt tình, ACAGroup luôn cố gắng và từng bước thực hiện mở rộng các dịch vụ cung cấp. Với mỗi bộ phận của công ty sẽ cung cấp các loại dịch vụ khác nhau. Phòng kiểm toán chuyên nghiệp của công ty đã và đang cung cấp các dịch vụ kiểm toán bao gồm: + Kiểm toán Báo cáo tài chính. + Kiểm toán Báo cáo tài chính cho mục đích đặc biệt. + Kiểm toán cho mục đích thuế. + Kiểm toán hoạt động. + Kiểm toán tuân thủ. + Kiểm toán Báo cáo quyết toán vốn đầu tư. + Kiểm toán Báo cáo quyết toán dự án. + Kiểm toán các thông tin tài chính trên cơ sở các thủ tục thỏa thuận trước + Kiểm soát, đánh giá rủi ro hệ thống. + Soát xét và đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ. 1.2.2 Các dịch vụ liên quan đến tư vấn Trong chiến lược mở rộng các loại hình dịch vụ chất lượng cao, Phòng Tư vấn được thành lập nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng phong phú của khách hàng. Phòng tư vấn của công ty chuyên sâu trong hàng loạt các dịch vụ toàn diện như: định gía tài sản, tư vấn tài chính doanh nghiệp, đánh giá soát xét hoạt động tài chính, nghiệp vụ IPO, thành lập liên doanh, tư vấn sáp nhập và giải thể ,tái đầu tư và xử lý nghiệp vụ kinh doanh. Các dịch vụ của công ty được xây dựng trên cơ sở đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp có kinh nghiệm và kỹ năng chuyên sâu cả về chuyên môn và văn hoá, với chuyên ngành kế toán, thuế, luật pháp, đầu tư và tài chính ngân hàng. Phòng tư vấn công ty Kiểm toán ACA Group có thể đáp ứng các nhu cầu đòi hỏi của các doanh nghiệp trong mọi thành phần kinh tế ngoài các dịch vụ truyền thống như kế toán và kiểm toán. Phòng tư vấn của công ty kết hợp chặt chẽ với các văn phòng tư vấn chuyên nghiệp của nhiều hãng trên toàn cầu và các chuyên gia tư vấn có kinh nghiệm chuyên sâu trong nhiều lĩnh vực khác nhau thực hiện cung cấp các loại hình dịch vụ đa dạng. Trên cơ sở các nhóm thuộc Phòng tư vấn sẽ cung cấp các loại hình dịch vụ theo chức năng của mình. + Dịch vụ kế toán. + Dịch vụ Tư vấn tài chính doanh nghiệp. Cổ phần hóa, tư nhân hóa, và niêm yết chứng khoán (IPO) Định giá doanh nghiệp Tư vấn nghiệp vụ kinh doanh Chuẩn đoán kinh doanh Tư vấn về sáp nhập và mua lại doanh nghiệp Nghiên cứu khả thi và đánh giá môi trường đầu tư Tư vấn về khuôn khổ pháp lý và thủ tục hành chính Tư vấn thành lập doanh nghiệp và văn phòng đại diện + Dịch vụ Tư vấn thuế và pháp luật. Kế toán thuế thu nhập và chuẩn bị tờ khai thuế Dịch vụ tư vấn thuế liên quốc gia Dịch vụ trợ giúp giải quyết khiếu nại thuế Thuế thu nhập cá nhân và các dịch vụ thuế quốc tế Các vấn đề về luật pháp kinh doanh + Dịch vụ đào tạo và hội thảo. + Dịch vụ hỗ trợ dự án. Cập nhật đào tạo kiến thức về kế toán, kiểm toán, thuế theo yêu cầu của khách hàng. Tổ chức hội thảo về kế toán, kiểm toán, thuế, kinh doanh,… Đặc điểm hoạt động kinh doanh 1.3.1 Kết quả hoạt động kinh doanh Từ khi thành lập cho đến nay, công ty Kiểm toán và tư vấn tài chính ACA Group đã hoạt động có hiệu quả, hàng năm kết quả kinh