Thực trạng công tác hạch toán tập hợp chi phí & tính GT tại Công ty Cơ khí ô tô 3/2

Lêi nãi ®Çu §Êt n­íc ta ®ang tiÕn b­íc vµo thÕ kû 21, nÒn kinh tÕ ®ang cã nh÷ng chuyÓn biÕn lín, c¬ chÕ kinh tÕ míi ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, th­¬ng m¹i, dÞch vô... §Ó ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ quèc doanh trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ, ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc ®ßi hái hÖ thèng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng nh÷ng tÝch luü cho m×nh mµ cßn t×m chç ®øng trªn thÞ tr­êng ®Ó t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng vµ gãp phÇn nµo vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. Trong nh÷ng n¨m ®Çu chuyÓn dÞch c¬ chÕ s¶n xuÊt kinh doanh, kh«ng Ýt doanh nghiÖp ®· gÆp ph¶i rÊt nhiÒu khã kh¨n. Nhê cã sù ®æi míi cña §¶ng mµ ngµy nay mét sè C«ng ty ®· v­ît qua nh÷ng khã kh¨n, thö th¸ch b»ng sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, sù nç lùc cña chÝnh m×nh x©y dùng mét b­íc ®i ®óng ®¾n cho b¶n th©n ®Ó v­¬n lªn lµm chñ thÞ tr­êng vµ ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ cho Nhµ n­íc nãi chung vµ cho C«ng ty nãi riªng. XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× ho¹t ®éng tµi chÝnh kÕ to¸n trong doanh nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt bëi kÕ to¸n tµi chÝnh lµ ph­¬ng tiÖn hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó kh¸i qu¸t vµ kiÓm tra ph©n tÝch qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña C«ng ty. Th«ng qua c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh mµ kh¾c ho¹ lªn mét bøc tranh toµn c¶nh vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña C«ng ty mét c¸ch toµn diÖn, ®Çy ®ñ vµ s©u s¾c nhÊt. Sau mét thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty c¬ khÝ «t« 3 - 2, ®­îc sù gióp ®ì nhiÖt t×nh cña ban l·nh ®¹o cïng c¸c c¸n bé phßng kÕ to¸n cña C«ng ty, cïng víi sù h­íng dÉn cña thÇy TrÇn QuÝ Liªn- Khoa kÕ to¸n Tr­êng §H Kinh tÕ Quèc d©n, Em ®· hoµn thµnh chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i c«ng ty c¬ khÝ «t« 3 - 2 B¸o c¸c gåm 3 phÇn: - PhÇn I : Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xu©t vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt - PhÇn II : Thùc tr¹ng c«ng t¸c ho¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh t¹i C«ng ty c¬ khÝ «t« 3-2. - PhÇn III : Mét sè ý kiÕn gãp phÇn hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty c¬ khÝ «t« 3-2. Víi tr×nh ®é cã h¹n, thêi gian tiÕp cËn thùc tÕ Ýt nªn bµi b¸o c¸o nµy kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, rÊt mong c¸c thÇy c« gi¸o chØ b¶o, ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó b¶n th©n em rót kinh nghiÖm trong thùc tÕ. PhÇn thø nhÊt Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ h¹ch to¸n tËp hîp chi phi s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt I. Sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n tËp hîp chi phi s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. 1.ý nghÜa cña viÖc tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt: Doanh nghiÖp s¶n xuÊt lµ nh÷ng doanh nghiÖp trùc tiÕp s¶n xuÊt ra cña c¶i, vËt chÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. §Ó tiÕn hµnh ®­îc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i bá ra nh÷ng kho¶n chi phÝ nhÊt ®Þnh, ®ã lµ c¸c chi phÝ vÒ t­ liÖu lao ®éng, ®èi t­îng lao ®éng vµ lao ®éng sèng. MÆt kh¸c, c¸c chi phÝ nµy ph¸t sinh cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn vµ g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm. Do ®ã, trong suèt qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, c¸c doanh nghiÖp ph¶i lu«n quan t©m tíi chi phÝ ph¸t sinh, kkiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ, h¹n chÕ c¸c kho¶n chi phÝ ngoµi kÕ ho¹ch... vµ ph¶i cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn kÞp thêi. Bëi lÏ, mçi ®ång chi phÝ kh«ng hîp lý ®Òu lµm gi¶m lîi nhuËn cña danh nghiÖp. T¹i mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt, khi nãi ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng thÓ kh«ng nãi ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm v× gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi l­îng hay mét ®¬n vÞ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, bÊ kú doanh nghiÖp ho¹t ®ång s¶n xuÊt kinh doanh nµo còng ®Òu ý thøc ®­îc tÇm quan träng cña mét nguyªn t¾c hÕt søc c¬ b¶n trong chÕ ®é h¹ch to¸n kinh doanh lµ lµm sao ph¶i ®¶n b¶o : lÊy thu nhËp bï ®¾p chi phÝ ®· bá ra, b¶o ®¶m ®­îc vèn vµ cã l·i. HiÖn nay hÇu nh­ kh«ng cã sù ®éc quyÒn vÒ gi¸ d­íi mäi hinh thøc mµ ng­îc l¹i, trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c doanh nghiÖp cßn sö dông gi¸ b¸nnh­ lµ mét trong nh÷ng vò khÝ ®Ó canh tranh víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Mét doanh nghiÖp muèn cã chç ®øng v÷n ch¾c trªn thÞ tr­êng th× lu«n phØ t×m c¸ch n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ b¸n s¶n phÈm. Trªn gãc ®é qu¶n lý cña mét doanh nghiÖp kh«ng cã c¸ch lùa chän nµo c¬ b¶n h¬n, v÷ng ch¾c h¬n,l©u bÖ h¬n lµ ph¶i tæ chøc qu¶n lý tèt viÖc s¶n xuÊt s¶n phÈm nh»m gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm xuèng giíi h¹n møc thÊp nhÊt cã thÓ ®­îc. V× vËy, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tiªu quan träng lu« ®­îc c¸c nhµ doanh nghiÖp quan t©m trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp. Do chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n ph¶m g¾n liÒn víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nªn viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n kÕt qu¶ s¶n xuÊt inh doanh chØ cã thÓ dùa trªn gi¸ thµnh s¶n ph¶m chÝnh x¸c, khi vµ chØ khi cã kÕt qu¶ tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt còng chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn, cã thÓ nãi tæ chøc coong tcs kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cã ý nghÜa quan träng, lµ sù cÇn thiÕt kh¸ch quan, lµ yªu cÇu cÊp b¸ch trong nÒ kinh tÕ thÞ tr­êng vµ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó doanh nghiÖp s¶n xuÊt tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 2.Chi phÝ s¶n xuÊt vµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt : 2.1.Kh¸i niÖm chi phÝ s¶n xuÊt : Trong hét ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, c¸c yÕu tè vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, ®èi t­îng lai ®éng ( biÓu hiÖn cô thÓ lµ hao phÝ vÒ lao ®éng vËt ho¸) d­íi sù t¸c ®éng cã môc ®Ých cña søc lao ®éng ( biÓu hiÖn lµ hao phÝ vÒ lao ®éng sèng) qua qu¸ tr×nh biÕn ®æi thµnh c¸c s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. MÆc dï c¸c hao phÝ bá ra cho c¸c ho¹t ®éng ®ã bao gåm nhiÒu lo¹i, nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau nh­ng trong ®iÒu kiÖn cïng tån t¹i quan hÖ hµng ho¸ tiÒn tÖ tËp hîp th× chóng ®Òu ®­îc biÓu hiÖn d­íi d¹ng gi¸ trÞ. Nh­ vËy, chi phÝ s·nuÊt trong c¸c doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng s«ngs vµ lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· chi ra ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. 2.2.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt: §Ó thuËn tiÖn cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ, thóc ®Èy kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña c«ng cô kÕ to¸n ®èi víi viÖc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp th× ph¶i tuú theo gãc ®é xem xÐ chi phÝ s¶n xuÊt trªn nh÷ng khÝa c¹nh kh¸c nhau mµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xu©ts theo nh÷ng tiªu thøc kh¸c nhau. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt còng nh­ trong c¸c t¹i liÖu lý luËn kinh tÕ cã nhiÒu c¸c ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt. Sau ®©y lµ 2 c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu : 2.2.1.Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo néi dung, tÝnh chÊ kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt : C¨n cø vµo tÝnh chÊt, néi dung kinh tÕ cña chi phÝ s¶n xuÊt kh¸c nhau ®Ó s¾p xÕp c¸c chi phÝ cã chung cïng mét tÝnh chÊt vµo mé yÕu tè, kh«ng ph©n biÖt chi phÝ ®ã ph¸t sinh trong lÜnh vùc ho¹t ®éng nµo, ë ®©u. V× vËy c¸c poh©n lo¹i nµy cßn ®­îc gäi lµ ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt trong kú ®­îc chia thµnh c¸c yÕu tè sau: -Chi phÝ nguyªn vËt liÖu : Bao gåm toµn bé c¸c chi phÝ vÒ c¸c lo¹i nguyªn vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu, phô tïng thay thÕ, vËt liÖu thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n mµ doanh nghiÖop ®· sö dông cho c¸c hoËt ®éng s¶n xuÊt trong kú. - Chi phÝ nh©n c«ng : Bao gåm toµn bé sè tiÒn c«ng ph¶i tr¶, tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n vµ nh©n viªn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong doanh nghiÖp. - Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh : Bao gåm toµn bé sè tiÒn trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh sö dông cho s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi : Bao gåm toµn bé sè tiÒn doanh nghiÖp ®· chi tr¶ vÒ c¸c lo¹idÞch vô mua tõ bªn ngoµi nh­ : ®iÖn, n­íc... phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. - Chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn : Bao gåm toµn bé chi phÝ kh¸c dïng cho ho¹t ®éng san xuÊt ngoµi bèn yÕu tè chi phÝ ®· nªu trªn. Ph©n lo¹i theo néi dung, tÝnh chÊt kinh tÕ cña chi phÝ cã t¸c dông rÊt lín trong qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt. Nã cho biÕt kÕt cÊu tû träng cña tõng yÕu tè chi phÝ s¶n xuÊt ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n chi phÝ s¶n xuÊ, lËp b¸o c¸o chi phÝ s¶n xuÊt theo yÕu tè ë b¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh, cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp dù ¸n chi phÝ s¶n xuÊt, lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t­, kÕ ho¹ch quÜ l­¬ng, tÝnh to¸n nhu cÇu vèn l­u ®éng cho kú sau vµ cung cÊp tµi liÖu ®Ó tÝnh to¸n thu nhËp quèc d©n. 2.2.2.Ph©n lo¹i chi phÝ san xuÊt theo môc ®Ých vµ c«ng dông cña chi phÝ: Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých chi phÝ kh¸c nhau. Mçi kho¶n môc chi phÝ bao gåm nh÷ng chi phÝ cã cïng môc ®Ých vµ c«ng dông, kh«ng ph©n biÖ chi phÝ cã néi dung kinh tÕ nh­ thÕ nµo. V× vËy, c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gäi lµ chi phÝ theo kho¶n môc. Toµn bé chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh trong kú ®­îc chia lµm c¸c kho¶n môc chi phÝ sau: - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : Bao gåm chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖ chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông vµo môc ®Ých trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy nh÷ng chi phÝ nguyªn vËt liÖu sö dông vµo môc ®Ých s¶n xuÊt chung vµ nh÷ng ho¹t ®éng ngoµi s¶n xuÊt. - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : Bao gåm chi phÝ vÒ tiÒn c«ng, tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, kh«ng tÝnh vµo kho¶n môc nµy sè tiÒn c«ng vµ trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn cña nh©n viªn s¶n xuÊt chung, nh©n viªn qu¶n lý vµ nh©n viªn b¸n hµng. - Chi phÝ s¶n xuÊt chung : Lµ nh÷ng chi phÝ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt chung ë c¸c ph©n x­ëng, ®éi, tæ s¶n xuÊt ngoµi hai kho¶n môc chi phÝ trùc tiÕp ®· nªu ë trªn. Bao gåm : + Chi phÝ nh©n viªn ph©n x­ëng ( ph©n x­ëng, ®éi, tæ s¶n xuÊt). + Chi phÝ vËt liÖu. + Chi phÝ sông cô s¶n xuÊt. + Chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh + Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi. + Chi phÝ b»ng tiÒn kh¸c. Ph©n lo¹i chi phÝ theo môc ®Ých vµ c«ng dông kinh tÕ cã t¸c dông phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt theo ®Þnh mjøc. Cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. Ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh, lµm tµi liÖu tham kh¶o ®Ó lËp ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt vµ lËp kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm kú sau. Ngoµi hai c¸ch ph©n lo¹i chñ yÕu trªn, phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, c«ng t¸c kÕ to¸n cã c¸c ph­¬ng ph¸p ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊ kh¸c nh­: - Ph©n lo¹i chi phÝ theo néi dung cÊu thµnh chi phÝ : chi phÝ ®¬n nhÊt vµ chi phÝ tæng hîp. ViÖc ph©n lo¹i chi phÝ cã t¸c dông ®Ó kiÓm tra vµ ph©n tÝch qu¸ tr×nh ph¸t sinh chi phÝ vµ h×nh thµnh s¶n phÈm mh»m nhËn biÕt vµ ®éng viªn mäi kÕ ho¹ch kh¶ n¨ng tiÒm tµng, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. 3.Gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ c¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm : 3.1.Kh¸i niÖm gi¸ thµnh s¶n phÈm : Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi l­îng hoÆc mét ®on vÞ s¶n phÈm ( c«ng viÖc, lao vô) do doanh nghiÖp ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh. Sù vËn ®éng cña qu¸ trÝnh s¶n xuÊt trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt bao gåm hai mÆt ®èi lËp nhau: mét lµ c¸c chi phÝ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra, mÆt kh¸c lµ kÐt qu¶ s¶n xuÊt ®· thu ®­îc (nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô nhÊt ®×nh ®· hoµn thµnh) phôc vô cho nhu cÇu tiªu dïng cña x· héi. Nh­ vËy, khi quyÕt ®×nh s¶n xu©t mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã doanh nghiÖp cÇn ph¶i tÝnh ®Õn chi phÝ bá ra ®Ó s¶n xuÊt mét lo¹i s¶n phÈm nµo ®ã doanh nghiÖp cÇn ph¶i tÝnh ®Õn chi phÝ bá ra ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm ®ã. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm. Gi¸ thµnh s¶n phÈm( c«ng viÖc, lao vô) lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn c¸c chi phÝ s¶n xuÊt tÝnh cho mét khèi l­îng s¶n phÈm( c«ng viÖc, lao vô) nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh chÊt l­îng ho¹t ®éng s¶n xu©t, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng, tiªn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt mµ doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn nh»m ®¹t môc ®Ých s¶n xuÊt ®­îc khèi l­îng nhiÒu nhÊt víi chi phÝ s¶n xuÊt tiÕt kiÖm vµ h¹ gi¸ thµnh. Gi¸ thµnh s¶n phÈm cßn lµ c¨n cø x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. 3.2.C¸c lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm : §Ó gióp cho viÖc nghiªn cøu vµ qu¶n lý tèt gi¸ thµnh s¶n phÈm nh»m môc ®Ých ngµy cµng h¹ thÊp gi¸ thµnh, kÕ to¸n cÇn phÇn biÖt c¸c lo¹i gi¸ thµnh kh¸c nhau. Cã hai c¸ch ph©n lo¹i gi¸ thµnh chñ yÕu sau ®©y: -Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo thêi gian vµ c¬ së sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh, gi¸ thµnh s¶n phÈm chia lµm hai lo¹i : + Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch : lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc tÝnh trªn c¬ së chi phÝ s¶n xuÊt kÕ ho¹ch vµ s¶n l­îng kÕ ho¹ch. Nã ®­îc xem nh­ lµ mét môc tiªu phÊn ®Êu cña doanh nghiÖp, lµ c¬ së ®Ó so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gÝa t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp. ViÖc tÝnh to¸n gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ®­îc tiÕn hµnh tr­íc khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm vµ do bé phËn kÕ ho¹ch cña doanh nghiÖp thùc hiÖn. + Gi¸ thµnh ®Þnh møc : lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc t×nh trªn c¬ së c¸c ®Þnh møc chi phÝ hiÖn hµnh vµ chØ tÝnh cho ®¬n vÞ s¶n phÈm. Gi¸ thanh ®Þnh møc ®­îc xem nh­ lµ th­íc ®o chÝnh x¸c ®Ó x¸c ®Þnh kÕt qu¶ s­ dông c¸c lo¹i tµi s¶n, vËt t­, tiÒn vèn trong doanh nghiÖp, ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c gi¶i ph¸p mµ doanh nghiÖp ®· ¸p dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. Còng gièng nh­ gi¸ thµnh kÕ ho¹ch, viÖc tÝnh gi¸ thµnh ®Þnh møc òng cã thÓ thùc hiÖn tr­íc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm dõa vµo c¸c ®Þnh møc, dù ®o¸n chi, chi phÝ hiÖn hµnh. + Gi¸ thµnh thùc tÕ : lµ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc tÝnh trªn c¬ së sè liÖu chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ®· ph¸t sinh vµ tËp hîp ®­îc trong kú vµ s¶n l­îng s¶n phÈm thùc tÕ ®· s¶n xuÊt ra trong kú. Gi¸ thµnh thùc tÕ lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ®Êu tranh cña doanh nghiÖp trong viÖc tæ chø vµ sö dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ- tæ chøc- kü thuËt ®Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm, lµ c¬ së ®Ó x¸c ®×nh kÕt qua ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Kh¸c víi hai lo¹i gi¸ thµnh trªn, gi¸ thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm chØ cã thÓ ®­îc tÝnh to¸n khi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. -Ph©n lo¹i gi¸ thµnh theo ph¹m vi ®· tÝnh to¸n : theo ph¹m vi tÝnh to¸n, gi¸ thµnh s¶n phÈm chia ra lµm 2 lo¹i : + Gi¸ thµnh s¶n xuÊt ( cßn gäi lµ gi¸ thµnh c«ng x­ëng) : bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt : chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu trùc tiªp, chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp, chi phÝ san xuÊt chung tÝnh cho nh÷ng lao vô s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm ®­îc sö dông ghi sæ cho s¶n phÈm ®· hoµn thµnh nhËp kho hoÆc giao cho kh¸ch hµng, ®ång thêi lµ c¨n cø ®Ó tÝnh vèn hµng b¸n vµ l·i gép. + Gi¸ thµnh toµn bé : bao gåm gi¸ thµnh s¶n xuÊt vµ chi phÝ b¸n h¹ng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp tÝnh cho s¶n phÈm ®ã. Gi¸ thµnh toµn bé cña s¶n phÈm chØ ®­îc tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô ®­îc tiªu thô vµ lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh khi s¶n phÈm, c«ng viÖc hoÆc lao vô ®­îc tiªu thô vµ lµ c¨n cø ®Ó tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh l·i tr­íc thuÕ lîi tøc cña