Thực trạng công tác thu chi bảo hiểm xã hội của bảo hiểm xã hội Hà Nam

LỜI MỞ ĐẦU Trªn thÕ giíi BHXH ®· xuÊt hiÖn c¸ch ®©y hµng tr¨m n¨m. Ngµy nay BHXH ®· trë thµnh mét c«ng cô h÷u hiÖu, mang tÝnh nh©n v¨n s©u s¾c ®Ó gióp con ng­êi v­ît qua nh÷ng khã kh¨n, rñi ro ph¸t sinh trong cuéc sèng vµ trong qu¸ tr×nh lao ®éng nh­ bÞ èm ®au, ch¨m sãc y tÕ, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, mÊt viÖc lµm, mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, giµ c¶ hoÆc bÞ chÕt, b»ng viÖc lËp c¸c quü BHXH tõ sù ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia BHXH vµ Nhµ n­íc ®Ó trî gióp cho hä khi gÆp c¸c rñi ro trªn. V× thÕ BHXH lµ nÒn t¶ng c¬ b¶n cho hÖ thèng an sinh x· héi cña mçi quèc gia, vµ ®­îc thùc hiÖn ë hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Năm 1995 Chính phủ ban hành Nghị định 12/CP cùng với việc thành lập cơ quan chuyên trách về lĩnh vực BHXH là BHXH Việt Nam, quỹ BHXH cũng được tách ra khỏi Ngân sách Nhà nước, trở thành quỹ tài chính tập trung, hạch toán độc lập và được quản lý thống nhất. Qua 12 năm thực hiện BHXH trên cả nước đã từng bước phát triển, hoàn thiện; đặc biệt trong công tác thu, chi và quản lý quỹ, giải quyết các chế độ chính sách cho đối tượng tham gia BHXH ngày một đi vào nề nếp, góp phần ổn định đời sống cho người hưởng BHXH. Việc thu quỹ Bảo hiểm xã hội là trọng tâm hàng đầu, quyết định sự tồn tại và phát triển của sự nghiệp BHXH. Trên thực tế thu và chi BHXH là thách thức không nhỏ đối với các cơ quan BHXH. Thường xuyên xảy ra tình trạng nợ đọng quỹ BHXH của các doanh nghiệp đặc biệt là các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, trốn đóng hoặc không đóng đầy đủ số lượng và quỹ tiền lương của đơn vị, khai báo thiếu chính xác. Sau gần 10 năm thực hiện chỉ thị 15/CT-TW ngày 26/5/1997 của Bộ chính trị, được sự chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, hệ thống BHXH đã nhanh chóng xây dựng bộ máy, thực hiện đúng chế độ, chính sách, dần từng bước hội nhập với những thông lệ và nguyên tắc cơ bản của hệ thống BHXH thế giới. Công tác chi trả và giải quyết các chế độ, chính sách cho người lao động đi vào nề nếp và kịp thời đáp ứng các quyền lợi cho người lao động. Đặc biệt, công tác chi trả các chế độ BHXH ngắn hạn có tác động rất rõ ràng và mạnh mẽ tới người lao động. Tuy nhiên cũng không thể bỏ qua những bất cập trong thực tiễn bởi cơ chế thị trường còn mới mẻ, các chính sách BHXH còn nhiều vấn đề chưa hợp lý, mà lực lượng lao động lại có những thay đổi thường xuyên và rất phức tạp. Tất cả đều ảnh hưởng đến quá trình thu và chi quỹ BHXH và cản trở việc thực hiện các chế độ BHXH đối với người lao động. Từ những vấn đề nêu trên, trong quá trình thực tập tốt nghiệp tại cơ quan BHXH tỉnh Hà Nam em đã chọn đề tài “ Thực trạng công tác thu chi BHXH của BHXH Hà Nam trong giai đoạn 2003 – 2007” để nghiên cứu. Môc ®Ých cña chuyªn ®Ò lµ xem xÐt ®¸nh gi¸ c«ng t¸c thu, chi quü BHXH ë c¬ quan BHXH tỉnh Hà Nam tõ ®ã ®­a ra nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c thu, chi t¹i BHXH tỉnh trong thêi gian tíi. Đề tài được hoàn thiện với sự giúp đỡ tận tình của cô Tôn Thị Thanh Huyền cùng với các anh chi trong cơ quan BHXH tỉnh Hà Nam. Do trình độ còn hạn chế không chánh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự góp ý của các thầy cô và các bạn. CHƯƠNG I:LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ BHXH VÀ THU-CHI BHXH I.Bản chất và chức năng của BHXH 1.Bản chất của BHXH Con ng­êi muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn tr­íc hÕt ph¶i ¨n, mÆc, ë vµ ®i l¹i …§Ó tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu ®ã, ng­êi ta ph¶i lao ®éng ®Ó lµm ra nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt. Khi s¶n phÈm ®­îc t¹o ra ngµy cµng nhiÒu th× ®êi sèng con ng­êi ngµy cµng ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn, x· héi ngµy cµng v¨n minh h¬n. Nh­ vËy, viÖc tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu sinh sèng vµ ph¸t triÓn cña con ng­êi phô thuéc vµo chÝnh kh¶ n¨ng lao ®éng cña hä. Nh­ng trong thùc tÕ, kh«ng ph¶i lóc nµo con ng­êi còng chØ gÆp thuËn lîi, cã ®Çy ®ñ thu nhËp vµ mäi ®iÒu kiÖn sinh sèng b×nh th­êng. Tr¸i l¹i, cã rÊt nhiÒu tr­êng hîp khã kh¨n bÊt lîi, Ýt nhiÒu ngÉu nhiªn ph¸t sinh lµm cho ng­êi ta bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp hoÆc c¸c ®iÒu kiÖn sinh sèng kh¸c. Ch¼ng h¹n, bÊt ngê bÞ èm ®au hay bÞ tai n¹n trong lao ®éng, mÊt viÖc lµm hay khi tuæi giµ kh¶ n¨ng lao ®éng vµ kh¶ n¨ng tù phôc vô bÞ suy gi¶m v.v…Khi r¬i vµo nh÷ng tr­êng hîp nµy, c¸c nhu cÇu cÇn thiÕt trong cuéc sèng kh«ng v× thÕ mµ mÊt ®i, tr¸i l¹i cã c¸i cßn t¨ng lªn, thËm chÝ cßn xuÊt hiÖn thªm mét sè nhu cÇu míi nh­: CÇn ®­îc kh¸m ch÷a bÖnh vµ ®iÒu trÞ khi èm ®au; tai n¹n th­¬ng tËt nÆng cÇn ph¶i cã ng­êi ch¨m sãc nu«i d­ìng v.v…Bëi vËy, muèn tån t¹i vµ æn ®Þnh cuéc sèng, con ng­êi vµ x· héi loµi ng­êi ph¶i t×m ra vµ thùc tÕ ®· t×m ra nhiÒu c¸ch gi¶i quyÕt kh¸c nhau nh­: San sÎ, ®ïm bäc lÉn nhau trong néi bé céng ®ång; ®i vay, ®i xin hoÆc dùa vµo sù cøu trî cña Nhµ n­íc v.v…Râ rµng, nh÷ng c¸ch ®ã lµ hoµn toµn thô ®éng vµ kh«ng ch¾c ch¾n. Khi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn, viÖc thuª m­ín nh©n c«ng trë nªn phæ biÕn th× mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a ng­êi lao ®éng lµm thuª vµ giíi chñ còng trë lªn phøc t¹p.Ban ®Çu ng­êi chñ chØ cam kÕt tr¶ c«ng lao ®éng, nh­ng vÒ sau ®· ph¶i cam kÕt c¶ viÖc b¶o ®¶m cho ng­êi lµm thuª cã mét sè thu nhËp nhÊt ®Þnh ®Ó hä trang tr¶i nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu khi kh«ng may bÞ èm ®au, tai n¹n, thai s¶n v.v…Trong thùc tÕ, nhiÒu khi c¸c tr­êng hîp trªn kh«ng x¶y ra vµ ng­êi chñ kh«ng ph¶i chi ra mét ®ång nµo. Nh­ng còng cã khi x¶y ra dån dËp, buéc hä ph¶i bá ra mét lóc nhiÒu kho¶n tiÒn lín mµ hä kh«ng muèn. V× thÕ, m©u thuÉn chñ - thî ph¸t sinh, giíi thî liªn kÕt ®Êu tranh buéc giíi chñ thùc hiÖn cam kÕt. Cuéc ®Êu tranh nµy diÔn ra ngµy cµng réng lín vµ cã t¸c ®éng nhiÒu mÆt ®Õn ®êi sèng kinh tÕ – x· héi. Do vËy, Nhµ n­íc ®· ph¶i ®øng ra can thiÖp vµ ®iÒu hoµ m©u thuÉn. Sù can thiÖp nµy mét mÆt lµm t¨ng ®­îc vai trß cña Nhµ n­íc, mÆt kh¸c buéc c¶ giíi thî ph¶i ®ãng gãp mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh hµng th¸ng ®­îc tÝnh to¸n chÆt chÏ dùa trªn c¬ së x¸c suÊt rñi ro x¶y ra ®èi víi ng­êi lµm thuª. Sè tiÒn ®ãng gãp cña c¶ chñ vµ thî h×nh thµnh mét quü tiÒn tÖ tËp trung trªn ph¹m vi quèc gia. Quü nµy cßn ®­îc bæ sung tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc khi cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng khi gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè bÊt lîi. ChÝnh nhê nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc ®ã mµ rñi ro, bÊt lîi cña ng­êi lao ®éng ®­îc dµn tr¶i, cuéc sèng cña ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä ngµy cµng ®­îc ®¶m b¶o æn ®Þnh. Giíi chñ còng cã lîi vµ ®­îc b¶o vÖ, s¶n xuÊt kinh doanh diÔn ra b×nh th­êng, tr¸nh ®­îc nh÷ng x¸o trén kh«ng cÇn thiÕt. V× vËy, nguån quü tiÒn tÖ tËp trung ®­îc thiÕt lËp ngµy cµng lín vµ nhanh chãng. Kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt c¸c ph¸t sinh lín cña quü ngµy cµng ®¶m b¶o. Toµn bé nh÷ng ho¹t ®éng víi nh÷ng mèi quan hÖ rµng buéc chÆt chÏ trªn ®­îc thÕ giíi quan niÖm lµ b¶o hiÓm x· héi ®èi víi ng­êi lao ®éng. Nh­ vËy, BHXH lµ sù ®¶m b¶o thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp ®èi víi ng­êi lao ®éng khi hä gÆp nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm trªn c¬ së h×nh thµnh vµ sö dông mét quü tiÒn tÖ tËp trung nh»m ®¶m b¶o ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn b¶o ®¶m an toµn x· héi. B¶n chÊt cña BHXH ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng néi dung chñ yÕu sau ®©y: - BHXH lµ nhu cÇu kh¸ch quan, ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña x· héi nhÊt lµ trong x· héi mµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, mèi quan hÖ thuª m­ín lao ®éng ph¸t triÓn ®Õn møc ®é nµo ®ã. Kinh tÕ cµng ph¸t triÓn th× BHXH cµng ®a d¹ng vµ hoµn thiÖn. V× thÕ cã thÓ nãi kinh tÕ lµ nÒn t¶ng cña