doanh của công ty luôn có bước tăng trưởng ổn định và rất đáng kể. Nhu cầu về dịch vụ kiểm toán tăng vọt, chất lượng dịch vụ tốt và khả năng tiếp thị có hiệu quả là cơ sở cho có sự phát triển nhanh chóng này. Biểu đồ 2 : Kết quả kinh doanh của công ty 3 năm trở lại đây Theo dõi biểu đồ có thể thấy doanh thu của Công ty đã có bước tăng trưởng rất ổn định từ mức 485 triệu đồng năm 2005, tăng lên 650 triệu đồng vào năm 2006 và đạt tới 1123 triệu đồng vào năm 2007. Tương ứng với mức tăng trưởng 134% năm 2006 và 173% năm 2007. Đây là con số đặc biệt cao, phản ánh rất rõ ràng được tính hiệu quả cũng như sự phát triển về quy mô của Công ty. Bên cạnh sự tăng trưởng về doanh thu, do mở rộng kinh doanh nên chi phí của công ty cũng đã tăng lên nhanh chóng từ mức 287 triệu đồng năm 2005, đã tăng lên thành 372 triệu đồng tương ứng với 129% năm 2006 và là 573 triệu đồng năm 2007, tương ứng 154%. Sự tăng lên của chi phí là điều dễ giải thích vì công ty đã tuyển dụng thêm nhiều nhân viên mới và tiến hành cung cấp dịch vụ cho rất nhiều các khách hàng mới bên cạnh các khách hàng có tính chất trưyền thống. Đáng lưu ý ở đây là tỷ lệ chi phí trên doanh thu có chiều hưóng giảm, đây là một dấu hiệu tích cực, là kết quả của việc sắp xếp tổ chức công ty một cách khoa học. Bảng biểu 3 : Các tỷ suất tài chính của công ty Chỉ tiêu Năm 2005 Năm 2006 Năm 2007 Chi phí/doanh thu ( % ) 59,17 57,23 51,02 Lợi nhuận/ Doanh thu ( % ) 40,83 42,77 48.98 Đồng nghĩa với việc tỉ lệ chi phí trên doanh thu giảm, thì tỉ lệ lợi nhuận trên doanh thu tăng lên tương ứng. Từ mức chiếm 40,83 % nắm 2005, tăng lên 42,77% năm 2006 và đạt được con số 48,98 % năm 2007. Đây là tỷ suất lợi nhuận đặc biệt cao, phản ánh sự làm ăn có hiệu quả của các công ty kiểm toán trong thời điểm hiện nay. Năm 2007 lợi nhuận công ty Kiểm toán và tư vấn tài chính ACA Group đạt được là 550 triệu đồng, tăng 278% chỉ sau hai năm. 1.3.2 Uy tín và kinh nghiệm của Công ty Kiểm toán và tư vấn tài chính ACA Group trên thị trường kiểm toán. Các kiểm toán viên và các chuyên gia cộng tác của ACA Group luôn tự hào về việc được thường xuyên cung cấp dịch vụ kiểm toán cho cấc công ty có vốn đầu tư nước ngoài, các doanh nghiệp trong nước và các công ty đa quốc gia hoạt động trong các lĩnh vực : Dệt may, năng lượng, Bưu chính viễn thông, Khai thác, Vận tải, Sản xuất, Dịch vụ, Tài chính, Ngân hàng và Bảo hiểm… Đặc biệt, cấc kiểm toán viên và chuyên gia cộng tác của ACA Group đã từng tham gia kiểm toán và nhà tư vấn cho nhiều dự án do Hiệp hội Phát triển Quốc tế ( IDA ) tài trợ bao gồm các dự án có vốn đầu tư và quy mô thực hiện lớn như: Dự án Phát triển hai tuyến đường thuỷ phía nam và Cảng Cần Thơ, Dự án tăng cường quản lý giao thông đô thị, Dự án phát triển thuỷ lợi đồng bằng sông Cửu Long, Các dự án đầu tư cho ngành điện, Dự án giáo dục tiểu học, Dự án đa dạng hoá nông nghiệp, Dự án phục hồi nông nghiệp, Dự án dân số và sức khoẻ gia đình… Trong các cuộc kiểm toán này, đội ngũ nhân viên và cộng tác viên của Công ty đều được đánh giá cao về chất lượng dịch vụ và tính thiết thực góp phần vào sự thành công của các khách hàng. Vì lẽ đó, các kiểm toán viên và công tác viên của công ty được bổ nhiệm làm kiểm toán viên trong nhiều năm hoạt động của hầu hết các khách hàng. Phương châm cung cấp dịch vụ của công ty kiểm toán ACA Group là “Chất lượng trong các dịch vụ cung cấp”. Trong thực tế cam kết này đã trở thành kim chỉ nam cho hành động của mọi thành viên từ Ban Giám đốc, các chủ nhiệm kiểm toán, dến từng nhân viên trong Công ty. Cam kết cung cấp các dịch vụ với tính chuyên nghiệp và chất lượng cao nhất cho các khách hàng đã trở thành gía trị và niêm tin của Công ty, và đã trở thành một phần không thể tách rời trong văn hoá của ACA Group. Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý Cũng như đặc thù chung của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ khác nhân tố tạo nên giá trị trong chất lượng dịch vụ của ACA Group chính là yếu tố nguồn nhân lực. Đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp của ACAGroup được đào tạo có hệ thống và chuyên sâu tại các hiệp hội nghề nghiệp, học viện chuyên ngành và các trường đại học danh tiếng trong nước và quốc tế, có trình độ chuyên môn sâu và kinh nghiệm thực tiễn trong các lĩnh vực tài chính, kế toán, kiểm toán, v.v. ACAGroup luôn chủ động có những hình thức khích lệ và hỗ trợ nhân viên chuyên nghiệp của mình nâng cao trình độ chuyên môn thông qua các khoá đào tạo trong và ngoài nước. ACAGroup là công ty kiểm toán đã tạo dựng được thương hiệu thông qua việc luôn cam kết mang lại những giá trị mới cho khách hàng. Từ Năm 2006, số lượng nhân viên của ACAGroup từ mức chỉ có 28 người, hiện nay số lượng nhân viên đã có bước chuyển nhanh chóng tăng lên gần gấp đôi, đạt mức 48 nhân viên, đây thực sự là một bước chuyển biến rất ấn tượng, chứng tỏ công ty có một chính sách tuyển dụng cũng như có một sức hút rất hiệu quả. Hiện nay chuyên gia kiểm toán của ACA Group bao gồm đông đảo các nhân viên chuyên nghiệp và các chuyên gia cộng tác với chứng chỉ Kiểm toán viên quốc gia và Kiểm toán viên quốc tế, được trang bị kiến thức sâu rộng về quản lý, kiểm toán, tài chính, kế toán, và tích luỹ những kinh nghiệm quý báu qua nhiều năm hành nghề. Đặc biệt, nhân viên của ACAGroup am hiểu tường tận về hệ thống chuẩn mực kế toán, kiểm toán, các quy định về thuế hiện hành tại Việt Nam và các thông lệ quốc tế liên quan. Đội ngũ nhân viên của ACAGroup được tham dự các chương trình đào tạo chuyên môn liên tục. Các nhân viên chuyên nghiệp của công ty đã trải qua các chương trình đào tạo có hệ thống về cả chuyên môn nghiệp vụ và kỹ năng quản lý. Đó là lý do nhân viên của ACAGroup luôn cập nhật sự phát triển và thay đổi của các chuẩn mực kế toán và kiểm toán, các điều khoản của các luật pháp liên quan và môi trường kinh doanh nói chung. Do đó, ngoài việc chuyên sâu về kiểm toán, nhân viên ACA Group cũng có khả năng hoạt động như một