Thực trạng gian lận thương mại và các giải pháp phòng chống ở nước ta

chống lại gian lận trong thương mại. Được sự giúp đỡ của thầy giáo và tài liệu trên các phương tiện truyền thông, em đã chọn đề tài :” Gian lận thương mại , thực trạng và giải pháp” để nghiên cứu lại một vấn đề mà em vẫn luôn quan tâm. Việc nghiên cứu đề tài này sẽ giúp em hiểu rõ được những tác hại của gian lận thương mại đối với sự phát triển kinh tế của đất nước, phục vụ tốt hơn cho việc học tập những môn học xã hội khác. Trong bài có điều gì còn thiếu hay sai , mong các thầy cô bổ sung và đánh giá để bài làm của em đầy đủ và đúng hơn. Em xin chân thành cám ơn. Nội dung Những vấn đề chung về gian lận thương mại : 1, Khái niệm về gian lận thương mại : Những năm gần đây, thị trường hàng hoá nước ta ngày càng có những bước phát triển vượt bậc, chất lượng được nâng cao, có thể cạnh tranh được với hàng ngoại nhập, các doanh nghiệp cũng dần dần khẳng định được vị trí của mình trên thị trường. Tuy nhiên, song song bên cạnh đó thì tình hình gian lận thương mại ngày càng trở nên tinh vi hơn. Nó diễn ra dưới mọi hình thức, thủ đoạn, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến các doanh nghiệp làm ăn chân chính, thất thu ngân sách Nhà nước hàng ngàn tỷ đồng. Một thuật ngữ chúng ta thường gặp đó là “gian lận thương mại”. Hiểu đơn giản theo nghĩa tiếng Việt thì đó là dối trá , lừa lọc trong hoạt động thương mại. Người có hành vi gian lận thương mại là gian thương, người có nhiều mưu mô lừa lọc, kẻ buôn bán gian lận và trái phép. Trong dân gian, gian lận thương mại gắn liền với thành ngữ “Buôn gian bán lận” và dùng để chỉ những thủ đoạn mánh khoé lừa lọc khách hàng hoặc người khác để thu lợi bất chính. Hành vi gian lận thương mại nói chung được thể hiện trong lĩnh vực thương mại thông qua đối tượng thể hiện là hàng hoá, dịch vụ. Chủ thể của hành vi gian lận thương mại là tất cả các chủ hàng với mục đích thu lợi bất chính nếu thực hiện trót lọt hành vi lừa đảo, dối trá 2, Tác hại của hành vi gian lận thương mại : Đối với nền kinh tế : Như ta đã biết, thuế đánh trên hàng hoá xuất nhập khẩu nhằm mục đích làm tăng giá hàng nhập khẩu, giảm sự cạnh tranh với các nhà sản xuất trong nước hoặc kích thích sản xuất tại nội địa. Chính vì thế hành vi gian lận trốn thuế xuất nhập khẩu rồi cạnh tranh tiêu cực đã làm xâm hại đến chế độ chính sách quản lý xuất nhập khẩu hàng hoá. Gian lận thương mại trong lĩnh vực này gây thiệt hại cho người sản xuất trong nước, làm điêu đứng các doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp sản xuất trong nước, việc hàng hoá không bị đánh thuế tràn ngập khắp thị trường với chất lượng cao hơn, giá cả rẻ hơn, thực sự là mối đe doạ nguy hiểm tới đời sống hàng nghìn công nhân trong các xí nghiệp. Nguyên nhân là những xí nghiệp sản xuất trong nước vẫn phải nhập một số nguyên liệu từ nước ngoài với thuế nhập khẩu tương đối cao. Không những thế, trong quá trình sản xuất sản phẩm để tung ra thị trường, họ còn phải nộp thêm thuế lợi tức, thuế giá trị gia tăng … Trong khi đó hàng ngoại, chất lượng không thua kém gì thì tràn ngập thị trường với giá không thuế vô cùng rẻ mạt. Nó làm cho hàng nội không bán được dẫn đến đọng vốn, và phá sản chỉ là việc nay mai. Những doanh nghiệp làm đúng luật, nộp thuế