Thực trạng huy động và sử dụng vốn dài hạn cho đầu tư phát triển kinh tế ở Hà Nội

B¶ng c¸c ch÷ c¸i viÕt t¾t CK Chøng kho¸n CP Cæ phiÕu CSHT C¬ së h¹ tÇng DN Doanh nghiÖp GPMB Gi¶i phãng mÆt b»ng H§ND Héi ®ång nh©n d©n KBNN Kho B¹c nhµ n­íc KH-CN Khoa häc - c«ng nghÖ NHTM Ng©n hµng th­¬ng m¹i NHTMCP Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn NSNN Ng©n s¸ch nhµ n­íc QSD QuyÒn sö dông TP CQ§P Tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng TPCP Tr¸i phiÕu chÝnh phñ TTGDCK Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n TTTC ThÞ tr­êng tµi chÝnh UBND Uû ban nh©n d©n XDCB X©y dùng c¬ b¶n XHH X· héi hãa Môc lôc Lêi nãi ®Çu Vèn ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn dµi h¹n, lu«n lu«n ®ãng vai trß quan träng hµng ®Çu trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ c¶ ë cÊp doanh nghiÖp lÉn cÊp ®Þa ph­¬ng vµ quèc gia, c¶ trong qu¸ khø, hiÖn t¹i lÉn trong t­¬ng lai... Vèn ®Çu t­ lµ mét kh¸i niÖm më, réng... ë ®Ò tµi nµy, vèn ®Çu t­ ®­îc tiÕp cËn theo nghÜa hÑp lµ c¸c nguån lùc tµi chÝnh - tiÒn tÖ. H¬n n÷a, do thùc chÊt c¸c nguån vèn huy ®éng trªn 5 n¨m lµ rÊt nhá, vµ Ýt ®­îc bãc t¸ch trong c¸c thèng kª hiÖn cã, nªn vèn ®Çu t­ dµi h¹n ë ®©y ®­îc hiÓu lµ c¸c kho¶n tÝn dông vµ ®Çu t­ tµi chÝnh - tiÒn tÖ trung vµ dµi h¹n theo c¸ch hiÓu cña ngµnh ng©n hµng n­íc ta, tøc cã thêi h¹n tõ trªn 12 th¸ng. Ngoµi ra, ®Ò tµi còng míi giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu lµ ë c¸c nguån ®Çu t­ dµi h¹n trong n­íc, chø kh«ng ®Ò cËp c¸c nguån vèn n­íc ngoµi hoÆc chØ xem xÐt nã víi t­ c¸ch nh©n tè ®Ó thóc ®Èy vèn ®Çu t­ dµi h¹n trong n­íc. Víi gãc ®é tiÕp cËn trªn ®©y, môc tiªu bao trïm cña ®Ò tµi lµ trªn c¬ së ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng bøc tranh chung vÒ viÖc khai th¸c vµ sö dông vèn ®Çu t­ dµi h¹n trong n­íc cho ph¸t triÓn Thñ ®« ®Ó ®Ò xuÊt mét sè ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m t¨ng c­êng huy ®éng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ dµi h¹n trong n­íc cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña thµnh phè trong thêi gian tíi. §Ó tr¸nh trïng lÆp víi c¸c ®Ò tµi kh¸c vµ do néi hµm rÊt réng cña tªn ®Ò tµi, nªn ë ®©y ®Ò tµi ®Æt träng t©m vµo nghiªn cøu mét sè kªnh vµ c«ng cô quan träng ®èi víi thµnh phè Hµ Néi nh­ vèn XDCB tËp trung, KBNN, thÞ tr­êng tµi chÝnh, thuª mua tµi chÝnh... V× nhiÒu lý do kh¸ch quan vµ chñ quan, ch¾c ch¾n kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi cßn nhiÒu h¹n chÕ, kÝnh mong sù l­îng thø vµ tr©n träng c¶m ¬n c¸c ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó hoµn thiÖn ®Ò tµi nµy. Ch­¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò chung vÒ vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ I.1. Kh¸i niÖm vµ vai trß cña vèn dµi h¹n Vèn, hiÓu theo nghÜa réng, bao gåm toµn bé c¸c nguån lùc tµi chÝnh, nh©n lùc, tri thøc, tµi s¶n vËt chÊt vµ c¶ c¸c quan hÖ ®· tÝch lòy ®­îc cña c¸ nh©n, DN, quèc gia… Vèn, hiÓu theo nghÜa hÑp, chñ yÕu lµ phÇn tiÒm lùc tµi chÝnh - tiÒn b¹c cña c¸ nh©n, DN, quèc gia ®ã. Vèn trong n­íc lµ toµn bé nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt cÊu thµnh vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ t¸i s¶n xuÊt - kinh doanh h×nh thµnh vµ tÝch lòy ®­îc trong mçi gia ®×nh, DN, ®Þa ph­¬ng vµ c¶ quèc gia. C¸c nh©n tè cÊu thµnh vèn trong n­íc bao gåm: vèn tµi chÝnh - tiÒn tÖ, c¸c d¹ng cña c¶i, tµi s¶n vËt chÊt vµ tri thøc, nguån nh©n lùc vµ c¸c quan hÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng… Chóng cã thÓ chuyÓn hãa cho nhau vµ ®­îc ®o l­êng chung b»ng tiÒn trong ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh (trõ vèn - con ng­êi). D­íi ®©y chØ xin ®Ò cËp tíi vèn trong n­íc víi c¸ch hiÓu theo nghÜa hÑp nªu trªn. Vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ dµi h¹n lµ nh÷ng kho¶n vèn dµi h¹n chi cho c¸c ho¹t ®éng më réng s¶n xuÊt - kinh doanh, nh÷ng c«ng tr×nh xd CSHT trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ, còng nh­ cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c liªn quan ®Õn s¶n xuÊt - kinh doanh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ theo chiÒu s©u cña ®Êt n­íc, ®Þa ph­¬ng vµ DN. H¬n n÷a, theo c¸ch hiÓu th«ng th­êng hiÖn nay, vèn ng¾n h¹n lµ vèn cã thêi gian kÓ tõ khi huy ®éng ®Õn lóc hoµn tr¶ lµ d­íi 12 th¸ng, trung h¹n th× tõ trªn 12 th¸ng ®Õn d­íi 5 n¨m vµ dµi h¹n lµ trªn 5 n¨m. Tuy nhiªn, do trªn thùc tÕ ho¹t ®éng cña ng©n hµng, vèn cã thêi h¹n trªn 5 n¨m chiÕm tû träng rÊt nhá, nªn d­íi ®©y, vèn dµi h¹n ®­îc hiÓu lµ vèn trung vµ dµi h¹n, tøc cã thêi h¹n hoµn tr¶ vèn tõ trªn 12 th¸ng. Trong c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ tËp trung, bao cÊp víi chÕ ®é cÊp ph¸t vµ giao nép s¶n phÈm ®· kh«ng t¹o ®éng lùc quan t©m nhiÒu ®Õn viÖc huy ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ nãi chung, vèn dµi h¹n nãi riªng trong nÒn kinh tÕ, c¶ ë cÊp vÜ m« lÉn vi m«. Vèn ®Çu t­ vµ nguån vèn ®Çu t­ còng ®­îc quan niÖm rÊt ®¬n gi¶n. ThËm chÝ ch­a cã sù ph©n ®Þnh gi÷a vèn vµ tiÒn. C¬ chÕ ph©n phèi vèn chØ bã hÑp ë hai kªnh: ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ vay tÝn dông ng©n hµng víi l·i suÊt thÊp. Tõ ®ã dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm nh­ viÖc ph¸t hµnh thªm tiÒn ®Ó ®Çu t­, hay ch­a chó ý ®Õn c¸c nguån lùc kh¸c ngoµi NSNN. C¸c ®Þa ph­¬ng kh«ng quan t©m ®Õn viÖc tù huy ®éng vèn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, thËm chÝ lµ kh«ng ®­îc phÐp thùc hiÖn. Cïng víi qu¸ tr×nh ®æi míi, quyÒn tù chñ cña c¸c ®Þa ph­¬ng ®· ®­îc coi träng vµ ph¸t huy. Nh÷ng nhËn thøc vÒ vèn còng ®· thay ®æi. Môc tiªu chñ yÕu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trong giai ®o¹n hiÖn nay còng nh­ s¾p tíi cña ViÖt Nam lµ t¹o sù chuyÓn biÕn tÝch cùc vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ; tËp trung ®Çu t­ c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së; tÝch cùc ®æi míi vµ n©ng cao n¨ng lùc KH - CN, søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ vµ c¸c DN, thùc hiÖn thµnh c«ng CNH - H§H vµ kh«ng ngõng c¶i thiÖn chÊt l­îng sèng cña nh©n d©n. §Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c nhiÖm vô trªn th× cÇn ph¶i cã nguån vèn lín, ®Æc biÖt lµ vèn dµi h¹n. H¬n n÷a, cÇn nhÊn m¹nh r»ng, vÒ l©u dµi th× vèn trong n­íc cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh, vèn ngoµi n­íc cã ý nghÜa quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¶ n­íc còng nh­ cña tõng ®Þa ph­¬ng, trong ®ã cã Thñ ®« Hµ Néi. ChÝnh s¸ch huy ®éng vµ sö dông vèn lµ mét bé phËn quan träng trong chÝnh s¸ch tµi chÝnh - tiÒn tÖ quèc gia, nã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch ph©n phèi thu nhËp trong ph¹m vi toµn x· héi, t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn mèi quan hÖ gi÷a tÝch luü - tiªu dïng vµ c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tÝn dông. ViÖc ho¹ch ®Þnh vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch huy ®éng vèn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh, t×nh h×nh l¹m ph¸t vµ æn ®Þnh tiÒn tÖ, còng nh­ ®Õn tèc ®é vµ hiÖu qu¶ ph¸t triÓn KT - XH nãi chung. Thùc tÕ ph¸t triÓn thÕ giíi cho thÊy, bÊt kú n­íc nµo còng ®Òu ph¶i sö dông nguån lùc néi bé lµ chÝnh. Nguån vèn bæ sung tõ bªn ngoµi, dï lµ viÖn trî, cho vay hay ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi còng kh«ng thÓ thay thÕ cho ®Çu t­ tõ c¸c nguån vèn trong n­íc. H¬n n÷a, nguån vèn n­íc ngoµi kh«ng ph¶i lµ vèn cho kh«ng, tõ trªn trêi r¬i xuèng mµ ®Òu cã ®iÒu kiÖn vµ phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè. VÒ l©u dµi, vèn vay ®Òu ph¶i tr¶ c¶ gèc lÉn l·i, cßn FDI ph¶i dµnh mét phÇn cho chuyÓn l·i vµ vèn gèc vÒ chÝnh quèc. Thùc tÕ cña qu¸ tr×nh thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cho chóng ta thÊy: cïng víi vèn bªn ngoµi, bao giê còng ph¶i cã vèn ®èi øng bªn trong míi cã thÓ triÓn khai c«ng tr×nh mét c¸ch thuËn lîi. Thªm vµo ®ã, cÇn ph¶i cã vèn ®Çu t­ cho c¸c c«ng tr×nh "ngoµi hµng rµo" nh­ ®Çu t­ cho c¸c c¬ së h¹ tÇng vÒ ®iÖn, cÊp tho¸t n­íc, th«ng tin liªn l¹c vµ c¸c c¬ së h¹ tÇng x· héi kh¸c. NhiÒu c«ng tr×nh ®Çu t­ kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ hoÆc hiÖu qu¶ thÊp mét phÇn lµ do c¸c yÕu tè c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi "ngoµi hµng rµo" kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu. Mét nhµ m¸y ®­îc x©y dùng mµ kh«ng cã c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ ®ång bé th× khã cã thÓ ho¹t ®éng tèt ®­îc. Ngoµi ra, ®i cïng víi nhµ m¸y tÊt yÕu ph¶i cã c¸c c¬ së h¹ tÇng x· héi nh­ c¸c khu d©n c­, tr­êng häc, bÖnh viÖn, c¬ së v¨n ho¸, thÓ thao... nÕu kh«ng, sÏ g©y kh«ng Ýt khã kh¨n cho ho¹t ®éng vµ ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña nhµ m¸y. Theo kinh nghiÖm cña c¸c n­íc, vèn ®Çu t­ cho c¸c c«ng tr×nh ngoµi hµng rµo ®«i khi cßn cao h¬n vèn ®Çu t­ cho c¸c nhµ m¸y. V× vËy, dï lµ c«ng tr×nh ®­îc ®Çu t­ tõ nguån vèn bªn ngoµi th× vèn ®Çu t­ trong n­íc còng rÊt quan träng. VÒ tû träng gi÷a vèn trong n­íc vµ vèn n­íc ngoµi, xÐt vÒ l©u dµi, vèn trong n­íc ph¶i nhiÒu h¬n vèn n­íc ngoµi. Kh«ng thÓ mong ®îi sù t¨ng tr­ëng nhanh vµ v÷ng ch¾c nhê vµo c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn cña c¸c n­íc còng ®· chøng minh ®iÒu ®ã, ë ®©y chØ cã tr­êng hîp ngo¹i lÖ cña c¸c n­íc cã nguån tµi nguyªn quý, víi tr÷ l­îng lín nh­ dÇu má cña c¸c tiÓu v­¬ng quèc A-rËp, Bruney... nh­ng ngay c¶ nh÷ng tr­êng hîp nµy th× cuèi cïng vèn bªn trong (dï chØ lµ vèn cã ®­îc do b¸n tµi nguyªn thiªn nhiªn) sÏ lín h¬n vèn bªn ngoµi. Cuèi cïng, xÐt vÒ lîi Ých d©n téc, nÕu kh«ng cã vèn ®Çu t­ trong n­íc ®ñ møc cÇn thiÕt th× xÐt vÒ l©u dµi, nguån cña c¶i lµm ra cã thÓ lín, nh­ng phÇn cña c¶i thùc sù mµ ta ®­îc h­ëng (tÝnh th«ng qua chØ tiªu GNP) l¹i rÊt Ýt. Nh­ vËy, nÒn kinh tÕ cã vÎ phån vinh, s¶n phÈm cã vÎ dåi dµo nh­ng cña c¶i ®ã kh«ng thuéc së h÷u cña nh©n d©n trong n­íc. Tû lÖ gãp vèn cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc chØ dõng l¹i ë møc 30-40% nh­ hiÖn nay cã mét lý do quan träng lµ thiÕu vèn ®èi øng trong n­íc. Kh«ng Ýt doanh nghiÖp ph¶i dïng "quü ®Êt' ®Ó gãp vèn, phÇn cßn thiÕu l¹i ph¶i ®i vay n­íc ngoµi ®Ó gãp vèn cho c¸c liªn doanh. Mét sè doanh nghiÖp trong n­íc mua thiÕt bÞ n­íc ngoµi theo h×nh thøc tr¶ chËm, nh­ng do kh«ng cã vèn nªn l¹i ph¶i vay th­¬ng m¹i víi nh÷ng ®iÒu kiÖn bÊt lîi, lµm ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn hiÖu qu¶ cña c«ng tr×nh. Cã thÓ nãi, vèn, ®Æc biÖt nguån vèn ®Çu t­ dµi h¹n lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña sù nghiªp ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Kh«ng cã vèn ®Çu t­ dµi h¹n th× sÏ kh«ng cã c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, kh«ng ®æi míi vµ n©ng cao ®­îc n¨ng lùc KH - CN, c¶i thiÖn søc c¹nh tranh vµ n©ng cao tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc, ®Þa ph­¬ng, DN. I.2. §Æc ®iÓm vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn dµi h¹n Vèn ®Çu t­ dµi h¹n cã mét sè ®Æc ®iÓm chÝnh sau: Thø nhÊt, ®ßi hái quy m« vèn lín vµ thêi h¹n thu håi vèn dµi Vèn ®Çu t­ dµi h¹n ®­îc sö dông vµo viÖc nghiªn cøu vµ ¸p dông khoa häc, c«ng nghÖ míi, ®æi míi vµ hiÖn ®¹i hãa trang thiÕt bÞ vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, më réng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph¸t triÓn theo chiÒu s©u… §©y lµ nh÷ng lÜnh vùc, dù ¸n th­êng ®ßi hái quy m« vèn ®Çu t­ rÊt lín vµ thêi h¹n hoµn vèn dµi. ThËm chÝ, cã nh÷ng dù ¸n kh«ng thÓ tÝnh ®­îc thêi h¹n thu håi vèn trùc tiÕp, nhÊt lµ vèn ®Çu t­ cho x©y dùng ®­êng x¸, cÇu cèng, nghiªn cøu khoa häc c¬ b¶n… §iÒu nµy cµng râ nÐt ®èi víi nh÷ng quèc gia vµ ®Þa ph­¬ng nµo ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cÊt c¸nh… §Æc ®iÓm cña nguån vèn dµi h¹n trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ vµ héi nhËp quèc tÕ chi phèi m¹nh ph­ong thøc huy ®éng vèn, qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ sö dông vèn. Nãi c¸ch kh¸c nã ¶nh h­ëng ®Õn chiÕn l­îc vèn - mét bé phËn quan träng trong chiÕn l­îc tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Êt n­íc vµ ®Þa ph­¬ng. Thø hai, vèn ®Çu t­ dµi h¹n dÔ cã ®é rñi ro cao tïy thuéc vµo tÝnh chÊt cña m«i tr­êng vµ c¬ héi ®Çu t­, còng nh­ c¸c ph­¬ng thøc vµ chÝnh s¸ch huy ®éng, sö dông vèn. Do thêi h¹n thu håi vèn dµi, nªn ®Çu t­ dµi h¹n dÔ gÆp rñi ro vÒ kinh tÕ (l·i suÊt, l¹m ph¸t, khÊu hao v« h×nh, sù thay ®æi cung – cÇu t­¬ng lai…) vµ phi kinh tÕ (thay ®æi chÝnh s¸ch, thÓ chÕ, thiªn