Tài liệu Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam: ... Ebook Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam
93 trang |
Chia sẻ: huyen82 | Lượt xem: 1195 | Lượt tải: 0
Tóm tắt tài liệu Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi Më ®Çu
Bíc sang thÕ kØ 21 xu thÕ quèc tÕ ho¸ ngµy cµng m¹nh mÏ, ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c, hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu më cöa nÒn kinh tÕ ®Ó tËn dông triÖt ®Ó hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh cña níc m×nh.
ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th× ngµnh dÖt may lµ mét ngµnh ®ãng vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng cu«c x©y dùng ®Êt níc ®i lªn chñ nghÜa x· héi. Bªn c¹nh vai trß cung cÊp hµng ho¸ cho thÞ trêng trong níc, ngµnh dÖt may hiÖn nay ®· v¬n ra c¸c thÞ trêng níc ngoµi, ngµy cµng gi÷ vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. S¶n phÈm cña ngµnh hiÖn nay ngµy cµng ®a d¹ng phong phó, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng, thu ®îc mét nguån ngo¹i tÖ lín cho ®Êt níc. Víi tèc ®é t¨ng trëng vµ kh¶ n¨ng më réng xuÊt khÈu cña ngµnh, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· nhËn thÊy cÇn thóc ®Èy h¬n n÷a xuÊt khÈu dÖt may vµ c¸c mÆt hµng kh¸c v× ®ã lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho nÒn kinh tÕ cña níc ta. Nhµ níc ®· kÞp thêi cã nh÷ng quy ®Þnh nh»m t¹o thuËn lîi cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, cô thÓ lµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng thÞ trêng më, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. ChÝnh nhê nh÷ng chÝnh s¸ch vµ nh÷ng quy ®Þnh míi ®ã ®· ®a l¹i cho ngµnh dÖt may nh÷ng ®éng lùc vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn míi.
Trong thêi gian qua, ngµnh dÖt may ViÖt Nam tuy cha h¼n lµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhng còng ®ñ ®Ó chøng tá lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt níc. Tõ n¨m 1995 tíi nay, s¶n lîng xuÊt khÈu còng nh s¶n lîng s¶n xuÊt cña ngµnh kh«ng ngõng t¨ng, ®Æc biÖt ®Õn n¨m 2003 nµy ngµnh dÖt may ®· ®¹t thµnh tùu kh¸ ®¸ng kÓ, kim ng¹ch xuÊt khÈu trong 10 th¸ng ®Çu n¨m ®øng ®Çu trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vît qua c¶ dÇu khÝ.
Víi xu híng ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong m«i trêng kinh tÕ thÕ giíi nhiÒu biÕn ®éng th× ®©y chÝnh lµ mét sù kiÖn ®¸ng mõng cña ngµnh trong thêi gian qua. Tríc nh÷ng thµnh qu¶ to lín ®¸ng tù hµo ®ã, t¸c gi¶ ®· chän ®Ò tµi: "Thùc tr¹ng, ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" víi môc ®Ých ph©n tÝch thùc tr¹ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, xu híng cña thÞ trêng dÖt may thÕ giíi ®¸nh gi¸ nh÷ng thuËn l¬Þ khã kh¨n cña ngµnh dÖt may trong t×nh h×nh hiÖn nay tõ ®ã ®a ra c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy.
Kho¸ luËn tèt nghiÖp tËp trung nghiªn cøu thùc tr¹ng n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, t×nh h×nh tiªu thô hµng dÖt may trªn thÞ trêng thÕ giíi. §ång thêi ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch quèc gia vµ m«i trêng quèc tÕ, ®Æt ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ kÕt hîp víi ®¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña mét sè s¶n phÈm dÖt may phæ biÕn cña ViÖt Nam nh hµng dÖt kim, dÖt thoi, hµng may s½n, b«ng…Nh÷ng s¶n phÈm kh¸c cña ngµnh dÖt may nh hµng dÖt kü thuËt...sÏ kh«ng lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña luËn v¨n nµy.
Víi ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, so s¸nh, tæng hîp ph©n tÝch, kÕt hîp nh÷ng kÕt qu¶ thèng kª víi sù vËn dông lý luËn lµm s¸ng tá nh÷ng vÉn ®Ò nghiªn cøu. H¬n n÷a, kho¸ luËn tèt nghiÖp cßn vËn dông c¸c quan ®iÓm, ®êng lèi ph¸t triÓn chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc ®Ó kh¸i qu¸t, hÖ thèng vµ kh¼ng ®Þnh c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu.
Kho¸ luËn tèt nghiÖp gåm ba ch¬ng
Ch¬ng I - "Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam vµ thÞ trêng tiªu thô hµng dÖt may thÕ giíi" kh¸i qu¸t chung vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh, nh÷ng lîi thÕ mµ ngµnh cã ®îc, vai trß vÞ trÝ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph©n tÝch t×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may cña mét sè thÞ trêng nhËp khÈu chÝnh nh NhËt, Mü, EU.
Ch¬ng III - "Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt nam" sÏ ph©n tÝch cô thÓ vÒ thùc tr¹ng c¬ së s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, s¶n lîng, mÆt hµng, h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu. Ph©n tÝch thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña ngµnh th«ng qua ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kim ng¹ch xuÊt khÈu, chñng lo¹i mÆt hµng, vµ thÞ trêng xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh, thÊy ®îc ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi mµ ngµnh cã ®îc vµ nh÷ng th¸ch thøc mµ ngµnh ®ang vµ sÏ ph¶i ®¬ng ®Çu trong hiÖn t¹i vµ trong thêi gian tíi.
Ch¬ng III - "C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" qua viÖc ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ xu híng chuyÓn dÞch viÖc s¶n xuÊt hµng dÖt may trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, nhu cÇu héi nhËp cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, nh÷ng ®Þnh híng, môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh trong t¬ng lai sÏ ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thiÕt cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Ó th¸o gì nh÷ng khã kh¨n tríc m¾t, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may, khuyÕn khÝch vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho ngµnh dÖt may ®Ó ngµnh trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trêng ®¹i häc Ngo¹i Th¬ng, nh÷ng ngêi ®· truyÒn ®¹t rÊt nhiÒu kiÕn thøc bæ Ých vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em suèt qu¸ tr×nh häc tËp t¹i Trêng. §Æc biÖt xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn ThÇy gi¸o NguyÔn Quang HiÖp, ngêi ®· nhiÖt t×nh híng dÉn, ®éng viªn em hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy.
Ch¬ng I
Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
I. Vµi nÐt vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh
HiÖn nay ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu vît bËc ®ã chÝnh lµ thµnh qu¶ ®¸ng tù hµo cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ thêi xa xa cña ngµnh nµy trªn thÕ giíi. Mèc lÞch sö ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ngµnh dÖt may lµ vµo thÕ kØ 18 khi m¸y dÖt ra ®êi ë níc Anh vµ tõ ®ã søc lao ®éng ®· ®îc thay b»ng m¸y mãc nªn n¨ng suÊt dÖt v¶i t¨ng cha tõng thÊy trong lÞch sö loµi ngêi. Vµ b¾t ®Çu tõ khi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp diÔn ra th× c¸c thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt ®îc chuyÓn giao vµ cã mÆt ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Kinh tÕ ®êi sèng x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu ¨n mÆc kh«ng chØ dõng l¹i ë chç chØ ®Ó phôc vô cho viÖc b¶o vÖ c¬ thÓ, søc khoÎ con ngêi mµ cßn ®Ó lµm ®Ñp thªm cho cuéc sèng.
ë ViÖt Nam, mÆc dï lµ mét níc l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn nhng so víi ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi th× còng cã rÊt nhiÒu ®iÓm næi bËt. Tríc ®©y, vµo thêi phong kiÕn khi m¸y mãc, khoa häc kÜ thuËt cha ph¸t triÓn ë níc ta th× ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· h×nh thµnh tõ ¬m t¬, dÖt v¶i víi h×nh thøc ®¬n gi¶n th« s¬ nhng mang ®Çy kÜ thuËt tinh s¶o vµ cã gi¸ trÞ rÊt cao. Sau ®ã ¬m t¬ dÖt v¶i ®· trë thµnh mét nghÒ truyÒn thèng cña ViÖt Nam ®îc truyÒn tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c nhê vµo nh÷ng ®«i bµn tay khÐo lÐo cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam. Dï nh÷ng c«ng viÖc ®ã rÊt gi¶n ®¬n nhng chÝnh nh÷ng nghÒ truyÒn thèng nµy ®· t¹o ra mét phong c¸ch rÊt riªng cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ta mµ kh«ng mét níc nµo cã ®îc.
Ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam b¾t ®Çu ph¸t triÓn tõ nh÷ng n¨m 1958 ë miÒn B¾c vµ ®Õn n¨m 1970 ë miÒn Nam, nhng m·i tíi n¨m 1975 khi ®Êt níc thèng nhÊt, ngµnh dÖt may míi ®îc æn ®Þnh. Nhµ m¸y ®îc h×nh thµnh ë 3 miÒn: miÒn B¾c, miÒn Trung vµ miÒn Nam. C¸c nhµ m¸y nµy ®· thu hót vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng. Khi ®Êt níc võa tho¸t khái ¸ch thèng trÞ, ®ang cßn trong t×nh tr¹ng kinh tÕ tr× trÖ kÐm ph¸t triÓn th× c¸c nhµ m¸y cña ngµnh ®ãng mét vai trß rÊt to lín ®èi víi ®Êt níc.
Lóc ®Çu, c¸c nhµ m¸y chØ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó phôc vô nhu cÇu trong níc. S¶n lîng s¶n xuÊt ra kh«ng nhiÒu v× lóc ®ã m¸y mãc, thiÕt bÞ cßn l¹c hËu, toµn lµ nh÷ng m¸y cò nhËp tõ c¸c níc x· héi chñ nghÜa, h¬n n÷a tr×nh ®é qu¶n lý còng cßn rÊt h¹n chÕ. Ngay c¶ hµng s¶n xuÊt ®Ó phôc vô cho nhu cÇu trong níc còng kh«ng ®¸p øng ®ñ yªu cÇu vÒ chÊt lîng, mÉu m· cßn nghÌo nµn Ýt ái.
Thêi k× tõ n¨m 1975 ®Õn n¨m 1985 nÒn kinh tÕ níc ta ho¹t ®éng theo c¬ chÕ tËp trung bao cÊp, ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt ®îc cung øng theo chØ tiªu cña Nhµ níc, viÖc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý theo ngµnh khÐp kÝn vµ híng vµo nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa lµ chÝnh cßn xuÊt khÈu trong giai ®o¹n nµy chØ thùc hiÖn trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh vµ NghÞ ®Þnh th cña níc ta kÝ kÕt víi khu vùc §«ng ¢u - Liªn X« tríc ®©y. Do ®ã ngµnh dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu ®i níc ngoµi chñ yÕu lµ sang thÞ trêng Liªn X« vµ thÞ trêng §«ng ¢u. Tuy nhiªn, hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ gia c«ng hµng b¶o hé lao ®éng cho hai thÞ trêng nµy víi nguyªn liÖu, thiÕt bÞ do hä cung cÊp. S¶n lîng dÖt may cho tíi n¨m 1980 ®¹t 50 triÖu s¶n phÈm c¸c lo¹i, 80% xuÊt sang Liªn X« cßn l¹i lµ §«ng ¢u vµ khu vùc II.
§Õn cuèi n¨m 1990, khi hÖ thèng c¸c níc x· héi chñ nghÜa bÞ tan r·, níc ta r¬i vµo thÕ hoµn toµn c« lËp so víi nhiÒu níc lín m¹nh kh¸c, thÞ trêng xuÊt khÈu bÞ ¶nh hëng m¹nh mÏ. NÒn kinh tÕ níc ta trë nªn ®×nh trÖ, thÊt nghiÖp t¨ng, nhiÒu xÝ nghiÖp bÞ ®ãng cöa, ngµnh dÖt may còng kh«ng tho¸t khái t×nh tr¹ng nµy.
Cïng thêi gian ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ta b¾t ®Çu chÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ, chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ bao cÊp sang c¬ chÕ qu¶n lý tù h¹ch to¸n kinh doanh x· héi chñ nghÜa. Thêi k× nµy, ngµnh dÖt may gÆp nhiÒu khã kh¨n ph¶i ®èi mÆt víi viÖc: thiÕu vèn, thiÕu c«ng nghÖ, ®Æc biÖt thiÕu ®èi t¸c ®Çu mèi tiªu thô hµng ho¸. Trong nhiÒu n¨m qua ngµnh ®· ph¶i ®a ra nhiÒu chiÕn lîc, biÖn ph¸p ®Ó duy tr× s¶n xuÊt, ®¶m b¶o cung cÊp s¶n phÈm cho thÞ trêng néi ®Þa ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ®ång thêi tù lo vèn ®æi míi thiÕt bÞ, t¨ng cêng thiÕt bÞ chuyªn dïng, ¸p dông khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn, hoµn thiÖn dÇn hÖ thèng qu¶n lÝ tæ chøc…
Giai ®o¹n 1990 - 1995 nhê cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. MÆc dï ph¸t triÓn chËm h¬n so víi c¸c níc l¸ng giÒng Ch©u ¸, nhng ngµnh ®· tù ®øng dËy v¬n lªn, ph¸t triÓn mét c¸ch ®Çy Ên tîng. Bíc ®Çu n¨m 1993 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 350 triÖu USD vµ ®Õn cuèi n¨m 1997 xuÊt khÈu ®¹t 1,35 tû USD. Kh«ng dõng l¹i ë con sè nµy, hµng dÖt may xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu mòi nhän cña ViÖt Nam n»m trong chiÕn lîc ph¸t triÓn CNH, H§H cña ®Êt níc trong thêi gian tíi.
N¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 2,75 tû USD, trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2003 nµy kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t ®îc xÊp xØ 2,597 tû USD vµ dù kiÕn ®Õn cuèi n¨m 2003 kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sÏ ®¹t ®îc 3,5 tû USD. Víi tèc ®é t¨ng m¹nh cña c«ng nghiÖp dÖt may níc ta hiÖn nay, c¸c chuyªn gia cã thÓ kh¼ng ®Þnh ngµnh dÖt may cã thÓ ®¹t môc tiªu 4,5 - 5 tû USD xuÊt khÈu vµo n¨m 2005 vµ ®Õn n¨m 2010 lµ 8 tû USD. (Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 143 - ngµy 2 th¸ng 8 n¨m 2003).
C¸c mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu còng t¬ng ®èi phong phó, ®a d¹ng, mÉu m· dÇn dÇn ®îc c¶i tiÕn ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng trong vµ ngoµi níc. Bíc ®Çu, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· cã tªn tuæi trªn mét sè thÞ trêng lín trªn thÕ giíi: EU, MÜ, NhËt…t¹o nguån thu ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ cho ®Êt níc.
§Æc biÖt ngµy 23 th¸ng 4 n¨m 2001 Thñ tíng ChÝnh Phñ ®· phª duyÖt chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ®Õn n¨m 2010 theo Q§ sè 55/2001/Q§-TTg. Víi chiÕn lîc nµy ngµnh dÖt may cã nhiÒu c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn ®ã lµ: ChÝnh phñ cã nhiÒu chÝnh s¸ch ®Çu t hç trî, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh ®îc hëng u ®·i vÒ tÝn dông ®Çu t, ®îc Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh b¶o l·nh hoÆc cho vay tÝn dông xuÊt khÈu, cho vay ®Çu t më réng s¶n xuÊt kinh doanh víi l·i suÊt u ®·i, ®îc hëng thuÕ thu nhËp u ®·i 25%. HiÖn nay, ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam ®ang tõng bíc ®æi míi ®Ó héi nhËp vµo xu thÕ toµn cÇu ho¸ cña c¶ thÕ giíi.
Lîi thÕ ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
Thùc tÕ cho thÊy trong vµi n¨m gÇn ®©y quÇn ¸o, s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may do c¸c c¬ së trong níc s¶n xuÊt, chÊt lîng ngµy cµng ®îc n©ng cao, mÉu m· phong phó ®a d¹ng, tiªu thô víi khèi lîng lín trªn thÞ trêng. NhiÒu ngêi tiªu dïng ®· nhËn xÐt: trong khi chÊt lîng hµng ho¸ kh«ng kÐm hµng ngo¹i th× kiÓu d¸ng vµ mÉu m· l¹i phï hîp h¬n, gi¸ c¶ rÎ h¬n. Nh÷ng thµnh tùu mµ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®· ®¹t ®îc trong thêi gian gÇn ®©y chñ yÕu lµ nhê vµo nhiÒu yÕu tè thuËn lîi s½n cã cña ViÖt Nam.
Víi sè d©n trªn 80 triÖu ngêi, tû lÖ n÷ giíi l¹i rÊt lín, ®ã lµ ®éi ngò lao ®éng rÊt phï hîp cho ngµnh dÖt may, mét ngµnh ®ßi hái sù tØ mØ khÐo lÐo, cÇn mÉn. Ngêi d©n ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ phô n÷ ViÖt Nam næi tiÕng lµ nh÷ng ngêi siªng n¨ng chuyªn cÇn, th«ng minh, nhanh nhÑn th¸o v¸t, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. ë ViÖt Nam gi¸ nh©n c«ng thÊp ë møc díi 2,5 USD/giê (thuéc lo¹i thÊp nhÊt trong khu vùc). Chi phÝ ®Çu t thÊp nhê cã s½n nhµ xëng cho thuª víi gi¸ rÎ cña c¸c tæ chøc Nhµ níc vµ tiÕp cËn ®îc nhiÒu chñng lo¹i thiÕt bÞ c¬ b¶n kh«ng ®¾t tiÒn míi còng nh ®· qua sö dông cña mét sè níc th× chi phÝ s¶n xuÊt dÖt may cña ViÖt Nam lµ thÊp 0,08 USD (cfsx/phót) (CFSX: chi phÝ s¶n xuÊt) thÊp h¬n møc b×nh qu©n lµ 0,13 USD b»ng chi phÝ s¶n xuÊt ë Banglades, thÊp h¬n so víi Trung Quèc (0,09 USD ).
