Thực thi quyền sử dụng đất ở Huyện Hũa Vang thành phố Đà Nẵng

MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đất đai là tài nguyên vô cùng quý giá của mỗi quốc gia, là tư liệu sản xuất đặc biệt không thể thay thế được, không có đất đai là không có bất kỳ một ngành sản xuất nào, không có quá trình lao động nào diễn ra và không có sự tồn tại của xã hội loài người. Không những vậy, đất đai còn có vai trò rất quan trọng đi đối với sự phát triển của xã hội, xã hội càng phát triển thì nhu cầu sử dụng đất ngày càng lớn trong khi đất đai lại có hạn điều đó đã làm cho quan hệ giữa người với người và với đất đai ngày càng trở nên phức tạp. Điều này đòi hỏi Nhà nước phải có những chính sách quản lý đất đai thích hợp để việc sử dụng đất đạt hiệu quả kinh tế xã hội cao nhất. Thời gian qua, việc sử dụng đất đai không chỉ lãng phí mà còn phát sinh nhiều vấn đề khác về môi trường, xã hội, chẳng hạn đó là việc sử dụng đất chưa được cân nhắc toàn diện, thiếu quan tâm đến tính bền vững, tình trạng chuyển đất lúa có độ phì cao sang làm khu tái định cư, khu công nghiệp mà không sử dụng những khu đất khác hoặc đất nông nghiệp khác hiệu quả thấp, phân bổ quỹ đất không cân đối với nhu cầu sử dụng cho các mục đích khác nhau trên cùng một khu vực, thiếu quỹ đất cho phát triển kết cấu hạ tầng, văn hoá xã hội, nếu muốn thực hiện phải đền bù giải toả... Việc giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất là hệ thống các giải pháp kinh tế, pháp lý trong quản lý sử dụng đất, phân bổ hợp lý quỹ đất và giao quyền sử dụng đất cho các tổ chức, cá nhân đúng mục tiêu và phù hợp với điều kiện của từng địa phương. Huyện Hoà Vang có tiềm năng đất đai phong phú và đa dạng, là huyện ngoại thành duy nhất của thành phố Đà Nẵng có điều kiện thuận lợi để phát triển mọi mặt về đời sống kinh tế-xã hội và bảo vệ môi trường. Tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn và đô thị hoá diễn ra rất nhanh làm thay đổi cơ cấu kinh tế, hình thành khu công nghiệp vừa và nhỏ, khu tái định cư, công tác thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất nảy sinh những vấn đề phức tạp nhất là diện tích đất nông nghiệp ngày càng giảm, nông dân mất đất sản xuất, thiếu việc làm, tình trạng lấn chiếm, tranh chấp đất đai diễn biến phức tạp. Mặt khác, đất đai manh mún việc hình thành những vùng sản xuất tập trung, chuyên môn hoá gặp khó khăn trở ngại, huỷ hoại đất ngày càng phổ biến, tâm lý sử dụng đất của người dân chưa thực sự ổn định, hạn mức đất giao không phù hợp, xu hướng đầu cơ đất gia tăng, người dân ở vùng núi thiếu đất sản xuất, trong khi đó Ban quản lý rừng được giao diện tích lớn nhưng sử dụng kém hiệu quả, các chủ đầu tư được giao đất sử dụng không hết, không kịp thời điều chỉnh quy hoạch dẫn tới quy hoạch "treo”, dự án “treo”. Sau khi Luật Đất đai được ban hành vào năm 2003, thì cũng đã ra một số Nghị định như: Nghị định 181/2003/NĐ-CP về thi hành Luật Đất đai và một số các Nghị định khác của Chính phủ, các Quyết định của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính liên quan đến đất đai nhưng vẫn còn những bất cập trong thực tế. Do đó, nhằm khắc phục những hạn chế nêu trên, đề ra một số giải pháp kinh tế, pháp lý đồng bộ và phù hợp với địa phương để quản lý quỹ đất trên địa bàn một cách có hiệu quả, vấn đề “Thực thi quyền sử dụng đất ở Huyện Hòa Vang thành phố Đà Nẵng” được chọn làm đề tài luận văn Thạc sĩ chuyên ngành kinh tế chính trị. 2. Tình hình nghiên cứu luận văn Vấn đề giao quyền sử dụng đất đai được chú trọng cùng với Luật Đất đai năm 1987 và thúc đẩy nhanh hơn sau khi Luật Đất đai sửa đổi vào năm 1993 đã trở thành tâm điểm của cải cách kinh tế, việc sửa đổi Luật Đất đai năm 2003 là mới quan trọng nhất hướng đến việc hoàn thành quá trình cấp quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, đến nay công tác quy hoạch sử dụng đất chưa được triển khai trên địa bàn huyện Hoà Vang nên phần lớn đất đai trên địa bàn chưa được sử dụng, bảo vệ hợp lý, hiệu quả kinh tế chưa cao, công tác quản lý nhà nước còn nhiều khó khăn. Đặc biệt, vấn đề nghiên cứu giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, công nhận quyền sử dụng đất chưa được nghiên cứu một cách có hệ thống trên tất cả các mặt kinh tế - xã hội - quốc phòng - an ninh trong tiến trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích Đề xuất những quan điểm, hệ thống các biện pháp kinh tế - xã hội và pháp lý trong công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng, quản lý đất, phân bổ hợp lý quỹ đất, giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất cho các mục đích phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương, tạo ra những điều kiện cần thiết để tổ chức sử dụng đất có hiệu quả cao, tránh sự chồng chéo gây lãng phí quỹ đất, tránh được sự tranh chấp, lấn chiếm, huỷ hoại đất đai, phá vỡ sự cân bằng sinh thái, môi trường sống, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội và gây điểm nóng về chính trị ở địa phương. 3.2. Nhiệm vụ Tìm hiểu thực trạng về thực thi quyền sử dụng đất, thi hành Luật Đất đai, đặc biệt là công tác quy hoạch, kế hoạch phân bổ sử dụng đất; công tác giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, công nhận quyền sử dụng đất trên địa bàn huyện Hoà Vang, chỉ rõ những kết quả đạt được và những hạn chế gây ra những áp lực lớn đối với đất đai, đồng thời chỉ rõ những tiềm năng đất đai, nhằm quản lý và phân bổ quỹ đất đai vào các mục đích sử một cách có hiệu quả nhất. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Nghiên cứu tình hình thực hiện quyền sử đất ở huyện Hòa Vang giai đoạn 2000 đến nay. - Luận văn chú trọng, đề cập đến vấn đề thực thi quyền sử dụng đất ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện. 5. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, luận văn chú trọng sử dụng các phương pháp truyền thống của kinh tế chính trị như: - Phương pháp trừu tượng hóa khoa học. - Phương pháp kết hợp Logíc với lịch sử. Ngoài ra, để minh họa và làm rõ thực tiễn luận văn còn sử dụng phương pháp mô hình hóa, thống kê, phân tích... 6. Ý nghĩa thực tiễn - Đánh giá lại hiện trạng quyền sử dụng đất theo định hướng phát triển kinh tế - xã hội. Tạo điều kiện khai thác, sử dụng quỹ đất hiện có một cách có hiệu quả, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu kinh tế - xã hội trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn giai đoạn thời gian đến. - Tổ chức quản lý sử dụng đất, phân bổ hợp lý quỹ đất cho các mục đích sử dụng phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương. - Hình thành hệ thống các biện pháp kinh tế - xã hội, trong quản lý sử dụng đất đai. - Khắc phục việc giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, công nhận quyền sử dụng đất cho các tổ chức cá nhân, không dựa trên quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ngắn hạn, dài hạn và quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội Quốc phòng - An ninh ở địa phương. 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương, 7 tiết. Chương 1 Lý LUËN VÒ thùc thi QUYÒN Sö DôNG §ÊT Vµ VAI TRß CñA Nã TRONG PH¸T TRIÓN KINH TÕ X· HéI 1.1. ĐẤT ĐAI VÀ VAI TRÒ CỦA ĐẤT ĐAI TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - Xà HỘI §Êt lµ s¶n phÈm tån t¹i tù nhiªn, cã tr­íc con ng­êi vµ kh«ng do con ng­êi t¹o ra nh­ng lao ®éng con ng­êi cã thÓ c¶i t¹o, n©ng cao gi¸ trÞ cña ®Êt vµ ®Êt ®ai lµ ®èi t­îng lao ®éng l©u dµi cña con ng­êi. Lµ m«i tr­êng sèng c¬ b¶n cña hÇu hÕt c¸c sinh vËt sèng trªn tr¸i ®Êt, trong ®ã cã con ng­êi, ®iÒu ®ã kh¼ng ®Þnh ®Êt lµ tµi nguyªn quý gi¸ nhÊt cña loµi ng­êi nãi chung vµ ®Æc biÖt quan träng ®èi víi n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n - C.M¸c ®· viÕt: “ ®Êt lµ t­ liÖu s¶n xuÊt c¬ b¶n, phæ biÕn vµ quý b¸u nhÊt cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp” [34, tr.532], ®Êt lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña sù tån t¹i vµ t¸i sinh cña hµng lo¹t thÕ hÖ loµi ng­êi kÕ tiÕp nhau. §Êt ®ai lµ ®iÒu kiÖn hÕt søc cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt, nh­ng tù nã kh«ng thÓ t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi mµ cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c, trong ®ã cã ®iÒu kiÖn quan träng bËc nhÊt lµ lao ®éng cña con ng­êi. §Êt ®ai cïng víi lao ®éng cña con ng­êi lµ hai yÕu tè c¬ b¶n vµ quan träng nhÊt t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®Ó con ng­êi vµ x· héi loµi ng­êi tån t¹i, ph¸t triÓn, ®iÒu nµy ®· ®­îc C.M¸c dÉn lêi cña W.Petty “ Lao ®éng lµ cha, cßn ®Êt lµ mÑ cña cña c¶i vËt chÊt”. NÕu nh­ c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt kh¸c cã thÓ tự do di chuyÓn tõ n¬i nµy ®Õn n¬i kh¸c th× ®Êt ®ai l¹i cã vÞ trÝ cè ®Þnh, kh«ng thÓ di chuyÓn theo ý cña con ng­êi; cßn xÐt vÒ mÆt diÖn tÝch th× ®Êt ®ai lµ h÷u h¹n - trªn ph¹m vi toµn cÇu, ®Êt ®ai bÞ khèng chÕ bëi bÒ mÆt tr¸i ®Êt, ë mçi quèc gia nã bÞ giíi h¹n ë biªn giíi cña mçi quèc gia, ®èi víi tØnh, huyÖn, x· th× diÖn tÝch bÞ giíi h¹n trong khu«n khæ ®Þa giíi hµnh chÝnh cña tõng ®Þa ph­¬ng. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña mçi d©n téc phô thuéc rÊt nhiÒu vµo ®Êt ®ai mµ d©n téc ®ã sinh sèng. §ã lµ ®ång b»ng, rõng nói, hÖ sinh th¸i, nguån n­íc vµ tµi nguyªn trong lßng ®Êt, nguån lîi vïng biÓn, thÒm lôc ®Þa... Toµn bé s¶n phÈm phôc vô nhu cÇu thiÕt yÕu cña con ng­êi ®Òu trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch ®Êt nhÊt ®Þnh. §Êt ®ai lµ tµi nguyªn cña d©n téc, cña tæ quèc - nã v« cïng quý gi¸, kh«ng chØ lµ di s¶n thiªng liªng cña c¶ d©n téc mµ cßn lµ biÓu t­îng cô thÓ cña quèc gia tr­êng tån cïng d©n téc, lµ c¬ së vËt chÊt cña lßng yªu n­íc vµ t×nh lµng nghÜa xãm. Trong lÞch sö dùng n­íc vµ gi÷ n­íc ë n­íc ta, mçi tÊc ®Êt tõ biªn c­¬ng cho ®Õn h¶i ®¶o ®Òu thÊm ®­îm må h«i, x­¬ng m¸u cña «ng cha, cña biÕt bao thÕ hÖ ng­êi ViÖt nam t¹o lËp vµ gi÷ g×n. Lµ mét quèc gia n«ng nghiÖp, víi nÒn v¨n minh lóa n­íc truyÒn thèng nªn ®Êt ®ai nãi chung, ruéng ®Êt nãi riªng lµ nguån tµi nguyªn quèc gia quý gi¸, lµ t­ liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt, lµ nguån néi lùc to lín cho ph¸t triÓn, lµ ®Þa bµn ph©n bæ d©n c­, lµ mÆt b»ng x©y dùng c¸c c¬ së kinh tÕ - v¨n hãa, chÝnh trÞ, an ninh - quèc phßng, lµ thµnh phÇn quan träng hµng ®Çu cña m«i tr­êng sèng... do ®ã nã cã vai trß v« cïng quan träng trªn mäi ph­¬ng diÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi... H¬n 500 n¨m tr­íc, Bé luËt ®Çu tiªn cña n­íc ViÖt Nam ®éc lËp ®· quy ®Þnh r»ng “ Nh÷ng ng­êi b¸n ®Êt ®ai ë bê câi cho ng­êi n­íc ngoµi th× téc bÞ chÐm” [48, tr.57]; Phan Huy Chó còng ®· tõng cho r»ng: “ Cña b¸u mét n­íc kh«ng g× quÝ b»ng ®Êt ®ai, nh©n d©n vµ cña c¶i ®Òu do ®Êy mµ sinh ra ”. Tuy nhiªn, víi nh÷ng ®Æc tr­ng riªng cã mµ viÖc sö dông ®Êt ®ai kh«ng thÓ lµ v« h¹n, do ®ã, ®Ó tho¶ m·n ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu sö dông ®Êt kh«ng ngõng t¨ng lªn th× viÖc sö dông ®Êt mét c¸ch hîp lý vµ tiÕt kiÖm, TTQSD§ mét c¸ch hiÖu qu¶ lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó sö dông ®Êt ®ai cã hiÖu qu¶, ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng lµ yªu cÇu cÊp b¸ch vµ quan träng. Ngay sau khi giµnh ®­îc chÝnh quyÒn, ®Ó thùc hiÖn chñ tr­¬ng “ Ng­êi cµy cã ruéng” §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch, ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai nh»m môc ®Ých phôc vô lîi Ých cña ®«ng ®¶o quÇn chóng nh©n d©n lao ®éng. Tuy nhiªn trong tõng giai ®o¹n lÞch sö, chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai cã nh÷ng thay ®æi nhÊt ®Þnh. Do ®ã, viÖc kh«ng ngõng hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai lµ vÊn ®Ò quan träng lu«n ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta quan t©m. LÞch sö qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ®Êt ®ai ®· chøng minh ®iÒu ®ã. KÓ tõ sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945 thµnh c«ng ®Õn tr­íc §æi míi (1986), chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt vÒ ruéng ®Êt nãi riªng, ®Êt ®ai nãi chung ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn kh¸ ®a d¹ng, phong phó, ph¶n ¸nh kh¸ râ nÐt t×nh h×nh c¸ch m¹ng qua tõng giai ®o¹n lÞch sö. Cã thÓ chia chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt vÒ ruéng ®Êt trong kho¶ng thêi gian nµy thµnh 3 giai ®o¹n: Giai ®o¹n 1945 - 1954 lµ giai ®o¹n tõng b­íc xo¸ bá chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña giai cÊp ®Þa chñ, thùc hiÖn chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cho n«ng d©n, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt ë n«ng th«n, båi d­ìng lùc l­îng nh©n d©n ®Ó ®Èy m¹nh cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p ®Õn th¾ng lîi. Giai ®o¹n 1954 - 1975, miÒn B¾c hoµn toµn gi¶i phãng, miÒn Nam tiÕp tôc cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ, §¶ng vµ Nhµ n­íc x¸c ®Þnh 3 h×nh thøc së h÷u ®Êt ®ai: së h÷u nhµ n­íc, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t­ nh©n, trong ®ã vÊn ®Ò së h÷u tËp thÓ g¾n liÒn víi hîp t¸c hãa n«ng nghiÖp ®­îc ph¸t huy m¹nh mÏ. Giai ®o¹n 1975 - 1985, ®Êt n­íc hoµn toµn gi¶i phãng, c¶ n­íc thèng nhÊt x©y dùng m« h×nh tËp ®oµn s¶n xuÊt vµ tiÕp tôc thùc hiÖn hîp t¸c ho¸. Mçi mét giai ®o¹n lÞch sö ®· qua cho thÊy sù ph¸t triÓn quan ®iÓm, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc phï hîp víi ®Æc ®iÓm, bèi c¶nh kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi cña tõng giai ®o¹n cô thÓ. Cïng víi tiÕn tr×nh ®ã, nÕu nh­ tõ n¨m 1945 ®Õn 1980 ë n­íc ta tån t¹i 3 lo¹i h×nh së h÷u ®èi víi ®Êt ®ai lµ së h÷u nhµ n­íc, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t­ nh©n, th× tõ n¨m 1980 chØ cßn mét lo¹i h×nh duy nhÊt lµ së h÷u toµn d©n. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ th× vÊn ®Ò ®Êt ®ai ngµy cµng ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc hÕt søc coi träng, trong ®ã ngµy cµng ®Æc biÖt nhÊn m¹nh vai trß cña Nhµ n­íc trong viÖc thùc hiÖn quyÒn ®¹i diÖn chñ së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai vµ thèng nhÊt qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Êt ®ai - quan ®iÓm nµy lu«n ®­îc qu¸n triÖt trong c¸c v¨n b¶n quan träng cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, ch¼ng h¹n nh­: HiÕn ph¸p n¨m 1992 cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam cã §iÒu 17 quy ®Þnh: “§Êt ®ai, vïng nói, s«ng hå, nguån n­íc, tµi nguyªn trong lßng ®Êt, nguån lùc ë vïng biÓn thÒm lôc ®Þa vµ vïng trêi, phÇn vèn vµ tµi s¶n do nhµ n­íc ®Çu t­ vµo xÝ nghiÖp, c«ng tr×nh thuéc c¸c ngµnh vµ lÜnh vùc kinh tÕ, v¨n ho¸ - x· héi, khoa häc kü thuËt, ngo¹i giao, quèc phßng, an ninh cïng c¸c tµi s¶n kh¸c mµ ph¸p luËt quy ®Þnh lµ cña nhµ n­íc ®Òu thuéc së h÷u toµn d©n”. B¸o c¸o chÝnh trÞ cña Ban chÊp hµnh trung ­¬ng khãa VII t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII cña §¶ng kh¼ng ®Þnh: §Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n, kh«ng t­ nh©n hãa, kh«ng cho phÐp mua b¸n ®Êt. Thùc hiÖn ®óng LuËt ®Êt ®ai, bæ sung hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai. Trong viÖc giao QSD§ hay cho thuª ®Êt ph¶i x¸c ®Þnh ®óng gi¸ c¸c lo¹i ®Êt ®Ó sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶; duy tr× vµ ph¸t triÓn quü ®Êt, b¶o ®¶m lîi Ých cña toµn d©n. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®Çu c¬ ®Êt vµ nh÷ng tiªu cùc yÕu kÐm trong qu¶n lý vµ sö dông ®Êt [23, tr.99]. NghÞ quyÕt Héi nghÞ TW §¶ng CSVN lÇn thø 7 ( khãa IX) vÒ tiÕp tôc ®æi míi chÝnh s¸ch ph¸p luËt vµ ®Êt ®ai trong thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc nªu râ: §Êt ®ai lµ l·nh thæ quèc gia; lµ tµi nguyªn quèc gia v« cïng quý gi¸, lµ t­ liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt; lµ thµnh phÇn quan träng hµng ®Çu cña m«i tr­êng sèng, lµ ®Þa bµn ph©n bæ c¸c khu d©n c­, x©y dùng c¸c c¬ së v¨n hãa x· héi, an ninh vµ quèc phßng. Tr¶i qua nhiÒu thÕ hÖ, nh©n d©n ta ®· tèn bao nhiªu c«ng søc x­¬ng m¸u míi t¹o lËp b¶o vÖ ®­îc ®Êt ®ai nh­ ngµy nay [2, tr.164]; r»ng, ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai cña §¶ng hiÖn nay phôc vô môc tiªu “ §éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi, d©n giµu n­íc m¹nh x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh” [2, tr.165]. ThÓ chÕ hãa quan ®iÓm cña HiÕn ph¸p 1992, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 - §iÒu 5 ghi: “§Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do nhµ n­íc ®¹i diÖn chñ së h÷u”; §iÒu 6 nªu râ: “Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý ®Êt ®ai”; §iÒu 7 kh¼ng ®Þnh: “Nhµ n­íc thùc hiÖn quyÒn chñ së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai vµ thèng nhÊt qu¶n lý vÒ ®Êt ®ai” [44]. §Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n - nghÜa lµ, quyÒn së h÷u toµn d©n ®èi víi ®Êt ®ai lµ quyÒn së h÷u duy nhÊt vµ tuyÖt ®èi; r»ng, chÕ ®é së h÷u t­ nh©n hoÆc bÊt kú mét chÕ ®é së h÷u nµo kh¸c ®Òu kh«ng ®­îc thõa nhËn. TÝnh tuyÖt ®èi vµ duy nhÊt cña së h÷u toµn d©n thÓ hiÖn ë chç nã bao trïm tÊt c¶ mäi ®Êt ®ai cña quèc gia cïng víi nh÷ng quan hÖ ph¸i sinh tõ ®Êt ®ai, bÊt kú ®Êt ®ã ®ang cã hay kh«ng cã ng­êi sö dông. ViÖc sö dông ®Êt cña c¸c tæ chøc, céng ®ång d©n c­, hé gia ®×nh c¸ nh©n ph¶i ®¶m b¶o ®óng quy ho¹ch, ®óng môc ®Ých sö dông ®Êt, tiÕt kiÖm, hiÖu qu¶ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng, ®¶m b¶o c©n b»ng sinh th¸i. §©y lµ nguyªn t¾c ph¸p lý xuyªn suèt trong qu¸ tr×nh qu¶n lý, sö dông ®Êt, ph¶n ¸nh ®Æc tr­ng cña quyÒn së h÷u toµn d©n ®èi víi ®Êt ®ai. TÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña së h÷u toµn d©n ®èi víi ®Êt ®ai lµm nÒn t¶ng cho chÕ ®é së h÷u vÒ ®Êt ®ai trªn hai ph­¬ng diÖn chñ yÕu sau: - §Êt ®ai lµ l·nh thæ quèc gia, lµ tµi nguyªn v« gi¸ kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc cña quèc gia. §ã còng lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh chinh phôc, chÕ ngù tù nhiªn, chèng giÆc ngo¹i x©m cña d©n téc ViÖt Nam tõ thÕ hÖ nµy sang thÕ hÖ kh¸c. Do ®ã, Nhµ n­íc vµ mäi tæ chøc, c«ng d©n ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ g×n gi÷ nguån tµi nguyªn quèc gia nµy. - §Êt ®ai lµ t­ liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt, liªn quan ®Õn kÕt qu¶ ®Çu t­ lao ®éng, vèn, c«ng søc c¶i t¹o cña tõng ng­êi lao ®éng cô thÓ - v× vËy, nã ph¶i hÕt søc cô thÓ, x¸c ®Þnh vµ g¾n víi c¸c lîi Ých thiÕt thùc. C¸c yÕu tè ®ßi hái viÖc x¸c lËp chÕ ®é së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai ph¶i ®¶m b¶o cho Nhµ n­íc can thiÖp vµo quan hÖ ®Êt ®ai víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®¹i diÖn chñ së h÷u vµ qu¶n lý tèi cao, ph¶i ®¶m b¶o thèng nhÊt hµi hßa gi÷a c¸c quyÒn n¨ng, vai trß tèi cao cña Nhµ n­íc víi c¸c quyÒn cô thÓ cña chñ thÓ sö dông ®Êt. ChÝnh v× vËy, khi ®Þnh chÕ ®é së h÷u toµn d©n ®èi víi ®Êt ®ai ph¶i h­íng tíi c¸c yªu cÇu, nguyªn t¾c sau ®©y: - LuËt ph¸p hãa vai trß cña Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ ®¹i diÖn chñ së h÷u vµ ng­êi thèng nhÊt qu¶n lý toµn bé ®Êt ®ai. - X¸c ®Þnh râ vai trß cña tæ chøc, céng ®ång d©n c­, hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n víi t­ c¸ch lµ chñ thÓ sö dông cô thÓ - x¸c ®Þnh. - ThiÕt lËp mèi quan hÖ cô thÓ, hµi hßa gi÷a Nhµ n­íc vµ chñ thÓ sö dông ®Êt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Qu¸n triÖt tinh thÇn ®ã, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®· kÕ thõa, ph¸t triÓn c¸c quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai 1993, ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn quan träng trong viÖc x©y dùng, hoµn thiÖn thÓ chÕ ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai, quy ®Þnh cô thÓ râ rµng quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc ®¹i diÖn chñ së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai vµ thèng nhÊt qu¶n lý vÒ ®Êt ®ai, chÕ ®é qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai, quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi sö dông ®Êt. Nhµ n­íc thùc hiÖn quyÒn ®Þnh ®o¹t ®èi víi ®Êt ®ai th«ng qua quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt, quy ®Þnh vµ h¹n møc giao ®Êt, thêi h¹n sö dông ®Êt, quyÕt ®Þnh giao - cho thuª - thu håi ®Êt, cho phÐp chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt, ®Þnh gi¸ ®Êt, ®iÒu tiÕt nguån lîi tõ ®Êt ®ai... §Êt ®ai kh«ng thuéc quyÒn së h÷u cña tæ chøc c¸ nh©n nµo, Nhµ nøíc sÏ trao QSD§ cho tæ chøc, c¸ nh©n, sö dông ®Êt th«ng qua c¸c h×nh thøc giao ®Êt, cho thuª ®Êt c«ng nhËn quyÒn sö ®Êt ®èi víi ng­êi sö dông ®Êt æn ®Þnh. Nhµ n­íc më réng tèi ®a quyÒn cña ng­êi sö dông ®Êt nh­: QuyÒn chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng, cho thuª, cho thuª l¹i, thõa kÕ, thÕ chÊp, b¶o l·nh vµ gãp vèn b»ng quyÒn sö dông ®©t. NÕu ë LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 quy ®Þnh chØ cã hé gia ®×nh, c¸ nh©n míi cã 5 quyÒn ®èi víi ®Êt ®ai, th× ë LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ng­êi sö dông ®Êt ®Õn 9 quyÒn, vµ cho phÐp c¸c tæ chøc kinh tÕ ®­îc Nhµ n­íc giao ®Êt cã thu tiÒn sö dông ®Êt mµ tiÒn sö dông ®Êt ®· tr¶ kh«ng cã nguån gèc tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc còng ®­îc thùc hiÖn c¸c quyÒn nh­ hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n. §©y lµ quan ®iÓm míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ®Êt ®ai. Trong giai ®o¹n më cöa héi nhËp hiÖn nay, vÊn ®Ò ®Êt ®ai lµ yÕu tè vËt chÊt ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. B¸o c¸o chÝnh trÞ cña BCHTW kho¸ IX t¹i §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X ®· nªu: Ph¸t triÓn thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n, bao gåm thÞ tr­êng QSD§ vµ bÊt ®éng s¶n g¾n liÒn víi ®Êt,...b¶o ®¶m QSD§ chuyÓn thµnh hµng ho¸ mét c¸ch thuËn lîi lµm cho ®Êt ®ai thËt sù trë thµnh nguån vèn ph¸t triÓn, thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n trong n­íc cã søc m¹nh c¹nh tranh so víi thÞ tr­êng khu vùc, cã søc hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­. Thùc hiÖn c«ng khai, minh b¹ch vµ t¨ng c­êng tÝnh ph¸p lý, kû luËt, kû c­¬ng trong qu¶n lý ®Êt ®ai. Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt gi¸ ®Êt b»ng quan hÖ cung cÇu vÒ ®Êt ®ai vµ th«ng qua chÝnh s¸ch vÒ thuÕ cã liªn quan ®Õn ®Êt ®ai. Nhµ n­íc qu¶n lý ®Êt thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n võa lµ nhµ ®Çu t­ bÊt ®éng s¶n lín nhÊt. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ kinh doanh bÊt ®éng s¶n [25, tr.81]. 1.2. VÊn ®Ò thùc thi quyÒn sö dông ®Êt 1.2.1. Kh¸i niÖm quyÒn së h÷u ®Êt ®ai Theo tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam “QuyÒn së h÷u lµ quyÒn chiÕm gi÷, sö dông vµ ®Þnh ®o¹t víi tµi s¶n cña m×nh” [27, tr.639]. Theo ®Þnh nghÜa nµy, quyÒn së h÷u ph¶i bao gåm c¶ chiÕm gi÷, sö dông vµ ®Þnh ®o¹t ®èi víi tµi s¶n. §Êt ®ai lµ tµi s¶n - t­ liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt. V× vËy, khi nghiªn cøu c¸c h×nh th¸i së h÷u kh¸c nhau vÒ ®Êt ®ai cña x· héi loµi ng­êi cho thÊy së h÷u ®Êt ®ai thÓ hiÖn trªn hai mÆt: së h÷u vÒ mÆt ph¸p lý vµ së h÷u vÒ mÆt kinh tÕ. QuyÒn së h÷u vÒ mÆt ph¸p lý cña chñ së h÷u ®èi víi ®Êt ®ai bao gåm c¸c quyÒn c¬ b¶n: QuyÒn chiÕm h÷u, quyÒn ®Þnh ®o¹t vµ quyÒn sö dông. QuyÒn chiÕm h÷u ®Êt ®ai: lµ hµnh vi ®éc chiÕm ®Êt ®ai ban ®Çu cña con ng­êi víi tù nhiªn ®Ó cã ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nh»m t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm ®¸p øng nhu cÇu tån t¹i. QuyÒn ®Þnh ®o¹t ®Êt ®ai: lµ quyÒn chñ së h÷u ®Êt ®ai giao toµn bé c¸c quyÒn ®èi víi ®Êt ®ai cho chñ thÓ kh¸c hoÆc tõ bá c¸c quyÒn Êy. Chñ së h÷u ®Êt ®ai cã quyÒn ®Þnh ®o¹t “sè phËn” cña ®Êt ®ai b»ng c¸ch b¸n, ®æi, tÆng, cho thuª... Tù hä thùc hiÖn quyÒn ®Þnh ®o¹t ®Êt ®ai th«ng qua c¸c quan hÖ nãi trªn, víi h×nh thøc hîp ®ång b»ng v¨n b¶n hoÆc miÖng. QuyÒn sö dông ®Êt ®ai: Do môc ®Ých cña ®Ò tµi, luËn v¨n xin ®­îc ®i s©u ph©n tÝch néi dung nµy trong môc 1.2.2. 