nhà tư vấn, có thể giải đáp cũng như hướng dẫn cho khách hàng trong việc tuân thủ đúng quy định của pháp luật, và tư vấn các vấn đề mà doanh nghiệp quan tâm. Hiện nay bộ máy công ty được tổ chức tương đối hợp lý theo sơ đồ sau: Sơ đồ 1: Bộ máy quản lý của công ty Ban giám đốc Phòng kiểm toán Phòng hành chính tổng hợp Phòng tư vấn tài chính Phòng kiểm toán 1 Phòng kiểm toán 2 Phòng kiểm toán 3 Dịch vụ hỗ trợ dự án Dịch vụ hỗ trợ đào tạo ACA - Training Dịch vụ tư vấn thuế, pháp luật kinh doanh Dịch vụ tư vấn kế toán Dịch vụ tư vấn Tài chính Doanh nghiệp Thành phần Ban giám đốc bao gồm + Ông Trần Văn Dũng (Tổng Giám đốc - CPA-VN, CPA Australia , MBA, LLB). Tổng Giám đốc là người đại diện hợp pháp, người chịu trách nhiệm về mọi hoạt động của công ty trước pháp luật. Tổng Giám đốc có quyền và nhiệm vụ: - Tổ chức điều hành mọi hoạt động của công ty theo quy định của pháp luật. - Quyết định về việc xây dựng và thành lập các phòng ban chuyên môn, bổ nhiệm người đứng đầu phòng ban. - Quyết định về nhiệm vụ, chức năng, tổ chức tại các phòng ban. - Kiểm tra, giám sát kết quả hoạt động của từng phòng ban thông qua trưởng phòng. - Quản lý đội ngũ nhân viên kiểm toán trong công ty. - Giám sát và kiểm tra công việc của các kiểm toán viên. + Ông Chu Quang Tùng (CPA-VN, BAF). Phó Tổng giám đốc, được Tổng giám đốc uỷ quyền ký kết các hợp đồng có giá trị từ 50 triệu trở xuống. Phó Tổng giám đốc sẽ điều hành mọi hoạt động của công ty trong trường hợp Tổng giám đốc đi vắng. Ngoài ra Phó tổng giám đốc còn kiêm luôn nhiệm vụ kế toán trưởng công ty. + Ông Vũ Lâm (MBA, CPA-VN, BAF). Giám đốc kiểm toán, phụ trách chính trong các hoạt động đào tạo nâng cao năng lực trình độ của nhân viên trong công ty. Phòng Hành chính tổng hợp bao gồm 5 nhân viên Nhiệm vụ là chịu trách nhiệm về các vấn đề liên quan đến nhân sự, thiết kế môi trường làm việc luôn đảm bảo đổi mới mang tính chuyên nghiệp, kế toán, và các vấn đề mang tính chất hành chính tổng hợp khác. Phòng Kiểm toán (ACA – Audit deparment ) cung cấp các dịch vụ kiểm toán chất lượng cao cho khách hàng. Phòng kiểm toán công ty chia ra làm 3 phòng, đứng đầu mỗi phòng là các senior, đều là những kiểm toán viên lâu năm có nhiều kinh nghiệm. Phòng Tư vấn (ACA-Consulting) được xây dựng trên cơ sở đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp có kinh nghiệm và kỹ năng chuyên sâu cả về chuyên môn và văn hóa, với chuyên ngành kế toán, thuế, luật pháp, đầu tư và tài chính ngân hàng. ACA – Consulting cung cấp hàng loạt các dịch vụ liên quan tới thuế, kế toán, tài chính,… Trong ACA – Consulting bao gồm các nhóm nhỏ phụ trách các mảng dịch vụ riêng : Dịch vụ hỗ trợ đào tạo - Dịch vụ tư vấn kế toán - Dịch vụ tư vấn tài chính doanh nghiệp - Dịch vụ tư vấn thuế, luật pháp - Dịch vụ hỗ trợ dự án PHẦN 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC CÔNG TÁC KIỂM TOÁN TẠI CÔNG TY ACA GROUP 2.1 Phương pháp tiếp cận kiểm toán và chu trình kiểm toán 2.1.1 Phương pháp tiếp