Thu hút và sử dụng ODA trong phát triển cơ sở hạ tầng giao thông vân tải Việt Nam

Lêi nãi ®Çu: Trong giai ®o¹n hiÖn nay, ViÖt Nam ®ang b­íc vµo thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ víi tèc ®é cao. §iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®Ó phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ lµ nhu cÇu vÒ vèn nh­ng nguån vèn trong n­íc l¹i kh«ng ®ñ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong giai ®o¹n nµy. Do ®ã mét nhiÖm vô quan träng ®­îc ®Æt ra lµ ph¶i thu hót ®­îc mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn tõ bªn ngoµi. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong ®ã nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA ®· ®ãng gãp vai trß quan träng trong tiÕn tr×nh t¨ng tr­ëng vµ héi nhËp kinh tÕ cña ViÖt Nam. Ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT, mét trong nh÷ng lÜnh vùc ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu ®­îc ®Çu t­ b»ng nguån ODA ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc, gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tr­íc t×nh h×nh ®ã kho¸ luËn ®Ò cËp ®Õn thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông ODA trong lÜnh vùc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Víi tÝnh chÊt quan träng ®ã, kho¸ luËn sÏ lµ nh÷ng nghiªn cøu tæng hîp vÒ vèn ODA nh»m c¸c môc ®Ých sau: - VÒ mÆt lý luËn, cho biÕt vÞ trÝ vµ vai trß cña ODA trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam nãi chung vµ trong viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT nãi riªng - VÒ mÆt thùc tiÔn, tr×nh bµy thùc tr¹ng viÖc thu hót vµ sö dông vèn ODA vµo ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT trong giai ®o¹n tõ n¨m 1993 trë l¹i ®©y. - §¸nh gi¸ nh÷ng thµnh tùu vµ tån t¹i trong qu¸ tr×nh sö dông ODA vµo nh÷ng môc ®Ých trªn. - §Ò ra mét sè kiÕn nghÞ vµ gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy viÖc thu hót vµ sö dông vèn ODA mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt. §èi t­îng nghiªn cøu cña kho¸ luËn lµ toµn bé hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng GTVT t¹i toµn bé c¸c tØnh thµnh phè trªn toµn ®Êt n­íc ViÖt Nam ®­îc ®Çu t­ tõ nguån vèn ODA trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Kho¸ luËn sö dông ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu tµi liÖu, so s¸nh, tæng hîp vµ ph©n tÝch, kÕt hîp víi nh÷ng kÕt qu¶ thèng kª thu ®­îc tõ thùc tiÔn, vËn dông lý luËn ®Ó lµm s¸ng tá vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu. Nh­ vËy, bè côc kho¸ luËn gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I : Tæng quan vÒ ODA Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông ODA trong lÜnh vùc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT ë ViÖt Nam nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Ch­¬ng III : Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT ë ViÖt Nam Ch­¬ng I: Tæng quan vÒ ODA Lý luËn chung vÒ ODA Tæng quan vÒ lÞch sö ph¸t triÓn ODA trªn thÕ giíi Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø II, hÇu hÕt c¸c quèc gia tham gia chiÕn tranh ®Òu bÞ thiÖt h¹i hÕt søc nÆng nÒ vµ ®Òu ph¶i nhanh chãng tiÕn hµnh c«ng cuéc kh«i phôc kinh tÕ. Tuy nhiªn, kh«i phôc kinh tÕ ®èi víi nh÷ng quèc gia bÞ thiÖt h¹i trong chiÕn tranh kh«ng thÓ chØ dùa vµo néi lùc mµ cßn cÇn cã sù hç trî tõ bªn ngoµi. Tõ nh÷ng