Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ngành công nghiệp Campuchia

1 MUÏC LUÏC MÔÛ ÑAÀU……………………………………………………………………………………………………………………………Trang 1 CHÖÔNG 1: LYÙ LUAÄN VAØ THÖÏC TIEÃN VEÀ THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA………………………………………………………………………………………………………………….5 1.1.KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI. ............................... 5 1.1.1. Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi......................................................... 5 1.1.2. Caùc hình thöùc cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi treân theá giôùi vaø ôû Campuchia.............................................................................................................. 9 1.2. VAI TROØ CUÛA ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA........................................................................... 15 1.2.1. Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi treân theá giôùi. ................................ 15 1.2.2. Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong ngaønh coâng nghieäp Campuchia............................................................................................................ 19 1.3. CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG TÔÙI VIEÄC THU HUÙT VOÁN FDI TRONG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA............................................................ 21 1.3.1. Nhaân toá moâi tröôøng ñaàu tö. ........................................................................ 24 1.3.2. Nhaân toá cung caàu veà voán ñaàu tö................................................................. 27 1.3.3. Nhaân toá söï oån ñònh veà chính trò - an ninh xaõ hoäi. ....................................... 28 1.3.4. Quy moâ vaø tính chaát thò tröôøng noäi ñòa....................................................... 30 1.4. NHÖÕNG BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC VAØ KHAÛ NAÊNG VAÄN DUÏNG VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CMPUCHIA. ........ 28 31 1.4.1. Xu höôùng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi treân theá giôùi. .................................. 28 1.4.2. Chieán löôïc ñaàu tö phaùt trieån cuûa TNCs...................................................... 32 1.4.3. Kinh nghieäm thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo ngaønh coâng nghieäp cuûa moät soá nöôùc. ...................................................................................... 33 1.4.4. Baøi hoïc kinh nghieäm thu huùt voán FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp vaø khaû naêng vaän duïng vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia . ................................................... 52 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 2 CHÖÔNG 2: PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG QUAÙ TRÌNH THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA....................................................................... 57 2.1. QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA........................................................................................................... 57 2.2. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA. ....................... 62 2.2.1. Tình hình thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong neàn kinh teá Campuchia thôøi gian qua...................................................................................... 62 2.2.2. Thöïc traïng thu huùt FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia. .................... 66 2.3. ÑAÙNH GIAÙ TAÙC ÑOÄNG CUÛA VIEÄC THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA....................................................................................................... 86 2.3.1. Nhöõng thaønh töïu vaø taùc ñoäng tích cöïc cuûa voán FDI ñeán ngaønh coâng nghieäp Campuchia............................................................................................................ 86 2.3.2. Nhöõng toàn taïi. ............................................................................................ 92 2.4. PHAÂN TÍCH CAÙC NGUYEÂN NHAÂN TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA....................................................................................................... 99 2.4.1. Keát quaû ñaït ñöôïc. ....................................................................................... 99 2.4.2. Nguyeân nhaân cuûa nhöõng toàn taïi treân........................................................ 102 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2 CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA. .............................. 115 3.1. DÖÏ BAÙO NHU CAÀU VOÁN VAØ TRIEÅN VOÏNG THU HUÙT VOÁN FDI VAØO PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA.................................. 115 3.1.1. Keát quaû hoaït ñoäng cuûa ngaønh coâng nghieäp thôøi gian qua........................ 115 3.1.2. Döï baùo nhu caàu vaø trieån voïng thu huùt voán FDI vaøo phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp Campuchia.............................................................................................. 116 3.2. QUAN ÑIEÅM VAØ MUÏC TIEÂU XAÂY DÖÏNG CAÙC GIAÛI PHAÙP THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA..................................................................................................... 120 3.2.1. Quan ñieåm thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi................................. 120 3.2.2. Muïc tieâu thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. ................................... 137 3.3. GIAÛI PHAÙP THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA.......................................................... 140 3 3.3.1. Hoaøn thieän moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi. .................................................. 140 3.3.2. Naâng cao tính haáp daãn cuûa moâi tröôøng ñaàu tö. ........................................ 146 3.3.3. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. ....................................................................... 157 3.3.4. Phaùt trieån cô sôû haï taàng............................................................................ 161 3.3.5. Ñaåy maïnh tieáp thò hoaït ñoäng ñaàu tö vaøo Campuchia ñoái vôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi. .................................................................................................................. 164 3.3.6. Ñaåy maïnh xaây döïng moät soá quy hoaïch ngaønh, vuøng vaø khu coâng nghieäp laøm cô sôû cho vieäc xeùt duyeät vaø thaåm ñònh caùc döï aùn. ...................................... 167 3.4. KIEÁN NGHÒ................................................................................................. 168 3.4.1. Heä thoáng phaùp lyù. ..................................................................................... 168 3.4.2. Chính saùch thueá. ....................................................................................... 170 3.4.3. Vaán ñeà thaâm huït ngaân saùch nhaø nöôùc. ..................................................... 171 3.4.4. Giöõa vöõng oån ñònh chính trò – an ninh xaõ hoäi........................................... 172 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 KEÁT LUAÄN DANH MUÏC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO PHUÏ LUÏC 4 MÔÛ ÑAÀU 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi Ñaàu tö tröïc trieáp nöôùc ngoaøi hieän nay ñang laø vaán ñeà noùng boûng vaø ñöôïc chuù troïng treân toaøn caàu, khoâng nhöõng ôû quoác gia coù neàn coâng nghieäp ñang phaùt trieån maø coøn caû caùc quoác neàn coâng nghieäp phaùt trieån, khoâng nhöõng quoác gia ngheøo, laïc haäu maø coøn caû caùc quoác gia giaàu coù, coù tieàm löïc kinh teá cöïc lôùn, ñeàu caàn ñeán nguoàn voán FDI. Do ñoù, thu huùt voán FDI laø taát yeáu khaùch quan, baét nguoàn töø ñoøi hoûi cuûa söï phaùt trieån kinh teá vaø giao löu thöông maïi quoác teá, lieân keát kinh teá quoác teá. Thoâng qua ñoù caùc quoác gia keùm vaø ñang phaùt trieån coù theå tieáp nhaän coâng ngheä hieän ñaïi, tieáp thu ñöôïc nhöõng phöông phaùp quaûn lyù tieân tieán, môû roäng thò tröôøng ra nöôùc ngoaøi, … Maët khaùc, doøng chaûy voán FDI cho ñeán nay, phaàn lôùn vaãn chaûy vaøo caùc quoác gia coâng nghieäp phaùt trieån caùc nöôùc phaùt trieån chieám 2/3 toång soá voán FDI cuûa theá giôùi. Chaúng haïn, ñaàu tö hai chieàu cuûa Nhaät - Myõ - EU taêng leân. Naêm 1980, FDI cuûa khu vöïc naøy töông ñöông nhau ôû möùc 215 tyû USD, nhöng tôùi naêm 2002, toång FDI cuûa EU bao goàm caû ñaàu tö noäi khoái laø 3,4 nghìn tyû USD [45]. Hôn nöõa, khaû naêng voán ñaàu tö caû theá giôùi hieän nay khoâng lôùn, nhöng nhu caàu voán ñaàu tö ôû taát caû caùc quoác gia ñeàu raát lôùn vaø vöôït xa caùc nguoàn voán cung caáp. Theo öôùc tính chæ trong voøng 3 naêm trôû laïi ñaây, naêm 2003, doøng voán voán FDI cuûa theá giôùi giaûm xuoáng 139% so vôùi 3 naêm tröôùc ñaây [46]. Theo öôùc tính, caû theá giôùi hieän nay ñang thieáu khoaûng 300 tyû USD ñeán 400 tyû USD voán ñaàu ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi [53]. Do vaäy, ñaõ dieãn ra moät cuoäc caïnh tranh gay gaét giöõa caùc nöôùc tìm kieám nguoàn voán, neân nöôùc naøo coù moâi tröôøng ñaàu tö haáp daãn hôn, coù khaû naêng söû duïng nguoàn voán moät caùch coù hieäu quaû hôn, thì caùc nöôùc ñoù coù theå seõ giaønh ñöôïc nhöõng lôïi theá hôn trong cuoäc caïnh tranh naøy. Chính vì vaäy, thu huùt voán FDI mang tính quy luaät chung ñoái vôùi 5 taát caû caùc nöôùc. Quy luaät naøy caøng ngaøy caøng böùc baùch ñoái vôùi caùc quoác gia keùm vaø ñang phaùt trieån, khan hieám voán, nhaát laø ñoái vôùi Campuchia chuùng toâi. Hôn theá nöõa, neàn kinh teá theá giôùi ñaõ chuyeån dòch theo höôùng coâng nghieäp ñaõ thaâm nhaäp vaøo taát caû caùc ngaønh, caùc lónh vöïc kinh teá quoác daân. Beân caïnh ñoù, cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät dieãn ra ôû nhieàu ngaønh, moät phaàn, laøm taêng vai troø taùc ñoäng cuûa ngaønh coâng nghieäp tôùi nhöõng ngaønh ñoù, phaàn khaùc, ñaõ chuyeån hoaù nhöõng hoaït ñoäng cuûa caùc ngaønh theo moâ hình coâng nghieäp. Ñoái vôùi Campuchia, thu huùt voán FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp laø moät yeâu caàu caáp baùch, vì coâng nghieäp laø moät trong lónh vöïc saûn xuaát vaät chaát trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh lôùn vaø quan troïng trong neàn kinh teá quoác gia. Ngoaøi ra, coâng nghieäp coøn coù vai troø daãn daét, chi phoái vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh khaùc trong neàn kinh teá. Söï phaùt trieån cuûa ngaønh coâng nghieäp ñaõ, ñang vaø seõ aûnh höôûng raát lôùn tôùi söï phaùt trieån cuûa ngaønh kinh teá khaùc. Ñeå phaùt trieån coâng nghieäp theo hieän ñaïi hoaù, tröôùc tieân ñoøi hoûi moät khoái löôïng voán ñaàu tö raát lôùn, vöôït xa löôïng tích luyõ cuûa quoác gia. Neáu chæ döïa vaøo khaû naêng tích luyõ vaø khaû naêng huy ñoäng voán trong nöôùc, thì seõ khoù coù theå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaët ra trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø caøng khoù traùnh khoûi khaû naêng tuït haäu so vôùi caùc quoác khaùc trong khu vöïc. Nhöõng thaùch thöùc ñoù ñaõ khoâng cho pheùp chuùng toâi coù moät söï choïn löïa naøo khaùc laø taêng cöôøng thu huùt voán FDI vaøo phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp. Tuy nhieân, moâi tröôøng ñaàu tö cuûa Campuchia coøn nhieàu khieám khuyeát, chöa hoaøn thieän, quaûn lyù vi moâ vaø vó moâ cuûa nhaø nöôùc coøn nhieàu maët haïn cheá, neân voán FDI vaøo chöa nhieàu. Coù theå noùi 10 naêm qua laø nhöõng naêm thaùng theå nghieäm coâng vieäc hôïp taùc ñaàu tö vôùi caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi, moät lónh vöïc coøn môùi meû vaø raát phöùc taïp ñoái vôùi tình hình Campuchia trong boái caûnh ñaát nöôùc chuùng toâi chöa ñöôïc chuaån bò toát vaø chöa hoäi ñuû nhöõng tieàn ñeà caàn thieát, nhieàu caûn trôû caû veà lyù luaän vaø thöïc tieãn caàn ñöôïc taäp trung giaûi quyeát vaø hoaøn thieän. Chính vì vaäy, taùc giaû ñaõ choïn 6 vaán ñeà nghieân cöùu: “Thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia” laøm luaän aùn tieán só kinh teá. 2. