Thực trạng & hướng phát triển kinh tế tư nhân theo định hướng Xã hội chủ nghĩa

A. LỜI NÓI ĐẦU : NÒn kinh tÕ mµ ViÖt Nam lùa chän lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng (KTTT) ®Þnh h­íng x· héi chñ nghi·(XHCN). Theo ®ã, nÕu kh«ng cã kinh tÕ nhµ n­íc sÏ kh«ng cã ®Þnh h­íng XHCN. Nh­ng nÕu kh«ng cã kinh tÕ t­ nh©n(KTTN) th× sÏ kh«ng cã KTTT. MÆt kh¸c,ViÖt Nam trªn con ®­êng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, lµ sù héi nhËp toµn diÖn. Khu vùc KTTN lµ n¬i mµ cuéc héi nhËp sÏ t¸c ®éng trªn diÖn réng vµ rÊt ®a d¹ng. Cho nªn, nÕu nh÷ng yÕu kÐm- nh÷ng bÊt cËp hiÖn nay cña khu vùc nµy chËm ®­îc kh¾c phôc, chËm ®­îc gi¶i quyÕt, th× rÊt dÔ bÞ thua thiÖt trong “cuéc ch¬i” mµ tr­íc m¾t lµ thua thiÖt trªn chÝnh s©n nhµ. ChÝnh v× thÕ mµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nãi chung vµ ph¸t triÓn KTTN nãi riªng lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña ®­êng lèi ®æi míi kinh tÕ cña §¶ng vµ nhµ n­íc ta. NghÞ quyÕt TW5 khãa IX ®· nªu râ :“ Ph¸t triÓn KTTN lµ vÊn ®Ò chiÕn l­îc l©u dµi trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh h­íng XHCN. Gãp phÇn quan träng trong thùc hiÖn th¾ng lîi nhiÖm vô trung t©m lµ ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghiÖp hãa- hiÖn ®¹i hãa( CNH-H§H), n©ng cao néi lùc cña ®Êt n­íc trong héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ”. Tõ nh÷ng ngµy ®Çu chuyÓn sang nÒn KTTT, cïng víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, KTTN ®· gãp phÇn quan träng cho viÖc t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ( t¨ng GDP, t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng nguån thu ng©n s¸ch chÝnh phñ...) t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho mét phÇn lín ng­êi d©n, huy ®éng vµ ph¸t huy cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc trong x· héi. H¬n n÷a, KTTN cßn gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH-H§H vµ t¹o ra mét nÒn KTTT ®Ých thùc. Víi vai trß nh­ trªn, KTTN ngµy cµng ®­îc chó träng trong c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Tr¶i qua 20 n¨m ®æi míi, mÆc dï vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ vµ khuyÕt tËt nh­ng khu vùc KTTN vÉn ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh, huy ®éng ngµy cµng tèt h¬n c¸c nguån lùc vµ tiÒm n¨ng trong nh©n d©n lµ mét ®éng lùc rÊt quan träng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. Tuy nhiªn, m«i tr­êng vµ c¸c ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng cña khu vùc nµy vÉn cßn thiÕu æn ®Þnh vµ kÐm hiÖu qu¶. Víi vÞ trÝ ®ã, viÖc ph¸t triÓn KTTN trong nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN lµ vÊn ®Ò quan träng cÇn ®­îc nghiªn cøu. B. NỘI DUNG : i– C¥ Së LÝ LUẬN CỦA PH¸T TRIỂN KTTN TRONG NỀN KTTT ĐỊNH HƯỚNG XHCN Ở VIỆT NAM: 1/ kttn lµ thµnh phÇn kinh tÕ nh­ thÕ nµo? 1.1_Kh¸i qu¸t vÒ KTTN: KTTN nÕu xÐt vÒ thµnh phÇn kinh tÕ bao gåm: kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ tiÓu chñ vµ kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n. Vµ viÖc ph©n ®Þnh r¹ch rßi ranh giíi gi÷a chóng lµ kh«ng ®¬n gi¶n. Hai thµnh phÇn kinh tÕ nµy vËn ®éng, biÕn ®æi kh«ng ngõng vµ chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè thêi ®¹i, ®Æc ®iÓm ngµnh nghÒ, lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh. Kinh tÕ c¸ thÓ: lµ h×nh thøc kinh tÕ dùa trªn t­ h÷u nhá vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh. Kinh tÕ tiÓu thñ: lµ h×nh thøc kinh tÕ dùa trªn t­ h÷u nhá vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt nh­ng cã thuª m­ín lao ®éng, tuy nhiªn thu nhËp vÉn chñ yÕu dùa vµo søc lao ®éng vµ vèn cña gia ®×nh. Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n: lµ h×nh thøc kinh tÕ mµ s¶n xuÊt- kinh doanh dùa trªn c¬ së chiÕm h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ bãc lét søc lao ®éng lµm thuª. §øng trªn gi¸c ®é kh¸c, còng cã thÓ nãi KTTN bao gåm: c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n(TNHH) ,c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp doanh, doanh nghiÖp t­ nh©n(DNTN) vµ c¸c hé, c¸c c¸ nh©n ho¹t ®éng s¶n xuÊt-kinh doanh. Nã bao gåm: c¸c tæ chøc kinh doanh cña ng­êi ViÖt kh«ng thuéc së h÷u nhµ n­íc( hay nhµ n­íc ®ãng gãp vèn nh­ng kh«ng gi÷ vai trß chi phèi) , c¸c tæ chøc kinh doanh kh«ng do n­íc ngoµi ®Çu t­( hoÆc n­íc ngoµi ®ãng gãp vèn nh­ng kh«ng gi÷ vai trß chi phèi) , kh«ng thuéc thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ(hîp t¸c x·). Nãi mét c¸ch tæng qu¸t, KTTN lµ mét khu vùc kinh tÕ dùa trªn së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt hoÆc vèn víi c¸c h×nh thøc tæ choc kinh doanh nh­: hé gia ®×nh, DNTN, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH, c«ng ty hîp danh, c¸c c¬ së kinh tÕ c¸ thÓ vµ bé phËn c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam( nh­ng kh«ng gi÷ vai trß chi phèi). HiÖn nay, khu vùc KTTN n­íc ta bao gåm kho¶ng 200 000 doanh nghiÖp ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp. H¬n 2,6 triÖu hé kinh doanh c¸ thÓ, mét bé phËn gåm 100 000 trang tr¹i vµ h¬n 10 triÖu hé n«ng d©n cã c¬ së s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n kh«ng tham gia c¸c hîp t¸c x· hoÆc tæ choc hîp t¸c. Trong sè nµy cã 200 000 DNTN víi c¸ch thøc vµ tæ chøc kh¸c nhau. 1.2_B¶n chÊt cña kinh tÕ t­ nh©n: §Ó n¾m râ vÒ kinh tÕ t­ nh©n chóng ta ph¶i hiÓu b¶n chÊt cña nã trªn ba mèi quan hÖ:quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt ,quan hÖ trong tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ quan hÖ ph©n phèi s¶n phÈm *VÒ quan hÖ së h÷u: së h÷u t­ nh©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt lµ c¬ së tån t¹i cña kinh tÕ t­ nh©n. Nã ph¸t triÓn tõ thÊp ®Õn cao bao gåm hai h×nh thøc c¬ b¶n:së h÷u t­ nh©n nhá vµ së h÷u t­ nh©n lín. Së h÷u t­ nh©n nhá lµ së h÷u cña c¸ nh©n hay hé gia ®×nh s¶n xuÊt ra s¶n phÈm b»ng søc lao ®éng cña chÝnh hä, nã tån t¹i chñ yÕu trong nÒn s¶n xuÊt gi¶n ®¬n, gi¸ trÞ thÆng d­ kh«ng ®¸ng kÓ. Së h÷u t­ nh©n lín lµ ®¹i biÓu cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn trªn tr×nh ®é cao cña ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n c«ng nghiÖp. *VÒ quan hÖ trong tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt: ®èi víi kinh tÕ c¸ thÓ c¸c c¸ nh©n tù m×nh tæ chøc s¶n xuÊt hoÆc chÞu sù ph©n c«ng, qu¶n lý cña ng­êi chñ gia ®×nh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Kinh tÕ tiÓu chñ cã quy m« lín h¬n tù m×nh trùc tiÕp lao ®éng vµ cã thuª mét phÇn lao ®éng tuy nhiªn thu nhËp vÉn dùa vµo søc lao ®éng vµ vèn cña b¶n th©n. Cßn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt ë m« h×nh doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp lµ mét m« h×nh tæ chøc kinh doanh mµ chñ thÓ doanh nghiÖp ®ång thêi lµ chñ thÓ t­ b¶n(vèn), cã thuª lao ®éng vµ cã môc tiªu t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­. *VÒ quan hÖ ph©n phèi: nã gi¶i quyÕt mèi quan hÖ vÒ lîi Ých kinh tÕ gi÷a c¸c c¸ nh©n tham gia vµo qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. §èi víi kinh tÕ c¸ thÓ kÕt qu¶ lao ®éng chñ yÕu thuéc vÒ gia ®×nh hay c¸ nh©n ®ã. §èi víi kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, quan hÖ ph©n phèi chñ yÕu dùa trªn nguyªn t¾c:chñ së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt chiÕm phÇn s¶n phÈm thÆng d­ cßn lao ®éng ®­îc h­ëng phÇn s¶n phÈm tÊt yÕu. Trong nÒn kinh tÕ t­ b¶n chñ nghÜa cæ ®iÓn khi kinh tÕ t­ nh©n míi h×nh thµnh, quan hÖ ph©n phèi chñ yÕu dùa trªn sù ®ãng gãp vÒ vèn, t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng, s¶n phÈm thÆng d­ thuéc vÒ nhµ t­ b¶n.Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i, c¸c yÕu tè khoa häc c«ng nghÖ, tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý cña chñ doang nghiÖp, tr×nh ®é tay nghÒ cña lao ®éng, thÞ tr­êng... ®ãng vai trß ngµy cµng quan träng h¬n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Chñ doanh nghiÖp kh«ng cßn lµ ng­êi së h÷u duy nhÊt vÒ vèn vµ t­ liÖu s¶n xuÊt. H¬n n÷a trong ®iÒu kiÖn míi nhµ n­íc ngµy cµng cã vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu tiÕt quan hÖ ph©n phèi. V× thÕ quan hÖ ph©n phèi trong c¸c doanh nghiÖp trë lªn phøc t¹p h¬n. S¶n phÈm thÆng d­ ngoµi phÇn ®ãng gãp cho nhµ n­íc vµ tÝch luü cho t¸i s¶n xuÊt më réng, ®­îc ph©n phèi l¹i b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau vµ cho c¸c yÕu tè ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­: lao ®éng, tæ chøc, qu¶n lÝ tæ chøc kinh doanh, vèn cæ phÇn ... 