BHXH hay BHXH kh«ng v­ît qu¸ tr¹ng th¸i kinh tÕ cña mçi n­íc. - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn trong BHXH ph¸t sinh trªn c¬ së quan hÖ lao ®éng vµ diÔn ra gi÷a 3 bªn: Bªn tham gia BHXH, bªn BHXH (bªn nhËn nhiÖm vô BHXH) th«ng th­êng lµ c¬ quan chuyªn tr¸ch do Nhµ n­íc lËp ra vµ b¶o trî. Bªn ®­îc BHXH lµ ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc cÇn thiÕt. - Nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm trong BHXH cã thÓ lµ nh÷ng rñi ro ngÉu nhiªn tr¸i víi ý muèn chñ quan cña con ng­êi nh­ èm ®au, TNL§ - BNN…HoÆc còng cã thÓ lµ nh÷ng tr­êng hîp x¶y ra kh«ng hoµn toµn ngÉu nhiªn nh­: tuæi giµ, thai s¶n …§ång thêi nh÷ng biÕn cè ®ã cã thÓ diÔn ra c¶ trong vµ ngoµi qu¸ tr×nh lao ®éng. - PhÇn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt ®i khi gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè, rñi ro sÏ ®­îc bï ®¾p hoÆc thay thÕ tõ mét nguån quü tiÒn tÖ tËp trung ®­îc tån tÝch l¹i. Nguån quü nµy do bªn tham gia BHXH ®ãng gãp lµ chñ yÕu, ngoµi ra cßn ®­îc sù hç trî tõ phÝa Nhµ n­íc. - Môc tiªu cña BHXH lµ nh»m tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu thiÕt yÕu cña ng­êi lao ®éng trong tr­êng hîp bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp, mÊt viÖc lµm. Môc tiªu nµy ®· ®­îc tæ chøc ILO cô thÓ ho¸ nh­ sau: + §Òn bï cho ng­êi lao ®éng nh÷ng kho¶n thu nhËp bÞ mÊt ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu sinh sèng thiÕt yÕu cña hä. + Ch¨m sãc søc khoÎ vµ chèng bÖnh tËt. + X©y dùng ®iÒu kiÖn sèng ®¸p øng c¸c nhu cÇu ®Æc biÖt cña ng­êi giµ, ng­êi tµn tËt vµ trÎ em. BHXH ra ®êi vµo nh÷ng n¨m gi÷a thÕ kû 19, khi nÒn c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ hµng ho¸ ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh mÏ ë c¸c n­íc ch©u ¢u. Tõ n¨m 1883, á n­íc Phæ (CHLB §øc ngµy nay) ®· ban hµnh luËt b¶o hiÓm y tÕ. Mét sè n­íc ch©u ¢u vµ B¾c Mü m·i ®Õn cuèi n¨m 1920 míi cã ®¹o luËt vÒ BHXH. Tuy ra ®êi l©u nh­ vËy, nh­ng ®èi t­îng cña BHXH vÉn cßn nhiÒu quan ®iÓm ch­a thèng nhÊt. §«i khi cßn cã sù nhÇm lÉn gi÷a ®èi t­îng BHXH víi ®èi t­îng tham gia BHXH. Chóng ta ®Òu biÕt, BHXH lµ mét hÖ thèng ®¶m b¶o kho¶n thu nhËp bÞ gi¶m hoÆc bÞ mÊt ®i do ng­êi lao ®éng bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm v× c¸c nguyªn nh©n nh­ èm ®au, tai n¹n, giµ yÕu v.v…ChÝnh v× vËy, ®èi t­îng cña BHXH chÝnh lµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng bÞ biÒn ®éng gi¶m hoÆc mÊt ®i do bÞ gi¶m hoÆc mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm cña nh÷ng ng­êi lao ®éng tham gia BHXH. §èi t­îng tham gia BHXH lµ ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng. Tuy vËy, tuú theo ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi cña mçi n­íc mµ ®èi t­îng nµy cã thÓ lµ tÊt c¶ hoÆc mét bé phËn nh÷ng ng­êi lao ®éng nµo ®ã. HÇu hÕt c¸c n­íc khi míi cã chÝnh s¸ch BHXH, ®Òu thùc hiÖn BHXH ®èi víi c¸c viªn chøc Nhµ n­íc, nh÷ng ng­êi lµm c«ng h­ëng l­¬ng. ViÖt Nam còng kh«ng v­ît ra khái thùc tÕ nµy, mÆc dï biÕt r»ng nh­ vËy lµ ch­a b×nh ®¼ng gi÷a tÊt c¶ nh÷ng ng­êi lao ®éng. NÕu xem xÐt trªn mèi quan hÖ rµng buéc trong BHXH, ngoµi ng­êi lao ®éng cßn cã ng­êi sö dông lao ®éng vµ c¬ quan BHXH, d­íi sù b¶o trî cña Nhµ n­íc. Ng­êi sö dông lao ®éng ®ãng gãp vµo quü BHXH lµ tr¸ch nhiÖm cña hä ®Ó b¶o hiÓm cho ng­êi lao ®éng mµ hä sö dông. Cßn c¬ quan BHXH nhËn sù ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, sö dông quü ®Ó thùc hiÖn mäi c«ng viÖc vÒ BHXH ®èi víi ng­êi lao ®éng. Mèi quan hÖ rµng buéc nµy chÝnh lµ ®Æc tr­ng riªng cã cña BHXH. Nã quyÕt ®Þnh sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña BHXH mét c¸ch æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng 2.Chức năng của BHXH BHXH cã nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu sau ®©y - BHXH thay thÕ hoÆc bï ®¾p mét phÇn thu nhËp cho ng­êi lao ®éng khi hä gÆp ph¶i nh÷ng biÕn cè lµm gi¶m, mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng, mÊt viÖc lµm. Sù b¶o ®¶m thay thÕ, bï ®¾p nµy ch¾c ch¾n sÏ x¶y ra v× suy cho cïng, mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng sÏ ®Õn víi tÊt c¶ mäi ng­êi lao ®éng khi hÕt tuæi lao ®éng theo c¸c ®iÒu kiÖn cña BHXH. Cßn mÊt viÖc lµm vµ mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng t¹m thêi lµm gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp, ng­êi lao ®éng còng sÏ ®­îc h­ëng trî cÊp BHXH víi møc h­ëng phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt, thêi ®iÓm vµ thêi h¹n ®­îc h­ëng ph¶i ®óng quy ®Þnh. §©y lµ chøc n¨ng c¬ b¶n nhÊt cña BHXH, nã quyÕt ®Þnh nhiÖm vô, tÝnh chÊt vµ c¶ c¬ chÕ tæ chøc ho¹t ®éng cña BHXH. - TiÕn hµnh ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a nh÷ng ng­êi tham gia BHXH. Tham gia BHXH bao gåm nh÷ng ng­êi lao ®éng vµ sö dông lao ®éng, hä thuéc tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ lÜnh vùc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ. C¸c bªn tham gia ®Òu ph¶i ®ãng gãp vµo quü BHXH, quü nµy dïng ®Ó trî cÊp cho mét sè ng­êi lao ®éng tham gia khi hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp. Sè l­îng nh÷ng ng­êi nµy th­êng chiÕm tû träng nhá trong tæng sè nh÷ng ng­êi tham gia ®ãng gãp. Nh­ vËy, theo quy luËt sè ®«ng bï sè Ýt, BHXH thùc hiÖn ph©n phèi l¹i thu nhËp theo tÊt c¶ chiÒu däc vµ chiÒu ngang. Ph©n phèi l¹i gi÷a nh÷ng ng­êi khoÎ m¹nh ®ang lµm viÖc víi nh÷ng ng­êi èm yÕu ph¶i nghØ viÖc… Thùc hiÖn chøc n¨ng nµy cã nghÜa lµ BHXH gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi. - BHXH gãp phÇn kÝch thÝch ng­êi lao ®éng h¨ng h¸i lao ®éng s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n vµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. Khi khoÎ m¹nh tham gia lao ®éng s¶n xuÊt, ng­êi lao ®éng ®­îc chñ sö dông lao ®éng tr¶ l­¬ng hoÆc tiÒn c«ng. Khi bÞ èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, hoÆc khi vÒ giµ ®· cã BHXH trî cÊp thay thÕ nguån thu nhËp bÞ mÊt. V× thÕ cuéc sèng cña hä vµ gia ®×nh hä lu«n ®­îc b¶o ®¶m æn ®Þnh vµ cã chç dùa. Do ®ã, ng­êi lao ®éng lu«n yªn t©m, tËn t×nh víi c«ng viÖc, víi n¬i lµm viÖc. Tõ ®ã hä rÊt tÝch cùc lao ®éng s¶n xuÊt, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Chøc n¨ng nµy biÓu hiÖn nh­ mét ®ßn bÈy kinh tÕ kÝch thÝch ng­êi lao ®éng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng c¸ nh©n vµ kÐo theo lµ n¨ng suÊt lao ®éng x· héi. - BHXH g¾n bã lîi Ých gi÷a ng­êi lao ®éng víi ng­êi sö dông lao ®éng, gi÷a ng­êi lao ®éng víi x· héi. Trong thùc tÕ lao ®éng s¶n xuÊt, ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng vèn cã nh÷ng m©u thuÉn nhÊt ®Þnh vÒ tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, thêi gian lao ®éng…Th«ng qua BHXH, nh÷ng m©u thuÉn ®ã sÏ ®­îc ®iÒu hoµ vµ gi¶i quyÕt. Bëi v× th«ng qua quü tiÒn tÖ tËp trung mµ ng­êi lao ®éng vµ chñ sö dông lao ®éng ®ãng gãp th× rñi ro, bÊt lîi cña ng­êi lao ®éng ®­îc dµn tr¶i ®¶m b¶o cuéc sèng æn ®Þnh vµ giíi chñ còng cã lîi, tr¸nh ®­îc nh÷ng x¸o trén ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh kinh doanh v× ph¶i chi ra nh÷ng kho¶n tiÒn lín mµ hä kh«ng muèn do rñi ro x¶y ra ®èi víi ng­êi lao ®éng. Nh­ vËy c¶ ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng ®Òu thÊy cã lîi vµ ®­îc b¶o vÖ khi tham gia BHXH. Tõ ®ã gióp hä hiÓu nhau h¬n vµ g¾n bã lîi Ých ®­îc víi nhau. §èi víi Nhµ n­íc vµ x· héi, chi cho BHXH lµ c¸ch thøc ph¶i chi Ýt nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt nh­ng vÉn gi¶i quyÕt ®­îc khã kh¨n vÒ ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn lµm cho s¶n xuÊt æn ®Þnh, kinh tÕ, chÝnh trÞ x· héi ®­îc ph¸t triÓn vµ an toµn h¬n. 3.Sơ lược lịch sử phát triển của BHXH 3.1 Trên thế giới. BHXH đã xuất hiện từ rất lâu mà mầm mống của nó từ thế kỷ XIII ở Nam Âu khi nền công nghiệp và kinh tế hàng hoá đã bắt đầu phát triển. Tuy nhiên ban đầu BHXH chỉ mang tính chất sơ khai, với phạm vi nhỏ hẹp. Từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII một số nghiệp đoàn thợ thủ công ra đời, để bảo vệ lẫn nhau trong hoạt động nghề nghiệp họ đã thành lập nên các quỹ tương trợ để giúp đỡ lẫn nhau (ở Anh năm 1973 đã thành lập hội “bằng hữu” để giúp