đều đặn bị những doanh nghiệp kinh doanh trái phép, gian lận, trốn thuế cạnh tranh chèn ép không thể phát triển được. Gian lận thương mại đã ảnh hưởng rất lớn đến môi trường kinh doanh. Nếu môi trường kinh doanh trong sạch, bình đẳng, thì nó kích thích đầu tư phát triển. Nhưng sẽ kìm hãm sự phát triển nếu như môi trường xấu, không ổn định. Không những ảnh hưởng đến đầu tư trong nước mà gian lận thương mại còn ảnh hưởng xấu đến đầu tư nước ngoài. Nó không chỉ là nỗi khổ của doanh nghiệp mà còn gây tâm lý e ngại cho các nhà đầu tư nước ngoài, nhiều nhà đầu tư rất muốn đầu tư vào Việt Nam, nhưng do những tác động của môi trường kinh doanh nên đã ngập ngừng do dự hoặc rút lui. Với người tiêu dùng, hàng ngoại giá rẻ sẽ tạo ra chọ họ thị hiếu ưa dùng hàng ngoại và sẽ hờ hững đối với những mặt hàng trong nước sản xuất. Tuy nhiên hàng ngoại trốn thuế rất bấp bênh vì không phải lúc nào cũng trốn thuế trót lọt. Do đó ở từng thời kỳ sẽ nảy sinh các cơn sốt về giá cả, hàng hoá làm việc kiểm soát thị trường của Nhà nước khó khăn hơn gấp vạn lần. Như vậy gian lận thương mại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nền kinh tế. Nó không những kích thích tâm lý, thị hiếu tiêu dùng đồ sa xỉ, mà còn làm thất thoát nghiêm trọng nguồn thu ngân sách thông qua thuế xuất nhập khẩu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc tích luỹ vốn của Nhà nước để tiến hành cân đối thu chi ngân sách và công nghiệp hoá, hiện đại hoá ở nước ta hiện nay. Ngoài ra nó còn tạo nên một nền kinh tế tiêu thụ giả tạo trên một nền sản xuất chưa cân xứng. Vì đa số tầng lớp gian thương và tham nhũng qua hoạt động gian lận thương mại không đầu tư vốn vào sản xuất mà thường ăn chơI xa xỉ hoặc đầu tư vào thị trường bất động sản như nhà cửa, vàng bạc, ngaọi tệ… hình thành một khu vực kinh tế chuyên về dịch vụ và tiêu thụ. Đối với Văn hoá - xã hội : Gian lận thương mại ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống văng hoá- xã hội. Mục đích chính của gian lận thương mại là làm thế nào kiếm được thật nhiều lợi nhuận bất chấp mọi thủ đoạn. Chính điều này làm cho khoảng cách chênh lệch giữa người giàu và người nghèo ngày càng lớn. Mặt khác từ đồng tiền bất chính do gian lận thương mại đã làm cho đạo đức của nhiều kẻ bị tha hoá. Đó là nguyên nhân dẫn đến những tệ nạn xã hội, tác động nghiêm trọng đến nhân cách văn hoá của nhiều người trong mọi tầng lớp. Trong khi Nhà nước ta phải bỏ nhiều tiền để chống lại văn hoá ngoại lai, đồi truỵ, phản động, chống tệ nạn xã hội nhắm duy trì một nền văn hoá lành mạnh, đậm dà bản sắc dân tộc xây dựng một xã hội công bằng văn minh thì gian lận thương mại lại đi ngược lại với những cố gắng của Nhà nước. Đối với chính trị : Gian lận thương mại len lỏi vào từng nhà dân vùng biên giới, lôi kéo, tấn công và làm sa ngã những cán bộ trong những hoạt động kinh doanh xuất nhập khẩu như hải quan, biên phòng, vận tải, các ngành tư pháp… Gian lận thương mại đã ngày càng trở nên tinh vi và lắm thủ đoạn hơn. Nhất là hiện nay nước ta đã ký hiệp định giảm thuế xuất nhập khẩu đối với rất nhiều mặt hàng. 3, Những nhân tố tác động đến gian lận thương mại : Chính sách mở cửa của chính phủ : Gian lận thương mại luôn là mối quan tâm của nhà nước, hành vi gian lận thương mại thường diễn ra trên tất cả