1.3_ §Æc ®iÓm cña kinh tÕ t­ nh©n: 1.3.1- Mét sè ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ t­ nh©n : *Mét lµ: kinh tÕ t­ nh©n g¾n liÒn víi lîi Ých c¸ nh©n- mét trong nh÷ng ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. Thùc tÕ cho thÊy nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ®· ®Ò cao qu¸ møc lîi Ých nhµ n­íc tËp thÓ, coi nhÑ lîi Ých c¸ nh©n do ®ã ®· lµm thui chét ®éng lùc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Qu¸ tr×nh quèc h÷u ho¸ vµ tËp thÓ ho¸ cao ®é trong c¸c nÒn kinh tÕ mÖnh lÖnh tr­íc ®©y ®· b»ng mäi c¸ch xo¸ bá kinh tÕ t­ nh©n nh­ng nã vÉn len lái tån t¹i . Kinh tÕ t­ nh©n, c¸ thÓ bÞ ng¨n cÊm bëi c¸c mÖnh lÖnh cña nhµ n­íc nh­ng vÉn tån t¹i nh­ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Trong thêi kú chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi viÖc t«n träng lîi Ých c¸ nh©n ®· t¹o ra mét ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ . Do g¾n liÒn víi lîi Ých c¸ nh©n nªn kinh tÕ t­ nh©n cã søc sèng m·nh liÖt. Nh­ng ë ®©y lîi Ých c¸ nh©n ph¶i hµi hoµ víi lîi Ých x· héi míi lµm håi sinh ph¸t triÓn ®­îc kinh tÕ t­ nh©n. *Hai lµ: kinh tÕ t­ nh©n mµ tiªu biÓu lµ doanh nghiÖp cña t­ nh©n lµ m« h×nh tæ chøc kinh doanh cña s¶n xuÊt hµng ho¸. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt trao ®æi hµng ho¸ ra ®êi g¾n liÒn víi sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi qu¸ tr×nh ®ã b¾t ®Çu tõ thêi kú tan r· cña chÕ ®é céng s¶n nguyªn thuû . Tuy nhiªn hµng ngµn n¨m tån t¹i cho ®Õn tr­íc khi xuÊt hiÖn nÒn s¶n xuÊt ®¹i c«ng nghiÖp ®ã lµ mét nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n g¾n liÒn víi s¶n xuÊt nhá tù cung tù cÊp. H×nh thøc tæ chøc doanh nghiÖp phÈm cu¶ nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ . Nã ®­îc ph¸t triÓn cïng víi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa vµ g¾n liÒn víi nÒn ®¹i c«ng nghiÖp.Víi h×nh thøc ®ã n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qña s¶n xuÊt t¨ng lªn nhiÒu , tr×nh ®é x· héi ho¸ còng ®­îc ph¸t triÓn nhanh chãng . Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ giai ®o¹n ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸. ë ®©y kinh tÕ hµng ho¸ ®· thùc sù thay ®æi vÒ chÊt g¾n liÒn víi s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i. C¬ cÊu cña kinh tÕ thÞ tr­êng chñ yÕu dùa trªn s¬ së cña m« h×nh tæ chøc doanh nghiÖp cã môc tiªu cao nhÊt vµ cuèi cïng lµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d­ . C¬ chÕ ho¹t ®éng tÊt yÕu cña nã lµ kh«ng ngõng chuyÓn gi¸ trÞ thÆng d­ thµnh tÝch luü t¨ng thªm cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ . §ã lµ m« h×nh tæ chøc kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, nã cã hiÖu qu¶ phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i. *Ba lµ: kinh tÕ t­ nh©n lµ bé phËn quan träng cña kinh tÕ thÞ tr­êng . C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¸ch thøc duy nhÊt vµ tèt nhÊt ®Ó mét nÒn kinh tÕ vËn hµnh cã hiÖu qu¶ cao . Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ®¹t ®Õn mét nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i . Sù sôp ®æ cña Liªn X« vµ c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u ®· cho chóng ta thÊy r»ng c¸c quèc gia ®Òu kh«ng thÓ kh«ng sö dông c¬ chÕ thÞ tr­êng. Ng­îc l¹i kinh tÕ thÞ tr­êng khã cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn nÕu kh«ng cã së h÷u t­ nh©n vµ kinh tÕ t­ nh©n nãi c¸ch kh¸c c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i chÝnh lµ d¹ng sinh tån cña kinh tÕ t­ nh©n mµ ®iÓn h×nh lµ m« h×nh tæ chøc doanh nghiÖp . BÊt kú nÒn kinh tÕ nµo ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Òu ph¶i thõa nhËn vµ khuyÕn khÝch m« h×nh doanh nghiÖp nµy . Ng­îc l¹i m« h×nh nµy tù nã øng xö theo c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ cã søc sèng m·nh liÖt trong m«i tr­êng cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Tãm l¹i sù tù do tham gia kinh doanh cña kinh tÕ t­ nh©n , chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp, vµo bÊt kú lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô nµo còng lµ c¬ së cña c¬ chÕ thÞ tr­êng –ë ®ã cã sù c¹nh tranh cña nh÷ng ng­êi b¸n vµ ng­êi mua. Vµ ®ã chÝnh lµ ®éng lùc quan träng ®Ó thóc ®Èy kinh tÕ t¨ng tr­ëng. 1.3.2- §Æc ®iÓm cña kinh tÕ t­ nh©n ë ViÖt Nam hiÖn nay: Kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta ®ang tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn chñ yÕu sau: *Mét lµ: kinh tÕ t­ nh©n míi ®­îc phôc håi vµ ph¸t triÓn nhê c«ng cuéc ®æi míi do §¶ng ta khëi x­íng vµ l·nh ®¹o. *Hai lµ: kinh tÕ t­ nh©n