1.2.2. Kh¸i niÖm quyÒn sö dông ®Êt Theo tõ ®iÓn kinh tÕ, QSD§ lµ ph­¬ng thøc quy ®Þnh, ®iÒu kiÖn, h×nh thøc sö dông ®Êt ®ai cña tõng c¸ nh©n, cña tËp thÓ hoÆc cña nhµ n­íc. ChÕ ®é sö dông ®Êt ®ai lµ do quan hÖ s¶n xuÊt chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ trong x· héi quyÕt ®Þnh [27, tr.513]. LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 qui ®Þnh Nhµ n­íc quy ®Þnh quyÒn chiÕm h÷u, cßn QSD§ trùc tiÕp thuéc vÒ hé gia ®×nh, c¸ nh©n, tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc sö dông ®Êt hîp ph¸p vµ ®­îc phÐp. Theo Bé LuËt D©n sù n¨m 2005, QSD§ lµ quyÒn khai th¸c c«ng dông, h­ëng hoa lîi, lîi tøc tµi s¶n. ë ViÖt Nam, Nhµ n­íc chØ lµ ®¹i diÖn cho chñ thÓ së h÷u ®Êt lµ toµn d©n, chØ sö dông quyÒn ®Þnh ®o¹t ®èi víi ®Êt ®ai b»ng c¸c h×nh thøc nh­: quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, sö dông ®Êt, quy ®Þnh vÒ h¹n møc giao ®Êt vµ thêi h¹n sö dông, giao ®Êt, cho thuª ®Êt, thu håi cho phÐp chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt, ®Þnh gi¸ ®Êt, thu tiÒn sö dông, tiÒn thuª thuÕ sö dông ®Êt... Theo Lª Xu©n B¸ - QSD§ lµ bé phËn cÊu thµnh cña quyÒn sö h÷u ®Êt th«ng qua viÖc ®éc quyÒn giao ®Êt, cho thuª ®Êt, Nhµ n­íc trao quyÒn cho ng­êi sö dông ®Êt nh÷ng quyÒn vµ nghÜa vô nhÊt ®Þnh trong ®ã cã sù ph©n biÖt theo lo¹i ®Êt, theo ®èi t­îng sö dông ®Êt, theo h×nh thøc cho thuª hoÆc giao ®Êt [1, tr.83]... Sù kh¸c biÖt t­¬ng ®èi gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông ®Êt ®ai vÒ mÆt kinh tÕ QuyÒn sö dông ®Êt cña chñ së h÷u quy ®Þnh viÖc dïng ®Êt ®ai ®ã vµo môc ®Ých g×, ®Ó s¶n xuÊt hay cho thuª. Song ®©u ®ã vÉn ch­a thÓ hiÖn së h÷u vÒ mÆt kinh tÕ. Nã chØ së h÷u vÒ mÆt kinh tÕ chõng nµo trõ quyÒn së h÷u ®ã, chñ së h÷u ®Êt ®ai cã thu nhËp. Ch¼ng h¹n, trong tr­êng hîp chñ së h÷u ®Êt ®ai lµ Nhµ n­íc th× ®Þa t« chªnh lÖch gép vµo thuÕ, cßn trong tr­êng hîp t­ h÷u ®Êt ®ai th× chñ së h÷u chØ thu ®Þa t«, kh«ng thu thuÕ. NÕu quyÒn së h÷u vÒ mÆt kinh tÕ kh«ng thùc hiÖn ®­îc th× quyÒn sö dông vÉn tån t¹i. Do ®ã, ph¹m trï quyÒn sö dông ®Êt ®ai kh¸c víi ph¹m trï së h÷u ®Êt vÒ kinh tÕ. ChÕ ®é së h÷u ®Êt ®ai bao hµm nhiÒu quyÒn tµi s¶n ®èi víi ®Êt ®ai (quyÒn chiÕm h÷u ®Êt ®ai, quyÒn ®Þnh ®o¹t ®Êt ®ai vµ quyÒn sö dông ®Êt ®ai, cïng c¬ chÕ thùc hiÖn c¸c quyÒn ®ã. QuyÒn së h÷u ®Êt ®ai vµ quyÒn sö dông ®Êt lµ hai ph¹m trï kinh tÕ rÊt quan träng. Hai quyÒn nµy võa thèng nhÊt võa cã xu h­íng ph©n cùc, chóng cã thÓ thèng nhÊt víi nhau trong mét chñ thÓ; l¹i còng cã thÓ t¸ch ra nhiÒu chñ thÓ kh¸c nhau. Kinh tÕ - x· héi cµng ph¸t triÓn th× sù ph©n cùc vµ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a hai nhãm quyÒn nãi trªn l¹i cµng m¹nh mÏ. Ngµy nay, quan hÖ së h÷u ®Êt ®ai ph¸t triÓn c¬ së kinh tÕ - x· héi hiÖn ®¹i. MÆt ph¸p lý vµ mÆt kinh tÕ cña quan hÖ së h÷u nµy kh«ng cßn bã hÑp trong tõng quèc gia mµ ®· t¸c ®éng ®Õn kinh tÕ toµn cÇu. Mçi ®éng th¸i cña nã ®Òu t¸c ®éng ®Õn mäi ngµnh, mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Tuy mçi n­íc cã sù kh¸c biÖt vÒ së h÷u ®Êt ®ai nh­ng viÖc thùc hiÖn lîi Ých kinh tÕ tõ quyÒn sö dông ®Êt ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung c¬ b¶n vµ xuyªn suèt. Nh­ vËy, QSD§ xÐt vÒ mÆt kinh tÕ th× kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc x¸c nhËn c¸c hµnh vi, thao t¸c, ho¹t ®éng... mµ chñ yÕu l¹i ph¶i nhÊn m¹nh c¸c quan hÖ kinh tÕ liªn quan, thËm chÝ nã ph¶i lµ tæng hîp c¸c quan hÖ kinh tÕ ®Æc tr­ng, vµ trong ®ã l¹i chøa ®ùng trong ®ã rÊt nhiÒu mèi quan hÖ, nhiÒu quyÒn cô thÓ kh¸c nhau - ch¼ng h¹n nh­: quyÒn khai th¸c ®Êt - bÞ qui ®Þnh bëi ph¹m vi, giíi h¹n vµ cè ®Þnh trong kh«ng gian vÒ diÖn tÝch, nã tån t¹i v« h¹n vÒ thêi gian vµ kh¶ n¨ng sinh lîi l©u dµi... So víi c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt kh¸c, ®Êt cã ­u thÕ ®Æc biÖt, nh­ C¸c M¸c ®· viÕt “ T­ b¶n cè ®Þnh bá vµo m¸y mãc, kh«ng v× ®­îc sö dông tèt h¬n lªn, tr¸i l¹i nã hao mßn ®i, tr¸i l¹i, nÕu ®­îc xö lÝ mét c¸ch thÝch ®¸ng th× ®Êt ®ai sÏ tèt m·i lªn. ¦u thÕ cña ®Êt lµ nh÷ng kho¶n ®Çu t­ liªn tiÕp ®Ó ®em l¹i lîi nhuËn mµ kh«ng lµm thiÖt ®Õn nh÷ng kho¶ng ®Çu t­ liªn tiÕp Êy [34, tr.484]. 1.2.3. Quan niÖm vÒ thùc thi quyÒn sö dông ®Êt Theo tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, thùc thi cã nghÜa lµ thùc hiÖn vµ thi hµnh mét nhiÖm vô cô thÓ nhÊt ®Þnh, ®èi víi mét ®èi t­îng cô thÓ nhÊt ®Þnh, nh»m h­íng tíi môc tiªu x¸c ®Þnh. Víi nghÜa thùc hiÖn, thùc thi tr­íc hÕt bÞ qui ®Þnh bëi nh÷ng thuéc tÝnh tù nhiªn vèn cã hay nh÷ng tÝnh qui ®Þnh b¶n chÊt cña chÝnh ®èi t­îng ®ã, v× vËy nã lµ kh¸ch quan; ®èi t­îng cña thùc hiÖn ph¶i ®· hoÆc ®ang tån t¹i trªn thùc tÕ. Víi nghÜa lµ thi hµnh th× nã tr­íc hÕt mang tÝnh bÞ ®éng - thõa hµnh mét mÖnh lÖnh hay nhiÖm vô nµo ®ã do chñ thÓ kh¸c yªu cÇu theo qui ho¹ch, ch­¬ng tr×nh hay kÕ ho¹ch ®· v¹ch s½n, hiÖn thùc ho¸ c¸c quyÕt ®Þnh, c¸c nghÞ quyÕt... v× vËy nã cßn bao hµm c¶ nghÜa t¹o dùng c¸i míi, c¸i t­¬ng lai. Víi c¸ch tiÕp cËn ®ã, TTQSD§ kh«ng chØ bao gåm ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ sö dông ®Êt nh»m khai th¸c c¸c n¨ng lùc cña ®Êt ®Ó tho¶ m·n nh÷ng lîi Ých cña hä, mµ nã cßn ph¶i bao gåm c¶ nh÷ng c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Êt ®ai dùa trªn luËt vµ c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt, nh÷ng quy ®Þnh sö dông ®Êt mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nh»m b¶o vÖ, ph¸t huy nguån tµi nguyªn cña ®Êt n­íc, ®¶m b¶o thèng nhÊt qu¶n lý vÒ ®Êt ®ai... Vµ mäi ho¹t ®éng qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai ph¶i tu©n thñ theo quy ®Þnh chung cña ph¸p luËt. Trªn thùc tÕ, TTQSD§ ®­îc cô thÓ ho¸ ë viÖc thùc thi c¸c quyÒn cô thÓ nh­ - quyÒn chuyÓn ®æi, quyÒn chuyÓn nh­îng, cho thuª, cho thuª l¹i, thõa kÕ, tÆng cho QSD§, quyÒn thÕ chÊp, b¶o l·nh, gãp vèn b»ng QSD§, quyÒn ®­îc båi th­êng khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt [44, tr.120]. Vµ do ®ã, nhiÖm vô TTQSD§ ®­îc ¸p cho c¸c chñ thÓ c¬ b¶n nh­: Nhµ n­íc c¸c cÊp cïng víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng t­¬ng øng cña nã; c¸c chñ thÓ sö dông ®Êt. 1.2.3.1. Qu¸ tr×nh nhËn thøc vÒ sù thùc thi quyÒn sö dông ®Êt Trong lÞch sö dùng n­íc vµ gi÷ n­íc ë ViÖt Nam, ®Êt ®ai nãi chung, ruéng ®Êt nãi riªng cã vai trß v« cïng quan träng trªn mäi ph­¬ng diÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi. §©y lµ nguån tµi nguyªn quèc gia quý gi¸, lµ t­ liÖu s¶n xuÊt ®Æc biÖt, lµ nguån néi lùc to lín cho ph¸t triÓn... MÆt kh¸c, trong thÓ chÕ míi hiÖn nay - do ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n nªn nhËn thøc vÒ QSD§ kh«ng chØ lµ c¬ së cho viÖc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai, mµ cßn lµ c¬ së cho viÖc TTQSD§ mét c¸ch hiÖu qu¶, vµ do ®ã nã lu«n lµ vÊn ®Ò quan träng ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta quan t©m. Tuy nhiªn, ®©y còng lµ vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p vµ nh¹y c¶m. LÞch sö qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ®Êt ®ai cña Nhµ n­íc Céng hoµ X· héi chñ nghÜa ViÖt nam kÓ tõ sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945 thµnh c«ng ®Õn nay trªn c¶ ph­¬ng diÖn chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt, ®èi víi c¶ ruéng ®Êt nãi riªng, ®Êt ®ai nãi chung ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn kh¸ ®a d¹ng, phong phó, ph¶n ¸nh kh¸ râ nÐt t×nh h×nh c¸ch m¹ng qua tõng giai ®o¹n lÞch sö. Cã thÓ chia qu¸ tr×nh nhËn thøc vÒ TTQSD§ trong kho¶ng thêi gian nµy thµnh 4 giai ®o¹n sau: - Giai ®o¹n 1945 - 1954, lµ giai ®o¹n tõng b­íc xo¸ bá chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cña giai cÊp ®Þa chñ, thùc hiÖn chÕ ®é chiÕm h÷u ruéng ®Êt cho n«ng d©n, gi¶i phãng søc s¶n xuÊt ë n«ng th«n, båi d­ìng lùc l­îng nh©n d©n ®Ó ®Èy m¹nh cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p ®Õn th¾ng lîi. V× vËy, nhËn thøc vÒ TTQSD§ d­êng nh­ ch­a ®­îc ®Ò cËp ®Õn, mµ chØ chñ yÕu quan t©m t©m nhiÒu ®Õn viÖc thùc hiÖn khÈu hiÖu “ng­êi cµy cã ruéng” - nghÜa lµ vÊn ®Ò së h÷u ®­îc nhÊn m¹nh, cßn vÊn ®Ò sö dông chñ yÕu vÉn mang tÝnh chÊt truyÒn thèng - Giai ®o¹n 1954 - 1975, miÒn B¾c hoµn toµn gi¶i phãng, miÒn Nam tiÕp tôc cuéc c¸ch m¹ng d©n téc d©n chñ, §¶ng vµ Nhµ n­íc x¸c ®Þnh 3 h×nh thøc së h÷u ®Êt ®ai: së h÷u Nhµ n­íc, së h÷u tËp thÓ vµ së h÷u t­ nh©n, trong ®ã vÊn ®Ò së h÷u tËp thÓ g¾n liÒn víi hîp t¸c hãa n«ng nghiÖp ®­îc ph¸t huy m¹nh mÏ. NhËn thøc vÒ QSD§ ë thêi kú nµy g¾n liÒn víi quan ®iÓm, m« h×nh kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung - mµ ®iÓn h×nh lµ m« h×nh hîp t¸c x·, n«ng - l©m tr­êng quèc doanh vµ c¸c xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp quèc doanh; phï hîp víi nÒn kinh tÕ thêi chiÕn... MÆc dï vËy, giai ®o¹n nµy còng ®· xíi x¸o lªn vÊn ®Ò sö dông ®Êt - ch¼ng h¹n nh­ nh÷ng chñ tr­¬ng x©y dùng c¸nh ®ång 5 tÊn, mµ ®iÓn h×nh lµ viÖc chuyÓn ®æi m« h×nh hîp t¸c x· tõ bËc thÊp lªn bËc cao ®· lµm thay ®æi c¨n b¶n ph­¬ng thøc sö dông ®Êt. - Giai ®o¹n 1975 - 1980, ®Êt n­íc hoµn toµn gi¶i phãng, c¶ n­íc thèng nhÊt, cïng víi viÖc s¾p xÕp, tæ chøc m« h×nh s¶n xuÊt míi ë miÒn Nam th× do sím ph¸t hiÖn ra nh÷ng bÊt cËp cña m« h×nh s¶n xuÊt hiÖn hµnh ë miÒn B¾c mµ nhiÒu t×m kiÕm, thö nghiÖm míi ®­îc triÓn khai... Tuy vËy, mét m« h×nh míi cho viÖc TTQSD§ hiÖu qu¶ vÉn ch­a ®­îc x¸c lËp. - Giai ®o¹n tõ 1981 ®Õn nay - trªn ph­¬ng diÖn TTQSD§ cã thÓ nãi ®©y lµ thêi kú cã nhiÒu biÕn ®æi lín, cã nhiÒu b­íc ngoÆt quan träng. §Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn ®ét ph¸ trong n«ng nghiÖp khi kho¸n s¶n phÈm ®Õn nhãm vµ ng­êi lao ®éng ®­îc triÓn khai n¨m 1981 vµ NghÞ quyÕt 10 cña BCT vÒ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ n«ng nghiÖp, më ®Çu LuËt §Êt ®ai n¨m 1987 vµ ®Õn LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 lµ mèc quan träng nhÊt h­íng ®Õn viÖc hoµn thµnh x¸c lËp quyÒn sö dông. Mçi mét giai ®o¹n lÞch sö ®· qua cho thÊy sù ph¸t triÓn quan ®iÓm, chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc phï hîp víi ®Æc ®iÓm, bèi c¶nh kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi cña tõng giai ®o¹n cô thÓ. 1.2.3.2. Ph©n biÖt mÆt ph¸p lý vµ mÆt kinh tÕ cña thùc thi quyÒn sö dông ®Êt Khi bµn ®Õn mÆt ph¸p lý cña TTQSD§ - lµ chØ ®Ò cËp ®Õn h×nh thøc ph¸p lý cña TTQSD§ trªn c¬ së nh÷ng bé luËt, nh÷ng chÕ tµi ph¸p lý, nh÷ng qui ®Þnh cã tÝnh ph¸p qui. QuyÒn së h÷u vÒ mÆt ph¸p lý cña chñ së h÷u ®èi víi ®Êt ®ai gåm c¸c quyÒn c¬ b¶n: quyÒn chiÕm h÷u, quyÒn ®Þnh ®o¹t vµ quyÒn srö dông. C¸c quyÒn nµy cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau, chiÕm h÷u ®Êt ®ai lµ ®iÒu kiÖn khëi ®Çu cña chñ së h÷u ®Êt ®ai, së h÷u ®Êt ®ai lµ h×nh thøc x· héi cña sù chiÕm h÷u ®ã, lµ quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi trong viÖc chiÕm h÷u ®Êt ®ai ®Ó sö dông hîp ph¸p. C.M¸c kh¼ng ®Þnh: “QuyÒn lùc vÒ mÆt ph¸p lý cña nh÷ng ng­êi ®ã cho phÐp hä ®­îc sö dông vµ l¹m dông nh÷ng phÇn tr¸i ®¾t, cßn ch­a gi¶._.i quyÕt ®­îc viÖc g× hÕt. ViÖc sö dông quyÒn lùc ®ã hoµn toµn phô thuéc vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ ®éc lËp víi ý chÝ cña hä” [34, tr.243]. Cßn khi bµn ®Õn mÆt kinh tÕ cña viÖc TTQSD§ th× l¹i ph¶i nhÊn m¹nh nh÷ng ho¹t ®éng, nh÷ng qu¸ tr×nh, nh÷ng hµnh vi hay nh÷ng quan hÖ kinh tÕ cã liªn quan dï trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp. QuyÒn së h÷u ®Êt ®ai vÒ mÆt kinh tÕ rÊt quan träng bëi v× quyÒn së h÷u ®Êt ®ai cña chñ së h÷u kh«ng cã ý nghÜa g× nÕu nh­ quyÒn së h÷u ®ã kh«ng mang l¹i cho hä kho¶n thu nhËp nµo. Theo M¸c, quyÒn së h÷u ®Êt ®ai ®· nhËn ®­îc c¸i h×nh th¸i thuÇn tóy kinh tÕ cña nã. Lîi Ých kinh tÕ l©u dµi míi lµ vÊn ®Ò chñ së h÷u ®Êt ®ai quan t©m. §ã lµ phÇn thu cña ng­êi chñ do ®éc quyÒn së h÷u ®Êt ®ai mang l¹i. VËy, quyÒn së h÷u ®Êt ®ai vÒ mÆt ph¸p lý lµ c¸c quyÒn c¬ b¶n cña chñ së h÷u ®èi víi diÖn tÝch ®Êt x¸c ®Þnh vµ ®· ®­îc x· héi thõa nhËn vµ ®­îc luËt hãa, cßn quyÒn së h÷u ®Êt ®ai vÒ mÆt kinh tÕ vµ thu nhËp cña chñ së h÷u tõ diÖn tÝch ®Êt ®ai x¸c ®Þnh hîp ph¸p Êy. QuyÒn së h÷u ®Êt ®ai vÒ mÆt ph¸p lý lµ c¨n cø ®¶m b¶o cho chñ së h÷u ®Êi ®ai thùc hiÖn ®­îc quyÒn së h÷u ®Êt ®ai vÒ mÆt kinh tÕ. 1.2.2. Néi dung vµ vai trß cña thùc thi quyÒn sö dông ®Êt trong ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi Theo ph©n tÝch trªn, néi dung vµ vai trß cña viÖc TTQSD§ ®­îc thÓ hiÖn ë vµ bÞ qui ®Þnh bëi ho¹t ®éng cña c¸c chñ thÓ cã liªn quan, mµ trong ®ã quan träng nhÊt vµ ®iÓn h×nh nhÊt thuéc vÒ Nhµ n­íc vµ c¸c chñ thÓ sö dông ®Êt. 1.2.2.1. Qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ®Êt ®ai vµ qu¶n lý ®Êt ®ai (Theo LuËt ®Êt ®ai 2003) a. XÐt vÒ mÆt ®Æc ®iÓm, c¸c ®Þnh chÕ cña Nhµ n­íc ®èi víi ®Êt ®ai vµ qu¶n lý ®©t ®ai theo LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 cã ®iÓm ®¸ng chó ý - ®ã lµ sù t¸ch b¹ch râ rµng gi÷a quyÒn ®¹i diÖn chñ së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai cña Nhµ n­íc víi qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ®Êt ®ai, x¸c ®Þnh ph­¬ng thøc thùc hiÖn, ®Þnh râ quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm cña tõng c¬ quan Nhµ n­íc trong viÖc thùc hiÖn c¸c néi dung nµy, cô thÓ lµ: * §èi víi viÖc thùc hiÖn quyÒn ®¹i diÖn chñ së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai. LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®· x¸c ®Þnh râ néi dông quyÒn ®Þnh ®o¹t - mét biÓu hiÖn ®iÓn h×nh cña quyÒn së h÷u ®èi víi ®Êt ®ai cña Nhµ n­íc víi nh÷ng néi dung cô thÓ sau [40, tr.13]: + QuyÕt ®Þnh môc ®Ých sö dông ®Êt th«ng qua th«ng qua quyÕt ®Þnh, quy ®Þnh sö dông ®Êt, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt. + Quy ®Þnh vÒ h¹n møc giao ®Êt vµ thêi h¹n giao ®Êt. + QuyÕt ®Þnh giao ®Êt, cho thuª ®Êt, thu håi ®Êt, cho phÐp chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt. + §Þnh gi¸ ®Êt. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc thùc hiÖn quyÒn ®iÒu tiÕt c¸c nguån lîi tõ ®Êt ®ai th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai bao gåm: + Thu tiÒn sö dông ®Êt, tiÒn thuª ®Êt. + Thu thuÕ sö dông ®Êt, thuÕ thu nhËp tõ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt. + §iÒu tiÕt phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm tõ ®Êt mµ kh«ng do ®Çu t­ cña ng­êi sö dông ®Êt mang l¹i. Mét khÝa c¹nh kh¸c thÓ hiÖn quyÒn ®¹i diÖn chñ së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai cña Nhµ n­íc - ®ã lµ viÖc Nhµ n­íc trao QSD§ cho tæ chøc, céng ®ång d©n c­, c¬ së t«n gi¸o, hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n sö dông ®Êt th«ng qua h×nh thøc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, c«ng nhËn QSD§ ®èi víi ng­êi ®ang sö dông æn ®Þnh; vµ quy ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi sö dông ®Êt. * VÒ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ®Êt ®ai, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 kh¼ng ®Þnh viÖc Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý vµ tæ chøc thùc hiÖn viÖc sö dông ®Êt ®ai trªn c¬ së: + X¸c ®Þnh ®Þa giíi hµnh chÝnh, lËp vµ qu¶n lý hå s¬ ®Þa giíi hµnh chÝnh, lËp b¶n ®å hµnh chÝnh. + Kh¶o s¸t, ®o ®¹c, ®¸nh gi¸, ph©n h¹n ®Êt, lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh, b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông vµ b¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt. + Qu¶n lý quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt. + Qu¶n lý viÖc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, thu håi ®Êt chuyÓn môc ®Ých sö dông ®Êt. + Thèng kª, kiÓm kª ®Êt ®ai. + Qu¶n lý tµi chÝnh vÒ ®Êt ®ai. + Qu¶n lý vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng QSD§ trong thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n. + Thanh tra, kiÓm tra viÖc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai vµ xö lý vi ph¹m vÒ ®Êt ®ai. + Gi¶i quyÕt tranh chÊp vÒ ®Êt ®ai, gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o c¸c vi ph¹m trong viÖc qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai. + Qu¶n lý dÞch vô c«ng vÒ ®Êt ®ai. * VÒ ph­¬ng thøc Nhµ n­íc thùc hiÖn quyÒn cña chñ thÓ ®¹i diÖn chñ së h÷u ®Êt ®ai - ®iÒu 7, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®· quy ®Þnh cô thÓ nh­ sau [44]: + Quèc héi ban hµnh ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai, quyÕt ®Þnh quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®©t ®ai cña c¶ n­íc, thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t tèi cao ®èi víi viÖc qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai trong ph¹m vi c¶ n­íc. + ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt ®ai cña tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng vµ quy ho¹ch sö dông ®Êt vµo môc ®Ých quèc phßng, an ninh, thèng nhÊt qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Êt ®ai trong ph¹m vi c¶ n­íc. + Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc ChÝnh phñ trong viÖc qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Êt ®ai. + Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp thùc hiÖn quyÒn gi¸m s¸t viÖc thi hµnh ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai t¹i ®Þa ph­¬ng. + UBND c¸c cÊp thùc hiÖn quyÒn ®¹i diÖn chñ së h÷u vÒ ®Êt ®ai vµ qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Êt ®ai t¹i ®Þa ph­¬ng theo thÈm quyÒn. b. XÐt vÒ néi dung cô thÓ - LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 qui ®Þnh quyÒn cña Nhµ n­íc tËp trung ë c¸c ph­¬ng diÖn sau [44, tr.14]: - LËp, qu¶n lý hå s¬ ®Þa giíi hµnh chÝnh vµ c¸c lo¹i b¶n ®å vÒ ®Êt ®ai. - Quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt. - Giao ®Êt, cho thuª ®Êt, chuyÓn môc ®Ých QSD§. - Thu håi ®Êt. - Tµi chÝnh vÒ ®Êt ®ai trong thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n. - Tæ chøc c¬ quan qu¶n lý ®Êt ®ai. - Thanh tra, gi¶i quyÕt tranh chÊp, khiÕu n¹i, tè c¸o vµ xö lý vi ph¹m ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai. §©y chÝnh lµ nh÷ng vÊn ®Ò quan träng vµ ®­îc LuËt §Êt ®ai n¨m 2003, NghÞ ®Þnh 181/2004/N§-CP ngµy 29/10/2004 cña ChÝnh phñ vÒ thi hµnh LuËt §Êt ®ai quy ®Þnh cô thÓ vµ chi tiÕt chÆt chÏ vÒ c¨n cø néi dung, thÈm quyÒn vµ tr×nh tù, thñ tôc thùc hiÖn. Cã thÓ nãi chÕ ®Þnh quyÒn cña Nhµ n­íc vµ qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Êt ®ai còng chÝnh lµ néi dung thÓ hiÖn nh÷ng ®iÓm míi quan träng nhÊt cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 so víi LuËt §Êt ®ai tr­íc ®©y. Tãm l¹i, chÕ ®é së h÷u toµn d©n vÒ ®Êt ®ai lµ yÕu tè mang tÝnh nÒn t¶ng, x¸c lËp ph­¬ng thøc vµ néi dung ®Ó TTQSD§. 1.2.2.2. ViÖc thùc thi quyÒn sö dông ®Êt cña chñ thÓ sö dông ®Êt LuËt §Êt ®ai 2003 x¸c ®Þnh chñ thÓ sö dông ®Êt lµ ng­êi sö dông ®Êt - gåm [44, tr.16-17]: 1. C¸c tæ chøc trong n­íc bao gåm c¬ quan Nhµ n­íc, tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ- x· héi, tæ chøc chÝnh trÞ x· héi-nghÒ nghiÖp, tæ chøc x· héi, tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ, tæ chøc kinh tÕ - x· héi, tæ chøc sù nghiÖp c«ng, d¬n vÞ vò trang nh©n d©n vµ c¸c tæ chøc kh¸c theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ ®­îc Nhµ n­íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt hoÆc c«ng nhËn QSD§, tæ chøc kinh tÕ nhËn chuyÓn QSD§. 2. Hé gia ®×nh, c¸ nh©n trong n­íc ®­îc nhµ n­íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt hoÆc c«ng nhËn QSD§, nhËn QSD§. 3. Céng ®ång d©n c­ gåm céng ®ång ng­êi ViÖt Nam sinh sèng trªn cïng mét ®Þa bµn. 4. C¬ së t«n gi¸o gåm: chïa, nhµ thê, th¸nh thÊt, th¸nh ®­êng, tu viÖn, tr­êng ®µo t¹o riªng cña t«n gi¸o, trô së cña tæ chøc t«n gi¸o vµ c¸c c¬ së kh¸c cña t«n gi¸o ®­îc Nhµ n­íc c«ng nhËn quyÒn sö dông hoÆc giao ®Êt; 5. Tæ chøc n­íc ngoµi cã chøc n¨ng ngo¹i giao gåm c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao, c¬ quan l·nh sù, c¬ quan ®¹i diÖn kh¸c cña n­íc ngoµi, ®¹i diÖn cña tæ chøc thuéc liªn hiÖp Quèc, c¬ quan tæ chøc liªn ChÝnh phñ, c¬ quan ®¹i diÖn cña tæ chøc liªn ChÝnh phñ ®­îc Nhµ n­íc ViÖt Nam cho thuª ®Êt; 6. Ng­êi ViÖt Nam ®Þnh c­ ë n­íc ngoµi vÒ ®Çu t­, ho¹t ®éng v¨n hãa, khoa häc th­êng xuyªn vÒ sèng æn ®Þnh t¹i ViÖt Nam ®­îc Nhµ n­íc ViÖt Nam giao ®Êt, cho thuª ®Êt, tæ chøc c¸ nh©n n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam theo LuËt ®Çu t­ ®­îc Nhµ n­íc ViÖt Nam cho thuª ®Êt, ®­îc mua nhµ ë g¾n liÒn víi QSD§ ë; 7. Tæ chøc c¸ nh©n n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam theo ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ ®­îc Nhµ n­íc ViÖt Nam cho thuª ®Êt. Ng­êi sö dông ®Êt, theo quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai n¨m 2003, cã c¸c quyÒn sau [44, tr.120]: 1. §­îc cÊp giÊy chøng nhËn QSD§. 2. H­ëng thµnh qu¶ lao ®éng, kÕt qu¶ ®Çu t­ trªn ®Êt. 3. H­ëng c¸c lîi Ých do c«ng tr×nh cña Nhµ n­íc vÒ b¶o vÖ, c¶i t¹o ®Êt n«ng nghiÖp. 4. §­îc Nhµ n­íc h­íng dÉn vµ gióp ®ì trong viÖc c¶i t¹o, båi bæ ®Êt n«ng nghiÖp. 5. §­îc Nhµ n­íc b¶o hé khi bÞ ng­êi kh¸c x©m ph¹m ®Õn QSD§ hîp ph¸p cña m×nh. 6. KhiÕu n¹i, tè c¸o, khëi kiÖn vÒ nh÷ng hµnh vi vi ph¹m QSD§ hîp ph¸p cña m×nh vµ nh÷ng hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai. Ng­êi sö dông ®Êt ph¶i thùc hiÖn c¸c nghÜa vô chung sau ®©y: 1. Sö dông ®Êt ®óng môc ®Ých, ®óng ranh giíi thöa ®Êt, ®óng quy ®Þnh vÒ sö dông ®é s©u trong lßng ®Êt vµ chiÒu cao trªn kh«ng, b¶o vÖ c¸c c«ng tr×nh c«ng céng trong lßng ®Êt vµ tu©n theo quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt. 2. §¨ng ký QSD§, lµm ®Çy ®ñ thñ tôc khi chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng, cho thuª, cho thuª l¹i, thõa kÕ, tÆng cho, thÕ chÊp, b·o l·nh, gãp vèn b»ng QSD§ theo quy ®Þnh cña Ph¸p luËt. 3. Thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh theo quy ®Þnh cñ ph¸p luËt; 4. Thùc thi c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ ®Êt. 5. Tu©n theo c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o vÖ m«i tr­êng, kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi sö dông ®Êt cã liªn quan. 6. Tu©n theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ viÖc t×m thÊy vËt trong lßng ®Êt. 7. Giao l¹i ®Êt khi nhµ n­íc cã quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt hoÆc khi hÕt thêi h¹n sö dông ®Êt. §ã lµ c¸c quyÒn vµ nghÜa vô chung cña ng­êi sö dông ®Êt. Bªn c¹nh ®ã, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®· x¸c ®Þnh quyÒn vµ nghÜa vô ®Æc thï, ch¼ng h¹n nh­ ®èi víi quyÒn chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng, cho thuª, cho thuª l¹i, thõa kÕ, tÆng cho ng­êi sö dông ®Êt; quyÒn thÕ chÊp, b·o l·nh, gãp vèn b»ng QSD§... ®©y kh«ng ph¶i lµ quyÒn mµ tÊt c¶ c¸c ng­êi sö dông ®Êt ®Òu cã. ChØ cã nh÷ng ng­êi sö dông ®Êt nhÊt ®Þnh míi ®­îc thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c quyÒn nµy, nh­: hé gia ®×nh, c¸ nh©n sö dông ®Êt... Tæ chøc kinh tÕ ®­îc Nhµ n­íc giao ®Êt cã thu tiÒn sö dông ®Êt mµ tiÒn sö dông ®Êt ®· tr¶ kh«ng cã nguån gèc tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc; tæ chøc kinh tÕ nhËn chuyÓn nh­îng QSD§ mµ tiÒn ®· tr¶ kh«ng cã nguån gèc tõ ng©n s¸ch Nhµ n­íc... th× ®­îc thùc hiÖn mét sè quyÒn trong nh÷ng quyÒn nh­: quyÒn chuyÓn nh­îng QSD§, cho thuª ®Êt, tÆng cho QSD§, thÕ chÊp, b¶o l·nh b»ng QSD§ vµ tµi s¶n thuéc së h÷u cña m×nh g¾n víi ®Êt, gãp vèn b»ng QSD§... C¸c tæ chøc ®­îc Nhµ n­íc giao ®Êt kh«ng thu tiÒn sö dông ®Êt, c¬ së t«n gi¸o, céng ®ång d©n c­... l¹i hoµn toµn kh«ng ®­îc thùc hiÖn c¸c quyÒn trªn (kh«ng ®­îc chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng, cho thuª, tÆng cho QSD§; kh«ng thÕ chÊp, b¶o l·nh, gãp vèn b»ng QSD§... ). Thªm n÷a, b¶n th©n nh÷ng ng­êi sö dông ®Êt ®­îc thùc hiÖn c¸c quyÒn chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng, cho thuª, cho thuª l¹i, thõa kÕ, tÆng cho QSD§; thÕ chÊp, b¶o l·nh, gãp vèn b»ng QSD§ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt còng ph¶i b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh - ®ã lµ: - Cã giÊy chøng nhËn QSD§; - §Êt kh«ng tranh chÊp; - QSD§ kh«ng bÞ kª biªn ®Ó b¶o ®¶m thi hµnh ¸n; - Trong thêi h¹n sö dông ®Êt (theo kho¶n 1, ®iÒu 106, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003). Ng­êi sö dông ®Êt, ®­îc Nhµ n­íc cÊp giÊy chøng nhËn QSD§ vµ cã chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi trùc tiÕp s¶n xuÊt n«ng - l©m - ng­ nghiÖp, nu«i trång thñy s¶n cã ®Ó s¶n xuÊt, ®ång thêi cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Çu t­, ®µo t¹o nghÒ, ph¸t triÓn ngµnh nghÒ, t¹o viÖc lµm cho lao ®éng n«ng th«n phï hîp víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu sö dông ®Êt vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n, khuyÕn khÝch ng­êi sö dông ®Êt, ®Çu t­ lao ®éng, vËt t­, tiÒn vèn vµ ¸p dông thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ nh»m b¶o vÖ, c¶i t¹o, lµm t¨ng ®é mµu më cho ®Êt, khai hoang, phôc hãa, lÊn biÓn ®­a diÖn tÝch ®Êt trèng, ®åi nói träc, ®Êt cã mÆt n­íc hoang hãa vµo sö dông vµ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó t¨ng gi¸ trÞ cña ®Êt. 1.2.2.3. ¶nh h­ëng cña qu¸ tr×nh thùc thi quyÒn sö dông ®Êt ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ë ViÖt Nam, ®Êt ®ai lu«n lµ vÊn ®Ò cèt tö ®èi víi n«ng d©n, ®Êt lµ t­ liÖu s¶n xuÊt quan träng, cho nªn quan hÖ ®Êt ®ai cña x· héi lu«n xoay quanh vÊn ®Ò sö dông ®Êt vµ lîi Ých do ®Êt ®ai mang l¹i, quan hÖ ®Êt ®ai lµ mét trong nh÷ng quan hÖ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhËn thøc, vËn dông ®óng quan hÖ së h÷u ®Êt ®ai, vËn ®éng cña së h÷u ®Êt ®ai, lo¹i h×nh vµ h×nh thøc së h÷u lµ ®ßi hái cÊp b¸ch ®Ó chñ ®éng TTQSD§ ®ai, viÖc kh¼ng ®Þnh QSD§ ®ai lµ lo¹i tµi s¶n - hµng hãa, thõa nhËn sù h×nh thµnh vµ h×nh thµnh QSD§ ë ViÖt Nam hiÖn nay lµ mét b­íc nhËn thøc míi trong ®­êng lèi l·nh ®¹o, chØ ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. TTQSD§ ®ai còng lµ nh»m ®­a ra mét sè biÖn ph¸p ®Ó sö dông tèt h¬n quü ®Êt ®ai hiÖn cã cña n­íc ta. V× vËy, muèn cã gi¶i ph¸p phï hîp ®Ó thùc thi tèt QSD§, cÇn thiÕt ph¶i hiÓu ®­îc s©u s¾c qu¸ tr×nh diÔn biÕn quan hÖ ®Êt ®ai qua c¸c thêi kú, trªn ph¹m vi c¶ n­íc còng nh­ t¹i tõng ®Þa ph­¬ng, c¸c quan hÖ ®Êt ®ai ®Òu mang tÝnh kÕ thõa lÞch sö. TTQSD§ ë ViÖt Nam hiÖn nay ®­îc thÓ hiÖn qua qu¸ tr×nh ph©n tÝch d­íi ®©y: Tr­íc khi thùc d©n Ph¸p ®« hé n­íc ta, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, lµ nÒn kinh tÕ phong kiÕn, tù cung, tù cÊp, së h÷u ®Êt ®ai phong kiÕn chiÕm ®Þa vÞ thèng trÞ QSD§ ®ai trong khu«n khæ ph¸p luËt cña Nhµ n­íc phong kiÕn. Tõ gi÷a thÕ kû thø XIX ®Õn c¸ch m¹ng th¸ng t¸m 1945, khi ph¸p x©m l­îc ViÖt Nam, ngµy 01 th¸ng 9 n¨m 1945, c¸c luËt lÖ vµ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai c¬ b¶n do nhµ n­íc Ph¸p ®Æt ra, trong ®ã cã chÝnh s¸ch c­íp ®Êt lËp ®ån ®iÒn. Vµo kho¶ng cuèi nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kü XX, ViÖt Nam cã 4.300.00ha ®Êt trång trät, trong ®ã cã 487.297ha ruéng c«ng chiÕm 9,5 ®Êt trång trät, chiÕm 1/5 diÖn tÝch, trong ®ã 1/3 lµ ®Êt lóa, cã 1.874.800 ng­êi ng­êi lµ chñ ruéng, chñ yÕu lµ nh÷ng chñ ®ån ®iÒn ng­êi Ph¸p vµ ®Þa chñ ng­êi ViÖt Nam, trong khi ®ã tæng sè hé ë n­íc ta thêi kú nµy lµ kho¶ng 4 triÖu hé lµ h¬n mét n÷a sè hé kh«ng cã ruéng. Sau khi giµnh ®­îc ®éc lËp, thêi kú tr­íc hîp t¸c hãa