B¶ng gi¸ thµnh s¶n xuÊt tÝnh theo c¸c níc
Níc
Chi phÝ s¶n xuÊt (USD)
(kh«ng gåm chi phÝ vËn chuyÓn)
Xu híng
Trung Quèc
0,09
æn ®Þnh
Hång K«ng
0,19
æn ®Þnh
Th¸i Lan
0,16
T¨ng
§µi Loan
0,2
T¨ng m¹nh
Indonesi
0,10
æn ®Þnh
ViÖt Nam
0,08
æn ®Þnh
Trung B×nh
0,13
Nguån: Ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt SECO, 2001
Ngµnh dÖt may lµ ngµnh kh«ng ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu vèn ®Çu t lín. §Ó cã thÓ x©y dùng chç lµm viÖc cho ngµnh dÖt may th× vèn bá ra kh«ng nhiÒu vµ thu håi vèn còng kh¸ nhanh. §èi víi ViÖt Nam mét quèc gia cßn nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ®Çu t th× ®©y lµ mét ngµnh rÊt thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Còng chÝnh v× thÕ mµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt dÖt may xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng vµ ph¸t triÓn m¹nh.
Ngoµi ra, c¸c c«ng ty trong khu vùc ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp c¸c mèi liªn kÕt marketing thiÕt yÕu víi thÞ trêng tiªu thô vµ cung cÊp gÇn nh toµn bé nguyªn liÖu cÇn thiÕt. C¸c ®èi t¸c th¬ng m¹i khu vùc Ch©u ¸ vµ liªn minh Ch©u ¢u (EU) ®· ®em ®Õn cho ViÖt Nam nh÷ng c¬ héi rÊt lín trong viÖc tiÕp cËn thÞ trêng níc ngoµi, ®iÒu nµy ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.
Tuy nhiªn, nãi vËy kh«ng ph¶i ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam hoµn toµn chØ cã thuËn lîi trªn con ®êng ph¸t triÓn. Trong giai ®o¹n hiÖn nay nÒn kinh tÕ c¸c níc ®ang bÞ gi¶m sót, thÞ trêng bÞ co hÑp l¹i, ngµnh dÖt may bÞ chÞu nhiÒu ¶nh hëng lín cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. H¬n n÷a, ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm nh vÊn ®Ò vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cßn nhá bÐ c¶ vÒ quy m« lÉn c«ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cha thËt sù ®em l¹i uy tÝn cho doanh nghiÖp, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ngµnh cßn l¹c hËu so víi c¸c níc trong khu vùc tõ 10 ®Õn 20 n¨m, nguyªn phô liÖu cho s¶n xuÊt cung cÊp kh«ng æn ®Þnh, cã rÊt nhiÒu nguyªn phô liÖu mµ trong níc kh«ng s¶n xuÊt ®îc nªn chñ yÕu dùa vµo nhËp khÈu, v× vËy gi¸ thµnh so víi c¸c níc trong khu vùc cßn cao h¬n rÊt nhiÒu.
Víi nh÷ng yÕu kÐm cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay ®· lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy trªn thÞ trêng trong khu vùc vµ trªn thÞ trêng quèc tÕ do ®ã ngµnh ®ang nç lùc ®Çu t, ®a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m t¨ng cêng søc c¹nh tranh vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam ë thÞ trêng trong vµ ngoµi níc.
VÞ trÝ vµ vai trß cña xuÊt khÈu dÖt may ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Ngµnh dÖt may ®· t¹o ra s¶n phÈm rÊt quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi cuéc sèng cña mçi ngêi. Trong 10 n¨m qua ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cã nh÷ng bíc tiÕn bé vît bËc trong lÜnh vùc xuÊt khÈu víi tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n lµ 24,8%/n¨m, vît lªn ®øng ë vÞ trÝ thø nhÊt trong c¶ níc vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu, vît c¶ qua ngµnh dÇu khÝ. MÆt hµng dÖt may ®· trë thµnh mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy nhanh tù do ho¸ th¬ng m¹i. MÆc dï hiÖn nay ngµnh dÖt may ViÖt Nam cßn nhiÒu ®iÓm yÕu kÐm, bÊt cËp nhng còng cã ý nghÜa to lín ®èi víi sù t¨ng trëng kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi gian qua. XuÊt khÈu dÖt may t¨ng lªn t¹o ®µ cho c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ®éi ngò lao ®éng d thõa ngµy cµng t¨ng m¹nh cña ViÖt Nam. H¬n 10 n¨m qua ngµnh ®· thu hót h¬n nöa triÖu lao ®éng trong c¶ níc. MÆt kh¸c nhê cã sù t¨ng trëng m¹nh cña xuÊt khÈu nªn ®· ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc, ®ång thêi gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.
VÞ trÝ cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n
ChØ sè
§¬n vÞ
1995
1999
2000
2001
1.GDP
Tû VN§
228,892
339,942
444,139
474,340
2.CNN
Tû VN§
34,318
70,767
82,992
94,780
3.Ngµnh dÖt may
Tû VN§
3,100
7,700
9,120
10,260
4.TØ lÖ 3/2
%
9,03
10,88
11,0
10,8
5.TØ lÖ 3/1
%
1,4
1,9
2,1
2,1
6. Tæng gi¸ trÞ XK
TriÖu USD
5.449
11.540
14.308
15.810
7.XK dÖt may
TriÖu USD
850
1.747
1.892
1.962
8.Tû lÖ 7/6
%
15,6
15,1
13,2
12,4
Nguån: Theo thèng kª cña HiÖp héi VITAS, n¨m 2001
NÕu nh ngµnh dÖt may vµo n¨m 1995 chØ chiÕm 3,1% trong toµn ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ th× ®Õn n¨m 2001 ®· t¨ng lªn 10,26%, chiÕm 21% trong GDP, gãp phÇn lµm t¨ng GDP cña c¶ níc. XuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may ®ãng mét vai trß ®¸ng kÓ vµo sù t¨ng trëng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ níc ta trong thêi gian qua. N¨m 1995 xuÊt khÈu dÖt may chØ ®¹t 850 triÖu USD ®Õn n¨m 2001 con sè ®· t¨ng lªn lµ 1,962 tû USD vµ n¨m 2002 ®¹t kim ngach xuÊt khÈu lµ 2,752 tû USD, vît møc kÕ ho¹ch mµ ngµnh ®· ®Æt ra trong n¨m 2002. Qua ®©y ta thÊy xuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y rÊt cã hiÖu qu¶.
II. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh nhËp khÈu, tiªu thô hµng dÖt may trªn thÕ giíi
Dung lîng thÞ trêng thÕ giíi vÒ hµng dÖt may
Trªn thÕ giíi hiÖn nay cã kho¶ng 194 quèc gia s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may. Nhu cÇu vÒ hµng dÖt may trªn thÕ giíi kh«ng ph¶i lµ nhá. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y sau cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë khu vùc Ch©u ¸, tõ n¨m 2002 trë ®i, kinh tÕ thÕ giíi ®· håi phôc, nhu cÇu tiªu thô hµng dÖt may còng t¨ng lªn, nhÊt lµ t¹i c¸c níc Ch©u ¸. Bíc sang thÕ kØ míi nµy, ngµnh gia c«ng sîi Ch©u ¸ sÏ ph¸t triÓn trong m«i trêng cã nhiÒu thuËn lîi, ngµnh may mÆc còng ®ãng gãp mét vai trß hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ mçi níc trong khu vùc.
T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi
(§¬n vÞ: TriÖu USD)
N¨m
1990
1995
1999
2000
2001
May
112074
170325
200648
214123
209645
DÖt
131564
148055
142954
149370
138590
Tæng céng
243638
318380
343602
363493
348235
Nguån: Theo thèng kª hµng n¨m cña ASEAN Textile
Nhu cÇu nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng m¹nh. N¨m 2000 kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña thÕ giíi ®· t¨ng lªn 363,493 tû USD trong ®ã mÆt hµng may mÆc t¨ng lªn lµ 214,12 tû USD t¬ng ®¬ng 6,7% so víi n¨m 1999 vµ t¨ng lªn 91% so víi n¨m 1990. §èi víi mÆt hµng dÖt, kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 149,370 tû USD t¨ng 4,5% so víi n¨m 1999; vµ t¨ng 13,5% so víi kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 1990. Qua b¶ng ta cã thÓ thÊy, lîng nhËp khÈu vÒ hµng may mÆc t¨ng lªn rÊt lín tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 2000, cßn lîng nhËp khÈu vÒ hµng dÖt th× t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn ®Õn n¨m 2001 th× lîng nhËp khÈu hµng dÖt may bÞ ch÷ng l¹i, tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña thÕ giíi chØ ®¹t 348,235 tû USD gi¶m ®i 4,2% so víi n¨m 2000. Hµng dÖt gi¶m 10,788 tû USD t¬ng ®¬ng 52,25%. Nguyªn nh©n lµ do nhu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi gi¶m m¹nh ®èi víi hµng dÖt, ®ång thêi do nÒn kinh tÕ thÕ giíi gÆp nhiÒu khã kh¨n ®Æc biÖt lµ 2 nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi lµ Mü vµ NhËt ®ang r¬i vµo t×nh h×nh khñng ho¶ng, nÒn kinh tÕ bÞ ®×nh trÖ. T¹i Mü vµ NhËt B¶n lîng hµng dÖt may nhËp khÈu tõ c¸c níc trªn thÕ giíi gi¶m ®¸ng kÓ. Trong ®ã t¹i thÞ trêng Mü lîng nhËp khÈu hµng may mÆc gi¶m 724 triÖu USD, cßn lîng hµng dÖt nhËp khÈu vµo thÞ trêng nµy còng gi¶m 484 triÖu USD. ThÞ trêng NhËt nhËp khÈu hµng dÖt gi¶m ®i 190 triÖu USD, hµng may mÆc gi¶m 516 triÖu USD. Ngoµi ra, thÞ trêng EU lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng lín cña thÕ giíi vÒ tiªu thô hµng dÖt may th× lîng nhËp khÈu còng bÞ gi¶m xuèng ®¸ng kÓ, nhËp khÈu hµng may mÆc gi¶m 812 triÖu USD, hµng dÖt gi¶m 3086 triÖu USD.
T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may cña mét sè thÞ trêng lín trªn thÕ giíi
(§¬n vÞ: Tû USD)
ThÞ
N¨m 1990
N¨m 1995
N¨m 1999
N¨m 2000
N¨m 2001
trêng
DÖt
May
DÖt
May
DÖt
May
DÖt
May
DÖt
May
EU
50.370
56.844
57.227
74.183
51.037
82.204
48.706
80.084
45.620
79.263
NhËt
4.106
8.737
5.985
18.758
40547
16.402
4.939
19.709
4.749
19.148
Mü
6.370
26.977
10.441
41.376
14.305
58.785
16.008
67.115
15.492
66.391
TQ, HK
10.182
6.913
16.895
12.654
12.652
14.757
13.717
16.008
12.177
16.098
¬
TQ, HK: Trung Quèc vµ Hång K«ng
Nguån: Thèng kª hµng n¨m cña ASEAN Textile n¨m 2001
Nh×n chung nhu cÇu mÆt hµng dÖt may trªn thÕ giíi t¨ng nhanh (trõ trêng hîp n¨m 2001 lµ ngo¹i lÖ do ¶nh hëng cña nÒn kinh tÕ Mü, NhËt bÞ khñng ho¶ng). Trong ®ã ta còng thÊy râ, hµng n¨m thÞ trêng EU tiªu thô mét khèi lîng lín hµng dÖt may (c¶ mÆt hµng dÖt kim vµ hµng may mÆc). Do ®ã ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt kim th× cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo thÞ trêng EU vµ thÞ trêng NhËt B¶n lµ tèt nhÊt.
HiÖn nay, trªn thÕ giíi NhËt vµ Mü lµ 2 quèc gia tiªu thô hµng dÖt may nhiÒu nhÊt thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ hµng Trung Quèc. §Ó c¹nh tranh víi hµng Trung Quèc, Mü cã thÓ sÏ ®iÒu chØnh nguån hµng nhËp khÈu. T¹i Mü, gi¸ c¹nh tranh rÊt gay g¾t, nhu cÇu tiªu dïng ®ang dÇn thu hÑp l¹i nªn gi¸ c¶ ë thÞ trêng nµy ®ang gi¶m liªn tiÕp. §ång thêi Mü còng ®ang h¹n chÕ viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®©y lµ ®iÒu bÊt lîi cho níc ta khi xuÊt khÈu vµo Mü. Cßn NhËt B¶n lµ níc kh«ng cã h¹n ng¹ch h¹n chÕ nhËp khÈu vÒ mÆt hµng dÖt may nªn thÞ phÇn hµng dÖt may cña Trung Quèc chiÕm h¬n 80% tæng nhËp khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng nµy.
ViÖt Nam ®ang tËp trung ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü, NhËt vµ EU. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng ®iÒu nµy th× ViÖt Nam cßn ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n.
§Æc ®iÓm mét sè thÞ trêng nhËp khÈu chÝnh
ThÞ trêng Mü
ThÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng lín vµ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi. Nhu cÇu tiªu dïng ë thÞ trêng nµy lµ rÊt lín. Víi d©n sè h¬n 280 triÖu ngêi, vµo n¨m 2001 ngêi d©n ë Mü tiªu thô tíi 272 tû USD cho quÇn ¸o, b×nh qu©n mét ngêi Mü mua kho¶ng 54 bé quÇn ¸o. §©y lµ thÞ trêng lín mµ nhiÒu n¨m qua Trung Quèc ®ang lµ nhµ xuÊt khÈu lín. MÆc dï hµng ViÖt Nam vÉn kÐm chÊt lîng so víi hµng Trung Quèc nhng hiÖn nay ë thÞ trêng Mü nh÷ng nhµ nhËp khÈu lín ®ang muèn t×m nhµ cung cÊp kh¸c thay thÕ nhµ cung cÊp Trung Quèc ®Æc biÖt sau n¨m 2005 khi mäi quy ®Þnh vÒ h¹n ng¹ch bÞ dì bá. §©y lµ mét thuËn lîi lín ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Bªn phÝa ®èi t¸c Mü rÊt chó träng ®Õn thêi gian giao hµng vµ chÊt lîng s¶n phÈm.
Ngêi tiªu dïng Mü lµ nh÷ng ngêi ®· quen dïng hµng hiÖu cã tªn tuæi (mÆc dï s¶n phÈm ®ã ®· ®îc may mÆc hay gia c«ng t¹i ViÖt Nam). Nh÷ng hµng hiÖu næi tiÕng lµ nh÷ng s¶n phÈm dÔ dµng ®îc chÊp nhËn ë thÞ trêng nµy. Tiªu chuÈn nhËp khÈu cña thÞ trêng Hoa Kú ®Æt ra còng t¬ng ®èi kh¾t khe. C¸c c«ng ty dÖt may xuÊt khÈu cÇn ®¹t tiªu chuÈn ISO 9.000, ISO 14.000, SA 8000, WRPA…§©y lµ mét yªu cÇu hoµn toµn míi ®èi víi phÝa ViÖt Nam.
HiÖn nay Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam cã 28 doanh nghiÖp thùc hiÖn theo hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ISO 9000, 2 doanh nghiÖp thùc hiÖn ISO 14.000, 4 doanh nghiÖp thùc hiÖn SA 8.000. Tríc m¾t, phÝa Mü yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµm theo SA 8000, khi cha cã chøng chØ, nh»m ®¸p øng ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i trêng lµm viÖc cña ngêi lao ®éng. C¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®ang nç lùc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, c¶i t¹o ®iÒu kiÖn lao ®éng ®Ó ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu cña thÞ trêng nµy.
HiÖn nay, hµng may mÆc ViÖt Nam cßn ®ang ë møc thang ®iÓm thÊp trong ®¸nh gi¸ chÊt lîng cña ngêi tiªu dïng Mü - theo ®¸nh gi¸ cña hiÖp héi dÖt may vµ da giÇy Mü (AAFA). V× vËy, doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn vµo thÞ trêng nµy cÇn ph¶i hÕt søc nç lùc. H¬n n÷a, doanh nghiÖp Mü còng nh×n vµo kh¶ n¨ng cung cÊp h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, c¸c ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan, nguån cung cÊp nguyªn liÖu, chÊt lîng lao ®éng, sù æn ®Þnh cña ®ång tiÒn, n¨ng lùc xuÊt khÈu, møc ®é tu©n thñ c¸c thñ tôc h¶i quan Mü, m«i trêng lao ®éng…AAFA tá râ th¸i ®é: “C¸c b¹n cÇn ph¶i s¶n xuÊt c¸i chóng t«i cÇn, cÇn kiªn nhÉn víi thÞ trêng Mü vµ chóng t«i sÏ kiªn nhÉn víi b¹n”. AAFA dù b¸o, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i t¨ng n¨ng suÊt 50% míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh l©u dµi trªn thÞ trêng dï lµ hµng ®ã cã gi¸ c¶ thÊp.
