Thực trạng & Giải pháp năng cao khả năng cạnh tranh của ngành dệt may Việt Nam

Lôøi môû ñaàu Theá giôùi ñang bieán ñoäng, ngaøy caøng chuyeån bieán vôùi xu höôùng hoäi nhaäp vaø toaøn caàu hoaù ngaøy caøng saâu saéc. Do hoäi nhaäp kinh teá laø xu höôùng taát yeáu vaø khaùch quan, moät nöôùc muoán phaùt trieån khoâng coøn caùch naøo khaùc laø phaûi hoaø nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù chuùng ta phaûi tích cöïc xaây döïng nhöõng theá maïnh xuaát khaåu, qua ñoù löïa choïn ñöôïc nhöõng maët haøng chuû löïc xuaát khaåu, söû duïng lôïi theá so saùnh. Moät trong nhöõng theá maïnh maø chuùng ta löïa choïn ñoù laø ngaønh deät may, ñaây laø moät trong nhöõng maët haøng xuaát khaåu chuû löïc cuûa Vieät Nam, giöõ vò trí thöù hai sau daàu thoâ. Coù ñöôïc keát quaû naøy laø do söï noã löïc cuûa Ñaûng, cuûa Nhaø nöôùc vaø caùc doanh nghieäp ñaõ coù nhieàu caûi caùch vaø chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Chuyeån ñoåi töø ñoái ñaàu sang ñoái thoaïi hôïp taùc laøm aên cuøng coù lôïi. Tröôùc tình hình môùi veà veà thò tröôøng vaø cô cheá quaûn lyù, caïnh tranh ñeå ñöùng vöõng vaø phaùt trieån laø taát yeáu khaùch quan khoâng theå traùnh khoûi. Chuû ñoäng hoäi nhaäp quoác teá, tieán haønh ñieàu tra, phaân loaïi, kieåm tra ñaùnh giaù khaû naêng caïnh tranh cuûa töøng saûn phaåm maët haøng, coù bieän phaùp thieát thöïc nhaèm naâng cao hieäu quaû ñaàu tö, naâng cao söùc caïnh tranh laø moät trong nhöõng vieäc laøm caàn thieát vaø thieát yeáu hieän nay. Trong maáy naêm qua, tuy ngaønh deät may ñaõ ñaït ñöôïc moät soá thaønh töïu caû veà quy moâ vaø giaù trò saûn xuaát, xuaát khaåu nhöng saûn phaåm deät may cuûa ta coøn raát nhieàu haïn cheá nhö: giaù coøn cao, chöa chuû ñoäng hoäi nhaäp, tính caïnh tranh cuûa saûn phaåm khoâng cao, hieäu quaû saûn xuaát thaáp, veà maët quaûn lyù thuû tuïc coøn nhieàu haïn cheá, quaûn lyù coøn chöa saùt thöïc teá vaø ñaëc bieät laø ñôøi soáng ngöôøi lao ñoäng coøn thaáp… Ñaëc bieät trong giai ñoaïn hieän nay tình hình quan heä quoác teá ngaøy caøng môû roäng vôùi söï hôïp taùc vaø chuyeân moân hoaù ngaøy caøng caochuùng ta khoâng coù nhöõng bieän phaùp hôïp lyù thì seõ khoâng truï ñöôïc khi tham gia hoäi nhaäp, khoâng thöïc hieän ñöôïc muïc tieâu phaùt trieån ñaát nöôùc. Töø ñieàu kieän chuû quan vaø khaùch quan cho ta thaáy trong thôøi gian tôùi ñoái vôùi toaøn boä neàn kinh teá noùi chung vaø ngaønh deät may noùi rieâng phaûi tìm ra nhöõng höôùng ñi môùi vaø nhöõng cô hoäi phaùt trieån vöõng chaéc treân con ñöôøng hoäi nhaäp. Do vaäy ñaây laø moät vaán ñeà quan troïng maø chuùng ta phaûi chuù troïng vaø ñaàu tö chính ñaùng. Do ñoù em choïn ñeà taøi naøy ñeå nghieân cöùu, trong ñeà taøi naøy em ñi saâu tìm hieåu ngaønh deät may trong xu theá bieán ñoäng vaø hoäi nhaäp nhaèm tìm ra nhöõng höôùng ñi môùi, nhöõng giaûi phaùp ñeå caïnh tranh coù hieäu quaû. Ñeà taøi naøy ñöôïc nhieân cöùu baèng phöông phaùp thöïc chuùng vaø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng…vôùi caùch tieáp caän heä thoáng. Ñaây laø moät ñeà taøi hay vaø töông ñoái roäng, laø moät sinh vieân nhö em coù nhieàu haïn cheá raát mong ñöôïc söï quan taâm cuûa caùc thaày coâ. Em xin chaân thaønh caûm ôn ! Chöông I: Toång quan veà caïnh tranh I. Caùc quan nieäm veà khaû naêng caïnh tranh 1.Khaùi nieäm Caïnh tranh laø moät taá yeáu khaùch quan vaø coù theå noùi raêng khoâng coù caïnh tranh thì khoâng coù söï phaùt trieån, caïnh tranh laø ñoäng löïc cuûa söï phaùt trieån, khoâng coù caïnh tranh töùc laø khoâng coù söï phaùt trieån. Cho duø ôû ñaâu ñi chaêng nöõa caïnh tranh luoân luoân toàn taïi, nhöng ôû ñaây ta chæ xeùt döôùi goùc ñoä kinh teá. Töø naêm 1986 trôû veà tröôùc do chuùng ta khoâng coù quan ñieåm ñuùng ñaén neân ñaõ maéc phaûi sai laàm khi kìm haõm söï caïnh tranh. ÔÛû caùc lónh vöïc, caùc goùc ñoä khaùc nhau thì quan nieäm veà caïnh tranh cuõng khaùc nhau. Coù nhieàu quan