đỡ các hội viên khi bị ốm đau, tai nạn nghề nghiệp). Năm 1883, nước Phổ (Cộng hoà liên bang Đức ngày nay) đã ban hành luật bảo hiểm ốm đau đầu tiên trên thế giới, đánh dấu sự ra đời của bảo hiểm xã hội. Bảo hiểm xã hội đã trở thành một trong những quyền của con người và được xã hội thừa nhận. Tuyên ngôn nhân quyền của Liên Hợp Quốc (10/12/1948) đã ghi: “Tất cả mọi người với tư cách là thành viên của xã hội có quyền hưởng bảo hiểm xã hội” Ngày 4/6/1952, Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đã ký công ước Giơnevơ (102) về “Bảo hiểm xã hội cho người lao động” đã khẳng định tất yếu các nước phải tiến hành bảo hiểm xã hội cho người lao động và gia đình họ. Theo Công ước 102 tháng 6 năm 1952 tại Giơnevơ của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) phạm vi của BHXH là trợ cấp cho 9 chế độ sau: - Chăm sóc y tế - Trợ cấp ốm đau - Trợ cấp thất nghiệp - Trợ cấp tuổi già - Trợ cấp tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp - Trợ cấp gia đình - Trợ cấp thai sản - Trợ cấp khi tàn phế - Trợ cấp cho người còn sống( trợ cấp mất người nuôi dưỡng) Nhưng trên thực tế không phải nước nào cũng thực hiện được toàn bộ 9 chế độ trên và không phải nước nào cũng có phạm vi, đối tượng nguồn hình thành quỹ giống nhau. Có nghĩa là việc thực hiện BHXH ở những nước khác nhau thì khác nhau tuỳ theo điều kiện cụ thể của từng nước và hoàn cảnh cụ thể của mỗi giai đoạn phát triển mà mỗi nước có những hình thức áp dụng khác nhau cho phù hợp. Trên thế giới có 33 nước thực hiện được 9 chế, trên 84 nước chưa thực hiện được chế độ thứ 3 ( trợ cấp thất nghiệp), 9 nước chưa thực hiện được chế độ thứ sáu ( trợ cấp gia đình). 3.2 Ở Việt Nam. ë n­íc ta, BHXH lµ chÝnh s¸ch cã tÝnh nh©n v¨n s©u s¾c, cã tÇm quan träng vµ vai trß to lín ®èi víi cuéc sèng con ng­êi. §¶ng vµ chÝnh phñ ®· lu«n quan t©m ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chÝnh s¸ch BHXH. Ngay tõ khi thµnh lËp ( n¨m 1929), trong Tuyªn ng«n cña §¶ng Céng s¶n §«ng D­¬ng (tiÒn th©n cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ngµy nay) ®· nªu: “Tæ chøc tÊt c¶ v« s¶n giai cÊp vµo c«ng héi thùc hµnh b¶o hiÓm cho thî thuyÒn; gióp ®ì thî thuyÒn thÊt nghiÖp”. Sau ®ã, t¹i Héi nghÞ Trung ­¬ng th¸ng 11/1940, §¶ng ta ®· ra NghÞ quyÕt sÏ ®Æt ra LuËt BHXH khi thiÕt lËp ®­îc chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng vµ t¹o lËp quü h­u bæng cho ng­êi giµ. §Ó cô thÓ ho¸ chñ tr­¬ng nµy, n¨m 1941 trong Ch­¬ng tr×nh ViÖt Minh ®· ®Ò ra chÝnh s¸ch x· héi ®èi víi nh÷ng ng­êi lµm c«ng ¨n l­¬ng: §èi víi c«ng nh©n thùc hiÖn cøu tÕ thÊt nghiÖp; x· héi b¶o hiÓm; c«ng nh©n giµ cã l­¬ng h­u trÝ. Sau C¸ch m¹ng Th¸ng 8 thµnh c«ng, trªn c¬ së HiÕn Ph¸p n¨m 1946 cña n­íc ViÖt Nam d©n chñ céng hoµ, chÝnh phñ ®· ban hµnh mét lo¹t c¸c s¾c lÖnh quy ®Þnh vÒ c¸c chÕ ®é trî cÊp èm ®au, tai n¹n, h­u trÝ cho c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n­íc nh­: - S¾c lÖnh 105/SL ngµy 14/06/1946 quy ®Þnh viÖc cÊp l­¬ng bæng cho c«ng chøc Nhµ n­íc - S¾c lÖnh 29/SL ngµy 12/03/1947 vµ s¾c lÖnh 77/SL ngµy 22/05/1950 quy ®Þnh c¸c chÕ ®é èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, h­u trÝ ®· quy ®Þnh cô thÓ h¬n chÕ ®é thai s¶n, ch¨m sãc y tÕ, tai n¹n lao ®éng vµ chÕ ®é tö tuÊt ®èi víi c«ng chøc. Cã thÓ nãi, ®©y lµ v¨n b¶n ph¸p luËt cã ý nghÜa nhÊt vÒ BHXH ë n­íc ta sau ngµy ®éc lËp vµ lµ c¬ së ®Ó ban hµnh ®iÒu lÖ BHXH sau nµy. Cë së ph¸p lý tiÕp theo ®ã lµ HiÕn Ph¸p n¨m 1959 cña n­íc ta thõa nhËn c«ng nh©n viªn chøc cã quyÒn ®­îc trî cÊp BHXH. QuyÒn nµy ®­îc cô thÓ ho¸ trong ®iÒu lÖ t¹m thêi vÒ BHXH ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n­íc, ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 218/CP ngµy 27/12/1961. Theo ®iÒu lÖ nµy trong hÖ thèng BHXH cña n­íc ta cã 6 chÕ ®é: 1. èm ®au 2. Thai s¶n 3. Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp 4. MÊt søc lao ®éng 5. H­u trÝ 6. Tö tuÊt Khi nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng th× chÝnh s¸ch BHXH theo c¬ chÕ tËp trung bao cÊp kh«ng cßn phï hîp n÷a mµ béc lé nhiÒu vÊn ®Ò cßn tån t¹i, biÓu hiÖn ë nh÷ng ®iÓm sau ®©y: §èi t­îng tham gia vµ thô h­ëng chÝnh s¸ch BHXH chØ giíi h¹n lµ c¸n bé, c«ng nh©n viªn chøc lµm trong khu vùc quèc doanh vµ lùc l­îng vò trang (khu vùc Nhµ n­íc) nªn ch­a thÓ hiÖn tÝnh x· héi cao, t¹o ra sù ph©n biÖt gi÷a ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh g©y t©m lý chØ lao ®éng trong khu vùc quèc doanh míi cã vÞ trÝ trong x· héi, míi ®­îc vinh dù vÒ h­u. §iÒu nµy ®· phñ nhËn vai trß cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh dÉn ®Õn nhiÒu ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc tham gia BHXH, do ®ã ®· t¹o ra sù mÊt c«ng b»ng trong viÖc h­ëng quyÒn lîi BHXH cña ng­êi lao ®éng. - VÒ thêi gian c«ng t¸c: Do sö dông thêi gian quy ®æi ®· lµm sè n¨m ®­îc coi lµ thêi gian c«ng t¸c liªn tôc ®Ó tÝnh thêi gian tham gia BHXH t¨ng lªn tõ 18 ®Õn 20% so víi sè n¨m c«ng t¸c thùc tÕ. §iÒu nµy lµm sai lÖch môc ®Ých cña BHXH. - ViÖc ban hµnh chÕ ®é nghØ mÊt søc lao ®éng: Do kh«ng qu¶n lý ®­îc chÆt chÏ, chuÈn x¸c vµ do ®iÒu kiÖn gi¶m biªn chÕ vµ s¾p sÕp l¹i lùc l­îng lao ®éng ë khu vùc s¶n xuÊt kinh doanh nªn mét bé phËn kh¸ ®«ng c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc nghØ å ¹t ®Ó h­ëng chÕ ®é BHXH, lµm t¨ng g¸nh nÆng cho Quü BHXH mµ thùc chÊt lµ NSNN ph¶i g¸nh chÞu. V× vËy, hiÖn nay chÕ ®é nµy kh«ng thùc hiÖn nh­ng hËu qu¶ cña nã Nhµ n­íc vÉn cßn ®ang ph¶i gi¶i quyÕt. - VÒ møc h­ëng trî cÊp BHXH dùa trªn møc l­¬ng chÝnh vµ c¸c lo¹i phô cÊp l­¬ng mµ ®èi t­îng ®­îc h­ëng tr­íc khi vÒ h­u lµ kh«ng hîp lý, kh«ng thÓ hiÖn ®­îc qu¸ tr×nh cèng hiÕn cña ng­êi lao ®éng ®èi víi x· héi. DÉn ®Õn nhiÒu c¬ quan, ®¬n vÞ tuú tiÖn cho ®èi t­îng t¨ng tõ 1-2 bËc l­¬ng tr­íc khi vÒ nghØ h­u, cµng lµm t¨ng g¸nh nÆng cho quü BHXH vµ NSNN. - C¸c chÕ ®é BHXH cßn ®an xen víi c¸c chÝnh s¸ch x· héi kh¸c nh­ chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi ng­êi cã c«ng víi ®Êt n­íc, chÝnh s¸ch d©n sè – kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, chÝnh s¸ch s¾p sÕp l¹i lao ®éng, tinh gi¶n bé m¸y …®· lµm gi¶m mét phÇn vai trß vµ ý nghÜa vèn cã cña BHXH. - Thùc hiÖn qu¶n lý thu, chi BHXH ch­a cã hiÖu qu¶: Tæ chøc chi tr¶ BHXH mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh, thùc chÊt chØ lµm nhiÖm vô chi tr¶ tõ nguån NSNN lµ chÝnh, kh«ng chó ý ®Õn thu quü, c«ng viÖc thu nép BHXH dùa trªn c¬ së “tù nguyÖn” cña c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp ®· lµm thÊt thu rÊt lín cho quü BHXH. Thu cho quü chØ ®­îc 16%, NSNN hµng n¨m ph¶i bï 84% sè chi BHXH. ViÖc kiÓm tra kiÓm so¸t ®èi t­îng h­ëng chÝnh s¸ch cßn láng lÎo nªn ®· x¶y ra nhiÒu thiÕu sãt trong viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch. Nguyªn nh©n chÝnh lµ do nhËn thøc chñ quan vÒ BHXH cho r»ng chÕ ®é BHXH thùc chÊt lµ mét kho¶n ®·i ngé cña Nhµ n­íc dµnh cho c«ng nh©n viªn chøc vµ lùc l­îng vò trang . §Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña chÝnh s¸ch BHXH tr­íc ®©y, x©y dùng mét chÝnh s¸ch BHXH phï hîp víi sù ®æi míi cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, ®¸p øng nguyÖn väng cña ®«ng ®¶o ng­êi lao ®éng, ng­êi sö dông lao ®éng, phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc trong thêi kú ®æi míi vµ hoµ nhËp víi xu thÕ ph¸t triÓn BHXH cña c¸c quèc gia trªn ThÕ giíi, NghÞ quyÕt §¹i héi VII cña §¶ng ®· chØ râ: “ §æi míi chÝnh s¸ch BHXH theo h­íng: mäi ng­êi lao ®éng vµ ®¬n vÞ kinh tÕ thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®ãng gãp vµo quü BHXH. Tõng b­íc t¸ch quü BHXH ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n­íc khái Ng©n s¸ch vµ h×nh thµnh quü BHXH chung cho ng­êi lao ®éng thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ …Ph¸t triÓn b¶o hiÓm kh¸m ch÷a bÖnh, t¨ng ng©n s¸ch cho ho¹t ®éng kh¸m ch÷a bÖnh”. Thùc hiÖn NghÞ quyÕt §¹i héi VII vµ HiÕn ph¸p n¨m 1992, ngµy 23/6/1994, t¹i kú häp thø 5, Quèc héi kho¸ IX ®· th«ng qua Bé luËt Lao ®éng, Trong ®ã giµnh c¶ ch­¬ng XII ®Ó quy ®Þnh vÒ BHXH. Trªn c¬ së ®ã ChÝnh phñ ban hµnh §iÒu lÖ b¶o hiÓm x· héi kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 12/CP ngµy 26/1/1995 vµ §iÒu lÖ BHXH ®èi víi sü quan, qu©n nh©n chuyªn nghiÖp, h¹ sü quan, binh sü qu©n ®éi nh©n d©n vµ c«ng an nh©n d©n kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 45/CP ngµy 15/7/1995. §©y ®­îc coi lµ mét cuéc c¸ch m¹ng vÒ BHXH n­íc ta, nã ®· lµm thay ®æi hoµn toµn vÒ chÊt trong BHXH. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë mét sè ®iÓm sau: §èi t­îng cña BHXH kh«ng chØ lµ c«ng nh©n viªn chøc Nhµ n­íc vµ lùc l­îng vò trang mµ cßn më réng ra cho mäi ®èi t­îng lao ®éng trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã sö dông tõ 10 lao ®éng trë lªn. Quü BHXH lµ mét quü tµi chÝnh ®éc lËp ®­îc h×nh thµnh cã sù ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng, ng­êi sö dông lao ®éng vµ sù hç trî cña Nhµ n­íc trong mét sè tr­êng hîp. Nh­ vËy c¸c quan hÖ tµi chÝnh trong BHXH ®· ®­îc thÓ hiÖn râ rµng. C¸c nguån thu vµ c¸c kho¶n chi BHXH ph¶i ®­îc c©n ®èi mét c¸ch tæng thÓ trong BHXH. - §· x¸c ®Þnh ®­îc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi sö dông lao ®éng trong viÖc ®ãng gãp BHXH vµ thùc hiÖn c¸c chÕ ®é BHXH ®èi víi ng­êi lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. - ChØ cã 5 chÕ ®é BHXH cho ng­êi lao ®éng 1. èm ®au 2. Thai s¶n 3. Tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp 4. H­u trÝ 5. Tö tuÊt - Gi¶m dÇn sù ®an xen gi÷a c¸c chÝnh s¸ch BHXH vµ c¸c chÝnh s¸ch x· héi kh¸c, gãp phÇn t¹o ra sù b×nh ®¼ng gi÷a ®ãng vµ h­ëng. - C¸c chøc n¨ng qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ BHXH ®· t¸ch khái c¸c chøc n¨ng ho¹t ®éng sù nghiÖp BHXH. Bé Lao ®éng Th­¬ng binh x· héi ®­îc chÝnh phñ giao tr¸ch nhiÖm qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ BHXH. Ho¹t ®éng sù nghiÖp BHXH do c¬ quan BHXH ®¶m nhËn. Sù ph©n ®Þnh chøc n¨ng nµy ®· lµm cho c¸c ho¹t ®éng BHXH cã hiÖu qu¶ h¬n Víi quyÕt ®Þnh sè 20/2002/Q§-TTg ngµy 24/1/2002 chuyÓn BHYT ViÖt Nam sang BHXH ViÖt Nam nh»m gi¶m bít ®Çu mèi qu¶n lý vµ ®¸p øng yªu cÇu nhiÖm vô míi. Ngµy 6/12/2002 ChÝnh phñ ra NghÞ ®Þnh sè 100/2002/N§-CP quy ®Þnh chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña BHXH ViÖt Nam. Theo NghÞ ®Þnh nµy, vÞ trÝ cña BHXH ViÖt Nam ®­îc x¸c ®Þnh lµ c¬ quan sù nghiÖp thuéc ChÝnh Phñ, cã chøc n¨ng thùc hiÖn chÝnh s¸ch, chÕ ®é BHXH, BHYT vµ qu¶n lý quü BHXH. Víi viÖc thùc hiÖn theo c¬ chÕ míi, BHXH ®· gãp phÇn tÝch cùc lµm lµnh m¹nh ho¸ thÞ tr­êng lao ®éng ë n­íc ta, gãp phÇn thùc hiÖn b×nh ®¼ng x· héi vµ æn ®Þnh ®êi sèng cho ng­êi lao ®éng còng nh­ æn ®Þnh x· héi. Tuy vËy, tõ tr­íc tíi nay tÊt c¶ nh÷ng quy ®Þnh vÒ BHXH míi chØ dõng l¹i ë møc ®é NghÞ ®Þnh mµ ch­a cã luËt vÒ BHXH. Nh­ng chÝnh s¸ch BHXH n­íc ta ®· gãp phÇn æn ®Þnh vÒ mÆt thu nhËp, æn ®Þnh cuéc sèng cho c«ng nh©n viªn chøc, qu©n nh©n vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn rÊt lín trong viÖc ®éng viªn søc ng­êi søc cña cho th¾ng lîi cña c«ng cuéc kh¸ng chiÕn chèng x©m l­îc thèng nhÊt ®Êt n­íc vµ x©y dùng Tæ quèc giµu ®Ñp nh­ ngµy nay. II.Quỹ BHXH. 1.Phân loại quỹ BHXH. Trong ®êi sèng kinh tÕ – x· héi, ng­êi ta th­êng nãi ®Õn rÊt nhiÒu lo¹i quü kh¸c nhau nh­ quü tiªu dïng, quü s¶n xuÊt, quü dù phßng, quü tiÒn l­¬ng, quü dù tr÷ quèc gia…TÊt c¶ c¸c lo¹i quü nµy ®Òu cã ®iÓm chung ®ã lµ tËp hîp c¸c ph­¬ng tiÖn tµi chÝnh hay vËt chÊt kh¸c cho nh÷ng ho¹t ®éng nµo ®ã theo nh÷ng môc tiªu vµ ®Þnh h­íng tr­íc. TÊt c¶ c¸c lo¹i quü kh«ng chØ tån t¹i víi mét khèi l­îng tÜnh t¹i mét thêi ®iÓm mµ lu«n biÕn ®éng t¨ng lªn ë ®Çu vµo víi c¸c nguån thu vµ gi¶m ®i ë ®Çu ra víi mét kho¶n chi nh­ mét dßng ch¶y liªn tôc. §Ó ®¶m b¶o cho ®Çu ra æn ®Þnh, ng­êi ta thiÕt lËp mét l­îng dù tr÷ - ®ã chÝnh lµ quü. Vµ víi BHXH, quü ®­îc ®Þnh nghÜa nh­ sau. Quü BHXH lµ quü tµi chÝnh ®éc lËp, tËp trung n»m ngoµi NSNN. Quü cã môc ®Ých vµ chñ thÓ riªng. Môc ®Ých t¹o lËp quü BHXH lµ dïng ®Ó chi tr¶ cho ng­êi lao ®éng, gióp hä æn ®Þnh cuéc sèng khi gÆp c¸c biÕn cè hoÆc rñi ro. Chñ thÓ cña quü BHXH chÝnh lµ nh÷ng ng­êi tham gia ®ãng gãp ®Ó h×nh thµnh nªn quü, do ®ã cã thÓ bao gåm c¶: Ng­êi lao ®éng, ng­êi sö dông lao ®éng vµ Nhµ n­íc. a. Phân loại theo đặc điểm tài chính của quỹ: Quü BHXH chia lµm hai lo¹i: ng¾n h¹n vµ dµi h¹n - Quü ng¾n h¹n: chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp nhÑ. - Quü dµi h¹n: chi tr¶ trî cÊp h­u trÝ, tö tuÊt, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp nÆng. Quü nµy chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ cña Nhµ n­íc ViÖc ph©n lo¹i tiªu thøc nµy cã ­u ®iÓm. - T¸ch ®­îc quü ng¾n h¹n vµ dµi h¹n riªng ra sÏ c©n ®èi dÔ h¬n. §Æc biÖt quü ng¾n h¹n cã thÓ c©n ®èi ngay trong n¨m tµi chÝnh. §ång thêi riªng nguån quü ng¾n h¹n cã thÓ ®Ó l¹i hoµn toµn cho doanh nghiÖp chi tr¶. Tuy nhiªn viÖc ph©n lo¹i theo tiªu thøc nµy cã nh­îc ®iÓm lµ viÖc ®iÒu hoµ gi÷a hai nguån quü nµy ch¾c ch¾n kh«ng thùc hiÖn ®­îc, ®Æc biÖt nÕu quü ng¾n h¹n ®Ó l¹i cho doanh nghiÖp tù chi tr¶ dÉn ®Õn doanh nghiÖp lµm ¨n tèt ®ãng gãp lín dÉn ®Õn quü ng¾n h¹n lín chi tr¶ Ýt cßn quü dµi h¹n l¹i nhá, chi tr¶ nhiÒu. b. Phân loại theo các chế độ: Theo tiªu thøc nµy quü BHXH ®­îc ph©n chia thµnh: Quü h­u trÝ vµ tö tuÊt, quü TNL§ - BNN, quü thÊt nghiÖp, quü èm ®au thai s¶n…Ph©n lo¹i theo tiªu thøc nµy cã ­u ®iÓm: C©n ®èi quü trong tõng chÕ ®é BHXH rÊt dÔ vµ viÖc x¸c ®Þnh phÝ BHXH ®¬n gi¶n h¬n, s¸t thùc tÕ h¬n. Nh­îc ®iÓm ®ã lµ kh«ng thÓ ®iÒu phèi gi÷a c¸c quü, ®Çu t­ quü nhµn rçi khã kh¨n vµ lµm h¹n chÕ tÝnh chÊt x· héi ho¸. 2.Nguồn hình thành và mục đích sử dụng quỹ BHXH. Quü BHXH ®­îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ c¸c nguån sau ®©y: - Ng­êi sö dông lao ®éng ®ãng gãp - Ng­êi lao ®éng ®ãng gãp - Nhµ n­íc ®ãng vµ hç trî thªm - C¸c nguån kh¸c (nh­ c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc tõ thiÖn ñng hé, l·i do ®Çu t­ phÇn quü nhµn rçi). Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, tr¸ch nhiÖm tham gia ®ãng gãp BHXH cho ng­êi lao ®éng ®­îc ph©n chia cho c¶ ng­êi sö dông lao ®éng vµ ng­êi lao ®éng trªn c¬ së quan hÖ lao ®éng. §iÒu nµy kh«ng ph¶i lµ sù ph©n chia rñi ro, mµ lµ lîi Ých gi÷a hai bªn. VÒ phÝa ng­êi sö dông lao ®éng, sù ®ãng gãp mét phÇn BHXH cho ng­êi lao ®éng sÏ tr¸nh ®­îc thiÖt h¹i kinh tÕ do ph¶i chi ra mét kho¶n tiÒn lín khi cã rñi ro x¶y ra ®èi víi ng­êi lao ®éng mµ m×nh thuª m­ín. §ång thêi nã cßn gãp phÇn gi¶m bít t×nh tr¹ng tranh chÊp, kiÕn t¹o ®­îc mèi quan hÖ chñ – thî. VÒ phÝa ng­êi lao ®éng, sù ®ãng gãp mét phÇn ®Ó BHXH cho m×nh võa biÓu hiÖn sù tù g¸nh chÞu trùc tiÕp rñi ro cña chÝnh m×nh, võa cã ý nghÜa rµng buéc nghÜa vô vµ quyÒn lîi mét c¸ch chÆt chÏ. Mèi quan hÖ chñ – thî trong BHXH thùc chÊt lµ mèi quan hÖ lîi Ých. V× thÕ, còng nh­ nhiÒu lÜnh vùc kh¸c trong quan hÖ lao ®éng, BHXH kh«ng thÓ thiÕu ®­îc sù tham gia ®ãng gãp cña Nhµ n­íc. Tr­íc hÕt c¸c luËt lÖ cña Nhµ n­íc vÒ BHXH lµ nh÷ng chuÈn mùc ph¸p lý mµ c¶ ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng ®Òu ph¶i tu©n theo, nh÷ng tranh chÊp chñ – thî trong lÜnh vùc BHXH cã c¬ së v÷ng ch¾c ®Ó gi¶i quyÕt. Ngoµi ra, b»ng nhiÒu h×nh thøc, biÖn ph¸p vµ møc ®é can thiÖp kh¸c nhau, Nhµ n­íc kh«ng chØ tham gia ®ãng gãp hç trî thªm cho quü BHXH, mµ cßn lµ chç dùa ®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng BHXH ch¾c ch¾n vµ æn ®Þnh. PhÇn lín ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi, quü BHXH ®Òu ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nªu trªn. Tuy nhiªn, ph­¬ng thøc ®ãng gãp vµ møc ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia BHXH cã kh¸c nhau. VÒ ph­¬ng thøc ®ãng gãp BHXH cña ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng hiÖn vÉn cßn 2 quan ®iÓm. Quan ®iÓm thø nhÊt cho r»ng: ph¶i c¨n cø vµo møc l­¬ng c¸ nh©n vµ quü l­¬ng cña c¬ quan, doanh nghiÖp. Quan ®iÓm thø hai l¹i nªu lªn, ph¶i c¨n cø vµo møc thu nhËp c¬ b¶n cña ng­êi lao ®éng ®­îc c©n ®èi chung trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ®Ó x¸c ®Þnh møc ®ãng gãp. VÒ møc ®ãng gãp BHXH, mét sè n­íc quy ®Þnh ng­êi sö dông lao ®éng ph¶i chÞu toµn bé chi phÝ cho chÕ ®é tai n¹n lao ®éng, ChÝnh phñ tr¶ chi phÝ y tÕ vµ trî cÊp gia ®×nh, c¸c chÕ ®é cßn l¹i c¶ ng­êi lao ®éng vµ ng­êi sö dông lao ®éng cïng ®ãng gãp mçi bªn mét phÇn b»ng nhau. Mét sè n­íc kh¸c l¹i quy ®Þnh chÝnh phñ bï thiÕu cho quü BHXH hoÆc chÞu toµn bé chi phÝ qu¶n lý BHXH v.v… ë n­íc ta, tõ 1962 ®Õn 1987, quü BHXH chØ ®­îc h×nh thµnh tõ 2 nguån: C¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt vËt chÊt ®ãng gãp 4.7% quü l­¬ng cña xÝ nghiÖp, phÇn cßn l¹i do ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®µi thä. Thùc chÊt lµ kh«ng tån t¹i quü BHXH ®éc lËp. Tõ n¨m 1988 ®Õn nay, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh ®ãng gãp 15% quü l­¬ng cña ®¬n vÞ. Sau khi nÒn kinh tÕ n­íc ta chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, chÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 43/CP ngµy 22/6/1993 vµ §iÒu lÖ BHXH ViÖt Nam ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 12/CP ngµy 26/01/1995, trong c¸c v¨n b¶n nµy ®Òu quy ®Þnh quü BHXH ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån sau ®©y: - Ng­êi sö dông lao ®éng ®ãng b»ng 15% so víi tæng quü tiÒn l­¬ng cña nh÷ng ng­êi tham gia BHXH trong ®¬n vÞ. Trong ®ã: 10% ®Ó chi tr¶ c¸c chÕ ®é h­u trÝ, tö tuÊt vµ 5% ®Ó chi c¸c chÕ ®é èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. - Ng­êi lao ®éng ®ãng b»ng 5% tiÒn l­¬ng th¸ng ®Ó chi c¸c chÕ ®é h­u ._.trÝ vµ tö tuÊt. - Nhµ n­íc ®ãng vµ hç trî thªm ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c chÕ ®é BHXH ®èi víi ng­êi lao ®éng. - C¸c nguån kh¸c. Theo c¨n cø quyÕt ®Þnh sè 20/2002/Q§-TTg ngµy 24/01/2002 cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ viÖc chuyÓn BHYT sang BHXH ViÖt Nam. KÓ tõ n¨m 2003, møc ®ãng BHXH vµ BHYT ®­îc gäi chung lµ 23% quü l­¬ng thay v× 20% quü l­¬ng cña ®¬n vÞ sö dông lao ®éng. Trong ®ã ng­êi sö dông lao ®éng ®ãng 17% so víi tæng quü l­¬ng cña nh÷ng ng­êi tham gia trong ®¬n vÞ vµ ng­êi lao ®éng ®ãng 6% l­¬ng hµng th¸ng Mục đích sử dung quỹ BHXH: Quü BHXH ®­îc sö dông chñ yÕu ®Ó chi tr¶ cho c¸c môc ®Ých sau ®©y: - Chi trî cÊp cho c¸c chÕ ®é BHXH - Chi phÝ cho sù nghiÖp qu¶n lý BHXH - Chi ®Çu t­ t¨ng tr­ëng quü BHXH Trong 3 néi dung chi nªu trªn th× chi tr¶ trî cÊp BHXH theo c¸c chÕ ®é lµ lín nhÊt vµ quan träng nhÊt. Kho¶n chi nµy ®­îc thùc hiÖn theo luËt ®Þnh vµ phô thuéc vµo ph¹m vi trî cÊp cña tõng hÖ thèng BHXH. VÒ nguyªn t¾c, cã thu míi cã chi, thu tr­íc chi sau. V× vËy quü chØ chi cho c¸c chÕ ®é trong ph¹m vi cã nguån thu. Thu cña chÕ ®é nµo th× chi ë chÕ ®é ®ã. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh sö dông quü BHXH mµ phÇn sö dông nhiÒu nhÊt lµ ®Ó chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é cßn phô thuéc vµo viÖc thµnh lËp quü BHXH theo ph­¬ng thøc nµo + NÕu chØ thµnh lËp mét quü BHXH tËp trung thèng nhÊt th× viÖc chi tr¶ còng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt theo c¸c néi dung chi. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, tÊt c¶ c¸c nguån thu BHXH ®Òu ®­îc tËp trung ®Ó h×nh thµnh mét quü, sau ®ã quü ®­îc sö dông ®Ó chi tr¶ theo c¸c chÕ ®é, chi qu¶n lý vµ chi ®Çu t­ + NÕu quü BHXH ®­îc h×nh thµnh theo 2 lo¹i: Quü BHXH ng¾n h¹n vµ quü BHXH dµi h¹n th× viÖc chi tr¶ vµ qu¶n lý chi sÏ cô thÓ h¬n. Quü BHXH ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. Quü BHXH dµi h¹n ®­îc sö dông ®Ó chi tr¶ cho c¸c chÕ ®é dµi h¹n nh­: H­u trÝ, tö tuÊt. + NÕu quü BHXH ®­îc thµnh lËp theo tõng chÕ ®é: Quü èm ®au, quü thai s¶n, quü h­u trÝ v.v…(hay cßn gäi lµ quü BHXH thµnh phÇn), th× viÖc chi tr¶ sÏ cµng trë nªn ®¬n gi¶n vµ ®¶m b¶o ®óng mục đích III.Lý thuyết về quản lý thu chi BHXH. 1.Sự cần thiết phải quản lý thu chi. Quản lý thu, chi BHXH là một trong những hoạt động rất quan trọng trong quản lý quỹ BHXH. Đây là hai nghiệp vụ mà các cơ quan BHXH luôn chú trọng quan tâm và đặt lên hàng đầu, quản lý việc tham gia BHXH của người lao động mà tập trung là quản lý việc đóng BHXH của họ nhằm tăng trưởng và ổn định quỹ chống làm thất thoát quỹ BHXH. Trong nền kinh tế thị trường, đối tượng tham gia BHXH rất đa dạng. Họ có thể là công chức nhà nước, những người làm công ăn lương trong các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Cũng có thể họ là những người tự tạo việc làm...Vì vậy quản lý quỹ BHXH đặt ra nhiệm vụ tiên quyết là phải quản lý được tiền lương, thu nhập...của những đối tượng này, để từ đó quản lý sự đóng góp BHXH của họ. Thứ hai đó là chi BHXH. Chi BHXH là quá trình phân phối, sử dụng quỹ BHXH, đáp ứng nhu cầu về BHXH của người lao động và đảm bảo cho các hoạt động của cả hệ thống BHXH diễn ra bình thường, đồng thời góp phần đảm bảo an toàn xã hội chính vì vậy công tác chi phải được thực hiện một cách chính xác, đúng đủ và kịp thời góp phần chống thất thoát cho quỹ BHXH của ngành. 2.Quản lý thu BHXH : Thứ nhất, Quản lý việc tham gia BHXH của người lao động, mà tập trung là quản lý việc đóng BHXH của họ.Trong nền kinh tế thị trường, đối tượng tham gia BHXH rất đa dạng. Họ có thể là công chức nhà nước, những người làm công ăn lương trong các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế. Cũng có thể họ là những người tự tạo việc làm ( lao động độc lập)...Vì vậy quản lý quỹ BHXH đặt ra nhiệm vụ tiên quyết là phải quản lý được tiền lương, thu nhập...của những đối tượng này, để từ đó quản lý sự đóng góp BHXH của họ. Thứ hai, Quản lý sự đóng góp của người sử dụng lao động : Đây cũng là một nhiệm vụ quan trọng của quản lý thu BHXH. Người sử dụng lao động có trách nhiệm đóng góp BHXH cho người lao động mà mình thuê mướn. Vì vậy, quản lý thu BHXH trước hết phải quản lý được số lượng các doanh nghiệp, các tổ chức kinh doanh có sử dụng lao động phải đóng BHXH theo luật định ; quản lý được sổ lương tại mỗi doanh nghiệp và quỹ lương của doanh nghiệp đó. Đồng thời phải quản lý được năng lực tài chính và khả năng đóng BHXH của các doanh nghiệp. Quản lý tốt các doanh nghiệp sẽ hạn chế sự trốn tránh trách nhiệm đóng BHXH của các doanh nghiệp, đồng thời nắm được thực trạng sản xuất kinh doanh của họ( thông qua quỹ lương, thông qua lợi nhuận của doanh nghiệp...). Thứ ba, Quản lý nguồn thu từ đầu tư quỹ BHXH.Đây là một nội dung trong quản lý hoạt động đầu tư tăng trưởng quỹ BHXH. Tuy nhiên, dưới giác độ tổng thu, đay cũng thuộc vào nội dung quản lý thu BHXH Quản lý thu là phải quản lý lợi nhuận do khoản đầu tư đem lại.Đây là nghiệp vụ quản lý thu rất khó, nhưng lại có ảnh hưởng rất lớn đến việc đánh giá hiệu quả đầu tư và là sự đảm bảo an toàn cho quỹ BHXH... Để thực hiện được những nội dung trên, cần có những phương pháp quản lý và công cụ quản lý thích hợp. Trên thực tế, có nhiều phương pháp quản lý, nhưng các phương pháp đó về cơ bản có thể có những đặc điểm chung là : Cơ sở của hoạt động quản lý và những quy định của chính sách về BHXH và các chính sách về tài chính chung của quốc gia, từ đó có hệ thống kế toán và các quy định nghiệp vụ cụ thể. Các phương pháp đều phải xây dựng được quy trình thu phù hợp với các nhóm đối tượng. Dựa vào đội ngũ chuyên môn giỏi, có năng lực và có phẩm chất. Yêu cầu quan trọng để tiến hành các phương pháp quản lý là hoàn thiện hệ thống thống kê và kế toán BHXH. 3.Quản lý chi BHXH. Chi BHXH là quá trình phân phối, sử dụng quỹ BHXH, đáp ứng nhu cầu về BHXH của người lao động và đảm bảo cho các hoạt động của cả hệ thống BHXH diễn ra bình thường, đồng thời góp phần đảm bảo an toàn xã hội. Nội dung của chi BHXH bao gồm những khoản cơ bản như : Chi trả các trợ cấp BHXH dài hạn và ngắn hạn ; Những chi phí khác... Dưới giác độ tổng chi, các chi phí cho bộ máy BHXH ; chi phí cho đầu tư phần nhàn rỗi của quỹ BHXH cũng thuộc nghiệp vụ quản lý chi BHXH. Tuy nhiên dưới giác độ cơ cấu, các nghiệp vụ này có thể tách ra là một trong các nghiệp vụ chi của các hoạt động quản lý cho hoạt động bộ máy và quản lý hoạt động đầu tư tăng trưởng quỹ. Quản lý thu, quản lý quá trình chi BHXH phải tập trung vào những nội dung sau : Một là, Quản lý đối tượng thụ hưởng BHXH. Đây là nội dung quản lý phức tạp nhất, dễ xẩy ra những sự lợi dụng và lạm dụng,bởi vì các đối tượng thụ hưởng BHXH, nhất là những đối tượng hưởng BHXH ngắn hạn dễ có sự biến động. Hai là, Quản lý các khoản chi, trên cơ sở kế hoạch chi hàng năm ; Ba là, Quản lý quá trình