Ngoµi ra, khi th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn hiÓu r»ng ®©y lµ mét thÞ trêng cã hÖ thèng ph¸p luËt hoµn thiÖn nhng ®Çy phøc t¹p. Muèn th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy cÇn n¾m ®îc ph¸p luËt chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña Mü, c¸c ¸n lÖ, c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam trong HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®Ó giµnh quyÒn chñ ®éng. HiÖn t¹i ë Mü cã 4 lo¹i luËt ph¸p b¶o hé mËu dÞch mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ thêng gÆp ph¶i lµ: LuËt qu¶n lý nhËp khÈu b¶o vÖ kinh tÕ néi ®Þa b»ng c¸c biÖn ph¸p trõng ph¹t hoÆc h¹n chÕ nhËp khÈu; LuËt qu¶n lý xuÊt khÈu nh»m h¹n chÕ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng hay b¸n hµng cho nh÷ng níc mµ Mü muèn h¹n chÕ vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cã lîi cho Mü; LuËt qu¶n lý xuÊt khÈu v× c¸c lý do an ninh chÝnh trÞ hay an ninh kinh tÕ; LuËt vÒ tiªu dïng ho¸ th¬ng m¹i vµ cÊm ph©n biÖt ®èi xö.
Sau sù kiÖn ngµy 1 th¸ng 9 n¨m 2001, Mü quan t©m nhiÒu ®Õn xuÊt xø hµng ho¸, còng nh th«ng tin liªn quan vÒ hµng ho¸ xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü ph¶i ®Çy ®ñ, nÕu kh«ng hµng tíi Mü sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n ¶nh hëng trùc tiÕp tíi tiÕn ®é giao hµng, nhiÒu khi vi ph¹m hîp ®ång ®· kÝ kÕt. Bªn phÝa ViÖt Nam cÇn thËn träng tr¸nh x¶y ra tranh chÊp th¬ng m¹i víi Mü, v× khi hîp ®ång ®· x¶y ra tranh chÊp th× rÊt khã kÐo ®èi t¸c Mü trë l¹i.
ThÞ trêng EU
EU lµ mét thÞ trêng nhËp khÈu hµng dÖt may lín cña ViÖt Nam sau NhËt B¶n. Tuy nhiªn, khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU th× mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. EU lµ mét thÞ trêng lín víi 378,5 triÖu d©n, tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) ®¹t trªn 8.400 tû euro, søc tiªu thô v¶i t¬ng ®èi cao 17kg/ ngêi, mçi n¨m EU nhËp khÈu b×nh qu©n 63 tû USD quÇn ¸o, trong ®ã cã kho¶ng 35% lµ nhËp khÈu tõ Ch©u ¸, do vËy thÞ trêng EU lµ thÞ trêng kh«ng thÓ bá qua cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam.
HiÖn nay, ®ång EURO ®ang cã chiÒu híng t¨ng gi¸ so víi ®ång USD. Do ®ã ®©y lµ mét c¬ héi thuËn lîi ®èi víi ViÖt Nam khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU. V× tû gi¸ gi÷a ®ång Euro vµ VND ®ang t¨ng th× hµng ho¸ cña ViÖt Nam so víi hµng ho¸ cña c¸c níc EU lµ t¬ng ®èi rÎ h¬n do ®ã thóc ®Èy EU nhËp khÈu hµng ho¸ tõ níc ngoµi ®Æc biÖt lµ ViÖt Nam nhiÒu h¬n. Lêi khuyªn tõ ®¹i diÖn phßng Th¬ng M¹i - C«ng NghiÖp Ch©u ¢u (EURO CHAM) t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ kÕ ho¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang EU: c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn tiÕn nhanh vµo EU vµ muèn xuÊt ®îc hµng vµo n¨m 2004 th× ph¶i b¾t ®Çu xóc tiÕn ngay tõ b©y giê.
Lóng tóng cña nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay vÉn lµ th«ng tin: nªn xuÊt g×, xuÊt nh thÕ nµo? EU cã 15 quèc gia vµ mçi quèc gia lµ mét thÞ trêng cã thÞ hiÕu vµ nhu cÇu kh¸c nhau. Tuy nhiªn, theo EURO CHAM, hµng dÖt may Thæ NhÜ K× vµ Trung Quèc hiÖn nay ®ang trµn ngËp EU. Khi ®a ra hµng dÖt may vµo thÞ trêng EU cÇn chó ý ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thÞ hiÕu tõng vïng ®Ó cã hµng ho¸ thÝch hîp: vÝ dô ngêi Italia thêng thÝch mµu s¾c sÆc sì nhng ngêi Ph¸p l¹i kh«ng nh thÕ.
Hµng ViÖt Nam vµo thÞ trêng nµy kh«ng chØ ph¶i c¹nh tranh vÒ chÊt lîng mµ cßn ph¶i c¹nh tranh b»ng gi¸ c¶. V× vËy, hµng muèn b¸n ®îc, ph¶i cã nh÷ng u ®iÓm h¬n s¶n phÈm cïng lo¹i. EURO CHAM còng khuyÕn c¸o, do thÞ trêng EU ®a d¹ng nªn muèn xuÊt khÈu vµo níc nµo th× c¸ch tèt nhÊt cña doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ lµm sao tiÕp cËn ®îc kªnh ph©n phèi, t×m ®îc ngêi ®¹i diÖn b¸n hµng tèt vµo tõng thÞ trêng cña EU. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, ngoµi viÖc thêng xuyªn cËp nhËt m¹ng, theo EURO CHAM, c¸c doanh nghiÖp nªn tËn dông c¸c dÞch vô hç trî, t vÊn xuÊt khÈu nh EURO CHAM, CBL, Côc xóc tiÕn th¬ng m¹i, VietEuro. T¹i c¸c ®¬n vÞ nµy ®Òu cã nh÷ng ch¬ng tr×nh hç trî doanh nghiÖp ®i héi chî, gÆp gì ®èi t¸c giíi thiÖu ®Þa chØ giao dÞch. VietEuro cßn më c¸c dÞch vô giíi thiÖu b¸n hµng qua catalogue, qua m¹ng, cho thuª kho, thuª gian hµng trng bµy víi møc phÝ 10 - 20 USD/m2 mçi th¸ng (thuª 2 m2 còng ®îc), nhËn t vÊn vµ ®¶m nhËn c¸c thñ tôc vÒ x¸c lËp quyÒn së h÷u th¬ng hiÖu trªn 15 níc thuéc EU, lµm c¸c dÞch vô kiÓm ho¸, giao hµng xuÊt khÈu…TËn dông nh÷ng dÞch vô nµy doanh nghiÖp sÏ tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng do kh«ng am hiÓu quy ®Þnh cã thÓ ®Çu t thõa, kh«ng hiÖu qu¶ cho c¸c thñ tôc chøng nhËn chÊt lîng hoÆc kiÓm tra hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp còng cã thÓ mua dÞch vô chµo hµng gióp, thu thËp th«ng tin, t×m kiÕm ®èi t¸c tõ c¸c c«ng ty t vÊn víi møc phÝ hoa hång chØ tÝnh khi ®îc xuÊt hµng. T¹i thÞ trêng EU, c¸c c«ng ty cña Trung Quèc cã ngêi ®¹i diÖn rong xe ®i chµo kh¾p n¬i, hä cã thÓ cung cÊp hµng sau 7 ngµy, tr¶ lêi mäi th«ng tin ®Æt hµng qua ®iÖn tho¹i trong 8 giê, vµ nh vËy th«ng tin thÞ trêng tõ ®Çu mèi nµy còng ®îc cËp nhËt trë l¹i nhµ s¶n xuÊt nhanh chãng. Do ®ã, ®Ó vµo thÞ trêng EU thuËn lîi, ngoµi c¹nh tranh r¸o riÕt vÒ gi¸ thµnh, chi phÝ c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i t¨ng tèc h¬n n÷a trong lÜnh vùc tiÕp thÞ, ®Çu t nh©n sù ®ñ kh¶ n¨ng giao dÞch trùc tiÕp, t×m ®Çu mèi vµ ch©n hµng trùc tiÕp.
EU vèn lµ thÞ trêng khã tÝnh, yªu cÇu chÊt lîng cao, s¶n phÈm ph¶i cã yÕu tè chó träng b¶o vÖ søc kháe. NhiÒu nhµ nhËp khÈu cña EU thêng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy ph¶i su tËp ®ñ bé tiªu chuÈn chÊt lîng gåm c¸c chøng chØ chÊt lîng s¶n phÈm: HACCP; CE; ISO 9.000; SA 8000; vµ quan träng nhÊt lµ hÖ thèng chøng chØ m«i trêng ISO 14.000.
Trong thÞ trêng EU th× §øc lµ ®èi t¸c th¬ng m¹i lín nhÊt cña ViÖt Nam. Bu«n b¸n víi §øc trong nhiÒu n¨m qua cã xu híng t¨ng liªn tôc, tõ 300 triÖu USD n¨m 1985 lªn tíi 1 tØ USD n¨m 1999 vµ 1,3 tØ USD n¨m 2002. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy chñ yÕu lµ giµy da, hµng may mÆc. ThÞ trêng §øc còng nh thÞ trêng EU nãi chung muèn t¨ng xuÊt khÈu trong thÞ trêng nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt nh÷ng quy ®Þnh vµ ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu cÇu, së thÝch “khã tÝnh” cña ngêi tiªu dïng.
Nguån: Tæng côc H¶i quan, Hµ Néi n¨m 2002
EU lµ thÞ trêng lín vµ truyÒn thèng cña hµng dÖt may ViÖt Nam.._. Kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy thêng chiÕm 45 - 50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. Do ®ã chóng ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó kh«ng bÞ gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy trong nh÷ng n¨m tíi.
ThÞ trêng NhËt B¶n
NhËt B¶n lµ thÞ trêng truyÒn thèng cña ViÖt Nam ®èi víi mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu. Vèn lµ mét thÞ trêng Ch©u ¸ nªn cã nhiÒu ®iÓm t¬ng ®ång víi thÞ trêng ViÖt Nam. ThÞ trêng NhËt B¶n søc tiªu dïng lín, ®ång thêi l¹i lµ thÞ trêng phi h¹n ng¹ch do ®ã trong t×nh h×nh níc ta cha gia nhËp WTO th× viÖc xuÊt khÈu vµo thÞ trêng NhËt B¶n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam lµ rÊt cã ý nghÜa.
Víi d©n sè h¬n 127 triÖu ngêi, GDP ®¹t xÊp xØ 4.417.060 triÖu USD t¬ng ®¬ng 512,2 ngh×n tû Yªn vµo n¨m 2000, NhËt B¶n lµ thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ lín thø 2 trªn thÕ giíi sau Mü, ®ång thêi còng lµ níc nhËp khÈu lín víi kim ng¹ch nhËp khÈu hµng n¨m lªn tíi 300 - 400 tû USD. ThÞ trêng NhËt B¶n cã yªu cÇu riªng vÒ chÊt lîng cña hµng ho¸ ®ã lµ Japan indutrial standard (JIS). Hµng ho¸ cã ®¸p øng ®îc tiªu chuÈn cña JIS ®Ò ra sÏ dÔ tiªu thô trªn thÞ trêng NhËt B¶n, bëi ngêi NhËt B¶n rÊt tin tëng hµng ho¸ cã ®ãng dÊu JIS, nÕu hµng ho¸ mµ kh«ng cã ®ãng dÊu nµy th× khã mµ tiªu thô ®îc ë NhËt B¶n.
HiÖn nay, t¹i c¸c thµnh phè lín cña NhËt B¶n cã hai xu híng mua s¾m míi ®ã lµ: b¸n hµng qua bu ®iÖn theo catalogue hµng mÉu vµ hµng b¸n qua internet. Nh÷ng ph¬ng thøc nµy ®îc a chuéng do tiÕt kiÖm thêi gian cho nh÷ng c«ng chøc NhËt vèn lµ nh÷ng ngêi lu«n lu«n bËn rén. Tuy nhiªn viÖc b¸n hµng theo ph¬ng thøc nµy ph¶i thay ®æi mÉu m· liªn tôc bëi kh¸ch hµng ®a phÇn lµ phô n÷. Hµng dÖt may nªn s¶n xuÊt theo mÉu m·, mµu s¾c, thiÕt kÕ cña ngêi NhËt B¶n. NÕu lµm ®îc ®iÒu nµy th× ®©y lµ mét mÆt hµng cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam vµo NhËt B¶n.
ViÖt Nam còng nªn thµnh lËp trung t©m giíi thiÖu s¶n phÈm xuÊt khÈu t¹i NhËt B¶n ®Ó qu¶ng b¸ hµng ViÖt Nam réng r·i h¬n. Bé th¬ng m¹i cÇn phèi hîp víi Jetro (tæ chøc xóc tiÕn th¬ng m¹i NhËt B¶n) t¹i ViÖt Nam ®Ó t¨ng cêng h¬n n÷a c«ng t¸c thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ trêng NhËt tíi c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn ph¬ng thøc ph©n phèi, thñ tôc xin dÊu chøng nhËn chÊt lîng JIS, JAS vµ Ecomark. Tuy thÞ trêng NhËt lµ thÞ trêng kh«ng cã h¹n ng¹ch nhng cho tíi nay ViÖt Nam vµ NhËt B¶n vÉn cha tho¶ thuËn ®îc víi nhau vÒ viÖc NhËt B¶n giµnh cho ViÖt Nam chÕ ®é MFN ®Çy ®ñ.
C¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i vµo thÞ trêng NhËt B¶n cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn rÊt h¹n chÕ do chi phÝ kh¶o s¸t thÞ trêng hÕt søc tèn kÐm. ChÝnh v× thÕ doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng n¾m b¾t ®îc nhu cÇu hµng ho¸, thÞ hiÕu tiªu dïng còng nh quy ®Þnh vÒ qu¶n lý nhËp khÈu cña thÞ trêng NhËt B¶n. Víi mét thÞ trêng hÕt søc n¨ng ®éng, mang nhiÒu nÐt ®Æc thï riªng nh thÞ trêng NhËt B¶n th× viÖc thiÕu th«ng tin sÏ h¹n chÕ kh¶ n¨ng th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy. ThÞ trêng NhËt B¶n nhËp khÈu lîng dÖt kim cña ViÖt Nam rÊt nhiÒu do ®ã c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt kim vµo NhËt B¶n. T¹i thÞ trêng NhËt B¶n c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ®· x©y dùng mét hÖ thèng cËp nhËt th«ng tin chÝnh x¸c còng nh cã kh¶ n¨ng thÝch øng kÞp thêi tríc nh÷ng yªu cÇu míi cña m«i trêng ®Ó lu«n lu«n tung ra s¶n phÈm míi. Nghiªn cøu cña c¸c chuyªn gia NhËt B¶n cho thÊy nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam chØ nghÜ tíi viÖc thay ®æi mÉu m· khi chu kú cña s¶n phÈm ®ã bíc sang giai ®o¹n tho¸i trµo, hµng kh«ng b¸n ®îc n÷a. §iÒu nµy ®· khiÕn cho dï ®· chÊm døt s¶n xuÊt nhng s¶n phÈm ®ã cßn lu th«ng rÊt nhiÒu trªn thÞ trêng. Trong khi ®ã t¹i NhËt B¶n c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc lu«n lu«n thay ®æi mÉu m· khi s¶n phÈm vÉn cßn ¨n kh¸ch nªn mÉu m· hµng ho¸ cña doanh nghiÖp Trung Quèc lu«n míi. Lóc nµy c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt t¹i Trung Quèc theo c«ng nghÖ, tr×nh ®é cña ngêi NhËt B¶n víi tiªu chuÈn chÊt lîng NhËt B¶n ®îc ngêi tiªu dïng NhËt B¶n ®ãn nhËn dÔ dµng h¬n c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i ®îc s¶n xuÊt ë níc kh¸c.
Do ®ã, ®Ó th©m nhËp vµo thÞ trêng NhËt B¶n cÇn tham gia c¸c héi chî vµ triÓn l·m th¬ng m¹i, liªn kÕt víi doanh nghiÖp NhËt B¶n, b¸n hµng trùc tiÕp cho c¸c nhµ b¸n sØ, hoÆc b¸n lÎ (c¸c cöa hµng chuyªn biÖt, c¸c cöa hµng tæng hîp…). Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi cã thÓ tham gia vµo thÞ trêng NhËt B¶n nh mét nhµ b¸n lÎ hay mét SPA (SPA lµ mét doanh nghiÖp hä chÊp nhËn g¸nh rñi ro lín v× ph¶i qu¶n lý tÊt c¶ c¸c qu¸ tr×nh tõ lóc chÊp nhËn ®¬n ®Æt hµng vµ s¶n xuÊt cho ®Õn khi b¸n hµng) vµ b¸n trùc tiÕp cho ngêi tiªu dïng th«ng qua ®¬n ®Æt hµng b»ng th. H¬n n÷a, doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ liªn kÕt víi doanh nghiÖp th¬ng m¹i ®Þa ph¬ng t¹i NhËt hoÆc h×nh thµnh mét liªn minh trùc tiÕp víi mét nhµ s¶n xuÊt t¹i thÞ trêng nµy. Cã thÓ b¸n hµng cho c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i cña NhËt, c¸c s¶n phÈm nµy sÏ mang nh·n hiÖu cña mét trong c¸c s¶n phÈm mµ doanh nghiÖp nµy ®ang mua b¸n. V× vËy, nÕu hµng víi mét nh·n hiÖu nµo ®ã mµ kh«ng b¸n ch¹y th× sÏ cã thÓ bÞ chuyÓn sang nh·n hiÖu kh¸c b¸n ch¹y h¬n. C¸ch thøc nµy Ýt rñi ro, nhng kh«ng t¹o ®îc uy tÝn trong thÞ trêng NhËt B¶n - ®iÒu vèn rÊt cÇn thiÕt ®èi víi doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn kh¼ng ®Þnh uy tÝn cña m×nh.