ñieåm veà caïnh tranh, nhöng theo quan ñieåm toång hôïp thì canh tranh laø quaù trình kinh teá maø ôû ñoù chuû theå kinh teá ganh ñua nhau, tìm moïi bieän phaùp, thuû ñoaïn, caùch thöùc…ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu kinh teá cuûa mình, thoâng thöôøng laø nhaèm chieám lónh thò tröôøng, giaønh laáy nhöõng khaùch haøng cuõng nhö nhöõng ñieàu kieän saûn xuaát coù lôïi nhaát. Xeùt ôû goùc ñoä kinh teá thuaàn tuyù thì muïc ñích kinh teá cuûa caùc chuû theå kinh teá laø toái ña hoaù lôïi ích, ñoái vôùi ngöôøi kinh doanh laø toái ña hoaù lôïi nhuaän, vôùi ngöôøi tieâu duøng laø lôïi ích tieâu duøng. Do vaäy caïnh tranh coù vai troø to lôùn, laø linh hoàn cuûa caû neàn kinh teá, laø nôi choïn löïa nhöõng thaønh vieân öu tuù cuûa neàn kinh teá, ñaøo thaûi nhöõng doanh nghieäp laøm aên keùm hieäu quaû. Do vaäy nhöõng doanh nghieäp muoán toàn taïi phaûi caïnh tranh, phaûi tìm ra nhöõng lôïi theá so saùnh cuûa mình. Chính vì vaäy naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc doanh nghieäp laø ñieàu kieän caàn thieát. Caïnh tranh ôû ñaây ñöôïc theå hieän chuû yeáu ra maët ngoaøi chính laø saûn phaåm. Töø khaùi nieäm treân coù theå hieåu khaû naêng caïnh tranh cuû saûn phaåm laø taát caû nhöõng gì saûn phaåm ñoù ñaõ coù, ñang vaø seõ coù ñeå coù theå coù nhöõng öu theá so vôùi nhöõng saûn phaåm khaùc cuøng loaïi hoaëc khaùc loaïi trong quaù trình caïnh tranh. 2. Vai troø cuûa caïnh tranh Nhö treân chuùng ñaõ bieát caïnh tranh laø ñoäng löïc cuûa söï phaùt trieån, noù coù vai troø heát söùc to lôùn vaø quan troïng ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá noùi chung vaø baûn thaân moãi doanh nghieäp noùi rieâng. Caïnh tranh coù maët lôïi vaø caû maët haïi cuûa noù, nhöng thöïc teá ta thaáy raèng baát kì moät neàn kinh teá naøo cuõng caàn duy trì söï caïnh tranh. Ñöùng ôû goùc ñoä xaõ hoäi thì caïnh tranh laø hình thöùc maø Nhaø nöôùc söû duïng ñeå choáng ñoäc quyeàn, taïo cô hoäi cho ngöôøi tieâu duøng coù theå löïa choïn caùc saûn phaåm toát, giaù caû reû. Chính vì vaäy duy trì caïnh tranh laø baûo veä lôïi ích ngöôøi tieâu duøng. Maët khaùc Nhaø nöôùc söû duïng caïnh tranh nhaèm taêng hieäu quaû chung cuûa neàn kinh teá traùnh laõng phí ñeå taêng söùc caïnh tranh cuûa saûn phaåm trong nöôùc, taïo ñoäng löïc beân trong neàn kinh teá, taïo ñieàu kieän phaùt trieån caùc hình thöùc quan heä quoác teá. Ñöùng ôû goùc ñoä doanh nghieäp, caïnh tranh seõ la øñieàu kieän thuaän lôïi ñeå doanh nghieäp töï khaúng ñònh vò trí cuûa mình treân thò tröôøng, töï quyeàn löïa choïn ngaønh ngheà kinh doanh, töï hoaøn thieän baûn thaân doanh nghieäp cuûa mình ñeå vöôn leân daønh öu theá hôn so vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh khaùc. Caùc öu theá ñoù theå hieän qua lôïi theá so saùnh cuûa doanh nghieäp naøy so vôùi doanh nghieäp khaùc, nhö vieäc khai thaùc trieät ñeå hôn caùc lôïi theá so saùnh, taän duïng ngaøy caøng nhieàu nguoàn löïc moät caùch coù hieäu quaû nhaát. Treân thò tröôøng, caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp laø cuoäc caïnh tranh khoác lieät nhaát nhaèm daønh daät ngöôøi mua, chieám lónh thò tröôøng taïo öö theá moïi maët cho caùc doanh nghieäp nhaèm thhu ñöôïc lôïi nhuaän toái ña coù theå. Thöïc chaát caïnh tranh laø cuoäc chaïy ñua khoâng coù ñích, laø quaù trình caùc doanh nghieäp ñöa ra caùc bieänphaùp kinh teá tích cöïc vaø saùng taïo nhaèm ñöùng vöõng treân thò tröôøng, taêng lôïi nhuaän treân cô sôû taïo öu theá veàø saûn phaåm: giaù baùn, chaát löôïng saûn phaåm… Muoán vaäy doanh nghieäp phaûi khoâng ngöøng aùp duïng khoa hoïc kó thuaät vaøo saûn xuaát kinh doanh nhaèm naâng cao chaát löôïng saûn phaåm vaø dòch vuï, beân caïnh ñoù phaûi toái öu hoaù caùc yeáu toá ñaàu vaøo trong saûn xuaát ñeå giaûm giaù thaønh saûn phaåm. Trong cô cheá kinh teá thò tröôøng nhöõng doanh nghieäp naøo ñöa ra ñöôïc nhöõng saûn phaåm coù giaù reû, chaát löôïng