chi theo các nghiệp vụ kế toán quy định ; Bốn là, Quản lý được sổ sách, chứng từ chi thống nhất cho toàn hệ thống... Để quản lý quá trình chi, có các phương pháp quản lý khác nhau, nhưng chung nhất là : Thống nhất được hệ thống kế toán BHXH ; Xây dựng quy trình chi trả BHXH và các nguyên tắc chi. Các quy trình và các nguyên tắc được xây dựng dựa trên những quy định của pháp luật BHXH và các chính sách hiện hành về tài chính của nhà nước. Phân cấp quản lý và phân cấp kiểm tra việc thực hiện chi để có thể kiểm soát được quá trình chi có hiệu quả ; đồng thời ngăn chặn, hạn chế những vi phạm hoặc những sai sót trong quá trình chi BHXH. 4. Một số chỉ tiêu đánh giá hoạt động thu chi a.Dựa vào chính sách về BHXH. ChÝnh s¸ch BHXH lµ c¬ së ph¸p lý quan träng nhÊt ®Ó triÓn khai BHXH, th«ng qua chÝnh s¸ch BHXH mçi n­íc ®­a ra ®Þnh h­íng ph¸t triÓn BHXH. Toµn bé c¸c c¬ quan ban ngµnh liªn quan sÏ thùc hiÖn thèng nhÊt nhiÖm vô cña m×nh theo ®Þnh h­íng cña chÝnh s¸ch BHXH. ViÖc thu BHXH ë mçi n­íc nh­ thÕ nµo víi ph­¬ng thøc, møc ®ãng ra sao ®Òu thùc hiÖn dùa vµo chÝnh s¸ch BHXH cña n­íc ®ã. ChÝnh v× vËy mµ møc ®ãng gãp cña ng­êi lao ®éng t¹i c¸c n­íc kh¸c nhau lµ kh¸c nhau bëi chÝnh s¸ch BHXH cña mçi n­íc quy ®Þnh møc ®ãng kh¸c nhau. Còng nh­ viÖc quy ®Þnh ®èi t­îng nµo tham gia ®ãng gãp BHXH, ®ãng d­íi h×nh thøc nµo. b. Dựa vào các văn bản pháp quy. Tõ chÝnh s¸ch BHXH c¸c cÊp, c¸c ngµnh cã thÈm quyÒn l¹i so¹n th¶o c¸c v¨n b¶n ph¸p quy h­íng dÉn viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch BHXH cña Nhµ n­íc. ChÝnh s¸ch BHXH mang tÝnh ®Þnh h­íng, nh­ng c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh l¹i lµ cô thÓ ho¸ chÝnh s¸ch BHXH. Trªn c¸c v¨n b¶n nµy quy ®Þnh râ mäi vÊn ®Ò, mäi tr­êng hîp liªn quan ®Õn BHXH cña mçi mét quèc gia. Sau khi ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy th× c¸c cÊp c¸c ngµnh cã liªn quan ph¶i thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n ®­îc ghi trªn c¸c v¨n b¶n nµy. c.Dựa vào thực tế. ViÖc ban hµnh chÝnh s¸ch BHXH còng nh­ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy kh«ng thÓ thiÕu ®­îc viÖc dùa vµo thùc tÕ ®Ó ban hµnh cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi – chÝnh trÞ cña tõng quèc gia. Mçi quèc gia ®Òu x¸c ®Þnh BHXH lµ x­¬ng sèng cña hÖ thèng An sinh x· héi. ViÖc ban hµnh chÝnh s¸ch BHXH ph¶i dùa trªn thu nhËp cña ng­êi lao ®éng, møc sèng, tuæi thä, ®iÒu kiÖn lµm viÖc … ë ViÖt Nam, c¬ së thu BHXH còng ®­îc dùa vµo chÝnh s¸ch BHXH cña Nhµ n­íc, vµo c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, thu nhËp, lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng. CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THU, CHI QUỸ BHXH TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ NAM. I. Vài nét về bhxh tỉnh hà nam. 1. Một số thuận lợi và khó khăn trong hoạt động của BHXH Hà Nam. Bảo hiểm xã hội tỉnh Hà Nam được thành lập theo quyết định số 1606/QĐ-BHXH ngày 16 tháng 9 năm 1997 của Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam, nhưng do việc chuẩn bị về tổ chức, cơ sở vật chất phục vụ công tác chưa kịp nên đến ngày 01 tháng 04 năm 1998 Bảo hiểm xã hội tỉnh Hà Nam mới chính thức đi vào hoạt động. Tuy nhiên 6 đơn vị Bảo hiểm xã hội cấp huyện vẫn hoạt động bình thường, không có sự xáo trộn về tổ chức. Vì vậy công tác bảo hiểm xã hội trên địa bàn trong thời gian đầu mới tái lập tỉnh vẫn được duy trì ổn định, công tác chi trả lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội đảm bảo đúng, đủ, kịp thời, an toàn đến tận tay đối tượng. Ngày 24 tháng 01 năm 2002, Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định 20/2002/QĐ-TTg về việc chuyển bảo hiểm y tế Việt Nam sang Bảo hiểm xã hội Việt Nam. Sau một thời gian chuẩn bị, ngày 01 tháng 01 năm 2003 Bảo hiểm y tế tỉnh Hà Nam và Bảo hiểm xã hội tỉnh Hà Nam chính thức sát nhập và hoạt động trong cùng một hệ thống. Trong 10 năm, trải qua hai lần thay đổi về tổ chức, Bảo hiểm xã hội tỉnh Hà Nam có nhiều thuận lợi song cũng gặp không ít khó khăn. Thuận lợi. Bảo hiểm xã hội là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước. Ngay từ khi được thành lập ( tháng01/1995 ) ngành Bảo hiểm xã hội luôn nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước từ trung ương đến địa phương. Quỹ bảo hiểm xã hội được tách ra độc lập với ngân sách Nhà nước, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội ngày càng được mở rộng, chính sách bảo hiểm xã hội được điều chỉnh kịp thời bắt nhịp với tiến trình đổi mới nền kinh tế theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, vì thế ngành Bảo hiểm xã hội từng bước cân đối quỹ, phục vụ chi trả kịp thời cho các đối tượng thụ hưởng. Bảo hiểm xã hội Việt Nam thường xuyên chỉ đạo, kịp thời tháo gỡ những vướng mắc về chuyên môn nghiệp vụ, tăng cường đầu tư về cơ sở vật chất phương tiện làm việc giúp cho cán bộ, công chức Bảo hiểm xã hội tỉnh Hà Nam đủ khả năng hoàn thành nhiệm vụ được giao. Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh trực tiếp lãnh đạo ngành Bảo hiểm xã hội; chỉ đạo các cơ quan ban,ngành trong tỉnh phối hợp chặt chẽ với cơ quan Bảo hiểm xã hội để giải quyết công tác bảo hiểm xã hội trong phạm vi toàn tỉnh; thường xuyên kiểm tra, ban hành những văn bản chỉ đạo cụ thể đối với các cấp, các ngành trong việc lãnh đạo thực hiện công tác Bảo hiểm xã hội, tạo điều kiện để Bảo hiểm xã hội tỉnh Hà Nam thực hiện tốt nhiệm vụ được giao Khó khăn. Khi mới được thành lập Bảo hiểm xã hội tỉnh Hà Nam cũng gặp những khó khăn như các sở, ban, ngành khác trong bối cảnh tỉnh mới được tái lập. Đội ngũ cán bộ vừa thiếu về số lượng lại hạn chế về chuyên môn nghiệp vụ. Cán bộ quản lý cấp phòng phần lớn khi chia tách mới được bổ nhiệm vì thế còn lúng túng trong phương pháp quản lý và điều hành. Sự sát nhập giữa ngành Bảo hiểm xã hội và Bảo hiểm y tế hoạt động chung một hệ thống ít nhiều gây xáo trộn về tâm lý cho một số cán bộ. Đội ngũ cán bộ nghiệp vụ đòi hỏi phải ra sức học tập để nắm bắt kịp thời chức năng nhiệm vụ, nghiệp vụ chuyên môn mới. Đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội và Bảo hiểm y tế bắt buộc trên địa bàn còn ít, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, một số doanh nghiệp đứng trước tình trạng giải thể, phá sản, nợ đọng bảo hiểm xã hội kéo dài, vì thế quyền lợi của người lao động chưa được đảm bảo Với những khó khăn và thuận lợi như trên, được sự quan tâm lãnh đạo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Tỉnh ủy, HDND, UBND tỉnh Hà Nam, sự phối hợp có hiệu quả của các cấp các ngành trong tỉnh, mười năm qua Bảo hiểm xã hội tỉnh Hà Nam đã tháo gỡ dần nhũng khó khăn, phát huy những mặt mạnh, khắc phục những tồn tại yếu kém, hàng năm đều hoàn thành và hoàn thành vượt mức chỉ tiêu kế hoạch được Bảo hiểm xã hội Việt Nam giao cho; hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của địa phương; góp phần xứng đáng trong việc thực hiện mục tiêu an sinh xã hội, giữ gìn ổn định an ninh chính trị và trật tự của địa phương. 