HoÆc cã thÓ tiÕp cËn thÞ trêng NhËt B¶n nh lµ mét SPA. C¸ch thøc th©m nhËp thÞ trêng nµy cã thÓ gióp cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ b¸n hµng ®óng thêi h¹n ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng vµ chi phÝ s¶n xuÊt. S¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu vµo thÞ trêng NhËt B¶n ®ang cã xu híng gi¶m sót nªn cÇn nghiªn cøu thËt kü c¸c ®Æc ®iÓm cña thÞ trêng NhËt B¶n ®Ó nh·n hiÖu “made in ViÖt Nam” cña mÆt hµng dÖt may kh«ng bÞ l·ng quªn trªn thÞ trêng NhËt B¶n.
ch¬ng II
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh
dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
I. Thùc tr¹ng vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
Ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu
S¶n lîng s¶n xuÊt
Trong thêi gian tõ n¨m 1998 trë l¹i ®©y, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ ngµnh may c«ng nghiÖp phôc vô xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng tiÕn bé ®¸ng kÓ. N¨m 1999 ngµnh dÖt may ViÖt Nam míi chØ s¶n xuÊt ®îc kho¶ng 320 triÖu mÐt v¶i lôa vµ kho¶ng 40 triÖu mÐt v¶i dÖt kim chiÕm kho¶ng 51% nhu cÇu cña c¶ níc (700 triÖu mÐt v¶i). Trong ®ã ngµnh dÖt ViÖt Nam ®¹t s¶n lîng s¶n xuÊt trung b×nh lµ 389.000 tÊn s¶n phÈm dÖt/n¨m vµ tèc ®é t¨ng trung b×nh kho¶ng 50%/n¨m trong thêi gian tõ n¨m 2000 ®Õn n¨m 2005.
N¨m 2000, theo sè liÖu thèng kª cña Tæng côc thèng kª n¨ng suÊt s¶n xuÊt dÖt kim lµ 35 triÖu s¶n phÈm. Theo c¸c chuyªn gia ®¸nh gi¸ vÒ dÖt kim, sau 10 n¨m ®Çu t, lÜnh vùc dÖt kim n¨m 1999 cã 450 m¸y dÖt, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt t¬ng ®¬ng 90 triÖu s¶n phÈm ¸o T. shirt. C¶ ngµnh n¨m 1999 s¶n lîng sîi ®¹t 85.000 tÊn, s¶n lîng lôa ®¹t 304 triÖu m2, s¶n phÈm may lµ 400 triÖu s¶n phÈm. S¶n lîng lôa n¨m 2000 gi¶m xuèng 16 triÖu m2 so víi n¨m 99.
N¨m 2002 toµn ngµnh ®· s¶n xuÊt ®îc 150.000 tÊn sîi, 500 triÖu m2 lôa vµ 70 tÊn v¶i dÖt kim c¸c lo¹i, tuy nhiªn gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña c¸c doanh nghiÖp nµy còng chØ ®¹t non 6.300 tû ®ång (theo gi¸ 1994). (Nguån: Thêi B¸o Kinh TÕ ViÖt Nam sè 134 - 22/8/2003). Víi gi¸ trÞ s¶n lîng nh trªn ngµnh dÖt may ViÖt Nam cÇn nç lùc h¬n n÷a trong viÖc ®Çu t vµo trang thiÕt bÞ, m¸y mãc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt phôc vô cho nhu cÇu xuÊt khÈu trong thêi gian tíi.
N¨ng lùc s¶n xuÊt, c«ng nghÖ
Do tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt cha cao, thiÕt bÞ thiÕu ®ång bé, 20% tæng sè m¸y trong ngµnh may mÆc tham gia s¶n xuÊt ®· cò vµ l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ. Ngµnh dÖt còng ë trong t×nh tr¹ng t¬ng tù nªn kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng ®ñ nhu cÇu. Tríc hÕt, n¨ng lùc s¶n xuÊt v¶i trong níc theo c«ng suÊt thiÕt kÕ lµ 800 triÖu mÐt nhng s¶n lîng s¶n xuÊt ra chØ míi ®¹t 376 triÖu mÐt, cha ®îc 50% c«ng suÊt thiÕt kÕ. Trong gÇn 600 triÖu mÐt v¶i s¶n xuÊt ®îc th× phÇn lín lµ ®¸p øng nhu cÇu trong níc, phÇn cung cÊp cho ngµnh may xuÊt khÈu chØ cã h¬n 100 triÖu mÐt (n¨m 2001).
Nh vËy, ngµnh may xuÊt khÈu nhËp kho¶ng h¬n 280 triÖu mÐt v¶i (nhiÒu gÊp 3 lÇn sè v¶i do ngµnh dÖt trong níc cung cÊp). Dï ®· tËn dông triÖt ®Ó søc lao ®éng cña c«ng nh©n vµ 100% c«ng suÊt m¸y còng chØ s¶n xuÊt ®îc chõng 120.000 s¶n phÈm dÖt kim vµ 80.000 s¶n phÈm s¬ mi trong mét th¸ng. HiÖn t¹i, gi¸ trÞ gia t¨ng néi ®Þa ë møc rÊt thÊp kho¶ng 25%. (Nguån: B¸o Th¬ng M¹i - sè3/2002)
ViÖt Nam cã h¬n 1000 nhµ m¸y dÖt may, thu hót trªn 50 v¹n lao ®éng, nhng quy m« cßn nhá bÐ. Tuy nhiªn, ®iÒu ®¸ng chó ý lµ trong nh÷ng n¨m qua tuy ®· bæ xung, thay thÕ 1.500 m¸y dÖt kh«ng thoi hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cÊp mÆt hµng dÖt trªn tæng sè m¸y hiÖn cã lµ 15.500 m¸y th× còng chØ ®¸p øng 15% c«ng suÊt dÖt. Ngµnh may tuy liªn tôc më réng ®Çu t s¶n xuÊt, ®æi míi thiÕt bÞ d©y chuyÒn ®ång bé chuyªn s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng nh: d©y chuyÒn may s¬ mi, may quÇn ©u, quÇn Jean, complete, hÖ thèng giÆt lµ…nhng còng cha ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu cÇu xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng. (Nguån: Theo thèng kª cña HiÖp Héi Vitas, n¨m 2002). Thùc tr¹ng cho thÊy: ë kh©u kÐo sîi chØ cã 30% m¸y mãc thuéc tr×nh ®é kh¸ (gåm c¶ m¸y míi, m¸y ®· qua sö dông, vµ m¸y ®îc c¶i t¹o), cßn ®Õn 70% m¸y mãc thuéc tr×nh ®é trung b×nh vµ díi trung b×nh. Kh©u dÖt, trõ c¸c thiÕt bÞ dÖt kim lµ t¬ng ®èi kh¸, cßn dÖt thoi chØ cã trªn 35% m¸y míi, kho¶ng 25% m¸y ®îc c¶i t¹o, cßn 40% lµ m¸y cò. Cßn kh©u hoµn tÊt, cã 35% sè thiÕt bÞ ®· sö dông trªn 30 n¨m, 30% sö ®ông tõ 20 - 30 n¨m, cßn 35% lµ thiÕt bÞ míi nhng còng sö dông 10 - 20 n¨m. (Thêi B¸o Kinh TÕ ViÖt Nam sè 134 - n¨m 2003).
N¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh dÖt may
Tiªu chÝ
M¸y mãc
S¶n xuÊt
§¬n vÞ
Tæng m¸y
§¬n vÞ
N¨ng lùc
1. KÐo sîi
Cäc sîi
OE
1.500.000
15.000
TÊn
150.000
2.C¸n b«ng
ChuyÒn
4
TÊn
10.000
3.DÖt thoi
Thoi
Kh«ng thoi
10.000
5.500
TriÖu m
500
4.DÖt kim
M¸yDK trßn
M¸y DK ph¶n
1290
250
TÊn
70.000
5.May mÆc
M¸y may
200.000
TriÖu sp
500
Nguån: Thèng kª cña Vitas, n¨m 2002
Kh«ng chØ thÕ, ngµnh dÖt may cßn cã nhiÒu h¹n chÕ kh¸c n÷a: kh©u kÐo sîi thiÕu sîi ch¶i kü; kh©u dÖt thiÕu m¸y dÖt khæ réng, c¸c c«ng ®o¹n chuÈn bÞ dÖt (nh hå, m¾c) rÊt yÕu, kh«ng t¬ng øng víi hÖ thèng m¸y dÖt. Kh©u thiÕt kÕ mÉu dÖt cßn h¹n chÕ. Sè lîng mÉu v¶i nghÌo nµn vÒ kÕt cÊu mËt ®é sîi ngang, sîi däc vµ mµu s¾c. Kh©u nhuém, hoµn tÊt cßn thiÕu c¸c c«ng ®o¹n chèng co, chèng nhµu…§Êy chÝnh lµ nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho chÊt lîng s¶n phÈm dÖt cßn thÊp, hoÆc kh«ng æn ®Þnh. Theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia, c«ng nghÖ thiÕt bÞ cña ngµnh dÖt cßn l¹c hËu so víi c¸c níc tiªn tiÕn trong khu vùc kho¶ng 15 n¨m, ngµnh may c«ng nghÖ tuy ®· ®îc c¶i tiÕn nhiÒu nhng vÉn cßn l¹c hËu h¬n 5 n¨m so víi c¸c níc. §Æc biÖt nguån lao ®éng cña ngµnh dÖt may hiÖn nay ®ang trong t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng cã tay nghÒ vµ lao ®éng phæ th«ng mét c¸ch trÇm träng. Lao ®éng dÖt may kh«ng cã tay nghÒ chiÕm 20,4% lµ mét con sè kh¸ cao nªn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, ch¼ng h¹n cïng mét ca lµm viÖc n¨ng suÊt lao ®éng b×nh qu©n cña mét lao ®éng ngµnh may ViÖt Nam chØ ®¹t 12 ¸o s¬ mi ng¾n tay hoÆc 10 chiÕc quÇn th× lao ®éng Hång K«ng n¨ng suÊt lao ®éng lµ 30 ¸o hoÆc 15-20 chiÕc quÇn. HiÖn doanh nghiÖp dÖt may trong c¶ níc cÇn kho¶ng 600 triÖu lao ®éng thiÕt kÕ, 1200 nh©n viªn nam marketing, b¸n hµng vµ xóc tiÕn xuÊt khÈu; 40.000 lao ®éng ®iÒu hµnh s¶n xuÊt ë c¸c chøc danh gi¸m ®èc, qu¶n ®èc nhµ m¸y, kÜ thuËt viªn…cïng hµng tr¨m ngµn lao ®éng phæ th«ng, nhng kh«ng cã nguån cung øng.
Trong khi quy m« ®µo t¹o vµ chÊt lîng lao ®éng cha ®îc n©ng cao nªn ngµnh dÖt may cßn thiÕu lao ®éng do ®ã lµm cho c¬ cÊu tæ chøc s¶n xuÊt kh«ng hîp lý dÉn ®Õn n¨ng suÊt thÊp. HiÖn t¹i ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®ang ®Çu t ®Ó t¨ng tèc.
Nhu cÇu vèn ®Çu t ®Ó t¨ng tèc toµn ngµnh
( §¬n vÞ tÝnh: tØ VND)
Nhu cÇu vèn ®Çu t
Toµn ngµnh
N¨m 2005
N¨m 2010
Tæng vèn ®©u t:
35000
30000
Trong ®ã
§Çu t trùc tiÕp
23200
20000
§Çu t gi¸n tiÕp
11800
10000
Bao gåm
Vèn x©y dùng
3000
2550
Vèn thiÕt bÞ
20500
18000
Vèn kh¸c
1750
1500
Chi phÝ bÊt thêng
1750
1500
Vèn lu ®éng
8000
6450
Nguån: Sè liÖu cña VinaTex - n¨m 2002
C¬ cÊu s¶n phÈm
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, s¶n phÈm dÖt may ®· dÇn ®îc ®a d¹ng ho¸. Trong kh©u s¶n xuÊt sîi, tû träng c¸c mÆt hµng polyester pha b«ng víi nhiÒu tØ lÖ kh¸c nhau 50/50, 65/35, 83/17...t¨ng nhanh; c¸c lo¹i sîi 100% polyester còng b¾t ®Çu ®îc s¶n xuÊt; c¸c lo¹i s¶n phÈm cotton/visco, cotton/aceylic, wool/acrilic ®· b¾t ®Çu ®îc ®a ra thÞ trêng.
Trong kh©u dÖt v¶i, nhiÒu mÆt hµng dÖt thoi míi, chÊt lîng cao ®· b¾t ®Çu ®îc s¶n xuÊt. §èi víi mÆt hµng 100% sîi b«ng, c¸c mÆt hµng sîi ®¬n ch¶i kü chØ sè cao phôc vô cho may xuÊt khÈu, mÆt hµng sîi b«ng dµy ®îc t¨ng cêng c«ng nghÖ lµm bãng, phßng co c¬ häc…®· xuÊt khÈu ®îc sang EU vµ NhËt B¶n. Mét sè mÆt hµng sîi pha, c¸c mÆt hµng kate ®¬n mµu sîi 76, 76 ®¬n hay sîi däc 76/2, c¸c lo¹i v¶i dµy nh gabadin, kaki, simili, hµng tissus pha len, pha cotton vµ petex, pe/co/petex…tuy s¶n lîng cha cao nhng ®· b¾t ®Çu ®îc ®a vµo s¶n xuÊt réng r·i ë nhiÒu doanh nghiÖp. §èi víi mÆt hµng 100% sîi tæng hîp, nhê ®îc trang bÞ thªm hÖ thèng xe s¨n sîi víi ®é s¨n cao, thiÕt bÞ comfit, thiÕt bÞ gi¶m träng lîng ®· t¹o ra nhiÒu mÆt hµng gi¶ t¬ t»m, gi¶ len…thÝch hîp víi khÝ hËu nhiÖt ®íi, bíc ®Çu ®· giµnh ®îc uy tÝn trong vµ ngoµi níc. Ngoµi ra mÆt hµng dÖt kim, 75 - 80% s¶n lîng hµng dÖt kim tõ sîi pe/co ®îc xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng thuéc nhãm gi¸ thÊp vµ trung b×nh 2,5 - 3,5 USD/s¶n phÈm, tû träng c¸c mÆt hµng chÊt lîng cao cßn rÊt thÊp, chñ yÕu vÉn ph¶i nhËp khÈu.
Thùc tÕ cho thÊy, trong nh÷ng n¨m trë l¹i ®©y quÇn ¸o do c¸c c¬ së trong níc s¶n xuÊt ra chÊt lîng, mÉu m· ngµy cµng ®a d¹ng, phong phó, ®îc tiªu thô nhiÒu trong níc vµ tiªu thô nhiÒu trªn thÞ trêng níc ngoµi. Theo c¸c cuéc th¨m dß gÇn ®©y, uy tÝn cña hµng may mÆc s¶n xuÊt trong níc ®èi víi ngêi tiªu dïng néi ®Þa ®· ®îc kh¼ng ®Þnh vµ ®ang cã xu híng ngµy cµng cao h¬n, ®Æc biÖt lµ c¸c s¶n phÈm cña c¸c c«ng ty An Phíc, May 10, ViÖt TiÕn, Maxx, Sanding, Legafastion, PT2000…Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp may mÆc trong níc ®ang cè g¾ng t¹o ra sù ®éc ®¸o cho mçi dßng s¶n phÈm, theo phong c¸ch ViÖt Nam. Mét sè c«ng ty ®· n¾m b¾t t©m lý thÝch hµng hiÖu cña giíi trÎ, ®· s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i s¶n phÈm míi theo c¸c mÉu m· xuÊt hiÖn trªn phim ¶nh, truyÒn h×nh hoÆc ®Æt mua mÉu m· cña c¸c nhµ thiÕt kÕ níc ngoµi ®Ó t¹o dÊu Ên riªng cho s¶n phÈm cña m×nh b»ng c¸ch ®Æt in m¸c quÇn Jean ë níc ngoµi ®Ó thu hót giíi trÎ b»ng sù ®éc ®¸o cña dßng s¶n phÈm míi.
C¬ cÊu c¸c s¶n phÈm may c«ng nghiÖp xuÊt khÈu ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ. Ngµnh may ®· cã nh÷ng s¶n phÈm chÊt lîng cao, ®¸p øng nhu cÇu cña nh÷ng nhµ nhËp khÈu “khã tÝnh” nh quÇn ¸o thÓ thao, quÇn ¸o Jean…S¶n xuÊt phô liÖu may còng ®· cã nh÷ng tiÕn bé nhÊt ®Þnh c¶ vÒ chñng lo¹i vµ chÊt lîng. Nh÷ng s¶n phÈm nh chØ kh©u Tootal Phong Phó, kho¸ kÐo Nha Trang, mex ViÖt Ph¸t, b«ng tÊm ViÖt TiÕn, nót nhùa ViÖt ThuËn…®ñ tiªu chuÈn chÊt lîng cao cho kh©u may xuÊt khÈu tuy nhiªn s¶n lîng cßn Ýt cha ®¸p øng ®ñ nhu cÇu hiÖn t¹i cña ngµnh.
T×nh h×nh vÒ cung cÊp nguyªn liÖu, phô liÖu
HiÖn nay, ngµnh dÖt may ViÖt Nam cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n ë c¶ ®Çu ra vµ ®Çu vµo: ®ã lµ vÊn ®Ò nguyªn phô liÖu, vèn ®Çu t. Nguyªn phô liÖu ®Ó cung cÊp cho ngµnh may xuÊt khÈu hÇu nh cha s¶n xuÊt ®îc ®ang ph¶i nhËp khÈu víi mét lîng kh¸ lín. Nguyªn nh©n lµ ë chç, viÖc s¶n xuÊt nguyªn liÖu trong níc vµ vïng nguyªn liÖu trong níc cha ®îc chó träng ®óng møc. Vô b«ng n¨m 2000 - 2001, c¶ níc míi chØ cã h¬n 2000 ha b«ng, s¶n lîng ®¹t 8000 tÊn. So víi nhu cÇu s¶n xuÊt, nguyªn liÖu b«ng trong níc míi ®¸p øng ®îc 12 - 15% tæng sè kho¶ng 70.000 tÊn b«ng nguyªn liÖu. (Nguån: B¸o Th¬ng M¹i sè 4 -n¨m 2002).