cao, dòch vuï toát thì doanh nghieäp ñoù seõ chieán thaéng. Do vaäy caïnh tranh giuùp loaïi boû nhöõng doanh nghieäp laøm aên keùm hieäu quaû vaø khuyeán khích nhöõng doanh nghieäp laøm aên coù hieäu quaû vöôn leân. Maët khaùc khi tham gia vaøo thò tröôøng caùc doanh nghieäp phaûi chaáp nhaän tuaân thuû caùc quy luaät cuûa thò tröôøng nhö quy luaät caïnh tranh vaø ñaøo thaûi. Do ñoù caïnh tranh buoäc caùc doanh nghieäp phaûi töï naâng cao chaát löôïng cuûa mình, trình ñoä quaûn lyù vaø kinh doanh taïo ñieàu kieän lôïi duïng trieät ñeå lôïi theá so saùnh cuûa mình. Moät khaùi nieäm nöõa maø chuùng ta caàn laøm roõ laø khaú naêng caïnh tranh vaø söùc maïnh caïnh tranh cuaû saûn phaåm cuûa doanh nghieäp, giöõa chuùng coù moái quan heä maät thieát loàng gheùp bao haøm vaø coù moái quan heä nhaân quaû vôùi nhau. Ñeå coù giaûi phaùp naâng cao khaû naêng caïnh tranh saûn phaåm cuûa doanh nghieäp ta phaûi hieåu ñöôïc khaùi nieäm vaø noäi dung cô baûn cuûa söùc caïnh tranh. Vaäy söùc caïnh tranh laø: Toång theå caùc yeáu toá gaén tröïc tieáp vôùi haøng hoaù cuøng caùc ñieàu kieän, coâng cuï vaø bieän phaùp caáu thaønh khaû naêng caïnh tranh ñöôïc doanh nghieäp söû duïng treân thöông tröôøng nhaèm chieám lónh thò tröôøng, khaùch haøng vaø thi tröôøng, ñem laïi lôïi ích cho doanh nghieäp khi caïnh tranh. Noäi dung söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp bao goàm: khaû naêng aùp duïng khoa hoïc kó thuaät, quaûn lyù hieän ñaïi, khaû naêng thu thaäp thoâng tin, khaû naêng cung caáp dòch vuï,…Do vaäy caïnh tranh coùa vai troø raát to lôùn, chuùng ta caàn taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi cho chuùng phaùt huy nhöõng maët tích cöïc cuûa mình. II. Caùc nhaân toáù aûnh höôûng ñeán khaû naêng caïnh tranh Saûn phaåm cuûa moät doanh nghieäp coù caïnh tranh ñöôïc hay khoâng noù phuï thuoäc raát lôùn vaøo tæ leä caùc yeáu toá sau: 1. Caùc yeáu toá thuoäc veà lôïi theá so saùnh Lôïi theá so saùnh ñöôïc coi laø yeáu toá soáng coøn trong caïnh tranh.ÔÛ ñaây khaû naêng caïnh tranh ñöôïc xem laø söùc maïnh caïnh tranh thaät vaø baèng vôùi lôïi theá so saùnh. Lôïi theá so saùnh lôùn nhaát laø ñöôïc theå hieän ôû caùc nguoàn löïc ñaàu vaøo, do ñoù coù theå laø taøi nguyeân thieân nhieân, voán ñaàu tö, ñaëc bieät hôn ñoù laø lao ñoäng…noù ñöôïc theå hieän thoâng qua giaù baùn cuûa saûn phaåm. Ñöôïc theå hieän baèng heä soá ñaàu vaøo thaáp moät caùch töông ñoái. Thöïc teá khoâng deã taùch bieät giöõa nguoàn löïc ñaàu vaøo vaø naêng suaát lao ñoäng, bôûi ñaây laø ngaønh söû duïng nhieàu lao ñoäng. Söï doài daøo cuûa moät yeáu toá naøo ñoù coù theå laø do naêng suaát lao ñoäng cao, vöøa do giaù caû taïo neân kích thích cung öùng, vaán ñeà thöông hieäu cuõng goùp phaàn quan troïng theå hieän lôïi theá so saùnh. Ñaëc bieät trong giai ñoaïn hieän nay vôùi neàn kinh teá toaøn caàu caïnh tranh quoác teá ngaøy caøng gaêy gaét, caùc lôïi theá so sanh treân taàm vó moâ khoâng theå coi nheï nhö: söï oån ñònh veà kinh teá chính trò, luaät phaùp theå cheá, kinh teá ñaát nöôùc, keát caáu haï taàng,… Ñaây coù theå noùi laø yeáu toá raát quan troïng trong thôøi gian hieän nay, giuùp chuùng ta phaùt trieån troïng ñieåm söû duïng hieäu quaû nguoàn löïc coù nhieàu lôïi theá so saùnh. Do ñoù chuùng ta noùi chung caùc doanh nghieäp noùi rieâng caàn taän duïng trieät ñeå caùc yeáu toá naøy. 2. nhoùm caùc yeáu toá thuoäc veà khaû naêng taêng tröôûng kinh teá cuûa ñaát nöôùc Theo Forger thì “Khaû naêng caïnh tranh laø khaû naêng cuûa moät ñaát nöôùc trong vieäc nhaän thöùc roõ muïc ñích cuûa chính saùch kinh teá taäp trung, nhaát laø ñoái vôùi taêng tröôûng thu nhaäp vaø vieäc laøm, maø khoâng gaëp phaûi nhöõng khoù khaên trong caùn caân thanh toaùn”. Bôûi vì taêng tröôûng cuûa moät quoác gia ñöôïc xaùc ñònh bôûi naêng suaát cuûa neàn kinh teá quoác gia ñoù, maø naêng suaát laø yeáu toá cô baûn taïo neân khaû naêng canh tranh vaø noù la