doanh nghiÖp. H¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng vµ th­êng xuyªn cña c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ doanh nghiÖp. Khi doanh nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é h¸ch to¸n kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng thÞ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm võa lµ môc ®Ých cua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, võa lµ ®iÒu kiÖn ®Ó t¨ng c­êng chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ. Gi¸ thµnh cã mét s nghÜa to lín nh­ vËy nªn khi h¹ch to¸n vµ tÝnh gi¸ tµnh s¶n phÈm ®¶m b¶o tÝnh ddóng, ®ñ, hîp lý. MÆt kh¸c, chi phÝ s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó tÝnh gi¸ thµnh, v× vËy vÇn ph©n biÖt chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vÞ méi dung c¬ b¶n cña chóng ®Òu lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña nh÷ng chi phÝ doanh nghiÖp ®· bá ra cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, gi÷a chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i cã sù kh¸c biÖt, ®­îc biÓu hiÖn : -Chi phÝ s¶n xuÊt lu«ng g¾n bã víi tõng thêi kú ®· ph¸t sinh chi phÝ, cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i g¾n víi khèi l­îng s¶n phÈm, c«ng viÖc lao vj ®· s¶n xuÊt hoµn thµnh. -Chi phÝ s¶n xuÊt trong kú kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm ®· hoµn thµnh mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ s¶n phÈm dë dang cuèi kú vµ s¶n phÈm háng. Cßn gÝa thµnh s¶n phÈm kh«ng liªn quan ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm dë dang kú tr­íc chuyÓn sang. ViÖc ph©n biÖt trªn gióp cho c«ng t¸c h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm ®­îc tèt h¬n, ®¶m bo¶ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, kÞp thêi. 4.Yªu cÇu qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm : H¹ gi¸ thµnh t¹o ®iÒu kiÖn cho ®¬n vÞ cã thÓ gi¶m bít l­îng vèn l­u ®éng sö dông vµo s¶n xuÊt ho¨cj cã thÓ më réng thªm s¶n xuÊt s¶n phÈm. §Ó thùc hiÖn môc tiªu phÊn ®Êu tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm th× doanh nghiÖp ph¶i sö dông nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau. §øng trªn gãc ®é qu¶ lý, cÇn ph¶i biÕt nguån gèc hay con ®­êng h×nh thµnh nã, néi dung cÊu thµnh cña gi¸ thµnh ®Ó tõ ®ã biÕt ®­îc nguyªn nh©n c¬ b¶n nµo, nh÷ng nh©n tè cô thÓ nµo lµm t¨ng hoÆc gi¶m gi¸ thµnh vµ chØ cã trªn c¬ së ®ã ng­êi qu¶n lý míi ddÒ ra ®­îc biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó h¹n chÕ, lo¹i trõ ¶nh h­ën cña c¸c nh©n tè tiªu cùc, ®éng viªn ph¸t huy ®­îc møc ®é ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè tÝch cùc, khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng trong viÖc qu¶n lý, sö dông c¸c nguån vËt t­, lao ®éng vµ tiÒn vèn kh«ng ngõng h¹ ®­îc gi¸ thµnh cña tõng s¶n phÈm mµ cßn cña toµn bé s¶n phÈm. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p gi÷ vÞ trÝ quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c biÖn ph¸p ®ã ph¶i kÓ ®Õn biÖn ph¸p qu¶n lý cña c«ng cô kÕ to¸n, mµ cô thÓ lµ kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ trÞ h¹ch to¸n chi phÝ s·nuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh lµ kh©u träng t©m cña toµn bé c«ng ¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp. V× vËy, ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ chi phÝ s¶n xuÊt vµo gÝa thµnh míi ®¶m b¶o ph¸t huy ®­îc t¸c dông cña c«ng cô kÕ to¸n ®«Ý víi viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt. Nh­ vËy, ®Ó tæ chøc tèt c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn ph¶i th­cj hiÖn tèt c¸c yªu cÇu sau: -X¸c ®Þnh ®óng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®óng ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. -Tæ chøc kÕ h¹ch tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t­îng ®· x¸c ®×nh vµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hî chi phÝ thÝch hîp. -X¸c ®Þnh chÝnh x¸c chi phÝ vÒ s¶n phÈm lµm dæ cuèi kú. -Thùc hiÖn ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn ®Þnh møc, dù ®o¸n chi phÝ s¶n xuÊt, tinh h×nh thùc hiÖn kÕ h¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã nh÷ng kiÕn nghÞ, ®Ò xuÊt cho l·nh ®¹o ra nh÷ng quyÕt ®×nh phï hîp ®èi víi sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 5.NhiÖm vô cña kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm: Trong c«ng t¸c qu¶n lý doanh nghiÖp, chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh­cngx chØ tiªu kinh tÕ quan träng lu«n ®­îc c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp quan t©m v× chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ nh÷ng chØ tieu ph¶n ¸nh chÊt l­îng cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Th«ng qua nh÷ng th«ng tin vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm thùc tÕ cña tùng lo¹i ho¹t ®éng, tõng lo¹i s¶n phÈm, lao vô còng nh­ kÕt qu¶ cña toµn bå ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ dù to¸n chi phÝ, t×nh h×nh sö dông tµi s¶n, vËt t­, lao ®éng, tiÒn vè, t×nh h×nh thùc hiÖ kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó cã quyÕt ®×nh qu¶n lý thÝch hîp. §Ó tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊtvµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, ®¸p øng ®Çy ®ñ, trung thùc vµ kÞp thêi yªu cÇu qu¶n lýchi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cña doanh nghiÖp, kÕ to¸ncÇn thùc hiÖn ®­îc c¸c nhiÖm vô chñ yÐu sau: -C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm qui tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®ª x¸c ®×nh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xu¸at vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp. -Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xu©ts ®· x¸c ®Þnh vµ b»ng ph­¬ng ph¸p thÝch hîp ®· chän, cung cÊp kÞp thêi nh÷ng sè liÖuth«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n môcchi phÝ vµ yÕu tè chi phÝ qui ddÞnh, x¸c ®×nh ®óng ®¾n chi phÝ cña s¶n ph©m dë dang cuèi kú. -VËn dông ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸ngi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh th­o ®óng c¸c kho¶n môc qui ®×nh vµ ®óng kú tÝnh gi¸ thµnh ®· x¸c ®Þnh. §Þnh kú cung cÊp c¸c b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho l·nh ®¹o doanh nghiÖpvµ tiÕn hanhf ph©n tÝch t×nh h×nh th­chhiÖn c¸c ®Þnh møc chi phÝ vµ sÑ to¸nchi phÝ, t×nh hinh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch gÝa thµnh s¶n phÈm, ph¸t hiÖn kÞp thêi kh¶ n¨n tiÒm tµng, ®Ò xuÊt biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó phÊn ®Êu kh«ng ngõng tiÕt kiÖm chi phÝ vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. II.Néi dung ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt : 1.§èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt : §èi t­îng kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt lµ ph¹m vi, giíi h¹nh mµ chi phÝ s¶n xuÊt cÇn ph¶i tËp hîp nh»m ®¸p øng yªu cÇu kiÓm tra, gi¸m s¸t chi phÝ vµ yªu cÇu tÝnh gi¸ thµnh. Ph¹m vi, giíi h¹n ®Ó tËp hîp chi phÝ trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt thùc tÕ cã 2 lo¹i : -N¬i ph¸t sinh chi phÝ nh­ : ph©n x­ëng, ®éi s¶n xuÊt, tæ s¶n xuÊt hoÆc mét bé phËn s¶n xuÊt nµo ®ã (gäi lµ trung t©m chi phÝ).­ -N¬i g¸nh chÞu chi phÝ ( §èi t­îng chÞu chi phÝ): s¶n phÈm, nhãm s¶n phÈm cïng lo¹i, ®¬n ®Æt hµng... ViÖc x¸c ®Þnh kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cÇn ph¶i dùa trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm sau : + C«ng dông vµ ®Æc ®iÓm chi phÝ s¶n xuÊ. + §Æc ®iÓm vÒ tæ chø s¶n xuÊt kinh doanh. + Qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n suÊt s¶n phÈm. + Yªu cÇu qu¶n lý, tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng qu¶n lý nãi chung, tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng kÕ to¸n nãi riªng... TËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi t­îng ®· ®­îc hîp lý cã t¸c dông phôc vô tèt cho viÖc t¨ng c­êng qu¶n lý chi phÝ s¶n xuÊt vµ phôc vô cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc kÞp thêi vµ ®óng ®¾n. 2.Néi dung ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. HiÖn nay, tuú vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ vµ yªu cÇu qûan lý, c¸c doanh nghiÖp cã thÓ lùa chän mét trong hai ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n sau : -Ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn : lµ ph­¬ng ph¸p theo dâi mét c¸ch th­êng xuyªn trªn sæ kÕ to¸n (c¸c b¶ng kª nhËp, xuÊt, tån kho ) ,viÖc nhËp, xuÊt vµ tån kho nguyªn vËt liÖu, hµng ho¸ s¶n phÈm dë dang, thµnh phÈm... -Ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú : lµ ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n kh«ng theo dâi mét c¸c th­êng xuyªn, liªn tôc t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho nguyªn vËt liÖu, s¶n phÈm dë dang, thµnh phÈm... mµ chØ ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hµng tån kho ®Çu kú vµ cuèi lú. 2.1.Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt trong c¸c doanh nghiÖp theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. *Tµi kho¶n sö dông : -Tµi kho¶n 621( TK621)- Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. -Tµi kho¶n 622(TK622 )- Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp -Tµi kho¶n 627(TK 627)- Chi phÝ s¶n suÊt chung. -Tµi kho¶n 154(TK154)- Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang. a.TK 621 - Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp : Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp toµn bé chi phÝ nguyªn vËt liÖ trùc tiÕp dïng cho s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô, lao vô... trong kú, cuèi kú kÕt chuyÓn sang TK154 ®Ó tËp hîp chi phÝ s·nuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh. b.TK 622 - Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp vµ kÕt chuyÓn sè chi phÝ tiÒn c«ng cña c«ng nh©n s¶n xuÊ trùc tiep vµo tµi kho¶n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊ vµ tÝnh gi¸ thµnh ( bao gåm tiÒn l­¬ng chÝnh, tiÒn l­¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo thêi gian ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn trùc tiÕp s¶n xuÊ). c.TK 627 - Chi phÝ s¶n xuÊt chung : Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ liªn quan ®Õn phôc vô, qu¶n lý s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm trong c¸c ph©n x­ëng, ®éi s¶n xuÊt. d.TK 154 - Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh dë dang : Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ cung cÊp sè liÖu tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô, gia c«ng chÕ biÕn vËt liÖu ë c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt thuéc c¸c ngµnh kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiªp kinh doanh dÞch vô. Ngoµi ra kÕ to¸n cßn sö dông c¸c tµi kho¶n lien quan nh­ TK 155 “thµnh phÈm”, TK 632 “ gi¸ vèn hµng b¸n”. 2.1.1.Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp bao gåm nh÷ng chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu chÝnh, nöa thµnh phÈm mua ngoµi, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu sö dông trùc tiÕp cho viÖc s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô, lao vô. Chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp th­êng ®­îc x©y dùng ®Þnh møc chi phÝ tæ chøc qu¶n lý chóng theo ®Þnh møc. Th«ng th­êng, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cã liªn quan trùc tiÕp tíi tõng ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ nªn cã thÓ tæ chøc tËp hîp theo ph­¬ng ph¸p ghi trùc tiÕp, trªn c¬ së ®ã lËp b¶ng kª tËp hîp chi phÝ trùc tiÕp cho c¸c ®èi t­îng cã liªn quan. Trong tr­êng hîp nguyªn vËt liÖu sö dông liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi t­îng kh«ng thÓ tËp hîp trùc tiÕp th× ph¶i lùa chän tiªu chuÈn hîp lý ®Ó tiÕn hµnh ph©n bæ chóng cho c¸c ®èi t­îng cã liªn quan: Chi phÝ NVL ph©n bæ cho tõng ®èi t­îng = Tæng chi phÝ NVL x Tiªu thøc ph©n bæ cho tõng ®èi t­îng Tæng tiªu thøc ph©n bæ Chi phÝ nguyªn vËt liÖu nöa thµnh phÈm mua ngoµi còng nh­ chi phÝ vËt liÖu,nhiªn liÖu ... cã thÓ chän tiªu chuÈn nh­ lµ chi phÝ ®Þnh møc, chi phÝ kÕ ho¹ch, khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt... §Ó tÝnh to¸n, tËp hîp chÝnh x¸c chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, kÕ to¸n cÇn ph¶i chó ý kiÓm tra chÝnh x¸c sè nguyªn vËt liÖu ®· lÜnh, nh­ng cuèi kú ch­a sö dông hÕt vµ gi¸ trÞ cña phÕ liÖu thu håi nÐu cã ®Ó lo¹i ra khái chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp trong kú. Chi phÝ thùc tÕ NVL trùc tiÕp trong kú = TrÞ gi¸ NVL xuÊt ®­a vµo sö dông - TrÞ gi¸ NVL cßn l¹i cuèi kú ch­a sö dông - TrÞ gi¸ phÕ liÖu thu håi -XuÊt kho nguyªn vËt liÖu ®Ó sö dông s¶n xuÊt trùc tiÕp s¶n phÈm: Nî TK 621 ( Chi tiÕt liªn quan) Cã TK152 (Chi tiÕt liªn quan) -Nguyªn vËt liÖu mua vÒ kh«ng nhËp kho mµ sö dông ngay cho s¶n xuÊt trùc tiªp s¶n phÈm : Nî TK 621 Nî TK 133 Cã TK 111 Cã TK 112 Cã TK 331... -Cuèi th¸ng nguyªn vËt liÖu sö dông ch­a hÕt nhËp kho Nî TK 152 Cã TK 621 -Cuèi th¸ng tÝnh to¸n ®Ó kÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp cho c¸c ®èi t­îng chÞu chi phÝ : Nî TK 154 ( chi tiÕt liªn quan) Cã TK 621 ( chi tiÕt liªn quan) 2.1.2.Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n tËp hîp chÝ phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: Chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp lµ nh÷ng kho¶n tiÒn ph¶i t¶, ph¶i thanh to¸n cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm, trùc tiÕp trùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô bao gåm tiÒn l­¬ng chÝnh, l­¬ng phô, c¸c kho¶n phô cÊp, tiÒn trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn theo theo thêi gian ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiªp s¶n xuÊt. VÒ nguyªn t¾c, chi phÝnh©n c«ng trùc tiÕp còng ®­îc tËp hîp gièng nh­ ®èi víi chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp. Tr­êng hîp cÇn ph©n bæ gi¸n tiÕp th× tiªu chÝ ®Ó ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp cã thÓ lµ chi phÝ tiÒn c«ng ®Þnh møc ( hoÆc kÕ ho¹ch), giê c«ng ®Þnh møc hoÆc giê c«ng thùc tÕ, khèi l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt tuú theo tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ. C¸c kho¶n trÝch b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ vµ kinh phÝ c«ng ®oµn c¨n cø vµo tØ lÖ trÝch qui ®Þnh ®Ó tÝnh theo sè tiÒn c«ng ®· tËp hîp hoÆc ph©n bæ cho tõng ®èi t­îng. -Toµn bé sè tiÒn c«ng hoÆc c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc trùc tiÕp thùc hiÖn lao vô: Nî TK 622 Cã TK liªn quan (TK 334, 338, 335 ) -Cuèi kú tÝnh to¸n trùc tiÕp hoÆc ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp ®Ó kÕt chuyÓn cho c¸c ®èi t­îng chÞu chi phÝ : Nî TK 154 (chi tiÕt liªn quan) Cã TK 622 ( chi tiÕt liªn quan). 2.1.3.Ph­¬ng ph¸p tËp hîp chÝ phÝ s¶n xuÊt chung. Chi phÝ s¶n xuÊt chung lµ nh÷ng chi phÝ qu¶n lý phôc vñan xuÊt vµ nh÷ng chi phÝ s¶n xuÊt ngoµi 2 kho¶n nguyªn liÖu vËt liÖu trùc tiÕp vµ nh©n c«ng trùc tiÕp, ph¸t sinh ë c¸c ph©n x­ëng, ®éi s¶n xuÊt, chi phÝ khÊu hao TSC§ ... Chi phÝ s¶n xuÊt chung ph¶i ®­îc tËp hîp theo tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. Mét doanh nghiÖp nÕu cã nhiÒu ph©n x­ëng s¶n xuÊt, nhiÒu ®éi s¶n xuÊt ph¶i mö sæ chi tiÕt tiÕn hµnh ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cho c¸c s¶n phÈm, c«ng viÖc cã liªn quan. Tiªu chuÈn sö dông ®Ó ph©n bæ chi phÝ s¶n xuÊt chung cã thÓ lµ chi phÝ tiÒn c«ng trùc tiÕp, chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp, ®Þnh møc chi phÝ s¶n xuÊt chung. Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n nh­ sau : -Ph¶n ¸nh viÖc tËp hîp c¸c chi phÝ s¶n xuÊt chung phÊt sinh thùc tÕ : Nî TK 627 ( chi tiÕt theo c¸c TK cÊp 2) Cã TK 334 Cã TK 338 (3382, 3383,3384) Cã TK 152, 153 Cã TK 142, 214, 331,111,112... -Ph¶n ¸nh sè ghi gi¶m chi phÝ : Nî TK 111,112,138 Cã TK 627 -Cuèi th¸ng toµn bé chi phÝ s¶n xuÊtchung ®· tËp hîp ®­îc kÕt chuyÓn : Nî TK 154 (chi tiÕt liªn quan) Cã TK 627 ( chi tiÕt liªn quan) 2.1.4.KÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr­íc : Chi phÝ tr¶ tr­íc lµ c¸c kho¶n chi phÝ thùc tÕ ®· ph¸t sinh nh­ng cã liªn quan ®Õn nhiÒu kú h¹ch to¸n nªn ph¶i ®­îc ph©n bæ dÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt cña nhiÒu kú h¹ch to¸n. Trong doanh nghiÖp s¶n xuÊt, c¸c chi phÝ tr¶ tr­íc th­êng bao gåm : -B¶o hiÓm tr¶ tr­íc,c¸c lo¹i lÖ phÝ mua vµ trÝch dÇn trong 1 n¨m. -C«ng cô, dông cô ph©n bæ dÇn vµ xuÊt dïng ®Ó trang bÞ lÇn ®Çu hoÆc thay thÕ hµng lo¹t víi gi¸ trÞ lín. -Tr¶ tr­íc vÒ thuª tµi s¶n, dÞch vô hoÆc lao vô cho ho¹t ®éng kinh doanh. -Chi phÝ nghiªn cøu, thÝ nghiÖm, ph¸t minh s¸ng chÕ, c¶i tiÕn kü thuËt, hîp lý ho¸ s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng kh«ng ®ñ tiªu chuÈn tµi s¶n cè ®Þnh v« hinh ... -Chi phÝ ngõng viÖc. -Chi phÝ x©y dùng, l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh t¹m thêi, chhi phÝ vËt liÖu lu©n chuyÓn ( v¸n khu«n, cèt pha...) dïng trong x©y dùng c¬ b¶n. -Chi phÝ söa ch÷a lín tµi s¶n coã ®Þnh ph¸t sinh mét lÇn víi gi¸ trÞ lín. -Chi phÝ trång míi c©y trång mét lÇn thu ho¹ch nhiÒu lÇn. -Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp chê kÕt chuyÓn. ViÖc tËp hîp vµ ph©n bæ chi phÝ t¶ tr­íc ®­îc trªn TK 142 - chi phÝ tr¶ tr­íc ng¾n h¹n, TK 242 - chi phÝ tr¶ tr­íc dµi h¹n. Tµi kho¶n 142 cã 2 tµi kho¶n cÊp hai: + TK 1421 - Chi phÝ tr¶ tr­íc. + TK 1422 - Chi phÝ chê kÕt chuyÓn. Ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n chi phÝ tr¶ tr­íc nh­ sau: -Khi ph¸t sinh c¸c lho¶n chi phÝ tr¶ tr­íc : Nî TK 142 (1421) Cã TK liªn quan ( 111,112,152,153...) -Khi ph©n bæ chi phÝ tr¶ tr­íc vµo s¶n xuÊt kinh doanh c¸c kú : Nî TK 241, 627, 641,642. Cã TK 142(1421) Cã TK 242 -Khi x¸c ®Þnh chi phÝ b¸n hµng, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp chê kÕt chuyÓn sang kú sau( ®èi víi ®¬n vÞ cã chu kú kinh doanh dµi) Nî TK 14291422) Cã TK 641, 642. 