§Õn n¨m 2002, do gi¸ b«ng cña thÕ giíi gi¶m xuèng thÊp vµ lîng sîi nhËp khÈu trong níc cao nªn chØ trong vßng 5 th¸ng n¨m 2002 s¶n lîng nhËp khÈu sîi trong níc ®· t¨ng 33% so víi cïng kú n¨m 2001. Trong khi ®ã, sîi s¶n xuÊt trong níc b¸n chËm, lµm nhiÒu doanh nghiÖp sîi kh«ng ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt. S¶n phÈm tiªu thô khã kh¨n do thÞ trêng NhËt B¶n lµ thÞ trêng tiªu thô chÝnh kh«ng cã tÝn hiÖu kh¶ quan. Tû träng doanh thu xuÊt khÈu cña mét sè doanh nghiÖp lµ rÊt thÊp. T×nh h×nh thÞ trêng néi ®Þa khã kh¨n nªn c¸c chØ tiªu s¶n xuÊt vµ tiªu thô còng bÞ gi¶m m¹nh. Vô b«ng n¨m 2001 - 2002 ®¹t s¶n lîng kh¸ lín nhng do gi¸ b«ng thÕ giíi gi¶m thÊp, nhu cÇu vµ gi¸ sîi gi¶m nªn møc tiªu thô trong níc ch÷ng l¹i.
Tuy nhiªn, trong n¨m 2002 ViÖt Nam vÉn ph¶i nhËp khÈu tõ thÞ trêng thÕ giíi 97.133 tÊn b«ng vµ 262.844 tÊn sîi b«ng. Thêi gian tíi dù kiÕn nhËp khÈu 120.000 tÊn b«ng n¨m 2005 vµ 160.000 tÊn b«ng n¨m 2010 ®Ó ®¹t môc tiªu cña ngµnh ®Ò ra.
T×nh h×nh nhËp khÈu b«ng & s¬ sîi dÖt
N¨m
1995
1998
1999
2000
2001
2002
B«ng (1000 tÊn)
62,2
67,6
113,1
97,113
S¬ vµ sîi dÖt
(ngh×n tÊn)
938
183
160
237
210
Nguån: theo niªn gi¸m thèng kª TP HCM n¨m 2002
Kh«ng chØ khã kh¨n trong viÖc cung cÊp b«ng mµ ngay c¶ c¸c lo¹i phô liÖu cung cÊp cho ngµnh may xuÊt khÈu míi chØ ®¸p øng ®îc 10 - 15% nhu cÇu, nªn dÉn tíi t×nh tr¹nh khã kÕt nèi gi÷a 2 kh©u dÖt vµ may. ViÖc th«ng tin tiÕp thÞ cña c¸c doanh nghiÖp dÖt cho doanh nghiÖp may vÉn cßn h¹n chÕ, chÝnh s¸ch hËu m·i cha chu ®¸o, kh«ng cã tr¸ch nhiÖm cao ®èi víi l« hµng m×nh s¶n xuÊt ra ®Õn cïng. ChÝnh v× lý do nµy khiÕn cho doanh nghiÖp may cha hµo høng ®èi víi c¸c s¶n phÈm sÈm cña doanh nghiÖp dÖt ë trong níc.
Ngîc l¹i, doanh nghiÖp may phÇn lín lµ gia c«ng xuÊt khÈu nªn thêng kh¸ch hµng níc ngoµi chØ ®Þnh nguån nguyªn phô liÖu níc ngoµi v× thÕ Ýt quan t©m khai th¸c v¶i cña c¸c doanh nghiÖp dÖt trong níc cho dï v¶i cña c¸c doanh nghiÖp dÖt trong níc cã cïng chñng lo¹i kh«ng thua kÐm g× vÒ mÆt chÊt lîng. H¬n n÷a, mua v¶i cña níc ngoµi, ngoµi yÕu tè chÊt lîng ®¶m b¶o, th× dÞch vô hËu m·i cña hä l¹i rÊt tèt. NÕu nh l« v¶i mua vÒ kh«ng ®¶m b¶o vÒ yªu cÇu chÊt lîng còng nh mÉu th× ®èi t¸c cung cÊp sÏ s½n sµng ®æi l¹i, thËm chÝ bá c¶ l« hµng v¶i xÊu ®ã, cung cÊp l« v¶i míi kh¸c cho doanh nghiÖp ViÖt Nam. §iÒu nµy ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÕm cã doanh nghiÖp nµo lµm ®îc. MÆt kh¸c chÊt lîng hµng ho¸, phô liÖu s¶n xuÊt trong níc còng l¹i kh«ng ®¶m b¶o. Mét sè chñng lo¹i s¶n phÈm trong níc cha s¶n xuÊt ®îc nh v¶i lµm ¸o Jacket, s¬ mi, quÇn t©y, v¶i may comple, phô kiÖn nh cóc ¸o, x¬ sîi tæng hîp, sîi phi lam¨ng, t¹o mèt cho v¶i, quÇn ¸o…
T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam
MÆt hµng
1995
1996
2000
2001
2002
Sîi (tÊn)
24.776
28.879
42.286
26.549
262.844
V¶i (1000 m2)
5.649
6.816
853
272
Nguån: Niªn gi¸m thèng kª TP HCM n¨m 2002
Mét ®Æc ®iÓm n÷a mµ doanh nghiÖp níc ta cÇn chó träng lµ gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, t¨ng tû lÖ néi ®Þa ho¸ cña s¶n phÈm ngµnh dÖt may ®Ó t¨ng lîi nhuËn cho ngµnh. Trong thêi gian tíi, Nhµ níc ta sÏ ®a b«ng vµo c¬ cÊu c©y trång ®Ó ®¶m b¶o cho ®Õn n¨m 2010 ph¶i cã 90.000 tÊn b«ng x¬, trong ®ã chñ ®éng 70% nguyªn liÖu vµ tiÕn tíi lµm chñ hoµn toµn nguyªn liÖu trong níc lµ môc tiªu cña ngµnh dÖt may. Thñ tíng ChÝnh Phñ ®· ®ång ý ®Çu t 1.500 tû ®ång cho viÖc ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. §ång thêi c«ng ty b«ng ViÖt Nam ®ang tÝch cùc ®Çu t ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. H×nh thøc ®Çu t trän gãi tõ ®Çu vµo ®Õn bao tiªu s¶n phÈm ®ang ®îc thùc hiÖn ë mét sè vïng: §akLac, Ninh ThuËn, §ång Nai…Dù b¸o tíi n¨m 2010, diÖn tÝch trång b«ng trªn c¶ níc cã kh¶ n¨ng sÏ ®¹t 150.000 ha, n¨ng suÊt b«ng b×nh qu©n ®¹t 18 tÊn/ha cã thÓ ®¸p øng 70% nhu cÇu nguyªn liÖu cho dÖt may. Níc ta ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt, ph¸t triÓn b«ng cho n¨ng suÊt cao, gièng b«ng sîi mµu, c¸c gièng b«ng lai ViÖt Nam 20, c118, VN 15…t¬ng ®¬ng b«ng nhËp khÈu. Ngoµi ra, Nhµ níc cßn ®Çu t c¸c côm c«ng nghiÖp s¶n xuÊt s¶n phÈm may mÆc phô liÖu cho ngµnh may víi tæng sè vèn ®Çu t lµ 600 triÖu VND t¬ng ®¬ng 40 triÖu USD ®Ó s¶n xuÊt: m¸c ¸o, nót kim lo¹i, nót nhùa, chØ, c¸c lo¹i d©y thun…HiÖn nay, nhµ m¸y kÐo sîi polyester c«ng suÊt 30.000 tÊn/n¨m ®ang ho¹t ®éng tõ nay cho ®Õn n¨m 2005 ®Ó ®¸p øng sîi cho ngµnh dÖt may.
H×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu
Trªn toµn quèc hiÖn nay nÕu tÝnh theo khu vùc miÒn B¾c, miÒn Nam, miÒn Trung th× cã tÊt c¶ 1.031 doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc dÖt may. Trong 26 tØnh thµnh phÝa Nam th× sè lîng doanh nghiÖp nhiÒu nhÊt cã 688 doanh nghiÖp c¸c lo¹i, 28 tØnh thµnh phè phÝa B¾c cã 285 doanh nghiÖp dÖt may, 7 tØnh thµnh phè miÒn trung cã 58 doanh nghiÖp. Trong ®ã doanh nghiÖp nhµ níc cã 231 doanh nghiÖp chiÕm 22,34%, doanh nghiÖp t nh©n cã 449 doanh nghiÖp chiÕm 43,42% cßn l¹i 34,24% lµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi.
Sè doanh nghiÖp dÖt may trong toµn quèc
Khu vùc
Tæng
Quèc doanh
T nh©n
§Çu t níc ngoµi
Héi viªn Vitas
1
PhÝa B¾c
(28 tØnh thµnh)
285
140
106
39
112
2
MiÒn Trung ( 7 tØnh thµnh)
58
30
19
9
27
3
MiÒn Nam (26 tØnh thµnh)
688
61
324
303
312
4
Tæng
1.031
231
449
351
451
Nguån: Thèng kª cña VITAS n¨m 2002
VÒ thu hót ®Çu t níc ngoµi tÝnh ®Õn nay cã kho¶ng 180 dù ¸n dÖt - sîi - nhuém - ®an len - may mÆc cã hiÖu lùc víi sè vèn vµo kho¶ng gÇn 1,85 tû trong ®ã cã 130 dù ¸n ®· ®a vµo ho¹t ®éng, t¹o viÖc lµm cho trªn 50.000 lao ®éng trùc tiÕp vµ hµng ngh×n lao ®éng gi¸n tiÕp. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi chiÕm trªn 25% gi¸ trÞ s¶n lîng hµng may mÆc c¶ níc.
Doanh nghiÖp dÖt may toµn quèc(theo lo¹i h×nh së h÷u)
Lo¹i h×nh së h÷u
Tæng
DÖt
May
Th¬ng m¹i &dÞch vô
Quèc doanh
231
32
139
60
T nh©n
449
229
65
FDI & Liªn doanh
345
114
215
25
Tæng céng
1.034
273
596
162
Nguån: Theo sè liÖu cña HiÖp héi VITAS n¨m 2002
NÕu ph©n chia doanh nghiÖp dÖt may theo ngµnh s¶n xuÊt th× hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc may mÆc chiÕm sè lîng lín nhÊt cã 659, doanh nghiÖp quèc doanh 139 doanh nghiÖp, doanh nghiÖp t nh©n 229, doanh nghiÖp doanh nghiÖp FDI cã 221. Sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh kÐo sîi cã 99 doanh nghiÖp, dÖt thoi cã 124 doanh nghiÖp trong doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi nhiÒu nhÊt cã 57 doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong ngµnh dÖt kim sè lîng lµ Ýt nhÊt 54 doanh nghiÖp trong ®ã ®a phÇn lµ doanh nghiÖp nhµ níc 26 doanh nghiÖp, 19 doanh nghiÖp FDI, cã 9 doanh nghiÖp t nh©n. Ho¹t ®éng dÖt kim cña níc ta hiÖn nay cßn ®ang trong t×nh tr¹ng khã kh¨n, m¸y mãc kh«ng ®îc ®æi míi, mÆt hµng kh«ng tiªu thô ®îc nh hµng may mÆc nªn sè lîng doanh nghiÖp ®Çu t vµo ngµnh nµy cßn Ýt.
Doanh nghiÖp dÖt may toµn quèc(theo ngµnh s¶n xuÊt)
Ngµnh s¶n xuÊt
Tæng
Quèc doanh
T nh©n
FDI
1
KÐo sîi
99
42
17
40*
2
DÖt thoi
124
43
24
57*
3
Dªt kim
54
26
9
19
4
May mÆc
659
139
299
221
5
Phô liÖu vµ c¸c lo¹i kh¸c
150
60
65
25
Nguån: Theo sè liÖu cña HiÖp héi VITAS n¨m 2002
Ngµnh dÖt may xuÊt khÈu hiÖn t¹i s¶n xuÊt hµng ho¸ theo 3 ph¬ng thøc:
- H×nh thøc gia c«ng xuÊt khÈu: §©y lµ h×nh thøc phæ biÕn nhÊt hiÖn nay ®èi víi ngµnh dÖt may xuÊt khÈu, 80% hµng may mÆc xuÊt khÈu lµ gia c«ng cho c¸c níc NhËt, EU…Thùc chÊt ®©y lµ h×nh thøc nhËp nguyªn phô liÖu, thËm chÝ c¶ kü thuËt cña níc ngoµi, thùc hiÖn s¶n xuÊt trong níc vµ sau ®ã t¸i xuÊt khÈu thµnh phÈm. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp dÖt may thêng gia c«ng hµng may mÆc cho c¸c ®¹i lý may mÆc cña Hång K«ng vµ §µi Loan nªn gi¸ gia c«ng mµ hä nhËn ®îc rÊt thÊp. Th«ng thêng c¸c doanh nghiÖp nµy rÊt Ýt kinh nghiÖm vÒ xuÊt khÈu còng nh nhiÒu doanh nghiÖp t nh©n cßn kh«ng ®¨ng kÝ ho¹t ®éng xuÊt khÈu. V× hä ho¹t ®éng trªn c¬ së CM (c¾t may) nªn hä kh«ng cã kh¶ n¨ng mua v¶i còng nh phô kiÖn vµ còng kh«ng cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó mua nguyªn vËt liÖu.
¦u ®iÓm gia c«ng xuÊt khÈu lµ huy ®éng ®îc ®éi ngò lao ®éng nhµn rçi, sö dông ®îc ngµnh nghÒ truyÒn thèng, kh«ng cÇn huy ®éng vèn lín, kh«ng ®äng vèn, tiÕt kiÖm ®îc c¸c chi phÝ ®µo t¹o, thiÕt kÕ mÉu, qu¶ng c¸o, tiªu thô vµ t×m kiÕm thÞ trêng, kh«ng ph¶i chÞu rñi ro vÒ tiªu thô s¶n phÈm. Trong khi ®ã l¹i cã thÓ trang bÞ ®îc m¸y mãc hiÖn ®¹i, tiÕp thu ®îc c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña níc ngoµi ®ång thêi n©ng cao ®îc tr×nh ®é qu¶n lý còng nh kü thuËt cho c¸c c¸n bé l·nh ®¹o.
Tuy nhiªn, gia c«ng xuÊt khÈu còng cã nhîc ®iÓm lín: Gi¸ gia c«ng rÎ m¹t do vËy lîi nhuËn thu ®îc tõ gia c«ng hµng cho níc ngoµi lµ rÊt Ýt (gi¸ gia c«ng + chi phÝ qu¶n lý) so víi søc lùc bá ra. Chóng ta kh«ng cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn ngµnh s¶n xuÊt trong níc, ®Æc biÖt ngµnh trång d©u nu«i t»m, b«ng, t¹o s¶n phÈm kh¸c cung cÊp cho viÖc s¶n xuÊt ra v¶i sîi.
- H×nh thøc mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm: H×nh thøc nµy cµng ®îc ¸p dông phæ biÕn trong c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu nguyªn liÖu nh v¶i, sîi, phô liÖu cho hµng may mÆc tõ níc ngoµi, sau ®ã tù tæ chøc s¶n xuÊt trªn c¬ së nguyªn liÖu nhËp khÈu vÒ. Khi hoµn thµnh s¶n phÈm sÏ t×m thÞ trêng tiªu thô. Hµng s¶n xuÊt ra sÏ ®îc mang nh·n hiÖu s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam.
H×nh thøc nµy kh¾c phôc ®îc mét sè nhîc ®iÓm chñ yÕu cña gia c«ng s¶n xuÊt nh: s¶n phÈm ®a ra thÞ trêng, nÕu gÆp thuËn lîi, gi¸ c¶ hµng ho¸ cao sÏ thu ®îc lîi nhuËn lín, ph¸t huy ®îc n¨ng lùc s¸ng t¹o cña c¸n bé, t¹o ®îc tªn tuæi uy tÝn trªn thÞ trêng thÕ giíi, gãp phÇn ph¸t triÓn m¹nh mÏ ngµnh may mÆc ViÖt Nam. ViÖc nhËp khÈu nguyªn phô liÖu tõ níc ngoµi ®¶m b¶o ®¸p øng ®îc c¸c yªu cÇu vÒ chÊt lîng cña mét sè thÞ trêng khã tÝnh nh EU, NhËt, Mü.
Nhîc ®iÓm lµ viÖc nhËp khÈu nguyªn, phô liÖu tõ níc ngoµi chi phÝ rÊt tèn kÐm v× nhµ níc kh«ng khuyÕn khÝch nhËp khÈu mÆt hµng nµy nªn ph¶i chÞu thuÕ nhËp khÈu kh«ng ph¶i lµ møc thuÕ thÊp. §ång thêi gi¸ c¶ cña c¸c lo¹i nguyªn phô liÖu nµy thêng xuyªn biÕn ®éng kh«ng æn ®Þnh vµ so víi nh÷ng mÆt hµng cïng lo¹i mµ chóng ta cã thÓ s¶n xuÊt ®îc ë trong níc th× t¬ng ®èi ®¾t h¬n (tuy nhiªn trong níc chØ s¶n xuÊt ®îc mét lîng kh«ng nhiÒu nªn kh«ng ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may). H¬n n÷a, nÕu kinh doanh theo h×nh thøc nµy sÏ rÊt dÔ gÆp rñi ro ®èi víi l« hµng bëi c¸c doanh nghiÖp cña ta cha thËt sù n¾m v÷ng ®îc c¸c th«ng tin tõ phÝa c¸c thÞ trêng níc ngoµi.