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän aùn Ñeà taøi taäp trung vaøo luaän giaûi, phaân tích moät caùch khoa hoïc coù heä thoáng lyù luaän vaø thöïc tieãn veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Phaân tích thöïc traïng thu huùt voán FDI vaø taùc ñoäng cuûa noù ñeán ngaønh coâng nghieäp Campuchia, ñeà xuaát quan ñieåm muïc tieâu, giaûi phaùp thu huùt voán FDI, trieån khai döï aùn vaø kieán nghò ñeå thöïc hieän coâng vieäc chuyeån dòch cô caáu ngaønh coâng nghieäp theo höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù neàn kinh teá quoác daân. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän aùn laø vaán ñeà thu huùt voán FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp, ñaây laø vaán ñeà lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi vaø nhieàu hoaït ñoäng coù lieân quan tôùi caùc caáp, ngaønh khaùc. Giôùi haïn cuûa luaän aùn laø taäp trung phaân tích caùc vaán ñeà cô baûn veà maët lyù luaän ôû taàm vó moâ; ñaëc bieät laø phaân tích vò trí, vai troø, taùc ñoäng cuûa FDI ñeán ngaønh kinh teá noùi chung vaø ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng vaø phaân tích coâng taùc quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc töø khaâu chuaån bò ñaàu tö tôùi vieäc trieån khai caùc döï aùn ñaàu tö. Ruùt ra kinh nghieäm thu huùt FDI trong vaø ngoaøi khu vöïc ñeå laøm cô sôû cho vieäc ñeà xuaát phöông höôùng vaø giaûi phaùp thu huùt FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Luaän aùn söû duïng phöông phaùp chuû nghóa duy vaät lòch söû vaø duy vaät bieän chöùng, laøm phöông phaùp nghieân cöùu cô baûn. Ngoaøi ra, luaän aùn coøn söû duïng moät soá phöông phaùp khaùc nhö: dieãn dòch - quy naïp, phöông phaùp ñieàu tra khaûo saùt, so saùnh ñoái chieáu moâ hình, phaân tích toång hôïp vaø söû duïng caùc taøi lieäu, caùc coâng trình nghieân cöùu trong vaø ngoaøi nöôùc veà vaán ñeà coù lieân quan ñeán ñeà taøi nghieân cöùu ñeå trình baøy caùc vaán ñeà lyù luaän vaø thöïc tieãn. 7 5. Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän aùn - Heä thoáng hoaù nhöõng vaán ñeà cô sôû lyù luaän veà thu huùt voán FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp vaø toång hôïp moät soá kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc trong vaø ngoaøi khu vöïc veà lónh vöïc naøy vaø ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm coù theå aùp duïng vaøo hoaøn caûnh cuûa ngaønh coâng nghieäp Campuchia. - Phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng veà hoaït ñoäng thu huùt voán FDI trong ngaønh coâng nghieäp Campuchia vaø nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa vieäc thu huùt voán FDI tôùi ngaønh coâng nghieäp Campuchia theo höôùng CNH, HÑH ñaát nöôùc. Beân caïnh ñoù, khaúng ñònh caùc maët tích cöïc caàn ñöôïc phaùt huy, nhöõng khieám khuyeát khoâng traùnh khoûi caàn ñöôïc ñieàu chænh laïi vaø caûi tieán kòp thôøi nhaèm goùp phaàn thöïc hieän chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù, … Treân cô sôû ñoù, luaän aùn ñeà ra nhöõng heä thoáng quan ñieåm, muïc tieâu, giaûi phaùp coù tính chaát khaû thi vaø moät soá kieán nghò nhaèm caûi tieán coâng taùc hoaït ñoäng thu huùt voán FDI vaøo thöïc hieän chieán löôïc CNH, HÑH ôû Campuchia. 8 CHÖÔNG 1 LYÙ LUAÄN VAØ THÖÏC TIEÃN VEÀ THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA 1.1. KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI 1.1.1. Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø moät khai nieäm ñöôïc nhieàu caùc nhaø kinh teá hoïc tieáp caän döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau: Theo “The International Business [119]” do taäp theå taùc giaû John. Wild, Kenneth L. Wild, Jerry C. Y. Han, bieân soaïn thì: “Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø söï mua laïi toaøn boä hay töøng phaàn xí nghieäp hoaëc goùp voán ñaàu tö ñuû lôùn trong moät doanh nghieäp cuûa nöôùc khaùc nhaèm giaønh quyeàn ñieàu haønh hoaëc tham gia ñieàu haønh caùc doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh. Nhö vaäy, ñieåm chính cuûa FDI laø chuyeån dòch voán quoác teá”. Theo “International Business” do Charles W. L. Hill, bieân soaïn thì: “ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi xaûy ra khi moät haõng hay moät coâng ty ñaàu tö tröïc tieáp trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh hoaëc tieâu thuï saûn phaåm ñoù trong thò tröôøng nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö” [117]. Maët khaùc, Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø moät hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi ra ñôøi muoän hôn so vôùi caùc hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi khaùc, cuøng vôùi quaù trình phaùt trieån maïnh meõ cuûa caùc quan heä kinh teá quoác teá, hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoâng ngöøng ñöôïc môû roäng vaø chieám vò trí ngaøy caøng quan troïng trong quan heä kinh teá quoác teá [101], [104]. Theo ñònh nghóa cuûa Nhaø nöôùc Campuchia,“ FDI laø moät hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi, vì vaäy noù bò chi phoái tröôùc heát bôûi ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc noùi chung vaø chính saùch kinh teá ñoái ngoaïi noùi rieâng” [84]. 9 Theo taùc giaû Vuõ Chí Loäc “Giaùo trình ñaàu tö nöôùc ngoaøi” do taäp theå khoa Hôïp taùc ñaàu tö quoác teá, Tröôøng ñaïi hoïc Ngoaïi thöông Haø Noäi bieân soaïn thì: “Ñaàu tö tröïc tieáp laø hình thöùc ñaàu tö quoác teá maø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoùng goùp moät soá voán ñuû lôùn vaøo lónh vöïc saûn xuaát hoaëc dòch vuï, cho pheùp chuû ñaàu tö tröïc tieáp tham gia ñieàu haønh ñoái töôïng maø hoï ñaõ boû voán ñaàu tö” [27]. Trong ñaàu tö tröïc tieáp, ngöôøi tham gia boû voán ñaàu tö coù theå laø ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø cuõng coù theå ngöôøi trong nöôùc maø ñöôïc luaät phaùp cuûa nöôùc sôû taïi cho pheùp. Hoaëc ñaàu tö tröïc tieáp laø ñaàu tö baèng caùch tröïc tieáp ñem thieát bò maùy moùc ñeå xaây döïng môùi hay môû roäng xí nghieäp ôû nöôùc ngoaøi hoaëc baèng caùch mua coå phaàn cuûa moät xí nghieäp ñeán möùc khoáng cheá xí nghieäp ñoù. Möùc naøy tuyø thuoäc theo quy ñònh cuûa töøng nöôùc thöôøng töø 25% ñeán 50% toång soá voán cuûa xí nghieäp ñoù. Trong tröôøng hôïp ngöôøi tham gia boû voán laø ngöôøi nöôùc ngoaøi thì hoaït ñoäng ñoù laø ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Theo taùc giaû Voõ Thanh Thu “Quan heä kinh teá quoác teá” Khoa Thöông maïi – du lòch, Ñaïi hoïc kinh teá TP. Hoà Chí Minh bieân soaïn thì “ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc ñaàu tö quoác teá chuû yeáu maø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö toaøn boä hay phaàn ñuû lôùn voán ñaàu tö cuûa caùc döï aùn nhaèm muïc ñích giaønh quyeàn ñieàu haønh hoaëc tham gia ñieàu haønh caùc doanh nghieäp saûn xuaát hoaëc kinh doanh dòch vuï, thöông maïi”. Noùi caùch khaùc, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc ñaàu tö baèng nguoàn voán töø beân ngoaøi. Chuû theå cuûa FDI laø caùc coâng ty xuyeân quoác gia hay Nhaø nöôùc hoaëc tö nhaân ñöôïc nöôùc sôû taïi cho pheùp ñaàu tö vaøo caùc ngaønh, lónh vöïc naøo ñoù nhaèm muïc ñích thöïc hieän moät muïc tieâu nhaát ñònh. Ñaây laø hình thöùc toaøn caàu hoaù ñang dieãn ra raát maïnh meõ giöõa caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån vôùi nhau, giöõa caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån vôùi caùc NICs vaø giöõa caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån, caùc NICs vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån [54], [55]. Nhö vaäy, FDI laø loaïi hình ñaàu tö quoác teá maø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi boû voán ñeå xaây döïng hoaëc mua phaàn lôùn, thaäm chí toaøn boä caùc cô sôû kinh doanh ôû nöôùc 10 ngoaøi trôû thaønh chuû sôû höõu toaøn boä hay töøng phaàn cô sôû ñoù vaø tröïc tieáp quaûn lyù hay tham gia quaûn lyù, ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa ñoái töôïng maø hoï boû voán ñaàu tö, ñoàng thôøi hoï cuõng chòu traùch nhieäm theo möùc sôû höõu veà keát quaû kinh doanh cuûa döï aùn [35], [29]. Ñeå hieåu roõ hôn chuùng ta coù theå caên cöù vaøo maáy nhaän xeùt: Thöù nhaát, xeùt theo khía caïnh quyeàn sôû höõu: ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc ñaàu tö maø chuû ñaàu tö boû voán vaø ngöôøi söû duïng voán laø moät chuû theå, chuû ñaàu tö boû voán ra laø ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø ñöôïc luaät phaùp nöôùc chuû nhaø cho pheùp. Maët khaùc, vieäc tieáp nhaän FDI khoâng laøm taêng nôï naàn cho nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö maø coøn taïo ñieàu kieän ñeå phaùt huy tieàm naêng kinh teá [35], [37]. Thöù hai, xeùt treân khía caïnh caùn caân thanh toaùn: ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc ñaàu tö quoác teá chuû yeáu maø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoùng goùp moät soá voán ñuû lôùn vaøo trong doanh nghieäp ñeå laøm taêng theâm naêng löïc trong lónh vöïc saûn xuaát hoaëc taïo ra nhöõng naêng löïc saûn xuaát kinh doanh môùi caû dòch vuï vaø thöông maïi, song cuõng coù theå mua laïi moät soá coå phaàn ñeå hy voïng thu ñöôïc lôïi töùc coå phaàn, ñoàng thôøi cuõng cho pheùp hoï tröïc tieáp tham gia ñieàu haønh ñoái töôïng maø hoï töï boû voán ñaàu tö [2],[13], [29], [34]. Thöù ba, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi toàn taïi nhieàu hình thöùc, song hình thöùc cô baûn laø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñieàu haønh toaøn boä moïi hoaït ñoäng ñaàu tö neáu chuû ñaàu tö boû voán thaønh laäp doanh nghieäp100% voán cuûa mình hoaëc tham gia ñieàu haønh hoaït ñoäng ñaàu tö neáu chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua laïi moät phaàn cuûa doanh nghieäp nöôùc chuû nhaø, cuøng goùp voán vôùi ñoái taùc chuû nhaø vôùi nhöõng tyû leä khaùc nhau ñeå cuøng nhau thaønh laäp doanh nghieäp lieân doanh. Thöù tö, nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoâng chæ bao goàm voán ñaàu tö ban ñaàu cuûa chuû ñaàu tö döôùi hình thöùc voán phaùp ñònh vaø trong quaù trình hoaït ñoäng, noù coøn bao goàm caû voán vay cuûa doanh nghieäp ñeå trieån khai hoaëc môû roäng döï aùn cuõng nhö voán ñaàu tö nguoàn lôïi nhuaän thu ñöôïc. 