h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn cã nhµ n­íc x· héi chñ nghÜa d­íi sù l·nh ®¹o tuyÖt ®èi cña §¶ng céng s¶n. VÒ mÆt kinh tÕ nhµ n­íc n¾m trong tay mét lùc l­îng vËt chÊt to lín cã kh¶ n¨ng chi phèi mäi ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Nhµ n­íc cã thÓ chi phèi ®Þnh h­íng sù ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ th«ng qua hÖ thèng chÝnh s¸ch, c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« nh­ chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, kÕ ho¹ch ho¸, chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i ... *Ba lµ: kinh tÕ t­ nh©n n­íc ta ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ trong x· héi kh«ng ph¶i lµ quan hÖ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa. Kinh tÕ t­ nh©n ra ®êi g¾n liÒn víi sù thñ tiªu cña quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn vµ x¸c lËp sù thèng trÞ, chi phèi cña quan hÖ s¶n xuÊt t­ b¶n chñ nghÜa phôc vô giai cÊp t­ s¶n vµ nhµ n­íc t­ s¶n. ë n­íc ta kinh tÕ t­ nh©n ®­îc coi lµ c«ng cô, lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh theo môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi, lµ bé phËn cÊu thµnh cña quan hÖ s¶n xuÊt ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. *Bèn lµ: kinh tÕ t­ nh©n n­íc ta ra ®êi ë mét n­íc qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn kÐm trong bèi c¶nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Nh­ vËy, kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta cã nhiÒu ®iÓm kh¸c so víi c¸c n­íc t­ b¶n chñ nghÜa. Nh÷ng ®æi míi ë n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua thùc chÊt lµ chuyÓn ®æi m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ h×nh thµnh m« h×nh kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. 2/ t¹i sao ph¶I ph¸t triÓn thµnh phÇn kttn? 2.1_Vai trß cña thµnh phÇn KTTN trong nÒn kinh tÕ quèc d©n: Kinh nghiÖm ë nhiÒu n­íc còng nh­ ë n­íc ta cho thÊy: sù thµnh c«ng vÒ kinh tÕ- x· héi cña mçi quèc gia phô thuéc rÊt lín vµo sù ph¸t triÓn cña khu vùc KTTN, nhÊt lµ giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn KTTT. KTTN cã vai trß tÝch cùc: *Thø nhÊt: KTTN khai th¸c vµ tËn dông cã hiÖu qu¶ tiÒm n¨ng vÒ vèn, c¸c nguån nguyªn liÖu, vËt t­ cã s½n trong n­íc, kÓ c¶ thiÕt bÞ cò. *Thø hai: KTTN t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho l­îng lín lao ®éng. Trong giai ®o¹n 2001- 2005 khu vùc KTTN ®· t¹o ra 6,75/7,5 triÖu viÖc lµm(chiÕm 90%). Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta vÊn ®Ò lao ®éng vµ viÖc lµm ®ang lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ n¬i thu hót ,t¹o viÖc lµm míi cho x· héi. Vai trß nµy cµng cã ý nghÜa quan träng h¬n trong ®iÒu kiÖn n­íc ta, khi mµ kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc cßn h¹n chÕ. Ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n lµm më réng nhanh thÞ tr­êng lao ®éng theo lÜnh vùc, ngµnh vµ l·nh thæ, nã lµm t¨ng sù lùa chän cho ng­êi lao ®éng khi tham gia thÞ tr­êng lao ®éng. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n kh«ng chØ gãp phÇn t¹o viÖc lµm mµ cßn cã t¸c dông thóc ®Èy nhanh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng vèn ®ang mÊt c©n ®èi ë n­íc ta hiÖn nay, do ®ã gãp phÇn ®¸ng kÓ cho viÖc æn ®Þnh x· héi. *Thø ba: KTTN s¶n xuÊt ra nhiÒu hµng hãa, ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc vµ xuÊt khÈu, gãp phÇn b×nh æn gi¸ c¶, kiÒm chÕ l¹m ph¸t b¶o ®¶m tÝnh æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. §ãng gãp quan träng vµo GDP vµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Trong c¸c ngµnh, lÜnh vùc kinh tÕ t­ nh©n ®Òu chiÕm tû träng b¸n hµng ho¸ rÊt lín. Do ®ã nã ®ãng gãp rÊt lín vµo GDP vµ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cã tèc ®é t¨ng tr­ëng rÊt nhanh gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù t¨ng tr­ëng cña kinh tÕ ViÖt nam. Kinh tÕ t­ nh©n cã ®ãng gãp ®¸ng kÓ trong trång trät, ch¨n nu«i ®Æc biÖt lµ chÕ biÕn, xuÊt khÈu. Nhê ®ã mµ kinh tÕ n«ng nghiÖp ®· cã sù chuyÓn dÞch quan träng theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. *Thø t­: KTTN gi÷ vai trß hç trî, bæ sung cho khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc, t¹o thµnh mèi liªn kÕt, hîp t¸c, c¹nh tranh ®Ó cïng ph¸t triÓn, gãp phÇn vµo c«ng cuéc CNH- H§H ®Êt n­íc. §ãng gãp cña c¸c khu vùc d©n doanh vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc ®ang cã xu h­íng t¨ng nhanh. §ã lµ do viÖc nép thuÕ m«n bµi, VAT trong nhËp khÈu, thuÕ c«ng th­¬ng nghiÖp vµ dÞch vô ngoµi quèc doanh vµ c¸c phÝ kh¸c. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cã ®ãng gãp rÊt lín trong viÖc thu hót c¸c nguån ®Çu t­ x· héi nã ®ãng vai trß lµ nguån vèn chñ yÕu ®èi víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ ®Þa ph­¬ng. *Thø n¨m: KTTN gãp phÇn duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng, kinh nghiÖm s¶n xuÊt- kinh doanh, kinh nghiÖm qu¶n lÝ ®· ®­îc tÝch lòy qua nhiÒu thÕ hÖ cña tõng gia ®×nh, dßng hä. Ph¸t huy truyÒn thèng g¾n liÒn víi hiÖn ®¹i. *Thø s¸u: KTTN t¹o lËp sù c©n ®èi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ gi÷a c¸c vïng, gãp phÇn tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ®¸p øng yªu cÇu sù nghiÖp CNH- H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n. *Thø b¶y: KTTN tuyÓn chän c¸n bé qu¶n lÝ, ph¸t triÓn kÜ n¨ng lao ®éng cho mét bé phËn ng­êi lao ®éng. N©ng cao kh¶ n¨ng tiÕp cËn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. §èi víi nh÷ng n­íc ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn KTTT th× khu vùc KTTN thùc sù lµ ®éng lùc t¨ng tr­ëng kinh tÕ. 2.2_GÝa trÞ ch©n chÝnh cña KTTN: Chóng ta ®ang chøng kiÕn mét thêi ®¹i c¸c rµo c¶n ®Çu t­, th­¬ng m¹i hµng hãa vµ dÞch vô dÇn bÞ dì bá, nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng më ®ang t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho KTTN lín m¹nh kh«ng ngõng. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn, KTTN ®· tån t¹i d­íi nhiÒu d¹ng nh­ c¸ thÓ, tiÓu chñ, c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp t­ nh©n vµ ngµy nay lµ nh÷ng c«ng ty ®a quèc gia. Sù lín m¹nh cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia trong nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kØ XX cho thÊy KTTN ®· cã sù ph¸t triÓn v­ît bËc víi nh÷ng thay ®æi vÒ chÊt. C¸c c«ng ty ®a quèc gia chÝnh lµ biÓu hiÖn cña KTTN ®­îc quèc tÕ hãa, nã trë thµnh lùc l­îng hïng m¹nh nhÊt cña KTTN. KTTN kh«ng chØ cã tiÕng nãi quyÕt ®Þnh ®Õn søc m¹nh kinh tÕ cña hÇu hÕt c¸c quèc gia mµ cßn trë thµnh mét lùc l­îng kinh tÕ cã ý nghÜa chÝnh trÞ toµn cÇu. Ph¸t triÓn khu vùc KTTN cã ý nghÜa lín trong viÖc b¶o tån tÝnh ®a d¹ng phong phó cña ®êi sèng kinh tÕ: *Mét lµ: gi¸ trÞ nh©n v¨n cña KTTN. Thùc tÕ KTTN cã vai trß ®¾c lùc t¹o ra sù ph¸t triÓn cña x· héi, t¹o cho mçi c¸ nh©n v« sè c¬ héi cã viÖc lµm ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh, ®Ó m­u cÇu cuéc sèng vµ h¹nh phóc, tøc lµ gãp phÇn t¹o ra con ng­êi vãi nhiÒu phÈm chÊt tèt ®Ñp h¬n. Ph¸t triÓn kinh tÕ, suy cho cïng kh«ng ph¶i lµ môc tiªu mµ chØ lµ ph­¬ng tiÖn. Môc tiªu tèi th­îng cña nh©n lo¹i lµ x· héi ph¸t triÓn, con ng­êi ph¸t triÓn. Cã thÓ nãi r»ng KTTN lµ mét ph­¬ng tiÖn quan träng ®Ó con ng­êi cã c¬ héi hoµn thiÖn m×nh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn h­íng thiÖn cña nh©n lo¹i. Con ng­êi ®· s¸ng t¹o ra vµ quyÕt ®Þnh lùa chän KTTN ®Ó ph¸t triÓn, nh­ng ®ång thêi víi KTTN l¹i lµ m«i tr­êng tèt ®Ó con ng­êi tù th©n ph¸t triÓn, con ng­êi cã c¬ héi tù hoµn thiÖn v× sù ph¸t triÓn cña chÝnh nã vµ th«ng qua ®ã ph¸t triÓn toµn x· héi. §ã chÝnh lµ gi¸ trÞ nh©n v¨n ch©n chÝnh cña KTTN. *Hai lµ: Ph¸t triÓn n¨ng lùc con ng­êi. KTTN cã céi nguån tõ c¸ nh©n, v× vËy ph¸t triÓn KTTN ph¶i dùa trªn nÒn t¶ng ph¸t triÓn c¸c gi¸ trÞ c¸ nh©n, ph¸t triÓn n¨ng lùc c¸ nh©n, ph¸t triÓn con ng­êi. Cã thÓ nãi, kh«ng cã sù ph¸t triÓn n¨ng lùc c¸ nh©n th× sÏ kh«ng cã sù ph¸t triÓn KTTN. Mét trong nh÷ng yÕu tè c¹nh tranh cña mét céng ®ång x· héi chÝnh lµ tÝnh ®a d¹ng cña sù s¸ng t¹o, mµ tÝnh ®a d¹ng cña sù s¸ng t¹o lµ hÖ qu¶ tÊt yÕu cña sù ®a d¹ng cña nh÷ng n¨ng lùc c¸ nh©n. Nh­ vËy, cã thÓ nãi lÝ thuyÕt ph¸t triÓn KTTN b¾t nguån tõ lÝ thuyÕt ph¸t triÓn con ng­êi. *Ba lµ: Ph¸t triÓn c¸c quyÒn c¸ nh©n. S ù ph¸t triÓn x· héi g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng phong phó c¸c quyÒn c¸ nh©n. C¸c quyÒn c¸ nh©n nh­ nh÷ng ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn c¸ nh©n, nh­ nh÷ng kh«ng gian x¨ héi cÇn thiÕt cho mét c¸ nh©n ph¸t triÓn. V× vËy, x©y dung khu vùc KTTN mét c¸ch chuyªn nghiÖp ®ång nghÜa víi viÖc ph¸t triÓn ®­îc c¸ nh©n còng nh­ quyÒn c¸ nh©n. ii- thùc tr¹ng vÒ ph¸t triÓn kttn trong nÒn kttt ®Þnh h­íng xhcn ë viÖt nam: 1/ Sù H×NH THµNH Vµ PH¸T TRIÓN CñA KHU VùC KTTN: Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n cã thÓ ®­îc hÖ thèng ho¸ vµ tr×nh bµy kh¸i qu¸t theo c¸c giai ®o¹n sau: * Thêi kú1945-1954: Ngay sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp ngµy 13-10-1945,chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· tuyªn bè”...®Ó giµnh lÊy nÒn hoµn toµn ®éc lËp cña n­íc nhµ, th× giíi c«ng th­¬ng ph¶i ho¹t ®éng ®Ó giµnh lÊy mét nÒn kinh tÕ v÷ng vµng vµ thÞnh v­îng”. Tr­íc ®ã d· cã s¾c lÖnh cho phÐp c¸c c«ng ty vµ c¸c h·ng ngo¹i quèc ®­îc phÐp tiÕp tôc c«ng viÖc doanh nghiÖp, theo nguyªn t¾c ®­îc tù do kinh doanh. Khi nµy nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh t­ nh©n gi÷ mét vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu hµnh, ph©n phèi gi÷a c¸c vïng vµ coi kinh tÕ t­ nh©n lµ mét bé phËn ®Ó x©y dùng nÒn kinh tÕ kh¸ng chiÕn . *Thêi kú 1954-1986: Sau n¨m 1954 kÕt thóc 9 n¨m kh¸ng chiÕn, miÒn b¾c gÆp mu«n vµn khã kh¨n. Khi nµy §¶ng chÝnh phñ khuyÕn khÝch ph¸t triªn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn trong ®ã nhÊn m¹nh viÖc h­íng dÉn, khuyÕn khÝch gióp ®ì kinh doanh t­ nh©n cña t­ s¶n d©n téc. T­ s¶n ngo¹i quèc còng dÇn ®­îc chiÕu cè mét c¸ch thÝch ®¸ng. Nh­ng sau 1958, miÒn B¾c b­íc vµo thêi kú c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa. Khi nµy kinh tÕ t­ nh©n bÞ h¹n chÕ, c¶i t¹o vµ ®Õn n¨m 1860 th× nã bÞ xo¸ bá. Sau 1975 khi c¶ n­íc thèng nhÊt th× m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung ë miÒn B¾c ®­îc ¸p dông trong c¶ n­íc. M·i ®Õn 1980 nÒn kinh tÕ l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nghiªm träng, khi ®ã nhËn thøc vÒ kinh tÕ t­ nh©n tõng b­íc ®­îc ®æi míi. Khi nµy thõa nhËn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn:kinh tÕ quèc doanh,c«ng ty hîp danh, tËp thÓ, c¸ thÓ. Khi nµy viÖc kho¸n s¶n phÈm ®Õn ng­êi lao ®éng, nhãm lao ®éng trong hîp t¸c x· xuÊt hiÖn, ®ång thêi c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp, ph©n phèi, l­u th«ng còng ®­îc thay ®æi. §ã lµ nh÷ng ®ét ph¸ b­íc ®Çu cho sù xuÊt hiÖn, ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n. Tuy nhiªn nã vÉn cßn nhá vµ bÞ k×m h·m. *Thêi kú 1986 ®Õn nay: §¹i héi VII cña §¶ng ®· chÊp nhËn vµ vËn dông nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, thõa nhËn sù tån t¹i kh¸ch quan cña kinh tÕ t­ nh©n bao gåm kinh tÕ tiÓu chñ s¶n xuÊt hµng ho¸, tiÓu th­¬ng, t­ s¶n nhá. Nhê ®ã mµ xuÊt hiÖn c¸c c¬ së kinh tÕ t­ nh©n quy m« nhá ho¹t ®éng trong c¸c s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, x©y dùng, vËn t¶i, dÞch vô vµ chÊp nhËn ho¹t ®éng kinh doanh cña t­ b¶n n­íc ngoµi ë n­íc ta. LuËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp t­ nh©n cã hiÖu lùc tõ ngay 15-4-1991 t¹o c¬ së ph¸p lý quan träng cho c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n cã quy m« lín ho¹t ®éng, c«ng nhËn quyÒn b×nh ®¼ng tr­íc ph¸p luËt cña doanh nghiÖp t­ nh©n víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Ngµy nay ®· xuÊt hiÖn rÊt nhiÒu tæ chøc, doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn vµ c¶ nÒn gi¸o dôc còng ®· cã rÊt nhiÒu tr­êng t­ thôc do t­ nh©n lËp ra, ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶... TÊt c¶ nh»m gi¶i phãng vµ ph¸t huy mäi lùc l­îng, mäi tiÒm n¨ng, t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi ng­êi, mäi gia ®×nh, mäi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Ngµy nay kinh tÕ t­ nh©n ngµy cµng cã tÇm quan träng lín trong nÒn kinh tÕ, nã ®­îc thõa nhËn vµ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn nã h¬n n÷a. 2/ thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña kttn: 2.1_Thùc tr¹ng vÒ ngµnh nghÒ, c¬ cÊu lo¹i h×nh doanh nghiÖp : *C¬ cÊu vÒ ngµnh nghÒ: C¸c sè liÖu thèng kª còng nh­ kÕt qu¶ ®iÒu tra kh¶o s¸t cho thÊy: ®a sè c¸c c¬ së KTTN ®Òu tËp trung vµo lÜnh vùc: th­¬ng m¹i- dÞch vô, kÕ ®ã lµ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Sau ®ã lµ c¸c lo¹i h×nh kh¸c( s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, giao th«ng…) B¶ng 1: Sè l­îng c«ng ty t­ nh©n ph©n theo lo¹i h×nh vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng n¨m 1995 vµ 2000: 1995 2000 1995 2000 Hé gia ®×nh kinh doanh 10 916 23 800 Th­¬ng m¹i-dÞch vô 7 645 18 000 C«ng ty TNHH 4 242 7 200 C«ng nghiÖp 5 006 6 617 C«ng ty cæ phÇn 118 469 LÜnh vùc kh¸c 2 625 6 902 