2.1.5.KÕ to¸n chi phÝ ph¶i tr¶. Chi phÝ ph¶i tr¶ lµ kho¶n chi phÝ ®­îc thõa nhËn lµ chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh tron kú nh­ng thùc tÕ ch­a ph¸t sinh. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã nh÷ng kho¶n chi phÝ ch._.­a ph¸t sinh kú nµy nh­ng tÊt yÕu sÏ ph¸t sinh ë c¸c kú sau nh­: -TiÒn l­¬ng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n s¶n xuÊt trong thíi gian nghØ phÐp. -Chi phÝ söa ch÷a tµi s¶n cè ®Þnh cã thÓ dù ®o¸n tr­íc ®­îc theo kÕ ho¹ch -Chi phÝ trong thêi gian doanh nghiÖp dõng s¶n xuÊt theo mïa vô. -Chi phÝ b¶o hµnh s¶n phÈm, hµng ho¸ cã thÓ dù tÝnh tr­íc ®­îc. -C¸c kho¶n l·i tiÒn vay ®Õn kú tr¶ l·i ph¶i tÝnh vµo chi phÝ trong kú. §Ó ®¶m b¶o cho nh÷ng chi phÝ ®ã khi thùc tÕ ph¸t sinh kh«ng g©y ra ®ét biÐn chi phÝ s¶n xuÊt dinh doanh th× sÏ ph¶i tiÕn hµnh tÝnh tr­íc vµo chi phÝ ho¹t ®éng cña kú nµy cho c¸c ®èi t­îng chÞu chi phÝ. §Ó theo dâi tõng kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶ tÝnh tr­íc vµo chi phÝ s·nuÊt kinh doanh cho c¸c ®èi t­îng, kÕ to¸n sö dông TK 335 - chi phÝ ph¶i tr¶. Tr×nh tù kÕ to¸n : -Khi trÝch tr­íc theo kÕ ho¹ch chi phÝ ph¶i tr¶ vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, kÕ to¸n ghi: Nî TK liªn quan(622, 627, 641, 642,241) Cã TK 335. -Khi chi phÝ ph¶i tr¶ thùc tÕ ph¸t sinh: Nî TK 335 Cã TK 334 Cã TK 241(2413) Cã TK 111,112,152... -NÕu chi phÝ ph¶i tr¶ ®· trÝch tr­íc vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh lín h¬n chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh th× sè chªnh lÖch sÏ ®­íc ghi gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh dianh : Nî TK 335 Cã c¸c TK liªn quan (627,641, 642). S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn : TK 621 TK 154 TK 152,111... D§K: xxx CPNVL trùc tiÕp TK 155,152 C¸c kho¶n gi¶m chi phÝ NhËp kho TK 622 TK 157 Chi phÝ nh©n c«ng Gi¸ thµnh thùc tÕ trùc tiÕp Göi b¸n TK 632 TK 627 Chi phÝ SXC Tiªu thô 2.2.KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú ®­îc ¸p dông trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã quy m« nhá, chØ tiÕn hµnh mét lo¹i ho¹t ®éng. KÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®Þnh kú sö dông TK 631- Gi¸ thµnh s¶n phÈm, vãi néi dung kÕt cÊu nh­ sau: Bªn Nî: -KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt, dë dang ®Çu kú(tõ TK154 sang). -KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt thùc tÕ ph¸t sinh trong kú(®· ®­îc tËp hîp ë c¸c TK621,622,627). Bªn Cã : -Chi phÝ s¶n xuÊt cña s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn dë dang cuèi kú kÕt chuyÓn sang TK 154 . -Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh trong kú. TK 631 kh«ng cã sè d­ cuèi kú. Tr×nh tù kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª ®×nh kú nh­ sau: -§Çu kú tiÕn hµnh kÕt chuyÓn chi phÝ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú vµo bªn Nî TK 631, kÕ to¸n ghi : Nî TK 631 Cã TK 154 -Cuèi kú, c¨n cø vµo sè chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp ®­îc trªn c¸c TK chi phÝ vµo TK 631: +KÕt chuyÓn chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp: Nî TK 631 Cã TK 621 +KÕt chuyÓn chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp : Nî TK 631 Cã TK 622 +KÕt chuyÓn chi phÝ s¶n xuÊt chung : Nî TK 631 Cã TK 627 -Tr­êng hîp cã ph¸t sinh s¶n phÈm háng kh«ng söa ch÷a ®­îc, tuú theo kÕt qu¶ xö lý cña cÊp cã thÈm quyÒn, kÕ to¸n ghi : Nî TK 611(gi¸ trÞ phÕ liÖu thu håi) Nî TK 138 (1388) Nî TK 811 Cã TK 631 (chi tiÕt tõng ®èi t­îng) -Cuèi kú kiÓm kª, ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ s¶n ph©m dë dang: Nî TK 154 CãTK 631(chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng) -Gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña sè s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh trong kú : Nî TK 632 Cã TK 631(chi tiÕt theo tõng ®èi t­îng) S¬ ®å kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt theo ph­¬ng ph¸p kiÓm kª dÞnh kú: Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang ®Çu kú TK 154 TK 631 TK 621 Gi¸ trÞ s¶n phÈm Trùc tiÕp Chi phÝ NVL dë dang cuèi kú TK 632 Tæng gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm, dÞch vô TK 627 Chi phÝ NCTT TK 622 hoµn thµnh nhËp kho, göi b¸n hay tiªu thô trùc tiÕp Chi phÝ s¶n xuÊt chung kÕt chuyÓn hoÆc ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ III.§¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt: 1.Sù cÇn thiÕt ph¶i ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú: Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, chi phÝ s¶n xuÊt ®· tËp hîp trong kú kh«ng chØ liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc ®· hoµn thµnh trong kú mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ nh÷ng s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn ®ang s¶n xuÊt lë dang. S¶n phÈm dë dang lµ khèi l­êng s¶n phÈm, c«ng viÖc cßn dë dang trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn ®ang n»m trªn d©y chuyÒn c«ng nghÖ hoÆc ®· hoµn thµnh mét cvµi quy tr×nh chÕ biÐn nh­ng vÉn cßn ph¶i gia c«ng chÕ biÕn míi trë thµnh s¶n phÈm. §¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú lµ tÝnh to¸n, x¸c ®Þnh phÇn chi phÝ s¶n xuÊt mµ s¶n phÈm dë dang hîp lý lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh ddÕn tÝnh trung thùc, hîp lý cña gi¸ thµnh s¶n xuÊt cña snr phÈm hoµn thµnh trong kú. 2.Ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang cuèi kú : S¶n phÈm dë dang lµ nh÷ng s¶n phÈm ch­a kÕt thóc giai ®o¹n chÕ biÕn, cßn ®angn»m trong qu¸ tr×nh sÈn xuÊt. §Ó tÝnh ®­îc gi¸ thµnh s¶n phÈm, dianh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh kiÓm kª vµ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang. Tuú theo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, quy tr×nh c«ng nghÖ vµ tÝnh chÊt cña s¶n phÈm mµ daonh nghiÖp cã thÓ ¸pdông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ s¶n phÈm dë dang sau: -X¸c ®Þnh gÝa trÞ s¶n phÈm dë dang theo s¶n l­îng ­íc tÝnh t­¬ng ®­¬ng : Dùa theo møc ®é hµnh thµnh vµ sè l­îng ss¶n phÈm dë dang ®Ó quy ®æi s¶n phÈm dëdang thµnh s¶n ph¶am hoµn thµnh. Tiªu chuÈn qui ®æi th­êng dùa vµo giê c«ng hoÆc tiÒn l­¬ng ®Þnh møc. §Ób¶o ®¶m tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc ®¸nh gi¸, ph­¬ng ph¸p nµy chØ nªn ¸p dông ®Ó tÝnh c¸c chi phÝ chÕ biÕn, cßn c¸c chi phÝ nguyªn, vËt liÖu chÝnh ph¶i x¸c ®Þnh theo sè thùc tÕ ®· dïng. -X¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo 50% chi phÝ chÕ biÕn: §Ó ®¬n gi¶n cho viÖc tÝnh to¸n, ®èi víi nh÷ng lo¹i s¶n phÈm mµ chi phÝ chÐ iÕn chiÕm tû trong thÊp trong tæng chi phÝ, kÕ to¸n th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p nµy. Thùc chÊt ®©y lµ métd¹ngcña ph­¬ng ph¸p ­íc tÝnh theo s¶n l­îng t­¬ng ®­¬ng, trong ®ã gi¶ ®Þnh s¶n phÈm dë dang ®· hoµn thµnh ë møc ®é 50% so víi thµnh phÈm. Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang = Gi¸ trÞ NVL chÝnh n»m trong s¶n phÈm dë dang + 50% chi phÝ chÕ biÕn -X¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ nguyªn vËt liÖu trùc tiÕp hoÆc theo chi phÝ vËt liÖu chÝnh : Theo ph­¬ng ph¸p nµy, trong gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang chØ bao gåm chi phÝ nguyªn vËt lieu trùc tiÕp hoÆc chi phÝ vËt liÑu chÝnh mµ kh«ng tÝnh ®Õn c¸c chi phÝ kh¸c. -X¸c ®Þnh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang theo chi phÝ ®Þnh møc hoÆc kÕ ho¹ch : C¨n cø vµo ®Þnh møc tiªu hao ( hoÆc chi phÝ kÕ ho¹ch) cho c¸c kh©u, c¸c b­íc, c¸c c«ng viÖc trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm ®Ó x¸ ®Þnh gi¸ trÞ d¶n phÈm dë dang. Ngoµi ra, trªn thùc tÕ, ng­êi ta cßn ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c ddeer x¸c ®×nh gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang nh­ ph­¬ng phaps thèng kª kinh nghiÖn, ph­¬ng ph¸p tÝnh theo chi phÝ vËt liÖu chÝnh vµ vËt liÖu phô n»m trong s¶n phÈm dë dang v.v... 3.HÖ thèng sæ s¸ch kÕ to¸n ph¶n ¸nh kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt : Theo mçi h×nh thøc kÕ to¸n sÏ cãmét hÖ thèng sæ kÕ to¸n thÝch hîp ®Ó ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh tËp hîp chi phÝ s¶n xu©s. H×nh thøc kÕ to¸n lµ hÖ thèng sæ kÕ to¸n sö dông ®Ó ghi chÐp, hÖ thèng ho¸ vµ tæng hîp sè lkiÖu tõ chøng tõ kÕ to¸n theo mét tr×nh tù vµ ph­¬ng ph¸p ghi chÐp nhÊt ®Þnh. Thùc chÊt cña h×nh thøc kÕ to¸n lµ h×nh thøc tæ chøc hÖ thèng sæ kÕ to¸n bao gåm sè l­îng c¸c lo¹i sæ kÕ to¸n chi tiÕt, sæ kÕ to¸n tæng hîp, kÕt cÊu sæ, mèi qan hÖ kiÓm tra, ®èi chiÕu gi÷a c¸c sæ kÕ to¸n, tr×nh tù vµ ph­¬ng ph¸p ghi chÐpcòng nh­ viÖc tæng hîp sè liÖu ®Ó lËp b¸o c¸o kÕ to¸n. Doanh nghiÖp ph¶i c¨n cø vµohÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n, chÕ ®é, thÓ lÖ kÕ to¸n cña Nhµ n­íc, c¨n cø vµo quy m«, ®Æc ®iÓm ho¹t ®«ng s¶n xuÊt kinh doanh, yªu cÇu qu¶n lý, tr×nh ®é nghiÖp vô cña c¸n bé kÕ to¸ncòng nh­ ®iÒu kiÖn trang bÞ ph­¬ng tiÖn, kü thuËt tÝnh to¸n, xö lý th«ng tin mµ lùa chän vËn dông h×nh thøc kÕ to¸n vµ tæ chøc hÖ thèng sæ kÕ to¸n nh»m cung cÊp th«ng tin kÕ to¸n kÞp thêi, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c kÕ to¸n. IV.KÕ to¸n tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm : 1.§èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh : Trong toµn bé qu¸ tr×nh tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm,viÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c«ng viÖc cÇn thiÕt ®Çu tiªn. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ c¸c lo¹i s¶n phÈm, c«ng viÖc, lao vô do doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra cÇn ph¶i ®­îc tÝnh tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ. ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp, c¸c lo¹i s¶n phÈm vµ lao vô mµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt, tÝnh chÊt s¶n xuÊt vµ cung cÊp ssödông cña chóng ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t­îng tÝnh g¸ thµnh cho thÝch hîp. -VÒ mÆt tæ chøc s¶n xuÊt : + NÕu tæ chøc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc th× tõng s¶n phÈm, tõng c«ng viÖc s¶n xuÊt lµ mét ®èi t­îng tÝnh gi¸ thanhf. + NÕu tæ chøc s¶n xuÊt hµng lo¹t th× tõng lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ mét ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. + NÕu tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu (khèi l­îng lín) th× mçi lo¹i s¶n phÈm s¶n xuÊt lµ mét ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. -VÒ qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt : + NÕu qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh chie cã thÓ lµ s¶n phÈm ®· hoµn thµnh ë cuèi qui tr×nh s¶n xuÊt. + NÕu qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÎu liªn tôc th× ®èi t­îng tÝnh gi¸ cã thÓ lµ thµnh phÈm ë giai ®o¹n chÕ biÕn cuèi cïng, còng cã thÓ lµ lo¹i b¸n thµnh phÈm hoµn thanh ë tõng giai ®o¹n s¶n xuÊt. + NÕu qui trinh c«ng nghÖ s¶n xuÊt phøc t¹p kiÓu song song(l¾p r¸p) th× ®èi t­êng tÝnh gi¸ thµnh cã thÓ lµ s¶n phÈm ®­îc l¾p r¸p hoµn thµnh, còng cã thÓ lµ tùng bé phËn, tùng chi tiÕt s¶n phÈm. 2.Kú tÝnh gÝa thµnh : Kú tÝnh gi¸ thµnh lµ thêi kú bé phËn kÕ to¸n gi¸ thµnh cÇn tiÕn hµnh c«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh cho c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. X¸c ®Þnh kú tÝnh gi¸ thanh thÝch hîp sÏ gióp cho viÖc tæ chøc tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc khoa häc, hîp lý, ®¶m b¶o cuang cÊp sè liÖu th«ng tin vÒ gi¸ thµnh th­ch tÕ cña s¶n phÈm, lao vô kÞp thêi, trung thùc, ph¸t huy ®­îc vai trß kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm kÕ to¸n. Mçi ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ chu kú s¶n xuÊt ®Ó x¸c ®Þnh cho thÝch hîp. Tr­êng hîp tæ chøc s¶n xuÊt nhiÒu (khèi l­îng lín) chu kú s¶n xuÊt ng¾n xen kÏ liªn tôc th× tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp lµ hµng th¸ng vµo thêi ®iÓm cuèi mçi th¸ng. Tr­êng hîp tæ chøc s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng, chu kú s¶n xuÊ dµi, s¶n phÈm hoÆc loµi s¶n phÈm chØ hoµn thµnh khi kÕt thóc chu kú s¶n xuÊt cña s¶n phÈm hoÆc l¹i s¶n phÈm ®ã, th× chu kú tÝnh gÝa thµnh thÝch hîp lµ thêi ®iÓm kÕt thóc chu ký s¶n xuÊt, s¶n phÈm hoÆc lo¹i s¶n phÈm ®· hoµn thµnh. 3.C¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh : Ph­¬ng ph¸p tÝnhg gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ ph­¬ng ph¸p sö dông sè liÖu ®· tËp hîp trong kú ®Ó tÝnh to¸n tæng gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ theo tõng kho¶n môc chi phÝ qui ®Þnh cho c¸c ®èi t­îng tÝnh gÝa thµnh. Doanh nghiÖp c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt, qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt, ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm, yªu cÇu qu¶n lý s¶n xuÊt vµ gÝa thµnh, mèi quan hÖ gi÷a ®èi t­îng kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt víi ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh mµ lùa chän ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®èi víi tõng ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. HiÖn nay, ®Ó tÝnh ®­îc gi¸ thµnh c¸c doanh nghiÖp cã thÓ ¸p dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p sau: a. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n. b. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng c. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gÝa thµnh theo ®Þnh møc d. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gÝa thµnh ph©n b­íc e. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cã lo¹i trõ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm phô. f. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè. g. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tØ lÖ. Sau ®©y lµ néi dung c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh : 3.1.Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh gi¶n ®¬n : Doanh nghiÖp s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th­êng lµ doanh nghiÖp chØ s¶n xuÊt mét sè Ýt mÆt hang víi khèi l­îng lín, chu ký ss¶n xuÊt ng¾n, s¶n phÈm dë dang kh«ng cã hoÆc cã kh«ng ®¸ng kÓ.Do sè l­îng mÆt hµng Ýt nªn vÖc h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc më ë mét sæ (hoÆc thÎ) h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt. C«ng viÖc tÝnh gi¸ thµnh th­êng ®­îc tiÕn hµnh vµo cuèi th¸ng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp( gi¶n ®¬n ) hoÆc ph­¬ng ph¸p liªn hîp. Néi dung : +Tæng gi¸ thµnh: SZ = Sè d­ ®Çu kú + Ph¸t sinh trong kú - Sè d­ cuèi kú. +Gi¸ thµnh ®¬n vÞ : Gi¸ thµnh ®¬n vÞ = Tæng gi¸ thµnh S¶n phÈm hoµn thµnh Sè l­îng s¶n phÈm hoÇn thµnh 3.2.Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo ®¬n ®Æt hµng : §èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng, kÕ to¸n tiÕn hµnh tËp hîp chi phisanr xuÊt theo tõng ®¬n. §èi t­îng tÝnh gÝa thµnh s¶n phÈm lµ s¶n phÈm cña tõng ®¬n ®Æt hµng. Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh tuú theo tÝnh chÊt vµ sè l­îng s¶n phÈm cña tõng ®¬n sÏ ¸p dung ph­¬ng ph¸p thÝch hîp nh­ ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, ph­¬ng ph¸p hÖ sè, ph­¬ng ph¸p tæng céng chi phÝ hay ph­¬ng ph¸p liªn hîp... ViÖc tÝnh gi¸ thµnh ë trong c¸c doanh nghiÖp nµy chØ tiÕnhµnh khi ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh nªn kú tÝnh gÝa thµnh th­êng kh«ng nhÊt trÝ víi kú b¸o c¸o. §èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®Õn kú b¸o c¸o ch­a hoµn thµnh th× toµn bé chi phÝ tËp hîp ®­îc theo ®¬n ®ã ®Òu coi lµ s¶n phÈm dë dang cuèi kú chuyÓn kú sau. §èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng ®· hoµn thµnh th× tæng chi phÝ ®· tËp hîp ®­îc theo ®¬n ®ã chÝnh lµ toáng gÝa thµnh s¶n phÈm cña ®¬n vÞ vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ sÏ tÝnh b»ng c¸ch lÊy tæng gi¸ thµh s¶n phÈm cña ®¬n chia cho sè l­îng s¶n phÈm trong ®¬n. Tuy nhiªn, trong mét sè tr­êng hîp cÇn thiÕt, theo yªu cÇu cña c«ng t¸c quan lý, cÇn x¸c ®Þnh khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh trong lú th× ®èi víi nh÷ng ®¬n ®Æt hµng chØ míi hoµn thµnh mét phÇn, viÖc x¸c ®Þnh s¶n phÈm dë dang cña ®¬n ®ãcã thÓ dùa vµo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch ( hay ®Þnh møc) doÆc theo møc ®é hoµn thµnh cña ®¬n. Tæng gi¸ thµnh ®¬n ®Æt hµng hoµn thµnh = Sè d­ ®Çu kú + Ph¸t sinh t¨ng trong kú 3.3.Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ¸p dông hÖ thèng h¹ch to¸n ®Þnh møc : Trªn c¬ së hÖ thèng ®Þnh møc tiªu hao lao ®éng, vËt t­ hiÖn hµnh vµ dù to¸n vÒ chi phÝ s¶n xuÊt chung, kÐ to¸n sÏ x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®Þnh møc cña tùng lo¹i s¶n phÈm. §ång thíi h¹ch to¸n riªng c¸c thay ®æi, c¸c chªnh lÐcho víidÞnh møc ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ph©n tÝch toµn bé chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú thµnh ba lo¹i : The« ®Þnh møc, chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc vµ chªnh lÖch so víi ®Þnh møc. Tõ ®ã, tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gÝa thµnh thùc tÕ cña s¶n phÈm b»ng c¸ch : Gi¸ thµnh thùc tÕ s¶n phÈm = Gi¸ thµnh ®Þnh møc s¶n phÈm 6 Chªnh lÖch do thay ®æi ®Þnh møc 6 Chªnh lÖch so víi ®Þnh møc ®· ®iÒu chØnh Tuú theo tÝnh chÊt qui tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm vµ ®Æc ®iÓm s¶n phÈm mµ ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh ®×nh møc kh¸c nhau ( theo s¶n phÈm hoµn thµnh, theo chi tiÕt, bé phËn s¶n phÈm råi tæng hîp l¹i). 