11 Thöù naêm, chuû theå cuûa FDI chuû yeáu laø caùc coâng ty ña quoác gia vaø xuyeân quoác gia, chieám 90% khoái löôïng FDI treân toaøn theá giôùi, phaàn coøn laïi cuûa FDI thuoäc veà caùc nhaø nöôùc vaø caùc toå chöùc quoác teá khaùc. Caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa caùc coâng ty ña quoác gia (MNC) [19] laø: - Caùc MNC laø saûn phaåm cuûa söï lieân minh giöõa caùc nhaø tö baûn coù theá löïc nhaát treân theá giôùi. - Caùc MNC laø nöôùc coâng ty coù taàm côõ quoác teá, coù chi nhaùnh hoaëc heä thoáng chi nhaùnh ôû nöôùc ngoaøi vôùi muïc ñích naâng cao tyû suaát lôïi nhuaän thoâng qua vieäc baønh chöôùng theá löïc quoác teá. - Caùc MNC phaûi hình thaønh töø coâng ty quoác gia, mang quoác tòch cuûa moät nöôùc vaø voán sôû höõu cuûa coâng ty meï thuoäc veà caùc nhaø tö baûn cuûa nöôùc ñoù. Voán ñoù ñöôïc xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi ñeå ñaàu tö thieát laäp vaø môû roäng caùc cô sôû saûn xuaát goïi laø chi nhaùnh hay coâng ty con. Soá voán ñaàu tö vaøo chi nhaùnh coù theå hoaøn toaøn laø cuûa taäp ñoaøn tö baûn chính quoác cuûa coâng ty meï, nhöng cuõng coù theå thuoäc sô höõu moät phaàn cuûa caùc nhaø tö baûn baûn xöù (tröôøng hôïp DNLD, goùp voán coå phaàn, …). - Moät MNC thöôøng coù cô caáu toå chöùc goàm hai boä phaän cô baûn laø coâng ty meï vaø moät hay nhieàu coâng ty con hay chi nhaùnh ôû nöôùc ngoaøi. Vôùi cô caáu toå chöùc naøy, cho duø nhöõng coâng ty con coù toàn taïi döôùi hình thöùc khaùc thì quyeàn kieåm soaùt chuû yeáu vaãn thuoäc veà caùc nhaø tö baûn ôû chính quoác hay coâng ty meï. Tuy coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi phaàn lôùn caùc taùc giaû ñeàu gaëp nhau ôû moät ñieåm chung: hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñöôïc hieåu theo nghóa roäng bao goàm caû nhöõng giaù trò (höõu hình vaø voâ hình) vaø nhöõng giaù trò veà maët xaõ hoäi, ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mang tính chaát kinh teá vaø phi kinh teá. Theo yù kieán rieâng cuûa taùc giaû, khaùi nieäm veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi caàn phaûi ñi saâu vaøo khía caïnh kinh teá taøi chính, phaûi neâu ñöôïc muïc ñích cuûa nhaø 12 ñaàu tö vaø phaûi tính ñeán nhaân toá thôøi gian, moät nhaân toá aûnh höôûng raát lôùn tôùi hieäu quaû ñaàu tö. Do ñoù, xeùt veà maët kinh teá coù theå ñöa ra moät khai nieäm veà FDI nhö sau: “Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hieän töôïng chuyeån dòch voán töø quoác gia naøy sang quoác gia khaùc vôùi muïc ñích ñaàu tö vaøo caùc ngaønh, nhöõng lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh hay dòch vuï, thöông maïi. Trong ñoù, möùc goùp voán cuûa chuû ñaàu tö ñuû lôùn cho pheùp hoï tröïc tieáp vaøo quaù trình ñieàu haønh hoaëc tham gia ñieàu haønh doanh nghieäp”. Hoaït ñoäng FDI coù theå thöïc hieän trong moät thôøi gian ngaén (ngaén haïn) vaø cuõng coù theå trong thôøi gian daøi (daøi haïn). Caùc hoaït ñoäng FDI ngaén haïn khoâng taùc ñoäng nhieàu tôùi quaù trình hoaït ñoäng cuûa xí nghieäp. Ngöôïc laïi, nhöõng hoaït ñoäng FDI daøi haïn thì aûnh höôûng lôùn tôùi söï thay ñoåi trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh cuûa xí nghieäp noùi rieâng vaø thay ñoåi cô caáu cuûa neàn kinh teá chung. Voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi boû vaøo trong kinh doanh ñöôïc xem döôùi nhieàu daïng nhö tieàn teä, taøi saûn vaät chaát, söùc lao ñoäng, coâng ngheä, bí quyeát coâng ngheä, baèng phaùt minh, uy tín saûn phaåm, nhaõn hieäu vaø caùc phöông tieän khaùc nhö coå phieáu, vaøng baïc, hoái phieáu, … Ñieåm caàn quan taâm ôû ñaây laø khi chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua coå phieáu cuûa coâng ty nhaèm muïc ñích tham gia tröïc tieáp ñieàu haønh vaø quaûn lyù saûn xuaát cuûa coâng ty thì coù theå ñöôïc coi laø moät hình thöùc FDI. Muïc ñích cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø hieäu quaû ñaàu tö, hieäu quaû ñaàu tö laø muïc ñích maø baát kyø chuû ñaàu tö naøo cuõng kyø voïng. Tuy nhieân, hieäu quaû ñaàu tö thaáp hay cao tuyø thuoäc vaøo keát quaû cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö mang laïi. Do ñoù, chuû ñaàu tö coù theå gaëp phaûi caùc ruûi ro phaùt sinh khieán cho hieäu quaû ñaàu tö bò suït giaûm so vôùi muïc tieâu ñaët ra ban ñaàu. Nhö vaäy, coù theå noùi ruûi ro laø moät trong nhöõng nhaân toá gaén lieàn vôùi hoaït ñoäng FDI. 13 1.1.2. Caùc hình thöùc cuûa FDI treân theá giôùi vaø ôû Campuchia Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi toàn taïi döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau, nhöõng hình thöùc chuû yeáu laø: laø hình thöùc doanh nghieäp lieân doanh; doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi; hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh vaø hình thöùc hôïp ñoàng xaây döïng - kinh doanh - chuyeån giao (BOT). 1.1.2.1. Doanh nghieäp lieân doanh Doanh nghieäp lieân doanh (DNLD) laø doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp taïi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö treân cô sôû hôïp ñoàng lieân doanh kyù giöõa moät beân hoaëc caùc beân cuûa nöôùc chuû nhaø vôùi moät beân hoaëc caùc beân nöôùc ngoaøi ñeå ñaàu tö, kinh doanh taïi nöôùc sôû taïi. Khaùc vôùi hình thöùc hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh, DNLD laø moät phaùp nhaân môùi ñöôïc thaønh laäp töø hai beân hay nhieàu beân tham gia. DNLD ñaõ ñöôïc pheùp hoaït ñoäng taïi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö ñöôïc lieân doanh vôùi DNLD khaùc hay vôùi caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc vaø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. DNLD hoaït ñoäng theo nguyeân taéc töï chuû taøi chính, treân cô sôû hôïp ñoàng lieân doanh, ñieàu leä DNLD phuø hôïp vôùi giaáy pheùp ñaàu tö vaø luaät phaùp cuûa nöôùc chuû nhaø. Phaàn goùp voán cuûa moãi beân tham gia do caùc beân thoaû thuaän treân cô sôû giaù thò tröôøng vaøo thôøi ñieåm goùp voán. Voán phaùp ñònh cuûa beân nöôùc ngoaøi do caùc beân thoaû thuaän nhöng thöôøng khoâng thaáp hôn 30% cuûa doanh nghieäp lieân doanh. Voán phaùp ñònh coù theå ñöôïc goùp troïn goùi moät laàn khi thaønh laäp doanh nghieäp lieân doanh hoaëc töøng phaàn trong thôøi gian hôïp ñoàng hôïp lyù. Trong quaù trình hoaït ñoäng, doanh nghieäp lieân doanh khoâng ñöôïc giaûm voán phaùp ñònh. Vieäc taêng voán ñaàu tö, thay ñoåi tyû leä goùp voán cuûa caùc beân lieân doanh do Hoäi ñoàng quaûn trò doanh nghieäp quyeát ñònh vaø phaûi ñöôïc cô quan caáp giaáy pheùp ñaàu tö chuaån y. Theo ñieàu 10, 11 cuûa Boä luaät ÑTNN taïi Campuchia (luaät ñaõ boå sung) quy ñònh veà hình thöùc DNLD. Nghò ñònh soá 88NÑ/CP cuûa Chính phuû ñaõ cuï theå hoaù caùc ñieàu treân cuûa luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong chöông 4 veà hình thöùc doanh nghieäp lieân doanh. 14 Doanh nghieäp lieân doanh “laø doanh nghieäp do hai beân hoaëc nhieàu beân hôïp taùc thaønh laäp taïi Campuchia treân cô sôû hôïp ñoàng lieân doanh ñöôïc kyù giöõa caùc beân, moät beân laø Campuchia vaø beân kia laø caùc beân nöôùc ngoaøi tham gia ñaàu tö lieân doanh (coù theå hai hoaëc nhieàu beân tham gia lieân doanh). Chính phuû Campuchia khoâng quy ñònh phaàn goùp voán ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhöng phaàn goùp voán beân nöôùc ngoaøi khoâng quaù 49% trong tröôøng hôïp DNLD coù yù ñònh laøm chuû quyeàn söû duïng ñaát ñai” [75]. Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa hình thöùc lieân doanh taïi Campuchia laø: - Doanh nghieäp lieân doanh coù tö caùch phaùp nhaân Campuchia vaø ñöôïc thaønh laäp döôùi daïng coâng ty traùch nhieäm höõu haïn. Caùc beân tham gia lieân doanh ñöôïc chia lôïi nhuaän vaø chia ruûi ro theo tyû leä ñoùng goùp voán cuûa moãi beân vaøo phaàn voán phaùp ñònh cuûa lieân doanh. - Chính phuû Campuchia khoâng quy ñònh phaàn goùp voán ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhöng phaàn goùp voán beân nöôùc ngoaøi khoâng quaù 49% trong tröôøng hôïp DNLD coù yù ñònh laøm chuû quyeàn söû duïng ñaát ñai. Trong quaù trình hoaït ñoäng, ñôn vò lieân doanh khoâng ñöôïc giaûm voán phaùp ñònh. Vieäc taêng voán phaùp ñònh do caùc beân lieân doanh thoaû thuaän vaø ñaêng kyù taïi Uyû ban ñaàu tö Campuchia. Voán phaùp ñònh coù theå goùp choïn goùi moät laàn khi thaønh laäp lieân doanh hoaëc coù theå goùp töøng phaàn trong moät thôøi gian hôïp lyù do moãi beân thoaû thuaän. - Cô quan laõnh ñaïo cao nhaát cuûa lieân doanh laø Hoäi ñoàng quaûn trò coù thaåm quyeàn quyeát ñònh caùc vaán ñeà quan troïng, maø thaønh vieân cuûa noù do moãi beân chæ ñònh vôùi soá löôïng töông öùng vôùi phaàn goùp voán cuûa mình vaøo lieân doanh. Neáu toång giaùm ñoác laø ngöôøi nöôùc ngoaøi, trong tröôøng hôïp ñoù thì phoù toång giaùm ñoác thöù nhaát phaûi laø coâng daân coù quoác tòch Campuchia vaø sinh soáng taïi Campuchia, laø cô quan cao nhaát quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà quan troïng trong hoaït ñoäng cuûa lieân doanh (chòu traùch nhieäm quaûn lyù vaø ñieàu haønh coâng vieäc haøng ngaøy cuûa lieân doanh). 15 - Thôøi haïn hoaït ñoäng cuûa DNLD khoâng quaù 70 naêm vaø coù theå xin hoaït ñoäng tieáp neáu coù söï ñoàng yù cuûa Chính phuû Campuch._.ia. 1.1.2.2. Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi laø doanh nghieäp thuoäc sôû höõu hoaøn toaøn cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng taïi nöôùc sôû taïi, do nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tröïc tieáp quaûn lyù ñoái töôïng boû voán vaø töï chòu traùch nhieäm veà keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp hoaëc doanh nghieäp 100% VNN laø moät thöïc theå kinh doanh quoác teá, coù tö caùch phaùp nhaân trong ñoù caùc nhaø ñaàu tö nöôc ngoaøi goùp 100% voán phaùp ñònh, töï quaûn lyù doanh nghieäp vaø töï chòu traùch nhieäm hoaøn toaøn veà keát quaû kinh doanh cuûa hoï vaø hoaït ñoäng theo heä thoáng luaät phaùp cuûa nöôùc sôû taïi vaø ñieàu leä doanh nghieäp. Ñieàu 9 cuûa luaät ÑTNN taïi Campuchia (luaät boå sung) vaø chöông 4 cuûa Nghò ñònh soá 88NÑ/CP cuûa Chính phuû ñaõ quy ñònh chi tieát veà hình thöùc doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi. Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi “laø doanh nghieäp do nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö 100% voán taïi Campuchia. Nhö vaäy, caùc doanh nghieäp 100% VNN hoaøn toaøn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi vaø do toå chöùc, caù nhaân ñoù thaønh laäp, töï quaûn lyù vaø hoaøn toaøn chòu traùch nhieäm veà keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa hoï” [75]. Ñaëc ñieåm cuûa doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi laø: - Ñöôïc thaønh laäp döôùi hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn vaø laø moät phaùp nhaân Campuchia do Luaät phaùp Campuchia chi phoái vaø ñieàu chænh. - Thôøi gian hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp naøy khoâng quaù 70 naêm vaø coù theå hoaït ñoäng tieáp neáu coù söï ñoàng yù cuûa Chính phuû Campuchia. 1.1.2.3. Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh laø moät vaên baûn kyù keát giöõa hai hoaëc nhieàu beân ñöôïc hôïp taùc kinh doanh, cuøng nhau quy ñònh traùch nhieäm vaø phaân chia keát 16 quaû saûn xuaát kinh doanh, vaø nghóa vuï cuûa moãi beân maø khoâng thaønh laäp moät xí nghieäp lieân doanh hoaëc baát cöù moät phaùp nhaân môùi naøo. Vaên baûn hôïp ñoàng phaûi do ñaïi dieän coù thaåm quyeàn cuûa moãi beân hôïp taùc kinh doanh kyù. Tuy nhieân, chæ coù nhöõng hoaït ñoäng hôïp taùc kinh doanh coù phaân chia lôïi nhuaän hoaëc saûn phaåm keát quaû saûn xuaát kinh doanh thì môùi ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc ñaàu tö naøy. Thôøi haïn caàn thieát cuûa hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh laø do moãi beân hôïp doanh thoaû thuaän phuø hôïp vôùi tính chaát hoaït ñoäng, muïc tieâu kinh doanh vaø ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn nöôùc sôû taïi chuaån y. Hôïp taùc kinh doanh treân cô sô hôïp ñoàng laø moät hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong ñoù hai beân cuøng nhau thi haønh hôïp ñoàng ñöôïc kyù giöõa hai beân, quy ñònh roõ traùch nhieäm nghóa vuï vaø lôïi nhuaän cuûa moãi beân. Ñieàu 10 cuûa boä luaät ÑTNN taïi Campuchia quy ñònh: “Hai beân hoaëc nhieàu beân ñöôïc hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh. Ñoái töôïng, noäi dung kinh doanh, quyeàn lôïi, nghóa vuï, traùch nhieäm cuûa moãi beân do caùc beân thoaû thuaän vaø ghi trong hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh” [75]. Ñieàu 12 cuûa Nghò Ñònh soá 88NÑ/CP cuûa Chính phuû coù quy ñònh: Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh “laø moät vaên baûn ñöôïc kyù keát giöõa beân Campuchia vaø moät ñoái taùc khaùc ñeå cuøng nhau tieán haønh moät hoaëc nhieàu hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ôû Campuchia treân cô sôû quy ñònh traùch nhieäm vaø phaân chia keát quaû saûn xuaát kinh doanh cho moãi beân maø khoâng thaønh laäp moät doanh nghieäp lieân doanh hoaëc baát cöù moät phaùp nhaân môùi naøo. Khoâng phaûi laø vaên baûn hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh neáu vaên baûn hôïp ñoàng thöông maïi hoaëc kinh teá coù ñaëc ñieåm laø trao ñoåi haøng hoaù [75]. Ñaëc ñieåm cuûa hình thöùc ñaàu tö naøy laø: - Caùc beân ñoái taùc Campuchia vaø caùc beân ñoái taùc khaùc cuøng nhau hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû vaên baûn hôïp ñoàng ñaõ kyù giöõa caùc beân veà vieäc phaân ñònh traùch nhieäm, quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa moãi beân. 17 - Thôøi haïn caàn thieát cuûa hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh laø do moãi beân hôïp doanh thoaû thuaän phuø hôïp vôùi tính chaát hoaït ñoäng kinh doanh vaø söï caàn thieát ñeå hoaøn thaønh muïc tieâu cuûa hôïp ñoàng vaø ñöôïc Uyû ban nhaø nöôùc veà hôïp taùc vaø ñaàu tö cuûa Campuchia chuaån y. - Khoâng thaønh laäp moät phaùp nhaân môùi, coù nghóa laø khoâng cho ra ñôøi coâng ty hoaëc doanh nghieäp môùi. - Vaán ñeà goùp voán kinh doanh coù theå ñöôïc ñeà caäp hoaëc khoâng nhaát thieát ñöôïc ñeà caäp trong vaên baûn hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh. - Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh phaûi do ñaïi dieän coù theåm quyeàn cuûa moãi beân hôïp doanh kyù. 1.1.2.4. Hôïp ñoàng xaây döïng - kinh doanh - chuyeån giao (BOT) Laø vaên baûn kyù giöõa toå chöùc caù nhaân nöôùc ngoaøi vôùi cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn ñeå xaây döïng, khai thaùc, kinh doanh coâng trình haï taàng cô sôû (nhö: caàu, ñöôøng, beán caûng, saân bay, coâng trình cung caáp naêng löôïng, ñieän nöôùc,...). Hôïp ñoàng BOT ñöôïc thöïc hieän thoâng qua 100% voán nöôùc ngoaøi hay voán nöôùc ngoaøi coäng vôùi voán cuûa Chính phuû nöôùc sôû taïi hay cuûa caùc toå chöùc caù nhaân. Trong ñoù, nhaø ñaàu tö töï boû voán ra, kyõ thuaät ñeå xaây döïng haï taàng cô sôû, töï hoaït ñoäng kinh doanh trong moät thôøi gian nhaát ñònh ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø thu ñöôïc khoaûn lôïi nhuaän hôïp lyù, sau khi heát thôøi haïn hoaït ñoäng kinh doanh cuûa giaáy pheùp ñaàu tö, toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi coù nghóa vuï chuyeån giao coâng trình cho nhaø nöôùc sôû taïi. Ñaëc tröng cô baûn cuûa BOT: ñaây laø hình thöùc coù söï cam keát giöõa nhaø nöôùc vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chöù khoâng phaûi giöõa caùc doanh nghieäp vôùi nhau. Vieäc thu hoài voán trong thôøi gian hoaït ñoäng kinh doanh ñöôïc ñaûm baûo phuø hôïp vôùi phaùp luaät cuûa nöôùc chuû nhaø coù tính oån ñònh cao, thueá doanh thu laø möùc thueá öu ñaõi nhaát trong khung thueá hay coù theå giaûm hoaëc mieãn thueá, mieãn thueá xuaát nhaäp khaåu ñoái vôùi caùc thieát bò maùy moùc, ñeå phuïc vuï cho vieäc nghieân cöùu, khaûo saùt, 18 thieát keá thi coâng xaây döïng, thueá chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi coù theå laø möùc thaáp nhaát trong khung thueá hoaëc khoâng coù. Ñieàu 10 cuûa Boä luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Campuchia vaø ñieàu 12 trong chöông IV cuûa Nghò ñònh soá 88 NÑ/Ngaøy 29/12/1997, quy ñònh chi tieát veà vieäc thöïc hieän hình thöùc xaây döïng – kinh doanh – chuyeån giao (BOT) taïi Vöông quoác Campuchia [75]. Ñaëc tröng cô baûn cuûa hình thöùc BOT taïi Campuchia laø: - Laø vaên baûn kyù giöõa toå chöùc caù nhaân nöôùc ngoaøi vôùi cô quan Nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn cuûa Campuchia. Trong ñoù, nhaø ñaàu tö töï boû voán ra, kyõ thuaät ñeå xaây döïng haï taàng cô sôû, töï hoaït ñoäng kinh doanh trong moät thôøi gian nhaát ñònh ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø thu ñöôïc khoaûn lôïi nhuaän hôïp lyù, sau khi heát thôøi haïn hoaït ñoäng kinh doanh cuûa giaáy pheùp, toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi coù nghóa vuï chuyeån giao coâng trình ñoù cho Chính phuû Campuchia. - Vieäc thu hoài voán trong thôøi gian hoaït ñoäng kinh doanh ñöôïc ñaûm baûo phuø hôïp vôùi phaùp luaät cuûa nöôùc chuû nhaø vaø coù tính oån ñònh cao. - Caùc döï aùn BOT ñöôïc höôûng möùc thueá lôïi töùc (thueá thu nhaäp coâng ty) vaø mieãn thueá lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi. Thueá thu nhaäp coâng ty ñöôïc aán ñònh ôû möùc thaáp nhaát (9%) vaø coù theå ñöôïc mieãn tôùi 8 naêm, mieãn thueá xuaát nhaäp khaåu ñoái vôùi caùc thieát bò maùy moùc, nguyeân vaät lieäu nhaäp khaåu vaøo Campuchia ñeå söû duïng cho vieäc khaûo saùt, thieát keá, thi coâng xaây döïng, kinh doanh vaø baûo döôõng. Caùc döï aùn BOT ñöôïc öu tieân söû duïng ñaát ñai, ñöôøng saù vaø caùc coâng trình phuï trôï coâng coäng söû duïng cho coâng trình BOT. Caùc coâng ty ñaàu tö vaøo döï aùn BOT coù quyeàn theá chaáp caùc taøi saûn, baát ñoäng saûn vaø quyeàn söû duïng ñaát ñai ñeå thöïc hieän caùc nghóa vuï vay voán taøi chính taïi ngaân haøng. Hôn nöõa, caùc döï aùn BOT coù theå thöïc hieän theo nhieàu phöông thöùc tuyø theo tính chaát cuûa moãi döï aùn nhö: vieäc ñaáu thaàu, choïn thaàu, ñaøm phaùn tröïc tieáp. 19 1.2. VAI TROØ CUÛA ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA 1.2.1.Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi treân theá giôùi Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ngaøy caøng coù vai troø raát lôùn ñoái vôùi vieäc thuùc ñaåy quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû caùc nöôùc ñaàu tö laãn tieáp nhaän ñaàu tö. 1.2.1.1.Veà beân nöôùc chuû ñaàu tö Ñoái vôùi caùc nöôùc chuû ñaàu tö, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi coù vai troø trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh lôùn trong vieäc goùp phaàn naâng cao hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö. Moãi khi neàn kinh teá trong nöôùc phaùt trieån ôû möùc ñoä cao, caùc thò phaàn ñaàu tö trôû neân baõo hoaø, nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö do aûnh höôûng cuûa söï caïnh tranh ñaàu tö ngaøy caøng gay gaét mang laïi moät tyû suaát lôïi nhuaän treân voán caøng thaáp ñi. Chính ñieàu naøy thoâi thuùc caùc ñaàu tö chuyeån höôùng sang caùc nöôùc khaùc nhaèm gia taêng hieäu quaû do ñoàng voán mang laïi. Hoaït ñoäng xuaát khaåu ñaàu tö xaây döïng neân moät thò tröôøng cung caáp nguyeân vaät lieäu oån ñònh vôùi giaù reû khi nguyeân vaät lieäu trong nöôùc cuûa hoï laïi coù haïn. Maët khaùc, nhôø thu huùt FDI maø caùc nöôùc ñaåy maïnh xuaát khaåu, baønh chöôùng söùc maïnh kinh teá cuûa mình, töø ñoù naângc cao uy tín chính trò treân bình dieän toaøn caàu. Thoâng qua hình thöùc vieän trôï vaø cho vay, caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån söû duïng caùc ñieàu kieän veà chính trò vaø kinh teá troùi buoäc caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaøo quy ñaïo ñieàu khieån cuûa hoï. FDI, giuùp caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi thay ñoåi cô caáu neàn kinh teá trong nöôùc theo höôùng hieäu quaû hôn, thích nghi hôn, aùp duïng coâng ngheä môùi, naâng cao khaû naêng caïnh tranh. Daàn daàn caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ chuyeån nhöõng thieát bò maùy moùc coâng ngheä kyõ thuaät laïc haäu so sang caùc nöôùc coâng nghieäp keùm phaùt trieån khaùc vôùi söï phaân coâng lao ñoäng vaø lónh vöïc quoác teá môùi. 20 1.2.1.2.Veà beân nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö Ñoái vôùi caùc nöôùc coâng nghieäp tö baûn phaùt trieån Ñoái vôùi caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån, FDI taïo neân nhöõng taùc ñoäng nhaèm goùp phaàn giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà khoù khaên veà kinh teá, xaõ hoäi ôû trong nöôùc nhö laïm phaùt, tình traïng thaát nghieäp, goùp phaàn taêng cöôøng cô sôû vaät chaát coâng ngheä kyõ thuaät cuûa neàn kinh teá, taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh ñeå thuùc ñaåy saûn xuaát vaø taêng tröôûng kinh teá. Chuyeån giao coâng ngheä, giöõa caùc nöôùc ñaõ coù chuyeån giao coâng ngheä vaø boå sung coâng ngheä cho nhau, giuùp boå sung vaø hoaøn thieän coâng ngheä; caùc nöôùc phaùt trieån coù ñieàu kieän ñeå thöïc hieän xuaát khaåu trung gian vaø truyeàn thoáng hoaëc chuyeån giao coâng ngheä ñaõ coù phaàn laïc haäu so vôùi trong nöôùc. Doøng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cuõng coù theå cöùu nhöõng doanh coù nguy cô bò phaù saûn vaø maët khaùc taïo ra söï caïnh tranh caàn thieát ñeå phaùt trieån saûn xuaát haøng hoaù vaø thöông maïi dòch vuï. Chuyeån giao kinh nghieäm vaø kyõ naêng quaûn lyù, caùc nhaø quaûn lyù caùc coâng ty ña vaø xuyeân quoác gia cuõng tieáp thu ñöôïc caùc coâng ngheä môùi, naâng cao ñöôïc trình ñoä trong vieäc quaûn lyù caùc ngaønh coâng nghieäp môùi, caùc lónh vöïc saûn xuaát môùi maø coâng ty hoaëc moät quoác gia coù ñöôïc thoâng qua FDI. Caùc hoaït ñoäng kinh teá do FDI mang laïi thu huùt theâm löïc löôïng lao ñoäng taïi choã taïo coâng aên vieäc laøm môùi cho ngöôøi lao ñoäng, ñoàng thôøi taïo theâm moät nguoàn cung voán môùi cho saûn xuaát, taêng thu ngaân saùch döôùi hình thöùc caùc loaïi thueá ñeå caûi thieän tình hình chi boäi ngaân saùch cuûa Chính phuû. Ñoái vôùi caùc nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån FDI ñoùng vai troø heát söùc quan troïng trong vieäc ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån kinh teá vaø taêng thu nhaäp quoác daân. - FDI laø nguoàn voán boå sung raát quan troïng ñeå nöôùc ñoù thöïc hieän CNH - HÑH neàn kinh teá ñaát nöôùc. Ñeå ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån kinh teá trong nöôùc, 21 ñieàu tieân quyeát laø phaûi coù voán, trong khi nguoàn voán trong nöôùc coøn coù haïn thì voán FDI laø moät ñaùp soá cho baøi toaùn tìm voán ôû caùc quoác gia naøy [54]. Moät taùc ñoäng khaùc cuûa FDI vaøo caùc nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån laø goùp phaàn giaûi quyeát tình traïng thaát nghieäp, naâng cao ñôøi soáng cuûa coâng daân trong nöôùc. Ñaëc bieät, FDI thoâng qua vieäc tieáp nhaân kyõ thuaät vaø trình ñoä quaûn lyù tieân tieán cuûa nöôùc ñi ñaàu tö (chuû yeáu laø caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån) seõ giuùp caùc nöôùc ñang phaùt trieån ñuoåi kòp trình ñoä phaùt trieån kyõ thuaät cao cuûa theá giôùi. Caùc hình thöùc chuyeån giao coâng ngheä seõ ñöa caùc quy trình coâng ngheä tieân tieán vaøo caùc nöôùc ñang phaùt trieån, hieän ñaïi hoaù neàn kinh teá ñaát nöôùc. - Thoâng qua chính saùch thu huùt FDI theo caùc ngaønh ngheà ñònh höôùng hôïp ly,ù nhaát laø trong ngaønh coâng nghieäp, nguoàn voán FDI seõ goùp phaàn tích cöïc chuyeån dòch cô caáu kinh teá ñaát nöôùc theo höôùng CNH - HÑH, theo höôùng coâng nghieäp vaø dòch vuï laøm cho tính hieäu quaû cuûa söï phaùt trieån kinh teá ñöôïc naâng cao. Chaúng haïn ,voán FDI ñaàu tö vaøo Thaùi Lan coù khoaûng 80% taäp trung vaøo lónh vöïc coâng nghieäp, ôû Vieät Nam chieám 66,3% [41] vaø ôû Campuchia tyû leä laø 37,4% tính ñeán cuoái 2003. Chæ rieâng vôùi coâng nghieäp maùy maëc vaø deät tyû leä khoaûng 45,9% [68]. Beân caïnh ñoù, nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa FDI maø caùc MNC ñöa vaøo caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö, hoaït ñoäng cuûa caùc MNC thoâng qua FDI cuõng mang laïi moät taùc ñoäng khoâng thuaän lôïi nhö sau: FDI laøm gia taêng söï leä thuoäc cuûa neàn kinh teá caùc quoác gia tieáp nhaän ñaàu tö vaøo voán, kyõ naêng vaø heä thoáng tieâu thuï haøng hoaù cuûa caùc coâng ty ña quoác gia. Ñoàng thôøi, caùc MNC thöôøng baát chaáp, vì muïc tieâu toái ña hoaù lôïi nhuaän coù theå thöïc hieän nhieàu thuûø ñoaïn tieâu cöïc, laø