n«ng nghiÖp (1945-1958) ChÝnh phñ ban hµnh nhiÒu s¾c lÖnh, nghÞ ®Þnh vÒ ruéng ®Êt, xãa bá quan hÖ s¶n xuÊt phong kiÕn, tõ chÕ ®é së h÷u ®Êt ®ai ®­îc trao vÒ tay n«ng d©n. Ngµy thèng nhÊt ®Êt n­íc, thêi kú hîp t¸c hãa c¶ n­íc (1975-1979) §¶ng vµ Nhµ n­íc ban hµnh mét lo¹t chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai ®· xãa bá c¬ b¶n chÕ ®é chiÕm h÷u ®Êt ®ai, x¸c lËp chÕ ®é b×nh qu©n vÒ ruéng ®Êt. Nh­ng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo m« h×nh hîp t¸c hãa, tËp thÓ hãa theo kiÓu cñ hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp dÉn ®Õn sù khñng ho¶ng cña nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp ®· ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé nÒn kinh tÕ x· héi, ¶nh h­ëng tiªu cùc cña tËp thÓ hãa thÓ hiÖn râ trong sù t¾c ngÏn cña n¨ng suÊt lóa. MÆc dÇu, trong thêi kú nµy tËp trung x©y dùng thñy lîi, ®Çu t­ nhiÒu vËt t­ ph©n bãn, tæ chøc hÖ thèng chØ ®¹o s¶n xuÊt nh­ng n¨ng suÊt vÉn tr× truÖ kh«ng v­ît lªn ®­îc, m·i ®Õn “ kho¸n 100” n¨m 1981 tr¶ l¹i quyÒn tù chñ cho kinh tÕ hé - “ kho¸n 100” lµ sù ®ét ph¸ ®Çu tiªn vµo c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, ®­îc coi lµ “ch×a khãa vµng” ®Ó më ra thêi kú míi cña nÒn kinh tÕ viÖt Nam. ChØ thÞ 100 còng chØ gi¶i quyÕt c¬ chÕ ph©n phèi, c¸i gèc trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ ng­êi n«ng d©n ®­îc lµm chñ l©u dµi vÒ ruéng ®Êt, lµm chñ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vÉn ch­a ®­îc thùc hiÖn. V× vËy, chÝnh s¸ch ®Êt ®ai vµ c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ n«ng nghiÖp vÉn ph¶i ®­îc söa ®æi, bæ sung mét c¸ch toµn diÖn. Tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng 8-1945 ®Õn tr­íc thêi kú ®æi míi 1988, kinh tÕ x· héi ViÖt Nam ®· tr¶i qua b­íc ph¸t triÓn míi ®ång thêi cã nh÷ng th¨ng trÇm ®¸ng ghi nhí. Qu¸ tr×nh ®ã g¾n víi tõng b­íc chuyÓn ®èi c¬ chÕ qu¶n lý vµ sö dông ®Êt ®ai. Thêi kú tõ 1988 ®Õn nay, ViÖt Nam thùc hiÖn toµn bé chÝnh s¸ch ruéng ®Êt, giao ®Êt æn ®Þnh l©u dµi cho n«ng d©n theo tinh thÇn NghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ. Néi dung c¬ b¶n nhÊt ®ã lµ “ §æi míi vÒ chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®èi víi c¸c lo¹i ®Êt cô thÓ bao gåm: ChÝnh s¸ch s¸ch vÒ ®Êt ®ai ®èi víi n«ng tr­êng quèc doanh; §èi víi ®Êt trång trät; §èi víi ®Êt thuéc kinh tÕ c¸ thÓ kinh tÕ t­ nh©n...” Cïng víi LuËt §Êt ®ai vµ sau ®ã lµ HiÕn ph¸p n¨m 1992, kinh tÕ - x· héi cña ViÖt Nam cã nh÷ng b­íc chuyÓn biÕn tÝch cùc. Song hµng lo¹t vÊn ®Ò míi n¶y sinh ®ßi hái tiÕp tôc cÇn gi¶i quyÕt - cô thÓ lµ: ViÖc giao kho¸n ®Êt ®ai æn ®Þnh l©u dµi hé n«ng d©n theo tinh thÇn “kho¸n 10” ®· t¹o søc s¶n xuÊt míi trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, hiÖu qu¶ sö dông ®Êt cao, céng ®ång trong céng ®éng d©n c­. Tuy vËy, dÉn ®Õn nh÷ng m©u thuÈn chia nhá quü ®Êt ë n«ng th«n, víi quan ®iÓm cã gÇn, cã xa, cã tèt, cã xÊu m©u thuÉn víi yªu cÇu tËp trung ®Êt ®ai ®Ó s¶n xuÊt tËp trung chuyªn m«n hãa, ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸, ¸p dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt... nh÷ng hé n«ng d©n nghÌo, khã kh¨n thiÕu vèn, lao ®éng, kiÕn thøc, kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ nhËn ®­îc ®Þnh suÊt ®Êt ®ai dÉn ®Õn l·ng phÝ quü ®Êt ®ai. Trong khi ®ã hé kh¸, cã vèn, cã lao ®éng vµ cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt th× thiÕu ®Êt vµ sù bÊt hîp lý nµy dÉn ®Õn viÖc c¸c hé tù trao ®æi, chuyÓn nh­îng ngÇm víi nhau vÒ ruéng ®Êt. V× vËy, viÖc x¸c lËp QSD§ víi quan ®iÓm míi ®Æt ra ngµy cµng lín vµ cÇn ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt. Bªn c¹nh ®ã, t×nh tr¹ng bao chiÕm ®Êt ®ai cña n«ng tr­êng, l©m tr­êng quèc doanh, Ban qu¶n lý rõng phßng hé, rõng ®Æc dông chiÕm tû lÖ qu¸ lín, trong khi ®ã nh©n d©n t¹i chæ l¹i thiÕu ®Êt s¶n xuÊt, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng n«ng d©n ®ßi l¹i ®Êt cò vµ tranh chÊp, khiÕu n¹i, tè c¸o trªn lÜnh vùc ®Êt ®ai rÊt phøc t¹p t¹o bÊt æn vÒ an ninh, chÝnh trÝ. C¸c vÊn ®Ò bøc xóc vÒ ®Êt ®ai vÒ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, n«ng d©n ®­îc ®Æt ra vµ ®ßi hái ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt v¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÓn. Víi nÒn s¶n xuÊt hµng hãa theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, héi nhËp quèc tÕ cho thÊy viÖc chuyÓn nh­îng, cho thuª, thÕ chÊp ®Êt ®ai lµ tÊt yÕu vµ rÊt cÇn thiÕt. Tõ quan ®iÓm ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n do Nhµ n­íc ®¹i diÖn chñ së h÷u thèng nhÊt qu¶n lý, Nhµ n­íc thùc hiÖn quyÒn së h÷u cña m×nh trong viÖc chiÕm h÷u, sö dông vµ ®Þnh ®o¹t vÒ ®Êt ®ai. ViÖc Nhµ n­íc giao ®Êt, cho thuª ®Êt, cÊp giÊy chøng nhËn QSD§ cho ng­êi sö dông ®Êt (hé gia ®×nh, c¸ nh©n, tæ chøc...) lµ mét b­íc cô thÓ hãa quan ®iÓm ®Êt ®ai thuéc së h÷u toµn d©n, mét chuyÓn biÕn lín trong nhËn thøc vµ vËn dông vµo thùc tiÓn vÒ së h÷u ®Êt ®ai. Thực hiện đổi mới toàn diện chính sách ruộng đất, tiến hành giao đất đai ổn định cho nhân dân theo tinh thần Nghị quyết 10 thể hiện qua các nội dung sau: Một là, đổi mới quan hệ sở hữu bao gồm: quan hệ sản xuất, thừa nhận quyền sở hữu tư liệu sản xuất của hộ xã viên; quan hệ quản lý, xóa bỏ chế độ quan liêu, bao cấp, chuyển sang hạch toán kinh doanh tự chủ, quan hệ phân phối. Hai là, đổi mới về chính sách đất đai đối với các loại đất cụ thể bao gồm: chính sách về đất đối với các nông lâm trường quốc doanh; đối với đất trồng trọt; đối với đất thuộc cá thể và kinh tế tư nhân Cùng với Nghị quyết 10, Luật Đất đai năm 1987, sửa đổi năm 1988, LuËt §Êt ®ai n¨m 1993, LuËt §Êt ®ai n¨m 1998, ®Æc biÖt LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ®· tõng b­íc x¸c lËp QSD§ cho tõng chñ thÓ cô thÓ. Nhµ n­íc x¸c lËp QSD§ hîp ph¸p ban ®Çu cho c¸c chñ thÓ cã nhu cÇu sö dông ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt khu d©n c­, ®Êt ®« thÞ, ®Êt chuyªn dïng, ®Êt ch­a sö dông, LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 ph©n chia ®Êt thµnh 3 lo¹i: Nhãm ®Êt n«ng nghiÖp, nhãm ®Êt phi n«ng nghiÖp vµ nhãm ®Êt ch­a sö dông. Tõng nhãm ®Êt nµy l¹i ®­îc ph©n chia thµnh c¸c nhãm ®Êt cô thÓ, t¹o thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý ®Êt ®ai, LuËt §Êt ®ai n¨m 1993 quy ®Þnh chØ cã hé gia ®×nh, c¸ nh©n míi cã n¾m quyÒn ®èi víi ®Êt ®ai cßn ë LuËt §Êt ®ai n¨m 2003 th× chñ thÓ ®ã l¹i lµ ng­êi sö dông ®Êt. ViÖc Nhµ n­íc x¸c lËp QSD§ cho c¸c chñ thÓ vÒ c¸c lo¹i ®Êt ®· lµm cho c«ng t¸c giao ®Êt, cho thuª ®Êt ®¹t kÕt qu¶ ®¸ng kÓ - cô thÓ lµ: §Êt phi n«ng nghiÖp ®· giao, cho thuª 1.957.117ha b»ng 5, 94% so víi tæng diÖn tÝch trong ®Þa giíi hµnh chÝnh toµn quèc. Trong ®ã ®Êt ®« thÞ lµ 72.158ha (0,22%) [35, tr.88]. §Êt n«ng nghiÖp ®· giao cho thuª lµ 19.170.008ha, chiÕm 91,55% so víi diÖn tÝch ®Êt trong ®Þa giíi hµnh chÝnh toµn quèc [35, tr.88]. §Êt ch­a sö dông cã 10.027.065ha. Nhµ n­íc ®· giao, cho thuª 2.713.380ha (27, 05%) so víi tæng diÖn tÝch trong ®Þa giíi hµnh chÝnh toµn quèc, hiÖn nay cßn 7.313.885ha (72,94%) ®Êt ch­a sö dông ch­a giao vµ cho thuª [35, tr.89]. Trong nh÷ng n¨m qua viÖc quy ho¹ch sö dông ®Êt ®ai h­íng vµo viÖc thùc hiÖn CNH, H§H ®« thÞ hãa vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®ång thêi ®Èy m¹nh khai th¸c nh÷ng vïng ®Êt hoang hãa ®Ó më réng diÖn tÝch ®Êt ®ai ®­a vµo sö dông. DiÔn biÕn chi tiÕt cña viÖc quy ho¹ch sö dông c¸c lo¹i ®Êt ®ai qua mét sè n¨m tr­íc khi cã luËt ®Êt ®ai 2003 ®­îc m« t¶ ë b¶ng 1.1. B¶ng 1.1: T×nh h×nh sö dông ®Êt ®ai trªn ph¹m vi c¶ n­íc qua c¸c n¨m ChØ tiªu 1990 1995 2000 So s¸nh 2000/1990 D.tÝch (ngh×n ha) Tû träng (%) D.tÝch (ngh×n ha) Tû träng (%) D.tÝch (ngh×n ha) Tû träng (%) D.tÝch (ngh×n ha) Tû träng (%) DiÖn tÝch ®Êt tù nhiªn 33.103,3 100,0 33.104,2 100,0 32.924,1 100,0 -179,3 - 0,55 I- §Êt ®· sö dông 1- §Êt n«ng nghiÖp 2- §Êt l©m nghiÖp 3- §Êt chuyªn dïng 4- §Êt ®« thÞ 5- §Êt ë n«ng th«n 18.178,4 6.933,2 9.395,2 972,2 - 817,8 54,9 21,1 28,4 2,9 - 2,5 20.500,1 7.993,7 10.795,0 1.271,0 57,5 382,9 62,2 24,2 32,6 3,8 0,17 1,16 22.869,8 9.345,4 11.575,4 1.532,8 72,2 370,0 69,54 28,38 35,15 4,66 0,22 1,13 +4.691,4 2.412,2 2.180,2 560,6 - - 470,8 + 25,8 + 34,8 + 23,2 + 57,6 - - 54,7 II- §Êt ch­a sö dông vµ s«ng suèi, nói ®¸ 14.924,9 45,1 12.604,1 37,8 10.027,3 30,46 - 4,897,6 - 32,8 Nguån: B¸o c¸o cña ChÝnh phñ tr×nh Quèc héi khãa XI, kú häp thø 3, th¸ng 3/2003. Qua sè liÖu trªn cho thÊy diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn tuy cã gi¶m, song ®Êt sö dông t¨ng lªn 4.961.400 ha (t¨ng gÇn 26%) tõ 18.178.400 ha n¨m 1990 (chiÕm 54,9% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn) lªn 22.869.000 ha n¨m 2000 (chiÕm 69,54% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn). §Êt ch­a sö dông gi¶m 4.897.000 ha (gi¶m gÇn 33%) tõ 14.924.900 ha n¨m 1990 (chiÕm 45,1% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn) xuèng cßn 10.027.300 ha n¨m 2000 (chiÕm 30,46% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn). C¸c lo¹i ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt l©m nghiÖp, ®Êt chuyªn dïng, ®Êt ë ®« thÞ ®Òu cã xu h­íng t¨ng, (®Æc biÖt lµ ®Êt chuyªn dïng t¨ng 57,6%). §iÒu ®ã hoµn toµn phï hîp víi sù chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc theo h­íng CNH, H§H. Trong c¬ cÊu ®Êt n«ng nghiÖp, §Êt trång lóa ë c¸c vïng chuyÓn mét phÇn diÖn tÝch ®Ó sö dông vµo môc ®Ých kh¸c, nhÊt lµ khu vùc ®ång b»ng s«ng Hång trong 10 n¨m (1990 - 2000) gi¶m 48.963 ha ruéng lóa (chñ yÕu ruéng tèt). Mét sè ®Þa ph­¬ng cã xu h­íng chuyÓn ®Êt lóa n¨ng suÊt thÊp sang nu«i trång thñy s¶n, n¨m 2001 c¶ n­íc cã 166 ngh×n ha ®Êt chuyÓn sang nu«i trång thñy s¶n (Cµ Mau: 100.000 ha, B¹c Liªu: 32.000 ha). N¨m 2002/2000 diÖn tÝch lóa c¶ n¨m tØnh Cµ Mau gi¶m 48% (gi¶m 118.000 ha), tØnh B¹c Liªu gi¶m 38% (gi¶m 102 ngh×n ha). N¨m 2002 diÖn tÝch mÆt n­íc nu«i trång thñy s¶n ®¹t xÊp xØ 885.000 ha, t¨ng 17% so víi 2001 vµ t¨ng 38% so víi 2000 [51, tr.71, 74]. Nh­ng do c¸c vïng kh¸c ®Èy m¹nh khai hoang nªn diÖn tÝch ruéng lóa c¶ n­íc vÉn t¨ng, n¨ng suÊt lóa t¨ng (n¨m 1996 n¨ng suÊt lóa b×nh qu©n c¶ n¨m 37,7 t¹/ha th× ®Õn n¨m 2002 ®¹t 45,.9 t¹/ha [51, tr.187] nªn s¶n l­îng g¹o xuÊt khÈu hµng n¨m t¨ng vµ ®¶m b¶o an ninh l­¬ng thùc. §èi víi ®Êt trång c©y l©u n¨m, ë c¸c vïng §«ng Nam Bé vµ T©y Nguyªn t¨ng m¹nh vµ chiÕm tíi 67,3 diÖn tÝch c©y l©u n¨m c¶ n­íc. Qua 10 n¨m (1990 - 2000) diÖn tÝch ®Êt trång c©y l©u n¨m t¨ng gÊp ®«i ®· h×nh thµnh nh÷ng vïng s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp tËp trung lín ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn, phôc vô nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. DiÖn tÝch c©y ¨n qu¶ t¨ng nhanh: n¨m 1996 cã kho¶ng 375.500 ha th× ®Õn n¨m 2002 cã 677.500 ha, t¨ng 302.000 ha (t¨ng 80,43%) [51, tr.183]. Nh×n chung, viÖc quy ho¹ch sö dông ®Êt n«ng nghiÖp trong thêi gian qua ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc: më réng diÖn tÝch, chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng hãa; khai th¸c thÕ m¹nh (thæ nh­îng, c¸c ®iÒu kiÖn tù nhiªn) cña tõng khu vùc nh»m t¹o ra hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n trong sö dông ®Êt n«ng nghiÖp ®Ó nu«i trång thñy s¶n, c¸c vïng chuyªn trång c©y ¨n qu¶... Tuy nhiªn, sù biÕn ®éng quü ®Êt n«ng nghiÖp trong thêi gian qua cßn béc lé nh÷ng tån t¹i sau: - Quü ®Êt n«ng nghiÖp t¨ng, nh­ng bao gåm c¶ nh÷ng phÇn t¨ng kh«ng hîp lý, kh«ng t¨ng theo quy m«, mang tÝnh tù ph¸t (ph¸ rõng lµm rÉy, chuyÓn ®Êt trång lóa, trång mµu sang nu«i trång thñy s¶n...). - Sù chuyÓn dæi quyÒn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp gi÷a c¸c hé kÐo theo sù chuyÓn dæi môc ®Ých sö dông lµm cho c¬ cÊu sö dông ®Êt kh«ng phï hîp víi quy ho¹ch ®· duyÖt. - §Êt n«ng nghiÖp bÞ chia nhá, manh món hiÖn nay c¶ n­íc cã kho¶ng 100 triÖu thöa ®Êt. §©y lµ ®iÒu kiÖn khã kh¨n chi phèi ®Õn quy ho¹ch sö dông ®Êt trong tiÕn tr×nh CNH, H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n. - TiÒm n¨ng ®Êt n«ng nghiÖp cßn (®Êt ®åi nói) nh­ng ch­a ®­îc khai th¸c hoÆc tr­íc ®©y ®· khai th¸c nay bá hoang hãa do ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kh¶ n¨ng ®Çu t­ cã h¹n. - §Êt n«ng nghiÖp nhÊt lµ ®Êt trång lóa (c¶ ®Êt tèt) ®ang cã xu h­íng bÞ chuyÓn sang cho môc ®Ých ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng vµ ®« thÞ hãa. §©y lµ mét vÊn ®Ò gay cÊn ®Æt ra cho c«ng t¸c quy ho¹ch sö dông lo¹i ®Êt nµy nh­ thÕ nµo ®Ó chñ ®éng vÒ an ninh l­¬ng thùc trong thêi gian tíi. §èi víi ®Êt l©m nghiÖp, trong nh÷ng n¨m qua thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh 327, ch­¬ng tr×nh trång 5 triÖu ha rõng ®· lµm cho diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp t¨ng, ®Èy m¹nh viÖc t¸i sinh vµ trång rõng, phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc. Tuy nhiªn, hiÖn nay nh÷ng hiÖn t­îng ph¸ rõng lµm n«ng nghiÖp (lµm rÉy, nu«i trång thñy s¶n), ch¸y rõng, khai th¸c rõng qu¸ møc... ®· lµm cho chÊt l­îng vµ tr÷ l­îng cña rõng kh«ng ®ñ ®Ó ®¶m b¶o m«i sinh tù nhiªn; g©y nªn hËu qu¶ lò èng, lò quÐt, xãi mßn, röa tr«i ®Êt, hµng ngµn ha lóa bÞ ngËp mÆn... ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng kinh tÕ - x· héi cña c¶ n­íc vµ nhÊt lµ vïng miÒn nói. Rõng vÉn bÞ tµn ph¸, nh­ng viÖc kh«i phôc chËm do ë nh÷ng khu vùc nµy d©n trÝ thÊp, tËp qu¸n canh t¸c l¹c hËu, qu¶n lý rõng kÐm. ViÖc vi ph¹m sö dông ®Êt l©m nghiÖp cã xu h­íng gia t¨ng ®· g©y nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng cña t×nh tr¹ng trªn lµ do kû c­¬ng trong viÖc khai th¸c sö dông ®Êt l©m nghiÖp ch­a nghiªm, kh«ng theo quy ho¹ch; mÆt kh¸c, do thiÕu quy ho¹ch tæng thÓ cã tÝnh kh¶ thi cho viÖc khai th¸c, sö dông lo¹i ®Êt nµy. §Êt chuyªn dïng, bao gåm c¸c khu c«ng nghiÖp; khu v¨n hãa, thÓ thao, gi¸o dôc; s©n bay, bÕn c¶ng, nhµ ga, ®­êng giao th«ng; c«ng tr×nh thñy lîi... HiÖn nay chiÕm trªn 1.532.800 ha, chiÕm 4,66% diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn. Tuy chiÕm tû träng kh«ng lín, th­êng chuyÓn tõ ®Êt n«ng nghiÖp, ®Êt ®« thÞ, ven ®«, nh­ng khi ®Êt chuyªn dïng ®­a vµo sö dông th× nã cã t¸c ®éng lín ®Õn c¸c vïng phô cËn t¹o nªn "®Þa bµn s«i ®éng" cña vïng ®Êt phô cËn trªn "thÞ tr­êng ®Êt ®ai". So víi c¸c lo¹i ®Êt kh¸c th× ®Êt chuyªn dïng ®· sö dông phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. ViÖc khai th¸c sö dông nã t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc më réng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, l­u th«ng hµng hãa vµ ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi kh¸c. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ hiÖn nay viÖc sö dông ®Êt chuyªn dïng còng gÆp nhiÒu khã kh¨n nhÊt lµ viÖc gi¶i táa, ®Òn bï vµ khai th¸c nh÷ng khu ®Êt ®· ®­îc x©y dùng. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ tõ hai phÝa: Nhµ n­íc vµ d©n. VÒ phÝa Nhµ n­íc, nh÷ng khu ®Êt ®· gi¶i táa, ®Òn bï xong nh­ng kh«ng ®­îc ®­a vµo sö dông, bá hoang hãa cã khi ®Õn c¶ chôc n¨m g©y nªn sù l·ng phÝ, t¹o c¬ héi cho sù t¸i lÊn chiÕm cao. HoÆc giao ®Êt cho mét sè ®¬n vÞ c¬ së, nh­ng c¸c ®¬n vÞ c¬ së nµy l¹i tiÕn hµnh sö dông kh«ng ®óng môc ®Ých (chuyÓn nh­îng cho nhau, x©y dùng kh«ng ®óng víi quy ho¹ch ®· duyÖt, l·ng phÝ... ) g©y nªn sù bÊt b×nh cho nh©n d©n. C¸c hiÖn t­îng ®ã diÔn ra mét mÆt do Nhµ n­íc bu«ng láng qu¶n lý, kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ xö lý t×nh tr¹ng vi ph¹m kh«ng nghiªm minh. MÆt kh¸c, sù can thiÖp, ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc trªn thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n cßn qu¸ yÕu, ®iÒu ®ã còng lµm cho sù c¨ng th¼ng trong cuéc chiÕn vÒ ®Êt ®ai. Sau LuËt §Êt ®ai n¨m 2003, mét sè NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ, QuyÕt ®Þnh, Th«ng t­ h­íng dÉn cña c¸c bé, ngµnh liªn quan ®­îc ban hµnh. Ban ®Çu Nhµ n­íc ®· x¸c lËp ®­îc QSD§ hîp ph¸p cho c¸c chñ thÓ sö dông ®Êt, tuy nhiªn diÔn biÕn cña t×nh tr¹ng sö dông ®Êt kh¸ phøc t¹p. BiÓu hiÖn ë nhiÒu khÝa canh cô thÓ nh­ sau: Thu håi ®Êt ®Ó x©y dùng khu c«ng nghiÖp, khu t¸i ®Þnh c­, gi¶i táa ®Òn bï, x¸c ®Þnh khung gi¸ ®Êt, lËp kÕ ho¹ch, quy ho¹ch sö dông ®Êt, vµ phª duyÖt cßn chËm, tÝnh kh¶ thi ch­a cao, c«ng khai, minh b¹ch ch­a râ rµng, chång chÐo gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh. tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c qu¶n lý Nhµ n­íc cßn yÕu, biÓu hiÖn tiªu cùc. Vi ph¹m ph¸p luËt trªn lÜnh vùc ®Êt ®ai mang tÝnh phæ biÕn, trªn diÖn réng. H¬n 11.500 tr­êng hîp sö dông ®Êt kh«ng ®óng môc ®Ých ®­îc giao, víi 10.540ha. Nh÷ng n¬i vi ph¹m nhiÒu nhÊt lµ thµnh phè Hå ChÝ Minh trªn 10.000 vô, Long An 6.300 vô, Hµ T©y 5.700 vô, Thanh Hãa 5.500 vô... NhiÒu n¬i cßn nî tiÒn sö dông ®Êt, nhiÒu nhÊt lµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh 250 tû ®ång, Hµ Néi 150 tû. §©y lµ vÊn ®Ò cÊp b¸ch, néi dung quan träng trong qu¶n lý Nhµ n­íc cÇn ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÓn ®Ó ®¶m b¶o QSD§ chuyÓn thµnh hµng hãa mét c¸ch thuËn lîi, lµm cho ®Êt ®ai thùc sù trë thµnh nguån vèn cho ph¸t triÓn... thùc hiÖn c«ng khai minh b¹ch vµ t¨ng c­êng trong qu¶ lý ®Êt ®ai, Nhµ n­íc võa qu¶n lý tèt thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n võa nhµ ®Çu t­ bÊt ®éng s¶n lín nhÊt. Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ kinh doanh bÊt ®éng s¶n. Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn cã thÓ s¬ bé nhËn thÊy viÖc TTQSD§ lµ vÊn ®Ò v« cïng khã kh¨n, phøc t¹p. Kh«ng thÓ cã mét m« h×nh hay mét ph­¬ng thøc chung cho méi giai ®o¹n, mäi thêi kú ph¸t triÓn hay mäi vïng ®Êt kh¸c nhau; còng nh­ kh«ng thÓ cã nh÷ng qui ®Þnh cô thÓ, x¸c ®Þnh - v× nÕu thÕ cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng phiÕn diÖn, thiÕu c«ng b»ng... ! Nh­ng tùu chung l¹i cã thÓ x¸c ®Þnh viÖc TTQSD§ bÞ qui ®Þnh, ¶nh h­ëng cóa c¸c nhãm nh©n tè c¬ b¶n sau: · Nhãm c¸c nh©n tè thuéc vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt, nh­: tr×nh ®é cña c«ng cô lao ®éng, cña khoa häc c«ng nghÖ vµ kh¶ n¨ng øng dông khoa häc c«ng nghÖ, tr×nh ®é cña ng­êi lao ®éng... · Nhãm c¸c nh©n tè thuéc vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt - ch¼ng h¹n nh­: quan hÖ së h÷u thèng trÞ vµ chÕ ®é së h÷u hiÖn hµnh, quan hÖ vµ c¬ chÕ qu¶n lý, quan hÖ ph©n phèi cïng víi nh÷ng nguyªn t¾c, lo¹i h×nh, ph­¬ng thøc hay h×nh thøc ph©n phèi t­¬ng thÝch... · Nhãm c¸c nh©n tè thuéc vÒ vÊn ®Ò m«i tr­êng vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c, nh­: khÝ hËu, tµi nguyªn, ®é mµu - ®é ph× cña ®Êt, thêi tiÕt. · Nhãm c¸c nh©n tè thuéc vÒ vÊn ®Ò thÓ chÕ nh­ nh÷ng qui ®Þnh hay chÕ tµi ph¸p lý, c¬ chÕ ®iÒu tiÕt, nh÷ng h­íng dÉn cã tÝnh ph¸p qui... Ngoµi ra, nã cßn bao hµm c¶ nh÷ng tÝnh ._.ệp, xây dựng phúc lợi xã hội sẽ mất đất sản xuất, thiếu việc làm, tác động đến môi trường đây cũng là vấn đề bức xúc. Xuất phát từ tình hình trên trong văn kiện đại hội đại biểu Đảng bộ huyện Hòa Vang lần thứ XIV (nhiệm kỳ 2005-2010) đã nêu “… Thực hiện việc tuyên truyền mạnh mẽ sâu rộng, cụ thể về Luật Đất đai và các văn bản dưới luật đến từng cán bộ, Đảng viên và nhân dân ở các thôn, tổ dân cư. Tăng cường kiểm tra, giám sát việc giao đất và sử dụng đất, xử lý kiên quyết dứt điểm các vụ lấn chiếm đất đai, sử dụng đất không đúng mục đích, công khai quy hoạch để cho dân biết và tăng cường các biện pháp mạnh trong quản lý quy hoạch. Xác định trách nhiệm quản lý đất đai, quản lý quy hoạch không chỉ của cơ quan quản lý Nhà nước, mà là trách nhiệm của các cấp ủy Đảng chính quyền, mặt trận và các Hội đoàn thể từ huyện đến cơ sở” [22]. Vì vậy để thực thi tốt quyền sử dụng đất thì phải xây dựng hệ thống chính trị từ huyện đến xã một cách vững mạnh. Cũng cố kiện toàn phòng Tài nguyên và Môi trường, Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất, thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông, nâng cao năng lực chuyên môn, phẩm chất chính trị của cán bộ làm công tác quản lý đất đai, thực hiện bổ nhiệm, bãi nhiệm cán bộ địa chính xã theo quy trình của Pháp luật quy định. Công khai các đồ án quy hoạch cơ sở hạ tầng, khu dân cư, khu công nghiệp để toàn thể nhân dân biết, có biện pháp quản lý chặt chẽ các khu vực đã được quy hoạch. UBND huyÖn, c¸c c¬ quan liªn quan tiÕp tôc chØ ®¹o, tæ chøc viÖc phæ biÕn, gi¸o dôc ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai phï hîp víi tõng ®èi t­îng, ®µo t¹o n©ng cao nghiÖp vô cho c¸n bé qu¶n lý ®Êt ®ai, tr­íc hÕt c¸n bé qu¶n lý ®Êt ®ai ë c¸c huyÖn vµ c¸c x·. Phßng v¨n hãa th«ng tin, §µi truyÒn thanh huyÖn tËp trung tuyªn truyÒn, phæ biÕn ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai, biÓu d­¬ng nh÷ng n¬i lµm tèt, phª ph¸n nh÷ng n¬i lµm chËm ch¹p, tr× trÖ, ph¸t hiÖn vµ ®­a ra c«ng luËn c¸c vi ph¹m, nhÊt lµ nh÷ng hµnh vi l¹m dông chøc quyÒn tham nhòng vÒ ®Êt ®ai hoÆc nhòng nhiÔu, thiÕu tr¸ch nhiÖm trong thùc hiÖn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vÒ ®Êt ®ai, tæ chøc biªn so¹n vµ ph¸t hµnh c¸c Ên phÈm tuyªn truyÒn ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai ®Ó phæ biÕn réng trong nh©n d©n toµn huyÖn. Đất và quyền sử dụng đất trên địa bàn huyện Hòa Vang là vấn đề đặc biệt quan trọng và nhạy cảm vậy trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, công tác nắm dân và nguyện vọng của nhân dân nhất là đồng bào dân tộc, những vùng căn cứ cách mạng trước đây, những gia đình chính sách, gia đình liệt sỹ, hộ gia đình nghèo, khó khăn, những hộ bị thu hồi đất cho phát triển kinh tế, xã hội, để từ đó vận động tuyên truyền giải thích để họ thấu hiểu và tự nguyện thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, mặt khác cũng nhanh chóng giải quyết các yêu cầu nguyện vọng chính đáng của người dân, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm Luật Đất đai, đồng thời nhanh chóng phát hiện và khẩn trương, chính sách của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước, thực thi pháp luật của công dân và phát huy sức mạnh tổng hợp của mặt trận, các đoàn thể chính trị- xã hội và toàn bộ hệ thống chính trị xã hội nhằm đảm bảo tất cả các tổ chức cá nhân đều phải tuân thủ pháp luật một cách triệt để, nghiêm túc. Công khai, minh bạch các thủ tục hành chính trên lĩnh vực đất đai, củng cố kiện toàn cơ quan quản lý đất đai từ huyện đến xã, tăng cường công tác quản lý quy hoạch đất đai, phối hợp với cơ quan cấp trên giảm bớt thủ tục không cần thiết tạo điều kiện cho các tổ chức cá nhân đăng lý quyền sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đúng theo luật định. 3.2.2. TiÕn hµnh quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt vµ t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt Quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất là một trong những nội dung quan trọng trong quản lý Nhà nước về đất đai giúp cho chính quyền địa phương có cơ sở pháp lý và kỷ luật trong công tác quản lý Nhà nước về đất đai tiến hành quy hoạch theo định hướng phát triển kinh tế - xã hội huyện Hòa Vang đến năm 2010. Cơ cấu kinh tế của huyện thay đổi theo hướng tăng dần tỷ trọng ngành công nghiệp - dịch vụ thương mại, giảm tỷ trọng ngành nông nghiệp làm cho đất sản xuất nông nghiệp giảm dần vào mục đích sử dụng khác nhau, ngành sản xuất nông nghiệp phát triển phải co cụm những vùng đất tập trung, chuyển mạnh cơ cấu cây trồng và áp dụng những thành tựu khoa học công nghệ đi vào thâm canh. + Đối với đất nông nghiệp đến năm 2010, diện tích đất nông nghiệp chiếm tỷ trọng 85,3% so với tổng diện tích của huyện. Đất sản xuất nông nghiệp, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật nâng cao hiệu quả, đẩy mạnh mô hình 50 triệu đồng/1ha một năm. Đến năm 2020 diện tích đất nông nghiệp ổn định 4.524,9ha. Trong đó, diện tích đất trồng lúa là 2.267,1ha, diện tích đất trồng hoa màu là 1.294,4ha, diện tích đất trồng cây hàng năm là 3501,3ha, diện tích đất trồng cây lâu năm là 963,5ha. - Đất lâm nghiệp đến năm 2010 diện tích đất lâm nghiệp là 55.388,4ha trong đó diện tích đất trồng rừng sản xuất là 31.884,5ha, diện tích rừng phòng hộ là 12.658,7ha, diện tích rừng đặc dụng là 10.843ha. - Đất nuôi trồng thủy sản đến năm 2010 diện tích nuôi trồng thủy sản là 412ha tăng 310ha. - Đất phi nông nghiệp khác diện tích này không thay đổi đến năm 2010 vần là 73,3ha. Như vậy, trong quy hoạch sử dụng đất, diện tích đất nông nghiệp đến năm 2010 là 60.397,9ha tăng 713,9ha so với năm 2005. + Đối với đất phi nông nghiệp. Trong những năm đến cần phải ưu tiên giành quỹ đất cho việc xây dựng và phát triển công nghiệp, hình thành các cụm công nghiệp, trung tâm dịch vụ - thương mại, xây dựng hạ tầng phục vụ quá trình đô thị hóa nên diện tích đất phi nông nghiệp có sự thay đổi về cơ cấu sử dụng và quy mô diện tích. Đến năm 2010, diện tích đất phi nông nghiệp là 9.534,5ha chiếm 13,47% tổng diện đất của huyện. - Đối với đất chưa sử dụng trong quá trình quy hoạch cần phải đầu tư và có chính sách để chuyển diện tích đất chưa sử dụng sang các mục đích khác để phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội nên dịch tích chưa sử dụng sẽ biến động giảm lớn. Phấn đấu đến năm 2010 diện tích chưa sử dụng của huyện còn 802,2ha chiếm tỷ trọng 1,14% trong tổng diện tích đất toàn huyện. Đến năm 2010, cơ cấu sử dụng đất của huyện Hòa Vang được thể hiện ở bảng 3.1. Bảng 3.1: Cơ cấu sử dụng đất của huyện Hòa Vang đến năm 2010 Loại đất Diện tích (ha) Cơ cấu (%) Tổng diện tích tự nhiên 70734,82 100 I. ĐẤT NÔNG NGHIỆP 60397,97 85,39 1. Đất sản xuất nông nghiệp 4523,92 7,49 Đất trồng cây hàng năm 3561,37 78172 Đất