các lĩnh vực có định chế, quản lý còn sơ khai, chưa chặt chẽ. Chính sách mở cửa hiện nay của Chính phủ đã và đang được nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước hưởng ứng tích cực, xem như đó là một cơ hội để tiếp thu những nền công nghệ mới, mở rộng hoạt động kinh doanh với nước ngoài. Nhất là vào năm sau, năm 2005 , Việt Nam sẽ ra nhập WTO. Tuy nhiên hiện nay không ít các doanh nghiệp , những người kinh doanh chớp thời cơ, lợi dụng sự sơ hở của công tác quản lý và tình trạng chưa hội nhập hoàn toàn để xúc tiến những hành vi kinh doanh gây xáo trộn nền kinh tế. Nền kinh tế thị trường : Phát triển nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần vận động theo cơ chế thị trường, thương mại phát triển có những mặt tích cực nhưng bên cạnh đó có những mặt tiêu cực. Đồng tiền trong thanh toán trở thành phương tiện có giá trị, nó làm phát sinh tư tưởng sùng bái đồng tiền, chạy theo cuộc sống giàu có không bằng khả năng của mình, không tôn trọng pháp luật, làm giàu bất chính. Lợi dụng cơ chế tự do buôn bán lưu thông hàng hoá, một số người đã kinh doanh trái pháp luật, gian lận để kiếm lời. Gian lận thương mại là một nhược điểm rất lớn của nền kinh tế thị trường. Nó bóp méo vai trò của thương mại, đi ngược lại với bản chất của thương mại. Chính sách pháp luật : Đây có thể coi là vấn đề quan trọng nhất. Hiện nay chính sách pháp luật của ta chưa rõ ràng, chưa nghiêm và thiếu tính đồng bộ. Chính đIều này đã làm cho các doanh nghiệp lợi dụng để tiến hành hành vi gian lận trái phép của mình. Bên cạnh đó thì việc thực thi pháp luật còn chưa nghiêm, các qui định về khiều nại hay kiện tụng rất phức tạp, lòng vòng. Trong khi đó hiện tượng vi phạm tràn lan đòi hỏi sự ra tay của các cơ quan bảo vệ pháp luật tuy nhiều song tổ chức không chặt, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan không rõ ràng, lại chồng chéo, phụ thuộc. Thực trạng gian lận thương mại ở nước ta hiện nay : 1, Thực trạng : Hiện nay hoạt động gian lận thương mại đã diễn ra ngày một tinh vi, số vụ gian lận thương mại diễn ra ngày càng tăng trong các ngành giấy, hay như vụ công ty may Thăng Long vừa qua. Các đối tượng thường lợi dụng danh nghĩa, tư cách pháp nhân của các doanh nghiệp Nhà nước hoặc các công ty trách nhiệm hữu hạn để làm thủ tục xuất nhập khẩu như : khai báo sai tên hàng, sai số lượng, sai chủng loại, xuất xứ … của hàng hoá để hưởng thuế suất thấp hoặc thuế suất bằng 0 để trốn thuế, nhập khẩu, lợi dụng thúê Gýa trị gia tăng để chiếm đoạt thuế hoặc cất giấu những hàng nhập lậu, hàng cấm nhập trong lô hàng được nhập khẩu, giấu hàng có giá trị cao, cồng kềnh. Sau gần 4 năm thực hiện thuế Gía trị gia tăng, tình hình vi phạm trong lĩnh vực trốn thuế không những không giảm mà ngày càng gia tăng với tốc độ chóng mặt. Năm 1999, ngành thuế kiểm tra 451 đơn vị được miễn hoàn thuế thu về 679 triệu đồng tiền hoàn thuế không đúng. Năm 2000, kiểm tra 902 đơn vị, thu về 8,532 tỷ đồng. Năm 2002, kiểm tra 32,1% số đơn vị thu về được 39,908 tỷ … Một vàI con số đó đã cho chúng ta thấy, tình trang gian lận thương mại không những không giảm mà còn gia tăng mạnh hơn gấp nhiều lần. Do đó nước ta rất cần một chính sách mới đúng đắn và nghiêm minh hơn. 2, Những nguyên nhân xuất hiện thực trạng gian lận thương mại: Thứ nhất là do sự yếu kém về kỹ thuật sản xuất. Do kỹ thuật sản xuất của nước ta còn thấp, chúng ta chưa đủ trình độ sản xuất sản phẩm với chất lượng ngang bằng khu vực và thế giới nên có khoảng cách khá xa về hàng ngoại và hàng nội, giữa hàng của một số doanh nghiệp có công nghệ hiện đại với hàng phổ biến của các cơ sở sản xuất còn lại trong nền kinh tế quốc dân. Đây chính là mầm mống để gây ra nạn gian lận thương mại Thứ đến chính là nhận thức và ý thức của người dân đối với việc thực hiện pháp luật còn ở trình độ thấp. Vì mới từ bỏ cơ chế kế hoạch hoá tập trung, quan liêu, bao cấp chưa lâu nên nhận thức và ý thức chấp hành theo chỉ đạo của cấp trên vẫn còn im đậm sâu trong người dân. Trong khi đó việc xây dựng Nhà nước pháp quyền ở nước ta còn đang ở giai đoạn đầu tiên trong đIều kiện, trình độ dân trí còn thấp nên việc nhận thức của mỗi người dân về pháp luật và thực hiện pháp luật còn rất hạn chế, nhất là đối với những người ở biên giới. Thứ ba, dấu hiệu về sự băng hoại về đạo đức xã hội. Các tiêu chuẩn điều chỉnh hành vi của con người được xã hội thừa nhận và duy trì trước đây bị coi nhẹ dần do chúng ta có nhận thức rất mơ hồ về cơ chế thị trường ngay từ khi mới chuyển sang xây dựng cơ chế kinh tế này. Ngay từ đầu, nhiều người đã hiểu một cách đơn thuần và sai lầm rằng kinh doanh trong nền kinh tế thị trường thì phải kèm theo hành vi gian lận. Rất tiếc là kiểu nhận thức này đã tự phát triền trong xã hội như một vấn đề không tránh khỏi trong nhận thức của mọi người. Thứ tư là sự chi phối của qui luật lợi ích. Cũng như mọi nhu cầu khác, nhu cầu về lợi ích của con người như là một phạm trù không có giới hạn. Lợi ích biểu hiện của người tiêu dùng là mua được hàng tốt giá rẻ và lợi ích của người kinh doanh là thu lãi được nhiều nhất. Trong khi mong muốn lợi ích cao thì đời sống kinh tế của người lao động còn thấp, đặc biệt là ở vùng sâu vùng xa. Nhu cầu có lợi ích cao trong khi đIều kiện nhận thức không chính xác về cơ cấu kinh tế thị trường, ý thức chấp hành pháp luật kém, sự băng hoại về đạo đức xã hội ngày càng tăng. Thứ năm chính là ở sự yếu kém trong lĩnh vực pháp luật. Mặc dù đã có nhiều cố gắng song cho đến nay, việc ban hành và thực hiện pháp luật ở nước ta vẫn là lĩnh vực còn có nhiều yếu kém nhất. Việc ban hành các văn bản pháp luật vừa chậm, lại thiếu đồng bộ, đan chéo. Các văn bản không giống nhau thì qui định không giống nhau, làm cho kẻ gian lận dễ thực hiện ý đồ của mình hơn. Các qui định về việc khiếu nại hay kiện tụng lại rất phức tạp, lòng vòng. Trong khi hiện tượng vi phạm tràn làn đòi hỏi có sự can thiệp của các cơ quan pháp luật thì những cơ quan này có những nhiệm vụ cũng chồng chéo, hạn chế quyền lực trong việc xử lý. Vì thế hiệu lực của chống gian lận là rất hạn chế. Thứ sáu là ở sự yếu kém trong quản lý. Việc cấp giấy chứng nhận sở hữu công nghiệp, cấp nhiều giấy chứng nhận quyền sở hữu cho các doanh nghiệp giống nhau. Sự yếu kém trong quản lý còn thể hiện ở việc đăng ký quản lý các đơn vị đã được cấp giấy phép kinh doanh. Sự rườm rà về thủ tục trong lĩnh vực này gây khó khăn cho các đơn vị đăng ký hoặc chuyển đăng ký kinh doanh, dẫn đến sự tồn tại trên thực tế cả đơn vị làm ăn chân chính và không chân chính, tạo ra tình trạng lẫn lộn thật giả, tạo điều kiện cho