lôïi duïng chính saùch giaù ñeå thöïc hieän vieäc taêng chuyeån giaù gaây aûnh höôûng nghieâm troïng tôùi quoác gia tieáp nhaän ñaàu tö. FDI cuõng taïo ra moät tình traïng phaân phoái thu nhaäp khoâng ñoàng ñeàu ôû nhöõng quoác gia tieáp nhaän ñaàu tö, coù xu höôùng laøm cho caùc coâng ty trong nöôùc cuûa nhöõng quoác gia tieáp nhaän ñaàu tö coù theå ñi tôùi tình traïng phaù saûn vì MNCs 22 giaønh laáy vò trí ñoäc quyeàn, chi phoái thò tröôøng nöôùc chuû nhaø. Caùc coâng ty ña quoác gia, vôùi söùc maïnh veà kinh teá seõ taïo ra nhöõng aûnh höôûng nhaát ñònh tôùi vieäc can thieäp vaøo tình hình an ninh - chính trò cuûa caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. FDI xuaát khaåu oâ nhieãm moâi tröôøng sang caùc quoác gia tieáp nhaän ñaàu tö ôû nhöõng nôi maø moâi tröôøng phaùp lyù vaø caùc bieän phaùp baûo veä moâi tröôøng coøn loûng leûo vaø ít höõu hieäu. Moät taùc ñoäng khoâng thuaän lôïi khaùc cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø caùc coâng ty ña quoác gia (MNC), vôùi söùc maïnh veà kinh teá cuûa mình seõ taïo ra nhöõng aûnh höôûng nhaát ñònh tôùi vieäc can thieäp vaøo tình hình chính trò cuûa nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Hoaït ñoäng FDI ñaõ taïo ra ñieàu kieän ñeå daãn tôùi tình traïng phaân hoaù giaøu ngheøo, loái soáng suøng ngoaïi, tha hoaù veà ñaïo ñöùc, ñaùnh maát baûn saéc daân toäc, pha troän veà vaên hoaù. 1.2.2.Vai troø cuûa voán FDI trong ngaønh coâng nghieäp Campuchia Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø moät trong doøng voán chaûy vaøo coâng nghieäp Campuchia vaø ngaøy caøng theå hieän roõ vai troø quan troïng trong tieán trình CNH, HÑH. Trong ñieàu kieän cuûa Campuchia chuùng toâi hieän nay, nhöõng coâng trình lôùn vaø quan troïng cho tieán trình CNH, HÑH nhö nhaø maùy thuyû ñieän, nhaø maùy saûn xuaát xi maêng, … neáu khoâng coù FDI thì chuùng toâi khoâng theå laøm ñöôïc. Thu huùt voán FDI vaøo phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp laø bieän phaùp taïo voán nhanh vaø coù hieäu quaû, vì phaàn lôùn voán FDI luoân mang laïi hieäu quaû cao hôn voán ODA vaø ít daãn ñeán nôï nöôùc ngoaøi vaø ñoù laø baûn chaát cuûa FDI laø ngöôøi chuû cuûa voán taøi saûn ñöôïc tröïc tieáp tham gia vaøo quaûn lyù vaø ñieàu haønh cô sôû saûn xuaát kinh doanh maø hoï boû voán ñaàu tö. Do vaäy, hoï luoân tìm caùch ñeå nguoàn voán cuûa hoï coù hieäu quaû nhaát. Maët khaùc, FDI luoân gaén lieàn vôùi coâng ngheä hieän ñaïi, kinh nghieäm quaûn lyù tieân tieán vaø thò tröôøng môû roäng. Do ñoù, maø FDI luoân coù khaû naêng ñaït hieäu quaû cao. Coøn voán ODA thuoäc loaïi hình ñaàu tö giaùn tieáp, noù phuï thuoäc vaøo quan heä chính trò giöõa caùc Chính phuû. Nöôùc nhaän voán ODA ñöôïc toaøn quyeàn 23 quaûn lyù vaø söû duïng voán ñoù, neân thöôøng hieäu quaû khoâng cao vaø daãn tôùi nôï nöôùc ngoaøi. Chính nöôïc ñieåm naøy cuûa ODA laïi ñöôïc FDI khaéc phuïc. Vì voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa tö nhaân ngöôøi nöôùc ngoaøi, neân hoï luoân tính toaùn thaän troïng vaø caân nhaéc xem ñaàu tö vaøo ñaàu? Döôùi hình thöùc naøo? quy moâ naøo? vaø quaûn lyù chuùng nhö theá naøo cho ñaït hieäu quaû cao. - Thu huùt voán FDI cho pheùp khai thaùc nhanh vaø coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc cuûa coâng nghieäp vaø lôïi theá so saùnh quoác gia, caùc nguoàn löïc ñeå phaùt trieån coâng nghieäp laø voán, coâng ngheä, nhaân löïc vaø taøi nguyeân. Chuùng ta coù theå khai thaùc caùc nguoàn löïc ñoù neáu chuùng ta coù ñuû löôïng voán. Hieän nay, xu höôùng kinh teá thôøi kyø môû cöûa ñaõ cho pheùp caùc quoác gia coù theå khai thaùc caùc nguoàn löïc treân ôû khaép theá giôùi, chöù khoâng chæ boù heïp ôû trong nöôùc. Thu huùt voán FDI ñaõ trôû thaønh giaûi phaùp quan troïng ñeå khai thaùc caùc nguoàn löïc cuûa coâng nghieäp vaø lôïi theá so saùnh cuûa nhieàu quoác gia (keå caû caùc nöôùc ñi ñaàu tö vaø nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö). Thoâng qua ñoù, taïo theâm coâng aên vieäc laøm, taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng, môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm vaø khích thích taêng tröôûng kinh teá xaõ hoäi noùi chung vaø ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng. - Thu huùt voán FDI laø bieän phaùp höõu hieäu nhaát ñeå vöôït qua haøng raøo thueá quan vaø phi thueá quan cuûa caùc nöôùc baûo hoä saûn xuaát chaët cheõ nhaèm thaâm nhaäp caùc thò tröôøng môùi môû roäng thò tröôøng cho coâng nghieäp. - Thoâng qua thu huùt voán FDI maø caùc coâng ty trong coâng nghieäp coù theå môû roäng caùc hoaït ñoäng lieân keát theo chieàu doïc vaø chieàu ngang vôùi caùc coâng ty khaùc ñeå phaùt trieån saûn xuaát caùc maët haøng môùi, noäi ñòa hoaù caùc saûn phaåm, ña daïng hoaù caùc maët haøng, phaùt trieån xuaát khaåu, caûi thieän caùn caân thanh toaùn, taïo ñieàu kieän vaø cô hoäi cho coâng nghieäp Campuchia chuùng toâi tham gia vaøo phaân coâng lao ñoäng quoác teá, hoäi nhaäp vaøo neàn coâng nghieäp trong vaø ngoaøi khu vöïc. Khaùc vôùi neàn kinh teá ñoùng cöûa tröôùc ñaây, neàn kinh teá môû cöûa ngaøy nay cho pheùp coù theå thoaû maõn nhu caàu trong nöôùc vaø taïo tích luyõ baèng caùch tham gia vaøo phaân coâng 24 lao ñoäng quoác teá. Caùc nöôùc öu tieân cho xuaát khaåu ñaõ chuyeån töø chieán löôïc thay theá nhaäp khaåu sang chieán löôïc coâng nghieäp höôùng vaøo xuaát khaåu. Thoâng qua vieäc thöïc hieän chieán löôïc coâng nghieäp hoaù höôùng vaøo xuaát khaåu ñoù khoâng nhöõng phuø hôïp vôùi tình hình Campuchia hieän nay laø thaønh vieân chính thöùc cuûa toå chöùc thöông maïi theá giôùi (WTO) vaø ñaõ nhaän ñöôïc cheá ñoä toái hueä quoác (MFN) vaø heä thoáng öu ñaõi thueá quan phoå caäp (GSP) cuûa moät soá nöôùc tö baûn phaùt trieån khaùc (trong ñoù coù Myõ, EU vaø Nhaät Baûn, …) maø coøn taïo ñieàu kieän thuaän lôïi thuùc ñaåy caùc cô sôû coâng nghieäp saûn xuaát caùc maët haøng phuïc vuï xuaát khaåu vaø phaùt trieån thaønh caùc ngaønh coâng nghieäp xuaát khaåu. Ñoù laø nhöõng saûn phaåm, nhöõng ngaønh coù lôïi theá vaø coù khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng trong vaø ngoaøi khu vöïc. Nhö vaäy, FDI ñoùng vai troø heát söùc ñaëc bieät quan troïng trong vieäc phaùt trieån coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi hoaù moät caùch coù hieäu quaû. Thu huùt voán FDI khoâng chæ coù yù nghóa ñoái vôùi quoác gia tieáp nhaän ñaàu tö maø coøn coù yù nghóa ñoái vôùi caû quoác gia chuû ñaàu tö trong vieäc khai thaùc caùc nguoàn löïc cuûa coâng nghieäp vaø lôïi theá so saùnh cuûa caùc quoác gia. Thoâng qua ñoù giaûi quyeát tình traïng thaát nghieäp, taêng thu nhaäp, môû roäng thò tröôøng vaø kích thích taêng tröôûng, töøng böôùc hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá trong vaø ngoaøi khu vöïc. Thu huùt voán FDI vaøo phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp coù yù nghóa heát söùc to lôùn vaø laø xu höôùng coù tính quy luaät cuûa neàn kinh teá theá giôùi. Maët khaùc, nhö ñaõ trình baøy ôû treân, nhu caàu veà voán ñoái vôùi coâng nghieäp Campuchia laø raát lôùn. Vì theá, thu huùt voán FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia laø ñoøi hoûi raát böùc thieát. 1.3. CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN VIEÄC THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA Thu huùt voán FDI laø caàn thieát, laø taát yeáu nhöng keát quaû thu huùt voán FDI cuûa caùc quoác gia laïi phuï thuoäc vaøo nhieàu nhaân toá. Coù nhieàu caùch phaân loaïi nhaân toá taùc ñoäng ñeán vieäc thu huùt voán FDI. Cuï theå laø, phaân loaïi theo caùc moái lieân heä 25 (goàm coù caùc nhaân toá cung caàu, chính trò – an ninh quoác gia, moâi tröôøng ñaàu tö, quy moâ vaø caùc nhaân toá tính chaát cuûa thò tröôøng tieàm naêng, nhöõng xu höôùng veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi treân theá giôùi, chieán löôïc phaùt trieån cuûa caùc TNCs,…), phaân loaïi theo chuû theå gaây ra nhaân toá (goàm nhaân toá khaùch quan vaø nhaân toá chuû quan), theo phaïm vi laõnh thoå quoác gia (coù nhaân toá beân ngoaøi vaø nhaân toá beân trong). Döôùi ñaây chuùng toâi seõ trình baøy söï taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá theo caùc moái lieân heä: 1.3.1. Nhaân toá moâi tröôøng ñaàu tö Moâi tröôøng ñaàu tö laø taát caû caùc vaán ñeà lieân quan tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng FDI, moät moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi coù nghóa laø ôû ñoù taát caû caùc vaán ñeà lieân quan tröïc tieáp ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñeàu taïo ra moái lieân heä vaø aûnh höôûng thuaän lôïi vôùi FDI, laøm cho hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaït keát quaû nhanh nhaát vaø cao nhaát vaø moâi tröôøng ñaàu tö caøng thuaän lôïi caøng thu huùt nhieàu nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Moâi tröôøng ñaàu tö bao goàm: moâi tröôøng phaùp lyù, moâi tröôøng kinh teá, moâi tröôøng taøi nguyeân thieân nhieân vaø vò trí ñòa lyù, moâi tröôøng vaên hoaù xaõ hoäi, ñoäi nguõ lao ñoäng, … Trong ñoù, moâi tröôøng phaùp lyù, moâi tröôøng kinh teá, moâi tröôøng taøi nguyeân vaø vò trí ñòa lyù, moâi tröôøng vaên hoaù xaõ hoäi laø vaán ñeà quan troïng hôn caû trong vieäc quy ñònh tính chaát cuûa moâi tröôøng ñaàu tö. 1.3.2.1. Moâi tröôøng phaùp lyù Ñoái vôùi caùc chuû ñaàu tö khi thöïc hieän ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi, ñeå ñaûm baûo ñoä an toaøn vaø hoaït ñoäng ñaït hieäu quaû cao trong vieäc ñaàu tö, caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi thöôøng phaûi naém vöõng heä thoáng luaät phaùp, quy cheá vaø nhöõng quy ñònh cuûa caùc vaên baûn döôùi luaät taïi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö. Heä thoáng phaùp luaät bao goàm caùc luaät vaø caùc vaên baûn döôùi luaät ñieàu chænh hoaït ñoäng FDI töø vieäc giaûi quyeát caùc thuû tuïc haønh chính, höôùng vaøo caùc ngaønh vaø caùc lónh vöïc caàn öu tieân, thaåm ñònh, trieån khai caùc döï aùn coù voán FDI vaø quaûn lyù hoaït ñoäng caùc döï aùn. Heä thoáng luaät phaùp caøng roõ raøng, chi tieát, ñaåy ñuû taïo ra haønh lang phaùp lyù oån ñònh vaø taïo 26 nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc chuû ñaàu tö deã daøng, thuaän tieän hôn khi ñaàu tö vaøo nöôùc ñoù. Ngöôïc laïi, moät quoác gia coù heä thoáng luaät phaùp raéc roái, phöùc taïp vaø khoâng roõ raøng deã laøm naûn loøng caùc chuû ñaàu tö coù thieän chí nhaát. Ñoàng thôøi, heä thoáng phaùp luaät caàn ñöôïc thöïc hieän bôûi moät boä maùy quaûn lyù nhaø nöôùc caùc caáp phuø hôïp vôùi quy ñònh cuûa phaùp luaät vaø taïo ra cô cheá sao cho phuø hôïp vôùi boä maùy ñoù. OÅn ñònh moâi tröôøng phaùp lyù vaø nhaát quaùn taïo ra nhöõng chính saùch theo höôùng khuyeán khích ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi hoaëc ñi cuøng vôùi nhöõng chính saùch öu ñaõi thueá, hoã trôï ñaàu tö, nôùi loøng caùc quy taéc ñoái vôùi hoaït ñoäng FDI. Haàu heát caùc quoác gia treân theá giôùi ñeàu thöïc hieän chính saùch khaù thoâng thoaùng, ñieàu kieän thuaän lôïi maø troïng taâm laø daønh cho ñaàu tö nöôùc ngoaøi moät soá öu ñaõi veà chính saùch thueá vôùi phaïm vi vaø möùc ñoä khaùc nhau cho neân chính saùch thueá coù theå kích thích caùc coâng ty tham gia vaøo ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, cuõng nhö taùc ñoäng ñeán caùch thöùc caáp voán cho caùc khoaûn ñaàu tö naøy. Nghóa laø, cho pheùp caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc ñaàu tö vaøo taát caû caùc ngaønh vaø lónh vöïc cuûa neàn kinh teá maø phaùp luaät khoâng haïn cheá hoaëc caám. Tuy nhieân, khi xeùt ôû giaùc ñoä daøi haïn thì heä thoáng phaùp luaät hoaøn thieän roõ raøng, ñoàng boä, môùi laø nhaân toá tích cöïc ñeå thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. 