tai…). §©y lµ ®iÒu mµ c¸c nhµ ®Çu t­ t­ nh©n hay e ng¹i. §iÒu nµy còng gi¶i thÝch v× sao tû träng vèn dµi h¹n trong tæng vèn huy ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông th­êng rÊt thÊp. Tuy nhiªn, tïy theo sù hÊp dÉn cña m«i tr­êng ®Çu t­, nhÊt lµ møc ®é tù do hãa kinh doanh, sù æn ®Þnh vµ nh÷ng thay ®æi cã thÓ dù b¸o ®­îc cña chÝnh s¸ch, ®é th«ng tho¸ng vÒ thñ tôc qu¶n lÝ nhµ n­íc, vµ c¸c ­u ®·i kh¸c… mµ vèn ®Çu t­ dµi h¹n cã thÓ ®­îc huy ®éng ngµy cµng nhiÒu h¬n th«ng qua sù phèi kÕt hîp linh ho¹t cña c¸c c«ng cô vµ kªnh huy ®éng vèn ®a d¹ng, thÝch hîp, trong ®ã cã ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c DN, c¸c nhµ ®Çu t­ t­ nh©n trong n­íc vµ n­íc ngoµi. Thø ba, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ dµi h¹n cho ph¸t triÓn cÇn ph¶i nh×n trªn gãc ®é hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi tæng hîp vµ dµi h¹n. V× lµ ®µu t­ dµi h¹n nªn hiÖu qu¶ cña vèn ®Çu t­ dµi h¹n còng chËm ph¸t huy t¸c dông. H¬n n÷a, do mét sè dù ¸n ®­îc ®Çu t­ kh«ng thÓ ®Þnh l­îng ®­îc trùc tiÕp vµ chÝnh x¸c lîi Ých mµ nã t¹o ra (nhÊt lµ c¸c c«ng tr×nh CSHT c«ng Ých), nªn cÇn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ dµi h¹n ph¸t triÓn kinh tÕ trªn gãc ®é hiÖu qu¶ kinh tÕ - x· héi tæng hîp vµ dµi h¹n. Khi ®­a ra quyÕt ®Þnh cho mçi dù ¸n ®Çu t­ cÇn xem xÐt hiÖu qu¶ víi mét c¸ch nh×n toµn diÖn, xem xÐt hiÖu qu¶ kinh tÕ cÇn ®i ®«i víi hiÖu qu¶ x· héi. kÕt hîp lîi Ých tr­íc m¾t víi lîi Ých l©u dµi, lîi Ých côc bé cña tõng bé phËn víi lîi Ých tæng thÓ cña toµn x· héi. HiÖu qu¶ kinh tÕ, x· héi lu«n g¾n liÒn víi nhau, t¸c ®éng tùc tiÕp ®Õn chÝnh s¸ch huy ®éng vµ sö dông vèn, ®Æc biÖt ®èi víi c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, c¸c dÞch vô c«ng céng. V× vËy, khi ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n ngoµi viÖc chó träng ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña dù ¸n cÇn xem xÐt c¸c vÊn ®Ò x· héi nh­ c«ng ¨n viÖc lµm, thu nhËp, møc sèng cña ng­êi lao ®éng... ®Ó ®¶m b¶o ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ tæng hîp cao nhÊt. Nh»m ®¹t ®­îc tèc ®é lu©n chuyÓn vµ hiÖu qu¶ cao nhÊt, vèn ®Çu t­ dµi h¹n cÇn ®­îc nh×n nhËn theo mét quy tr×nh khÐp kÝn trªn c¶ 3 ph­¬ng diÖn: huy ®éng, sö dông vµ qu¶n lý, còng nh­ ph¶i ®¶m b¶o th«ng suèt trªn c¶ 3 giai ®o¹n: tÝch luü- huy ®éng - ®Çu t­, ®ång thêi ph¶i h­íng vµo ®Çu t­ cã träng ®iÓm víi quy m« vµ ph­¬ng thøc thÝch hîp, tËp trung ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh nghÒ, lÜnh vùc ­u tiªn, tr¸nh ®Çu t­ trµn lan, ®Çu t­ theo kiÓu phong trµo, thiÕu quy ho¹ch vµ nhÊt lµ kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng x©y dùng, tiªu chuÈn kü thuËt c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng, dÔ ®Ó l¹i hËu qu¶ nÆng nÒ vÒ sau. I.3. C¸c ph­¬ng thøc huy ®éng vµ sö dông vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ Thñ ®« XÐt trªn ph­ong diÖn tæng thÓ, c¸c nguån vèn trong n­íc ®Òu ®­îc sinh ra tõ qu¸ tr×nh tiÕt kiÖm vµ tÝch lòy cña c¸ nh©n, tæ chøc doanh nghiÖp vµ Nhµ n­íc. Nguån vèn nµy ®­îc huy ®éng vµ sö dông cho ®Çu t­ ph¸t triÓn chñ yÕu th«ng qua c¸c kªnh nh­ Ng©n s¸ch nhµ n­íc (mµ quan träng h¬n c¶ lµ qua phÇn vèn XDCBTT vµ qua KBNN), c¸c ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông th­¬ng m¹i, thÞ tr­êng tµi chÝnh, thuª mua tµi chÝnh vµ qua c¸c h×nh thøc kh¸c… I.3.1. Huy ®éng vµ sö dông vèn dµi h¹n th«ng qua kªnh Ng©n s¸ch Nhµ n­íc Huy ®éng vèn qua kªnh ng©n s¸ch nhµ n­íc ®­îc thùc hiÖn d­íi c¸c h×nh thøc nh­ ®éng viªn thuÕ, phÝ vµ c¸c h×nh thøc vay nî qua KBNN (nh­ c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu, tÝn phiÕu...). Nãi c¸ch kh¸c, nguån vèn ®Çu t­ cña NSNN ®­îc h×nh thµnh tõ nguån vèn tÝch luü cña ng©n s¸ch vµ nguån vèn tÝn dông cña nhµ n­íc, cßn viÖc sö dông cho ®Çu t­ dµi h¹n chñ yÕu th«ng qua phÇn vèn x©y dùng c¬ b¶n tËp trung cña NSNN c¸c cÊp vµ kiÓm so¸t chi qua KBNN. Nguån vèn ®Çu t­ cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc bao gåm nguån vèn tÝch luü ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc (chªnh lÖch gi÷a sè thu tõ thuÕ, phÝ víi chi tiªu dïng th­êng xuyªn), nguån vèn huy ®éng tõ tr¸i phiÕu ChÝnh phñ cho ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ c¸c nguån vèn kh¸c nh­ tõ quü dù tr÷ tµi chÝnh, c¸c tµi s¶n cña Nhµ n­íc... §©y lµ nguån vèn ®Çu t­ hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ, chñ yÕu dïng ®Ó ®Çu t­ cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së, t¹o ra m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi vµ tËp trung vµo c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän ®Ó khuyÕn khÝch kinh tÕ ph¸t triÓn. Víi viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý ng©n s¸ch Nhµ n­íc trªn c¶ hai lÜnh vùc thu vµ chi ng©n s¸ch nhµ n­íc, tû träng chi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn cña ng©n s¸ch nhµ n­íc sÏ ngµy cµng t¨ng trong tæng sè chi ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ lu«n gi÷ vai trß lµ nguån vèn quan träng trong x· héi trong qu¸ khø, hiÖn t¹i vµ nh÷ng n¨m tr­íc m¾t. T¨ng c­êng nguån vèn ®Çu t­ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc lµ t×m c¸ch n©ng cao phÇn tÝch luü cña NSNN vµ ph¸t triÓn nguån vèn tÝn dông. §Ó t¨ng nguån vèn tÝch luü cña NSNN cÇn ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch t¨ng thu triÖt ®Ó c¸c nguån thu vµ tiÕt kiÖm triÖt ®Ó c¸c kho¶n chi, thùc hiÖn tiÕt kiÖm trong chi tiªu dïng cña ng©n s¸ch. Ng©n s¸ch ph¶i cã tÝch luü vµ tÝch luü ngµy cµng t¨ng th× míi cã thÓ gãp phÇn n©ng cao tû träng tÝch lòy trong n­íc ®Ó ®Çu t­ dµi h¹n cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Tuy nhiªn, cÇn coi träng gi¶i quyÕt hµi hßa vÒ lîi Ých kinh tÕ gi÷a Nhµ n­íc, doanh nghiÖp vµ x· héi khi ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®éng viªn vµo NSNN th«ng qua thuÕ vµ phÝ; võa ®¶m b¶o nguån thu tµi chÝnh ®Ó Nhµ n­íc thùc hiÖn ®iÒu chØnh vÜ m« nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi, b¶o vÖ an ninh quèc phßng, võa ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn tÝch luü, tÝch tô, tËp trung vèn cña DN, c¬ së, ®Þa ph­¬ng cho më réng s¶n xuÊt - kinh doanh, ®Çu t­ ph¸t triÓn theo chiÒu s©u, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt x· héi, t¹o vµ më réng nguån thu l©u dµi. Do vËy, viÖc gi¶m chªnh lÖch gi÷a c¸c møc thuÕ suÊt, gi¶m sè l­îng thuÕ suÊt; gi¶m dÇn c¸c ­u ®·i vµ miÔn gi¶m thuÕ; më réng ph¹m vi, ®èi t­îng nép thuÕ; ®¶m b¶o nguyªn t¾c c«ng b»ng vÒ thuÕ gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, gi÷a c¸c doanh nghiÖp trong n­íc vµ n­íc ngoµi, gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c¬ cÊu l¹i s¶n xuÊt kinh doanh, khuyÕn khÝch ®æi míi c«ng nghÖ, h­íng dÉn tiªu dïng, thóc ®Èy xuÊt khÈu, ®iÒu tiÕt thu nhËp,... lµ hÕt søc quan träng vµ cÇn thiÕt trong chÝnh s¸ch thuÕ, phÝ cña Nhµ n­íc khi ®éng viªn NSNN. Tuy nhiªn, trong ®iÒu kiÖn, tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ quèc d©n cßn thÊp, nguån thu cña ng©n s¸ch Nhµ n­íc (chñ yÕu lµ thuÕ) cßn cã h¹n; trong khi ®ã nhu cÇu chi ng©n s¸ch vµ vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ rÊt lín, nguån vèn huy ®éng th«ng qua thu thuÕ, phÝ cho ng©n s¸ch nhµ n­íc kh«ng thÓ ®¸p øng nhu cÇu vèn ngµy cµng lín cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Do vËy, vay nî cña ChÝnh phñ lµ biÖn ph¸p rÊt quan träng ®Ó bï ®¾p thiÕu hôt ng©n s¸ch Nhµ n­íc vµ bæ sung nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. Huy ®éng vèn th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ cho phÐp c¸c ®Þa ph­¬ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu (tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, tr¸i phiÕu ®« thÞ) lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó bï ®¾p thiÕu hôt ng©n s¸ch, ®ång thêi cßn tËp trung ®­îc l­îng vèn nhµn rçi trong x· héi ®Ó t¨ng nguån chi cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi do nã ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu chi tiªu cña ng©n s¸ch mµ kh«ng ph¶i dïng biÖn ph¸p ph¸t hµnh - l¹m ph¸t vµ kh«ng lÖ thuéc vµo vay nî n­íc ngoµi, dÔ g©y nªn bÊt æn vÒ kinh tÕ. BiÖn ph¸p nµy ®­îc sö dông t¹i hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ngay c¶ c¸c n­íc ph¸t triÓn cã nguån thu t­¬ng ®èi lín. Tuy nhiªn, còng kh«ng thÓ l¹m dông biÖn ph¸p nµy bëi lÏ khi vay nî qu¸ lín th× sÏ t¹o ra g¸nh nÆng cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc trong tr¶ gèc vµ l·i, ®Æc biÖt viÖc cung cÊp l­îng tÝn dông rßng tõ hÖ thèng ng©n hµng cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc lín còng sÏ g©y nªn ¸p lùc l¹m ph¸t cao. V× vËy, cÇn ph¶i n¾m v÷ng nhu cÇu vay vèn, môc ®Ých sö dông vèn, kh¶ n¨ng cung øng nguån vèn, tõ ®ã x©y dùng chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch huy ®éng vèn cho hiÖu qu¶ vµ ph¶i qu¶n lý vay nî tèt ®Ó tr¸nh g©y nªn sù bÊt æn ®Þnh vÒ tµi chÝnh. Ngoµi ra, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng còng cã thÓ huy ®éng vèn ®Ó ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ, th«ng qua viÖc vay tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ vay trùc tiÕp tõ thÞ tr­êng tµi chÝnh th«ng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu qua KBNN. Cơ sở pháp lý cho việc khai thác và sử dụng vốn dài hạn thông qua KBNN đã ®· ®­îc x¸c lËp kh¸ ®ång bé. LuËt NSNN sè 01/2002/QH11 ®· t¹o ra khu«n khæ ph¸p lý cho c¸c tØnh thµnh phè trùc thuéc TW quyÒn chñ ®éng huy ®éng vµ sö dông vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Þa ph­¬ng. Kho¶n 3 §iÒu 8 LuËt NSNN qui ®Þnh: "Tr­êng hîp tØnh, thµnh phè trùc thuéc TW cã nhu cÇu ®Çu t­ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng thuéc ph¹m vi ng©n s¸ch cÊp tØnh b¶o ®¶m, thuéc danh môc ®Çu t­ trong kÕ ho¹ch 5 n¨m ®· ®­îc H§ND cÊp tØnh quyÕt ®Þnh, nh­ng v­ît qu¸ kh¶ n¨ng c©n ®èi cña ng©n s¸ch cÊp tØnh n¨m dù to¸n, th× ®­îc phÐp huy ®éng trong n­íc vµ ph¶i c©n ®èi ng©n s¸ch cÊp tØnh hµng n¨m ®Ó chñ ®éng tr¶ hÕt nî khi ®Õn h¹n. Møc d­ nî tõ nguån vèn huy ®éng kh«ng v­ît qu¸ 30% vèn ®Çu t­ XDCB trong n­íc hµng n¨m cña ng©n s¸ch cÊp tØnh". Tuy nhiªn, Hµ Néi vµ TP.Hå ChÝ Minh ®­îc thùc hiÖn theo qui ®Þnh riªng cña ChÝnh phñ, nghÜa lµ kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i tu©n theo giíi h¹n 30% nµy. Theo QuyÕt ®Þnh 235/2003/Q§-TTg ngµy 13.11.2003, KBNN thùc hiÖn chøc n¨ng: (1) qu¶n lý nhµ n­íc vÒ QuÜ NSNN, c¸c quÜ tµi chÝnh nhµ n­íc vµ c¸c quÜ kh¸c cña nhµ n­íc; (2) thùc hiÖn viÖc huy ®éng vèn cho NSNN, cho ®Çu t­ ph¸t triÓn qua h×nh thøc ph¸t hµnh c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt. ChÝnh chøc n¨ng thø hai cña KBNN qui ®Þnh ph¹m vi vµ h×nh thøc khai th¸c, sö dông vèn dµi h¹n th«ng qua KBNN Hµ Néi. Kho¶n 10 §iÒu 2 QuyÕt ®Þnh nµy kh¼ng ®Þnh KBNN cã nhiÖm vô: "Tæ chøc huy ®éng vèn trong n­íc vµ ngoµi n­íc cho NSNN vµ cho ®Çu t­ ph¸t triÓn th«ng qua ph¸t hµnh c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt". §iÒu 3 QuyÕt ®Þnh 235 nªu râ "KBNN ®­îc tæ chøc theo nguyªn t¾c tËp trung, thèng nhÊt, thµnh hÖ thèng däc tõ TW ®Õn ®Þa ph­¬ng, theo ®¬n vÞ hµnh chÝnh. Theo ®ã, KBNN Hµ Néi chØ ®­îc phÐp huy ®éng cho NSNN vµ cho §TPT b»ng hai c«ng cô c«ng tr¸i vµ tr¸i phiÕu. Ngµy 20/11/2003 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh sè 141/2003/N§-CP vÒ viÖc ph¸t hµnh TPCP, tr¸i phiÕu ®­îc ChÝnh phñ b¶o l·nh vµ tr¸i phiÕu ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, cô thÓ ho¸ ho¹t ®éng huy ®éng th«ng qua KBNN, thay thÕ NghÞ ®Þnh sè 01/2000/N§-CP vÒ Qui chÕ ph¸t hµnh TPCP. Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ hay tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ®Òu lµ mét lo¹i chøng kho¸n nî do ChÝnh phñ hay UBND cÊp tØnh ph¸t hµnh, cã thêi h¹n, cã mÖnh gi¸, cã l·i, x¸c nhËn nghÜa vô tr¶ nî cña ng­êi ph¸t hµnh ®èi víi ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu. Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ bao gåm 6 lo¹i: TÝn phiÕu Kho b¹c, Tr¸i phiÕu Kho b¹c, Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh TW, Tr¸i phiÕu ®Çu t­, Tr¸i phiÕu ngo¹i tÖ vµ C«ng tr¸i x©y dùng Tæ quèc. Ngo¹i trõ TÝn phiÕu vµ Tr¸i phiÕu Kho b¹c ph¸t hµnh ®Ó bï ®¾p thiÕu hôt cña NSNN trong n¨m tµi chÝnh hoÆc theo dù to¸n hµng n¨m, 5 lo¹i Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ cßn l¹i vµ Tr¸i phiÕu cña ChÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng (®èi víi Hµ Néi lµ tr¸i phiÕu ®« thÞ) ®Òu cã thÓ lµ nh÷ng c«ng cô ®Ó KBNN Hµ Néi huy ®éng vèn trung dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn Thñ ®«. Tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh b»ng c¶ ®ång ViÖt Nam vµ ngo¹i tÖ tù do chuyÓn ®æi d­íi d¹ng chøng chØ hoÆc bót to¸n ghi sæ, cã ghi tªn hoÆc kh«ng ghi tªn. C¸c lo¹i Tr¸i phiÕu c«ng tr×nh TW, Tr¸i phiÕu ®Çu t­, Tr¸i phiÕu ngo¹i tÖ, C«ng tr¸i XDTQ ®Òu cã thêi h¹n trªn 1 n¨m vµ do ChÝnh phñ, Bé Tµi chÝnh quyÕt ®Þnh nªn KBNN Hµ Néi chØ ®ãng vai trß tham gia khai th¸c vµ sö dông "gi¸n tiÕp", nghÜa lµ theo chØ tiªu nhiÖm vô thu chi ®­îc TW giao. C«ng cô trùc tiÕp huy ®éng vµ sö dông vèn ®Çu t­ cña KBNN Hµ Néi ®­îc qui ®Þnh trong NghÞ ®Þnh 241/2003/N§-CP chÝnh lµ Tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng - lo¹i tr¸i phiÕu ®Çu t­ cã kú h¹n trªn 1 n¨m do UBND cÊp tØnh uû quyÒn cho KBNN hoÆc tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông trªn ®Þa bµn ph¸t hµnh, nh»m huy ®éng vèn cho c¸c dù ¸n, c«ng tr×nh thuéc nguån vèn ®Çu t­ cña NS§P, ®· ghi trong kÕ ho¹ch n¨m nh­ng ch­a ®­îc bè trÝ vèn ng©n s¸ch trong n¨m. §iÒu kiÖn ph¸t hµnh TPCQ§P lµ: (1) dù ¸n c«ng tr×nh ph¶i thuéc KÕ ho¹ch ®Çu t­ 5 n¨m; (2) cã ph­¬ng ¸n ph¸t hµnh, kÕ ho¹ch sö dông vµ ph­¬ng ¸n tr¶ nî; (3) Chñ tÞch UBND ra quyÕt ®Þnh uû quyÒn cho KBNN hoÆc tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông trªn ®Þa bµn chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸t hµnh, thanh to¸n tr¸i phiÕu. Tr¸i phiÕu CQ§P ®­îc ph¸t hµnh theo 3 ph­¬ng thøc: 1. §Êu thÇu: lùa chän c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tham gia dù thÇu tr¸i phiÕu 2. B¶o l·nh ph¸t hµnh: tæ chøc b¶o l·nh gióp tæ chøc ph¸t hµnh thùc hiÖn c¸c thñ tôc tr­íc khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra thÞ tr­êng chøng kho¸n, ph©n phèi tr¸i phiÕu cho c¸c nhµ ®Çu t­, nhËn mua tr¸i phiÕu ®Ó b¸n l¹i hoÆc mua sè tr¸i phiÕu cßn l¹i ch­a ph©n phèi hÕt. 3. §¹i lý ph¸t hµnh: tæ chøc ph¸t hµnh uû th¸c cho mét tæ chøc kh¸c thùc hiÖn b¸n tr¸i phiÕu cho c¸c nhµ ®Çu t­. ChØ cã c¸c C«ng ty chøng kho¸n, QuÜ ®Çu t­, C«ng ty Tµi chÝnh vµ c¸c ng©n hµng ®­îc phÐp b¶o l·nh hoÆc ®¹i lý ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. §¸ng l­u ý lµ TPCQ§P kh«ng ®­îc phÐp ph¸t hµnh b»ng ph­¬ng thøc b¸n lÎ, dï lµ qua hÖ thèng KBNN hay kh«ng. L·i suÊt TPCQ§P do Chñ tÞch UBND cÊp tØnh quyÕt ®Þnh hoÆc h×nh thµnh theo kÕt qu¶ ®Êu thÇu trong giíi h¹n biªn ®é do Bé tr­ëng Bé Tµi chÝnh quyÕt ®Þnh vµ mÆt b»ng l·i suÊt thùc tÕ cña TPCP cïng kú h¹n t¹i thêi ®iÓm ph¸t hµnh. Kho¶n thu tõ TPCQ§P ®­îc ghi thu vµo ng©n s¸ch cÊp tØnh vµ ng©n s¸ch cÊp tØnh chÞu toµn bé tr¸ch nhiÖm thanh to¸n gèc l·i vµ c¸c chi phÝ liªn quan tíi TPCQ§P. ViÖc thanh to¸n ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c tæ chøc tµi chÝnh, tÝn dông nhËn uû th¸c do TPCQ§P chØ ®­îc ph¸t hµnh b»ng ph­¬ng thøc ®Êu thÇu, b¶o l·nh hay ®¹i lý ph¸t hµnh. Ng­êi së h÷u TPCQ§P còng cã c¸c quyÒn lîi t­¬ng tù nh­ ng­êi së h÷u c¸c lo¹i TPCP, ®ã lµ: (1) ®­îc thanh to¸n ®Çy ®ñ, ®óng h¹n gèc vµ l·i khi ®Õn h¹n; (2) ®­îc b¸n, tÆng, cho, thõa kÕ, cÇm cè, chiÕt khÊu tr¸i phiÕu; (3) ®­îc miÔn thuÕ thu nhËp ®èi víi kho¶n thu nhËp tõ tr¸i phiÕu. TPCQ§P còng ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng tiÒn tÖ hoÆc chiÕt khÊu, cÇm cè t¹i NHNN, ®­îc niªm yÕt vµ giao dÞch trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. KBNN cßn nhËn ký göi tr¸i phiÕu theo yªu cÇu cña ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu víi møc phÝ do Bé Tµi chÝnh qui ®Þnh. §ång bé víi viÖc t¹o ra khu«n khæ ph¸p lý t¨ng c­êng quyÒn chñ ®éng chi ®Þa ph­¬ng, thùc hiÖn ®Èy m¹nh ph©n cÊp ng©n s¸ch theo LuËt NSNN, cho phÐp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng khai th¸c c¸c nguån lùc cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, c¸c qui ®Þnh ph¸p lý ®¶m b¶o cho viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn ®· khai th¸c ®­îc còng liªn tôc ®­îc hoµn thiÖn. Dï lµ tham gia ph¸t hµnh TPCP, mét phÇn ®­îc sö dông th«ng qua chi ĐTPT vµ tÝn dông nhµ n­íc hay phát hành TPCQĐP trực tiếp sử dụng vào các công trình dự án đầu tư của Thành phố thì các nguồn vốn đều được phản ánh vào ngân sách Thành phố nên việc sử dụng phải đảm bảo hiệu quả, tuân thủ các qui định của Luật NSNN, Nghị định sè 60/2003/NĐ-CP vµ Th«ng t­ sè 59/2003/TT-BTC qui định chi tiết vµ h­íng dÉn thi hµnh LuËt NSNN,... và các văn bản pháp qui liên quan tới quản lý đầu tư hiện hành như Nghị định số 52/1999/NĐ-CP, Nghị định số 12/2000/NĐ-CP, Nghị định 07/2003/NĐ-CP về Qui chế quản lý đầu tư và xây dựng. Việc quản lý, cấp phát, thanh toán, quyết toán vốn của KBNN Hà Nội thực hiện theo Thông tư số 44/2003/TT-BTC, Thông tư 45/2003/TT-BTC và Thông tư số 100/2003/TT-BTC của Bộ Tài chính hướng dẫn việc quản lý, cấp phát, thanh toán, quyết toán vốn đầu tư từ nguồn TPCP. Theo đó, cần đặc biệt lưu ý lập kế hoạch riêng cho các dự án đầu tư bằng nguồn TPCP khi lập kế hoạch vốn đầu tư hàng năm, Sở Tài chính thông báo kế hoạch thanh toán vốn đầu tư cho KBNN Hà Nội. Đối với các dự án do địa phương quản lý, căn cứ vào kế hoạch thanh toán vốn đầu tư và tiến độ thực hiện các dự án, Bộ Tài chính chuyển vốn từ nguồn TPCP về Sở Tài chính, Sở lại chuyển vốn sang KBNN Hà Nội để thanh toán cho các dự án. Chủ đầu tư quyết toán vốn đầu tư hàng năm theo chế độ hiện hành về vốn đầu tư nguồn NSNN nhưng quyết toán riêng nguồn vốn TPCP. KBNN tổ chức hạch toán và theo dõi riêng nguồn vốn TPCP, KBNN Hà Nội quyết toán với Sở Tài chính, Sở lại quyết toán với Bộ Tài chính riêng nguồn vốn này, không quyết toán vào NSĐP. KBNN Thành phố phải giúp cơ quan quản lý trong việc mở hồ sơ theo dõi, nghiêm túc thực hiện chế độ báo cáo định kỳ theo qui định đối với các dự án đầu tư sử dụng nguồn vốn TPCP, thực hiện chế độ kiểm tra định kỳ và đột xuất, tăng cường công tác quản lý, kiểm tra việc thực hiện tiến độ, khối lượng, chất lượng công trình, tình hình sử dụng vốn, không được dùng nguồn vốn TPCP để chi cho các nhiệm vụ, dự án ngoài danh mục, không để tình trạng vượt vốn đầu tư của dự án đã được duyệt và tình trạng lãng phí, thất thoát, tiêu cực. Như vậy khuôn khổ pháp lý cho việc khai thác và sử dụng các nguồn vốn đầu tư thông qua hệ thống KBNN đã tương đối đầy đủ, chi tiết và đồng bộ. Khuôn khổ pháp lý cho việc KBNN Hà Nội huy động vốn trong dân thông qua phát hành TPCQĐP cũng đã có, nhưng còn thiếu qui định cụ thể về việc quản lý sử dụng nguồn vốn TPCQĐP. Về cơ bản, nội dung của các qui định này tương tự như nội dung quản lý vốn đầu tư từ nguồn TPCP, song có những điểm khác biệt nhất định liên quan tới phân cấp ngân sách và quyền chủ động của các cấp chính quyền địa phương, tính chất của các dự án đầu tư đa dạng phụ thuộc vào đặc thù của từng địa phương nên cần có qui định riêng. Tóm lại, xuất phát từ nhu cầu thực tế và tiềm năng huy động vốn của địa phương, căn cứ vào những cơ sở pháp lý quan trọng, KBNN Hà Nội hoàn toàn có điều kiện và triển vọng tăng cường huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn dài hạn trong dân cho đầu tư phát triển Thủ đô thông qua hai công cụ là Trái phiếu Chính phủ và TPCQĐP. I.3.2. Huy ®éng vµ sö dông vèn dµi h¹n th«ng qua c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông Ngoµi kªnh huy ®éng vèn dµi h¹n th«ng qua ng©n s¸ch cßn cã c¸c kªnh huy ®éng th«ng qua c«ng cô vay vµ cho vay trung vµ dµi h¹n cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c tæ chøc tÝn dông. VÒ truyÒn thèng vµ thùc t¹i, víi chøc n¨ng trung gian huy déng vèn tõ n¬i cung øng ®Õn n¬i cã nhu cÇu ®Çu t­ ®Ó gi¶i quyÕt c¸c quan hÖ cung cÇu vÒ vèn ®Çu t­ trªn pham vi toµn x· héi vµ lµ trung t©m thanh to¸n trong toµn bé nÒn kinh tÕ, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ tæ chøc tÝn dông cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc gãp phÇn tho¶ m·n nhu cÇu bæ sung vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp, gãp phÇn ®Èy nhanh qua tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn cho sù nghiÖp CNH, H§H ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, viÖc huy ®éng vµ cho vay vèn dµi h¹n tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cµng ngµy cµng khã ®¸p øng nhu cÇu thùc tÕ x· héi do cã mét sè h¹n chÕ sau: - Nhu cÇu vèn cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nãi riªng, ®Çu t­ ph¸t triÓn dµi h¹n nãi chung lµ rÊt lín, song c¸c ng©n hµng l¹i bÞ giíi h¹n trong viÖc cho vay tèi ®a ®èi víi mét kh¸ch hµng, mét dù ¸n; - Nguån vèn cña c¸c ng©n hµng chñ yÕu lµ c¸c nguån vèn ng¾n h¹n, song nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn dµi h¹n, trong ®ã cã c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ së h¹ tÇng l¹i ®ßi hái c¸c nguån vèn cã tÝnh dµi h¹n. - ViÖc huy ®éng vµ cho vay vèn dµi h¹n cña ng©n hµng ®ßi hái c¸c thñ tôc vµ ®iÒu kiÖn ngÆt nghÌo (nhÊt lµ vÒ tµi s¶n thÕ chÊp) mµ nhiÒu dù ¸n vµ ®¬n vÞ cã nhu cÇu vay khã ®¸p øng trªn thùc tÕ. H¬n n÷a, vèn tù cã cña ng©n hµng còng kh«ng ph¶i lµ nhiÒu, v× vËy, kh¶ n¨ng huy ®éng vèn cña ng©n hµng còng bÞ h¹n chÕ theo c¸c quy ®Þnh nh»m ®¶m b¶o an toµn chung cho hÖ thèng ng©n hµng. I.3.3. Huy ®éng vµ sö dông vèn th«ng qua thÞ tr­êng tµi chÝnh Víi t­ c¸ch lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng trao ®æi, mua - b¸n quyÒn sö dông c¸c nguån tµi chÝnh th«ng qua nh÷ng ph­¬ng thøc giao dÞch, c¸c c«ng cô vµ dÞch vô tµi chÝnh nhÊt ®Þnh, thÞ tr­êng tµi chÝnh (TTTC) lµ tæng hßa c¸c quan hÖ cung - cÇu vÒ vèn vµ ®­îc ph©n thµnh 2 lo¹i: thÞ tr­êng vèn ng¾n h¹n (thÞ tr­êng tiÒn tÖ) vµ thÞ tr­êng vèn dµi h¹n. - ThÞ tr­êng vèn ng¾n h¹n, hay cßn gäi lµ thÞ tr­êng tiÒn tÖ, lµ c¸c ho¹t ®éng vÒ cung- cÇu vèn ng¾n h¹n (d­íi mét n¨m) diÔn ra chñ yÕu th«ng qua c¸c ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng c¸c cÊp. - ThÞ tr­êng vèn dµi h¹n lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng vÒ cung - cÇu vèn dµi h¹n cho ChÝnh phñ, doanh nghiÖp vµ hé gia ®×nh. ._.ThÞ tr­êng vèn dµi h¹n bao gåm thÞ tr­êng vay nî dµi h¹n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Nh×n chung, TTTC dï ng¾n h¹n hay dµi h¹n, ®Òu ngµy cµng mang tÝnh më vµ cã vai trß quan träng trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi hiÖn ®¹i c¶ ë cÊp quèc gia, còng nh­ quèc tÕ. Chóng t¹o ra c¸c kªnh vµ c«ng cô huy ®éng vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn tõ c¸c nguån trong vµ ngoµi n­íc, tõ doanh nghiÖp vµ trong d©n; cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t­ nh÷ng c¬ héi vµ h×nh thøc ®Çu t­ ®a d¹ng, phï hîp; lµm t¨ng kh¶ n¨ng thanh kho¶n cña c¸c c«ng cô tµi chÝnh vµ gióp ®¸nh gi¸ x¸c thùc h¬n gi¸ trÞ cña doanh nghiÖp vµ nÒn kinh tÕ; ®ång thêi gióp thùc hiÖn hiÖu qu¶ h¬n c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« theo h­íng thÞ tr­êng më... Ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ h×nh thøc phæ biÕn ®Ó huy ®éng vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ë tÊt c¶ c¸c ®Þa ph­¬ng trªn thÕ giíi vµ nã lu«n lµ ph­¬ng thøc huy ®éng vèn quan träng kh«ng chØ ®èi víi chÝnh chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, mµ ®èi víi c¶ c¸c doanh nghiÖp (ngoµi cæ phiÕu). XÐt vÒ tæng thÓ, huy ®éng vèn cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng tõ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®« thÞ lµ mét trong nh÷ng lùa chän ngµy cµng nhËn ®­îc nhiÒu sù quan t©m cña chÝnh quyÒn ®« thÞ trªn kh¾p thÕ giíi do nh÷ng lîi Ých mµ nã ®em l¹i v­ît ra ngoµi môc ®Ých ban ®Çu lµ huy ®éng vèn.ViÖc cho phÐp vµ buéc chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó bï ®¾p nguån vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc thiÕu hôt cho ®Çu t­ ph¸t triÓn dµi h¹n sÏ t¹o ra ¸p lùc buéc c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¶i c¶i tiÕn, t¨ng c­êng tÝnh minh b¹ch vµ c«ng khai ho¸ trong qu¶n lý ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng, n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c dù ¸n ®Çu t­ c«ng céng, gióp ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh, t¹o sù chñ ®éng trong viÖc ho¹ch ®Þnh chiÕn l­îc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn ®Ó ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®­îc thµnh c«ng ph¶i cã nhiÒu yÕu tè ®i liÒn víi nã lµm nÒn t¶ng nh­: Ph¶i cã m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« æn ®Þnh, l¹m ph¸t thÊp; Lßng tin cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµo tr¸i phiÕu; Tån t¹i mét thÞ tr­êng thø cÊp vËn hµnh tèt vµ n¨ng ®éng ®Ó gi¶m bít rñi ro cho nhµ ®Çu t­ v× tr¸i phiÒu ®« thÞ th­êng lµ tr¸i phiÕu dµi h¹n, ChÊt l­îng tÝn nhiÖm cao trong viÖc tr¶ nî, ®iÒu nµy ®ßi hái chÝnh quyÒn nguån thu thuÕ, lîi tøc, b¶o l·nh... ®ñ ®Ó nhµ ®Çu t­ tin vµo viÖc cã thÓ thu lîi tõ tr¸i phiÕu ®« thÞ, HÖ thèng th«ng tin chÊt l­îng cao vÒ c¸c ho¹t ®éng ng©n s¸ch cña chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng, c¸c dù ¸n cã b¸n tr¸i phiÕu, hÖ thèng kÕ to¸n, kiÓm to¸n c«ng khai theo tiªu chuÈn quèc tÕ Tuú theo c¬ së ph¸p lý x¸c ®Þnh nghÜa vô vµ ph­¬ng thøc ®iÒu hµng c¸c kho¶n nî huy ®éng d­íi h×nh thøc tr¸i phiÕu nµy, tr¸i phiÕu ®« thÞ cã 2 lo¹i c¬ b¶n sau ®©y: Tr¸i phiÕu c«ng Ých (General Obligation Bonds -GOs) §©y lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®« thÞ ®­îc b¶o ®¶m c¶ tiÒn gèc vµ l·i b»ng toµn bé c¸c nguån thu tµi chÝnh vµ quyÒn lùc thu thuÕ cña chñ thÓ ph¸t hµnh. Tr¸i phiÕu nµy cã møc ®é ®¶m b¶o thanh to¸n cao, møc ®é rñi ro thÊp, do vËy th«ng th­êng møc l·i suÊt cña lo¹i tr¸i phiÕu nµy th­êng thÊp. Mét sè ®iÓm ®¸ng chó ý khi tham kh¶o lo¹i tr¸i phiÕu nµy lµ: Giíi h¹n theo luËt vÒ l­îng nî mµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ®­îc phÐp huy ®éng. Giíi h¹n nµy ®­îc Nhµ n­íc cho phÐp hoÆc do Héi ®ång nh©n d©n ®Þa ph­¬ng quyÕt ®Þnh. Tr¸i phiÕu thu nhËp hay tr¸i phiÕu c«ng tr×nh Tr¸i phiÕu thu nhËp (Revenue Bonds) lµ lo¹i tr¸i phiÕu ®« thÞ cã l·i vµ gèc ®­îc tr¶ dùa theo thu nhËp cña c«ng tr×nh mµ tr¸i phiÕu tµi trî, VÝ dô dÔ thÊy nhÊt cña lo¹i tr¸i phiÕu thu nhËp lµ c¸c tr¸i phiÕu tµi trî cho c¸c dù ¸n vÒ cÇu d­êng cã thu phÝ, c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nhµ ë, më réng bÕn c¶ng, s©n bay... T¹i c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, lÞch sö ph¸t triÓn cña hä cã phÇn ®ãng gãp quan träng cña nh÷ng lo¹i tr¸i phiÕu nµy. §©y lµ lo¹i tr¸i phiÕu tËp trung chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn h¹ tÇng, gióp ChÝnh phñ vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nhÑ g¸nh ng©n s¸ch. Tr¸i phiÕu thu nhËp ®­îc xem lµ lo¹i cã chÊt l­îng thÊp h¬n tr¸i phiÕu c«ng Ých. Bëi v× mçi c«ng tr×nh cã nh÷ng rñi ro kh¸c nhau vµ tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn khai th¸c c«ng tr×nh ®ã cã hiÖu qu¶ hay kh«ng. Thu nhËp thu ®­îc dïng ®Ó tr¶ nî tõ c¸c c«ng tr×nh tuú theo lo¹i, nh­ng nã chÝnh lµ tiÒn thu tõ viÖc sö dông tõ c¸c tiÖn Ých ®ã. Tr¸i phiÕu thu nhËp ®­îc huy ®éng vµ ®iÒu hµnh bëi c¸c tæ chøc x©y dùng vµ khai th¸c do chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng chän vµ qu¶n lý. C¸c tr¸i phiÕu thu nhËp th­êng cã møc lîi tøc hÊp dÉn nh­ng cã thÓ bÞ rñi ro cao, v× chóng kh«ng ®­îc b¶o trî hay b¶o ®¶m b»ng bÊt cø nguån vèn nµo kh¸c ngoµi thu nhËp tõ chÝnh c«ng tr×nh mµ chóng gãp phÇn t¹o ra thu nhËp. Tr¸i phiÕu ®« thÞ lµ lo¹i tr¸i phiÕu dµi h¹n vµ cã nh÷ng tÝch chÊt chung cña chøng kho¸n, ®ã lµ tÝnh thanh kho¶n (chuyÓn nh­îng, mua b¸n; tÝnh rñi ro; vµ tÝnh sinh lêi . Víi nh÷ng tÝnh chÊt nµy tr¸i phiÕu ®« thÞ trë thµnh c«ng cô rÊt cã hiÖu qu¶ ®Ó c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng thu hót c¸c nguån vèn nhµ rçi trong d©n c­ phôc vô cho ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng cña ®Þa ph­¬ng. §iÒu quan träng lµ ®ái hái chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng cÇn chñ ®éng x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cã hiÖu qu¶ vµ ph¶i chøng minh cho c¸c nhµ ®Çu t­ vÒ tÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n cÇn huy ®éng vèn; ®­a ra møc sinh lêi hÊp dÉn mµ tr¸i phiÕu t¹o ra; t¹o ra nhiÒu tiÖn Ých ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña nhµ ®Çu t­. Ngoµi ra, ®Ó ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®« thÞ ®¹t hiÖu qu¶ cao, thu hót ®­îc c¸c nguån vèn trong x· héi th× viÖc ®a d¹ng hãa lo¹i h×nh tr¸i phiÕu cã vÞ trÝ quan träng. Lo¹i tr¸i phiÕu ph¸t hµnh sÏ phô thuéc vµo môc tiªu huy ®éng vµ chñ thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. §èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh träng ®iÓm, c«ng tr×nh mµ nhiÒu ng­êi d©n cïng ®­îc h­ëng lîi th× phï hîp víi viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng Ých. §èi víi c¸c c«ng tr×nh hay dù ¸n cã nguån thu cô thÓ th× cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu thu nhËp (tr¸i phiÕu c«ng tr×nh hay tr¸i phiÕu doanh nghiÖp). H¬n n÷a, vÒ nguyªn t¾c l·i suÊt cña tr¸i phiÕu ph¶i cao h¬n l·i suÊt tiÕt kiÖm cïng kú, l·i suÊt tr¸i phiÕu thu nhËp ph¶i cao h¬n l·i suÊt tr¸i phiÕu c«ng Ých, cã nh­ vËy míi thu hót ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ tr¸i phiÕu. Song ®Ó viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®­îc thuËn lîi th× cÇn cã mét thÞ tr­êng thø cÊp ph¸t triÓn, cô thÓ lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ huy ®éng vèn th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét trong nh÷ng néi dung lín cña chiÕn l­îc huy ®éng vèn còng nh­ qu¸ tr×nh hoµn thiÖn thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt nam nãi chung, ë Hµ Néi nãi riªng trong thêi gian tíi. §èi víi DN, viÖc huy ®éng vèn trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh th­êng th«ng qua ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu DN phï hîp víi LuËt doanh nghiÖp vµ c¸c quy ®inh ph¸p lÝ hiÖn hµnh kh¸c. Ngoµi ra, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i cßn cã thªm c¸c chøng kho¸n kh¸c nh­ kú phiÕu, giÊy chøng nhËn tiÒn göi vµ c¸c giÊy tê cã gi¸ kh¸c tïy theo sù ph¸t triÓn dÞch vô vµ nghiÖp vô cña m×nh, phï hîp víi luËt ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tÝn dông… I.3.4. Huy ®éng vµ sö dông vèn dµi h¹n th«ng qua h×nh thøc thuª mua tµi chÝnh I.3.4.1. Kh¸i niÖm vµ c¬ cÊu thuª mua tµi chÝnh Thuª mua tµi s¶n ®· xuÊt hiÖn kh¸ sím trong lÞch sö nh©n lo¹i (tõ vµi ngh×n n¨m tr­íc c«ng nguyªn) víi c¸c h×nh thøc s¬ khai (t­¬ng tù nh­ ph­¬ng thøc thuª vËn hµnh ngµy nay), ®Õn ®Çu thÕ kû XIX, ®· xuÊt hiÖn h×nh thøc thuª mua vµ ph¸t triÓn trë thµnh c«ng cô tµi trî vèn ®­îc chÊp nhËn réng r·i. §Õn nh÷ng n¨m 50 cña thÕ kû XX, giao dÞch thuª mua ®· cã b­íc ph¸t triÓn nh¶y vät nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn trung vµ dµi h¹n. NghiÖp vô tÝn dông thuª mua thuÇn hay cßn gäi lµ thuª mua tµi chÝnh ®­îc s¸ng t¹o ë Mü vµo n¨m 1952 vµ nhanh chãng ph¸t triÓn ë Ch©u ¢u vµo thËp kû 60, Ch©u ¸ vµ nhiÒu khu vùc kh¸c vµo thËp kû 70 do ®©y lµ h×nh thøc tµi trî vèn cã tÝnh an toµn cao, hiÖu qu¶ vµ tiÖn lîi cho c¸c bªn giao dÞch (HiÖn nay ë Mü, thuª mua thiÕt bÞ chiÕm kho¶ng gÇn 1/3 tæng sè tiÒn tµi trî cho c¸c giao dÞch mua b¸n thiÕt bÞ). C¸c lo¹i h×nh thuª mua còng ph¸t triÓn rÊt phong phó, cã lo¹i thuª ng¾n h¹n, dµi h¹n, thuª mua cã quyÒn mua tµi s¶n sau thêi h¹n thuª… c¸c h×nh thøc nµy ®en xen nhau. Tõ nh÷ng ®iÓm chung nhÊt cña c¸c lo¹i h×nh thuª mua, ng­êi ta ®i ®Õn ®Þnh nghÜa tæng qu¸t vÒ thuª mua nh­ sau: Thuª mua (leasing) cßn cã nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau nh­ cho thuª tµi chÝnh, tÝn dông thuª mua, thuª mua vèn… nh­ng ®Òu cã nh÷ng néi dung c¬ b¶n gièng nhau, v× vËy ë ®©y xin ®­îc gäi chung lµ thuª mua tµi chÝnh. VÒ thùc chÊt, ®©y lµ mét lo¹i h×nh nghiÖp vô tÝn dông thuª mua cña ng©n hµng, c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng vµ c¸c c«ng ty thuª mua tµi chÝnh. Thuª mua tµi chÝnh lµ lo¹i tÝn dông cã hiÖu qu¶ vµ th­êng ®­îc c¸c doanh nghiÖp ­a chuéng, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. Thuª mua tµi chÝnh lµ mét tho¶ thuËn thuª mua th«ng qua mét hîp ®ång gi÷a hai hay nhiÒu bªn liªn quan ®Õn mét hay nhiÒu tµi s¶n. Ng­êi thuª mua chuyÓn giao tµi s¶n cho ng­êi thuª sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. §æi l¹i, ng­êi thuª ph¶i tr¶ mét sè tiÒn cho ng­êi thuª mua, sè tiÒn thuª th«ng th­êng c¶ tiÒn gèc vÒ hao mßn tµi s¶n céng víi tiÒn l·i. §Æc tr­ng cña thuª mua tµi chÝnh lµ: - Ng­êi thuª lùa chän thiÕt bÞ tõ nhµ cung cÊp, th­¬ng l­îng víi ng­êi cung cÊp vÒ ph­¬ng thøc b¶o ®¶m, b¶o tr×, giao nhËn, l¾p ®Æt, gi¸ c¶ vµ ph­¬ng thøc thanh to¸n. - Ng­êi thuª mua thiÕt bÞ trùc tiÕp tõ nhµ cung cÊp; ng­êi thuª mua vÉn gi÷ quyÒn së h÷u thiÕt bÞ trong thêi gian ng­êi thuª sö dông. - Hîp ®ång thuª mua th­êng kh«ng ®­îc phÐp huû bá ngang chõng. ViÖc thuª mua tµi chÝnh cho phÐp ng­êi thuª ®­îc lùa chän tµi s¶n thuª trong t­¬ng lai vµo thêi ®iÓm ký hîp ®ång thuª thiÕt bÞ; thuª mua víi thêi h¹n nhÊt ®Þnh ®Ó bªn thuª mua thu håi ®­îc vèn ®Çu t­ vµ cã l·i; hao mßn thiÕt bÞ do bªn thuª chÞu, bªn thuª cã toµn quyÒn sö dông thiÕt bÞ; bªn thuª chÞu tr¸ch nhiÖm söa ch÷a, b¶o d­ìng vµ b¶o hiÓm thiÕt bÞ; thiÕt bÞ cã phï hîp hay kh«ng thuéc tr¸ch nhiÖm bªn thuª. Thuª mua tµi chÝnh th­êng ®­îc ¸p dông ®èi víi thiÕt bÞ dïng cho s¶n xuÊt, th­¬ng m¹i, dÞch vô. Mét nghiÖp vô tµi trî thuª mua ®­îc coi lµ thuª mua tµi chÝnh nÕu tho¶ m·n c¸c tiªu chÝ sau: - §èi víi ng­êi ®i thuª: (1) cuèi thêi h¹n thuª mua, ng­êi ®i thuª ®­îc chuyÓn quyÒn sët h÷u tµi s¶n; (2) hîp ®ång thuª mua cã ®iÒu kho¶n vÒ quyÒn chän mua tµi s¶n theo gi¸ tho¶ thuËn; (3) thêi h¹n hîp ®ång x¸c ®Þnh tõ ho¸ ®¬n, trªn c¬ së gi¸ trÞ cña tµi s¶n (®iÒu nµy chØ ¸p dông víi tµi s¶n míi, gi¸ trÞ ®­îc x¸c ®Þnh Ýt nhÊt b»ng hoÆc cao h¬n 90% gi¸ thÞ tr­êng cña tµi s¶n thuª). - §èi víi ng­êi cho thuª: ngoµi viÖc tho¶ m·n c¸c tiªu chÝ trªn, cßn ph¶i tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn: (1) viÖc thu tiÒn thuª tèi thiÓu cã thÓ tÝnh tr­íc vµ ph¶i hîp lý; (2) ng­êi cho thuª kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm thanh to¸n nh÷ng chi phÝ kh«ng ®­îc hoµn tr¶ trong nh÷ng tr­êng hîp ngoµi dù tÝnh. Ngµy nay, sau nhiÒu n¨m ph¸t triÓn, h×nh thøc thuª mua tµi chÝnh ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn nhÊt ®Þnh vµ chiÕm ®­îc ­u thÕ trong mét sè ngµnh kinh tÕ träng ®iÓm cã nhu cÇu vèn ®Çu t­ ban ®Çu lín nh­ ngµnh hµng h¶i, hµng kh«ng… vµ kh«ng dõng l¹i ë c¸c tµi s¶n lµ nh÷ng ®éng s¶n mµ cßn ph¸t triÓn sang c¶ bÊt ®éng s¶n (nhµ cöa, ®Êt ®ai…) víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau vµ mang tÝnh chÊt xuyªn quèc gia. VÝ dô nh­ h×nh thøc tÝn dông thuª mua l¹i (lease back): ë h×nh thøc nµy ng­êi thuª mua (kh¸ch hµng) lµ nh÷ng ng­êi cã tµi s¶n chuyªn dïng vµ cã nhu cÇu sö dông lo¹i tµi s¶n nµy, nh­ng l¹i cÇn cã kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh ®Ó sö dông vµo viÖc kh¸c. Lóc nµy, hä mang b¸n tµi s¶n ®ã cho c«ng ty thuª mua tµi chÝnh (chuyÓn quyÒn së h÷u) vµ xin thuª l¹i ®Ó sö dông, råi sau ®ã sÏ mua l¹i nh÷ng tµi s¶n nµy khi kÕt thóc hîp ®ång thuª mua. C¬ cÊu giao dÞch thuª mua nh­ sau: C«ng ty thuª mua (ng­êi thuª mua) Hîp ®ång thuª mua Hîp ®ång mua thiÕt bÞ Nhµ cung cÊp Ng­êi ®i thuª Lùa chän thiÕt bÞ ChuyÓn giao tµi s¶n ë ViÖt Nam, sau mét thêi gian xuÊt hiÖn, kh¸i niÖm tÝn dông thuª mua ®· ®­îc ®­a ra ë thÓ lÖ tÝn dông thuª mua: tÝn dông thuª mua lµ mét ho¹t ®éng thuª mua m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¸c ®éng s¶n kh¸c phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh ®­îc tæ chøc tÝn dông mua theo yªu cÇu cña bªn thuª, bªn thuª thanh to¸n tiÒn thuª cho c¸c tæ chøc tÝn dông trong suèt thêi h¹n thuª ®· ®­îc hai bªn tho¶ thuËn vµ kh«ng ®­îc huû bá. Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, bªn thuª ®­îc quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª, hoÆc ®­îc mua l¹i tµi s¶n thuª, hay tiÕp tôc thuª tµi s¶n theo c¸c ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång tÝn dông thuª mua. Kh¸i niÖm nµy ®· tõng b­íc ®­îc hoµn thiÖn vµ ®· cã mét sè kh¸i niÖm kh¸c nhau, nh­ng nh÷ng néi dung c¬ b¶n ®Òu cã sù thèng nhÊt. Cô thÓ nh­: - VÒ ph­¬ng diÖn ho¹t ®éng tÝn dông: TÝn dông thuª mua lµ mét ph­¬ng thøc thuª mua tµi s¶n dµi h¹n mµ trong thêi h¹n ®ã, ng­êi thuª mua chuyÓn giao tµi s¶n cho ng­êi ®i thuª sö dông. Bªn thuª cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tiÒn thuª vµ ®­îc quyÒn: hoÆc së h÷u tµi s¶n sau khi kÕt thóc hîp ®ång thuª; hoÆc ®­îc quyÒn mua tµi s¶n bÊt cø lóc nµo cho ®Õn khi kÕt thóc hîp ®ång thuª; hoÆc ®­îc quyÒn thuª tiÕp tµi s¶n. Theo ®Þnh nghÜa nµy, tÝn dông thuª mua ë ViÖt Nam cã mét sè giíi h¹n nh­: kh«ng ¸p dông thuª mua víi bÊt ®éng s¶n; ng­êi thuª mua lµ së h÷u chñ tµi s¶n, nh­ vËy kh«ng ¸p dông ph­¬ng thøc thuª råi thuª mua l¹i. - VÒ ph­¬ng diÖn thuª mua tµi chÝnh: Thuª mua tµi chÝnh lµ mét ho¹t ®éng tÝn dông trung vµ dµi h¹n th«ng qua viÖc thuª mua m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¸c ®éng s¶n kh¸c; bªn thuª sö dông tµi s¶n thuª vµ thanh to¸n tiÒn thuª trong suèt thêi h¹n thuª ®· ®­îc hai bªn tho¶ thuËn vµ kh«ng ®­îc huû bá hîp ®ång tr­íc thêi h¹n. Khi kÕt thóc thêi h¹n thuª, bªn thuª ®­îc chuyÓn quyÒn së h÷u, hoÆc tiÕp tôc thuª tµi s¶n ®ã theo c¸c ®iÒu kiÖn ®· tho¶ thuËn trong hîp ®ång thuª. Theo ®Þnh nghÜa nµy, thuª mua tµi chÝnh lµ mét h×nh thøc thuª mua tµi s¶n cã kÌm theo lêi høa b¸n l¹i cho ng­êi thuª khi kÕt thóc hîp ®ång víi gi¸ c¶ ®­îc tho¶ thuËn tõ tr­íc. Nh­ vËy, thuª mua tµi chÝnh (hay tÝn dông thuª mua) kh¸c h¼n víi h×nh thøc thuª mua tµi s¶n ®¬n thuÇn hay h×nh thøc b¸n hµng tr¶ chËm , tr¶ gãp vÒ ph­¬ng thøc së h÷u, tÝnh chÊt còng nh­ mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn tham gia. Quan hÖ gi÷a thuª mua tµi chÝnh (tÝn dông thuª mua) víi c¸c lo¹i h×nh tÝn dông: - Lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc tµi trî vèn cho kinh doanh, ra ®êi vµ ph¸t triÓn song song víi nghiÖp vô cÊp tÝn dông cña ng©n hµng, nh÷ng nghiÖp vô nµy bæ sung vµ hç trî vèn cho nhau, t¹o nªn sù phong phó, ®a d¹ng trong cung øng vèn cho nÒn kinh tÕ. §èi víi c¸c lÜnh vùc kinh doanh cã vèn ®Çu t­ lín, c¸c doanh nghiÖp míi thµnh lËp hay s¾p xÕp l¹i th× ph­¬ng thøc ®Çu t­ nµy tá ra h÷u hiÖu vµ chiÕm ­u thÕ. - Thuª mua tµi chÝnh lµ h×nh thøc ®Æc biÖt cña tÝn dông trung vµ dµi h¹n. VÒ h×nh thøc, thuª mua mang ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè ®Æc tr­ng cña tÝn dông, ®ã lµ tÝnh hoµn tr¶, tÝnh thêi h¹n vµ l·i suÊt, do tµi s¶n thuª mua th­êng cã gÝa trÞ lín vµ tuæi thä dµi nªn thêi gian hîp ®ång th­êng lµ trung vµ dµi h¹n. Nh­ vËy, trong thuª mua, vai trß cña ng­êi cho thuª lµ ng­êi cung cÊp tµi chÝnh. Tuy nhiªn, thÓ hiÖn d­íi h×nh thøc tµi s¶n, nªn tÝn dông thuª mua kh«ng ph¶i lµ ph­¬ng ph¸p thay thÕ tÝn dông trung vµ dµi h¹n mµ nã lµ h×nh thøc ®Æc biÖt, bæ sung tham gia tµi trî trong nh÷ng tr­êng hîp mµ tÝn dông trung vµ dµi h¹n kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc. Sù kh¸c nhau gi÷a thuª mua tµi chÝnh víi thuª mua th«ng th­êng: - §èi víi ng­êi thuª mua th«ng th­êng: + Ng­êi cho thuª mua kh«ng cam kÕt b¸n l¹i tµi s¶n cho ng­êi ®i thuª khi chÊm døt hîp ®ång thuª. + Ng­êi cho thuª mua ph¶i g¸nh chÞu phÇn lín c¸c rñi ro ®èi víi tµi s¶n thuª mua. + Thêi h¹n thuª mua th­êng ng¾n so víi thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n. + HiÖn gi¸ cña c¸c kho¶n tiÒn thuª cña mét hîp ®ång th­êng nhá h¬n nhiÒu so víi gi¸ trÞ tµi s¶n. - §èi víi thuª mua tµi chÝnh: + Ng­êi cho thuª mua cam kÕt b¸n l¹i tµi s¶n sau khi chÊm røt hîp ®ång thuª mua cña giai ®o¹n c¬ b¶n. Tr­êng hîp ng­êi ®i thuª kh«ng muèn mua th× tr¶ l¹i cho ng­êi cho thuª mua hoÆc ký tiÕp hîp ®ång thuª giai ®o¹n sau. + Ng­êi ®i thuª ph¶i chÞu nh÷ng rñi ro liªn quan ®Õn tµi s¶n. + Thêi h¹n thuª mua th­êng dµi h¬n hoÆc gÇn b»ng thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n. + HiÖn gi¸ c¸c kho¶n tiÒn thuª cña mét hîp ®ång gÇn b»ng gi¸ trÞ tµi s¶n. Theo kinh nghiÖm cña mét sè n­íc, ng­êi ta th­êng quy ®Þnh 3 tiªu chuÈn cña thuª mua tµi chÝnh nh­ sau: + Mét lµ, quyÒn së h÷u tµi s¶n thuª mua cã thÓ chuyÓn giao cho ng­êi ®i thuª sau khi chÊm døt hîp ®ång thuª mua. + Hai lµ, thêi h¹n thuª mua kho¶ng 75% thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n. + Ba lµ, hiÖn gi¸ cña tæng c¸c c¸c kho¶n tiÒn thuª b»ng 90% hoÆc cao h¬n gi¸ trÞ tµi s¶n. Nh­ng trong thùc tÕ cÇn l­u ý viÖc x¸c ®Þnh kú h¹n sao cho tiÒn thuª ph¶i tr¶ mçi kú ë møc võa ph¶i, kh«ng ¶nh h­ëng lín ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh cña ng­êi ®i thuª; ®ång thêi sau khi chÊm røt hîp ®ång thuª mua, ng­êi thuª mua cã thÓ b¸n ®­îc tµi s¶n. Tæ chøc thuª mua tµi chÝnh lµ mét doanh nghiÖp ®øng ra thùc hiÖn nghiÖp vô thuª mua, tuú theo ®Þnh chÕ cña mçi n­íc mµ cho phÐp ng©n hµng th­¬ng m¹i, c«ng ty tµi chÝnh, c«ng ty thuª mua thùc hiÖn nghiÖp vô nµy. Mét sè n­íc kh«ng cho phÐp ng©n hµng th­¬ng m¹i trùc tiÕp thùc hiÖn ®Çu t­ thuª mua nh­ng l¹i cho phÐp ng©n hµng thµnh lËp c«ng ty thuª mua tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn nghiÖp vô thuª mua (Mét sè ng©n hµng th­¬ng m¹i cña n­íc ta còng ®ang thùc hiÖn theo m« h×nh nµy). §èi víi c«ng ty thuª mua tµi chÝnh lµ c«ng ty con cña ng©n hµng, gi÷a ng©n hµng vµ c«ng ty thuª mua tµi chÝnh cã mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ. Ng©n hµng ®øng ra giíi thiÖu kh¸ch hµng cho c«ng ty thuª mua tµi chÝnh cña m×nh; ng©n hµng b¶o l·nh cho c¸c doanh nghiÖp khi thùc hiÖn viÖc thuª mua (tøc lµ ng©n hµng sÏ g¸nh chÞu mét phÇn rñi ro cho c«ng ty thuª mua tµi chÝnh); ng©n hµng t¸i cÊp vèn cho c«ng ty thuª mua tµi chÝnh trªn c¸c hîp ®ång thuª mua. Cã thÓ ph©n biÖt gi÷a thuª mua tµi chÝnh víi tÝn dông tr¶ gãp vµ b¸n tr¶ gãp qua b¶ng so s¸nh sau: Tiªu thøc so s¸nh Thuª mua tµi chÝnh TÝn dông tr¶ gãp B¸n tr¶ gãp Chñ thÓ cÊp vèn Ng©n hµng, c«ng ty thuª mua Ng©n hµng th­¬ng m¹i, c«ng ty tµi chÝnh, quü tiÕt kiÖm, tæ chøc b¸n lÎ. Doanh nghiÖp s¶n xuÊt (hoÆc cã thÓ th«ng qua c«ng ty tµi chÝnh) H×nh thøc vèn tµi trî Vèn hiÖn vËt (thiÕt bÞ, tµi S¶n) Vèn b»ng tiÒn Vèn hiÖn vËt TÝnh chÊt ph¸p lý ®èi víi tµi s¶n Ng­êi thuª mua lµ chñ së h÷u tµi s¶n vµ chuyÓn quyÒn sö dông cho ng­êi ®i thuª Ng­êi ®­îc cÊp vèn së h÷u tµi s¶n mua ®­îc tõ vèn tÝn dông Ng­êi nhËn ®­îc tµi s¶n lµ ng­êi së h÷u TÝnh chÊt tµi s¶n M¸y mãc thiÕt bÞ cã gi¸ trÞ lín, tuæi thä l©u dµi. Vèn tÝn dông th­êng sö dông cho viÖc tiªu dïng: Mua « t«, cho vay l­u th«ng, cho vay chuyÓn nhµ… Hµng ho¸ tiªu dïng, « t«, vËt dông gia ®×nh… Thêi h¹n hoµn tr¶ vèn Thêi h¹n thuª gÇn b»ng Thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n vµ cuèi hîp ®ång thuª, ng­êi ®i thuª cã quyÒn chän mua, thuª tiÕp hay tr¶ l¹i tµi s¶n. Thêi h¹n vay ng¾n. Thêi h¹n ng¾n. VÊn ®Ò rñi ro Lµ h×nh thøc Ýt rñi ro v× tµi s¶n thuª mua vÉn thuéc quyÒn ë h÷u cña ng­êi thuª mua. Ng­êi ®i thuª kh«ng ®­îc söa ch÷a, lµm gi¶m gi¸ trÞ tµi s¶n hay thÕ chÊp. NÕu vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh trong hîp ®ång, ng­êi thuª mua cã quyÒn thu håi tµi s¶n. Rñi ro lín do quyÒn së h÷u tµi s¶n thuéc vÒ ng­êi ®i vay nªn khã cã thÓ kiÓm so¸t ®­îc viÖc sö dông tµi s¶n. Cã nh÷ng tr­êng hîp ng­êi ®i vay kh«ng tr¶ ®­îc nî, ng©n hµng tÞch biªn tµi s¶n nh­ng gi¸ trÞ cßn l¹i th­êng thÊp do ®· sö dông. Rñi ro rÊt lín. Tãm l¹i, xÐt vÒ môc ®Ých cuèi cïng (hµnh ®éng cho vay) th× thuª mua tµi chÝnh còng lµ tÝn dông ®Çu t­, th«ng qua ®Çu t­ vèn thuª mua (thay cho vay) nh»m thu l·i suÊt vµ lîi nhuËn. Nh­ng xÐt vÒ b¶n chÊt nghiÖp vô th× thuª mua tµi chÝnh cã mét sè ®Æc ®iÓm ph©n biÖt víi c¸c lo¹i h×nh tÝn dông. Thuª mua tµi chÝnh cã nhiÒu ­u ®iÓm h¬n h¼n c¸c lo¹i tÝn dông kh¸c nh­: thêi h¹n thanh to¸n mÒm dÎo h¬n (tho¶ thuËn tù nguyÖn); møc ®é ®¸p øng vÒ vèn/ tæng nhu cÇu vèn ®Çu t­ cao h¬n; thñ tôc ®¬n gi¶n, chÊp thuËn vµ thùc hiÖn hîp ®ång nhanh chãng; trong tr­êng hîp cã vÊn ®Ò ph¸t sinh ngoµi mong muèn th× viÖc thu håi tµi s¶n còng nhanh vµ tiÖn lîi h¬n. Thuª mua tµi chÝnh cã mèi quan hÖ bëi cÊu tróc ba bªn: ng­êi thuª mua (cho vay), ng­êi ®i thuª (®i vay) vµ nhµ cung cÊp tµi s¶n, thiÕt bÞ. Ng­îc l¹i, tÝn dông th«ng th­êng chØ cã mçi quan hÖ song ph­¬ng gi÷a ng­êi cho vay vµ ng­êi ®i vay. I.3.4.2. C¸c h×nh thøc thuª mua: C¨n cø vµo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau, ng­êi ta cã thÓ ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc thuª mua nh­ sau: - C¨n cø vµo lo¹i tµi s¶n tµi trî thuª mua, theo truyÒn thèng ng­êi ta ph©n thµnh 2 lo¹i: thuª mua ®éng s¶n vµ thuª mua bÊt ®éng s¶n. Tuy nhiªn, do sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ho¹t ®éng thuª mua, ®· xuÊt hiÖn thªm lo¹i thø 3 lµ thuª mua vèn th­¬ng m¹i, trong ®ã ng­êi ta thuª mua nguyªn c¶ mét c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh hoµn chØnh, cã ®Çy ®ñ nhµ x­ëng, v¨n phßng, kho b·i, m¸y mãc thiÕt bÞ, thiÕt bÞ v¨n phßng… bao gåm c¶ ®éng s¶n vµ bÊt ®éng s¶n; ng­êi ®i thuª chØ lo vÒ vèn l­u ®éng vµ tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. - C¨n cø vµo ph­¬ng thøc tµi trî, cã c¸c lo¹i nh­: + Thuª mua thuÇn: lµ lo¹i h×nh thuª mua cã sù tham gia cña c¶ ba bªn: ng­êi ®i thuª, nhµ cung cÊp vµ ng­êi thuª mua. §©y lµ lo¹i h×nh thuª mua chuÈn nhÊt, thÓ hiÖn ®Çy ®ñ nÐt ®Æc tr­ng cña thuª mua. Cã thÓ tãm t¾t ph­¬ng thøc nµy nh­ sau: Ng­êi ®i thuª chän thiÕt bÞ vµ nhµ cung cÊp, ng­êi ®i thuª vµ ng­êi thuª mua ký hîp ®ång thuª mua; ng­êi thuª mua ký hîp ®ång vµ mua thiÕt bÞ cña nhµ cung cÊp; ng­êi thuª mua chuyÓn quyÒn sö dông thiÕt bÞ cho ng­êi ®i thuª. + B¸n råi thuª l¹i: ë h×nh thøc nµy, ng­êi ®i thuª lóc ®Çu chÝnh lµ chñ së h÷u tµi s¶n thuª mua, hä b¸n tµi s¶n nµy cho tæ chøc thuª mua ®Ó råi sau ®ã thuª mua l¹i chÝnh tµi s¶n ®ã, cuèi thêi h¹n hîp ®ång, hä l¹i lµ chñ së h÷u tµi s¶n. Ph­¬ng thøc nµy th­êng ¸p dông ®èi víi bÊt ®éng s¶n, h×nh thøc nµy mang ®Õn cho ng­êi ®i thuª nh÷ng lîi Ých nhÊt ®Þnh nh­: Bï ®¾p nh÷ng thiÕu hôt vÒ vèn; t¸i tµi trî c¸c tµi s¶n trªn c¬ së trung h¹n mµ tr­íc ®ã ®· mua b»ng c¸ch vay nî trªn thÞ tr­êng, cã thÓ gi¶m chi phÝ vèn b»ng c¸ch sö dông vèn kh¸c (cña ng­êi thuª mua) víi møc l·i suÊt thÊp h¬n mµ ng­êi ®i thuª vÉn ®­îc sö dông nh÷ng tµi s¶n do chÝnh m×nh x©y dùng, thiÕt kÕ hoÆc ®ang sö dông cã hiÖu qu¶. + Thuª mua hîp t¸c: lµ lo¹i h×nh thuª mua cã sù tham gia cña 4 bªn: ng­êi ®i thuª, ng­êi thuª mua, ng­êi cho vay vµ nhµ cung cÊp. Ph­¬ng thøc nµy gièng nh­ thuª mua thuÇn nh­ng kh¸c ë chç ng­êi thuª mua tµi s¶n kh«ng hoµn toµn b»ng vèn cña m×nh mµ mét phÇn tõ vèn vay cña ng­êi cho vay, c¸c cæ ®«ng hay cña c¸c nhµ cung cÊp tµi s¶n, thiÕt bÞ. + H×nh thøc thuª mua tr¶ gãp: lµ h×nh thøc tµi trî cã sù lai t¹o gi÷a 2 lo¹i h×nh thuª mua vµ tr¶ gãp. Theo ph­¬ng thøc nµy, ng­êi cho thuª mua sÏ tiÕn hµnh mua tµi s¶n mµ ng­êi ®i thuª yªu cÇu ®Ó thuª mua, khi ®ã ng­êi cho thuª mua vÉn lµ chñ së h÷u tµi s¶n vµ ng­êi ®i thuª chØ cã quyÒn sö dông tµi s¶n. Sau khi thuª mua mét thêi gian nhÊt dÞnh, ng­êi ®i thuª mua ®· hoµn vèn (b»ng h×nh thøc thanh to¸n tiÒn thuª tõng kú) ®Õn mét tû lÖ nµo ®ã th× ng­êi cho thuª mua sÏ tiÕn hµnh chuyÓn quyÒn së h÷u tµi s¶n cho ng­êi ®i thuª, nh­ng ng­êi ®i thuª vÉn cßn trong t×nh tr¹ng ph¶i thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång, tøc lµ vÉn ph¶i thùc hiÖn viÖc b¶o d­ìng tµi s¶n vµ thanh to¸n ®ñ sè tiÒn cßn l¹i. + H×nh thøc thuª mua nî b¸n: lµ h×nh thøc mµ trong ®ã mét ng­êi s¶n xuÊt ra c¸c tµi s¶n, thiÕt bÞ b¸n cho c«ng ty thuª mua, c«ng ty nµy vÉn ®Ó cho ng­êi s¶n xuÊt n¾m gi÷ tµi s¶n vµ yªu cÇu hä cho ng­êi thø 3 thuª. Së dÜ gäi lµ thuª mua nî b¸n v× ng­êi cho thuª mua kh«ng chØ tµi trî cho ng­êi ®i thuª mµ cßn trî gióp vèn cho ng­êi s¶n xuÊt th«ng qua qu¸ tr×nh cÊp vèn tÝn dông b»ng viÖc mua tµi s¶n, nhµ s¶n xuÊt cã ®iÒu kiÖn gi¶i phãng vèn trong giai ®o¹n dù tr÷ thµnh phÈm. + Thuª mua gi¸p l­ng: lµ h×nh thøc thuª mua mµ kh«ng qua sù ®ång ý cña ng­êi thuª mua, ng­êi ®i thuª thø nhÊt cho ng­êi ®i thuª thø hai thuª l¹i tµi s¶n mµ tr­íc ®ã hä ®i thuª. Ng­êi ®i thuª thø nhÊt mÆc dï kh«ng chÞu nh÷ng rñi ro liªn quan trùc tiÕp ®Õn tµi s¶n nh­ng vÉn chÞu tr¸ch nhiÖm nh­ mét ng­êi thuª thËt sù theo nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· ghi trong hîp ®ång. Vai trß ng­êi thuª thø nhÊt võa lµ ng­êi ®i thuª, võa lµ ng­êi thuª mua tµi s¶n, ng­êi thuª mua ban ®Çu chØ biÕt ®Õn ng­êi thuª thø nhÊt mµ kh«ng cÇn biÕt ®Õn ng­êi thuª thø hai. + Thuª mua quèc tÕ: Lµ h×nh thøc thuª mua mµ ng­êi së h÷u tµi s¶n vµ ng­êi sö dông tµi s¶n thuª c­ tró ë c¸c n­íc kh¸c nhau. - C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông, cã hai lo¹i thuª mua lµ thuª mua cho s¶n xuÊt vµ thuª mua cho tiªu dïng. - C¨n cø vµ tÝnh chÊt biÕn ®éng cña l·i suÊt ¸p dông trong nghiÖp vô thuª mua cã 2 lo¹i: + Thuª mua theo gi¸ cè ®Þnh, lµ h×nh thøc thuª mua trong ®ã l·i suÊt ®­îc quy ®Þnh cè ®Þnh trong hîp ®ång thuª mua. + Thuª mua theo gi¸ th¶ næi: lµ h×nh thøc thuª mua trong ®ã 2 bªn tho¶ thuËn l·i suÊt ®­îc ®iÒu chØnh theo tõng kú phï hîp víi l·i suÊt thÞ tr­êng. I.3.4.3. TÝnh chÊt ph¸p lý cña tµi s¶n thuª mua: Kh¸c víi ph­¬ng thøc tµi trî cæ ®iÓn d­íi h×nh thøc tiÒn tÖ, tµi trî thuª mua ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc tµi s¶n. Tµi s¶n thuª mua gåm c¶ ®éng s¶n vµ bÊt ®éng s¶n cã gi¸ trÞ lín, thêi gian sö dông l©u dµi. - TÝnh chÊt ph¸p lý liªn quan ®Õn tµi s¶n thuª mua: Ng­êi cho thuª mua lµ chñ së h÷u cña tµi s¶n trong mäi thêi ®iÓm khi ng­êi ®i thuª ch­a mua tµi s¶n (hay ng­êi cho thuª mua ch­a thùc hiÖn viÖc chuyÓn giao quyÒn së h÷u tµi s¶n cho ng­êi ®i thuª theo hîp ®ång), khi ®ã ng­êi ®i thuª chØ ®­îc quyÒn sö dông tµi s¶n mµ kh«ng ®­îc: + B¸n, giao, thÕ chÊp tµi s¶n thuª; + Thay ®æi h×nh d¸ng hoÆc chuyÓn thiÕt