lý do ®ã, nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ®· ra ®êi cïng kÕ ho¹ch Marshall nh»m hç trî c¸c n­íc Ch©u ¢u phôc håi kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ phôc håi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp bÞ chiÕn tranh tµn ph¸. C¸c n­íc ch©u ¢u ®Ó tiÕp nhËn ®­îc c¸c nguån hç trî nµy ®Òu ®· ®­a ra mét ch­¬ng tr×nh phôc håi kinh tÕ toµn diÖn vµ lËp kÕ ho¹ch thµnh lËp tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¢u, hiÖn nay lµ OECD. Ngµy 14 th¸ng 12 n¨m 1960, 20 n­íc ch©u ¢u ®· chÝnh thøc ký hiÖp ®Þnh tæ chøc kinh tÕ vµ ph¸t triÓn OECD (Organization for Economic Cooperation and Development). HiÖp ®Þnh nµy chÝnh thøc cã hiÖu lùc tõ n¨m 1961 vµ sau ®ã cã thªm 4 n­íc lµ NhËt B¶n, Niudil©n, PhÇn Lan vµ Australia. Trong khu«n khæ hîp t¸c ph¸t triÓn, c¸c n­íc thµnh viªn OECD ®· lËp ra c¸c uû ban chuyªn m«n trong ®ã cã uû ban viÖn trî ph¸t triÓn DAC (Development Assistance Committee) ®Ó hç trî c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Sau ®ã, kh¸i niÖm vÒ mét chÝnh s¸ch viÖn trî gióp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn phôc håi nÒn kinh tÕ ®· ra ®êi víi tªn gäi: hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (Official development assistance), ®­îc gäi t¾t lµ ODA. Ngay tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1950, phÇn ®«ng c¸c n­íc c«ng nghiÖp lín ®Òu viÖn trî cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. TÝnh ®Õn n¨m 1980, Mü ®· viÖn trî cho c¸c n­íc h¬n 180 tû USD vµ lµ n­íc tµi trî lín nhÊt thêi kú ®ã. Ngoµi ra cßn cã c¸c n­íc viÖn trî lín kh¸c nh­ Ph¸p, Na Uy, Thuþ §iÓn,… Liªn X« cò, Trung Quèc vµ c¸c n­íc §«ng ¢u còng cung cÊp c¸c kho¶n viÖn trî tíi c¸c n­íc XHCN kÐm ph¸t triÓn vµ mét phÇn tíi Trung §«ng. Tæng viÖn trî tõ c¸c n­íc XHCN tõ n¨m 1947 tíi n¨m 1980 lµ 24 tû USD. N¨m 1970, ®Ó viÖc hç trî c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch ®ång bé vµ hiÖu qu¶, ®ång thêi mang tÝnh b¾t buéc ®èi víi c¸c n­íc ph¸t triÓn, lÇn ®Çu tiªn §¹i héi ®ång Liªn hîp quèc ®· chÝnh thøc th«ng qua NghÞ quyÕt trong ®ã quy ®Þnh chØ tiªu ODA b»ng 0,7% GNP cña c¸c n­íc ph¸t triÓn. Theo quyÕt ®Þnh nµy, c¸c n­íc ph¸t triÓn sÏ phÊn ®Êu ®¹t chØ tiªu trªn vµo n¨m 1985 hoÆc muén nhÊt vµo cuèi thËp kû 80, vµ ®¹t 1% GNP vµo n¨m 2000. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ viÖc thùc hiÖn nghÜa vô nµy cña c¸c n­íc lµ rÊt kh¸c nhau. Sè liÖu n¨m 1990 cho thÊy mét sè n­íc thùc hiÖn b»ng hoÆc v­ît møc quy ®Þnh nµy nh­ §an M¹ch (0,96%), Thuþ §iÓn (0,92%), Hµ Lan (0,88% GNP) trong khi mét sè n­íc giµu nh­ Mü chØ trÝch cã 0,17% GNP, NhËt B¶n lµ 0,33% GNP,...(1) Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, kh«ng chØ cã c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn mµ cßn cã mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn còng b¾t ®Çu cung cÊp ODA nh­ ¶ RËp Xª ót, Ên §é, Trung Quèc, §µi Loan, Hµn Quèc, Singapore, Th¸i Lan,... Nh×n chung, ODA ®· gióp nhiÒu n­íc kÐm ph¸t triÓn cã ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn râ rÖt vµ v÷ng ch¾c. §iÓn h×nh lµ NhËt B¶n, sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø II, nÒn kinh tÕ NhËt B¶n kiÖt quÖ v× chiÕn tranh, nh­ng cho ®Õn nay NhËt B¶n ®· trë thµnh mét trong sè nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt thÕ giíi vµ vèn ODA chÝnh lµ mét yÕu tè quan träng ®ãng gãp cho thµnh c«ng cña NhËt B¶n. Nguån vèn nµy cßn ph¸t huy hiÖu lùc ë nhiÒu quèc gia kh¸c trªn thÕ giíi nh­ Hµn Quèc, Th¸i Lan, Singapore,... Kh«ng n»m ngoµi xu h­íng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi, ViÖt Nam còng ®ang cè g¾ng thu hót vèn ODA ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc vµ coi ®©y lµ mét nguån lùc quan träng ®Æc biÖt cho viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng nh»m ®­a nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng v­ît bËc. Do ®ã, chóng ta cÇn t×m hiÓu râ b¶n chÊt cña ODA, ­u ®iÓm vµ nh­îc ®iÓm cña nã ®Ó cã thÓ thu hót vµ sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. VËy, hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA lµ g×? 1.2 §Þnh nghÜa ODA vµ ®Æc ®iÓm 1.2.1 §Þnh nghÜa ODA: Cho ®Õn nay, vÉn ch­a cã mét ®Þnh nghÜa hoµn chØnh vÒ ODA, d­íi ®©y lµ mét sè ®Þnh nghÜa mµ chóng ta cã thÓ tham kh¶o: Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA lµ c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i hoÆc vay víi ®iÒu kiÖn ­u ®·i vÒ l·i suÊt, thêi gian ©n h¹n vµ tr¶ nî cña c¸c c¬ quan chÝnh thøc thuéc c¸c n­íc vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c tæ chøc phi ChÝnh phñ. ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc lµ h×nh thøc chuyÓn giao vèn (tiÒn tÖ, vËt chÊt, c«ng nghÖ,...) tõ c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ, tõ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chËm ph¸t triÓn. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc lµ tÊt c¶ c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ c¸c kho¶n tµi trî cã hoµn l¹i (cho vay dµi h¹n víi mét sè thêi gian ©n h¹n vµ l·i suÊt thÊp) cña chÝnh phñ, c¸c hÖ thèng cña tæ chøc Liªn hîp quèc, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ (nh­ Ng©n hµng thÕ giíi - WB, Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸ - ADB, Quü tiÒn tÖ quèc tÕ – IMF...) dµnh cho chÝnh phñ vµ nh©n d©n n­íc nhËn viÖn trî. §Æc ®iÓm cña ODA: Tuy nhiªn dï hiÓu theo bÊt cø ®Þnh nghÜa nµo, ODA còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung sau: + Lµ nguån vèn tµi trî ­u ®·i cña n­íc ngoµi, c¸c nhµ tµi trî kh«ng trùc tiÕp ®iÒu hµnh dù ¸n, nh­ng cã thÓ tham gia gi¸n tiÕp d­íi h×nh thøc nhµ thÇu hoÆc hç trî chuyªn gia. Tuy n­íc chñ nhµ cã quyÒn qu¶n lý sö dông vèn ODA, nh­ng th«ng th­êng danh môc dù ¸n ODA ph¶i cã sù tho¶ thuËn víi c¸c nhµ tµi trî. + Nguån vèn ODA gåm viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ c¸c kho¶n viÖn trî ­u ®·i. Tuy vËy, nÕu qu¶n lÝ, sö dông vèn ODA kh«ng hiÖu qu¶ vÉn cã nguy c¬ ®Ó l¹i g¸nh nÆng nî nÇn trong t­¬ng lai. + C¸c n­íc nhËn vèn ODA ph¶i héi ®ñ mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh míi ®­îc nhËn tµi trî. §iÒu kiÖn nµy tuú thuéc tõng nhµ tµi trî. + Chñ yÕu dµnh hç trî cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµ c¬ së h¹ tÇng nh­ GTVT, gi¸o dôc y tÕ... + C¸c nhµ tµi trî lµ c¸c tæ chøc viÖn trî ®a ph­¬ng (gåm c¸c tæ chøc thuéc Tæ chøc Liªn hîp quèc, Liªn minh ch©u ¢u, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ IMF, WB, ADB) vµ c¸c tæ chøc viÖn trî song ph­¬ng nh­ c¸c n­íc thuéc Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ OECD, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ¶ RËp xª-ót, TiÓu v­¬ng quèc ArËp, Hµn Quèc, §µi Loan, Trung Quèc. C¸c n­íc cung cÊp viÖn