1.3.2.2. Moâi tröôøng kinh teá Bao goàm söï taêng tröôûng kinh teá cuûa quoác gia, tyû leä laïm phaùt, tyû giaù hoái ñoaùi, heä thoáng taøi chính ngaân haøng, khaû naêng quaûn lyù vó moâ cuûa Nhaø nöôùc, keát caáu haï taàng nhö heä thoáng giao thoâng vaän taûi, thoâng tin lieân laïc, böu chính vieãn thoâng, caùc coâng trình, heä thoáng ñieän nöôùc, … (keát caáu haï taàng laø moät nhaân toá taùc ñoäng thöôøng xuyeân vaø laâu daøi ñoái vôùi caùc ngaønh, caùc lónh vöïc khaùc cuûa neàn kinh teá). Moät quoác gia coù keát caáu haï taàng toát seõ thuaän lôïi cho vieäc di chuyeån caùc yeáu toá saûn xuaát cho caùc hoaït ñoäng taát caû moïi ngaønh, moïi lónh vöïc ñöôïc thuaän tieän vaø nhanh choùng goùp phaàn naâng cao hieäu quaû cuûa caùc hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Maët khaùc, keát caáu haï taàng cuõng laø moät nhaân toá maø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi 27 quan taâm khi xem xeùt ñaàu tö vaøo moät nöôùc naøo ñoù, maëc duø noù khoâng phaûi laø nhaân toá duy nhaát. Moâi tröôøng kinh teá thuaän lôïi laø moâi tröôøng maø ôû ñoù caùc yeáu toá taïo ra noù ñeàu oån ñònh vaø coù bieåu hieän taêng tröôûng cao taïo ra caùc ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå hoaït ñoäng FDI coù theå ñaït hieäu quaû nhanh nhaát vaø cao nhaát. 1.3.2.3. Moâi tröôøng taøi nguyeân thieân nhieân vaø vò trí ñòa ly Laø nhöõng nhaân toá khaùch quan taùc ñoäng tôùi FDI. Nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö coù vò trí ñòa lyù thuaän lôïi, nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân phong phuù laø moät ñaëc ñieåm ñaàu tieân maø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chuù yù ñeán. Phaàn lôùn caùc MNC ñaët truï sôû chính taïi caùc nöôùc coù neàn kinh teá phaùt trieån cao. Do ñoù, caùc nguoàn taøi nguyeân taïi chính quoác haàu nhö ñaõ ñöôïc khai thaùc caïn kieät. Maët khaùc, neáu mua nguyeân vaät lieäu ôû caùc nöôùc khaùc ñöa veà chính quoác ñeå saûn xuaát thì hieäu quaû kinh teá seõ keùm hôn nhieàu so vôùi ñaàu tö tröïc tieáp ra nöôùc ngoaøi. Muïc tieâu ñaàu tieân maø hoï choïn löïa khi tìm kieám ñòa ñieåm ñaàu tö laø caùc nöôùc coù nguoàn taøi nguyeân phong phuù, ña daïng, vò trí ñòa lyù thuaän lôïi cho vieäc kinh doanh thöông maïi theá giôùi. 1.3.2.4. Moâi tröôøng vaên hoaù xaõ hoäi Moâi tröôøng vaên hoaù xaõ hoäi bao goàm: löïc löôïng lao ñoäng, trình ñoä lao ñoäng, toå chöùc quaûn lyù lao ñoäng, nhöõng phong tuïc taäp quaùn khoâng gaây khoù khaên cho hoaït ñoäng FDI, … Caùc nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö vôùi löïc löôïng lao ñoäng doài daøo vaø giaù nhaân coâng reû laø moät trong nhöõng nhaân toá chuû yeáu thu huùt voán FDI. Tuy nhieân, trong ñieàu kieän phaùt trieån cuûa caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä hieän nay thì moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi vaø haáp daãn khoâng nhöõng löïc löông lao ñoäng doài daøo vaø giaù nhaân coâng reû maø coøn bao goàm caû trình ñoä kyõ naêng ngheà nghieäp cao, chaát löôïng cuûa löïc löôïng lao ñoäng vaø toå chöùc quaûn lyù coù hieäu quaû. Chính vì theá, neân cô caáu daân cö, lao ñoäng treû, heä thoáng giaùo duïc vaø ñaøo taïo vöõng maïnh roäng lôùn laø nhöõng nhaân toá thuaän lôïi cho vieäc thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. 28 Khi phaân tích veà moâi tröôøng ñaàu tö, coù theå nhaän thaáy ñöôïc tính chaát daøi haïn vaø ngaén haïn cuûa noù seõ chi phoái quyeát ñònh cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Neáu lôïi theá veà moâi tröôøng ñaàu tö cuûa moät nöôùc ôû hieän taïi laø möùc löông thaáp thì söï baát lôïi cuûa moâi tröôøng ñaàu tö khi xeùt ôû giaùc ñoä daøi haïn laø trình ñoä lao ñoäng thaáp, khoâng hieäu quaû. Hoaëc neáu chính saùch öu ñaõi veà thueá taïo neân nhöõng ñieåm haáp daãn ôû nhaø ñaàu tö ôû ngaén haïn thì daøi haïn, heä thoáng phaùp luaät hoaøn chænh minh baïch môùi laø nhaân toá tích cöïc ñeå thu huùt FDI. Caùc nhaø ñaàu tö coù taàm nhìn chieán löôïc ít quan taâm tôùi nhöõng öu ñaõi veà thueá hôn laø quan taâm tôùi heä thoáng phaùp luaät cuûa nöôùc chuû nhaø. Cuï theå, moät cuoäc ñieàu tra khaûo saùt trong caùc doanh nghieäp coù voán FDI taïi TP. Phnom Penh theo phöông phaùp phaùt phieáu thaêm doø cho thaáy: chæ 56% caùc doanh nghieäp coù voán FDI quan taâm tôùi söï öu ñaõi hay mieãn giaûm thueá nhöng tôùi 80% caùc doanh ngheäp coù voán FDI laïi quan taâm tôùi caùc vaán ñeà caùc boä luaät vaø vaên baûn döôùi luaät caàn phaûi minh baïch vaø hoaøn thieän hôn ._.lónh vöïc coâng ngheä thoâng tin, hoaøn thieän caùc bieän phaùp khai thoâng vaø môû roäng maïng internet treân caû nöôùc vôùi giaù hôïp lyù, taïo neân moät söï thoâng suoát trong xa loä thoâng tin cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, nhaát laø nhöõng trung taâm phaùt trieån kinh teá. Maët khaùc, caàn ñieàu chænh laïi möùc cöôùc ñieän thoaïi sao cho phuø hôïp taïo taùc ñoäng caïnh tranh ñeå giaûm giaù cöôùc, neáu so vôùi giaù cöôùc vôùi caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc, thì cheânh leäch raát nhieàu. Noùi caùch khaùc, trong caùc ñieàu kieän chung keùm phaùt trieån chæ vôùi nhöõng lôïi nhuaän toái ña hoaù ñöôïc kyø voïng trong khoaûng moät thôøi gian ngaén nguûi nhaèm toái thieåu hoaù tröôùc nhöõng ruûi ro raát cao môùi coù theå thu huùt ñöôïc caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Do ñoù, ñaàu tö trong tröôøng hôïp naøy mang baûn chaát ñaàu cô vaø chi phí cho chính saùch khuyeán khích chaøo môøi cuûa nöôùc chuû nhaø raát cao, thöôøng laø nhöõng döï aùn loaïi ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø chuû yeáu ñi vaøo thaêm doø, khai thaùc nguyeân lieäu. 3.3.5. Ñaåy maïnh tieáp thò hoaït ñoäng ñaàu tö vaøo Campuchia ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi Coù theå noùi cho tôùi nay, Campuchia vaãn chöa ñaàu tö thích ñaùng vaøo vieäc taïo thaønh moät hình töôïng quoác gia nhö moät ñòa ñieåm lyù töôûng, xöùng ñaùng thích hôïp cho hoaït ñoäng FDI, töø sau khi Luaät ñaàu tö ñöôïc ban haønh thì caùc nhaân vieân nhaø nöôùc chæ giaûi thích nhöõng ñieåm môùi cô baûn, thaäm chí khoâng roõ raøng nhaân dòp hoäi nghò doanh nghieäp trong moät soá caùc quoác gia ñaàu tö quan troïng nhaát. Caùc hoäi nghò nhö vaäy, khoâng ñaûm baûo cung caáp taát caû nhöõng noäi dung quan troïng, caàn thieát vaø nhöõng caâu traû lôøi chi tieát ñeå ñaûm baûo tính haáp daãn, tính thöïc tieãn, nhaát laø tính khaû thi ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö coù nguoàn voán lôùn. Thôøi gian qua coù theå noùi chöa coù hoaït ñoäng quaûng baù, giôùi thieäu lôïi theá cuûa ñaát nöôùc mình, khoâng phoå bieán nhöõng thoâng tin veà caùc döï aùn quan troïng ñaëc bieät, nhöõng saûn phaåm coù lôïi theá rieâng cuûa Campuchia, vaán ñeà an ninh chính trò – 173 xaõ hoäi, vaán ñeà moâi tröôøng phaùp lyù vaø caùc vaán ñeà lieân quan khaùc cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ñieàu ñoù aûnh höôûng ít nhieàu ñeán khaû naêng caïnh tranh thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuûa Campuchia. Coù theå noùi tieáp thò hoaït ñoäng ñaàu tö taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán naâng cao khaû naêng thu huùt FDI, caàn ñaåy maïnh hoaït ñoäng tieáp thò, bôûi vì ñaõ coù quaù nhieàu thôøi cô ñaàu tö môùi treân toaøn caàu. Naâng cao khaû naêng caïnh tranh thu huùt FDI, ñoàng thôøi cuõng caïnh tranh trong lónh vöïc hoaït ñoäng tieáp thò. Heä thoáng tieáp thò hoaït ñoäng ñaàu tö nhö hieän nay haàu nhö laïc haäu vôùi nhu caàu thöïc teá, moät soá ñoäi nguõ caùn boä laøm vieäc trong tieáp thò hoaït ñoäng thì yeáu keùm veà trình ñoä chuyeân moân, thieáu thoán veà thieát bò, thieáu ñoàng boä, neân phaàn lôùn ñoäi nguõ caùn boä chæ coù khaû naêng ñaùp öùng ñöôïc chöùc naêng tö vaán moâi giôùi vaø ngöôïc laïi tö vaán taùc nghieäp ít khaû naêng vaø yeáu keùm. Nhöõng haïn cheá ñoù laø do heä thoáng cung caáp thoâng tin ôû nöôùc ngoaøi, yeáu keùm veà tuyeân truyeàn vaø giôùi thieäu kyõ veà Campuchia, chöa ñi ñi saâu nghieân cöùu caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi, ñaëc bieät laø caùc taäp ñoaøn kinh doanh, caùc coâng ty ña quoác gia. Ñeå ñaåy maïnh hoaït ñoäng tieáp thò, caàn toå chöùc laïi theo höôùng sau: Caàn thöïc hieän caùc hoaït ñoäng quaûng caùo caàn thieát moät caùch coù tính heä thoáng theo keá hoaïch daøi haïn, chi phí cho hoaït ñoäng tieáp thò khoâng reû vaø noù seõ ñöôïc buø ñaép baèng söï gia taêng löôïng voán FDI. Phaûi toå chöùc caùc coâng ty dòch vuï coù ñuû naêng löïc tö vaán vaø coù cô cheá hoaït ñoäng vöøa hôïp taùc, vöøa caïnh tranh ñeå caûi tieán caùc hoaït ñoäng dòch vuï, baûo ñaûm phuïc vuï toát caùc nhu caàu cuûa nhaø ñaàu tö vôùi giaù caû hôïp lyù. Caàn coù keá hoaïch vaø caùc phöông aùn ñöa caùc Boä, Vieän, Tröôøng vaø nhöõng cô quan laøm coâng vieäc ñoái ngoaïi tham gia vaøo hoaït ñoäng tieáp thò. Xaây döïng moái quan heä chaët cheõ vôùi caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc veà ñaàu tö cuûa moät soá quoác gia trong vaø ngoaøi khu vöïc nhaèm trao ñoåi thoâng tin, kinh nghieäm, ñoàng thôøi ñaåy maïnh quan heä vôùi caùc coâng ty tö vaán phaùp luaät, dòch vuï 174 ñaàu tö quoác teá ñeå thu ñöôïc nguoàn thoâng tin vaø söï giuùp ñôõ trong vieäc xaây döïng heä thoáng phaùp Luaät vaø vaän ñoäng hoaït ñoäng ñaàu tö. •Caàn xaép xeáp laïi caùc doanh nghieäp, coâng ty, trung taâm dòch vuï, tö vaán phaùp luaät ñaàu tö, quyeát taâm loaïi boû vaø xöû lyù nghieâm tuùc ñoái vôùi nhöõng tö nhaân hay caùc toå chöùc yeáu keùm ñang laøm xaáu moâi tröôøng ñaàu tö ôû Campuchia. Kieåm tra laïi nhöõng coâng ty tö nhaân, coâng ty traùch nhieäm höõu haïn ñang laøm nhieäm vuï tö vaán trong lónh vöïc hoaït ñoäng ñaàu tö. Thieát laäp maïng löôùi tieáp thò hoaït ñoäng ôû moät soá nöôùc troïng yeáu trong vaø ngoaøi khu vöïc. Coâng vieäc naøy caàn ñöôïc thöïc hieän coù baøi baûn, bao goàm vieäc hôïp taùc vôùi caùc toå chöùc quoác teá nhö UNDP, UNIDO, … caùc cô quan tö vaán dòch vuï ñaàu tö, caùc toå chöùc tieáp thò hoaït ñoäng ñaàu tö thuoäc caùc cô quan quaûn lyù ñaàu tö ôû moät soá nöôùc, cöû caùc ñoaøn ra nöôùc ngoaøi, nhaát laø Myõ, lieân minh Chaâu Aùu (EU), ñeå tuyeân truyeàn, vaän ñoäng, … vaø kieàu daân Campuchia ñang sinh soáng ôû nöôùc ngoaøi nhaèm giôùi thieäu moâi tröôøng ñaàu tö ôû Campuchia. Tìm hieåu saâu theâm veà caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi ñeå laøm cô sôû cho vieäc xaây döïng chieán löôïc thu huùt ñoái taùc ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoái vôùi taát caû caùc ngaønh, caùc vuøng vaø caùc loaïi saûn phaåm. Hoaït ñoäng tìm hieåu kyõ veà caùc taäp ñoaøn kinh doanh, caùc coâng ty ña quoác gia giuùp cho tieáp thò hoaït ñoäng coù hieäu quaû vaø ñuùng höôùng. Kinh nghieäm cho thaáy moãi taäp ñoaøn kinh teá ñaàu tö vaøo nhieàu döï aùn thuoäc nhieàu lónh vöïc, do vaäy caùc cô quan Nhaø nöôùc caàn ñaøm phaøn tröïc tieáp vôùi ngöôøi ñöùng ñaàu taäp ñoaøn, phoái hôïp keá hoaïch phaùt trieån cuûa hai beân. Thieát laäp chöông trình tuyeân truyeàn vaø giôùi thieäu kyõ beân ñoái taùc Campuchia ñeå ñoái taùc nöôùc ngoaøi hieåu hôn. Taäp trung thöïc hieän theo cô cheá caïnh tranh trong tieáp thò hoaït ñoäng ñaàu tö cuûa caùc ñôn vò, cô cheá naøy cho pheùp caùc ñôn vò ñöôïc thaønh laäp vaø ñöôïc giaûi theå neáu khoâng ñuû söùc caïnh tranh vôùi caùc ñôn vò khaùc. 