bÞ thuª khái n¬i ®· ®­îc l¾p ®Æt ®óng ®Þa ®iÓm trong hîp ®ång mµ kh«ng cã th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho ng­êi thuª mua. + Xo¸ hoÆc thay ®æi sæ x¸c nhËn thiÕt bÞ thuª mua. + Sö dông thiÕt bÞ thuª víi nh÷ng môc ®Ých kh«ng ®­îc thiÕt kÕ hoÆc kh«ng mong ®îi. NÕu ng­êi ®i thuª tµi s¶n vi ph¹m nh÷ng quy ­íc trªn th× ng­êi cho thuª mua dÔ dµng lÊy l¹i tµi s¶n víi c­¬ng vÞ lµ së h÷u chñ vÒ mÆt ph¸p lý ®èi víi tµi s¶n thuª mua. Nh­ng ng­êi ®i thuª cã quyÒn lùa chän thuª tiÕp, mua hay tr¶ l¹i tµi s¶n thuª khi kÕt thóc hîp ®ång. - TÝnh chÊt kinh tÕ cña tµi s¶n thuª mua: MÆc dï ng­êi cho thuª mua lµ së h÷u chñ vÒ mÆt ph¸p lý nh­ng hä kh«ng trùc tiÕp sö dông tµi s¶n, quyÒn nµy ®­îc trao cho ng­êi ®i thuª, lµ ng­êi ®øng ra khai th¸c tÝnh h÷u Ých cña tµi s¶n vµ cam kÕt g¸nh chÞu mäi rñi ro liªn quan ®Õn thiÕt bÞ thuª nh­: + Ng­êi ®i thuª ph¶i ®Òn bï cho ng­êi cho thuª mua mäi mÊt m¸t hoÆc thiÖt h¹i vÒ thiÕt bÞ víi bÊt cø nguyªn nh©n nµo. + Ng­êi ®i thuª ph¶i b¶o hiÓm tµi s¶n theo yªu cÇu cô thÓ cña ng­êi cho thuª mua vµ duy tr× viÖc b¶o hiÓm cho ®Õn khi hÕt thêi h¹n thuª vµ ph¶i cung cÊp cho ng­êi cho thuª mua c¸c tµi liÖu lµm chøng cho viÖc b¶o hiÓm. + Ng­êi ®i thuª ph¶i thanh to¸n cho ng­êi cho thuª mua mäi chi phÝ vÒ tiÒn thuª vµ c¸c lo¹i phÝ (bao gåm c¶ phÝ qu¶n lý) cña ng­êi cho thuª mua liªn quan ®Õn viÖc chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn hîp ®ång, chi phÝ vËn chuyÓn hoÆc nhËp khÈu thiÕt bÞ vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã thÓ ph¸t sinh. + Ng­êi ®i thuª ph¶i gi÷ g×n, b¶o qu¶n, söa ch÷a thiÕt bÞ, b¶o ®¶m c¸c tÝnh n¨ng cña thiÕt bÞ, ph¶i ®µo t¹o c¸n bé vËn hµnh vµ cã c¸c hîp ®ång b¶o d­ìng, dÞch vô thÝch hîp. I.3.4.4. Thêi h¹n thuª mua: Hîp ®ång thuª mua cã kh¸i niÖm thêi h¹n c¬ b¶n, ®­îc x¸c ®Þnh b»ng phÇn lín thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n thuª vµ hiÖn gi¸ cña c¸c kho¶n thanh to¸n, tiÒn thuª mµ ng­êi cho thuª mua nhËn ®­îc tèi thiÓu ph¶i lín h¬n hay gÇn b»ng gi¸ trÞ tµi trî (®Çu t­). HiÖn nay trªn thÕ giíi cã nhiÒu kiÓu quy ®Þnh thêi h¹n c¬ b¶n, cã thÓ quy ®Þnh thêi h¹n cô thÓ hoÆc theo tû lÖ trªn thêi gian h÷u dông ­íc tÝnh cña tµi s¶n vµ còng cã thÓ kÕt hîp c¶ 2 lo¹i nµy (Hµn Quèc quy ®Þnh thêi h¹n thuª c¬ b¶n lµ 60% cho c¸c tµi s¶n cã tuæi thä kinh tÕ trªn 5 n¨m vµ 70% ®èi víi tµi s¶n cã tuæi thé kinh tÕ d­íi 5 n¨m ; ë Mü quy ®Þnh thêi h¹n thuª c¬ b¶n Ýt nhÊt ph¶i ®¹t 75% thêi h¹n ­íc tÝnh sö dông tµi s¶n vµ tæng hiÖn gi¸ cña c¸c tµi kho¶n tiÒn thuª Ýt nhÊt b»ng 95% gi¸ trÞ tµi s¶n). C¸c quy ®Þnh nµy nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ lµ ®iÒu kiÖn rµng buéc c¶ hai chñ thÓ ë chç: + Ng­êi ®i thuª cã thÓ tr¶ l¹i tµi s¶n khi hÕt h¹n hîp ®ång, lóc nµy ng­êi cho thuª mua sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n do kh«ng b¸n tµi s¶n ®­îc v× gi¸ c¶ cña tµi s¶n lu«n nhá h¬n gi¸ trÞ cßn l¹i cña chóng do hao mßn v« h×nh, v× thÕ quy ®Þnh tæng hiÖn gi¸ c¸c kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª ph¶i lín h¬n hay gÇn b»ng gi¸ trÞ tµi s¶n sÏ gióp ng­êi cho thuª mua gi¶m thiÓu thiÖt h¹i nµy. H¬n n÷a, nã lµ yÕu tè mang tÝnh kü thuËt, rµng buéc ng­êi ®i thuª chän mua tµi s¶n v× hä c¶m thÊy cã lîi khi chØ bá ra mét kho¶n tiÒn nhá (phÇn cßn l¹i cña gi¸ trÞ tµi trî sau khi trõ ®i tæng hiÖn gi¸ c¸c kho¶n thanh to¸n tiÒn thuª) hä sÏ së h÷u mét tµi s¶n cã gi¸ trÞ cßn l¹i lín h¬n sè tiÒn ph¶i tr¶. + ViÖc quy ®Þnh thêi h¹n thuª mua b»ng phÇn lín thêi gian h÷u dông cña tµi s¶n thuª lµ yÕu tè ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng­êi ®i thuª. V× khi ®i thuª b¶n th©n hä còng cã Ýt nhiÒu khã kh¨n vÒ tµi chÝnh (kh«ng thÓ mua ngay tµi s¶n) cho nªn mét kho¶ng thêi gian ®ñ dµi cho mãn nî lµ yÕu tè gióp hä cã ®iÒu kiÖn t¨ng sè vßng quay vèn t¹o lîi nhuËn tr­íc khi ®Õn h¹n. Thêi h¹n thuª c¬ b¶n theo nguyªn t¾c lµ thêi h¹n kh«ng thÓ huû bá. Tuy nhiªn, do kh¶ n¨ng kinh tÕ, ng­êi ®i thuª cã thÓ tho¶ thuËn mét thêi h¹n phï hîp, hoÆc do tèc ®é lçi thêi cña thiÕt bÞ mµ ng­êi cho thuª mua cã thÓ ®Ò ra mét thêi h¹n ng¾n h¬n. Nh­ vËy, thêi h¹n thuª mua phô thuéc vµo c¸c yÕu tè sau: + Thêi h¹n h÷u dông cña tµi s¶n; + Quy chÕ tµi trî thuª mua cña nhµ n­íc; + Kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña ng­êi ®i thuª; + Tèc ®é hao mßn v« h×nh cña tµi s¶n. I.3.5. Huy ®éng vµ sö dông vèn dµi h¹n th«ng qua c¸c kªnh kh¸c I.3.5.1. KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ph¸t huy néi lùc hoÆc liªn doanh liªn kÕt, t¨ng ®Çu t­ dµi h¹n. Kh«ng ngõng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ më réng tù do hãa ®Çu t­, ®­a ra c¸c ­u ®·i hÊp dÉn liªn qua ®Õn viÖc gi¶m chi phÝ ®Çu vµo vµ t¹o ®é tin cËy ®Ó kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp më réng ®Çu t­ dµi h¹n lµ mét trong c¸c kªnh chñ yÕu ®Ó khai th¸c vµ sö dông vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn dµi h¹n x· héi tèt nhÊt c¶ trong qu¸ khø, hiÖn t¹i còng nh­ t­¬ng lai. Nguån vèn ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp: bao gåm nguån vèn tù cã, khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, lîi nhuËn t¸i ®Çu t­, c¸c nguån vèn huy ®éng th«ng qua ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu, vèn liªn doanh, liªn kÕt. Trong nÒn kinh tÕ t._. cho phÐp ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ chÊm døt qu¸ tr×nh t¹m ho·n cÊp giÊy phÐp ®èi víi mét sè lÜnh vùc vµ ho¹t ®éng c«ng nghiÖp vµ kh¼ng ®Þnh trong quy ®Þnh ph¸p lÝ lµ tÊt c¶ c¸c dù ¸n ë c¸c lÜnh vùc kh«ng n»m trong danh môc ®ã sÏ ®­îc ®¨ng ký. III.7.2. Ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c Quü nh»m thu hót thªm nguån vèn ®Çu t­ Tr­íc m¾t, cÇn t¨ng m¹nh nguån vèn (tõ 3 – 5 lÇn møc hiÖn nay) vµ më réng quy m«, thêi h¹n, ®èi t­îng cho vay cña Quü hç trî n«ng d©n vµ ng­êi nghÌo ph¸t triÓn s¶n xuÊt,còng nh­ Quü cho vay gi¶i quyÕt viÖc lµm gióp n«ng d©n vµ ng­êi nghÌo t¹o thªm viÖc lµm, ph¸t triÓn s¶n xuÊt , chuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång vËt nu«i, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn. Ngoµi ra thµnh phè cÇn sím h×nh thµnh Quü ®Çu t­ ph¸t triÓn thµnh phè trªn c¬ së Quü ph¸t triÓn nhµ hiÖn cã ®Ó t¹o lËp mét c«ng cô huy ®éng vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n nguån vèn dµi h¹n cho ph¸t triÓn Thñ ®«. Thµnh lËp thªm Quü b¶o l·nh tÝn dông cho c¸c DN võa vµ nhá, Quü khoa häc - c«ng nghÖ thµnh phè vµ mét sè Quü ®Çu t­ m¹o hiÓm, Quü ®Çu t­ tµi chÝnh kh¸c… ®Ó ®a d¹ng hãa nguån vµ ph­¬ng thøc ®Çu t­ dµi h¹n trªn ®Þa bµn Thñ ®«. CÇn cã nh÷ng ®Ò ¸n thµnh lËp cô thÓ cho tõng quü. III.7.3. Më réng ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt cho c¸c môc ®Ých kinh doanh Quy chế đấu giá đất hiện hành đã tạo xung lực tích cực, lành mạnh hơn cho quan hệ cung - cầu về đất diễn ra khá bất thường những năm gần đây vì nhiều nguyên nhân khác nhau. Tỷ lệ đất đưa ra đấu giá quyền sử dụng trong thực tế chỉ chiếm khoảng 40% đất thuộc diện đấu giá, 60% còn lại là để xây dựng hạ tầng cơ sở và các công trình công cộng. Việc thành phố ứng trước nguồn vốn từ ngân sách cho các khu vực xây dựng hạ tầng kỹ thuật trước khi đưa đất ra đấu giá đã làm cho đất đưa ra đấu giá hấp dẫn hơn với nhà đầu tư. Các dự án đấu giá đất thời gian qua cho thấy tiềm lực tài chính của tổ chức, cá nhân trong nước còn rất mạnh. Dù giá sàn đất đưa ra đấu giá khá cao (do cộng cả chi phí đền bù, giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng kỹ thuật ban đầu...) nhưng giá trúng bao giờ cũng cao hơn giá sàn từ 20% đến 25%, thậm chí tới trên dưới 100%. Tuy nhiên, việc đấu giá ở mỗi nơi đang được thực hiện theo những quy định riêng khác nhau, chưa thực sự thống nhất và đồng bộ. Theo chỉ đạo, các quận, huyện, xã phường phải công bố quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên địa bàn cho dân biết. Các bản quy hoạch này phải được để ở trụ sở các cơ quan nói trên, nh­ng trªn thùc tÕ cũng có nơi chưa thực hiện thật tốt chủ trương trên. MÆc dï lượng đất giao dịch của Hà Nội được đưa thêm vào thị trường qua các cuộc đấu giá đã góp phần hạn chế những cơn sốt đất (trong trường hợp người tham dự có ý định đầu cơ thì rủi ro rất cao bởi theo quy định, đất đã đấu giá sau một thời gian quy định nếu không tiến hành đầu tư xây dựng sẽ bị thu hồi), nh­ng việc đấu giá đất cũng phần nào gây ra hiện tượng giá ảo. §iÒu nµy mét phÇn cßn do thông tin trên các phương tiện thông tin đại chúng vẫn chưa đủ và rộng rãi để mọi người được tiếp cận và được quyền tham gia đấu giá. Mặt khác, vẫn tồn tại tình trạng đầu cơ đất đai. Ngoµi ra, công tác lập, duyệt quy hoạch tổng mặt bằng một số dự án vẫn bị chậm, không đáp ứng được kế hoạch đề ra; thủ tục đầu tư, xây dựng vẫn còn nặng nề chưa phát huy tính chủ động của các quận, huyện; tại một số dự án còn lúng túng trong công tác chuẩn bị hồ sơ thực hiện công tác đấu giá QSD đất. §øng tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò trªn, hiện nay có hai luồng ý kiến về đấu giá: Thø nhÊt, ñng hé viÖc tiÕp tôc duy tr× h×nh thøc ®Êu gi¸; Có nghĩa rằng Nhà nước đã giao đất là phải đấu giá. Thø hai, cho r»ng nên suy tính cẩn thận đối với việc đấu giá. Những trường hợp đấu giá tác động tốt đến thị trường quyền sử dụng đất thì nên thực hiện và chỉ áp dụng triệt để nguyên tắc đấu giá QSD đất hi đất được giao cho mục đích kinh doanh. Đấu giá đất nên tiến hành triệt để đối với những khu vực quy hoạch phát triển nhà cao cấp, biệt thự; nhưng không nên áp dụng đối với diện tích quy hoạch để xây dựng các khu tái định cư tập trung của Thành phố hoặc xây dựng nhà dành cho đối tượng có thu nhập trung bình, vì đấu giá đất có thể đẩy giá thành nhà ở cao lên, người thu nhập trung bình trở xuống không có cơ hội tạo lập được chỗ ở. Chóng t«i cho r»ng ý kiÕn thø hai lµ ®¸ng nghiªn cøu ®Ó b¶o ®¶m sù phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn t¹i cña Hµ Néi. §ång thêi, cần xem xét đến những vấn đề nảy sinh trong giai đoạn “hậu đấu giá đất”. Cần phải quy định chặt chẽ về sử dụng đất trong những dự án kinh doanh bất động sản, bất kể là đất được giao, được thuê hay mua thông qua đấu giá. Chủ đầu tư chỉ được bán sản phẩm đã hoàn chỉnh sau khi đã xây dựng xong toàn bộ cơ sở hạ tầng, tránh tình trạng lộn xộn về quy hoạch như hiện nay. Để hạn chế tiêu cực trong việc định giá và bán tài sản thuộc sở hữu nhà nước, UBND thành phố nên ban hành quy định về việc thẩm định giá bán bất động sản thuộc sở hữu nhà nước tại thành phố. Giá bán tài sản nhà nước bằng giá giao dịch trên thị trường. Những bất động sản thuộc sở hữu nhà nước đã được UBND Thành phố duyệt giá, phải tiến hành các thủ tục mua bán và nộp tiền vào ngân sách trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận được thông báo giá. Nếu đối tượng mua tài sản nhà nước trả chậm quá 90 ngày thì phải định lại giá trị bất động sản của Nhà nước. Nên có cơ chế định giá đất linh hoạt phù hợp với cơ chế quản lý thị trường bất động sản trong nền kinh tế thị trường, việc điều chỉnh để xoá bỏ bao cấp về giá đất phải tiến hành đồng thời với việc tăng cường quản lý đất đai, chống đầu cơ. Cần có những quy định chặt chẽ hơn để tránh lạm dụng, để việc đấu giá đất không góp phần đẩy giá đất lên quá cao; phải quy định rõ thủ tục đấu giá đối với từng loại đất sử dụng vào các mục đích khác nhau, phát triển các giao dịch chính thức. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ * KÕt luËn Tãm l¹i, toµn bé sù tr×nh bµy trªn ®©y cho phÐp rót ra nh÷ng kÕt luËn chñ yÕu sau: 1. Vèn ®Çu t­ dµi h¹n trong n­íc lu«n cã vai trß quan träng hµng ®Çu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña Thñ ®« Hµ Néi. Trªn thùc tÕ, thµnh phè ®· quan t©m ¸p dông kÕt hîp c¸c kªnh, c«ng cô ngµy cµng ®a d¹ng, ngµy cµng hoµn chØnh h¬n ®Ó khai th¸c ngµy cµng nhiÒu h¬n, c¸c nguån vèn nµy cho sù nghiÖp CNH, H§H trªn ®Þa bµn, còng nh­ trªn ph¹m vi c¶ n­íc. 2. Trong thêi gian qua, viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ë Hµ Néi chñ yÕu lµ th«ng qua kªnh NSNN (qua vèn XDCB tËp trung vµ huy ®éng vèn b»ng tr¸i phiÕu ChÝnh phñ qua KBNN) vµ kªnh tÝn dông cu¶ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ngoµi ra, mét sè kªnh kh¸c còng ®­îc quan t©m nh­ c¸c Quü (Quü ph¸ triÓn nhµ, Quü hç trî ph¸t triÓn, Quü khuyÕn n«ng, Quü hç trî n«ng d©n vµ ng­êi nghÌo, Quü t¹o viÖc lµm...), khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ trùc tiÕp dµi h¹n, ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt... Tuy nhiªn, vÒ tæng thÓ c¸c kªnh vµ c«ng cô, ph­¬ng thøc huy ®éng vèn dµi h¹n ch­a thùc sù phong phó, linh ho¹t, nhiÒu c«ng cô huy ®éng nhiÒu ­u ®iÓm vµ phï hîp c¬ chÕ thÞ tr­êng ch­a ®­îc ¸p dông réng r·i (nh­ thÞ tr­êng chøng kho¸n, thuª mua tµi chÝnh, c¸c Quü vµ c«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh chuyªn nghiÖp ngoµi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc v.v...). V× vËy, mÆc dï tæng vèn huy ®éng t¨ng lªn, song cßn ch­a khai th¸c ®­îc hÕt tiÒm n¨ng vèn ®Çu t­ dµi h¹n cho ph¸t triÓn kinh tÕ Thñ ®«. 