cận kiểm toán Đối với ACA, việc cung cấp các dịch vụ kiểm toán nhất quán, tối ưu là kim chỉ nam cho hoạt động của công ty cũng như của khách hàng. Công ty cung cấp các dịch vụ cho một số lượng và nhóm khách hàng lớn ở Việt Nam, từ các công ty đa quốc gia đến các công ty trong nước, từ khu vực nguồn lực đến công nghệ cao, từ các công ty sản xuất đến các công ty dịch vụ. Nhóm kiểm toán của công ty cung cấp một loạt các dịch vụ có tính truyền thống như kiểm toán hàng năm, soát xét định kỳ và kiểm toán tổng hợp cho các tập đoàn đa quốc gia, chưa nói tới các dịch vụ soát xét chẩn đoán và dịch vụ về tư vấn sáp nhập và giải thể, mua bán vay vốn quốc tế, và tài trợ vốn, Các dịch vụ kiểm toán đầu tư cho các dự án đầu tư đã kết thúc theo yêu cầu của Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam là một nhánh khác trong các chức năng của công ty. Toàn bộ các kiểm toán viên của công ty đều được trang bị những kiến thức sâu rộng về quản lý, kiểm toán và chuyên ngành kế toán, có kinh nghiệm phong phú tích luỹ qua nhiều năm công tác. Đặc biệt, các kiểm toán viên của công ty còn thông hiểu về các chuẩn mực kế toán và kiểm toán hiện hành ở Việt Nam cũng như các chuẩn mực kế toán quốc tế. Phòng kiểm toán công ty ACA Group luôn áp dụng các công nghệ, phương pháp tiếp cận và phương pháp luận mới nhất theo quy định và hướng dẫn của quốc tế cũng như từ sự hỗ trợ và cộng tác của các hẫng kiểm toán và tư vấn hàng đầu thế giới cho việc cung cấp dịch vụ cho khách hàng để đảm bảo rằng các dịch vụ đó đạt chất lượng cao nhất. Với tất cả các dịch vụ kiểm toán, Công ty đang sử dụng Hệ thống kiểm toán thông minh quốc tế ( International SAS ) - một hệ thống kiểm toán ứng dụng đã được khẳng định qua thực tế, là sự kết hợp giữa công nghệ quốc tế và thực tế Việt Nam. Tóm lại, các dịch vụ kiểm toán của công ty cung cấp cho khách hàng bao quát, nhưng không chỉ hạn chế ở, các nội dung sau: - Kiểm toán độc lập - Soát xét hệ thống kiểm soát nội bộ - Kiểm soát tính tuân thủ của dự án - Đánh giá khả năng thực hiệ cua dự án - Hướng dẫn quản lý dự án 2.1.2 Quy trình kiểm toán cụ thể tại ACA Group Phương pháp thực hiện kiểm toán của phòng kiểm toán ACA Group là tập trung theo ngành nghề kinh doanh, tìm hiểu kỹ tình hình hoạt động cũng như vấn đề kiểm soát nội bộ của khách hàng. Phương pháp kiểm toán này bao gồm việc đánh giá rủi ro, áp dụng quy trình thử nghiệm kiểm toán, kiểm tra tính liên tục về hoạt động và tình hình kinh doanh của khách hàng. phòng kiểm toán ACA Group luôn đảm bảo thực hiện công việc kiểm toán theo chuẩn mực kiểm toán Quốc tế, chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và các quy định về chuẩn mực kiểm toán độc lập tại Việt Nam, chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp. Việc kết hợp các phương pháp kiểm toán, hồ sơ kiểm toán chuẩn với công nghệ thông tin hiện đại cho phép phòng kiểm toán ACA Group nâng cao hiệu quả, giảm chi phí cho hoạt động kiểm toán. Chương trình này không những