2. Tình hình hoạt động của BHXH Hà Nam trong thời gian qua. Ngày 16 tháng 9 năm nay đánh dấu chặng đường 10 năm xây dựng và trưởng thành của ngành BHXH tỉnh Hà Nam. Cùng với hệ thống BHXH của cả nước, BHXH tỉnh đã có bước trưởng thành nhanh chóng. Đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ngành BHXH tỉnh khi mới thành lập chỉ có 66 người, cơ cấu chưa đồng bộ, trình độ năng lực có mặt còn hạn chế, đến nay đã có 149 người, trong đó có 94 đồng chí có trình độ chuyên môn đại học và sau đại học, 11 đồng chí có trình độ cao đẳng. Mặc dù còn khó khăn nhưng được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của BHXH Việt Nam, của các cấp ủy Đảng, chính quyền, sự phối hợp của các cấp, các ngành, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ngành BHXH tỉnh đã nêu cao tinh thần đổi mới, năng động, sáng tạo, chung sức, chung lòng, nỗ lực phấn đấu dành nhiều thành tích rất đáng khích lệ. Nổi bật là số đối tượng tham gia BHXH, BHYT tăng nhanh. Năm 1997 chỉ có 349 đơn vị sử dụng lao động tham gia BHXH thì đến năm 2007 đã có 1.060 đơn vị, tăng gấp 3 lần, trong đó có trên 200 doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Năm 1997, có 19.698 người tham gia BHXH với số thu trên 20,3 tỷ đồng thì đến nay đã tăng lên 34.970 người, tăng 1,8 lần, với số thu đạt 126 tỷ đồng, gấp 6,2 lần năm 1997; đua tổng số thu BHXH trong 10 năm lên 556,9 tỷ đồng. Đồng thời đã tổ chức chi trả lương hưu và các loại trợ cấp BHXH cho 35 nghìn người, với số tiền trên 2 nghìn tỷ đồng, đảm bảo kịp thời, chính xác, an toàn, đúng đối tượng. Bên cạnh công tác BHXH, công tác BHYT bắt buộc và tự nguyện được triển khai sâu rông và đạt kết quả tích cực, có khoảng 30% dân số trong tỉnh được khám, chữa bệnh bằng thẻ bảo hiểm y tế. Trong 10 năm đã phát hành trên 1.625 nghìn lượt thẻ BHXH cho các đối tượng, trong đó có trên 427 nghìn lượt thẻ BHYT tự nguyện học sinh, 273 nghìn thẻ BHYT cho người nghèo. Toàn tỉnh đã có trên 2.513 nghìn lượt người được khám chữa bệnh bằng thẻ BHYT với số tiền chi khám chữa bệnh hơn 128 tỷ đồng, trong đó có trên 251 nghìn lượt người nghèo được cơ quan BHXH chi trả với số tiền hơn 11,7 tỷ đồng...Nét mới trong công tác tuyên truyền là BHXH đã phối hợp chặt chẽ với các cấp, các ngành tổ chức tốt cuộc thi tuyên truyền viên BHXH, BHYT từ cơ sở đến tỉnh, góp phần nâng cao nhận thức cho nhân dân và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ làm công tác BHXH trong tỉnh. Những kết quả và thành tích của ngành BHXH tỉnh đạt được có ý nghĩa hết sức quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế- xã hội, xóa đói giảm nghèo...Những thành tích đó không chỉ khẳng định vị trí, vai trò của BHXH mà còn tạo được niềm tin của nhân dân và người lao động đối với các chính sách xã hội của Đảng và Nhà nước ta. Nhìn lại chặng đường 10 năm xây dựng và trưởng thành, cán bộ, công chức, viên chức ngành BHXH tỉnh nhà có quyền tự hào về thành tích, kết quả đã đạt được, đồng thời càng ý thức được trách nhiệm của mình để góp phần thúc đẩy sự nghiệp BHXH tiếp tục phát triển mạnh hơn nữa. 3. Cơ cấu tổ chức. Bảo hiểm xã hội tỉnh Hà Nam được thành lập theo quyết định 1606/QĐ- BHXH ngày 16/9/1997 của Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam trên cơ sở chia tách từ Bảo hiểm xã hội tỉnh Nam Hà. Sau thời gian chuẩn bị cơ sở vật chất, nhân sự, ngày 1 tháng 4 năm 1998, Bảo hiểm xã hội tỉnh chính thức đi vào hoạt động, cơ cấu tổ chức bao gồm:Ban cán sự Đảng, các tổ chức, đoàn thể; giám đốc, phó giám đốc BHXH tỉnh; phòng Quản lý thu; phòng Chế độ chính sách, phòng Kế hoạch Tài chính, phòng Tổ chức hành chính; phòng Kiểm tra. Bảo hiểm xã hội các huyện, thị xã bao gồm: Bảo hiểm xã hội thị xã Phủ Lý, BHXH huyện Duy Tiên, BHXH huyện Kim Bảng, BHXH huyện Lý Nhân, BHXH huyện Thanh Liêm, BHXH huyện Bình Lục Theo quyết định số 20/2002/QĐ-TTg ngày 24/11/2002 của Thủ tướng Chính phủ về việc chuyển giao Bảo hiểm y tế Việt Nam sang Bảo hiểm xã hội Việt Nam, ngày 1/1/2003, Bảo hiểm y tế tỉnh Hà Nam chính thức sát nhập về BHXH tỉnh Hà Nam. Ngày 17/12/2002, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam ban hành Quyết định số 1620/2002/QĐ-BHXH-TCCB về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức BHXH địa phương; Bảo hiểm xã hội tỉnh Hà Nam có cơ cấu tổ chức: giám đốc, các phó giám đốc; phòng Chế độ chính sách, phòng Kế hoạch Tài chính; phòng Thu; phòng Giám định chi; phòng Bảo hiểm tự nguyện; phòng Công nghệ thông tin; phòng Tổ chức hành chính; phòng Kiểm tra. Bảo hiểm xã hội các huyện, thị xã gồm: BHXH thị xã Phủ Lý, BHXH huyện Duy Tiên, BHXH huyện Kim Bảng, BHXH huyện Lý Nhân, BHXH huyện Thanh Liêm, BHXH huyện Bình Lục. Bảo hiểm xã hội tỉnh là cơ quan trực thuộc Bảo hiểm xã hội Việt Nam đặt tại tỉnh, nằm trong hệ thống tổ chức của BHXH Việt Nam, chịu sự quản lý hành chính trên địa bàn lãnh thổ của UBND tỉnh. Bảo hiểm xã hội huyện, thị xã là cơ quan trực thuộc BHXH tỉnh đặt tại huyện nằm trong hệ thống tổ chức của BHXH Việt Nam. BHXH huyện chịu sự quản lý trực tiếp, toàn diện của Giám đốc BHXH tỉnh, chịu sự quản lý hành chính trên địa bàn lãnh thổ của UBND huyện Năm 1998, số cán bộ, công chức, lao động hợp đồng của BHXH tỉnh Hà Nam có 66 người, đến tháng 9 năm 2007 tổng số cán bộ, công chức, lao động hợp đồng của BHXH tỉnh Hà Nam là 149 người, trong đó cán bộ là đảng viên là 91 người. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ: + Trên đại học: 3 người chiếm tỷ lệ 2% + Đại học: 91 người chiếm tỷ lệ 61% + Cao đẳng: 11 người chiếm tỷ lệ 7,4% + Trung cấp, sơ cấp: 44 người chiếm tỷ lệ 29,6% Trình độ chính trị: + Cử nhân, cao cấp lý luận 10 người + Trung cấp lý luận và tương đương: 40 người Qua mười năm hoạt động từ năm 1998 đến 2007 ta thấy số lượng cán bộ, công chức tăng hơn 200% điều này chứng tỏ nhu cầu về nguồn nhân lực của ngành BHXH tỉnh Hà Nam ngày một tăng để đáp ứng kịp với tốc độ phát triển của ngành. II. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC THU BHXH TẠI BHXH HÀ NAM TRONG GIAI ĐOẠN 2003 – 2007. Tổ chức thu BHXH tại tỉnh. Tổ chức công tác thu BHXH tại tỉnh được thực hiện qua các bước sau: Bước 1: Lập và giao kế hoạch thu: Kế hoạch thu là cơ sở để triển khai công tác thu BHXH ở từng đơn vị. Căn cứ vào số liệu thực thu của năm trước và tình hình phát triển kinh tế của địa phương, cơ quan BHXH tỉnh sẽ đưa ra chỉ tiêu cụ thể cho các cơ quan BHXH quận, huyện trực thuộc. Chỉ tiêu này càng sát với thực tế và phù hợp với khả năng của từng cơ quan thì việc triển khai càng đạt hiệu quả cao. Sau khi có được chỉ tiêu mà BHXH tỉnh giao cho, cơ quan BHXH quận, huyện sẽ lập kế hoạch chi tiết để hoàn thành những chỉ tiêu đó. Bước 2: Xác định đối tượng tham gia BHXH và mức thu BHXH: Việc xác định đối tượng tham gia BHXH có tầm quan trọng đặc biệt đối với công tác thu vì mỗi đối tượng lại có những mức thu nộp khác nhau. Xác định chính xác đối tượng giúp công tác thu đạt hiệu quả cao, tránh thu sai. Bước 3: Tổ chức thu và đôn đốc các đơn vị sử dụng lao động nộp BHXH, ghi chép kết quả đóng BHXH Hàng tháng, sau khi xác định số tiền phải đóng BHXH của các cơ quan, tổ chức, các đơn vị sử dụng lao động thì cơ quan BHXH tiến hành thu theo đúng quy định và quyền hạn. Các đơn vị đóng BHXH từ quỹ lương của đơn vị và tiền lương của từng người lao động ngay sau khi trả lương tháng cho người lao động hoặc theo quy định tại hợp đồng thu BHXH. Cơ quan BHXH theo dõi việc thu nộp BHXH của các đơn vị mà mình quản lý, nếu có đơn vị nào chậm nộp 2 tháng trở nên thì thông báo kịp thời cho đơn vị để đôn đốc việc nộp theo đúng quy định. Nếu đơn vị nào vi phạm thì sẽ áp dụng việc nộp phạt. Sau khi thu BHXH, cơ quan BHXH mở sổ sách theo dõi kết quả đóng BHXH của từng cơ quan, đơn vị vào sổ theo dõi. Hàng quý, tiến hành đối chiếu số thu BHXH của từng đơn vị sử dụng để xác định số tiền phải nộp với số tiền đã nộp. Nếu có chênh lệch thì phải nộp tiếp vào đầu quý sau (nếu chênh lệch thiếu) hoặc coi như đã nộp trước cho tháng đầu của quý sau (nếu chênh lệch thừa). Căn cứ vào danh sách lao động, quỹ tiền lương trích nộp BHXH và số tiền đơn vị sử dụng lao động đã nộp, cơ quan BHXH tiến hành ghi mức nộp BHXH của từng người lao động vào sổ BHXH sau khi đã kiểm tra, đối chiếu. Bước 4: Chuyển tiền thu về cơ quan BHXH cấp trên Toàn bộ tiền thu BHXH do BHXH huyện và BHXH tỉnh thu được phải chuyển hết về tài khoản của BHXH Việt nam. Tiền thu BHXH được tập trung thống nhất vào một quỹ BHXH do BHXH Việt Nam quản lý. BHXH các cấp thu tiền BHXH bằng hình thức chuyển khoản, trường hợp cá biệt phải thu bằng tiền mặt thì cơ quan BHXH phải nộp tiền vào tài khoản ngân hàng ngay trong ngày. Cơ quan BHXH tỉnh và huyện không được sử dụng tiền thu BHXH, BHYT để chi cho bất cứ việc gì. Không được áp dụng hình thức lấy thu bù chi tiền BHXH đối với các đơn vị. Chậm nhất vào ngày cuối tháng, các cơ quan đơn vị sử dụng lao động phải nộp tiền về tài khoản của cơ quan BHXH. Bước 5: Tổng hợp số liệu, lập báo cáo thu và gửi lên cơ quan BHXH cấp trên Căn cứ vào số liệu trong sổ theo dõi thu nộp BHXH mà cơ quan BHXH các quận, huyện có nhiệm vụ tổng hợp để lập báo cáo mỗi tháng, quý, năm gửi lên BHXH tỉnh. Sau đó, BHXH tỉnh phải lập báo cáo gửi lên BHXH Việt Nam. Kết quả thu BHXH tại cơ quan BHXH tỉnh trong giai