- H×nh thøc sö dông nguyªn liÖu s¶n xuÊt trong níc dµnh cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu: §©y lµ h×nh thøc kh«ng míi ®èi víi c¸c níc cã ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ph¸t triÓn tõ l©u ®êi nh Anh, Ph¸p, ý…Tuy nhiªn, ®èi víi ViÖt Nam ®Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy trong thêi gian nµy qu¶ lµ mét ®iÒu rÊt khã. HiÖn t¹i, tØ lÖ néi ®Þa ho¸ cña s¶n phÈm may mÆc ë níc ta chØ chiÓm 15 - 20% lµ mét con sè rÊt thÊp, do ®ã §¶ng vµ nhµ níc ta ®· ®Ò ra chiÕn lîc cïng víi c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn sao cho ®Õn n¨m 2010 ngµnh dÖt may sÏ ®¶m b¶o tØ lÖ néi ®Þa ho¸ ®¹t 70% s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. So víi 2 h×nh thøc trªn, h×nh thøc tù cung nµy cã u ®iÓm nhiÒu h¬n v× tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ, sö dông nguån nguyªn phô liÖu trong níc sÏ kÐo theo rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ kh¸c ph¸t triÓn t¹o ®µ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp ®Êt níc vµ thùc hiÖn môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Tuy nhiªn ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ th× ®ßi hái cã sù kÕt hîp cña c¸c bé ngµnh vµ sù ®oµn kÕt cña c¸c doanh nghiÖp trong níc.
Ba h×nh thøc trªn ®Òu cã ý nghÜa nhÊt ®Þnh ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Gia c«ng xuÊt khÈu qua nhiÒu giai ®o¹n vÉn trë thµnh ho¹t ®éng chñ yÕu cña ngµnh may mÆc. HiÖn t¹i khi ®Êt níc cßn ®ang nghÌo, c¸c ngµnh s¶n xuÊt nãi chung vµ ngµnh dÖt may nãi riªng vÉn cßn l¹c hËu th× ph¬ng thøc gia c«ng vÉn cßn cã ý nghÜa rÊt to lín, lµ bµn ®¹p ®Ó chóng ta thùc hiÖn môc tiªu ®Õn n¨m 2010. NÕu biÕt kÕt hîp mét c¸ch nhÞp nhµng khÐo lÐo vµ cã hiÖu qu¶ c¶ 3 ph¬ng thøc trªn th× ch¾c ch¾n trong thêi gian gÇn ngµnh dÖt may ViÖt Nam chóng ta sÏ ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra.
Víi thùc tr¹ng cña ngµnh c¸c chuyªn gia ®¸nh gi¸: ngµnh dÖt may vÉn cßn chËm ph¸t triÓn cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngµnh may mÆc ®Æc biÖt lµ ngµnh may xuÊt khÈu. Mét vÊn ®Ò lín lµ lµm thÕ nµo ®Ó t¨ng cêng n¨ng lùc cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ®ang lµ vÊn ®Ò lín cÇn ®îc gi¶i quyÕt cña c¸c cÊp c¸c ngµnh, c¸c doanh nghiÖp dÖt may.
Ph©n tÝch thùc tr¹ng vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may
Kim ng¹ch xuÊt khÈu
Trong thêi gian h¬n 10 n¨m trë l¹i ®©y, ngµnh dÖt may ®· chøng tá lµ mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong nÒn kinh tÕ, cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn vît bËc trong lÜnh vùc xuÊt khÈu. Tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n cña ngµnh lµ 24,8%/n¨m, vît lªn thø 2 vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu sau ngµnh dÇu khÝ n¨m 2001. N¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may ®¹t 2 tû USD gÊp 16,8 lÇn so víi n¨m 1990 chiÕm tû träng 13,25% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña c¶ níc. (Nguån: Bé Th¬ng M¹i, n¨m 2002)
Kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may n¨m 2001 t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ so víi n¨m 2000, chØ t¨ng 108.000 triÖu VND, ®ã lµ do trong n¨m nµy hµng cña ViÖt Nam ph¶i c¹nh tranh víi hµng cña Trung Quèc. Nguyªn nh©n còng lµ do nÒn kinh tÕ cña mét sè thÞ trêng nhËp khÈu chÝnh cña ViÖt Nam bÞ suy tho¸i nªn sè lîng ®¬n hµng còng gi¶m ®i so víi n¨m 2000. ThÞ trêng Mü, EU cã nhiÒu biÕn ®éng khiÕn viÖc xuÊt khÈu hµng may mÆc cña ViÖt Nam vµo EU vµ Mü gÆp nhiÒu khã kh¨n.
Trong khi ®ã hµng dÖt may cña c¸c níc §«ng ¢u, Campuchia, Bangladesh, Srilanka, B¾c Phi, xuÊt khÈu vµo EU ®îc miÔn thuÕ, kh«ng cã h¹n ng¹ch, hµng ViÖt Nam bÞ ®¸nh thuÕ nhËp khÈu b×nh 14% vµ bÞ khèng chÕ h¹n ng¹ch nªn rÊt bÊt lîi ®èi víi mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ta.
Vµo n¨m 2002, nhµ níc ®· ®a ra c¸c gi¶i ph¸p th¸o gì khã kh¨n cho doanh nghiÖp ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam, cÇn ph¶i ®iÒu chØnh t¨ng h¹n ng¹ch ®èi víi hµng ViÖt Nam mµ kh¸ch hµng cã nhu cÇu, b·i bá c¸c lo¹i phÝ liªn quan ®Õn h¹n ng¹ch, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc hµnh chÝnh, ®iÒu chØnh c¬ chÕ h¹n ng¹ch, chuyÓn sang giÊy phÐp tù ®éng ®èi víi h¹n ng¹ch c¸c mÆt hµng nhãm II thùc hiÖn tiÕn ®é chËm. N¨m 2002, cïng víi viÖc thùc thi HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-Mü, vµ thÞ trêng EU t¨ng thªm 25% h¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña níc ta.
§Õn cuèi n¨m 2002, tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc 2,7 tû USD t¨ng 37,2% so víi n¨m 2001, riªng xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü ®¹t gÇn 900 triÖu, t¨ng 20 lÇn so víi n¨m 2001, chiÕm 33,2% tæng kim ng¹ch hµng dÖt may. HiÖn nay trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2003, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®· t¨ng gÇn 60% so víi cïng kú n¨m 2002. Cha cã n¨m nµo xuÊt khÈu dÖt may l¹i t¨ng trëng cao nh thÕ, ®Æc biÖt ®· vît xa gi¸ tr._.n trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh nhng kh«ng vît qu¸ thêi h¹n cña HiÖp ®Þnh, tøc lµ vµo n¨m 2005. ViÖc gia nhËp WTO cña ViÖt Nam t¹o ra c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi nÒn c«ng nghiÖp trong níc vµ c¶ víi c¸c thµnh viªn cña WTO. Mét trong nh÷ng th¸ch thøc ®ã lµ ViÖt Nam hiÖn t¹i cã mét ®Æc ®iÓm kinh tÕ, chÝnh trÞ hÕt søc ®Æc thï, mµ ®Æc trng cña nã lµ sù kÕt hîp cña nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi vµ lµ níc ®ang ph¸t triÓn cã thu nhËp thÊp. C¸c ®Æc trng ®ã lµm ph¸t sinh mét vµi vÊn ®Ò vÒ viÖc ViÖt Nam nép ®¬n xin gia nhËp WTO, chÝnh lµ sù “®æi míi” vµ c¸c c¶i c¸ch vÒ thÞ trêng, vÒ c¸c kiÓm so¸t nhËp khÈu vµ th©m nhËp thÞ trêng, trî cÊp xuÊt khÈu vµ vai trß cña ChÝnh Phñ, tù do ho¸ dÞch vô vµ c¸c h¹n chÕ ®Çu t, ®èi xö ®Æc biÖt trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña m×nh. Tuy vËy, mét khi ViÖt Nam ®îc gia nhËp WTO th× sÏ cã c¬ héi míi më ra cho ViÖt Nam nãi chung vµ ngµnh dÖt may ViÖt Nam nh÷ng lîi thÕ míi. Do lo¹i bá MFA, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ë hÇu hÕt c¸c níc xuÊt khÈu ®Òu t¨ng. XuÊt khÈu tõ c¸c níc bÞ h¹n chÕ theo MFA tíi c¸c níc ¸p ®Æt h¹n ng¹ch sÏ t¨ng 26% ®èi víi hµng may mÆc vµ 10% ®èi víi hµng dÖt. S¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng may ë c¸c níc xuÊt khÈu lín cã thÓ bÞ thu hÑp do gi¶m kh¶ n¨ng c¹ch tranh v× gi¸ lao ®éng cao t¬ng ®èi so víi vèn ®Çu t. Tuy nhiªn, c¸c níc nµy sÏ ®îc bï l¹i b»ng t¨ng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt nhê nhu cÇu hµng dÖt lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp may t¨ng lªn ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. VÒ l©u dµi, viÖc lo¹i bá MFA mang l¹i nhiÒu lîi Ých h¬n cho c¸c nhµ xuÊt khÈu míi (c¸c níc xuÊt khÈu ë Nam ¸, ASEAN vµ Trung Quèc) lµ c¸c níc cha ph¶i chÞu h¹n chÕ MFA. Nh vËy, víi lîi thÕ so s¸nh vµ c¸c chÝnh s¸ch phï hîp ph¸t huy ®îc c¸c lîi thÕ ®ã, ngµnh dÖt may ViÖt Nam sÏ cã tiÒm n¨ng lín ®Ó t¨ng cêng xuÊt khÈu h¬n so víi c¸c níc xuÊt khÈu l©u ®êi mµ lîi thÕ c¹nh tranh ®ang ngµy cµng bÞ xãi mßn. Bªn c¹nh ®ã, nhu cÇu vÒ hµng sîi b«ng ®ang t¨ng lªn ë c¸c níc ph¸t triÓn sö dông nhiÒu lao ®éng vµ xuÊt khÈu nhiÒu s¶n phÈm nguyªn liÖu b«ng tríc kia bÞ h¹n chÕ nghiªm ngÆt sÏ cã c¬ héi h¬n ®Ó xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng nµy vµ t¨ng thÞ phÇn. T¨ng trëng xuÊt khÈu sÏ lµm t¨ng trëng GDP, ®Æc biÖt ë c¸c níc mµ ngµnh dÖt may gi÷ vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ nh ViÖt Nam.
Nh vËy, víi viÖc tham gia vµo qu¸ tr×nh hoµ nhËp, ngµnh dÖt may ViÖt Nam sÏ ®îc n©ng cao n¨ng lùc vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng khu vùc vµ thÕ giíi.
§Þnh híng, môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®Õn n¨m 2010
Ngµy 23.4.2001 Thñ tíng ChÝnh phñ ®· phª duyÖt chiÕn lîc ph¸t triÓn hµng dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 víi c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cëi më cho ngµnh dÖt may ph¸t triÓn. Theo ®ã, sÏ t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a ph¸t triÓn ngµnh nµy trë thµnh mét trong nh÷ng träng ®iÓm c«ng nghiÖp mòi nhän vÒ xuÊt khÈu. C¸c môc tiªu kh¸c lµ: tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng ngµy cµng cao trong níc, t¹o nhiÒu viÖc lµm cho x· héi, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, héi nhËp v÷ng ch¾c kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. ChØ tiªu ph¸t triÓn ngµnh dÖt may lµ ®a kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 4,5 tû USD vµo n¨m 2005, 8 - 9 tû USD vµo n¨m 2010; thu hót 2,5 - 3 triÖu vµ 4 - 4,5 triÖu lao ®éng vµo c¸c n¨m t¬ng øng.
§Ó t¨ng tèc thùc hiÖn chiÕn lîc ph¸t triÓn, ngµnh dÖt may tËp trung ®æi míi nhanh hÖ thèng qu¶n lý, d©y chuyÒn s¶n xuÊt vµ tay nghÒ ngêi lao ®éng, gi¶i quyÕt nh÷ng mÆt yÕu kÐm vÒ ®Çu t, thÞ trêng, ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Tõng doanh nghiÖp thµnh viªn sÏ x©y dùng c¸c dù ¸n ®Çu t, huy ®éng c¸c nguån vèn, chó träng thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi. Bé th¬ng m¹i ®ang phèi víi Bé C«ng nghiÖp, Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t rµ so¸t l¹i c¬ chÕ ®iÒu hµnh h¹n ng¹ch xuÊt khÈu ®i EU ®Ó cã sù ®iÒu chØnh phï hîp, t¨ng n¨ng lùc sö dông h¹n ng¹ch. Ngoµi ra, Thñ tíng ChÝnh phñ ®· quyÕt ®Þnh ®Çu t 1.500 tØ ®ång cho viÖc ph¸t triªn vµ quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu. PhÊn ®Êu tõ nay ®Õn n¨m 2010 c¶ níc sÏ cã kho¶ng 140.000 - 150.000 ha b«ng nguyªn liÖu, n¨ng suÊt vµ s¶n lîng sÏ ®¸p øng ®îc 70 - 80% nhu cÇu vÒ nguyªn liÖu b«ng cho ngµnh dÖt may.
C¸c chØ tiªu ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010
ChØ tiªu
§¬n vÞ
§Õn 2005
§Õn 2010
1. S¶n xuÊt:
-B«ng x¬
-X¬ sîi tæng hîp
-Sîi c¸c lo¹i
-V¶i lôa thµnh phÈm
-DÖt kim
-May mÆc
2. Kim ng¹ch xuÊt khÈu
3. Sö dông lao ®éng
4. Tû lÖ gi¸ trÞ sö dông nguyªn phô liÖu néi ®Þa trªn s¶n phÈm may xuÊt khÈu
5.Nhu cÇu vèn ®Çu t ph¸t triÓn
Vèn ®Çu t më réng
Vèn ®Çu t chiÒu s©u
Trong ®ã VINATEX
6. Vèn ®Èu t ph¸t triÓn trång b«ng
TÊn
TÊn
TÊn
TriÖu m2
TriÖu SP
TriÖu SP
TriÖu USD
TriÖu ngêi
%
TØ ®ång
TØ ®ång
TØ ®ång
TØ ®ång
TØ ®ång
30.000
60.000
150.000
800
300
780
4.000-5.000
2,5-3
>50
35.000
23.200
11.800
12.500
80.000
120.000
300.000
1.400
500
1.500
8.000-9.000
4-4,5
>75
30.000
20. 000
10.000
9.500
1.500
Nguån : VINATEX
II. C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam
Qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· ®îc §¶ng vµ Nhµ níc kh¼ng ®Þnh t¹i nghÞ quyÕt 07-NQ/TW cña bé chÝnh trÞ. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp, níc ta ®ang më réng quan hÖ th¬ng m¹i víi 170 níc, tham gia vµo c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc nh: ASEAN, APEC, ASEM, më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, thu hót ®Çu t trùc tiÕp tõ h¬n 70 níc, n©ng cao mét bíc vÞ thÕ cña ta trªn chÝnh trêng vµ trªn trêng quèc tÕ. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc, sù ph¸t triÓn cña ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may trë thµnh mét ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc lµ mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng hµng ®Çu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trªn con ®êng héi nhËp quèc tÕ. Vµ ®Ó t¨ng cêng xuÊt khÈu hµng dÖt may mét c¸ch v÷ng ch¾c cÇn thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p cã tÝnh chiÕn lîc vµ ®ét ph¸ sau:
Nhãm gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm
¦u thÕ cña s¶n phÈm may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam lµ chÊt lîng cao vµ giao hµng ®óng thêi h¹n. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, nhÊt lµ sau n¨m 2005, khi h¹n ng¹ch vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c ®îc b·i bá, thÞ phÇn cña mçi níc xuÊt khÈu hµng dÖt may phô thuéc phÇn lín vµo kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm.
- C¶i thiÖn chÊt lîng s¶n phÈm: §èi víi hµng may mÆc, c¸c biÖn ph¸p c¹nh tranh phi gi¸ c¶, tríc hÕt lµ c¹nh tranh vÒ chÊt lîng hµng ho¸, trong rÊt nhiÒu trêng hîp trë thµnh yÕu tè quyÕt ®Þnh trong c¹nh tranh. Ch¼ng h¹n c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam nh EU, NhËt B¶n…vµ triÓn väng lµ thÞ trêng Mü ®Òu lµ nh÷ng thÞ trêng rÊt khã tÝnh, ®ßi hái cao vÒ chÊt lîng. Ngêi tiªu dïng ë c¸c thÞ trêng nµy cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao, nªn yÕu tè chÊt lîng vµ nh·n m¸c s¶n phÈm ®îc chó ý h¬n lµ gi¸ c¶. Nh vËy, yÕu tè chÊt lîng lµ yÕu tè sèng cßn ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam, do vËy cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau:
KiÓm tra chÆt chÏ chÊt lîng nguyªn phô liÖu, t¹o b¹n hµng cung cÊp nguyªn phô liÖu æn ®Þnh, ®óng h¹n, b¶o qu¶n tèt nguyªn phô liÖu, tr¸nh xuèng phÈm cÊp. CÇn chó ý r»ng nguyªn liÖu sîi v¶i lµ nh÷ng hµng ho¸ hót Èm m¹nh dÔ h háng.
Tu©n thñ nghiªm ngÆt yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng vÒ nguyªn phô liÖu, c«ng nghÖ, quy tr×nh s¶n xuÊt theo ®óng mÉu hµng vµ tµi liÖu kü thuËt do bªn ®Æt hµng cung cÊp vÒ m· hµng, quy c¸ch kü thuËt, nh·n m¸c, ®ãng gãi bao b×…Tu©n thñ ®óng quy tr×nh kiÓm tra chÊt lîng tríc khi xuÊt khÈu.