đáp ứng đầy đủ các quy định pháp lý mới ban hành, duy trì thế mạnh về chất lượng dịch vụ của phòng kiểm toán ACA Group trên thị trường mà còn tạo ra điểm nổi bật để phòng kiểm toán ACA Group tiếp cận với các công cụ, kiến thức, phương pháp và nguồn nhân lực nhằm tạo nên chất lượng dịch vụ chuyên nghiệp cho mọi cuộc kiểm toán. Quy trình kiểm toán của công ty bao gồm các bước: Bước 1: Chuẩn bị kiểm toán. Trong giai đoạn này công ty tiến hành thu thập đầy đủ thông tin ban đầu về tình hình hoạt động kinh doanh của khách hàng khi có yêu cầu kiểm toán từ phía khách hàng. Qua đó kiểm toán viên tiến hành việc nhận định, đánh giá về khách hàng, xem có nên chấp nhận kiểm toán hay không, việc chấp nhận có mang lại rủi ro cho hoạt động của kiểm toán viên cũng như làm hại đến hình ảnh và uy tín công ty hay không. Đây chính là giai đoạn kiểm toán viên nhận diện các lý do kiểm toán của công ty khách hàng. Kiểm toán viên phải xác định xem người sử dụng và quan tâm đến Báo cáo Tài chính là ai, và mục đích sự dụng của họ là gì? Việc làm này giúp cho kiểm toán viên ước tính số lượng bằng chứng phải thu thập và mức độ chính xác của ý kiến mà kiểm toán viên đưa ra trong báo cáo kiểm toán. Nếu các Báo cáo Tài chính được sử dụng rộng rãi thì mức độ trung thực, hợp lý của các thông tin trên Báo cáo Tài chính được đòi hỏi càng cao và số lượng bằng chứng kiểm toán viên cần thu thập càng nhiều, quy mô và độ phức tạp của cuộc kiểm toán cũng tăng lên. Để nhận diện lý do kiểm toán của khách hàng, kiểm toán viên có thể áp dụng một số phương pháp như sau tùy thuộc vào đặc điểm của khách hàng: Đối với khách hàng mới có thể phỏng vấn trực tiếp Ban Giám đốc. Đối với khách hàng cũ có thể dựa vào các file tài liệu kiểm toán các năm trước, và tìm hiểu thông tin dựa trên kinh nghiệm của kiểm toán viên về khách hàng đó trong những lần kiểm toán trước. Trong quá trình kiểm toán, kiểm toán viên tiếp tục quan sát, phỏng vấn để nhận diện rõ hơn lý do kiểm toán của khách hàng. Sau khi đã chấp nhận kiểm toán, các hợp đồng kiểm toán sẽ được phía phòng kiểm toán ACA Group lập trên cơ sở các thỏa thuận chính thức của hai bên về việc thực hiện kiểm toán và các dịch vụ liên quan khác, Ban Giám Đốc xem xét và phê chuẩn. Sau khi ký kết hợp đồng kiểm toán, kiểm toán viên sẽ tiến hành đánh giá mức độ rủi ro và trọng yếu trên các khoản mục của báo cáo tài chính của khách hàng và tiến hành lập kế hoạch kiểm toán. Phòng kiểm toán ACA Group sẽ lựa chọn đội ngũ nhân viên kiểm toán thích hợp cho hợp đồng không những đạt hiệu quả của cuộc kiểm toán mà còn tuân thủ các chuẩn mực kiểm toán chung được thừa nhận. phòng kiểm toán ACA Group căn cứ vào quy mô, đặc điểm, vị trí địa lý khách hàng, vào năng lực, chuyên môn, kinh nghiệm của kiểm toán viên mà sắp xếp lịch làm việc. Khi lựa chọn phòng kiểm toán ACA Group thường quan tâm đến lựa chọn nhóm kiểm toán có những người có khả năng giám sát, hướng dẫn cho các trợ lý kiểm toán mới còn thiếu kinh nghiệm; lựa