Tæng 15 276 31 519 Tæng 15 276 31 519 B¶ng 2: TØ träng (%) c¸c ngµnh trong giai ®o¹n 1991- 1996 vµ n¨m 2000: N¨m Ngµnh 1991- 1996 2000 Sè doanh nghiÖp TØ träng (%) TØ träng(%) Th­¬ng m¹i-dÞch vô 6 802 39 51,9 C«ng nghiÖp- x©y dùng 6 105 35 30,2 LÜnh vùc kh¸c 4 534 26 17,9 Tæng 17 442 100 100 LÜnh vùc th­¬ng m¹i- dÞch vô: khu vùc KTTN ph¸t triÓn nhanh, ngµy cµng chiÕm vÞ thÕ chñ yÕu trong ngµnh th­¬ng m¹i- dÞch vô, v­ît c¶ khu vùc kinh tÕ quèc doanh. N¨m 1986 c¶ n­íc cã 568 000 DNTN vµ c¸c hé gia ®×nh c¸ thÓ tham gia ho¹t ®éng th­¬ng m¹i- dÞch vô. N¨m 1990 t¨ng lªn 835 800 doanh nghiÖp vµ hé kinh doanh. N¨m 2002 t¨ng lªn 215 000 doanh nghiÖp vµ doanh nghiÖp kh«ng phô thuéc khu vùc nhµ n­íc. Ngµnh th­¬ng m¹i- dÞch vô ®­îc thµnh lËp chñ yÕu lµ DNTN va cã kho¶ng 2 381 300 ng­êi ®¨ng kÝ ho¹t ®éng kinh doanh. N¨m 2000 khu vùc KTTN chiÕm trªn 80,4% doanh thu trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i b¸n lÎ hµng hãa vµ dÞch vô. LÜnh vùc c«ng nghiÖp: gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp cña KTTN cã tèc ®é t¨ng tr­ëng toµn ngµnh c«ng nghiÖp. §Æc biÖt lµ DNTN so víi khu vùc kh¸c. Theo Niªn gi¶m thèng kª n¨m 2004 cña tæng côc thèng kª vÒ chØ sè ph¸t triÓn c«ng nghiÖp c¸c n¨m so víi n¨m tr­íc (lµ 100%) cña DNTN: n¨m 2000 lµ 138,7%, n¨m 2001 lµ 139,9%, n¨m 2002 lµ 126%, n¨m 2003 lµ 135,8%, n¨m 2004 lµ 132,6%. Trong ®ã chØ sè ph¸t triÓn cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp t­¬ng øng c¸c n¨m lµ: 117,5%; 114%; 114,8%; 116,8%; vµ 110%. B¶ng 3: GÝa trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp( gtsxcn) cña khu vùc KTTN so víi gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña c¶ n­íc qua c¸c n¨m: N¨m 1986 1990 1995 2000 2002 2003 2004 2005 Gtsxcn cña KTTN so víi c¶ n­íc(100%) 15,6 29,1 27,4 24,6 34,3 27,5 28,5 37 LÜnh vùc n«ng nghiÖp:KTTN tham gia d­íi h×nh thøc kinh tÕ trang tr¹i vµ hé n«ng d©n s¶n xuÊt trªn quy m« lín. N¨m 2002 c¶ n­íc cã 2 525 DNTN, 69 c«ng ty, TNHH, 13 triÖu hé gia ®×nh ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng- l©m- ng­ nghiÖp. Trong ®ã, 77% ho¹t ®éng trong n«ng nghiÖp,hiÖn nay cã tíi 95% s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Vµ trªn 80% xuÊt khÈu s¶n phÈm n«ng nghiÖp. Th­¬ng nghiÖp t­ nh©n ®· vµ ®ang lµm chñ nhiÒu ng©n hµng, nhÊt lµ c«ng nghÖ phÈm,l­¬ng thùc, thùc phÈm, thñ c«ng mÜ nghÖ … Nhê ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña th­¬ng nghiÖp t­ nh©n ®· lµm thay ®æi c¬ cÊu tæng møc l­u chuyÓn hµng hãa b¸n lÎ x· héi. Th× ®Õn n¨m 2002 con sè ®ã lµ 84%. Trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, khu vùc KTTN chiÕm tØ träng cßn thÊp, tiÒm lùc cßn nhá, dÔ bÞ t¸c ®éng, dÔ thua thiÖt tr­íc sù c¹nh tranh. *C¬ cÊu doanh nghiÖp: Theo thèng kª n¨m 2002: sè DNTN chiÕm 39,5% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp trong c¶ n­íc. C«ng ty TNHH chiÕm 37,5%, c«ng ty cæ phÇn chiÕm 4,9%. Trong khi ®ã sè doanh nghiÖp nhµ n­íc chØ chiÕm 8% trong tæng sè doanh nghiÖp.HiÖn nay, lo¹i h×nh DNTN chiÕm 70%, råi ®Õn c«ng ty cæ phÇn, tiÕp ®ã lµ c«ng ty hîp danh trong khu vùc KTTN. B¶ng 4: TØ träng doanh nghiÖp ph©n theo së h÷u vµ mét sè chØ tiªu chñ yÕu n¨m 2002: Doanh nghiÖp Lao ®éng Nguån vèn Doanh thu Nép ng©n s¸ch Doanh nghiÖp nhµ n­íc 8.0 46.1 55.9 49.1 46.1 Doanh nghiÖp quèc doanh. Trong ®ã: Doanh nghiÖp t­ nh©n C«ng ty TNHH C«ng ty cæ phÇn Hîp t¸c x· 88.3 39.5 37.5 4.9 6.5 38.6 7.5 20.5 7.0 3.6 19.6 2.5 9.5 6.7 0.9 31.4 7.8 17.2 5.5 1.0 12.5 1.3 7.6 2.8 0.3 Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 37.5 15.3 24.5 19.2 41.4 Tæng côc Thèng kª n¨m 2002 2.2 _Thùc tr¹ng vÒ ph©n bæ c¸c lo¹i h×nh KTTN trong vïng miÒn: Con sè thèng kª cho thÊy, hiÖn nay KTTN tËp trung chñ yÕu ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long(§BS.CL) vµ miÒn §«ng Nam Bé. TiÕp ®Õn lµ ®ång b»ng s«ng Hång(§BS.H) vµ ®Õn duyªn h¶i MiÒn Trung(DHM.Tr). Trong tæng sè 1 439 683 c¬ së ®¨ng kÝ kinh doanh thuéc KTTN n¨m 2000 th× sù ph©n bè theo vïng nh­ sau: Vïng §BS.CL §BS.H §NB Khu bèn cò DHM.Tr Trung du B¾c Bé T©y Nguyªn TØ lÖ ph©n bè(%) 24 21 19 13 10 9 4 Sù ph¸t triÓn vµ ph©n bè kh«ng ®Òu ®ã vÉn tiÕp diÔn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. 