175 3.3.6. Ñaåy maïnh xaây döïng moät soá quy hoaïch ngaønh, vuøng vaø khu coâng nghieäp laøm cô sôû cho vieäc xeùt duyeät vaø thaåm ñònh caùc döï aùn Xaây döïng quy hoaïch laø xaùc ñònh muïc tieâu phaùt trieån laâu daøi vaø boá trí, saép xeáp caùc doanh nghieäp thuoäc caùc ngaønh khaùc nhau vaøo caùc vuøng laõnh thoå trong caû nöôùc theo yeâu caàu chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc, ñoàng thôøi thöïc hieän chính saùch töï do hoaù vaø tö nhaân hoaù neàn kinh teá. Trong cô caáu kinh teá vaø muïc tieâu cuûa töøng döï aùn vaø toaøn boä neàn kinh teá thì quy hoaïch phaûi trôû thaønh phöông tieän caàn thieát vaø höõu hieäu. Ñaëc bieät, laø trong neàn kinh teá thò tröôøng, khi soá löôïng caùc döï aùn coù voán FDI ngaøy moät taêng thì quy hoaïch giuùp ta traùnh ñöôïc söï roái loaïn trong boá trí cô caáu kinh teá. Nhaèm giuùp cho coâng vieäc xeùt duyeät vaø thaåm ñònh caùc döï aùn coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñöôïc nhanh choùng vaø hôïp lyù, tröôùc tieân caàn xaây döïng nhöõng quy hoaïch nhö sau: Quy hoaïch ngaønh: baét ñaàu töø yeâu caàu chuyeån dòch cô caáu kinh teá trong nhöõng naêm tôùi maø tieán haønh quy hoaïch phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp noùi chung vaø ngaønh coâng nghieäp chuyeân moân hoaù noùi rieâng. Tröôùc maét caàn chuù troïng quy hoaïch nhöõng ngaønh quan troïng nhö coâng nghieäp cheá bieán noâng – laâm – thuyû saûn, phaân boùn, ñieän naêng vaø moät soá loaïi khoaùng saûn, nhöõng ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát caùc saûn phaåm phuïc vuï xuaát khaåu. Tieán haønh xaây döïng caùc quy hoaïch toång theå vaø chi tieát cuûa töøng vuøng laõnh thoå vaø ñòa phöông. Cuï theå, caàn phaûi quy hoaïch chi tieát 3 vuøng khu coâng nghieäp (KCN) troïng ñieåm cuûa quoác gia (vuøng KCN Phnom Penh, vuøng KCN tænh Kan Dal vaø vuøng KCN giaùp bieân giôùi Thaùi Lan; Poi Pet, Kos Kong vaø Pai Lin), quy hoaïch chi tieát caùc, khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát, khu coâng ngheä cao ñang hình thaønh ôû caùc ñòa phöông trong caû nöôùc. Maët khaùc, cuõng caàn tieán haønh quy hoaïch chi tieát caùc ñoâ thò ñaõ hình thaønh, caùc vuøng saâu vuøng xa vaø caùc mieàn ven bieån. 176 Hôn nöõa, vieäc tieán haønh quy hoaïch cuõng caàn ñöôïc phaân coâng traùch nhieäm roõ raøng vaø ñöôïc Nhaø nöôùc thoáng nhaát quaûn lyù qua coâng vieäc xeùt duyeät vaø theo doõi thöïc hieän. Töøng caáp tænh (thaønh phoá), treân cô sôû quy hoaïch chung cuûa nhaø nöôùc maø tieán haønh xaây döïng quy hoaïch chi tieát cho ñòa phöông mình (tænh, thaønh phoá) ñeå laøm cô sôû xeùt duyeät caùc döï aùn ñaàu tö. Trong thôøi gian qua, nhieàu ñòa phöông (caáp tænh, thaønh phoá) trong caû nöôùc chöa coù quy hoaïch chi tieát, neân ñaõ daãn tôùi tình traïng khoâng theå traû lôøi cho caùc beân ñoái taùc nöôùc ngoaøi ñöôïc. 3.4. KIEÁN NGHÒ Töø sau khi ban haønh luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi tôùi nay, tuy ñaõ coù 2 laàn söûa ñoåi (laàn 1: Nghò quyeát soá 88NQ-CP/Ngaøy 29/12/1997 vaø laàn 2: Nghò quyeát soá 53NQ- CP/Ngaøy 11/6/1999), boå sung nhöng vaãn coøn nhieàu vöông maéc caàn ñöôïc boå sung vaø söûa ñoåi tieáp tuïc môùi trôû thaønh neàn taûng tin caäy ñeå ñieàu khieån hoaït ñoäng FDI. Chuùng toâi xin maïnh daïn kieán nghò vaøo moät soá vaán ñeà cuï theå nhö sau: 3.4.1. Heä thoáng phaùp lyù Moät laø, caûi tieán vaø boå sung vaøo luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Campuchia moät soá noäi dung nhö sau: * Ñieàu 12 cuûa luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi (ñaõ söûa ñoåi vaø boå sung) coù quy ñònh Chính phuû Campuchia ñoäng vieân, khuyeán khích caùc toå chöùc vaø caù nhaân nöôùc ngoaøi ñaàu tö vaøo nhöõng lónh vöïc nhö sau: Nhöõng ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn hoaëc coâng nghieäp coù haøm löôïng khoa hoïc coâng ngheä cao. 1. Nhöõng ngaønh söû duïng nhieàu lao ñoäng taïi choã, nguyeân lieäu vaø taøi nguyeân saün coù ôû Campuchia, nhöõng ngaønh saûn xuaát saûn phaåm thay theá nhaäp khaåu vaø khuyeán khích ngaønh saûn xuaát saûn phaåm xuaát khaåu. 2. Coâng nghieäp du lòch, dòch vuï thu tieàn nöôùc ngoaøi nhö dòch vuï saân bay, caûng bieån vaø moät soá dòch vuï khaùc. 177 1. Nhöõng ngaønh xaây döïng keát caáu haï taàng, nhöõng ngaønh saûn xuaát ñieän naêng, thuyû ñieän. 2. Nhöõng ngaønh coâng nghieäp cheá bieán löông thöïc phaåm nhö noâng – laâm – haûi saûn. 3. Ñaàu tö trong khu vöïc ñaëc bieät seõ ñöôïc thaønh laäp baèng luaät. Danh muïc chi tieát nhöõng lónh vöïc ñöôïc khuyeán khích ñaàu tö do caùc cô quan Nhaø nöôùc quaûn lyù ñaàu tö nöôùc ngoaøi coâng boá. Caùc toå chöùc kinh teá tö nhaân Campuchia ñöôïc hôïp taùc kinh doanh vôùi toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi trong lónh vöïc vaø ñieàu kieän do Chính phuû quy ñònh [68]. Theo nhö quy ñònh treân thì lónh vöïc ñöôïc khuyeán khích ñaàu tö quaù roäng, do ñoù danh muïc veà nhöõng ngaønh ñöôïc öu tieân quaù lôùn tôùi möùc khoâng coù yù nghóa thöïc teá. Neân chaêng laø coâng boá danh muïc caám ñoái vôùi FDI. Ñoái vôùi coâng nghieäp caàn höôùng ñaàu tö vaøo caùc ngaønh theo höôùng chuyeån dòch cô caáu ngaønh theo höôùng coâng nghieä, hieän ñaïi hoaù. Theo höôùng treân. Trong nhöõng naêm tröôùc maét caàn höôùng nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo khuyeán khích caùc ngaønh nhö sau: - Nhöõng ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn trong coâng ngheä vaø kyõ thuaät nhö ngaønh coâng nghieäp cheá bieán löông thöïc vaø thöïc phaåm, coâng nghieäp laép raùp ñieän töû vaø saûn xuaát vaät lieäu môùi. - Nhöõng ngaønh coâng nghieäp cheá bieán noâng - laâm – thuyû saûn vaø khoaùng saûn phuïc vuï cho yeâu caàu xuaát khaåu vaø tieâu duøng trong nöôùc. - Nhöõng ngaønh coâng nghieäp xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng nhö ñieän naêng, caùc ngaønh saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng, … Haïn cheá coâng ngheä gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, coâng ngheä kyõ thuaät laïc haäu, caùc döï aùn coù quy nhoû. 178 Caám hoaït ñoäng FDI trong caùc ngaønh khoâng ñöôïc kinh doanh theo phaùp luaät cuûa Campuchia. Trong thôøi haïn, seõ taäp trung naêng löïc khuyeán khích hoaït ñoäng FDI vaøo nhöõng ngaønh coù haøm löôïng khoa hoïc coâng ngheä vaø kyõ thuaät cao nhö ñieän töû, tin hoïc, cô khí cheá taïo laø nhöõng ngaønh taïo ra nhieàu giaù trò gia taêng vaø cuõng laø nhöõng ngaønh ñaïi dieän cho söï nghieäp coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. * Boå sung theâm vaøo luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi KCX, khu coâng ngheä cao. Luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Campuchia tuy ñaõ 2 laàn söûa ñoåi vaø boå sung, song vaãn chöa coù quy ñònh veà KCX vaø khu coâng ngheä cao. * Boå sung theâm vaøo luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Campuchia, ñoái vôùi ngaønh coâng nghieäp, trong quaù trình hoaït ñoäng, do yeâu caàu môû roäng saûn xuaát maø caùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn ñöôïc thaønh laäp töø caùc hình thöùc FDI caàn phaûi taêng voán ñaàu tö. Do ñoù, hình thöùc taêng voán phoå bieán cuûa caùc coâng ty naøy goïi laø coå phaàn trong ñoù coù coå phaàn cuûa nöôùc ngoaøi vaø luùc ñoù coâng ty traùch nhieäm höõu haïn ñaõ trôû thaønh coâng ty coå phaàn. * Ñoåi môùi caùch xaây döïng luaät theo höôùng roõ raøng, ñôn giaûn vaø giaûm bôùt caùc vaên baûn tham chieáu. * Boå sung caùc luaät coøn thieáu nhö luaät kinh doanh thöông maïi, luaät moâi tröôøng, luaät khoùang saûn, luaät chuyeån giao coâng ngheä, … ñeå cho heä thoáng luaät phaùp ñaày ñuû, minh baïch vaø ñoàng boä. Hai laø, ñònh höôùng laïi chính saùch ñoái vôùi FDI sao cho coù nhieàu nhaân toá thuùc ñaåy hôn laø kieåm soaùt, vì chính saùch ñoái vôùi FDI hieän taïi chæ chuù troïng tôùi vieäc xeùt duyeät, kieåm tra, giaùm saùt hôn laø vieäc khuyeán khích ñeå ñaåy maïnh hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc ngoaøi. 3.4.2. Chính saùch thueá Veà thueá xuaát nhaäp khaåu, caàn phaûi taäp trung vaøo hai vaán ñeà sau ñaây: 179 * ÔÛ Campuchia hieän nay, ñeå ñöôïc mieãn thueá nhaäp khaåu ñoái vôùi maùy moùc, vaät tö, thieát bò ñeå xaây döïng doanh nghieäp, caùc nhaø ñaàu tö phaûi coù giaáy pheùp cuûa caû Boä Kinh teá vaø taøi chính vaø Uyû ban phaùt trieån Campuchia, phaûi xin giaáy pheùp theo chuyeán. Theo taùc giaû, khoâng neân baét nhaø ñaàu tö phaûi xin giaáy pheùp nhieàu laàn, maø chæ caàn Boä Kinh teá vaø taøi chính caáp giaáy pheùp nhaäp khaåu coù hieäu löïc mieãn thueá ñoái vôùi soá maët haøng theo ñuùng quy ñònh taïi giaâyù pheùp ñaàu tö, khoâng caàn duyeät laïi laàn 2. Neân boû vieäc caáp giaáy pheùp nhaäp khaåu theo chuyeán. Trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa döï aùn, neáu caùc nhaø ñaàu tö coù nhu caàu môû roäng theân phaàn naøo doanh nghieäp, thì phaàn xaây döïng môû roäng ñöôïc höôûng quy cheá mieãn thueá nhaäp khaåu cho phaàn ñoù. Do vaäy, ñeå nhaø nöôùc coù theå quaûn lyù ñöôïc phaàn naøy moät caùch roõ raøng, caàn phaûi boå sung theâm moät soá quy ñònh veà nhieäm vuï sau khi coâng trình hoaøn thaønh xong, nhaèm xaùc ñònh roõ raøng phaàn mieãn thueá nhaäp khaåu. * Mieãn thueá nhaäp khaåu ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät khuyeán khích ñaàu tö. Theo Phaàn 5, Ñieàu 14.4 cuûa boä Luaät ñaàu tö coù quy ñònh: “ Mieãn thueá 100% nhaäp khaåu cho töøng tröôøng hôïp ñaëc bieät khuyeán khích ñaàu tö” [67]. Nhöng trong thöïc teá cho thaáy vaãn coøn nhieàu nhöôïc ñieåm vaø chöa roõ nhöõng tröôøng hôïp naøo ñöôïc ñaùnh giaù laø ñaëc bieät khuyeán khích ñaàu tö. Trong tröôøng hôïp naøy, theo taùc giaû, caàn phaûi quy ñònh roõ caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät khuyeán khích ñaàu tö vaø vieäc ñaùnh giaù tröôøng hôïp naøo mieãn thueá xuaát nhaäp khaåu öu ñaõi ñaëc bieät cho töø 5-10 naêm chöù khoâng phaûi cho caû ñôøi hoaït ñoäng döï aùn. Nhöõng tröôøng hôïp coù theå ñöôïc coi laø ñaëc bieät khuyeán khích ñaàu tö phaûi coù nhöõng ñieàu kieän nhö: - Coù voán ñaàu tö töø 5 trieäu USD trôû leân, söû duïng coâng ngheä tieân tieán hoaëc thôøi haïn luaân chuyeån voán ñaàu tö daøi töø 50 naêm trôû neân. - Coù tyû troïng saûn phaåm xuaát khaåu toái thieåu 80% toång saûn phaåm saûn xuaát ra hoaëc ñoù laø saûn phaåm thay theá nhaäp khaåu. - Xaây döïng coâng trình keát caáu haï taàng vaø saûn xuaát ñieän naêng. 180 3.4.3. Vaán ñeà thaâm huït ngaân saùch nhaø nöôùc: Boä Kinh teá vaø Taøi chính vaø Toång cuïc thueá caàn coù caùc bieän phaùp giaûi quyeát toát caùc vaán ñeà sau: - Tìm hieåu nguyeân nhaân cuûa tình traïng troán thueá phoå bieán nhaát; kieåm soaùt laïi möùc ñoä thueá; chính saùch thueá giöõa caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù baûo ñaûm tính bình ñaúng hay khoâng, hôïp lyù chöa; haïn cheá keõ hôû nhaèm traùnh söï thoáng ñoàng giöõa ngöôøi thöïc hieän nhieäm vuï thu thueá vaø ngöôøi noäp thueá ñeå truïc lôïi rieâng caù nhaân. Ñoàng thôøi, caàn cheá ñoä khuyeán khích vaät chaát vôùi nhöõng xí nghieäp, cô sôû saûn xuaát kinh doanh thöïc hieän tuaân thuû theo quy cheá taøi chính. - Caàn coù caùc bieän phaùp phoøng choáng buoân laäu, ñaëc bieät laø haøng laäu, troán thueá caàn phaûi trieät taän goác, khoâng tha thöù nôùi loûng bao che, ñaây laø giaûi phaùp toát nhaát coù taùc ñoäng ñeán taêng thu hieäu quaû nhaát bôûi vì ña soá caùc maët haøng nhaäp laäu töø nöôùc ngoaøi vaøo Campuchia baèng chính con ngöôøi (caùn boä haûi quan). - Maïnh daïn theo höôùng tö nhaân hoaù hoaëc giaûi theå caùc doanh nghieäp quoác doanh hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh keùm hieäu quaû, thua loã naëng, gaây thieát haïi lôùn cho nhaø nöôùc. - Boä Kinh teá vaø Taøi chính caàn caûi tieán moät caùch coù heä thoáng, tieán haønh thöïc hieän quy cheá thaåm ñònh giaù vaø tröôøng hôïp ñaáu thaàu trong vieäc duøng ngaân saùch Nhaø nöôùc ñeå mua saém caùc thieát bò, vaät tö coù giaù trò cao, khoái löôïng lôùn, phaân boå voán ñaàu tö moät caùch coù heä thoáng, chaán chænh toå chöùc mua saém coâng saûn tuyø tieän, keâ khai giaù cao moät caùch khoâng thöïc teá, maø vaãn toàn taïi naêm naøy qua naêm khaùc. - Naâng cao naêng löïc laäp chöông trình döï toaùn chi tieâu ngaân saùch Nhaø nöôùc cho