gian lận thương mại luồn lách. Biện pháp phòng chống thương mại : 1. Đối với Nhà nước 1.1, Nhà nước cần hoàn chỉnh hơn nữa hệ thống pháp luật: Để chống gian lận thương mại cần phải có những điều luật cụ thể, chính sách nghiêm minh cho từng hành vi gian lận, bịt kín các kẽ hở của cơ chế chính sách, thu hẹp môi trường, tước bỏ các đIều kiện mà gian lận thương mại có thể lợi dụng để làm ăn bất chính, Hệ thống pháp luật nước ta hiện nay còn thiếu và không đầy đủ, rõ ràng nên trong thực hiện thiếu cơ sở pháp lý dễ dàng dẫn đến tuỳ tiện, không thống nhất. Nhiều chế định, qui định được ban hành lâu nay đã không còn phù hợp mà vẫn chưa sửa đổi, bổ xung kịp thời. Luật pháp mà không đồng bộ, hoàn chỉnh sẽ dẫn đến tình trạng tuỳ tiện, chủ quan trong kiểm tra giám sát và xử lý. Vì vậy nhà nước cần phải nghiên cứu xây dựng ban hành luật pháp mới và điều chỉnh, sửa đổi, bổ xung những chính sách cũ không phù hợp. Nên tập trung xây dựng một chính sách thuế hợp lý, dễ hiểu, khuyến khích được các nhà đầu tư 1.2, Gắn việc chống gian lận thương mại với công cuộc cải cách hành chính: Đây là một yêu cầu đặt ra cho các cơ quan quản lý Nhà nước. Chống gian lận đồng thời phải gắn liền với việc thực hiện nghị quyết 38CP về cải cách hành chính nhà nước. Đối với Hải quan cần xây dựng các giải pháp tối ưu nhằm mục tiêu đảm bảo sự quản lý của nhà nước về hoạt động xuất nhập khẩu được chặt chẽ hơn, bảo đảm thu đúng, đủ thuế, nhưng vẫn tạo điều kiện cho các doanh nghiệp chân chính làm ăn kiếm lợi. 1.3, Tăng cường lực lượng, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật cho các lực lượng phòng chống gian lận thương mại: Để đối phó với lực lượng gian lận thương mại cần phải có lực lượng lớn mạnh chống lại. Xây dựng lực lượng chống gian lận thương mại trong sạch, vững mạnh cả về số lượng lẫn chất lượng. Gian lận thương mại ngày càng tinh vi, đòi hỏi các cán bộ ngành chức năng phải có sự hiểu biết toàn diện và tổ chức lực lượng tại các địa bàn phải thật hợp lý và hiệu quả nhằm đảm bào nguồn thu cho Nhà nước. Nâng cao trình độ văn hoá chuyên môn nghiệp vụ. , Tuyên truyền, giáo dục, nâng cao giác ngộ đối với cán bộ và người dân: Nhà nước cần tuyên truyền, giáo dục cho nhân dân thấy được tác hại to lớn của gian lận thương mại đối với kinh tế xã hội. Tuyên truyền, giáo dục thông qua các phương tiện thông tin báo chí, phát thanh truyền hình. Đây cũng là một biện pháp góp phần mang lại hiệu quả trong công tác chống gian lận thương mại. Nâng cao giác ngộ và đấu tranh chống lại gian lận thương mại cho cán bộ và nhân dân là một việc làm cần thiết và cấp bách vì nó tác động trực tiếp trong việc nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về xuất nhập khẩu. Đối với các cơ qan quản lý nhà nước, nâng cao giác ngộ pháp luật cho cán bộ là một nhu cầu cấp bách vì trong giải quyết các vụ việc cụ thể, phần lớn phụ thuộc vào nhận thức chủ quan của người được giao quyền thay mặt cơ quan quản lý giải quyết. Hơn nữa phải giác ngộ lòng tin vào pháp luật của cán bộ trong quá trình áp dụng pháp luật, đó là tình cảm công bằng trách nhiệm, tình cảm pháp chế, không khoan nhượng với những vi phạm pháp luật và tội phạm, hình thành thói quen xử lý tích cực theo các quy định của pháp luật, không bị ngoại cảnh chi phối. ,Xử lý nhanh, nghiêm