2.3_Thùc tr¹ng nguån nh©n lùc: Trong 4 n¨m kÓ tõ khi luËt doanh nghiÖp(1999) cã hiÖu lùc. Cã tíi kho¶ng 1,6- 2 triÖu viÖc lµm ®­îc t¹o ra tõ khu vùc KTTN. §­a sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Theo ®¸nh gi¸ cña bé lao ®éng – th­¬ng binh x· héi: n¨m 2002, sè lao ®éng cña doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh chiÕm 38,6% tæng sè lao ®éng c¶ n­íc. Trong khi sè lao ®éng doanh nghiÖp nhµ n­íc chiÕm 46,1%,doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 15,3%. N¨m 2003: Trong khu vùc KTTN, sè lµm viÖc trong ngµnh n«ng- l©m- ng­ nghiÖp(N-L-N) chiÕm tØ träng cao nhÊt 58,71%. Sau ®ã ®Õn th­¬ng m¹i-dÞch vô: 37,62%. Cuèi cïng lµ lÜnh vùc kh¸c 3,67%. HiÖn nay, khu vùc KTTN chiÕm tØ träng cao nhÊt trong tæng sè lao ®éng ®ang lµm viÖc(88,8%), cao h¬n nhiÒu so víi tØ träng khu vùc nhµ n­íc 9,7%. Sau ®©y lµ mét sè vÝ dô vÒ c¬ cÊu lao ®éng ph©n c«ng theo ngµnh vµ theo thµnh phÇn kinh tÕ n¨m 2003 do bé Lao ®éng- Th­¬ng binh x· héi thèng kª: §¬n vÞ % Tæng Nhµ n­íc TËp thÓ T­ nh©n C¸ thÓ §Çu t­ n­íc ngoµi Hçn hîp N- L-N 59.0 38.16 95.98 58.71 80.50 47.03 32.90 CN-XD 16.4 0.36 0.11 3.67 0.59 2.04 1.47 DÞch vô 24.6 61.48 3.91 37.62 18.91 50.93 65.63 2.4_Thùc tr¹ng vÒ nguån vèn: HiÖn nay, n­íc ta cã h¬n 200 000 DN ngoµi quèc doanh víi tæng sè vèn lªn tíi hµng tr¨m ngh×n tØ ®ång. Nh­ng sè l­îng vµ quy m« ®Çu t­ nãi chung t­¬ng ®èi nhá. Mét DNTN cã tíi 95% thuéc quy m« võa vµ nhá (theo tiªu chÝ cã d­íi 300 lao ®éng/ hoÆc d­íi 10 tØ ®ång). Trong ®ã kho¶ng 50% thuéc quy m« nhá hoÆc cùc nhá (theo tiªu chÝ cã d­íi 100 lao ®éng/d­íi 5 tØ ®ång) khu vùc nµy cã 85% sè doanh nghiÖp cã vèn d­íi 1 tØ ®ång. KTTN nãi chung cã nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ho¹t ®éng, ph¶i vay ë thÞ tr­êng kh«ng chÝnh thøc víi l·i xuÊt cao vµ trong thêi gian ng¾n. RÊt khã tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, nhÊt lµ nguån vèn tÝn dông ­u ®·i cña nhµ n­íc. Theo b¸o c¸o cña ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam: cuèi n¨m 2003: D­ nî cho vay hé s¶n xuÊt t¨ng 95,5% so víi ®Çu n¨m(63%). N¨m 2004: Tæng sè vèn cña KTTN ®¹t 274 473 tØ ®ång(theo gi¸ hiÖn hµnh). Trong ®ã: kinh tÕ hé gia ®×nh, c¸ thÓ tiÓu chñ ®ãng gãp 210 690. Doanh nghiÖp t­ nh©n ®ãng gãp: 63 783. Møc vèn ®Çu t­ vµo khu vùc KTTN t¨ng 0,57 tØ n¨m 1991- 1999. T¨ng 0,96 tØ n¨m 2000 vµ 2,6 tØ n¨m 2002. ChØ tÝnh trong 4 n¨m gÇn ®©y víi 72 061 DN cã vèn ®¨ng kÝ ®¹t 145000 tØ ®ång. TØ träng ®Çu t­ cña c¸c lo¹i DNTN trong ®Çu t­ x· héi tõ 23 ®Õn 25%. 2.5_Thùc tr¹ng vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt- kinh doanh: Tæng s¶n phÈm trong n­íc cña khu vùc KTTN t¨ng tr­ëng liªn tôc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. N¨m 1996, GDP cña khu vùc KTTN ®¹t 68518 tØ ®ång. §Õn n¨m 2000 t¨ng lªn ®¹t 86 926 tØ ®ång, t¨ng b×nh qu©n 6,12%/n¨m. Trong ®ã,GDP cña c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ tõ 52 169 tØ ®ång n¨m 1996 t¨ng lªn 66142 tØ ®ång n¨m 2000. T¨ng b×nh qu©n 6,18%/n¨m. N¨m 2005, khu vùc KTTN chiÕm 38,5%GDP, cao gÊp 5,4 lÇn tØ träng 7,11% cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®¹t gÇn b»ng tØ träng 39,22% cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. Riªng tØ träng GDP cña c¸c DNTN nh×n chung ®· t¨ng lªn qua c¸c n¨m: NÕu n¨m 2000 míi chØ 7,31% ®Õn n¨m 2005 lµ 8,91%. §¸ng l­u ý, tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP do c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc KTTN lu«n lu«n cao h¬n gÊp r­ìi, gÊp ®«i tèc ®é t¨ng tr­ëng chung còng nh­ cao h¬n tèc ®é t¨ng cña c¸c khu vùc kh¸c. Tèc ®é t¨ng GDP cña KTTN nãi chung xÊp xØ tèc ®é t¨ng GDP toµn nÒn kinh tÕ. 3/ mét sè h¹n chÕ cña khu vùc kttn: 3.1_H¹n chÕ cña khu vùc KTTN ë n­íc ta: NÒn kinh tÕ t­ nh©n tuy cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ.Tuy nhiªn nã vÉn cßn tån t¹i mét sè h¹n chÕ sau: *Mét lµ: hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ë n­íc ta míi ®­îc thµnh lËp, h¬n 90% lµ doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá, kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc c¹nh tranh thÊp nªn dÔ bÞ tæn th­¬ng. H¬n 61% doanh nghiÖp míi thµnh lËp thiÕu nguån lùc c¬ b¶n nh­ vèn, n¨ng lùc qu¶n lý, thÞ tr­êng, ®Êt ®ai, khã tiÕp cËn víi nguån cung øng hç trî. *Hai lµ: khu vùc kinh tÕ t­ nh©n n­íc ta cã n¨ng lùc c¹nh tranh thÊp, tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ n¨ng lùc qu¶n lý kÐm. *Ba lµ: c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n míi chñ yÕu tËp trung kinh doanh trong c._.