trồng lúa nước 2267,13 63,65 Đất trồng cây hàng năm còn lại 1294,64 36,35 Đất trông cây lâu năm 963,55 21,29 2. Đất lâm nghiệp 55388,47 91,70 Đất rừng sản xuất 31886,7 57,56 Đất rừng phòng hộ 12658,72 22,82 Đất rừng đặc dụng 10843,05 19,55 3. Đất nuôi trồng thủy sản 412,09 0,68 4. Đất nông nghiệp khác 72,49 0,12 II. ĐẤT PHI NÔNG NGHIỆP 9534,57 13,47 1. Đất ở 2544,19 26,90 2. Đất chuyên dùng 4624,92 48,50 Đất trụ sở cơ quan, công trình sự nghiệp 147,87 3,25 Đất quốc phòng an ninh 470,65 10,17 Đất sản xuất kinh doanh 2235,43 49,11 Đất có mục đích công cộng 1770,97 38,92 Đất tôn giáo tín ngưỡng 39,14 0,41 3. Đất nghĩa trang nghĩa địa 738,87 7,84 4. Đất sông suối và mặt nước chuyên dùng 1587,45 16,78 5. Đất phi nông nghiệp khác 0 0 III. ĐẤT CHƯA SỬ DỤNG 802,28 1,14 1. Đất bằng chưa sử dụng 326,00 40,63 2. Đất đồi núi chưa sử dụng 476,28 59,37 3. Đất núi đá không có rừng cây 0 0 Nguồn: Tính toán tổng hợp 3.3.3. KiÖn toµn bé m¸y qu¶n lý ®Êt ®ai vµ ®Èy m¹nh c¶i c¸ch cña thñ tôc hµnh chÝnh trong qu¶n lý ®Êt ®ai UBND huyÖn, c¸c c¬ quan tæ chøc rµ so¸t, kiÖn toµn bé m¸y qu¶n lý vµ tæ chøc dÞch vô c«ng vÒ ®Êt ®ai ë ®Þa ph­¬ng, tr­íc hÕt lµ Phßng tµi nguyªn m«i tr­êng, V¨n phßng ®¨ng ký quyÒn sö dông ®Êt, kiÖn toµn ®éi ngò c¸n bé ®Þa chÝnh x· cã ®ñ phÈm chÊt n¨ng lùc, b¶o ®¶m tÝnh æn ®Þnh, chuyªn nghiÖp, kh¾c phôc t×nh tr¹ng th­êng xuyªn thay ®æi c¸n bé ®Þa chÝnh. Phßng Tµi nguyªn M«i tr­êng, Phßng Tµi chÝnh, UBND cÊp x· cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh ban qu¶n lý ®Êt ®ai vµ thñ tôc thùc hiÖn c¸c kho¶n thu tõ ®Êt ®ai; rµ so¸t, ®Ò xuÊt, ban hµnh hoÆc söa ®æi, gì bá c¸c thñ tôc hµnh chÝnh kh«ng cÇn thiÕt. Nghiªm cÊm ®Æt thªm c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vµ c¸c kho¶n thu ngoµi quy ®Þnh chung cña c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn. UBND huyÖn phèi hîp víi c¸c Së, ban, ngµnh cña thµnh phè ®Ó thùc hiÖn c«ng khai viÖc giíi thiÖu c¸c ®Þa ®iÓm ®Çu, triÓn l·m c¸c quy ho¹ch sö dông ®Êt, cã quyÕt ®Þnh thu håi ®Êt, giao ®Êt, cho thuª ®Êt ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t­ theo h­íng x©y dùng m«i tr­êng minh b¹ch, b×nh ®¼ng. CÇn tËp trung mét sè viÖc sau: - §Èy m¹nh tiÕn ®é cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt UBND huyÖn phèi hîp víi c¬ quan liªn quan ë thµnh phè ®Èy nhanh viÖc cÊp giÊy quyÒn sö dông ®Êt, tham m­u c¬ quan cÊp trªn b·i bá, söa ®æi hoÆc ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh kh«ng cßn phï hîp vÒ cÊp, thu håi GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. ¸p dông ®óng c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai khi xem xÐt c«ng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®èi víi ng­êi ®ang sö dông ®Êt, c«ng nhËn ®Êt ë, x¸c ®Þnh nghÜa vô tµi chÝnh cña ng­êi sö dông ®Êt khi cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. Nh÷ng x· ®ang ®¹t møc ®é thÊp ph¶i phÊn ®Êu c¬ b¶n hoµn thµnh cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt trong n¨m 2008. G¾n cÊp GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt víi tiÕp tôc hoµn thiÖn hå s¬ ®Þa chÝnh. - Kiªn quyÕt thu håi ®Êt do vi ph¹m ph¸p luËt vÒ ®Êt ®ai. Phèi hîp víi UBND thµnh phè, c¸c c¬ quan liªn quan tiÕn hµnh kiÓm tra t×nh h×nh sö dông ®Êt cña c¬ quan, ®¬n vÞ, doanh nghiÖp, dù ¸n ®Çu t­ trªn ®Þa bµn qu¶n lý, ph¸t hiÖn vµ kiªn quyÕt thu håi ®èi víi diÖn tÝch ®Êt giao hoÆc cho thuª kh«ng ®óng ®èi t­îng; ®Êt ®· ®­îc nhµ n­íc giao, cho thuª nh­ng kh«ng sö dông hoÆc chËm sö dông so víi tiÕn ®é cña dù ¸n, sö dông kh«ng hiÖu qu¶, sö dông sai môc ®Ých; tr­êng hîp cã lý do chÝnh ®¸ng th× quyÕt ®Þnh gia h¹n vµ c«ng khai quyÕt ®Þnh gia h¹n ®ã. §ång thêi ®Ò nghÞ cÊp trªn ®Èy nhanh tiÕn ®é s¾p xÕp, ®æi míi c¸c l©m tr­êng quèc doanh, c¸c ban qu¶n lý rõng ®i ®«i víi thu hÑp diÖn tÝch ®Êt do c¸c ban qu¶n lý, c¸c l©m tr­êng ë møc thËt sù cÇn thiÕt, chuyÓn diÖn tÝch cßn l¹i cho ®Þa ph­¬ng ®Ó giao cho n«ng d©n thiÕu ®Êt hoÆc kh«ng cßn ®Êt s¶n xuÊt, ­u tiªn cho c¸c hé ®ång bµo d©n téc thiÓu sè. - Lµm tèt c«ng t¸c båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi thu håi ®Êt Phèi hîp víi UBND thµnh phè, c¸c c¬ quan liªn quan, c¸c ban gi¶i táa ®Òn bï ®Ó chØ ®¹o thùc hiÖn nghiªm c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi nhµ n­íc thu håi ®Êt sö dông cho c¸c môc ®Ých quèc phßng, an ninh, lîi Ých quèc gia, lîi Ých c«ng céng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng t¬ hãa toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a c¸c ®èi t­îng. §Æc biÖt chó träng c¸c c«ng viÖc sau: + §¶m b¶o gi¸ ®Êt ®Òn bï theo ®óng nguyªn t¾c ®Þnh gi¸ ®Êt quy ®Þnh cña LuËt §Êt ®ai. Kh«ng ®Æt vÊn ®Ò håi tè trong thùc hiÖn chÝnh s¸ch båi th­êng, hç trî, t¸i ®Þnh c­ nh­ng tïy t×nh h×nh vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ, c¸c ®Þa ph­¬ng cÇn vËn dông chÝnh s¸ch, ph¸p luËt ®Ó xö lý tháa ®¸ng theo quan ®iÓm v× d©n víi yªu cÇu æn ®Þnh t×nh h×nh, kh«ng g©y ra nh÷ng phøc t¹p míi. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®· vËn dông ®Çy ®ñ khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 188/2004/N§-CP ngµy 16 th¸ng 11 n¨m 2004 mµ vÉn kh«ng b¶o ®¶m phï hîp víi nguyªn t¾c ®Þnh gi¸ ®Êt ®· nªu th× kÞp thêi ph¶n ¸nh ®Ó UBND thµnh phè, Bé Tµi chÝnh tr×nh ChÝnh phñ xö lý. + Làm tốt công tác tái định cư, dành diện tích đất tại những vị trí thuận lợi, kể cả bên cạnh các khu công nghiệp (trừ những nơi do yêu cầu bảo vệ môi trường hoặc do quá hạn hẹp về quỹ đất) để bố trí tái định cư, bảo đảm cho những hộ có đất bị thu hồi có chỗ ở mới ở khu tái định cư. Trong việc lập quy hoạch các khu công nghiệp, chỉnh trang, mở rộng khu đô thị hoặc khu dân cư nông thôn cần chú ý dành quỹ đất cho tái định cư tại chỗ. Từ nay, các địa phương không được cưỡng chế buộc tháo dỡ nhà ở khi người bị thu hồi đất chưa được giải quyết chỗ tái định cư. Chỉ đạo tích cực giải quyết việc làm cho hộ có đất bị thu hồi. Ngoài việc bố trí tái định cư tại các vị trí thuận lợi và bên cạnh các khu công nghiệp gắn với phát triển dịch vụ, giải quyết việc làm, cần có các giải pháp khác nhằm bảo đảm việc làm và thu nhập, không để người có đất bị thu hồi lâm vào cảnh thất nghiệp, nghèo đói. - §Èy m¹nh c«ng t¸c gi¶i quyÕt tranh chÊp, khiÕu n¹i, tè c¸o vµ ®Êt ®ai Tạo chuyển biến mạnh mẽ, rõ rệt về giải quyết đơn thư tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về đất đai với yêu cầu trong năm 2006 phải giải quyết dứt điểm các đơn thư tồn đọng và giải quyết kịp thời đơn thư phát sinh theo đúng quy định của pháp luật. Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp phải trực tiếp chỉ đạo công tác giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật, khắc phục có hiệu quả tình trạng chậm trễ, đùn đẩy trách nhiệm trong giải quyết đơn thư; coi trọng việc tổ chức đối thoại giữa người có đơn thư với cơ quan hoặc người có quyết định hành chính hoặc hành vi hành chính bị khiếu nại. Đối với những đơn thư đã được các cơ quan hành chính hoặc Tòa án nhân dân giải quyết đúng pháp luật, phù hợp với thực tế mà người khiếu nại vẫn không chấp hành và có hành vi kích động, gây mất trật tự công cộng thì cần áp dụng các biện pháp xử lý theo quy định của pháp luật. Phòng Tài nguyên và Môi trường và Thanh tra nhà nước huyện theo dõi, đôn đốc và báo cáo Chủ tịch huyện tình hình giải quyết đơn thư của các địa phương, đề xuất biểu dương, khen thưởng những địa phương làm tốt và phê bình, xử lý đối với Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, người đứng đầu cơ quan liên quan không giải quyết hoặc giải quyết không tham mưu tốt công tác này, để tồn đọng nhiều đơn thư khiếu nại, tố cáo về đất đai. 3.3.4. T¨ng c­êng kiÓm tra, thanh tra viÖc chÊp hµnh vÒ ®Êt ®ai. §èi víi huyÖn x· vµ c¸c c¬ quan liªn quan Phòng Tài nguyên và Môi trường tiếp tục kiểm tra việc thi hành pháp luật về đất đai đối với việc sử dụng đất của các dự án đầu tư xây dựng khu công nghiệp, khu dịch vụ, khu đô thị và khu dân cư nông thôn; việc sử dụng đất của các cơ quan hành chính, sự nghiệp, các doanh nghiệp nhà nước được giao đất trước ngày Luật Đất đai năm 2003 có hiệu lực thi hành. Qua kiểm tra, thanh tra và qua giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo để phát hiện xử lý nghiêm những trường hợp vi phạm pháp luật, đặc biệt là những trường hợp lợi dụng chức quyền chia chác đất đai, trục lợi thông qua việc giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất, giải phóng mặt bằng. Phòng tổ chức chính quyền xem xét bố trí biên chế cần thiết để tăng cường bộ máy thanh tra nhà nước huyện, bảo đảm thực hiện tốt nhiệm vụ theo quy định của pháp luật về thanh tra và yêu cầu chống tham nhũng trong lĩnh vực đất đai. Chñ tÞch UBND huyÖn, c¸c c¬ quan thuéc huyÖn, Chñ tÞch UBND x· trùc tiÕp chØ ®¹o ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thi hµnh ph¸p luËt §Êt ®ai t¹i ®¬n vÞ ®Þa ph­¬ng trong thêi gian qua, ®Ò ra kÕ ho¹ch biÖn ph¸p cô thÓ, s¸t h¹ch, nhanh chãng t¹o ra nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt trong c«ng t¸c qu¶n lý ®Êt ®ai, ®Æc biÖt chó träng h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt c¸c sai ph¹m míi 3.3.5. Quản lý, giám sát của cơ quan nhà nước quyền và nghĩa vụ của người thực hiện quyền sử dụng đất Theo quy định của pháp luật hiện hành, đất đai thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước đại diện chủ sở hữu. Không một cá nhân cơ quan tổ chức nào có quyền sở hữu đất. Nhà nước trao quyền sử dụng đất cho người sử dụng đất thông qua các hình thức: giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất đối với người đang sử dụng đất ổn định. đồng thời quỹ đất đai là tài nguyên và nguồn vốn của quốc gia, của địa phương. Vì vậy, việc quản lý giám sát của cơ quan Nhà nước hết sức quan trọng nhằm người sử dụng đất sử dụng đúng mục đích và hiệu quả. Cơ quan, quyền lực ở địa phương tăng cường công tác giám sát, biểu quyết thông qua quy hoạch sử dụng đất. UBND huyện, xã hàng năm xây dựng kế hoạch sử dụng đất, tào điều kiện cho người sử dụng đất hợp pháp phát huy hiệu quả đất đai, xử lý vi phạm hành chính vì chiếm dụng tiền sử dụng đất. Phối hợp với cơ quan cấp trên xác định giá đất một cách phù hợp với điều kiện cụ thể từng kỳ. Ủy ban nhân dân cấp huyện có trách nhiệm xây dựng kế hoạch định kỳ tự kiểm tra và kiểm tra, thanh tra cấp dưới việc thực hiện pháp luật về đất đai. Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ phát hiện, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về đất đai và chịu trách nhiệm trước pháp luật trong trường hợp thiếu trách nhiệm để xảy ra hậu quả nghiêm trọng do vi phạm pháp luật về đất đai trên địa bàn. Ủy ban nhân dân các cấp có trách nhiệm hoàn thiện công tác tiếp dân, hướng dẫn đầy đủ, cụ thể về pháp luật cho người có đơn thư hoặc đến trình bày, khiếu nại, tố cáo tại nơi tiếp công dân; công bố công khai số điện thoại, số fax, hòm thư, địa chỉ thư điện tử để tiếp nhận các phát hiện, kiến nghị của công dân. 3.3.6. Tổ chức lại sản xuất nâng cao trình độ sản xuất, đặc biệt vùng trung du miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, khắc phục tình trạng phân hóa quyền sử dụng đất, tình trạng thiếu đất sản xuất Trong điều kiện hiện nay, quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp nông thôn và đô thị hóa diễn khá nhanh, khả năng mở rộng sản xuất đồng nghĩa với việc đầu tư chiều sâu, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Việc giao đất, cấp đất sản xuất chỉ là giải pháp tình thế, trước mắt. Về lâu dài, bền vững vẫn là tổ chức lại sản xuất, phù hợp với từng vùng sinh thái, nâng cao kỹ thuật, tăng năng suất lao động, năng suất cây trồng, con vật nuôi, hình thành vùng chuyên canh tập trung, quy mô sản lượng hàng hóa lớn, tăng hệ số sử dụng đất, tăng thu nhập, chuyển sản xuất tự cung, tự cấp sang nền sản xuất hàng hóa thích ứng cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế. Giải pháp này cần tập trung các nội dung sau: Đẩy mạnh quá trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng con vật nuôi, đa dạng hóa cây trồng con vật nuôi, xây dựng mô hình kinh tế phù hợp cho từng vùng, tăng đầu tư cho nông nghiệp và kinh tế nông thôn nhất là hạ tầng kỹ thuật, khai hoang đồng ruộng, điện, nước sạch phát triển công nghiệp, dịch vụ, nâng cao trình độ sản xuất cho người dân thông qua chuyển giao kỹ thuật mới. + Đẩy mạnh công tác đào tạo nghề, nâng cao dân trí, tăng cường công tác thông tin, liên lạc là công việc quan trọng trong việc tổ chức lại sản xuất. + Đổi mới cơ cấu đầu tư theo hướng giảm đầu tư bề rộng (khai hoang, tăng vụ, phát triển đàn gia súc, trồng rừng quản canh) tăng đầu tư chiều sâu (thâm canh, khoa học công nghệ, chất lượng sản phẩm) và công nghiệp chế biến, bảo quản nông sản phẩm. Ưu tiên vùng sản xuất