minh và thích đáng những kẻ gian lận thương mại và những người liên quan đến gian lận thương mại : Đây là biện pháp nhằm đảm bảo cho pháp luật được thực hiện nghiêm minh bảo đảm quyền mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Khi phát hiện ra cá nhân hành vi gian lận thương mại thì nhất định phải áp dụng những hình phạt thích đáng. Vì bản thân các hình phạt đúng cũng có tác dụng phòng ngừa hành vi vi phạm của người khác. Trong thời gian qua chúng ta chưa có những quan tâm đúng mức đến việc đấu tranh kiên quyết, kịp thời với những hành vi gian lận. Một số cá nhân, đơn vị có hành vi gian lận đã bị phát hiện nhưng chưa bị xử lý kịp thời hoặc xử lý qua loa, không đúng. Một hiện tượng hết sức nguy hiểm cho công việc củng cố, tăng cường pháp chế lĩnh vực thương mại. Những vi phạm nhỏ mà không bị xử lý nghiêm sẽ dẫn đến những vi phạm lớn và nghiêm trọng hơn 2. Đối với doanh nghiệp : Môi trường kinh doanh là tập hợp các điều kiện, yếu tố tác động để hoạt động kinh doanh, những hoạt động kinh tế của doanh ngiệp đều có ảnh hưởng tới các yếu tố của môi trường kinh doanh. Một doanh nghiệp không thể tồn tại lâu dài trong một môi trường kinh doanh không ổn định không thuận lợi. Không nên vì lợi ích cá nhân mà có những việc làm tiếp tay cho gian lận thương mại như: cho mượn giấy phép kinh doanh, tư cách pháp nhân, giấy phép xuất nhập khẩu … Doanh nghiệp phải góp phần tích cực vào việc hình thành môi trường kinh doanh trong sạch. 3.Đối với quần chúng nhân dân : Nhân dân cần phải thấy được hết những nghĩa vụ, quyền lợi, tác hai nhiều mặt của gian lận thương mại đối với lợi ích chung của xã hội. Thấy được quyền lợi của mình trong công tác chống gian lận, nâng cao ý thức và năng lực làm chủ bản thân. Không nên tiếp tay cho gian lận thương mại. Nhân dân phải thấy rằng xã hội ổn định, kinh tế phát triển thì đời sống của mình mới được nâng cao. III.kết luận Qua việc nghiên cứu vấn đề gian lận trong thương mại em thấy việc đấu tranh chống gian lận thương mại có hiệu quả sẽ góp phần tích cực vào việc ổn định và phát triển kinh tế, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất trong nước, khuyến khích đầu tư nước ngoài ….Ngoài ra còn góp phần vào việc chống chốn thuế bảo đảm nguồn thu cho ngân sách Nhà Nước. Nhưng thực tế nước ta hiện nay cuộc đấu tranh chống gian lân thương mại còn gặp nhiều khó khăn. Trước hết là ở hệ thống pháp luật của chúng ta còn nhiều kẽ hở, hệ thống quản lý còn lỏng lẻo.Chính đIều này đă làm cho các cá nhân,doanh nghiệp làm an phi pháp. Bên cạnh đó do lực lượng chống nhân lận thương mại nứơc ta còn mỏng, trình độ thua kém , sự nhận thức của người dân còn chưa cao. Không những thế bọn chúng còn được sự hõo trợ của một số cán bộ thoái hoá biến chất trong ngành dẫn tới cuộc đấu tranh của chúng ta hiệu quả thấp. Để cho cuộc đấu tranh của chúng ta chống gian lận thương mại có hiệu quả không những cần sự quan tâm của Đảng và nhà nước mà còn cần sự quan tâm, phối hợp của các ngành các cấp và sự quan tâm của toàn xă hội. TàI liệu tham khảo : 1, Báo An ninh thế giới ( số 72 ) 2,Tạp chí kiểm toán 3,Tạp chí Tài chính tháng 5 / 2002 4,Tạp chí thương mại số 5, 13, 17, 18 5,Thời báo kinh tế Việt Nam số 25 + 65 6, Tạp chí thanh tra tháng 1+ 5 7, Tạp chí kinh tế phát triển số 36 ._.