đoạn 2003 – 2007. Kết quả thu BHXH tại BHXH tỉnh Hà Nam: Ngay từ khi mới thành lập, cán bộ công nhân viên chức của BHXH tỉnh được sự chỉ đạo sát sao của Ban Giám đốc của BHXH tỉnh đã xác định nhiệm vụ thu BHXH là nhiệm vụ hàng đầu, quan trọng nhất quyết định đến sự tồn tại và phát triển của ngành BHXH. Phải tăng trưởng quỹ BHXH để sự nghiệp BHXH phát triển, ý thức được nhiệm vụ quan trọng đó cán bộ công nhân viên chức của BHXH tỉnh đã dành nhiều thời gian công sức cho nhiệm vụ này. Và sau đay là kết quả cụ thể qua các năm 2003 – 2007. Bảng 1 : Tình hình thu BHXH tại BHXH tỉnh Hà Nam giai đoạn 2003 – 2007. NĂM SỐ NGƯỜI THAM GIA SỐ TIỀN THU ĐƯỢC ( tỉ đồng) 2003 28.245 45.556 2004 29.868 45.806 2005 31.082 61.655 2006 34.152 79.175 2007 34.970 99.06 tổng cộng 158.317 331.252 ( Nguồn: phòng thu BHXH tỉnh Hà Nam ) Qua bảng số liệu trên ta thấy BHXH tỉnh Hà Nam trong năm năm qua đã luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thu của mình. Cơ quan BHXH tỉnh luôn hoàn thành vượt mức chỉ tiêu kế hoạch thu BHXH đã đề ra và tốc độ tăng trưởng năm sau cao hơn năm trước. Trong năm năm qua, số thu BHXH bắt buộc hàng năm đều tăng; số thu từ 45.556 tỉ đồng năm 2003 lên 99.06 tỉ đồng năm 2007, tỉ lệ tăng gấp 2.17 lần. Tổng số thu BHXH bắt buộc năm năm đạt được: 331.252 tỉ đồng. Điều này xuất phát từ những nguyên nhân sau: Qua mỗi năm số đối tượng ngày càng được mở rộng và số tham gia ngày càng đông hơn. Sù ®iÒu chØnh møc l­¬ng tèi thiÓu cña nhµ n­íc thay ®æi qua c¸c n¨m nh»m ®¸p øng nhu cÇu sinh ho¹t cña ng­êi d©n. Møc l­¬ng tèi thiÓu tõ 210.000 ® vµo n¨m 2002 t¨ng lªn 290.000 ® n¨m 2003 vµ t¨ng tiÕp lªn 350.000 ® vµo n¨m 2005 đến năm 2007 mức lương tối thiểu là 450.000 đ. §èi víi khèi doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ khèi hµnh chÝnh sù nghiÖp th× lao ®éng cµng lµm viÖc l©u n¨m th× møc l­¬ng cµng t¨ng dÉn ®Õn hÖ sè l­¬ng ®Ó tÝnh nép BHXH cũng tăng. - §©y còng lµ n¨m b¾t ®Çu thùc hiÖn viÖc chuyÓn BHYT ViÖt Nam sang BHXH ViÖt Nam theo quyÕt ®Þnh sè 20/2002/Q§-TTg ngµy 24/01/2001 do vËy thu thªm 3% BHYT. Còng chÝnh v× nh÷ng lý do ®ã mµ sè tiÒn BHXH thu t¨ng vät. 2.2 Số lao động, số đơn vị lao động tham gia BHXH giai đoạn 2003 – 2007. Hiện nay BHXH tỉnh Hà Nam đang quản lý một lượng đối tượng tham gia khá lớn. Để theo dõi chi tiết tình hình tham gia của các đơn vị lao động và số lao động ta có bảng sau đây. Bảng 2 :Tình hình tham gia BHXH, BHYT tại tỉnh Hà Nam. Năm Số đơn vị lao động Số lao động tham gia ( người) Số lao động tham gia BHXH ( người) Số lao động tham gia BHYT ( người) Số tiền thu BHXH( tỉ đồng 2003 789 94.689 28.245 66.444 45.556 2004 980 93.995 29.868 64.127 45.806 2005 946 102.535 31.082 71.453 61.655 2006 1032 121.172 34.152 87.020 79.175 2007 1060 136.500 34.970 101.530 99.06 ( Nguồn: Phòng thu BHXH tỉnh Hà Nam ) Qua bảng số liệu trên ta nhận thấy sau năm năm hoạt động số người tham gia đóng BHXH, BHYT tại tỉnh đã tăng lên 41.811 người ( năm 2007 so với năm 2003 gấp 1,44 lần ) và số đơn vị tính đến hết năm 2007 tăng 271 đơn vị. Nhìn chung mức tăng qua các năm không đều nhau năm tăng mạnh nhất là năm 2006 so với năm 2005 số lao động tăng lên từ 102.535 lên 121.172 đối tượng tham gia. Tiếp theo là năm 2007 so với năm 2006 số người tham gia tăng lên 15.328 người. Đạt được điều này có thể là do đầu năm 2003 có chủ chương mở rộng đối tượng tham gia BHXH theo Nghị định số 01/2003/NĐ- CP ngày 9/1/2003 của Chính phủ về việc sửa đổi bổ sung một số điều lệ về BHXH ban hành kèm thao Nghị định 12/CP ngày 26/1/1995 của Chính phủ, tất cả người lao động có quan hệ tiền lương, tiền công đều thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc kể cả doanh nghiệp các hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác sử dụng từ mười lao động trở lên và có hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên đến không thời hạn. Chính vì sự mở rộng đối tượng tham gia như vậy, nên đóng góp vào nguồn thu vào BHXH năm 2003 là 45.556 tỉ đồng, năm 2004 là 45.806 tỉ đồng , năm 2005 là 61.655 tỉ đồng , năm 2006 là 79.175 tỉ đồng , và đến năm 2007 lên tới 99.06 tỉ đồng. Đó thật sự là những con số không nhỏ đóng vào quỹ BHXH Việt Nam đối với một tỉnh thuần nông như tỉnh Hà Nam. Với mục tiêu phát triển của ngành BHXH là phải mở rộng đối tượng tham gia tiến tới thực hiện BHXH tới toàn dân nên ngành BHXH không ngừng vận động các đối tượng thuộc diện bắt buộc, cũng như tự nguyện tham gia BHXH đồng thời trình Chính phủ xem xét mở rộng các đối tượng khác. Chính vì nỗ lực chung của ngành cộng với sự quyết tâm của BHXH tỉnh Hà Nam mà đối tượng tham gia BHXH tại tỉnh không ngừng tăng lên cả về số lượng đơn vị và số người tham gia. Đây chính là một trong những tín hiệu đáng mừng cho sự phát triển của BHXH Việt Nam nói chung và BHXH tỉnh Hà Nam nói riêng. 2.3 Cơ cấu doanh nghiệp tham gia BHXH và cơ cấu thu BHXH theo khối cơ quan, doanh nghiệp. Bảng 3 : Cơ cấu lao động tham gia BHXH bắt buộc theo khối cơ quan -doanh nghiệp Chỉ tiêu Đơn vị tính Số thu Tổng cộng 2003 2004 2005 2006 2007 BHXH,BHYT bắt buộc 1.Số đơn vị đăng ký tham gia Đơn vị 789 980 946 1032 1060 BHXH, BHYT Trong đó: Doanh nghiệp nhà nước Công ty 66 51 47 29 29 DN ngoài quốc doanh Công ty 62 91 125 182 200 2.Số lao động tham gia BHXH,BHYT Người 94.689 93.995 102.535 121.172 136.500 Trong đó: BHXH Người 28.245 29.868 31.082 34.152 34.970 BHYT Người 66.444 64.127 71.453 87.020 101.530 3.Số tiền thu BHXH, BHYT Tỉ đồng 55.653 57.2 75.67 98.500 126.000 445.407 Trong đó:BHYT Tỉ đồng 10.097 11.394 14.015 19.325 26.940 88.271 4. Số lượng sổ BHXH đã cấp Quyển 2.300 2.019 4.681 4.182 5.000 20.715 ( Nguồn: Phòng thu BHXH tỉnh Hà Nam ) Từ bảng số liệu trên chúng ta nhận thấy: Số lao động không ngừng tăng lên qua các năm. Do tỉnh Hà Nam là một tỉnh thuần nông lên số lượng các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp ngoài quốc doanh rất nhỏ mà tham gia chủ yếu BHXH là số lao động hoạt động trong lĩnh vực hành chính sự nghiệp, đảng, đoàn thể. Số đơn vị tham gia BHXH cũng không ngừng tăng lên. Năm 2003 có 789 đơn vị sử dụng lao động tham gia thì đến năm 2007 đã có 1.060 đơn vị tham gia, tăng gấp 1,34 lần. Đáng chú ý, số doanh nghiệp ngoài quốc doanh tăng lên đáng kể, năm 2003 mới có 62 doanh nghiệp thì đến năm 2007 đã có 200 doanh nghiệp tham gia. Bảo hiểm xã hội tỉnh đã cấp 20.715 sổ BHXH cho người lao động. Cùng với đó là sự giảm dần các doanh nghiệp nhà nước qua các năm từ 66 doanh nghiệp năm 2003 xuống còn 29 doanh nghiệp năm 2007. Điều này phải chăng do nước ta chuyển sang cơ chế mới đã tiến hành cổ phần hóa và sắp xếp lại doanh nghiệp. Thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước tỉnh đã tiến hành cổ phần hóa và giải thể dần dần những doanh nghiệp nhà nước làm ăn không hiệu quả. Sự phát triển của tỉnh cũng chính là xu hướng phát triển chung của cả nước đó là giảm dần các doanh nghiệp nhà nước tăng dần các doanh nghiệp ngoài quốc doanh làm ăn hiệu quả thúc đẩy nền kinh tế phát triển. Đánh giá về hoạt động thu BHXH tại BHXH tỉnh Hà Nam. Thu bảo hiểm xã hội là nhiệm vụ trọng tâm, là nguồn chủ yếu hình thành quỹ bảo hiểm xã hội. Thu đúng, thu đủ, thu kịp thời là nhân tố quan trọng đảm bảo sự bình đẳng giữa các doanh nghiệp trong các thành phần kinh tế, là sự bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho người lao động, góp phần tăng trưởng quỹ bảo hiểm xã hội. Trong mười năm qua, số thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế bắt buộc hàng năm đều tăng; số thu từ 20,3 tỉ đồng năm 1997 lên 126 tỉ đồng năm 2007, tỷ lệ tăng gấp 6,2 lần. Tổng số thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế bắt buộc 10 năm đạt được: 556,9 tỷ đồng trong đó số thu BHXH đạt: 450,5 tỉ đồng; thu bảo hiểm y tế đạt: 106,4 tỉ đồng. Số đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội năm 1997 là: 19.698 người đến năm 2007 là 34.970 người, tăng 1,8 lần. Số đơn vị tham gia bảo hiểm xã hội cũng không ngừng tăng lên. Năm 1997 có 349 đơn vị sử dụng lao động tham gia thì đến năm 2007 đã có 1.060 đơn vị, tăng gấp 3 lần. Đáng chú ý, số doanh nghiệp ngoài quốc doanh tăng lên đáng kể, ._.