moät yeáu toá goùp phaàn vaøo lôïi theá so saùnh cuûa baûn thaân saûn phaåm, goùp phaàn quan troïng trong hoäi nhaäp vaø phaùt trieån kinh teá. 3. Nhoùm yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng kinh teá cuûa doanh nghieäp Nhoùm caùc yeáu toá thuoäc veà moâi tröôøng kinh teá cuûa doanh nghieäp bao goàm caùc yeáu toá nhö: Chính saùch thöông maïi, moâi tröôøng ñaàu tö, taøi chính, möùc thanh khoaûn trong neàn kinh teá, cô caáu doanh nghieäp, tính caïnh tranh trong neàn kinh teá… Vôùi chính saùch thöông maïi cuûa moãi quoác gia söû duïng khaùc nhau se cho nhöõng taùc ñoäng khaùc nhau, coù theå traùi ngöôïc nhau ñeán moâi tröôøng thöông maïi quoác teá. Thöïc teá ñoái vôùi nhaäp khaåu caùc nöôùc thöôøng aùp duïng chính saùch haïn cheá nhaäp khaåu, laøm giaûm bôùt vaø choáng laïi lôïi theá cuûa caùc haøng hoaù nhaäp khaåu vaøo nöôùc ñoù. Ngöôïc laïi ñoái vôùi haøng hoaù xuaát khaåu caùc nöôùc thöôøng aùp duïng chính saùch nhaèm khuyeán khích xuaát khaåu cuøng nhaèm muïc ñích taêng öu theá cuûa haøng xuaát khaåu. Ñoâi khi chính saùch thöông maïi coù taùc duïng maïnh ñeán möùc coù theå xeáp moät trong caùc yeáu toá taïo neân lôïi theá caïnh tranh cuûa moät saûn phaåm (xeáp vaøo lôïi theá so saùnh aûo ). Cheá ñoä taøi chính: thöïc traïng vaø hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng taøi chính laø moät trong caùc nhaân toá quyeát ñònh naêng löïc caïnh tranh chung cuûa moät nöôùc. Taêng tröôûng kinh teá phuï thuoäc vaøo vieäc taäp trung taøi chính vaøo moät lónh vöïc naøo ñoù. Cô caáu doanh nghieäp vaø tinh caïnh tranh: coù aûnh höôûng tôùi söï gia taêng veà naêng suaát vaø khaû naêng caïnh tranh naâng cao veà thu nhaäp vaø taêng vieäclaøm. Khoâng chæ coù caïnh tranh giöõa caùc quoác gia maø coøn coù söï caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp, noù laø ñoäng löïc ñeå caùc doanh nghieäp trong ngaønh naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa mình. Naêng löïc saûn xuaát coâng nghieäp cuûa ngaønh, cuûa quoác gia. ÔÛ ñaây phaûi noùi ñeán ñoäi nguõ nhaân löïc ñöôïc ñaøo taïo coù kó naêng ngheà nghieäp khoâng ngöøng ñöôïc naâng cao. Ngoaøi ra coøn phaûi keå ñeán phaàn coâng ngheä trong maùy moùc thieát bò cuûa quoác gia ñoù. 4. Nhoùm caùc yeáu toá thuoäc veà hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp Hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp laø moät trong caùc yeáu toá neàn taûng cuûa khaû naêng caïnh tranh cuûa doanh nghieäp. Noù cho thaáy khaû naêng cuûa toå chöùc saûn xuaát, trình ñoä quaûn lyù, khaû naêng chuyeân moân hoaù cuûa caùc boä phaän trong doanh nghieäp. Caùc yeáu toá thuoäc veà hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán chi phí caù bieät cuûa doanh nghieäp. Nhoùm caùc yeáu toá naøy goàm: hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp, chieán löôïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp,… Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp chính laø caùc hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp nhaèm aùp duïng coâng ngheä môùi, söû duïng caùc ñaàu vaøo môùi hoaëc thay theá giôùi thieäu, phaân phoái saûn phaåm, ñeà ra caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao naêng suaát, chaát löôïng saûn phaåm. Chieán löôïc phaùt trieån cuûa doanh nghieäp ñem laïi cho doanh nghieäp trieån voïng caïnh tranh daøi haïn vaø caïnh tranh ña phöông dieän. Trình ñoä ñoäi nguõ lao ñoäng cuûa doanh nghieäp trong vieäc tieáp nhaän xöû lyù thoâng tin, khaû naêng tieáp caän thò tröôøng, boá trí caùc phöông aùn saûn xuaát kinh doanh, ñieàu haønh vaø quaûn lyù doanh nghieäp, naêng ñoäng thích nghi vôùi ñieàu kieän caïnh tranh ngaøy nay. III. Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm coâng nghieäp Ñeå ñaùnh giaù khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm kinh teá kó thuaät, ñaëc bieät ñoái vôùi ngaønh deät may, coù theå xem xeùt moät soá chæ tieâu bao goàm caû nhoùm chæ tieâu phaûn aùnh veà chaát löôïng vaø soá löôïng: 1. Caùc chæ tieâu veà chaát löôïng Bao goàm caû chæ tieâu ñònh löôïng vaø ñònh tính, cuï theå laø: - Söï tieán boä cuûa khoa hoïc kó thuaät – coâng ngheä - Söï thay doåi veà heä thoáng saûn xuaát - Söï thay ñoåi veà chaát löôïng treân cô sôû tính toaùn hieäu quaû kinh doanh, hieäu quaû ñaàu tö, naêng suaát lao ñoäng. - Giaù trò thöông maïi doøng - Lôïi theá so saùnh cuûa baûn thaân saûn phaåm vaø caùc yeáu toá ñaàu vaøo taïo neân saûn phaåm ñoù. - Ngoaøi ra möùc ñoä caïnh tranh coøn theå hieän ôû caùc chæ tieâu ñaùnh giaù möùc ñoä caïnh tranh trong noäi boä vaø lieân ngaønh, coù theå söû duïng caùc chæ tieâu sau: + Tyû soá taäp trung hoaù (CRx) theå hieän möùc ñoä taäp trung vaøo saûn xuaát vaøo nhöõng daonh nghieäp lôùn nhaát cuûa ngaønh. + Heä soá ghini theå hieän möùc ñoä veà quy moâ ñoàng ñeàu giöõa caùc doanh nghieäp. 2. Caùc chæ tieâu veà soá löôïng Phaûn aùnh taêng tröôûng veà quy moâ saûn xuaát vaø xuaát khaåu, naêng löïc saûn xuaát, soá löôïng lao ñoäng ñöôïc söû duïng tröïc tieáp vaøo saûn xuaát, quy moâ hôïp taùc quoác teá… IV. Caùc coâng cuï chuû yeáu ñeå caïnh tranh trong kinh doanh Caïnh tranh laø quy luaät taát yeáu khaùch quan, doanh nghieäp naøo khoâng daùm ñöông ñaàu vôùi caïnh tranh thì seõ gaëp thaát baïi naëng neà. Do ñoù muoán toàn taïi vaø phaùt trieån doanh nghieäp baét buoäc phaûi caïnh tranh. Baûn chaát cuûa caïnh tranh trong kinh doanh laø taïo ra caùc öu theá so vôùi ñoái thuû cuûa mình. Moãi doanh nghieäp coù caùc öu theá khaùc nhau, ñeå caïnh tranh thaønh coâng thì caùc doanh nghieäp phaûi chuù yù ñeán vieäc xaây döïng chieán löôïc treân cô sôû söû duïng caùc coâng cuï caïnh tranh coù öu theá cuûa mình. Chieán löôïc kinh doanh cuûa doanh nghieäp höôùng kinh doanh toång theå vaø chính saùch kinh doanh boä phaän cuûa doanh nghieäp. Trong neàn kinh teá keá hoaïch hoaù doanh nghieäp hoaït ñoäng theo keá hoaïch mang tính taäp trung cao coøn trong neàn kinh teá thò tröôøng thì doanh nghieäp hoaït ñoäng theo chieán löôïc kinh doanh caûu mình luoân tìm ra lôïi theá caïnh tranh ñeå coù choã ñöùng treân thò tröôøng. Do ñoù caïnh tranh caàn coù chieán löôïc chính saùch phaùt trieån cuï theå vaø roõ raøng. Hieän nay doanh nghieäp thöôøng söû duïng caùc coâng cuï chuû yeáu sau ñeå xaây döïng chieán löôïc caïnh tranh: caïnh tranh qua saûn phaåm, caïnh tranh qua giaù, caïnh tranh thoâng qua vieäc thieát laäp maïng löôùi keânh phaân phoái vaø caïnh tranh qua xuùc tieán hoãn hôïp. 1. Caïnh tranh thoâng qua saûn phaåm Söùc caïnh tranh thoâng qua saûn phaåm cuûa doanh nghieäp thoâng qua chaát löôïng. Chaát löôïng laø yeáu toá quan troïng nhaát ñeå caùc doanh nghieäp coù theå caïnh tranh moät caùch coù hieäu quaû vaø laâu daøi. Caïnh tranh qua saûn phaåm ñöôïc theå hieän qua tính naêng öu vieät cuûa saûn phaåm. Ñeå coù theå caïnh tranh veà chaát löôïng saûn phaåm baét buoäc caùc doanh nghieäp phaûi ñaàu tö nghieân cöùu caûi tieán coâng ngheä kó thuaät saûn xuaát, taïo ra söï khaùc bieät thoâng qua tính naêng, taùc duïng cuûa saûn phaåm. Saûn phaåm muoán caïnh tranh phaûi coù nhöõng neùt rieâng ñoäc ñaùo, dieàu naøy cuõng coù aûnh höôûng tôùi vò trí caïnh tranh cuûa doanh nghieäp treân thò tröôøng. Ñaûm baûo chaát löôïng luoân luoân laø phöông chaâm kinh doanh , laø moät trong nhöõng vuõ khí caïnh tranh höõu hieäu maø caùc doanh nghieäp treân theá giôùi söû duïng. Ñeå naâng cao khaû naêng caïnh tranh, doanh nghieäp phaûi chuù yù ñeán chu kì soáng cuûa saûn phaåm ñeå chuû ñoäng ñoåi môùi vaø naâng caáp chaát löôïng saûn phaåm, ñaây laø moät coâng cuï quan troïng. Trong tình hình hieän nay cuoäc caùch maïng khoa hoïc kó thuaät treân theá giôùi ñang thay ñoåi nhanh choùng, caïnh tranh ngaøy caøng gaêy gaét vaø khoác lieät hôn. Ñeå thoaûû maõn nhu caàu khoâng ngöøng cuûa khaùch haøng thì bieän phaùp quan troïng nhaát cuûa doanh nghieäp laø khoâng ngöøng ñoåi môùi