3. Vèn huy ®éng cho ®Çu t­ dµi h¹n ph¸t triÓn kinh tÕ Thñ ®« vÒ c¬ b¶n ®· ®­îc ®Çu t­ ®óng c¸c ­u tiªn mµ thµnh phè lùa chän (ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, ph¸t triÓn 5 nhãm ngµnh c«ng nghiÖp chñ lùc cña thµnh phè...). Vèn ®Çu t­ ®· ph¸t huy phÇn nµo hiÖu qu¶, gãp phÇn c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng chuyÓn dÞch c¬ cÊu vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, c¶i thiÖn c¶nh quan, m«i tr­êng ®« thÞ, vµ n©ng cao chÊt l­îng sèng cña nh©n d©n. Tuy nhiªn, cã thÓ nãi, c¸c nguån vèn ®Çu t­ dµi h¹n nµy ®a phÇn tËp trung vµo c¸c ®èi t­îng lµ DNNN vµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn h¹ tÇng, chø ch­a ®ñ vµ ch­a quan t©m ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t­ dµi h¹n ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¬ së kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, nhÊt lµ kinh tÕ tËp thÓ vµ t­ nh©n trong n­íc. 4. Thùc tÕ ®ang cho thÊy cßn nhiÒu khã kh¨n, v­íng m¾c, bÊt cËp vµ vÊn ®Ò ®Æt ra c¶ trong huy ®éng vµ sö dông vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ Thñ ®«. Tuy nhiªn nh÷ng khã kh¨n ®ã ®ang tõng b­íc ®­îc nhËn thøc vµ gi¶i quyÕt. 5. Trong thêi gian tíi, ®Ó t¨ng c­êng khai th¸c vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n c¸c nguån vèn dµi h¹n trong n­íc cho ®Çu t­ ph¸t triÓn Thñ ®« cÇn qu¸n triÖt c¸c nguyªn t¾c ®ång bé, ®a d¹ng, linh ho¹t vµ thÞ tr­êng hãa c¸c kªnh, c«ng cô vµ ph­¬ng thøc huy ®éng vèn, tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vµ b¸m s¸t c¸c ®Þnh h­íng ­u tiªn ph¸t triÓn Thñ ®« mµ Thµnh uû, H§ND - UBND thµnh phè ®· x¸c ®Þnh. CÇn ph©n cÊp, uû quyÒn m¹nh h¬n vµ qu¶n lý chÆt chÏ h¬n nguån vèn XDCB tËp trung cña thµnh phè, më réng vµ quan t©m ®óng møc h¬n viÖc sö dông kªnh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®« thÞ qua KBNN; khuyÕn khÝch ph¸t triÓn vµ qu¶n lý vËn hµnh lµnh m¹nh, an toµn thÞ tr­êng chøng kho¸n; ph¸t triÓn vµ sö dông linh ho¹t c¸c Quü, c«ng ty ®Çu t­ tµi chÝnh cña thµnh phè; sö dông réng r·i vµ hoµn thiÖn h¬n c¬ chÕ ®Êu gi¸ qsd ®Êt kh«ng chØ cho x©y dùng nhµ, mµ cßn cho viÖc giao, cÊp ®Êt x©y dùng mÆt b»ng s¶n xuÊt - kinh doanh. §Æc biÖt, cÇn t¹o ®ét ph¸ trong c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ vµ c¸i cÊu tróc khèi doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn thµnh phè ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp t¨ng c­êng ®Çu t­ trùc tiÕp dµi h¹n cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Ph©n c«ng vµ phèi hîp chÆt chÏ, hiÖu qu¶ cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng lµ ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu ®Ó tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶ c¸c gi¶i ph¸p cÇn thiÕt cho viÖc t¨ng c­êng khai th«ng vµ sö dông hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn trong n­íc cho ph¸t triÓn kinh tÕ Thñ ®« theo c¸c yªu cÇu, ®Þnh h­íng ®· nªu. * C¸c kiÕn nghÞ 1. Thµnh phè cÇn cã kÕ ho¹ch, ®Ò ¸n tæng thÓ vÒ ph¸t triÓn thÞ tr­êng cèn Hµ Néi. Tr­íc mÆt, Thµnh phè phèi hîp víi Bé Tµi chÝnh ®Ó tËp trung chØ ®¹o sím ®­a TTGDCK Hµ Néi vµo ho¹t ®éng vµ vËn hµnh lµnh m¹nh. §¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng huy ®éng vµ sö dông vèn dµi h¹n trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh còng nh­ cho sù vËn hµnh an toµn vµ hiÖu qu¶ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n: hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý; T¨ng c­êng tuyªn truyÒn n©ng cao nhËn thøc x· héi vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ho¹t ®éng cña TTTC, TTCK. Phèi hîp vµ liªn kÕt ho¹t ®éng cña Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ néi víi thÞ tr­êng tµi chÝnh trong c¶ n­íc vµ c¸c n­íc trong khu vùc; T¨ng c­êng sù chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña UBND Thµnh phè ®èi víi c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh- tiÒn tÖ trªn ®Þa bµn Thµnh phè. Ph©n ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c ngµnh cã liªn quan trong viÖc qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tµi chÝnh; ph¸t triÓn vµ b¶o ®¶m chÊt l­îng hÖ thèng th«ng tin cho sù vËn hµnh cña TTTC, TTCK (th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch, ph¸p luËt; vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh vµ chÊt l­îng chøng kho¸n cña doanh nghiÖp, cña Dù ¸n, c«ng tr×nh; vÒ t×nh h×nh cung - cÇu TTCK). N©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c ph©n tÝch, dù b¸o t×nh h×nh kinh tÕ - tµi chÝnh - tiÒn tÖ, ®Æc biÖt lµ diÔn biÕn cña l·i suÊt trong n­íc vµ thÕ giíi ®Ó cã c¨n cø ho¹ch ®Þnh vµ ®iÒu chØnh kÞp thêi c¬ chÕ chÝnh s¸ch, n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng tµi chÝnh; B¶o ®¶m an ninh vµ phßng chèng téi ph¹m c¸c ho¹t ®éng cña TTTC, TTCK (t¨ng c­êng vµ n©ng cao chÊt l­îng chÕ ®é kÕ to¸n, kiÓm to¸n, ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm; chÕ ®é ®¨ng ký ho¹t ®éng trªn TTCK; c¸c dÞch vô t­ vÊn vµ trî gióp ph¸p lý trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn TTTC vµ TTCK...). 2. Thµnh phè tËp trung chØ ®¹o lÊy mét vµi DNNN lín vµ khuyÕn khÝch c¸c DN cã vèn §TNN, cã søc hÊp dÉn ®Çu t­ t­ nh©n ®Ó tiÕn hµnh CPH, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¸i cÊu tróc c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn theo h­íng h×nh thµnh c¸c DN lín, tËp ®oµn kinh doanh ®a së h÷u, sù g¾n bã, tin cËy, tËp trung vèn vµ më réng ®Çu t­ dµi h¹n ph¸t triÓn kinh tÕ; ®Æc biÖt, cÇn ®¶m b¶o tÊt c¶ c¸c DNNN tiÕn hµnh CPH trong thêi gian tíi cÇn cã tû lÖ tèi thiÓu 20 - 40% gi¸ trÞ cæ phiÕu b¸n ra ngoµi trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. TÝnh ®ñ gi¸ trÞ ®Êt ®ai vµ th­¬ng hiÖu, c¸c tµi s¶n v« h×nh kh¸c cña DN vµo gi¸ trÞ DN khi CPH. Phèi hîp chÆt chÏ vµ nhÞp nhµng gi÷a c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ DNNN vµ ®­a c¸c c«ng ty vµo niªm yÕt trªn thÞ tr­êng. §èi víi c¸c c«ng ty cã triÓn väng ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt th× ngay tõ lóc ®Çu chuÈn bÞ cæ phÇn ho¸ cÇn cã sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng nh­ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n, Së Tµi chÝnh vËt gi¸, Ban ®æi míi doanh nghiÖp ®Ó thùc hiÖn ngay quy tr×nh ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng vµ ®­a c«ng ty vµo niªm yÕt. §èi víi viÖc b¸n cæ phÇn lÇn ®Çu cho doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸, ngo¹i trõ c¸c cæ phiÕu ­u ®·i cho ng­êi lao ®éng, cæ phiÕu do nhµ n­íc n¾m gi÷, c¸c cæ phiÕu cßn l¹i cÇn ®­îc tæ chøc ph©n phèi th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n. ThÝ ®iÓm viÖc thµnh lËp c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¹t ®éng trªn lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng, thùc hiÖn ph¸t hµnh cæ phiÕu lÇn ®Çu vµ ®­a c¸c lo¹i c«ng ty nµy vµo niªm yÕt t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n. 3. §¶m b¶o sù tiÕp cËn nguån vèn ®Çu t­ dµi h¹n thuËn lîi vµ b×nh ®¼ng nh­ nhau gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Xãa sù bao cÊp vèn d­íi mäi h×nh thøc cho c¸c DNNN vµ chèng h×nh sù hãa c¸c tranh chÊp, sù cè vay - tr¶ nî gi÷a DN - ng©n hµng th­¬ng m¹i. T¨ng c­êng cho vay trung, dµi h¹n theo dù ¸n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, doanh nghiÖp d©n doanh; coi träng viÖc khai th¸c vèn cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian phi ng©n hµng cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn trªn ®Þa bµn; më réng cho vay tr¶ gãp, cho vay ®ång tµi trî víi nh÷ng dù ¸n cã nhu cÇu vèn lín; ­u tiªn cho vay dµi h¹n ®èi víi c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, c¸c dù ¸n t¹o quü nhµ cho t¸i ®Þnh c­ gi¶i phãng mÆt b»ng vµ c¸c dù ¸n x©y dùng c¸c khu ®« thÞ míi cña Thñ ®«. KÕt hîp gi÷a cho vay ng¾n h¹n vµ cho vay trung vµ dµi h¹n ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n, nhÊt lµ c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng - ®iÓm du lÞch - sinh th¸i - v¨n ho¸,... cho vay ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, cho vay kinh tÕ hîp t¸c x· vµ kinh tÕ hé gia ®×nh; ®Èy m¹nh cho vay tiªu dïng nh­ cho vay ®Ó mua nhµ ë, mua s¾m ph­¬ng tiÖn tiªu dïng cã trÞ gi¸ lín... VÒ phÝa ChÝnh phñ: CÇn sím söa ®æi NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP vÒ Chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn, thèng nhÊt víi quy ®Þnh cña LuËt doanh nghiÖp vµ c¸c NghÞ ®Þnh liªn quan; sím söa ®æi, bæ sung NghÞ ®Þnh 178/1999/N§-CP cña ChÝnh phñ vÒ c¸c vÊn ®Ò: x¸c ®Þnh gi¸ trÞ tµi s¶n b¶o ®¶m khi cho vay, khi ph¸t m¹i thu håi nî; quyÒn vµ thñ tôc xö lý tµi s¶n b¶o ®¶m tiÒn vay, møc vèn tù cã tham gia trong c¸c dù ¸n vay vèn 4. Ph¸t triÓn hÖ thèng ®¨ng ký tµi s¶n giao dÞch ®¶m b¶o vµ hÖ thèng th«ng tin doanh nghiÖp (kÓ c¶ th«ng tin vÒ trô së, doanh thu, thuÕ nép, nî...) trªn WEBSITE cña thµnh phè tiÕn tíi nèi m¹ng toµn quèc. 5. X©y dùng kÕ ho¹ch vµ t¹o thuËn lîi cho thµnh lËp vµ ph¸t triÓn c¸c C«ng ty ®¸nh gi¸ hÖ sè tÝn nhiÖm doanh nghiÖp, c¸c c«ng ty kiÓm to¸n ®éc lËp, c¸c dÞch vô kÕ to¸n, ®Þnh gi¸ tµi s¶n, c«ng ty mua b¸n nî, c¸c c«ng ty vµ quü tµi chÝnh ho¹t ®éng theo kiÓu Quü ®Çu t­ rñi ro vµ thuª mua tµi chÝnh... Quü b¶o l·nh tÝn dông cho c¸c DN võa vµ nhá... Thµnh lËp Quü b¶o hiÓm ®Çu t­ ®Ó khuyÕn khÝch DN ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc míi, thuéc ®Þnh h­íng ­u tiªn cña Thµnh phè. §¬n gi¶n hãa c¸c thñ tôc vay vèn cña ng©n hµng vµ më réng cho vay tÝn chÊp víi c¨n cø vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt - kinh doanh vµ nép thuÕ 3 n¨m gÇn ®©y cña DN, vµo n¨ng lùc cña DN vµ ®éi ngò l·nh ®¹o, còng nh­ vµo tÝnh kh¶ thi, sinh lîi cña dù ¸n. Më réng h×nh thøc ®ång tµi trî, cïng ®Çu t­ cña c¸c ng©n hµng cho DN. 6. LËp ®éi ®Æc nhiÖm chuyªn tr¸ch chèng tham nhòng trong x©y dùng c¬ b¶n tõ nguån XDCB tËp trung cña thµnh phè, trong ho¹t ®éng cña c¸c Quü vµ ng©n hµng th­¬ng m¹i hiÖn cã cña thµnh phè, trong ®ã cã nhiÖm vô thÈm ®Þnh chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n ®· triÓn khai b»ng c¸c nguån vèn XDCB tËp trung, Quü vµ ng©n hµng nµy... nh»m t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn nhµ n­íc cho ®Çu t­ dµi h¹n ph¸t triÓn kinh tÕ. 7. X©y dùng quy chÕ vµ thèng nhÊt ¸p dông quy tr×nh vµ néi dung, tû lÖ vµ ph­¬ng h­íng sö dông tiÒn tõ ®Çu t­ qsd ®Êt trªn ®Þa bµn thµnh phè. ¸p dông ®Êu gi¸ QSD ®Êt cho tÊt c¶ tr­êng hîp giao, thuª mua ®Êt x©y dùng nhµ, mÆt b»ng s¶n xuÊt - kinh doanh trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn, linh vùc kinh tÕ. Thµnh lËp Quü ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt víi chøc n¨ng lµ c«ng cô qu¶n lÝ tµi chÝnh thèng nhÊt ®èi víi c¸c dù ¸n ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt vµ gãp phÇn huy ®éng vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn Thñ ®«. Nguån thu cña Quü lµ trÝch tû lÖ c¸c kho¶n thu tõ ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt cña c¸c ®Þa ph­¬ng. NhiÖm vô chi chñ yÕu lµ, thø nhÊt, t¹m øng vèn cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®èi víi c¸c dù ¸n ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt vµ thu håi vèn t¹m øng tõ kinh phÝ thu ®­îc qua thùc hiÖn ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt nµy; Thø hai, hç trî gi¶i phãng mÆt b»ng cho c¸c dù ¸n ®Êu gi¸ quyÒn sö dông ®Êt cña thµnh phè (trong ®ã cã viÖc hç trî trùc tiÕp cho nh÷ng ng­êi trong diÖn gi¶i táa mÆt b»ng); Thø ba, trùc tiÕp tµi trî cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn dµi h¹n cña thµnh phè; Thø t­, lµ nguån dù tr÷ vµ t¹o vèn dµi h¹n bæ sung cho c©n ®èi ng©n s¸ch thµnh phè hµng n¨m. 8. KiÕn nghÞ TW bæ sung LuËt ®Êt ®ai liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u kh«ng gian x©y dùng, kh«ng gian kinh tÕ, (nhÊt lµ c¸c nhµ cao tÇng) ®Ó t¹o c¬ së ph¸p lý cho ho¹t ®éng gãp qsd ®Êt gi÷a ng­êi cã ®Êt víi doanh nghiÖp, nhµ ®Çu t­ cã kh¶ n¨ng ®Ó ®Çu t­ dµi h¹n x©y dùng mÆt b»ng s¶n xuÊt-kinh doanh cho DN, c¶i thiÖn nhµ ë cho ng­êi cã ®Êt (kÓ c¶ néi ®«), c¶i thiÖn c¶nh quan ®« thÞ, gãp phÇn t¨ng ®Çu t­ dµi h¹n t­ nh©n vµ ®Èy nhanh tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi Thñ ®«. 