saùt thöïc teá. 181 3.4.4. Giöõ vöõng oån ñònh chính trò - an ninh xaõ hoäi Söï oån ñònh veà chính trò-an ninh xaõ hoäi, coù yù nghóa quyeát ñònh tôùi hoaït ñoäng thu huùt voán ñaàu tö, ñaëc bieät laø ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø moät nguyeân nhaân heát söùc quan troïng, neáu tình hình chính trò maát oån ñònh; Nhaát laø theå cheá chính trò maát oån ñònh hoaëc thay ñoåi thì daãn tôùi phaùp luaät cuõng thay ñoåi; Coù nghóa laø muïc tieâu coù theå ñoåi thay khoâng keùm vaø daãn ñeán ñoåi thay caû phöông thöùc ñaït muïc tieâu. Do ñoù, heä quaû cuûa söï thay ñoåi phaù boû laø söï thieät haïi veà lôïi ích, chaéc chaén moät phaàn seõ do caùc nhaø ñaàu tö gaùnh chòu (chöa keå tôùi nhöõng tröôøng hôïp maát, coøn hoaëc bò thaát thoaùt voán ñaàu tö neáu chính quyeàn môùi thöïc hieän quoác höõu hoaù). Khi an ninh chính trò khoâng ñaûm baûo caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ khoâng ñaàu tö hoaëc ngöng vieäc ñaàu tö cuûa hoï. Cuï theå nhö xung ñoät giöõa caùc ñaûng phaùi chính trò coù theå laøm thieät haïi tôùi coâng trình ñaàu tö, aûnh höôûng tôùi thò tröôøng giaù caû lao ñoäng, söï maát an ninh, traät töï xaõ hoäi, aûnh höôûng tôùi tính maïng vaø taøi saûn cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Tröôøng hôïp söï coá chính trò trong ñaàu thaùng 6/1997 cuûa Campuchia thôøi kyø qua cuõng ñaõ laøm naûn loøng caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, laøm löôïng voán FDI giaûm xuoáng raát nhieàu so vôùi thôøi kyø tröôùc naêm 1997. Tình hình treân cuõng dieãn ra töông töï ôû Nam Tö cuõ, Algeria vaø moät soá nöôùc khaùc. Tuy nhieân, trong moät soá tröôøng hôïp caù bieät, söï maát oån ñònh chính trò chæ laøm giaûm chöù khoâng trieät tieâu doøng chaûy voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ñoù laø tröôøng hôïp Philipine, Haøn Quoác vaø Thaùi Lan trong thaäp 80 vì chính quyeàn môùi vaãn toân troïng cam keát vôùi caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi, thaäm chí coøn coù chính saùch côûi môû hôn. Vì vaäy, Campuchia caàn phaûi giöõ vöõng oån ñònh chính trò - an ninh xaõ hoäi, do noù coù yù nghóa quan troïng quyeát ñònh vieäc thu huùt voán ñaàu tö, trong ñoù coù voán FDI. Ñeå giöõ vöõng oån ñònh chính trò - an ninh xaõ hoäi, caàn phaûi tieáp tuïc thöïc hieän ñoåi môùi hôn nöõa caû veà maët kinh teá, chính trò, vaên hoaù, tö töôûng xaõ hoäi, quan troïng nhaát laø ñoåi môùi heä thoáng chính trò, thöïc hieän caûi tieán neàn haønh chính quoác 182 gia - Nhaân toá quyeát ñònh söï thaønh coâng vaø taêng cöôøng vai troø quaûn lyù cuûa nhaø nöôùc. Muoán baûo ñaûm oån ñònh chính trò - an ninh xaõ hoäi, caàn phaûi thöïc hieän caùc bieän phaùp thaùch thöùc döôùi ñaây: * Naâng cao trình ñoä nhaän thöùc toaøn daân: Trình ñoä daân trí coù vai troø raát quan troïng trong vieäc giöõ vöõng oån ñònh chính trò – an ninh xaõ hoäi, moät quoác gia maø nhaân daân coù trình ñoä hieåu bieát thaáp daãn tôùi nhöõng xung ñoät giöõa caùc caáp trong toaøn daân vaø coù theå gaây maát oån ñònh chính trò. Vì vaäy, caàn phaûi naâng cao trình ñoä nhaän thöùc toaøn daân veà quyeàn lôïi vaø nghóa vuï nhaèm muïc ñích thuùc ñaåy, taêng cöôøng tính lieân keát giöõa caùc taàng lôùp toaøn xaõ hoäi. Muoán naâng cao trình ñoä nhaän thöùc toaøn daân, moät maët: caàn phaûi toå chöùc tuyeân truyeàn chuû tröông ñöôøng loái chính saùch cuûa Chính phuû tôùi töøng ngöôøi daân vaø maët khaùc caàn toå chöùc cuoäc gaëp gôõ, ñoái thoaïi tröïc tieáp vôùi caùc taàng lôùp nhaân daân ñeå nghe ñöôïc nhöõng yù kieán phaûn hoài cuûa hoï. * Thuùc ñaåy, taêng cöôøng söï ñoaøn keát giöõa caùc ñaûng phaùi trong Chính phuû lieân hieäp: hôn 10 naêm ñaõ qua, ñaát nöôùc Campuchia ñaõ ñi theo con ñöôøng xaõ hoäi daân chuû theå hieän thoâng qua Hieán phaùp laø Boä luaät cao caáp. Quoác hoäi ñaõ ñaït nhieàu thaønh coâng toát ñeïp trong vieäc ban haønh phaùp luaät cho Chính phuû. Nhöõng thaønh vieân caùc caáp trong Chính phuû lieân hieäp laø ngöôøi cuûa caùc ñaûng phaùi trong quoác hoäi, neân vieäc chæ ñaïo, quaûn lyù vaø thöïc hieän phaùp luaät cuõng nhö thöïc hieän nghóa vuï coâng vieäc döôùi moâi tröôøng caïnh tranh gay gaét ñöùng treân tinh thaàn vì lôïi ích quoác gia vaø toaøn daân laø chính. Nhöng nhieàu khi caùc hoaït ñoäng treân cuõng chaïy theo xu höôùng tieâu cöïc vì lôïi ích cuûa caùc ñaûng phaùi vaø caù nhaân, neân ñaõ gaây bao nhieâu thieät haïi nghieâm troïng tôùi söï phaùt trieån kinh teá vaø lôïi ích toaøn daân. Do vaäy, Chính phuû lieân hieäp nhieäm kyø III ñöùng treân tinh thaàn vì ñaát nöôùc vaø vì lôïi ích toaøn daân, caàn phaûi coù nhöõng bieän phaùp ñoàng boä ñöôïc thöïc hieän toát vaø bình ñaúng toaøn coâng chöùc Chính phuû, toaøn daân, toaøn xaõ hoäi vaø toân troïng lôïi ích ñaát nöôùc baèng caùch thuùc ñaåy, taêng cöôøng tính ñoaøn keát thoáng nhaát döôùi söï chæ ñaïo cuûa 183 Thuû töôùng Chính phuû vaø ñoaøn keát, hôïp taùc chaët cheõ cuûa caùc quan chöùc, coâng nhaân vieân trong toaøn caùc Boä, ngaønh trong Chính phuû. Ñoàng thôøi thöïc hieän toát chính saùch xoaù ñoùi giaûm ngheøo, kòp thôøi ngaên chaën moïi aâm möu cuûa caùc theá löïc phaûn ñoäng, baûo ñaûm an ninh, quoác phoøng giöõ vöõng ñoäc laäp chuû quyeàn quoác gia. Maët khaùc, cuøng vôùi vieäc giöõ vöõng oån ñònh chính trò phaûi coù chính saùch ngoaïi giao thaät toát, baûo ñaûm nguyeân taéc toân troïng ñoäc laäp chuû quyeàn, ña daïng hoaù, ña phöông hoaù moái quan heä vôùi taát caû caùc nöôùc vì hoaø bình, hôïp taùc phaùt trieån. Keát luaän chöông 3 Ñeå ñaït hieäu quaû cao trong vieäc thu huùt voán FDI vaøo Campuchia noùi chung vaø thu huùt voán FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia noùi rieâng, caàn thieát phaûi thöïc hieän haøng loaït caùc bieän phaùp ñoàng boä nhaèm muïc ñích toái ña hoaù caùc lôïi theá ñeå laøm cho moâi tröôøng ñaàu tö thuaän lôïi vaø haáp daãn hôn, ñoàng thôøi vaãn baûo ñaûm ñöôïc quyeàn lôïi quoác gia. Maët khaùc, phaûi thöôøng xuyeân caûi thieän quan heä vôùi caùc nhaø ñaàu tö, xaây döïng ñöôïc heä thoáng luaät phaùp hoaøn chænh, ñöa ra ñöôïc nhöõng chính saùch thích hôïp mang tính nhaát quaùn cao, coù lôïi cho caû hai beân. Nhöõng bieän phaùp ñaõ trình baøy ôû treân, caàn tieán haønh trong giai ñoaïn tröôùc maét nhaèm caûi thieän moâi tröôøng ñaàu tö, goùp phaàn thaùo gôõ nhöõng khoù khaên ñang caûn trôû trong vieäc thu huùt voán FDI vaøo coâng nghieäp Campuchia. Neáu nhö caùc bieän phaùp treân ñöôïc tieán haønh ñoàng boä cuøng vôùi vieäc hoaøn thieän caùc nhaân toá khaùc trong moâi tröôøng ñaàu tö seõ taïo baàu khoâng khí laønh maïnh, thuaän lôïi vaø haáp daãn ñoái vôùi ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. 184 KEÁT LUAÄN Trong boái caûnh trong nöôùc vaø quoác teá hieän nay, Campuchia khoâng theå boû lôõ cô hoäi ñeå thoaùt khoûi tình traïng moät nöôùc laïc haäu, keùm phaùt trieån keùo daøi hieän nay. Vieäc ñaåy nhanh toác ñoä taêng tröôûng kinh teá seõ giuùp cho loái thoaùt khoûi tình traïng ñoù, ñieàu nay phuø hôïp vôùi muïc tieâu cuûa Chính phuû ñeà ra phaûi ñaït ñöôïc möùc taêng tröôûng kinh teá bình quaân töø 6-7% /naêm [75]. Do ñoù, thu huùt voán FDI ñöôïc xem laø chìa khoaù cho söï taêng tröôûng kinh teá. Qua thöïc tieãn, vieäc thu huùt FDI vaøo ngaønh CN - CPC thôøi kyø ñaàu, thì ñem laïi nhöõng keát quaû ñaùng keå nhöng trong ñoù vaãn coøn nhieàu nhöôïc ñieåm caû veà maët lyù thuyeát laãn thöïc tieãn caàn phaûi ñöôïc tieáp tuïc nghieân cöùu vaø khaéc phuïc. Qua 10 naêm tieáp nhaän voán FDI vaøo phaùt trieån CN - CPC, noù goùp phaàn khoâng ít vaøo quaù trình phaùt trieån kinh teá Campuchia noùi chung vaø ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng theo höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù qua nhieàu keânh nhö hình thaønh voán taøi chính vaø voán vaät chaát; ñaåy nhanh tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät; phaùt trieån ngoaïi thöông. Dó nhieân, hoaït ñoäng FDI laø moät lónh vöïc coøn môùi vôùi tröôøng hôïp Campuchia, neân vieäc caàn phaûi ñöông ñaàu chòu nhöõng toån thaát noù ñem laïi laø khoâng theå traùnh khoûi. Kinh nghieäm thu huùt voán FDI cuûa caùc quoác gia trong vuøng vaø cuûa chính Campuchia cho thaáy, khaû thu huùt voán FDI phuï thuoäc vaøo moâi tröôøng ñaàu tö cuûa quoác gia tieáp nhaän ñaàu töø hôn laø caùc chính saùch khuyeán khích öu ñaõi. Maët khaùc, phaàn kinh nghieäm cuûa caùc quoác gia trong khu vöïc maø luaän aùn ñaõ toång keát laø moät trong nhöõng cô sôû nhaèm choïn löïa caùc giaûi phaùp vaø loái ñi trong quaù trình thu huùt FDI vaøo phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp Campuchia. Qua phaân tích thöïc traïng vaø caùc nhaân toá aûnh höôûng tôùi vieäc thu huùt FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia töø khi Luaät ñaàu tö ñöôïc ban haønh, luaän aùn ñaõ khaúng ñònh nhöõng maët coù lôïi phaûi ñöôïc phaùt huy, nhöõng khieám khuyeát caàn phaûi 185 ñöôïc ñieàu chænh laïi vaø hoaøn thieän kòp thôøi, phaân tích nhöõng nguyeân nhaân daãn tôùi toàn taïi, khieám khuyeát trong thu huùt vaø trieån khai caùc döï aùn voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong coâng nghieäp Campuchia. Noùi caùch khaùc, coù theå coù nhieàu caùch khaùc nhau ñeå huy ñoäng nguoàn voán trong giai ñoaïn tröôùc maét. Song döïa vaøo caùc baøi hoïc kinh nghieäm cuûa caùc quoác gia trong khu vöïc, nhaát cuûa Vieät Nam vaø thöïc tieãn cuûa Campuchia, luaän aùn maïnh daïn neâu leân nhöõng quan ñieåm, muïc tieâu döï kieán laøm neàn taûng trong vieäc xaây döïng giaûi phaùp cuï theå nhaèm muïc ñích thu huùt voán FDI vaøo phaùt trieån kinh teá Campuchia noùi chung vaø thu huùt voán FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng. Caên cöù vaøo quan ñieåm ñoù, luaän aùn ñaõ ñöa ra caùc giaûi phaùp nhaèm muïc ñích thu huùt voán FDI vaøo phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp Campuchia: - Giaûi phaùp hoaøn thieän moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi - Giaûi phaùp naâng cao tính haáp daãn cuûa moâi tröôøng ñaàu tö - Giaûi phaùp phaùt trieån nguoàn nhaân löïc - Giaûi phaùp phaùt trieån cô sôû haï taàng - Ñaåy maïnh tieáp thò hoaït ñoäng ñaàu tö ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö ngoaøi. - Ñaåy maïnh xaây döïng moät soá quy hoaïch ngaønh, vuøng vaø khu coâng nghieäp laøm cô sôû cho vieäc xeùt duyeät vaø thaåm ñònh caùc döï aùn. Nhöõng giaûi phaùp treân, coù vai troø vaø vò trí khaùc bieät nhau nhöng laïi coù moái quan heä taùc ñoäng laãn nhau vaø cuøng taùc ñoäng tôùi quaù trình thu huùt FDI thoâng qua moâi tröôøng ñaàu tö. Nhö vaäy khi vaän duïng, ñoøi hoûi coù söï hôïp taùc vaø noã löïc töø nhieàu phía, töø Chính phuû Campuchia ñeán caùc cô quan quaûn lyù hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, töø caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán caùc ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù vaø coâng vieân lao ñoäng trong lónh vöïc ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Coù nhö theá, FDI vaøo phaùt trieån coâng nghieäp Campuchia môùi phaùt huy heát vai troø laø moät trong nhöõng ñoäng löïc thuùc ñaåy söï phaùt trieån kihn teá theo höôùng CNH, HÑH ñaát nöôùc. Maët khaùc, khi vaän duïng chuùng ta caàn ñaët trong moái quan heä bieän 186 chöùng vaø coù quan ñieåm heä thoáng, ñoàng thôøi caàn taäp trung giaûi quyeát caùc giaûi phaùp caáp baùch tröôùc maét, coi ñoù laø nhöõng giaûi phaùp mang tính tình theá, keát hôïp vôùi caùc giaûi phaùp mang tính chieán löôïc laâu daøi. Beân caïnh ñoù, kieán nghò moät soá vaán ñeà chuû yeáu nhaèm taêng cöôøng thu huùt voán FDI vaø trieån khai hoaït ñoäng caùc döï aùn trong ngaønh coâng nghieäp Campuchia, goùp phaàn vaøo vieäc thöïc hieän chuyeån dòch cô caáu kinh teá noùi chung vaø cô caáu ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng./. ._.