saûn phaåm vaø cung caáp caùc dòch vuï môùi. Vôùi doanh nghieäp chuyeân kinh doanh lónh vöïc dòch vuï thì vieäc naâng cao chaát löôïng saûn phaåm chình laø vieäc naâng cao chaát löôïng dòch vuï cung caáp cho khaùch haøng vaø phaùt trieån theâm caùc loaïi hình dòch vuï môùi, ñaây laø hình thöùc maø caùc coâng ty böu chính vieãn thoâng vaø kinh doanh dòch vuï ôû caùc khu vui chôi giaûi trí thöôøng söû duïng. Ngoaøi caïnh tranh qua chaát löôïng saûn phaåm caùc doanh nghieäp coøn caïnh tranh qua chuûng loaïi, kieåu daùng nhaõn hieäu. Do ñoù ñeå noùi veà caïnh tranh qua saûn phaåm ngöôøi ta thöôøng noùi ñeán söï khaùc bieät cuûa saûn phaåm. Doanh nghieäp phaûi thieát laäp chieán löôïc phaùt trieån saûn phaåm hôïp lyù, phaûi nghieân cöùu ñöôïc ñaàu vaøo vaø ñaàu ra, caùc hoaït ñoäng ñoåi môùi saûn phaåm naâng cao chaát löôïng vaø vò theá treân thò tröôøng. Ñeán nay chuùng ta coù theå thaáy haàu heát caùc coâng ty saûn xuaát haøng tieâu duøng vaãn ñang caïnh tranh döïa treân tính öu vieät cuûa saûn phaåm. Hoï vaãn tieáp tuïc theâm vaøo nhöõng ñaëc tính môùi, coâng thöùc môùi, môû roäng saûn phaåm, thay ñoåi maøu saéc kieåu daùng caùch thöùc khaùc nhaèm khaùc bieät hoaù saûn phaåm cuûa hoï vôùi caùc ñoái thuû caïnh tranh. 2. Caïnh tranh qua giaù caû Caïnh tranh laø moät trong caùc yeáu toá taïo neân söùc caïnh tranh cuûa saûn phaåm. Moät doanh nghieäp coù chaát löôïng saûn phaåm toát vaø giaù caû hôïp lyù thì luoân chieám ñöôïc öu theá treân thò tröôøng. Giaù caû laø moät trong nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán cung caàu cuûa haøng hoaù, do vaäy aùp duïng chính saùch ñònh giaù linh hoaït ña daïng laø nhaân toá quan troïng taïo neân söï thaønh coâng treân thò tröôøng. Vieäc ñònh giaù saûn phaåm chuû yeáu phaûi caên cöù vaøo giaù thaønh saûn xuaát ñôn vò, nhu caàu thò tröôøng vaø laáy quan heä cung caàu treân thò tröôøng laøm chuaån. Doanh nghieäp coù theå döïa vaøo giaù thò tröôøng ñeå ñònh giaù khaùc nhau: chính saùch ñònh giaù thaáp hôn giaù thò tröôøng, baèng giaù thò tröôøng vaø cao hôn giaù thò tröôøng. Caïnh tranh qua giaù laø moät hình thöùc giaùn tieáp cuûa caïnh tranh qua chi phí saûn xuaát ñeå coù theå ñònh möùc giaù thaáp hôn möùc giaù thò tröôøng. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy caùc doanh nghieäp phaûi coù thieát bò saûn xuaát ñaày ñuû hieäu quaû tính kinh teá cuûa quy moâ thieát laäp caùc keânh phaân phoái. Chính nhôø chi phí saûn xuaát thaáp caùc ñoái thuû caïnh tranh trong khi vaãn duy trì lôïi nhuaän mong muoánm giaù thaáp giuùp doanh nghieäp chieám ñöôïc thò tröôøng, phaàn lôùn giöõ ñöôïc theá chuû ñoäng trong thôøi kì caïnh tranh gay gaét. Xeùt veà goùc ñoä naøy thì saûn phaåm deät may Vieät Nam coù lôïi theá so saùnh veà chi phí saûn xuaát vì coù lôïi theá veà lao ñoäng. Caùc saûn phaåm deät may coù tæ troïng giaù trò lao ñoäng soáng cao, lao ñoäng cuûa Vieät Nam laïi nhieàu, kheùo tay, thôøi gian lao ñoäng ngaén, löông coâng nhaân thaáp. 3. Caïnh tranh thoâng qua heä thoáng keânh phaân phoái Thieát laäp maïng löôùi keânh phaân phoái hôïp lyù hieäu quaû laø yeáu toá raát coù lôïi ñeå caïnh tranh. Moät doanh nghieäp maø coù khaû naêng cung caáp haøng hoaù dòch vuï ñuùng nôi, ñuùng luùc, kòp thôøi ñaùp öùng nhu caàu khaùch haøng moät caùch nhanh nhaát, hieäu quaû nhaát thì seõ coù loøng tin uy tín vôùi khaùch haøng vaø seõ ñöôïc khaùch haøng löïa choïn. Thieát laäp maïng löôùi keânh phaân phoái phaûi caên cöù vaøo ñaëc ñieåm haøng hoaù, nhu caàu thò tröôøng cuûa ngöôøi tieâu duøng, coù theå coù caùc caùch thieát laäp keânh phaân phoái sau: Caùch 1: Ngöôøi saûn xuaát - ngöôøi tieâu duøng Caùch 2: Ngöôøi saûn xuaát - ngöôøi baùn leû - ngöôøi tieâu duøng Caùch 3: Ngöôøi saûn xuaát - ngöôøi baùn buoân – ngöôøi baùn leû – ngöôøi tieâu duøng Caùch 4: Ngöôøi saûn xuaát – trung gian – baùn buoân – baùn leû – ngöôøi tieâu duøng Caùc doanh nghieäp coù theå caïnh tranh thoâng