9. C¶i c¸ch hÖ thèng t­ ph¸p thµnh phè nh»m t¨ng c­êng n¨ng lùc vµ hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ n­íc trong viÖc ®iÒu tra, xö lý nhanh, døt ®iÓm, hiÖu qu¶ c¸c tranh chÊp kinh tÕ liªn quan ®Õn nî khã ®ßi, c¸c hiÖn t­îng lõa ®¶o vµ phßng chèng c¸c téi ph¹m kinh tÕ míi g¾n víi c¸c ho¹t ®éng huy ®éng vµ cho vay dµi h¹n ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ (nhÊt lµ trong ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n, thuª mua tµi chÝnh vµ c¸c Quü ®Çu t­ tµi chÝnh kh¸c). 10. X· héi hãa theo h­íng tù do hãa ®Çu t­ m¹nh h¬n n÷a, thùc chÊt h¬n, cho phÐp c¸c DN ngoµi Nhµ n­íc ®Çu t­ b×nh ®¼ng, kh«ng h¹n chÕ vµo c¸c lÜnh vùc dÞch vô c«ng Ých trªn ®Þa bµn: vÖ sinh m«i tr­êng, cung cÊp n­íc s¹ch, vËn t¶i HKCC, kÓ c¶ cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ ®¶m b¶o yÕu tè ®Çu ra cho ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ (trõ trong c¸c lÜnh vùc ®Æc biÖt cã quy ®Þnh cÊm cña Nhµ n­íc). 11. T¨ng c­êng vai trß, vÞ thÕ Thñ ®« trong viÖc phèi hîp liªn ngµnh, liªn tØnh, liªn vïng vµ liªn quèc gia trong huy ®éng vµ sö dông vèn dµi h¹n cho ®Çu t­ ph¸t triÓn trong vµ ngoµi ®Þa bµn Hµ Néi, nhÊt lµ viÖc t¹o thuËn lîi cho Dn cña Hµ Néi vµ c¸c tØnh ®Çu t­ vµo ®Þa bµn Hµ Néi vµ c¸c tØnh. 12. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n chÝnh thøc ë Hµ néi ®Ó t¨ng nhu cÇu sö dông vèn dµi h¹n. TiÕn hµnh hîp ph¸p ho¸ quyÒn sö dông ®Êt vµ së h÷u c¸c tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt th«ng qua viÖc ®Èy m¹nh cÊp giÊy chøng nhËn sö dông vµ së h÷u bÊt ®éng s¶n ®Ó c¸c ph¸p nh©n vµ thÓ nh©n cã ®iÒu kiÖn vay vèn ng©n hµng. 13. Ng©n hµng Nhµ n­íc cho phÐp më réng c¸c ®èi t­îng ®­îc thùc hiÖn cho vay ®ång tµi trî. HiÖn nay chØ cã c¸c tæ chøc thuéc ®èi t­îng ®iÒu chØnh cña LuËt c¸c TCTD míi ®­îc phÐp cho vay ®ång tµi trî. 14. Bªn c¹nh ®ã nhµ n­íc cÇn cã quy ®Þnh vÒ chÕ ®é thanh to¸n b»ng chuyÓn kho¶n ®èi víi tÊt c¶ c¸c tæ chøc kinh tÕ nh»m h¹n chÕ tèi ®a h×nh thøc thanh to¸n b»ng tiÒn mÆt, võa thu hót ®­îc c¸c luång tiÒn nhµn rçi trong x· héi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, l¹i võa khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc tÝn dông ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ, ph¸t triÓn dÞch vô thanh to¸n chÊt l­îng cao. 15. Tæng kiÓm kª tµi s¶n c«ng, bãc t¸ch phÇn sö dông qu¸ ®Þnh møc, sö dông sai môc ®Ých, phÇn lÊn chiÕm, bá hoang... ®Ó tæ chøc thu håi vµ chøng kho¸n hãa, l­u th«ng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, t¹o nguån vèn ®Çu t­ dµi h¹n cho thµnh phè. 16. X©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c nguyªn t¾c, quy tr×nh, c¬ chÕ qu¶n lÝ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, tr¸i phiÕu ®« thÞ cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ dµi h¹n x©y dùng vµ ph¸t triÓn Thñ ®«. Danh môc c¸c tµi liÖu tham kh¶o TrÇn V¨n T¸ vµ B¹ch ThÞ Minh HuyÒn (chñ biªn). §æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh phôc vô sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa, Nxb Tµi chÝnh, Hµ Néi, 6/1996. TrÇn Ngäc Hiªn. Sù h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ trong chÆng ®­êng ®Çu cña thêi kú qu¸ ®é, Nxb Sù thËt, Hµ Néi, 1987. Ph¹m Khiªm Ých - NguyÔn §×nh Phan (chñ biªn) C«ng nghiÖp hãa vµ hiÖn ®¹i hãa ë ViÖt Nam vµ c¸c n­íc trong khu vùc, Nxb Thèng Kª, Hµ Néi, 1994. Ph¹m Xu©n Nam (chñ biªn). Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn c«ng nghiÖp hãa c«ng nghiÖp ë ViÖt Nam - triÓn väng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1994. Vâ §¹i L­îc (chñ biªn). ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh ®æi míi, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi, 1994. LuËn ¸n PTS. NguyÔn V¨n Lai - Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m huy ®éng vèn trong n­íc phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam - Hµ Néi, 1996. Lu¹n ¸n PTS. Ph¹m Ngäc QuyÕt - Nh÷ng gi¶i ph¸p tµi chÝnh huy ®éng vèn trong n­íc ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam - Hµ Néi, 1996. LuËn ¸n PTS. Hoµng ViÖt Trung - TÝn dông ng©n hµng trong viÖc thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trªn ®Þa bµn Hµ Néi - Hµ Néi, 1996. NguyÔn V¨n Phóc - LuËn ¸n th¹c sÜ - Huy ®éng vèn trong n­íc ®Ó phôc vô c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Hµ Néi 1996. T¹p chÝ ThÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ T¹p chÝ Céng s¶n T¹p chÝ Nghiªn cøu lý luËn T¹p chÝ Gi¸o dôc lý luËn B¸o Nh©n d©n Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam Mét sè t¹p chÝ vµ b¸o kh¸c. B¸o c¸o ho¹t ®éng tµi chÝnh - tÝn dông hµng n¨m cña UBND Tp Hµ Néi vµ Côc Thèng kª Hµ Néi. Phô lôc Phô lôc 1 Quy m« vµ tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t­ x· héi cña Hµ néi thêi kú kÕ ho¹ch 5 n¨m 1996-2000 §¬n vÞ: Tû ®ång STT Nguån vèn 1996 1997 1998 1999 2000 BQ1997-2000 A Tæng sè vèn ®Çu t x· héi 13020.9 15436.2 13326 12300.5 15426.5 69510.1 I §Çu t trong níc 6043.9 6612.2 6095 10680.7 13624.6 43056.4 1 Vèn ®Çu t cña Nhµ níc 1438.9 1827.2 1875 2226.4 3026.9 10394.4 a Vèn ng©n s¸ch 1199.8 1454.9 1461 1846.4 2576.9 8539 b Vèn tÝn dông ®Çu t NN 239.1 372.3 414 380 450 1855.4 2 Vèn doanh nghiÖp NN ®Çu t­ 2300 2325 1960 5479.6 7147.4 19212 3 Vèn §T cña kinh tÕ ngoµi NN 1990 2088 1860 1950.6 2324.5 10213.1 4 Vèn d©n tù ®Çu t 315 372 400 1024.1 1125.8 3236.9 II Vèn ®Çu t níc ngoµi 6977 8824 7231 1619.8 1801.9 26453.7 Trong ®ã: 1 Vèn FDI 6655 8544 6786 1213.8 1595.9 24794.7 2 Vèn ODA 302 240 445 406 206 1599 B Tèc ®é t¨ng trëng vèn 18.55 -13.67 -7.70 25.41 4.62 I §Çu t trong níc 9.40 -7.82 75.24 27.56 31.36 1 Vèn ®Çu t cña Nhµ níc 26.99 2.62 18.74 35.95 27.59 a Vèn ng©n s¸ch 21.26 0.42 26.38 39.56 28.69 b Vèn tÝn dông ®Çu t NN 55.71 11.20 -8.21 18.42 22.05 2 Vèn doanh nghiÖp NN ®Çu t 1.09 -15.70 179.57 30.44 52.69 3 Vèn §T cña kinh tÕ ngoµi NN 4.92 -10.92 4.87 19.17 4.20 4 Vèn d©n tù ®Çu t 18.10 7.53 156.03 9.93 64.35 II Vèn ®Çu t níc ngoµi 26.47 -18.05 -77.60 11.24 -18.54 1 Vèn FDI 28.38 -20.58 -82.11 31.48 -19.00 2 Vèn ODA -20.53 85.42 -8.76 -49.26 -7.95 Ghi chó: 4,62% lµ tèc ®é t¨ng b×nh qu©n trong 4 n¨m tõ 1997-2000 (Nguồn: NHNN chi nhánh Thành phố Hà Nội) Phô lôc 2 C¬ cÊu vèn ®Çu t­ trong n­íc cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ §¬n vÞ: % 1996 1997 1998 1999 2000 BQ 96-2000 Tæng ®Çu t­ trong níc 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 1 Vèn ®Çu t­ cña Nhµ níc 23.81 27.63 30.76 20.85 22.22 24.14 a Vèn ng©n s¸ch 19.85 22.00 23.97 17.29 18.91 19.83 b Vèn tÝn dông ®Ç t­ NN 3.96 5.63 6.79 3.56 3.30 4.31 2 Vèn doanh nghiÖp NN ®Çu t­ 38.05 35.16 32.16 51.30 52.46 44.62 3 Vèn §T cña kinh tÕ ngoµi NN 32.93 31.58 30.52 18.26 17.06 23.72 4 Vèn d©n tù ®Çu t­ 5.21 5.63 6.56 9.59 8.26 7.52 (Nguån: Së KH&§T Hµ Néi) Phô lôc 3 Quy m« vµ tèc ®é t¨ng vèn ®Çu t­ ph©n theo ngµnh cña Hµ néi giai ®o¹n 1996-2000 STT ChØ tiªu 1996 1997 1998 1999 2000 BQ 96-2000 I Tæng vèn ®Çu t (tû ®ång) 13020.9 15436 13326 12300.5 15426.5 69509.9 1 N«ng - l©m - Thuû s¶n 140.6 150.5 159.2 163.4 195.3 809 2 C«ng nghiÖp - X©y dùng 7053.3 8141.4 7510.2 4038.5 5380.4 32123.8 3 DÞch vô 5827 7144.1 5656.6 8098.6 9850.8 36577.1 Trong ®ã: - Th¬ng nghiÖp, kh¸ch s¹n 2517.7 3011.1 1640.7 2379 4071 13620 - VËn t¶I TT liªn l¹c 2451 2385 1295.9 1160 901 8192.9 - KD tµi s¶n vµ DV t vÊn 618.6 729.6 1129.9 1247 877 4602.1 - Phôc vô c¸ nh©n vµ céng ®ång 161.2 653.8 1058.4 1454 1561 4888.4 II Tèc ®é t¨ng hµng n¨m (%) 18.55 -13.67 -7.70 25.41 4.62 1 N«ng - l©m - Thuû s¶n 7.04 5.78 2.64 19.52 9.73 2 C«ng nghiÖp - X©y dùng 15.43 -7.75 -46.23 33.23 -5.93 3 DÞch vô 22.60 -20.82 43.17 21.64 17.26 Trong ®ã: - Th¬ng nghiÖp, kh¸ch s¹n 19.60 -45.51 45.00 71.12 15.42 - VËn t¶i TT liªn l¹c -2.69 -45.66 -10.49 -22.33 -15.81 - KD tµi s¶n vµ DV t vÊn 17.94 54.87 10.36 -29.67 10.44 - Phôc vô c¸ nh©n vµ céng ®ång 305.58 61.88 37.38 7.36 217.09 III C¬ cÊu (%) 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 1 N«ng - l©m - Thuû s¶n 1.08 0.97 1.19 1.33 1.27 1.16 2 C«ng nghiÖp - X©y dùng 54.17 52.74 56.36 32.83 34.88 46.21 3 DÞch vô 44.75 46.28 42.45 65.84 63.86 52.62 Trong ®ã: - Th¬ng nghiÖp, kh¸ch s¹n 19.34 19.51 12.31 19.34 26.39 19.59 - VËn t¶i TT liªn l¹c 18.82 15.45 9.72 9.43 5.84 11.79 - KD tµi s¶n vµ DV t vÊn 4.75 4.73 8.48 10.14 5.69 6.62 - Phôc vô c¸ nh©n vµ céng ®ång 1.24 4.24 7.94 11.82 10.12 7.03 (Nguån: Së KH&§T Hµ Néi) Phô lôc 4 C¬ cÊu kü thuËt cña vèn ®Çu t­ XDCB cña ®Þa ph­¬ng Giai ®o¹n 1996-2000 (Vèn Nhµ n­íc) §¬n vÞ: % 1996 1997 1998 1999 2000 BQ 96-2000 Tæng sè 100 100 100 100 100 100 1. X©y l¾p 39.84 37.11 31.76 51.47 58.68 46.1 2. ThiÕt bÞ 7.69 27.39 8.04 19.88 8.73 14.18 3. KiÕn thiÕt c¬ b¶n kh¸c 52.47 35.5 60.2 28.65 32.59 39.72 (Nguån: Së KH&§THN) Phô lôc 5 DiÔn biÕn tæng vèn ®Çu t­, GDP t¨ng thªm vµ hÖ sè ICOR theo ngµnh kinh tÕ trªn ®Þa bµn Hµ néi giai ®o¹n 1996-2000 1996 1997 1998 1999 2000 BQ 96-2000 I. Tæng vèn ®Çu t (tû ®ång) 13020.9 15436.0 13326.0 12300.5 15426.5 69509.9 1. N«ng - l©m - Thuû s¶n 140.6 150.5 159.2 163.4 195.3 809.0 2. C«ng nghiÖp - X©y dùng 7053.3 8141.4 7510.2 4038.5 5380.4 32123.8 3. DÞch vô 5827.0 7144.1 5656.6 8098.6 9850.8 36577.1 II. GDP t¨ng thªm (tû ®ång - gi¸ thùc tÕ) 2792.9 2778.6 4011.8 2956.4 3581.0 16120.7 1. N«ng - l©m - Thuû s¶n 105.0 56.6 6.9 36.0 45.0 249.5 2. C«ng nghiÖp - X©y dùng 1245.5 1050.0 1691.8 1463.3 1521.0 6971.6 3. DÞch vô 1442.4 1672.0 2313.1 1457.1 2015.0 8899.6 III. HÖ sè ICOR 4.7 5.6 3.3 4.2 4.3 4.3 1. N«ng - l©m - Thuû s¶n 1.3 2.7 23.1 4.5 4.3 3.2 2. C«ng nghiÖp - X©y dùng 5.7 7.8 4.4 2.8 3.5 4.6 3. DÞch vô 4.0 4.3 2.4 5.6 4.9 4.1 (Nguån: Së KH&§T Hµ Néi) Phô lôc 6 HiÖu qu¶ ®Çu t­ tÝnh b»ng hÖ sè ICOR theo khu vùc kinh tÕ ë Hµ néi giai ®o¹n 1996-2000 1996 1997 1998 1999 2000 BQ 96-2000 Tæng GDP t¨ng thªm (tû ®ång) 2793 2778 4012 2956 3581 16120 1. Khu vùc Nhµ níc 1199 2181 2576 1479 2662 10097 2. Khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi 820 498 792 463 427 3000 3. Khu vùc ngoµi Nhµ níc 774 99 644 1014 492 3023 4. ICOR chung (lÇn) 4.7 4.8 3.8 4.16 4.3 4.3 5. ICOR khu vùc Nhµ níc 3.1 1.9 1.5 5.2 3.8 2.9 6. ICOR khu vùc ®Çu t níc ngoµi 8.5 17.7 9.1 3.5 4.2 8.8 7. ICOR khu vùc ngoµi Nhµ níc 3 24.8 3.5 2.9 7 4.4 (Nguån: Së KH&§T Hµ Néi) Phô lôc 7 C¬ cÊu c¸c ngµnh dÞch vô §¬n vÞ: % 1996 1997 1998 1999 2000 Tæng c¸c ngµnh dÞch vô 100 100 100 100 100 - Ngµnh Th­¬ng m¹i 23.8 20.9 21.6 24.7 25.1 - Ngµnh Kh¸ch s¹n - Nhµ hµng 7.4 8.1 6.7 6.7 6.6 - Ngµnh VËn t¶i - B­u ®iÖn 26.2 26.7 22.4 20.5 20.3 Trong ®ã: B­u ®iÖn 5.6 5.3 6.0 5.4 5.0 - Tµi chÝnh tÝn dông 4.1 3.9 6.2 6.3 6.2 - Kinh doanh tµi s¶n vµ DV t­ vÊn 8.6 7.8 10.8 11.3 11.2 - Gi¸o dôc 9.0 8.9 9.2 8.5 8.7 - Y tÕ 4.0 3.9 3.8 3.6 3.7 - C¸c ngµnh cßn l¹i 16.9 19.8 19.3 18.4 18.2 (Nguån: Së KH&§T Hµ Néi) Phô lôc 8 dù b¸o nhu cÇu tæng vèn ®Çu t x· héi trªn ®Þa bµn hµ néi thêi kú 2001-2005 §VT: Tû ®ång, gi¸ hiÖn hµnh Néi dung BQ1 n¨m g/® Giai ®o¹n C¬ cÊu (%) Dù b¸o BQ 1 n¨m Dù b¸o g/® C¬ cÊu (%) 1996-2000 1996-2000 1996-2000 g/® 2001-2005 2001-2005 2001-2005 Tæng sè 13,902.02 69,510.10 100.00 24,571 122,855 100.00 A- Vèn trong níc 8,611.28 43,056.40 61.94 16,571 82,855 67.44 1. Vèn ®Çu t ph¸t triÓn thuéc NSNN 1,707.80 8,539.00 12.28 4,711 23,557 19.17 2. Vèn tÝn dông ®Çu t theo KH Nhµ níc 371.08 1,855.40 2.67 934 4,668 3.80 3. Vèn ®Çu t cña c¸c DNNN 3,842.40 19,212.00 27.64 4,734 23,670 19.27 4. Vèn ®Çu t cña c¸c DN ngoµi nhµ níc 2,042.60 10,213.10 14.69 4,914 24,570 20.00 5. Vèn cña d©n vµ c¸c nguån kh¸c 647.30 3,236.90 4.66 1,278 6,390 5.20 B- Vèn ngoµi níc 5,290.70 26,453.70 38.06 8,000 40,000 32.56 1. Vèn FDI (®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi) 4,958.90 24,794.70 35.67 6,960 34,800 28.33 2. Vèn ODA 319.80 1,599.00 2.30 1,040 5,200 4.23 (Nguån: Së KH&§T Hµ Néi) Nguån: Së KÕ ho¹ch §Çu t Hµ néi Phô lôc 9: DiÔn biÕn huy ®éng vèn vµ c¬ cÊu vèn huy ®éng cña c¸c TCTD trªn ®Þa bµn Hµ Néi giai ®o¹n 1997-2002 N¨m Tæng sè vèn huy ®éng (triÖu VND) Tèc ®é t¨ng (%) C¬ cÊu :Tæng sè =100% TiÒn göi cña c¸c tæ chøc KT- XH (%) TiÒn göi d©n c­ (%) 1997 32.006.000 100 52,02 47,98 1998 40.318.000 125,97 57,4 42,6 1999 55.417.000 137,45 50,4 49,6 2000 73.800.000 133,17 51,8 48,2 2001 98.519.000 133,49 57,4 42,6 2002 122.050.000 123,88 56,1 43,9 Nguån: Chi Nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc TP. Hµ Néi ._.