§µo t¹o ®éi ngò c¸n bé, c«ng nh©n kÜ thuËt lµnh nghÒ, cã chuyªn m«n ®¶m b¶o n©ng cao n¨ng suÊt, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña mÆt hµng dÖt may ViÖt Nam.
- Chó ý nghiªn cøu ph¸t triÓn mÉu mèt: Khi tham gia vµo thÞ trêng dÖt may thÕ giíi, c¸c nhµ doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®¬ng ®Çu víi c¹nh tranh. ThÞ trêng dÖt may thÕ giíi lµ thÞ trêng c¹nh tranh m¹nh gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt víi nhau. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh ®ã, gi¸ trÞ thÈm mü cña s¶n phÈm ®îc coi träng do t¸c ®éng cña mèt thêi trang, hay nãi c¸c kh¸c lµ mÉu mèt thêi trang t¹o nªn søc c¹nh tranh m¹nh mÏ cho s¶n phÈm dÖt may.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu níc ta, ®Ó chuyÓn sang ph¬ng thøc mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm th× viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn mÉu mèt lµ mét yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®îc. Nã gióp cho c¸c doanh nghiÖp cña ta ph¸t triÓn theo híng tù chñ, kh«ng phô thuéc vµo kh¸ch ®Æt hµng níc ngoµi, nhê ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ ph¬ng thøc kinh doanh, thÞ trêng kinh doanh. §Ó viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn mÉu mèt thùc sù trë thµnh vò khÝ c¹nh tranh s¾c bÐn, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may cÇn thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p sau:
CÇn chó träng quan t©m ®Æc biÖt vµ tæ chøc x©y dùng hÖ thèng trung t©m nghiªn cøu mÉu mèt cã quy m« lín. Bªn c¹nh ®ã cÇn h×nh thµnh mét hÖ thèng c¸c c¬ së nghiªn cøu mÉu mèt trong tõng doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ v¬n kÞp c¸c níc trong khu vùc.
X©y dùng c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt còng nh trang thiÕt bÞ hÖ thèng m¸y mãc hiÖn ®¹i, ®ång bé cho c¸c c¬ së nghiªn cøu s¸ng t¸c mÉu mèt mét c¸ch hÖ thèng vµ cung øng kÞp thêi ®Ó ®¶m b¶o cho sù tiÕp cËn nhanh nhÊt cña ngêi s¸ng t¸c víi thÕ giíi thêi trang, mang l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n.
Ch¨m lo, båi dìng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc cã tr×nh ®é chuyªn m«n, chuyªn lµm c«ng t¸c nghiªn cøu, s¸ng t¸c mÉu mèt nh c¸c kü s thiÕt kÕ may mÆc, ho¹ sü ®å ho¹ còng nh c¸c chuyªn gia trong c«ng t¸c nghiªn cøu, giíi thiÖu mÉu mèt.
§Ó c«ng t¸c nghiªn cøu mÉu mèt cã thÓ triÓn khai ®îc tèt, kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ph¶i dµnh mét phÇn cho chi phÝ nghiªn cøu s¸ng t¸c, thiÕt kÕ, chÕ thö mÉu mèt míi mét c¸ch thÝch ®¸ng.
Nhãm gi¶i ph¸p vÒ ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt khÈu
Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cÇn th¸o gì ®Ó giµnh l¹i c¸c hîp ®ång ®· bÞ mÊt lµ c¸c doanh nghiÖp dÖt may ph¶i t×m c¸ch gi¶m chi phÝ ®Çu vµo vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm.
T¨ng dÇn tû träng xuÊt FOB, tiÕn tíi xuÊt khÈu CIF*, gi¶m tû träng gia c«ng vµ xuÊt khÈu qua níc thø ba
XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ biÖn ph¸p rÊt quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. §Ó n©ng cao tû träng xuÊt khÈu trùc tiÕp cÇn:
- §¶m b¶o cung cÊp nguyªn liÖu: C¸c doanh nghiÖp dÖt cÇn cè g¾ng n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm ngµnh dÖt ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña ngµnh may, t¹o ra mèi quan hÖ qua l¹i mËt thiÕt gi÷a dÖt vµ may. Cã thÓ thµnh lËp bé phËn chuyªn tr¸ch n¾m nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp may ®Ó cã híng ®Çu t vµ tæ chøc s¶n xuÊt hîp lý. Ngay tõ b©y giê, ph¶i chó ý ®Õn vÊn ®Ò nh·n m«i trêng cho s¶n phÈm dÖt. ThÞ trêng EU hiÖn ®· cã quy ®Þnh vÒ cÊm nhËp khÈu s¶n phÈm dÖt cã thuèc nhuém AJO vµ c¸c thÞ trêng kh¸c nh NhËt, Mü, New Zealand, Canada…vµ c¸c thÞ trêng kh¸c còng sÏ ¸p dông quy ®Þnh nµy. ChØ cã c¸c s¶n phÈm dÖt theo tiªu chuÈn ISO 9000 vµ ISO 14000 míi cã thÓ xuÊt khÈu vµ lµm nguyªn liÖu cho may xuÊt khÈu.
KÕt hîp ph¸t triÓn s¶n xuÊt phô liÖu trong níc víi viÖc tranh thñ ®µm ph¸n ®Ó giµnh quyÒn chñ ®éng chän nhµ cung cÊp phô liÖu cho s¶n phÈm may. ¦íc tÝnh, phô liÖu chiÕm 10 - 15% gi¸ thµnh, cã khi ®Õn 25% gi¸ thµnh s¶n phÈm may nªn chñ ®éng vµ h¹ chi phÝ vÒ phô liÖu cã thÓ ®em l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ trong viÖc gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm may.
- T¹o lËp tªn tuæi vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn trªn thÞ trêng quèc tÕ: §Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm ViÖt Nam ph¶i ®îc kinh doanh b»ng nh·n hiÖu cña chÝnh m×nh trªn thÞ trêng quèc tÕ. Muèn vËy:
CÇn tËp trung ®Çu t cho c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong kh©u thiÕt kÕ mÉu m· v¶i còng nh s¶n phÈm may.
Tæ chøc tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ ®¨ng kÝ nh·n m¸c hµng ho¸. Tríc m¾t, cã kÕ ho¹ch hîp t¸c víi ViÖn mèt, hoÆc thuª chuyªn gia thiÕt kÕ mèt cña níc ngoµi ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi.
Kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n vÒ thiÕu nguån tµi chÝnh vµ nh©n lùc trong kh©u mÉu m·, ph¸t triÓn s¶n phÈm míi th«ng qua viÖc trao ®æi b¶n quyÒn gi÷a c¸c c«ng ty vµ tranh thñ sù hç trî cña c¸c nhµ nhËp khÈu còng nh ®¹i diÖn cña c¸c m¹ng líi ph©n phèi t¹i níc nhËp khÈu.
Khi cha cã tªn tuæi trªn thÞ trêng thÕ giíi th× c¸ch tèt nhÊt ®Ó x©m nhËp vµo thÞ trêng trong giai ®o¹n ®Çu lµ mua s¸ng chÕ, nh·n hiÖu cña c¸c c«ng ty níc ngoµi ®Ó lµm c¸c s¶n phÈm cña hä víi gi¸ rÎ h¬n, qua ®ã th©m nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi b»ng s¶n phÈm “s¶n xuÊt t¹i ViÖt Nam”, ®ång thêi häc tËp kinh nghiÖm, tiÕp thu c«ng nghÖ ®Ó tiÕn tíi tù thiÕt kÕ mÉu m·.
- Chó träng c«ng t¸c ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸: ë nhiÒu níc, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ cña doanh nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc. HiÖn nay ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu qua c¸c níc trung gian hoÆc gia c«ng cho c¸c níc kh¸c. §Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam cÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ trªn thÞ trêng thÕ giíi b»ng nh·n hiÖu cña m×nh. Tuy nhiªn, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i chÞu chi phÝ cã khi lªn tíi hµng ngµn USD. V× vËy, ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ, doanh nghiÖp cã thÓ kÕt hîp víi nhau ®Ó ®¨ng kÝ mét nh·n hiÖu xuÊt khÈu chung cho tõng lo¹i s¶n phÈm.
- X©y dùng hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng hµng xuÊt khÈu: §Ó ®¶m b¶o chÊt lîng hµng xuÊt khÈu, gi÷ uy tÝn trªn thÞ trêng thÕ giíi, mét hÖ thèng kiÓm tra chÊt lîng b¾t buéc lµ mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt. HÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng hµng xuÊt khÈu §µi Loan - b»ng c¸ch ph©n c¸c doanh nghiÖp theo nhãm ph¶i kiÓm tra ®ét xuÊt (nhãm A), kiÓm tra ®Þnh kú (nhãm B) vµ kiÓm tra b¾t buéc (nhãm C), cã sù ®iÒu chØnh gi÷a c¸c nhãm theo kÕt qu¶ kiÓm tra thùc tÕ tõng giai ®o¹n cã thÓ lµ mét kinh nghiÖm tèt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. §Ó cho s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam chiÕm lÜnh vµ ph¸t triÓn trªn thÞ trêng thÕ giíi (nhÊt lµ theo ph¬ng thøc FOB) g¾n liÒn víi c¸c biÓu tîng cã uy tÝn, chÊt lîng cao cña nh·n hiÖu ViÖt Nam th× viÖc phæ cËp ISO 9000 ph¶i trë thµnh yªu cÇu bøc xóc hiÖn nay.
- N©ng cao hiÖu qu¶ gia c«ng xuÊt khÈu, tõng bíc t¹o tiÒn ®Ò ®Ó chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp: CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng, trong vµi n¨m tíi, ViÖt Nam vÉn gia c«ng hµng may xuÊt khÈu lµ chñ yÕu, mét mÆt xuÊt ph¸t tõ xu híng chuyÓn dÞch s¶n xuÊt tÊt yÕu cña ngµnh dÖt may thÕ giíi, mÆt kh¸c do ngµnh dÖt may ViÖt Nam cha ®ñ “néi lùc” ®Ó xuÊt khÈu trùc tiÕp.
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, gia c«ng lµ bíc ®i quan träng ®Ó t¹o lËp uy tÝn cña s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi b»ng nh÷ng u thÕ riªng biÖt nh gi¸ rÎ, chÊt lîng tèt, giao hµng ®óng h¹n…§ång thêi th«ng qua gia c«ng xuÊt khÈu ®Ó häc hái kinh nghiÖm, tiÕp thu c«ng nghÖ cña c¸c níc kh¸c vµ tÝch luü ®æi míi trang thiÕt bÞ, t¹o c¬ së vËt chÊt ®Ó chuyÓn dÇn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp.
Pháng vÊn «ng TrÇn Bang - Phã Chñ tÞch Héi ®ång qu¶n trÞ HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam: “C¸c doanh nghiÖp ph¶i chung søc, chung lßng ®Ó t¹o ra lîi thÕ c¹nh tranh víi c¸c níc trong khu vùc, t¹o ®iÒu kiÖn ®µm ph¸n víi kh¸ch hµng ®Ó cã ®¬n gi¸ gia c«ng. MÆt kh¸c, tõng doanh nghiÖp ph¶i xÐt l¹i m×nh vÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Çu t trang thiÕt bÞ m¸y mãc, ®Çu t nghiªn cøu mÉu m· vµ chuÈn bÞ cho sù xóc tiÕn th¬ng m¹i ®Ó khi cã ®îc nh÷ng ®¬n hµng tèt x©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi. ViÖc bÞ mÊt hîp ®ång dÖt may lµ mét bµi häc kinh nghiÖm lín cho c¸c doanh nghiÖp cña ta, kh«ng chØ cã ngµnh dÖt may, mµ c¶ ®èi víi mét sè ngµnh kh¸c nh da giµy.
Më réng thÞ trêng néi ®Þa
VÒ l©u dµi, kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i ®Çu t ®æi míi trang thiÕt bÞ, mÉu m·, gi¶m gi¸ thµnh vµ t×m kiÕm thÞ trêng míi. Cßn tríc m¾t, gi¶i ph¸p tèt nhÊt lµ më réng tiªu thô s¶n phÈm ë thÞ trêng néi ®Þa, n¬i cã tiÒm n¨ng rÊt lín nhng vÉn cßn bÞ hµng cña níc kh¸c lÉn ¸t thÞ phÇn. Pháng vÊn «ng Hoµng H÷u Ch¬ng - Gi¸m ®èc c«ng ty s¶n xuÊt vµ dÞch vô xuÊt khÈu NguyÔn Hoµng: “Chóng t«i nghÜ r»ng thÞ trêng nµo n»m s¸t chóng t«i th× cã thÓ theo dâi biÕn ®éng cña nã cËp nhÊt nhÊt, sÏ t¹o cho chóng t«i chñ ®éng h¬n. ViÖc kinh doanh ë thÞ trêng néi ®Þa theo t«i ®ã lµ ®iÒu c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh cÇn hÕt søc quan t©m.”
§Èy m¹nh viÖc më réng thÞ trêng xuÊt khÈu
HiÖn nay, hµng dÖt may níc ta gia c«ng cho níc ngoµi vèn cßn chiÕm tû träng cao, rÊt Ýt doanh nghiÖp xuÊt khÈu s¶n phÈm may mÆc b»ng chÝnh th¬ng hiÖu cña m×nh. V× vËy, ®Ó cã thÓ më réng thÞ trêng míi ®Æc biÖt lµ thÞ trêng Mü, cñng cè thÞ trêng truyÒn thèng, EU, NhËt, c¸c níc c«ng nghiÖp SNG vµ §«ng ¢u, t¨ng nhanh xuÊt khÈu trùc tiÕp b»ng th¬ng hiÖu cña m×nh , ngµnh dÖt may cÇn x©y dùng cho ®îc chiÕn lîc ®ång bé tõ kh©u c¶i tiÕn s¶n phÈm may mÆc, t¨ng cêng chñng lo¹i mÆt hµng, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, gi¶m tèi ®a c¸c møc chi phÝ bÊt hîp lÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó c¹nh tr¹nh. T¹i thÞ trêng EU, ViÖt Nam vÉn tiÕp tôc ®µm ph¸n ®Ó bá h¹n ng¹ch. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp sÏ më réng sang thÞ trêng Ch©u Phi, Trung CËn §«ng. HiÖn nay mét sè doanh nghiÖp t nh©n ®· xuÊt khÈu theo ®êng tiÓu ng¹ch sang khu vùc nµy kh¸ thµnh c«ng. §Æc biÖt c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam kh«ng nªn ®Çu t qu¸ nhiÒu vµo thÞ trêng Mü ®Ó råi l·ng quªn ®i c¸c thÞ trêng truyÒn thèng EU, NhËt B¶n sÏ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng mÊt thÞ trêng.
ViÖc ®¨ng ký ho¹t ®éng theo c¸c tiªu chuÈn cña hÖ thèng ISO 9000 ®· vµ ®ang trë thµnh ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho viÖc th©m nhËp thÞ trêng níc ngoµi. Chøng nhËn phï hîp ISO 9000 cã thÓ coi lµ chøng minh th chÊt lîng, t¹o ra hÖ thèng mua b¸n tin cËy gi÷a doanh nghiÖp trªn th¬ng trêng quèc tÕ. C¸c doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu níc ta muèn hoµ nhËp vµ lµm ¨n víi c¸c níc nhÊt lµ Mü vµ EU th× chøng nhËn ISO lµ b»ng chøng chÊt lîng ®¸ng tin cËy. ISO 9000 thùc sù lµ c«ng cô h÷u hiÖu trong viÖc n©ng cao chÊt lîng. ViÖc lµm ®óng c¸c ®ßi hái cña ISO 9000 sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé vµ nã còng chÝnh lµ sù ®¶m b¶o vÒ chÊt lîng cho s¶n phÈm.
Khai th¸c lîi thÕ cña viÖc tham gia Ch¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghÖ ASEAN (ASEAN Industrial Cooperation Scheme - AICO) nh»m thu hót c«ng nghÖ cao cña c¸c níc ASEAN, hîp t¸c trong ph¸t triÓn s¶n phÈm míi, ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ vµ khai th¸c lîi thÕ vÒ thuÕ suÊt thuÕ quan u ®·i b»ng møc thuÕ suÊt CEPT cña s¶n phÈm t¹i thêi ®iÓm 2006 theo quy ®Þnh cña AICO còng nh c¸c u ®·i phi thuÕ quan kh¸c.
§Ó ®Èy nhanh tiÕn tr×nh triÓn khai AICO, c¸c tæ chøc, c¸c c¬ quan chøc n¨ng: Bé th¬ng m¹i, Bé c«ng nghiÖp, Phßng th¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam…cÇn tæ chøc tuyªn truyÒn réng r·i cho c¸c doanh nghiÖp vÒ AICO còng nh c¸c ho¹t ®éng kh¸c hoÆc hç trî c¸c doanh nghiÖp dÖt may nh t×m ®èi t¸c ë c¸c níc ASEAN kh¸c hoÆc khuyÕn khÝch t¨ng hµm lîng néi ®Þa cña s¶n phÈm, t¨ng tû lÖ s¶n phÈm xuÊt khÈu…®Ó ®¸p øng c¸c tiªu chuÈn tham gia AICO.
Chñ ®éng t×m kiÕm kh¸ch hµng qua c¸c biÖn ph¸p xóc tiÕn xuÊt khÈu nh: internet, triÓn l·m, ViÖt kiÒu, héi chî, hîp t¸c liªn kÕt më v¨n phßng ®¹i diÖn th¬ng m¹i t¹i Mü, EU, Nga, NhËt…Theo c¸c chuyªn gia th¬ng m¹i, nÕu c¸c doanh nghiÖp dÖt may trong níc kÕt hîp chÆt chÏ h¬n víi c¸c c¬ quan qu¶n lý ngµnh vµ c¸c c¬ quan cã chøc n¨ng xóc tiÕn th¬ng m¹i, th× thÞ trêng xuÊt khÈu hµng dÖt may cña níc ta cã thÓ sÏ réng h¬n gÊp nhiÒu lÇn so víi hiÖn nay.