chọn kiểm toán viên am hiểu, có kiến thức về ngành nghề của khách hàng, do đó đối với các khách hàng cũ, lâu năm, phòng kiểm toán ACA Group thường giữ nguyên kiểm toán viên cũ của năm trước do các kiểm toán viên này đã từng thực hiện kiểm toán tại các khách hàng lâu năm sẽ nắm rõ hơn tình hình khách hàng, ưu nhược điểm trong quản lý, trong kiểm soát và hệ thống kế toán của khách hàng. Tùy theo quy mô khách hàng, số lượng kiểm toán viên và trợ lý kiểm toán sẽ được phòng kiểm toán ACA Group chỉ định. Thông thường mỗi một nhóm kiểm toán, phòng kiểm toán ACA Group thường phân công từ 1-2 chủ nhiệm kiểm toán, 1-3 trợ lý kiểm toán. Các chủ nhiệm kiểm toán sẽ theo dõi, kiểm tra công việc, hướng dẫn các trợ lý kiểm toán thực hiện công việc kiểm toán, đồng thời thu thập và đánh giá kết quả làm việc của trợ lý kiểm toán. Sau khi tổng hợp các kết quả làm việc, chủ nhiệm kiểm toán sẽ trao đổi với manager trong ban giám đốc là người cuối cùng đưa ra các quyết định về cuộc kiểm toán đó. Manager sẽ xem xét, đánh giá kết quả làm việc cuối cùng, phát hành báo cáo kiểm toán và chịu trách nhiệm về báo cáo kiểm toán đó. Bước 2: Thực hiện kiểm toán. Kiểm toán Báo cáo tài chính là dịch vụ kiểm toán đặc trưng của phòng kiểm toán ACA Group . phòng kiểm toán ACA Group thường tiến hành kiểm toán Báo cáo tài chính theo khoản mục bao gồm các khoản mục: Tiền và các khoản tương đương tiền Hàng tồn kho Chi phí phải trả Chi phí trả trước Phải thu của khách hàng Phải thu khác Nghiệp vụ với các bên có liên quan Tài sản cố định (TSCD) Khấu hao TSCD Vay, nợ ngắn hạn Vay, nợ dài hạn Phải trả người bán Phải trả phải nộp khác Khoản người mua trả trước Tiền lương phải trả công nhân viên BHXH, BHYT và các khoản trích khác theo lương Thuế và các khoản phải nộp ngân sách nhà nước Vốn CSH Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Chi phí nhân công trực tiếp Chi phí sản xuất chung Chi phí tài chính Chi phí bán hàng Chi phí quản lý Chi phí khác Chi phí phải trả Doanh thu từ hoạt động sản xuất kinh doanh Doanh thu từ hoạt động tài chính Doanh thu khác Chênh lệch tỷ giá Tài khoản ngoài bảng Tùy theo từng khách hàng, kiểm toán viên sẽ đánh giá xem khoản mục nào là trọng yếu, mức độ rủi ro cao thì sẽ tập trung kiểm toán các khoản mục đó. Chủ nhiệm kiểm toán sẽ phân công công việc cho các trợ lý kiểm toán, từ các khoản mục được phân công các trợ lý kiểm toán phải sắp xếp kế hoạch thực hiện công việc sao cho đáp ứng yêu cầu chất lượng công việc đồng thời đảm bảo thời gian tiến độ của mà chủ nhiệm kiểm toán yêu cầu. Tùy theo tính chất đặc điểm của mỗi khoản mục, kiểm toán viên có cách tiếp cận khác nhau, dùng các phương pháp thu thập bằng chứng kiểm toán khác nhau để làm căn cứ xác định tính hợp lý, trung thực, đầy đủ của các khoản mục kiểm toán. Tuy nhiên khi tiến hành kiểm toán các khoản mục đều đi theo chu trình từ kiểm tra tổng hợp đến kiểm tra chi tiết các nghiệp vụ phát sinh. Để tiến hành kiểm tra tổng hợp kiểm toán viên