qua heä thoáng keânh phaân phoái. Coù nghóa laø muïc tieâu Marketing cô baûn cuûa hoï laø laøm sao cho khaùch haøng deã daøng tieáp caän ñöôïc vôùi haøng hoaù. Khi ñoù phaân phoái saûn phaåm nhö theá naøo laø moät caùch ñeå ñem laïi lôïi theá caïnh tranh cho doanh nghieäp. Ñaëc bieät laø thieát laäp heä thoáng thoâng tin veà saûn phaåm ñeå khaùch haøng deã daøng tieáp caän ñöôïc noù vaäy. Ñaây coù theå noùi laø ñieàu quan troïng nhaát trong coâng cuï naøy. 4. Caïnh tranh qua hoaït ñoäng xuùc tieán hoãn hôïp Ñaây laø caùch taäp hôïp caùc phöông phaùp vaø coâng cuï höôùng tôùi ngöôøi tieâu duøng ñeå coù theå hoã trôï thuùc ñaåy khaùch haøng kích thích tieâu duøng. Xuùc tieán hoãn hôïp bao goàm caùc hoaït ñoäng nhö quaûng caùo khuyeán maïi. Quaûng caùo laø chieán löôïc truyeàn thoâng tin vaøo muïc tieâu thöông maïi thoâng qua caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng. Khuyeán maïi laø phöông phaùp laøm kích thích nhu caàu khaùch haøng taêng möùc haøng töùc thì. Ngoaøi ra coøn coù hình thöùc khaùc nhö: chuyeân thoâng baùn haøng caù nhaân. Caùc hình thöùc naøy ñöôïc söû duïng keát hôïp nhaèm muïc ñích thuùc ñaåy vaø kích thích tieâu duøng. Toùm laïi: caùc coâng cuï caïnh tranh ñöa ra ôû treân mang tính lieät keâ. Ñeå xaây döïng thaønh coâng chieán löôïc kinh doanh treân cô sôû chieán löôïc caïnh tranh doanh nghieäp phaûi bieát keát hôïp caùc coâng cuï caïnh tranh theo ñaëc ñieåm saûn phaåm saûn xuaát. Ngaøy nay taïo ra lôïi theá caïnh tranh baèng caùc coâng cuï treân döôøng nhö ngaøy caøng mong manh vaø khoâng daøi laâu. Ngay caû khi giaù caû reû, saûn phaåm coù tính naêng öu vieät thì cung khoâng thu huùt ñöôïc khaùch haøng trong daøi haïn. Khaùch haøng luoân ñoøi hoûi nhöõng saûn phaåm coù chaát löôïng cao hôn vaø giaù caû chöa chaéc ñaõ phaûi laø yeáu toá maø hoï quan taâm. Töông töï lôïi theá veà keânh phaân phoái cuõng vaäy töõ xa xöa caùc coâng ty, caùc haõng lôùn thöôøng noåi tieáng veà thöông hieäu cuûa mình. Vaäy taïi sao chuùng ta khoâng xaây döïng thöong hieäu mang laïi lôïi theá cho caùc doanh nghieäp. Ñaây laø moät ñieåm yeáu cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam noùi chung vaø doanh nghieäp deät may khi tham gia vaøo thò tröôøng quoác teá.  Chöông II: Thöïc traïng I. Nhöõng chæ tieâu ñaùnh giaù khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaønh deät may Vieät Nam 1. Vò trí vaø ñaëc ñieåm cuûa ngaønh deät may Vieät Nam Xuaát khaåu cuûa ngaønh deät may Vieät Nam ñaõ, ñang vaø seõ laø haøng xuaát khaåu quan troïng haøng ñaàu cuûa Vieät Nam trong nhöõng naêm cuoái theá kæ XX ñaàu theá kæ XXI. Vôùi möùc taêng tröôûng haøng naêm cao töø 30% - 40% lieân tuïc vaø oån ñònh trong 10 naêm qua, xuaát khaåu haøng deät may ñaõ laàn löôït vöôït qua caùc maët haøng chuû löïc vöon leân vò trí soá moät trong danh saùch 10 maët haøng xuaát khaåu chuû löïc cuûa Vieät Nam naêm 1998. Tyû troïng kim ngaïch haøng xuaát khaåu deät may trong cô caáu haøng xuaát khaåu cuõng ngaøy caøng taêng vaø chieám moät tyû leä quan troïng, chieám khoaûng 14,5% toång kim ngaïch xuaát khaåu. Hieän nay vöôn keân vò trí thöù 2 chæ sau daàu moû. Xuaát khaåu haøng deät may hieän nay môùi chæ döøng laïi ôû möùc gia coâng xuaát khaåu laø chuû yeáu, chieám khoaûng 75 – 80% ñem laïi nguoàn thu ngoaïi teä cho ñaát nöôùc khoaûng 300 tyû USD. Ñieàu quan troïng hôn laø giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm cho haøng trieäu lao ñoäng treân moïi mieàn ñaát nöôùc trong khi chuùng ta ñang thieáu voán thöøa lao ñoäng. Trong boái caûnh khuûng hoaûng kinh teá khu vöïc nöôùc ta khoâng traùnh khoûi bò aûnh höôûng naëng neà, maëcduø kuùc ñaàu coù quan ñieåm laø nöôùc ta coù möùc ñoä hoäi nhaäp chöa cao neân ít bò aûnh höôûng. Thöïc ra khoâng hoaøn toaøn nhö vaäy, nöôùc ta ñang laø nöôùc chaäm phaùt trieån,laïi ñang trong quaù trình ñaåy maïnh coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc neân chuùng