3.4.Ph­¬ng ph¸p tÝnh gÝa thµnh ph©n b­íc: Trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt phøc t¹p theo kiÓu chÐ biÕn liªn tôc qui tr×nh c«ng nghÖ gåm nhiÒu b­íc( giai ®o¹n) nèi tiÕp nhau theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þn, mçi b­íc t¹o ra mét lo¹i b¸n thµnh phÈm vµ b¸n thµnh phÈm cña b­íc tr­íc lµ ®èi t­îng ( hay nguyªn liÖu) chÕ biÕn cña b­íc sau.Theo ph­¬ng ph¸p nµy, chi phÝ s¶n xuÊt ph¸t sinh thuéc giai ®o¹n nµo sÏ ®­îc tËp hîp cho giai ®o¹n ®ã. Riªng víi chi phÝ s¶n xuÊt chung ®­îc tËp hî theo ph©n x­ëng sÏ ®­îc ph©n bæ cho c¸c b­íc theo tiªu thøc phï hîp. Tuú theo tÝnh chÊt hµng ho¸ cña b¸n thµnh phÈm vµ yªu cÇu c«ng t¸c qu¶n lý, chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ ®­îc tËp hîp theo ph­¬ng ¸n cã b¸n thµnh phÈm vµ ph­¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm. 3.4.1.TÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc theo ph­¬ng ¸n h¹ch to¸n cã b¸n thµnh phÈm. Ph­¬ng ¸n h¹ch to¸n nµy th­êng ®­îc ¸p dông lë c¸c doanh nghiÖp cã yªu cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ n«Þ bé vao hoÆc b¸n thanh phÈm s¶n xuÊt ë c¸c b­íc cã thÓ dïng lµn thµnh phÈm b¸n ra ngoµi. §Æc ®iÓm cña ph­¬ng ¸n nµy lµ khi tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt cña c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ, gÝ trÞ b¸n thµnh phÈm cña c¸c b­íc tr­íc chuyÓn sang b­íc sau d­îc tÝnh theo gi¸ thµnh thùc tÕ vµ ®­îc ph¶n ¸nh theo tõng kho¶n môc chi phÝ vµ gäi lµ kÕt chuyÓn tuÇn tù. Tr×nh tù tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh theo ph­¬ng ph¸p nµy cã thÓ ph¶n ¸nh qua s¬ ®å sau : Chi phÝ nguyªn vËt liÖu chÝnh + Chi phÝ chÕ biÕn b­íc 1 - Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang b­íc 1 = Gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm b­íc1 + Chi phÝ chÕ biÕn b­íc 2 - Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang b­íc 2 = Gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm b­íc 2 + Chi phÝ chÕ biÕn b­íc 3 - Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang b­íc 3 ... Gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm b­íc(n-1) + Chi phÝ chÕ biÕn b­íc n - Gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang b­íc n = Tæng gi¸ thµnh thµnh phÈm 3.4.2.TÝnh gi¸ thµnh ph©n b­íc theo ph­¬ng ¸n kh«ng cã b¸n thµnh phÈm: Trong nh÷ng doanh nghiÖp mµ yªu cÇu h¹ch to¸n kinh tÕ néi bé kh«ng cao hoÆc b¸n thµnh phÈm chÕ bÐn ë tõng b­íc kh«ng b¶na ngoµi th× chi phÝ chÕ biÕn ph¸t sinh trong c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ ®­îc tÝnh nhËp vµo gi¸ thµnh thµnh phÈm mét c¸ch ®ång thêi, song song nªn cßn gäi lµ kÕt chuyÓn song song. Theo ph­¬ng ¸n nµy,kÕ to¸n kh«ng cÇn tÝnh gi¸ thµnh b¸n thµnh phÈm hoµn thµnh trong tõng giai ®o¹n mµ chØ tÝnh gi¸ thµnh thµnh phÈm hoµn thanhf b»ng c¸c tæng hîp chi phÝ nguyªn, vËt liÖu chÝnh vµ c¸c chi phÝ chÕ biÕn kh¸c trong c¸c giai ®o¹n c«ng nghÖ. Cã thÓ ph¶n ¸nh ph­¬ng ¸n nµy qua s¬ ®å sau : Chi phÝ vËt liÖu chÝnh tÝnh cho thµnh phÈm Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm hoµn thµnh Chi phÝ b­íc 1 tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ b­íc 2 tÝnh cho thµnh phÈm Chi phÝ b­íc n tÝnh cho thµnh phÈm 3.5.Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh cãlo¹i trõ chi phÝ s¶n xuÊt s¶n phÈm phô: ¸p dông trong nh÷ng Doanh nghiÖp trong cïng mét qui tr×nh s¶n xuÊt võa s¶n xuÊt ra s¶n phÈm chÝnh, võa s¶n xuÊt ra s¶n phÈm phô. S¶n phÈm phô kh«ng ph¶i lµ môc ®Ých kinh doanh cña doanh nghiÖp.§èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ lµ chi phÝ ®­îc tËp hîp theo tõng ph©n x­ëng hoÆc ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm chÝnh.Do ®ã, ®Ó tÝnh ®óng gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh th× ph¶i lo¹i trõ gi¸ trÞ s¶n phÈm phô. Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm chÝnh = Sè d­ ®Çu kú + Ph¸t sinh t¨ng - D­ cuèi kú - Gi¸ trÞ s¶n phÈm phô 3.5.1.Tr­êng hîp kh«ng cã sù phôc vô lÈn nhau gi÷a c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh phô hoÆc gi¸ trÞ vµ khèi l­îng phôc vô kh«ng ®¸ng kÓ : Chi phÝ s¶n xuÊt sÏ ®­îc tËp hîp ruªng theo tõng bé phËn, tõng ho¹t ®éng. Gi¸ thµnh s¶n phÈm, lao vô cña tõng bé ph©n s¶n xuÊt sÏ ®­îc tÝnh theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. 3.5.2.Tr­êng hîp cã sù phôc vô lÈn nhau ®¸ng kÓ gi÷a c¸c bé pohËn s¶n xuÊt, kinh doanh phô : Theo ph­¬ng ph¸p nµy cã c¸ch tÝnh ph©n bæ lÉn nhau : -Ph­¬ng ph¸p ®¹i sè. -Ph­¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh ban ®Çu -Ph­¬ng ph¸p ph©n bæ lÉn nhau theo gi¸ thµnh kÕ ho¹ch 3.6.Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo hÖ sè: ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp trong cïng mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cïng sö dông nh÷ng yÕu tè s¶n xuÊt ®Çu vµo (NVL, CCDC, m¸y mãc thiÕt bÞ ), nh­ng l¹i s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau vÒ chÊt l­îng, cì sè, qui c¸ch...mµ ngay tõ ®Çu kh«ng thÓ h¹ch to¸n chi tiÕt cho tõng s¶n phÈm ®­îc. Trong nh÷ng doanh nghiÖp nµy, ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ lµ tõng ph©n x­ëng hoÆc tõng ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm tõng lo¹i theo qui c¸ch phÈm chÊt kh¸c nhau. Néi dung: B­íc 1: Qui ®æi c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau vÒ s¶n phÈm tiªu chuÈn : Sè l­îng s¶n phÈm tõng lo¹i x HÖ sè qui ®æi tõng lo¹i Tæng sè S¶n phÈm tiªu chuÈn = S B­íc 2: TÝnh tæng gi¸ thµnh thùc tÕ cña c¸c s¶n phÈm hoµn thµnh : S Gi¸ thµnh = D­ ®Çu kú + Ph¸t sinh t¨ng - D­ cuèi kú B­íc 3: TÝnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ tiªu chuÈn Gi¸ thµnh ®¬n vÞ Tiªu chuÈn = S Gi¸ thµnh S Sè s¶n phÈm gèc Tõ ®ã x¸c ®Þnh gi¸ thµnh ®¬n vÞ tõng lo¹i Gi¸ thµnh ®¬n vÞ tõng lo¹i = Gi¸ thµnh s¶n phÈm qui ®æi x HÖ sè qui ®æi tõng lo¹i 3.7.Ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh theo tØ lÖ : Ph­¬ng ph¸p nµy ¸p dông trong nh÷ng doanh nghiÖp trong cïng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cïng sö dông yÕu tè ®Çu vµo nh­ng s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm kh¸c nhau mµ kh«ng thÓ qui ddooir vÒ s¶n phÈm tiªu chuÈn ®­îc, ®ång thêi ngay tõ ®Çu kh«ng thÓ h¹ch to¸n chi tiÕt cho tõng s¶n phÈm. Trong nh÷ng doanh nghiÖp nµy ®èi t­îng h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt ®­îc tËp hîp theo ph©n x­ëng hoÆc ®Þa ®iÓm ph¸t sinh chi phÝ. §èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh lµ s¶n phÈm hoµn thµnh. PhÇn thø hai : Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 A.Kh¸i qu¸t chung vÒ C«ng ty c¬ khÝ « t« 3-2 §Þa chØ: Sè 18 ®­êng Gi¶i Phãng - Ph­êng Ph­¬ng Mai - QuËn §èng §a - Hµ Néi Nhµ m¸y «t« 3 - 2 lµ mét doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, cã con dÊu riªng lµ thµnh viªn cña liªn hiÖp xÝ nghiÖp c¬ khÝ giao th«ng vËn t¶i thuéc Bé Giao th«ng vËn t¶i. I.Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña C«ng ty : C«ng ty c¬ khÝ «t« 3 - 2 (nguyªn tr­íc ®©y lµ mét nhµ m¸y «t« 3 - 2) ®­îc thµnh lËp ngµy 9/3/1964 theo quyÕt ®Þnh sè 185/CPTC ngµy 9/3/1964 cña Bé Giao th«ng vËn t¶i do ®ång chÝ Phan Träng TuÖ ký. Tr¶i qua 40 n¨m tõ khi ®­îc thµnh lËp ®Õn nay, C«ng ty lu«n lÊy nhiÖm vô b¶o d­ìng, söa ch÷a xe vµ s¶n xuÊt phô tïng lµm träng t©m. Tr­ëng thµnh tõ mét x­ëng söa ch÷a nhá cña §oµn xe 12 - Côc chuyªn gia, n¨m 1966 ®­îc trang bÞ mét hÖ thèng thiÕt bÞ söa ch÷a xe ®ång bé víi c«ng suÊt 350 xe/ n¨m, C«ng ty ®· trë thµnh mét ®¬n vÞ söa ch÷a xe con, xe du lÞch næi tiÕng ë Hµ Néi vµ c¸c tØnh phÝa B¾c. C«ng ty s¶n xuÊt vµ söa ch÷a «t« 3 - 2 cßn lµ ®¬n vÞ cã thÕ m¹nh vÒ s¶n xuÊt phô tïng «t«, xe m¸y. Tõ n¨m 1990 ®Õn nay, trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, C«ng ty ®· thùc hiÖn ph­¬ng ch©m ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, khai th¸c tiÒm n¨ng lao ®éng, c«ng nghÖ, thiÕt bÞ, t×m kiÕm c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, ®Ó tõng b­íc n©ng cao thu nhËp, c¶i thiÖn ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn trong C«ng ty. Trong nh÷ng n¨m ®Çu khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, C«ng ty ®· thùc hiÖn qu¸ tr×nh tËp trung gi¶i quyÕt ®ãng míi mét sè lo¹i xe: YA7, 469, xe mini buýt tõ 8 - 16 chç ngåi ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Ngµnh nghÒ kinh doanh chÝnh cña C«ng ty lµ söa ch÷a c¸c cÊp, t©n trang ®ãng míi c¸c lo¹i xe du lÞch, xe c«ng t¸c, xe ca vµ mua b¸n c¸c lo¹i xe, s¶n xuÊt kinh doanh mua b¸n phô tïng «t«, xe m¸y c¸c lo¹i II. NhiÖm vô hiÖn nay cña C«ng ty c¬ khÝ «t« 3 - 2 C«ng ty c¬ khÝ «t« 3 -2 lµ mét doanh nghiÖp cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, c¬ con dÊu riªng, lµ thµnh viªn cña liªn hiÖp xÝ nghiÖp c¬ khÝ giao th«ng vËn t¶i thuéc Bé giao th«ng vËn t¶i. Ho¹t ®éng cña C«ng ty theo ®iÒu lÖ xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp. Nh÷ng n¨m ®Çu míi thµnh lËp nhµ m¸y cã nhiÖm vô quyÒn h¹n cô thÓ: * NhiÖm vô c¬ b¶n cña c«ng ty: - X©y dùng thùc hiÖn kÕ ho¹ch kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ vµ më réng s¶n xuÊt kinh doanh, ®¸p øng ngµy cµng nhiÒu hµng ho¸ vµ dÞch vô cho x· héi, tù bï ®¾p chi phÝ, tù trang tr¶i vèn vµ lµm trßn nghÜa vô víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc trªn c¬ së tËn dông n¨ng lùc, s¶n xuÊt, øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt. - Thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng vµ c«ng b»ng x· héi, tæ chøc ®êi sèng vµ ho¹t ®éng x· héi, kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ nghÒ nghiÖp c«ng nh©n viªn chøc. - Më réng liªn kÕt kinh tÕ víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, t¨ng c­êng hîp t¸c kinh tÕ n­íc ngoµi. Ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ quèc doanh, gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc tæ chøc nÒn s¶n xuÊt x· héi vµ c¶i t¹o XHCN. - B¶o vÖ nhµ m¸y, b¶o vÖ s¶n xuÊt, b¶o vÖ m«i tr­êng, gi÷ g×n trËt tù an ninh x· héi, lµm trßn nghÜa vô quèc phßng, tu©n thñ ph¸p luËt, h¹ch to¸n vµ b¸o c¸o trung thùc theo chÕ ®é Nhµ n­íc qui ®Þnh. C«ng ty c¬ khÝ 3-2 ®· ­a ra nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ vµ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt sau: - NhiÖm vô cô thÓ: + Söa ch÷a c¸c cÊp, t©n trang ®ãng míi c¸c lo¹i xe du lÞch, xe c«ng t¸c, xe ca, xe buýt vµ mua b¸n c¸c lo¹i xe. + S¶n xuÊt kinh doanh mua b¸n phô tïng «t« vµ xe m¸y c¸c lo¹i. + S¶n xuÊt vµ phôc håi mét sè mÆt hµng phôc vô ngµnh vµ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c. Víi nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ trªn ban l·nh ®¹o C«ng ty ®· ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®Çy ®ñ: - Ch­¬ng tr×nh c¶i t¹o xe t¶i, xe «t« thµnh c¸c lo¹i xe chuyªn dïng. + §ãng thïng kÝn, thïng hë c¸c lo¹i. + §ãng thïng l¾p cÈu c¸c lo¹i. + L¾p r¸p xe t¶i chë ng­êi t rªn cao. - Ch­¬ng tr×nh cñng cè bé phËn b¶o d­ìng söa ch÷a «t«. + §Çu n¨m 2002 C«ng ty ®· kh¸nh thµnh nhµ b¶o d­ìng «t« míi, cã vÞ trÝ tiÕp cËn mÆt tiÒn, rÊt thuËn lîi cho viÖc giao tiÕp vµ nhËn xe phôc vô kh¸ch hµng. Ngoµi ra c«ng ty sÏ ®Çu t­ thªm cho ph©n x­ëng c¸c trang thiÕt bÞ b¶o d­ìng kh¸c, tuyÓn chän bæ sung mét sè c«ng nh©n cã tay nghÒ giái, ®Ó ®ñ søc c¹nh tranh víi bªn ngoµi. - Ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt kÕt cÊu thÐp: N¨m 2001, C«ng ty cÇn më réng quan hÖ víi kh¸ch hµng ®Ó ký ®­îc c¸c hîp ®ång s¶n xuÊt kÕt cÊu thÐp, bá qua kh©u trung gian ®Ó gi¶m phiÒn hµ vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ. - Ch­¬ng tr×nh s¶n xuÊt phô tïng xe: N¨m 2000, C«ng ty ®· ®Çu t­ trang thiÕt bÞ míi, ®Çu t­ lao ®éng kü thuËt ®Ó t¹o dùng d©y chuyÒn s¶n xuÊt khung xe Wave, ch©n chèng vµ giµn ®Ó ch©n c¸c lo¹i, nh­ng sè l­îng ®¹t cßn thÊp so víi nhu cÇu thÞ tr­êng. + N¨m 2001, C«ng ty cÇn hoµn thiÖn h¬n n÷a hÖ thèng c«ng nghÖ, c¶i tiÕn kü thuËt, ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng, phÊn ®Êu s¶n xuÊt vµ tiªu thô 30.000 bé phô kiÖn vµ khung. §i s©u vµo ch­¬ng tr×nh néi ®Þa ho¸ chóng ta cÇn nghiªn cøu s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm míi nh­: phanh, cÇn khëi ®éng, cÇn sang sè, gi¶m sãc ®Ó t¨ng thªm tû lÖ néi ®Þa ho¸ mÆt hµng xe m¸y. - C«ng ty c¬ khÝ 3-2 cã nh÷ng quyÒn h¹n sau: + Cã quyÒn chñ ®éng x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, tæ chøc kinh doanh, liªn kÕt liªn doanh ph¸t triÓn s¶n xuÊt trªn c¬ së ph­¬ng h­íng môc tiªu kÕ ho¹ch nhµ n­íc, nhu cÇu thÞ tr­êng vµ th«ng qua ®¹i héi c«ng nh©n viªn quyÕt ®Þnh. + Cã quyÒn thùc hiÖn quyÒn tù chñ vÒ tµi chÝnh cña Nhµ m¸y vµ sö dông c¸c lo¹ivèn ®­îc nhµ n­íc giao ®Ó kinh doanh cã l·i, cã quyÒn lËp vµ sö dông c¸c quü theo ®óng qui ®Þnh cña nhµ n­íc. + Cã quyÒn chñ ®éng tæ chøc gi¶i thÓ c¸c bé phËn s¶n xuÊt chÝnh, phô trî, dÞch vô, c¸c bé phËn qu¶n lÝ ®Ó thùc hiÖn ph­¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ nhÊt, cã quyÒn tuyÓn dông lao ®éng vµ sö dông lao ®éng theo yªu cÇu cña s¶n xuÊt kinh doanh, cã quyÒn bæ nhiÖm c¸n bé tõ cÊp tr­ëng phßng ban trë xuèng, cã quyÒn n©ng cÊp bËc l­¬ng cho c«ng nh©n viªn chøc. + Cã quyÒn chñ ®éng x©y dùng ch­¬ng tr×nh nghiªn cøu øng dông tiÕn bé kh kü thuËt vµo s¶n xuÊt, më réng mäi h×nh thøc liªn kÕt víi c¸c c¬ së nghiªn cøu c¸c tËp thÓ vµ c¸ nh©n nhµ khoa häc trong vµ ngoµi n­íc. III. Bé m¸y qu¶n lÝ - s¶n xuÊt ë C«ng ty c¬ khÝ 3-2 §èi víi mét doanh nghiÖp s¶n xuÊt, viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cã ®¹t n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt hay kh«ng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo yÕu tè tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm khoa häc vµ ®Æc biÖt lµ yÕu tè qu¶n lÝ. §Ó thùc hiÖn tèt viÖc nµy ph¶i phô thuéc vµo tõng ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt vµ tr×nh ®é qu¶n lÝ cña tõng doanh nghiÖp. C«ng ty c¬ khÝ «t« 3-2 hiÖn cã 380 c¸n bé c«ng nh©n viªn, trong ®ã bé phËn c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt s¶n phÈm: 318 ng­êi, bé phËn qu¶n lÝ chiÕm 62 ng­êi. ViÖc tæ chøc qu¶n lÝ s¶n xuÊt cña C«ng ty ®­îc thèng nhÊt tõ trªn xuèng d­íi: - Gi¸m ®èc Nhµ m¸y «t« 3 - 2 lµ ng­êi ®­îc Bé tr­ëng Bé giao th«ng vËn t¶i bæ nhiÖm, cã nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ®­îc qui ®Þnh trong ®iÒu lÖ xÝ nghiÖp quèc doanh. Gi¸m ®èc lµ ng­êi cã quyÒn cao nhÊt, chÞu mäi tr¸ch nhiÖm víi Nhµ n­íc vµ tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c«ng ty, tõ viÖc huyd déng vèn, ®¶m b¶o s¶n xuÊt kinh doanh cã l·i, ®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ®Õn viÖc ph©n phèi thu nhËp vµ thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc. Gióp viÖc cho gi¸m ®èc lµ phã gi¸m ®èc vµ c¸c phßng ban. - Phã gi¸m ®èc: lµ ng­êi céng sù ®¾c lùc cña gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc nhµ n­íc, tr­íc gi¸m ®èc vÒ nh÷ng phÇn viÖc ®­îc ph©n c«ng. - Phßng nh©n chÝnh: nhiÖm vô cña phßng lµ tæ chøc lao ®éng, bè trÝ s¾p xÕp lao ®éng trong c«ng ty vÒ sè l­îng, tr×nh ®é, nghiÖp vô tay nghÒ phï hîp víi tõng phßng ban, tõng ph©n x­ëng. X©y dùng vµ ban hµnh mäi quy chÕ trªn mäi lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh phï hîp víi tõng thêi kú vµ chÕ ®é cña nhµ n­íc. Qu¶n lÝ tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng, qu¶n lÝ lao ®éng kü thuËt hµng ngµy, hµng quý. - Phßng kÕ to¸n: Cã chøc n¨ng gióp gi¸m ®èc tæ chøc, chØ ®¹o thùc hiÖn toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª, th«ng tin kinh tÕ, h¹ch to¸n kinh tÕ ë nhµ m¸y theo c¬ chÕ qu¶n lÝ míi, ®ång thêi lµm nhiÖm vô kiÓm so¸t viªn vÒ kinh tÕ tµi chÝnh. KÕ to¸n thùc hiÖn h¹ch to¸n s¶n xuÊt kinh doanh, thanh to¸n quyÕt to¸n víi nhµ n­íc. - Phßng s¶n xuÊt kinh doanh: Thamm­u vÒ x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hµng n¨m, vÒ h­íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, chuyÓn h­íng s¶n xuÊt kinh doanh, tham m­u c«ng t¸c tiªu thô s¶n phÈm, mua s¾m vËt t­, phô tïng phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh. Qu¶n lÝ kho vËt t­ phô tïng, kho b¸n thµnh phÈm, sö dông vµ khai th¸c sö dông kho tµng thuéc phßng ®­îc giao qu¶n lÝ. - C¸c ph©n x­ëng s¶n xuÊt ®Òu chÞu sù qu¶n lÝ trùc tiÕp cña c¸c qu¶n ®èc ph©n x­ëng, c¸c qu¶n ®èc ph©n x­ëng chÞu sù qu¶n lÝ cña phßng s¶n xuÊt kinh doanh, gi¸m ®èc vµ phã gi¸m ®èc. D­íi ®©y lµ s¬ ®å bé m¸y qu¶n lÝ s¶n xuÊt cña C«ng ty s¶n xuÊt vµ söa ch÷a «t« 3 - 2. S¬ ®å: Bé m¸y qu¶n lÝ s¶n xuÊt cña c«ng ty s¶n xuÊt vµ söa ch÷a «t« 3-2. Gi¸m ®èc Phã Gi¸m ®èc Phßng SXKD Phßng KÕ to¸n Phßng Nh©n chÝnh PX «t« 1 PX «t« 2 PX c¬ khÝ 1 PX c¬ khÝ 2 PX c¬ khÝ 3 IV. C¬ cÊu s¶n xuÊt s¶n phÈm chñ yÕu cña doanh nghiÖp - C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm kinh tÕ kü thuËt, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ph­¬ng ¸n s¶n phÈm dïng ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, nhµ m¸y «t« 3 - 2tæ chøc s¶n xuÊt thµnh n¨m ph©n x­ëng: - Ph©n x­ëng «t« 1: chuyªn ®ãng míi vµ s¶n xuÊt c¸c phô tïng «t« - Ph©n x­ëng «t« 2: chuyªn b¶o d­ìng vµ s÷a ch÷a - Ph©n x­ëng c¬ khÝ 1: chuyªn gia c«ng c¬ khÝ - Ph©n x­ëng c¬ khÝ 2: chuyªn s¶n xuÊt hµn khung xe m¸y - Ph©n x­ëng c¬ khÝ 3: chuyªn dËp, r¸p khung xe D­íi ®©y lµ s¬ ®å vÒ c¬ cÊu s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp : Qu¶n ®èc Phã qu¶n ®èc Tæ s¶n xuÊt Thèng kª Thñ kho PX «t« 1 PX «t« 2 PX c¬ khÝ 1 PX c¬ khÝ 2 PX c¬ khÝ 3 V. C¬ cÊu tæ chøc phßng kÕ to¸n : S¬ ®å: Phßng kÕ to¸n PX «t« 1 PX «t« 2 PX c¬ khÝ 1 PX c¬ khÝ 2 PX c¬ khÝ 3 KÕ to¸n tr­ëng T¹i phßng kÕ to¸n tµi chÝnh gåm cã: - KÕ to¸n tr­ëng kiªm kÕ to¸n tæng hîp: Tr­ëng phßng chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc gi¸m ®èc vÒ toµn bé c«ng t¸c cña phßng. Tr­ëng phßng cã nhiÖm vô tæ chøc bé ¸y kÕ to¸n thùc hiÖn vµ kiÓm tra thùc hiÖn toµn bé c«ng t¸c kÕ to¸n trong ph¹m vi toµn nhµ m¸y. H­íng dÉn chØ ®¹o vµ kiÓm tra c¸c bé phËn trong nhµ m¸y thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é ghi chÐp ban ®Çu chÕ ®é h¹ch to¸n, chÕ ®é qu¶n lÝ kinh tÕ tµi chÝnh. - Mét kÕ to¸n thanh to¸n bé néi vµ thanh to¸n víi kh¸ch hµng: Phô tr¸ch c«ng viÖc: ._.