Mét sè gi¶i ph¸p vÒ ®æi míi nh÷ng quy ®Þnh hiÖn nay liªn quan ®Õn ngµnh dÖt may
ChÝnh s¸ch vÒ ®Çu t ph¸t triÓn
Quan ®iÓm chung lµ ®Çu t ph¶i ®îc tÝnh to¸n trªn ph¹m vÞ toµn ngµnh, tËp trung cho ngµnh dÖt vµ s¶n xuÊt phô liÖu may mÆc, ®Çu t chän läc theo mÆt hµng cã thÕ m¹nh nh»m t¹o kh¶ n¨ng liªn kÕt, hîp t¸c vµ khai th¸c tèt h¬n n¨ng lùc thiÕt bÞ. Ngµnh dÖt ®ßi hái vèn ®Çu t lín, cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi vµo lÜnh vùc nµy, ®Æc biÖt lµ kh©u nhuém vµ kh©u hoµn tÊt.
¦u tiªn c¸c c«ng tr×nh ®Çu t 100% vèn níc ngoµi trong ngµnh dÖt. KhuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t ®Çu t vµo c¸c dù ¸n s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm trong níc cha s¶n xuÊt ®îc vµ s¶n phÈm s¶n xuÊt sang thÞ trêng phi h¹n ng¹ch. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a nhËp khÈu thiÕt bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i víi thiÕt bÞ c«ng nghÖ qua sö dông, võa ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn s¶n phÈm võa c©n ®èi ®îc vèn ®Çu t cho trang thiÕt bÞ vµ ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh vÒ gi¸ cña s¶n phÈm xuÊt khÈu trªn c¬ së tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ.
Nhµ níc ®Çu t x©y dùng ph¸t triÓn 10 côm c«ng nghiÖp dÖt may theo tõng vïng lµ ®Þnh híng ph¸t triÓn míi cã tÝnh hiÖu qu¶ vµ kh¶ thi cao. Mçi côm c«ng nghiÖp x©y dùng trong c¸c khu c«ng nghiÖp quy ho¹ch tËp trung sÏ cã u ®iÓm lµ tiÕt kiÖm vèn ®Çu t cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, t¨ng cêng hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp, kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng ®Çu t ph©n t¸n hiÖu qu¶ thÊp. Tuy nhiªn, viÖc ®Çu t c¸c côm c«ng nghiÖp cÇn tÝnh ®Õn yÕu tè liªn hoµn ®Ó khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng vµ chuyªn m«n cña néi bé ngµnh, ®ång thêi ph¶i u tiªn ®Çu t vµo c«ng ®o¹n dÖt nhuém ®Ó t¨ng nhanh vÒ sè lîng, chñng lo¹i, chÊt lîng v¶i ®Ó ®¸p øng cho nhu cÇu may xuÊt khÈu.
ChÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu
ChiÕn lîc nµy võa ®îc Thñ tíng ChÝnh phñ phª duyÖt, ®ång thêi ®ång ý ®Çu t 1.500 tû ®ång cho viÖc ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu. §Çu t ph¸t triÓn c©y b«ng vµ c¸c nhµ m¸y s¶n xuÊt x¬ nh©n t¹o nh»m tù tóc phÇn lín nguyªn phô liÖu cho dÖt vµ may, t¨ng søc c¹nh tranh c¸c s¶n phÈm dÖt, may. Môc tiªu dù kiÕn, ph¸t triÓn c©y b«ng ®Õn n¨m 2010 so víi n¨m 2000, diÖn tÝch t¨ng h¬n 7 lÇn, n¨ng suÊt t¨ng h¬n 60% vµ s¶n lîng t¨ng h¬n 13 lÇn. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu lµm chñ hoµn toµn nguyªn liÖu cho ngµnh dÖt may, cÇn sím quy ho¹ch tæng thÓ vïng b«ng, ®a b«ng vµo c¬ cÊu c©y trång n«ng nghiÖp. Thùc tÕ cho thÊy viÖc ph¸t triÓn b«ng ë mét sè ®Þa ph¬ng ®em l¹i thu nhËp cao vµ æn ®Þnh cho bµ con n«ng d©n.
Níc ta cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triªn c©y b«ng. ChÊt lîng b«ng x¬ ngµy cµng cao do chÕ biÕn ®· ®îc hiÖn ®¹i ho¸. NhiÒu gièng b«ng lai t¬ng ®¬ng b«ng nhËp khÈu. C«ng ty b«ng ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh ®îc c¸c biÖn ph¸p kü thuËt cho tõng vïng, b«ng cã thÓ trång c¶ mïa ma (vô mïa) vµ mïa kh« (vô ®«ng xu©n trªn ®Êt c¸t, ®Êt phï sa, trªn nói, ven nói ®Êt trång mµu…) do ®ã viÖc ®a c©y b«ng vµo c¬ cÊu c©y trång n«ng nghiÖp lµ hoµn toµn cã thÓ.
KhuyÕn khÝch ®Çu t cho s¶n xuÊt phô liÖu gi¶m bít phô thuéc cña ngµnh may vµo nguån nguyªn phô liÖu nhËp ngo¹i. §ång thêi x©y dùng hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch sö dông nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong níc (chÝnh s¸ch thuÕ, quy ®Þnh vÒ hµm lîng néi ®Þa cña s¶n phÈm, thëng xuÊt khÈu…)
ChÝnh s¸ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc
N©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt lîng hµng may gia c«ng, t¹o dùng vµ cñng cè uy tÝn trªn thÞ trêng thÕ giíi, ®ång thêi t¹o lËp c¬ së ®Ó chuyÓn dÇn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp.
§èi víi viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®Ó ®¸p øng nguån nh©n lùc cã tay nghÒ cho ngµnh dÖt may tõ nay ®Õn n¨m 2010 lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch, lµ mét vÊn ®Ò rÊt khã ®èi víi c¶ doanh nghiÖp dÖt may vµ c¸c trêng ®µo t¹o nghÒ vµ qu¶n lý. Nguån nh©n lùc tèt lµ mét ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn l©u dµi vµ bÒn v÷ng. Nhµ níc nªn cÊp kinh phÝ ®µo t¹o cho c¸c trêng d¹y nghÒ ®Ó ®µo t¹o miÔn phÝ cho lùc lîng lao ®éng ë nh÷ng vïng n«ng th«n khã kh¨n nhng chÊp nhËn häc nghÒ may c«ng nghiÖp ®Ó vµo lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp may, dÜ nhiªn víi néi dung, ch¬ng tr×nh, ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ph¶i ®îc ®æi míi cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh. Ngoµi ra, ®éi ngò c«ng nh©n ®ang lµm viÖc còng cÇn ph¶i cã nh÷ng khãa ®µo t¹o l¹i ®Ó thÝch nghi víi m«i trêng s¶n xuÊt míi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
Cã chÝnh s¸ch hç trî khuyÕn khÝch ®Çu t cho kh©u thiÕt kÕ vµ s¶n xuÊt hµng mÉu, ®Çu t ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé ®ñ kh¶ n¨ng thiÕt kÕ mÉu m· ®ång thêi cã chÝnh s¸ch hç trî b¶o ®¶m c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o nguån thu nhËp æn ®Þnh cho ngêi lao ®éng, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu lao ®éng do c¸c kü s c«ng nghÖ vµ c«ng nh©n cã tay nghÒ cao bÞ “hót” sang c¸c c«ng ty liªn doanh ®ang ngµy cµng trë nªn trÇm träng h¬n trong ngµnh dÖt may.
ChÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh tÝn dông
Tríc m¾t, nhµ níc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh vµ tÝn dông nh»m hç trî cho viÖc ®Çu t ph¸t triÓn ngµnh dÖt, lµm cho ngµnh dÖt ®øng v÷ng vµ tõng bíc ®¸p øng yªu cÇu cña ngµnh may. Thùc tÕ hiÖn nay nhËp khÈu nguyªn liÖu ngo¹i vµo may ®Ó b¸n s¶n phÈm s¶n xuÊt th× ®îc miÔn thuÕ nhËp khÈu song nÕu dïng nguyªn liÖu trong níc th× v« h×nh chung c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµo v¶i. Nh vËy, Nhµ níc cÇn khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp sö dông v¶i trong níc ®Ó thay thÕ v¶i ngo¹i nhËp ®Ó may hµng xuÊt khÈu.
Ngoµi ra, khi mua v¶i ë níc ngoµi th× kh¸ch hµng níc ngoµi thêng cho c¸c doanh nghiÖp cña ta “gèi ®Çu” mét hoÆc hai th¸ng. Trong khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp dÖt ViÖt Nam buéc ph¶i ®Æt tiÒn tríc vµ thanh to¸n hÕt mét lÇn khi nhËn hµng, ®iÒu ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp may ph¶i chän ph¬ng thøc nµo cho dÖt vµ may cã thÓ hîp t¸c hç trî lÉn nhau, ngµnh may gióp cho ngµnh dÖt tiªu thô v¶i ngîc l¹i ngµnh dÖt t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ngµnh may sö dông v¶i trong níc ®Ó may xuÊt khÈu ®¹t hiÖu qu¶ h¬n.
Trong khi ¸p dông ISO 9000, Nhµ níc cÇn cã nh÷ng chØ ®¹o ®Þnh híng vµ cam kÕt hç trî cho c¸c doanh nghiÖp thùc sù cã ch¬ng tr×nh triÓn khai ¸p dông ISO 9000, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña ViÖt Nam. §©y lµ vÊn ®Ò cùc k× quan träng mµ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp khã gi¶i quyÕt ®îc nÕu kh«ng cã sù hç trî cña Nhµ níc. Do vËy, cÇn cã mét chÝnh s¸ch u ®·i vÒ vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ khi cã ¸p dông ISO 9000. Tuy nhiªn dù ¸n ®ã ph¶i ®îc thÈm ®Þnh tÝnh kh¶ thi tríc khi nhËn ®îc sù tµi trî vÒ vèn.
Bªn c¹nh ®ã cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp trong thêi gian ®Çu triÓn khai ¸p dông ISO 9000 v× trong ®iÒu kiÖn cña níc ta hiÖn nay ®Ó x©y dùng mét hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng theo chuÈn mùc quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thay ®æi rÊt nhiÒu vÊn ®Ò, tõ c¸ch thøc tæ chøc ®Õn viÖc x©y dùng hÖ thèng hå s¬ tµi liÖu. §iÒu ®ã sÏ lµm ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn n¨ng suÊt, s¶n lîng, thu nhËp do ®ã mét chÝnh s¸ch phï hîp sÏ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong giai ®o¹n ®Çu ¸p dông ISO 9000, ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ®Çu t chiÒu s©u vµo c¸c ho¹t ®éng chÊt lîng.
ChÝnh s¸ch ph©n bæ h¹n ng¹ch dÖt may xuÊt khÈu sang thÞ trêng EU, Mü
HiÖn nay c¸c doanh nghiÖp dÖt may khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU, Canada, Thæ NhÜ Kú vµ thÞ trêng Hoa Kú bÞ h¹n chÕ sè lîng xuÊt khÈu vµo c¸c thÞ trêng nµy. ViÖc ph©n bæ h¹n ng¹ch vµo thÞ trêng EU, Mü ®· g©y ra kh«ng Ýt trë ng¹i c¶n trë ®Õn viÖc xuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong thêi gian qua. Nhµ níc, c¸c Bé ngµnh liªn quan nªn ®a ra c¸c biÖn ph¸p ph©n bæ h¹n ng¹ch mét c¸ch hîp lý phï hîp víi n¨ng lùc s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu thùc tÕ, cÊp h¹n ng¹ch c¨n cø vµo sè liÖu tõ tæng côc H¶i quan vµ c¸c tê khai…cña tõng doanh nghiÖp. HiÖn nay trªn m¹ng ®· c«ng khai vÒ sè lîng h¹n ng¹ch cÊp cho tõng doanh nghiÖp, do vËy c¸c kh¸ch hµng Mü xem trªn m¹ng sè lîng h¹n ng¹ch cÊp cho tõng doanh nghiÖp qu¸ Ýt, nhá lÎ ®· tõ chèi ký c¸c hîp ®ång cã sè lîng lín. ViÖc ®Êu thÇu h¹n ng¹ch còng nªn ¸p dông sau 4 n¨m kÓ tõ khi HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-Mü cã hiÖu lùc. Cã nh vËy míi gióp doanh nghiÖp cã ®ñ thêi gian gian khÊu hao tµi s¶n, æn ®Þnh s¶n xuÊt vµ tin tëng vµo sù l·nh ®¹o cña §¶ng vµ ChÝnh Phñ trong thêi kú ®æi míi. CÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p hîp lý mét c¸ch ®ång bé ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng hÕt quota nh n¨m nay.
KÕt luËn
ChiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ híng m¹nh vµo xuÊt khÈu lµ mét chiÕn lîc ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ níc ta, t¹o ®µ cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®uæi kÞp thêi ®¹i. ViÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng mòi nhän lµ mét bíc ®i tiªn phong nh»m khai th¸c triÖt ®Ó c¸c lîi thÕ cña ®Êt níc, ®ång thêi híng ra thÞ trêng níc ngoµi, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung. §iÒu nµy võa xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ph¸t triÓn n«Þ t¹i cña níc ta, võa cã thÓ nhËn ®îc sù ñng hé cña c¸c níc ph¸t triÓn trong khu«n khæ kh«ng ¶nh hëng tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ c¸c níc nµy.
Theo xu híng ph¸t triÓn chung cña ngµnh dÖt may toµn cÇu, ®Çu t vµo ngµnh dÖt may ®· vµ ®ang tiÕp tôc chuyÓn dÞch sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ híng vÒ xuÊt khÈu. Do vËy, víi nh÷ng lîi thÕ vÒ lùc lîng lao ®éng ®«ng ®¶o l¹i cÇn cï chÞu khã, gi¸ nh©n c«ng thÊp ë møc thÊp, ngµnh dÖt may l¹i cã truyÒn thèng tõ l©u ®êi, nªn trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt Nam cã nhiÒu c¬ héi ®Ó trë thµnh mét trung t©m xuÊt khÈu hµng dÖt may lín trªn thÕ giíi.
Trong thêi gian 3 n¨m 1999 - 2002, gi¸ trÞ tæng s¶n lîng cña ngµnh dÖt may ®· t¨ng víi tèc ®é trªn 10%/n¨m, vµ ngµy cµng t¨ng m¹nh h¬n. S¶n phÈm xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may còng chiÕm vÞ trÝ quan träng trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc. NÕu nh n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ®¹t 1,892 tû USD th× tíi n¨m 2002 kim ng¹ch ®· t¨ng lªn víi con sè lµ 2,7 tû USD vµ dù tÝnh trong n¨m 2003 gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ngµnh cßn v¬n tíi 3,5 tû USD.
Tõ ®Çu n¨m 2003 nµy ngµnh dÖt may ®· trë thµnh ngµnh xuÊt khÈu chñ lùc víi kim ng¹ch xuÊt khÈu vît lªn vÞ trÝ thø nhÊt trong sè 10 mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ lín nhÊt cña ViÖt Nam. Ngµnh ®· trë thµnh mét m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt níc ®i lªn X· héi chñ nghÜa.
Tuy vËy, ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu xuÊt khÈu ®Æt ra cho ngµnh dÖt may tõ nay tíi n¨m 2010, ngµnh dÖt may cßn ph¶i ®èi mÆt víi rÊt nhiÒu th¸ch thøc. Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy víi ®Ò tµi: "Thùc tr¹ng, ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" qua mét sè chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p ®îc ®a ra trªn c¬ së ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may, nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc trong viÖc tiÕp cËn vµ th©m nhËp thÞ trêng thÕ giíi, xu híng chuyÓn dÞch cña ngµnh dÖt may…hy väng sÏ ®a ra mét c¸i nh×n kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña níc ta, ®ång thêi gi¶i quyÕt ®îc phÇn nµo nh÷ng víng m¾c ®ang tån t¹i trong tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu.
Trong thêi gian tíi, ch¾c ch¾n ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sÏ ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu to lín h¬n n÷a.
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh "Quan hÖ quèc tÕ"
Trêng ®¹i häc Ngo¹i Th¬ng, 1999
2. Gi¸o tr×nh "Kü thuËt nghiÖp vô ngo¹i th¬ng"
Trêng ®¹i häc Ngo¹i Th¬ng, 2000
3. Quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ®Õn n¨m 2010
Bé C«ng nghiÖp.
4. Niªn gi¸m thèng kª Thµnh Phè Hå ChÝ Minh n¨m 2002
5. Japan Textile New Sè 1- 12 n¨m 1999, 2000, 2001
6. Textile ASEAN Sè 1- 12 n¨m 2001
7. T¹p chÝ nghiªn cøu Ch©u ¢u Sè 1-12 n¨m 2000, 2001, 2002
8. T¹p chÝ nghiªn cøu NhËt B¶n Sè 1- 12 n¨m 2000, 2001, 2002
9. T¹p chÝ nghiªn cøu kinh tÕ Sè1-12 n¨m2000, 2000, 2002
10. Niªn gi¸m thèng kª 2001, 2002 Tæng côc thèng kª
11. B¸o c¸o c«ng t¸c thÞ trêng dÖt may
Tæng c«ng ty DÖt may ViÖt Nam, 2001
12. T¹p chÝ DiÔn ®µn dÖt may Ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng
13. Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, T¹p chÝ th¬ng m¹i, T¹p chÝ Ngo¹i Th¬ng, B¸o ®Çu t, B¸o doanh nghiÖp
14. C¸c trang website:
._.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- 19120.doc