đi từ kiểm tra đơn thuần trên sổ sách kế toán xem số dư các tài khoản có khớp giữa các sổ Cái các tài khoản với Bảng Cân đối phát sinh, giữa sổ Cái với sổ Tổng hợp, giữa sổ tổng hợp với sổ chi tiết. Sau khi số liệu trên các sổ đều đã khớp, kiểm toán viên bắt đầu tiến hành kiểm tra chi tiết. Đối với các khoản mục rủi ro cao, giá trị liên quan có thể xét là trọng yếu, kiểm toán viên cần tiến hành nhiều thủ tục kiểm toán chi tiết hơn. Sau khi đánh giá về phân loại và trình bầy, tính đúng kỳ của các nghiệp vụ, kiểm toán viên tiến hành xem xét đến các cơ sở dẫn liệu khác. Kiểm toán viên có thể đối chiếu các hóa đơn theo sổ chi tiết về tính đúng kỳ ghi nhận, giá trị, phê chuẩn,… Phụ thuộc vào tính chất của các khoản mục, kiểm toán viên sẽ có hướng và cách thức kiểm tra chi tiết khác nhau. phòng kiểm toán ACA Group đã tập hợp và đưa ra các mẫu kiểm toán chung cho các khoản mục. Khi tiến hành kiểm toán các khoản mục, kiểm toán viên có thể dựa trên các mẫu chung kết hợp với tình huống kiểm toán để thực hiện công việc một cách linh hoạt. Ví dụ Đối với kiểm toán TSCĐ, phòng kiểm toán ACA Group đưa ra mẫu kiểm toán chung bao gồm các vấn đề: Tài liệu yêu cầu khách hàng chuẩn bị: Bảng tổng hợp nguồn vốn khấu hao cơ bản chi tiết theo từng nguồn hình thành. Bảng tổng hợp TSCD phản ánh số dư đầu kỳ, phát sinh tăng (giảm) trong năm, nguyên giá, khấu hao lũy kế, giá trị còn lại của TSCD theo từng nhóm tài sản. Danh sách chi tiết từng loại tài sản tăng trong kỳ (mua sắm, xây dựng, được tài trợ, cho, biếu, tặng,…), tài sản giảm trong kỳ (thanh lý, nhượng bán,…). Bảng tính khấu hao, phân bổ chi phí khấu hao trong kỳ. Danh sách các công trình xây dựng đã hoàn thành, đang còn dở dang. Chính sách của công ty về chi phí sửa chữa lớn, chi phí nâng cấp TSCD. Công văn đăng ký tỷ lệ khấu hao TSCD với cơ quan nhà nước. Sổ Cái, sổ chi tiết các tài khoản 211, 213, 214,… Các chứng từ, các hợp đồng liên quan. Mục tiêu kiểm toán: - Tính đầy đủ: Toàn bộ TSCD được ghi nhận trong Báo cáo Tài chính. - Tính chính xác: TSCD được ghi nhận và tính toán chính xác. Khấu hao được tính toán chính xác, phù hợp với phương pháp khấu hao được chấp nhận. - Tính hiện hữu: TSCD là hiện hữu tại ngày lập Báo cáo Tài chính. - Tính sở hữu: Khách hàng có quyền sở hữu toàn bộ tài sản tại ngày lập báo cáo tài chính, được hưởng lợi và chịu mọi rủi ro đối với những tài sản trên. - Phân loại và trình bày: TSCD được mô tả, phân loại và trình bày hợp lý trong Báo cáo Tài chính. Thủ tục kiểm toán: A. THỦ TỤC PHÂN TÍCH B. THỦ TỤC KIỂM TRA CHI TIẾT Đối chiếu bảng tăng (giảm) TSCĐ với các bảng khác do khách hàng lập về tổng nguyên giá TSCĐ, khấu hao lũy kế. Đảm bảo rằng các tài sản tăng trong kỳ được quan sát trong đợt kiểm kê và xác định các máy móc lỗi thời không sử dụng (phải được ghi chú cẩn thận) Xem xét các tài sản tăng trong năm từ bảng tổng hợp và thực hiện những bước sau để xác minh và kiểm tra quyền sở hữu đối với TSCĐ. Đối chiếu nguyên giá với c._.