ta bò aûnh höôûng khoâng nhoû khi tham gia thò tröôøng theá giôùi. Naêm 1998 do taùc ñoäng cuûa khuûng hoaûng thò tröôøng kinh teá khu vöïc, xuaát khaåu chæ taêng 2,4% baèng khoaûng 41% möùc taêng GDP. Boán thaùng ñaàu naêm 1999 laïi caøng giaûm maïnh. Giaù xuaát khaåu nhieàu maët haøng chuû löïc cuûa ta nhö: giaøu thoâ, gaïo, caø pheâ, … bieán ñoäng maïnh theo höôùng baát lôïi cho xuaát khaåu. Trong khi ñoù xuaát khaåu haøng deät may vaãn giöõ ñöôïc möùc taêng tröôûng khaù cao khoaûng 25%, ñaït giaù trò 420 trieäu USD. Ñieàu naøy caøng khaúng ñònh xuaát khaåu deät may ñaõ vaø seõ giöõ moät vò trí quan troïng trong chieán löôïc xuaát khaåu vaø oån ñònh xaõ hoäi trong nhöõng naêm saép tôùi. Bôûi vaäy muoán taêng nhanh vaø vöõng chaéc chuùng ta phaûi taä trung vaøo xuaát khaåu nhöõng nhoùm haøng coâng nghieäp nheï trong ñoù coù haøng deät may. Ñaây laø moät ngaønh ñöôc phaùt trieån laâu ñôøi, noù vöøa mang tính lòch söû vöøa mang tính chieán löôïc ñuùng ñaén, noù caøng ñöôïc phaùt trieån vaø cuûng coá treân thò tröôøng vaø thöïc söï phaùt trieån töø nhöõng naêm 1990 ñeán nay. Ñaây laø ngaønh ñöôïc coi laø theá maïnh cuûa ñaát nöôùc, söû duïng lôïi theá so saùnh lao ñoâng reû, giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm, thu ngoaïi teä cho ñaát nöôùc. 2. Nhöõng chæ tieâu ñaùnh giaù ngaønh deät may Chæ tieâu ñaùnh giaù laø nhöõng chuaån möïc nhöõng thöôùc ño mang tính chieán löôïc. Ñaùnh giaù theo ñuùng tieâu chuaån veà kó thuaät, chaát löôïng, khaû naêng quaûn lyù vaán ñeà moâi tröôøng, … Nhö ISO 9000, ISO 9001, ISO 9002, … nhöõng chæ tieâu ñaõ neâu ôû treân ngaønh deät may theå hieän ôû khía caïnh saûn phaåm, söï caïnh tranh cuûa noù treân thò tröôøng, tinh caïnh tranh cuûa saûn phaåm,… ñöôïc thò tröôøng chaáp nhaän, thoâng qua vieäc kí keát caùc hieäp ñònh thöông maïi, khaû naêng ñaûm baûo caùc tieâu chuaån thöông maïi vaø hôïp taùc kinh teá. Veà ñieåm naøy seõ ñöôïc laøm roõ ôû caùc phaàn tieáp theo. II. Thöïc traïng 1. Khaùi quaùt chung Trong quaù trình chuyeån dòch sang kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, cuøng vôùi caùc ngaønh khaùc cuûa neàn kinh teá ngaønh deät may ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu ñaùng khích leä, ñoùng goùp moät phaàn khoâng nhoû vaøo möùc taêng tröôûng GDP vaø vaøo vieäc xaây döïng ñaát nöôùc, thöïc hieän thaønh coâng söï nghieäp coâng nghieäp hoaù. Ñeå ñaït ñöôïoc ñieàu ñoù toaøn ngaønh khoâng ngöøng ñoåi môùi hoaøn thieän ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu cuoái cuøng cho ra nhöõng saûn phaåm coù chaát löôïng vaø hoaø nhaäp thò tröôøng theá giôùi… - Ñaõ coù 187 doanhnghieäp deät may Nhaø nöôùc, trong ñoù coù 70 doanh nghieäp deät vaø 117 doanh nghieäp may. - Gaàn 800 coâng ty traùch nhieäm höõu haïn coå phaàn tö nhaân - Coù 500 döï aùn ñaàu tö lieân doanh vaø 100% voán nöôùc ngoaøi treân caùc lónh vöïc, ñang deät nhuoäm may maëc phuï tuøng vôùi soá voán ñaêng kí 2,6 tæ USD. - Thu huùt khoaûng 1,6 trieäu lao ñoäng - Chieám khoaûng 8,58% giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp caû nöôùc - Chieám khoaûng 15% toång kim ngaïch xuaát khaåu caû nöôùc - Thieät bò hieän coù 1,05 trieäu coïc sôïi, 0,14 trieäu maùy deät caùc loaïi, 450 maùy deät kim… - Naêng löïc hieän ñaït 0,9 trieäu taán caùc loaïi sôïi treân naêm, trong ñoù 22% sôïi chaûo kó, coøn laïi laø sôïi thoâ vaø caùc loaïi, 380 trieäu meùt vaûi treân naêm khoå 80 ñaùp öùng khoaûng 30% laøm haøng xuaát khaåu, 2200 taán/naêm vaûi deät kim, khaên boâng caùc loaïi vaø 400 trieäu saûn phaåm may. - Toång giaù trò xuaát khaåu toaøn ngaønh naêm 2001 ñaït 15,1 tæ USD, trong ñoù ngaønh deät may ñaït 2 tæ USD chieám tæ troïng 13,3%. 2. Ñaùnh giaù khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaønh deät may Vieät Nam Ñeå ñaùnh giaù chi tieát khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaønh deät may hieän nay ta caàn xem xeùt chuùng döôùi hai g._.