hàng hóa xuất khẩu, kinh tế hộ, phát triển ngành nghề dịch vụ thị trường nông thôn. Đổi mới mạnh phương pháp đầu tư theo hướng tập trung cho các công trình trọng điểm, vùng trọng điểm sản xuất nông sản hàng hóa, có chất lượng cao, tỷ trọng hàng hóa lớn, tránh dàn trải, rải manh mành. Tăng nguồn vốn cho vay dài hạn đến hộ nông dân. Dành vốn thích đáng để đầu tư phát triển những vùng nghèo, vùng khó khăn để thực hiện chủ trương xóa đói, giảm nghèo. + Tổng kiểm kê lại quỹ đất và rà soát lại 3 loại rừng, điều chỉnh và xây dựng mới quy hoạch sử dụng đất. Để đánh giá đúng về sự phân hóa đất đai và thực trạng dư đất, thiếu của từng đối tượng dân cư nhất là đồng bào dân tộc thiểu số, làm cơ sở cho chính sách giải quyết đất đai. Cần tiến hành kiểm kê lại quỹ đất đồng thời rà soát lại ba loại rừng (rừng đặc dụng, rừng phòng hộ, rừng kinh tế) phân loại diện tích đất rừng quản lý sử dụng của từng nhóm đối tượng, trên cơ sở đó xác định rừng và đất rừng phòng hộ và đặc dụng ở mức cần thiết còn lại chuyển cho cộng đồng dân cư tổ chức trồng rừng kinh tế, đảm bảo cho cư dân ở gần rừng, phải có đất rừng để sản xuất và bảo vệ. Đồng thời cần nhanh chóng giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho mọi đối tượng để Nhà nước có thể quản lý toàn bộ vốn đất rừng. Thống kê diện tích đất đã giao trước đây chuẩn bị hết thời gian thu hồi giao lại cho cộng đồng dân cư hoặc gia hạn lại cho các chủ thể sử dụng có hiệu quả. KẾT LUẬN Thực thi quyền sử dụng đất là sử dụng hệ thống pháp luật để Nhà nước quản lý đất đai là một một trong những nội dung quan trọng quản lý điều hành giám sát của Nhà nước. Từ nghiên cứu đề tài “Thực thi quyền sử dụng đất ở huyện Hòa Vang”có thể rút ra một số kết luận sau: Muốn thực thi quyền sử dụng đất một cách có hiệu quả trên các mặt kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh. Trước hết cần phải tiến hành quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trên địa bàn, tạo điều kiện quản lý nhà nước về đất đai theo pháp luật. Chủ yếu là khoanh định các loại đất và điều chỉnh việc khoanh định đó. - Tổ chức triển khai đồng bộ, cụ thể hòa kịp thời các chủ trương, chính sách của Nhà nước, Trung ương và Thành phố cũng như chính sách về khuyến khích phát triển kinh tế, huy động vốn, đào tạo và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. - Tào điều kiện thuận lợi các thủ hành chính về đất đai cho các nhà đầu tư thành lập các xí nghiệp vừa và nhỏ thuận lợi, kịp thời. - Cùng với thành phố đơn giản hóa thủ tục hành chính tạo điều kiện thông thoáng trong môi trường kinh doanh, có chính sách ưu đãi đầu tư đối với những lĩnh ưu tiên thu hút những lao động, lợi nhuận cao. - Các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng phải được tiến hành đúng thời gian, đảm bảo chất lượng, tạo môi trường thuận lợi và hấp dẫn cho việc đầu tư phát triển kinh tế xã hội của huyện. - Chính sách quản lý, sử dụng đất đai phải thường xuyên tổ chức kiểm tra việc quản lý sử dụng đất đai đối với lĩnh vực xây dựng cơ sở hạ tầng, cơ sở sản xuất, đất lâm nghiệp và các công trình khác đảm bảo thực hiện đúng quy hoạch. - Công khai các đồ án quy hoạch cơ sở hạ tầng, khu dân cư, khu công nghiệp để toàn dân được biết. - Ban hành kịp thời các văn bản, cụ thể hóa chủ trương và chính sách của cấp trên trong việc quy hoạch để các tổ chức, các ngành, các cấp và nhân dân hiểu rõ, phải khắc phục những sai phạm trong quá trình quản lý sử dụng đất. Phát hiện có biện pháp xử lý kịp thời các vi phạm trong việc quản lý và sử dụng đất đai. - Cần phải có biện pháp đồng bộ giảm thiểu các tác động xấu ảnh hưởng đến môi trường, kịp thời có biện pháp xử phạt nghiêm khắc hành vi làm tổn hại đến môi trường sinh thái, phát triển bền vững. - Tăng cường công tác giáo dục pháp luật nhất là các Bộ luật, luật, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến đất đai. - Hằng năm phải tiến hành kiểm kê rà soát lại quỹ đất đai, những biến động về đất đai, giải quyết dứt điểm những đơn tranh chấp, khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, không để tồn đọng và kéo dài. - Kiện toàn, củng cố cơ quan chức năng về quản lý đất đai từ huyện đến xã, làm trong sạch bộ máy cán bộ làm công tác quản lý đất đai, công khai, minh bạch hồ sở đất đai liên quan đến cá nhân, tổ chức. Nâng cao hiệu quả “một cửa liên thông”giải quyết nhanh chóng, đúng luật pháp. Tạo ra không khí đồng thuận trong tầng lớp nhân dân, tạo điều kiện ổn định chính trị và thúc dẩy kinh tế - xã hội huyện Hòa Vang phát triển lên tầm cao mới. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o Lª Xu©n B¸ - CIEM (2003), Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n trong c«ng cuéc ®æi míi ë ViÖt Nam, Nxb Khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi. Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng (2005), C¸c NghÞ quyÕt cña Trung ­¬ng §¶ng 2001-2005, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng (4/2005), B¸o c¸o chÝnh trÞ t¹i §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X cña §¶ng. Bé ChÝnh trÞ (2003), NghÞ quyÕt sè 33/NQ-TW cña Bé ChÝnh trÞ vÒ x©y dùng vµ ph¸t triÓn thµnh phè §µ N½ng trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n (2003), B¸o c¸o vÒ t×nh h×nh sö dông ®Êt n«ng nghiÖp (n¨m 2003-2005). Bé Tµi chÝnh (2004), Th«ng t­ sè 116/2004/TT-BTC ngµy 07/12/2004 h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP ngµy 03/12/2004 cña ChÝnh phñ vÒ båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt. Bé Tµi chÝnh (2004), Th«ng t­ sè 117/2004/TT-BTC ngµy 07/12/2004 h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 198/2004/N§-CP ngµy 03/12/2004 cña ChÝnh phñ vÒ thu tiÒn sö dông ®Êt. Bé Tµi chÝnh (2005), Th«ng t­ sè 95/2005/TT-BTC ngµy 15/10/2005 h­íng dÉn vÒ møc thu, chÕ ®é thu, nép, qu¶n lý vµ sö dông phÝ ®Êu gi¸. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng (2004), QuyÕt ®Þnh sè 24/2004/Q§-BTNMT cña Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng vÒ viÖc ban hµnh quy ®Þnh vÒ GiÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng (2005), Th«ng t­ sè 01/2005/TT-BTNMT h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh sè 181/2004/N§-CP ngµy 29/10/2004 cña ChÝnh phñ vÒ thi hµnh LuËt ®Êt ®ai. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng (2006), Th«ng t­ sè 05/2006/TT-BTNMT ngµy 24/05/2006 h­íng dÉn thùc hiÖn mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 182/2004/N§-CP ngµy 29/10/2004 cña ChÝnh phñ vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc ®Êt ®ai. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng (2004), Th«ng t­ sè 28/2004/TT-BTNMT ngµy 01/11/2004 h­íng dÉn thùc hiÖn thèng kª, kiÓm kª ®Êt ®ai vµ x©y dùng b¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng (2004), Th«ng t­ sè 29/2004/TT-BTNMT ngµy 01/11/2004 h­íng dÉn lËp, chØnh lý, qu¶n lý h s¬ ®Þa chÝnh. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng (2004), Th«ng t­ sè 30/2004/TT-BTNMT ngµy 01/11/2004 h­íng dÉn lËp ®iÒu chØnh vµ thÈm ®Þnh quy ho¹ch, kÕ ho¹ch sö dông ®Êt. Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng (2004), Th«ng t­ liªn tÞch sè 01/2005/TT-BTNMT h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh sè 181/2004/N§-CP ngµy 29/10/2004 cña ChÝnh phñ vÒ h­íng dÉn thi hµnh LuËt ®Êt ®ai. ChÝnh phñ (2004), NghÞ ®Þnh sè 181/2004/N§-CP ngµy 29/10/2004 cña ChÝnh phñ vÒ h­íng dÉn thi hµnh LuËt ®Êt ®ai. ChÝnh phñ (2004), NghÞ ®Þnh sè 182/2004/N§-CP ngµy 29/10/2004 cña ChÝnh phñ vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc ®Êt ®ai. ChÝnh phñ (2004), NghÞ ®Þnh sè 188/2004/N§-CP ngµy 15/11/2004 cña ChÝnh phñ vÒ ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ ®Êt; khung gi¸ c¸c lo¹i ®Êt. ChÝnh phñ (2004), NghÞ ®Þnh sè 197/2004/N§-CP ngµy 03/12/2004 cña ChÝnh phñ vÒ thu tiÒn sö dông ®Êt. ChÝnh phñ (2004), NghÞ ®Þnh sè 198/2004/N§-CP ngµy 03/12/2004 cña ChÝnh phñ vÒ båi th­êng, hç trî vµ t¸i ®Þnh c­ khi Nhµ n­íc thu håi ®Êt. Chñ tÞch n­íc (1992), LÖnh sè 68/LCT/H§NN8 ngµy 18/04/1992 ban hµnh HiÕn ph¸p n¨m 1992. §¶ng bé huyÖn Hoµ Vang (2005), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu §¶ng bé lÇn thø XIV, §µ N½ng. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (1995), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø XIII cña §¶ng, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2001), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (2005), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø X cña §¶ng, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. §¶ng bé thµnh phè §µ N½ng (2005), V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu §¶ng bé lÇn thø XIV, §µ N½ng. Héi ®ång quèc gia (2003), Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam, tËp 1, Nxb Tõ ®iÓn B¸ch khoa ViÖt Nam, Hµ Néi. NguyÔn §×nh Kh¸ng (2004), "T×m hiÓu lý luËn quan hÖ ®Êt ®ai vµ ®Þa t« cña C.M¸c víi nÒn n«ng nghiÖp vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng", Th«ng tin nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ chÝnh trÞ häc, b¶n tin cña Khoa Kinh tÕ chÝnh trÞ, Häc viÖn ChÝnh trÞ quèc gia Hå ChÝ Minh, (sè 2), tr.5, 15. NguyÔn §×nh Kh¸ng - Vò V¨n Phóc (2000), Mét sè vÊn ®Ò lý luËn cña M¸c vµ Lªnin vÒ ®Þa t«, ruéng ®Êt, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Liªn Bé Tµi chÝnh - Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng (2005), Th«ng t­ liªn tÞch sè 30/2005/TTLT-BTC-BTNMT ngµy 18/04/2005 h­íng dÉn viÖc lu©n chuyÓn hå s¬ cña ng­êi sö dông ®Êt thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh. Liªn Bé Tµi nguyªn vµ m«i tr­êng - Bé Néi vô (2004), Th«ng t­ liªn tÞch sè 38/2004/TTLT-BTNMT-BNV ngµy 31/12/2004 h­íng dÉn vÒ chøc n¨ng, nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tæ chøc cña V¨n phßng ®¨ng ký quyÒn sö dông ®Êt vµ tæ chøc ph¸t triÓn quü ®Êt. Liªn Bé T­ ph¸p - Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng (2006), Th«ng t­ liªn tÞch sè 04/2006/TTLT-BTP-BTNMT ngµy 13/06/2006 h­íng dÉn viÖc c«ng chøng, chøng thùc hîp ®ång, v¨n b¶n thùc hiÖn quyÒn cña ng­êi sö dông ®Êt. Liªn Bé T­ ph¸p - Bé Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng (2005), Th«ng t­ liªn tÞch sè 05/2005/TTLT-BTP-BTNMT ngµy 16/06/2005 h­íng dÉn viÖc ®¨ng ký thÕ chÊp, b¶o l·nh b»ng quyÒn sö dông ®Êt, tµi s¶n g¾n liÒn víi ®Êt. C.M¸c - Ph.¡ngghen (2004), TuyÓn tËp, tËp 3, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi. Bïi ThÞ TuyÕt Mai (2005), ThÞ tr­êng quyÒn sö dông ®Êt ë ViÖt Nam, Nxb Lao ®éng - x· héi, Hµ Néi. Ng©n hµng thÕ giíi (2004), B¸o c¸o nghiªn cøu chÝnh s¸ch cña Ng©n hµng thÕ giíi - chÝnh s¸ch ®Êt ®ai cho t¨ng tr­ëng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, Nxb V¨n ho¸ th«ng tin, Hµ Néi. Vò Huy Phóc, T×m hiÓu chÕ ®é ruéng ®Êt ViÖt Nam nöa ®Çu thÕ kû XIX. Phßng Thèng kª huyÖn Hoµ Vang, Niªn gi¸m thèng kª tõ n¨m 2001-2005. Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (2004), LuËt B¶o vÖ vµ ph¸t triÓn rõng sè 29/2004/QH11. Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (2001), Bé LuËt d©n sù, sè 51/2001/QH10. Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (20/3/1996), LuËt kho¸ng s¶n sè 47/L/CTN. Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1/10/2005), LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu LuËt kho¸ng s¶n 1996 sè 46/2005/QH11. Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (1/7/2006), LuËt b¶o vÖ m«i tr­êng sè 52/2005/QH11. Quèc héi n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam (2003), LuËt ®Êt ®ai, sè 13/2003/QH11. §inh §øc Sinh (2001), "ThÞ tr­êng bÊt ®éng s¶n ë ViÖt Nam - Mét sè ®Ò xuÊt vµ nhËn d¹ng", T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o, (sè 3), tr.7-8,24. Së Tµi nguyªn vµ M«i tr­êng thµnh phè §µ N½ng (2001), B¸o c¸o chuyªn ®Ò vµ b¸o c¸o tæng kÕt c¸c n¨m (2001-2005). Thµnh uû vµ UBND thµnh phè §µ N½ng (2001), B¸o c¸o chuyªn ®Ò vµ b¸o c¸o tæng kÕt n¨m. Lª V¨n Tø (2002), "VÊn ®Ò ph¸p lý liªn quan ®Õn ®Êt ®ai ë Ên §é", Tin tham kh¶o cña Trung t©m th«ng tin Bé KÕ ho¹ch - §Çu t­. Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb Khoa häc x· héi, Hµ Néi. Tõ ®iÓn kinh tÕ (1979), Nxb Sù thËt, Hµ Néi. Tæng côc Thèng kª (2004), Kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam 3 n¨m (2001-2003), Nxb Thèng kª, Hµ Néi. Uû ban nh©n d©n huyÖn Hoµ Vang, Phßng Tµi nguyªn vµ m«i tr­êng huyÖn Hoµ Vang, Thanh tra nhµ n­íc huyÖn Hoµ Vang (2004), B¸o c¸o tæng kÕt n¨m 2004. Hoµng ViÖt (2003), "Mét sè vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý thÞ tr­êng ®Êt ®ai ë ViÖt Nam", T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn, (sè 69), tr.12-14. NguyÔn Nh­ ý (chñ biªn) (1998), §¹i tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb V¨n ho¸ - Th«ng tin, Hµ Néi. ._.