trî nhiÒu nhÊt hiÖn nay lµ Mü, NhËt, Ph¸p, Anh, Australia, Thuþ §iÓn... C¸c tiªu chuÈn ®­îc viÖn trî vµ vay ODA Tiªu chuÈn ®­îc viÖn trî vµ vay ODA th­êng ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tõng quèc gia, trong ®ã c¸c tiªu chuÈn c¬ b¶n chñ yÕu nhÊt lµ GDP tÝnh theo ®Çu ng­êi vµ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña quèc gia ®ã. Th«ng th­êng nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn cã møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi mét n¨m thÊp h¬n møc tèi thiÓu míi cã ®ñ tiªu chuÈn ®Ó vay ODA. Møc tèi thiÓu nµy ®­îc ®iÒu chØnh theo thêi gian vµ tuú vµo chÝnh s¸ch cña tõng tæ chøc tµi trî. VÝ dô n¨m 1996 Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB) quy ®Þnh møc thu nhËp b×nh qu©n tèi thiÓu lµ 851 USD/ng­êi, ®èi víi Ng©n hµng ThÕ giíi, con sè nµy lµ 1.305 USD/ng­êi (2),... C¸c ®iÒu kiÖn vµ thêi h¹n vay ODA C¸c kho¶n vay ODA dµnh cho c¸c n­íc nghÌo, kÐm ph¸t triÓn th­êng cã l·i suÊt thÊp, thËm chÝ kh«ng cã l·i suÊt, thêi h¹n tr¶ vèn l©u, thêi gian ©n h¹n dµi. VÝ dô nh­ thêi gian hoµn tr¶ vèn cña NhËt B¶n lµ 30 n¨m, cña ADB vµ WB lµ 40 n¨m, l·i suÊt cña ADB lµ 1%/n¨m, cña WB lµ 0,75%/n¨m, thêi gian ©n h¹n lµ 10 n¨m,... NÕu c¸n c©n thanh to¸n vµ t×nh h×nh kinh tÕ cña n­íc ®i vay ®­îc c¶i thiÖn mét c¸ch ®¸ng kÓ th× thêi h¹n c¸c kho¶n vay cã thÓ ®­îc ®iÒu chØnh nh»m thÓ hiÖn nh÷ng thay ®æi to lín trong t×nh h×nh kinh tÕ cña tõng n­íc. Tuy nhiªn, nÕu sù ®iÒu chØnh ®ã lµm nÒn kinh tÕ cña quèc gia vay vèn bÞ bÊt æn th× cã thÓ ®iÒu chØnh l¹i. 1.3 Ph©n lo¹i ODA 1.3.1 Ph©n lo¹i ODA theo nguån cung cÊp vµ n¬i tiÕp nhËn Ph©n lo¹i theo nguån cung cÊp NÕu ph©n lo¹i theo nguån cung cÊp, ODA cã thÓ chia lµm 2 lo¹i: + ODA song ph­¬ng: lµ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña chÝnh phñ n­íc nµy dµnh cho chÝnh phñ n­íc kia. HiÖn nay, trong sè c¸c n­íc cung cÊp ODA song ph­¬ng, NhËt B¶n vµ Mü lµ nh÷ng n­íc dÉn ®Çu thÕ giíi. + ODA ®a ph­¬ng: lµ viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cña mét tæ chøc quèc tÕ (nh­ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸, Liªn minh Ch©u ¢u,...) hoÆc cña chÝnh phñ mét n­íc dµnh cho chÝnh phñ mét n­íc kh¸c nh­ng ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c tæ chøc ph­¬ng nh­ Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc (UNDP) hay Quü nhi ®ång Liªn hiÖp quèc (UNICEF),... Ph©n lo¹i theo n­íc tiÕp nhËn NÕu ph©n lo¹i theo n­íc tiÕp nhËn ODA, cã thÓ chia ODA lµm hai lo¹i: + ODA th«ng th­êng: lµ hç trî cho n­íc cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp. + ODA ®Æc biÖt: lµ hç trî cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi thêi h¹n cho vay ng¾n, l·i suÊt cao h¬n so víi ODA th«ng th­êng. Ph©n lo¹i ODA theo tÝnh chÊt Th«ng th­êng ODA gåm hai phÇn: phÇn kh«ng hoµn l¹i vµ phÇn hoµn l¹i víi ®iÒu kiÖn ­u ®·i (l·i suÊt thÊp, thêi gian ©n h¹n dµi,...) PhÇn kh«ng hoµn l¹i lín hay nhá tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ h¶o t©m cña chñ tµi trî, th«ng th­êng chiÕm kho¶ng 15% tæng sè ODA. PhÇn hoµn l¹i víi ®iÒu kiÖn ­u ®·i chiÕm phÇn lín ODA. Nh­ vËy, nÕu ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt, ODA cã thÓ chia thµnh hai lo¹i chÝnh: ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ viÖn trî cã hoµn l¹i. Ngoµi ra, cßn cã mét phÇn nhá ODA ®­îc thùc hiÖn d­íi d¹ng viÖn trî hçn hîp, nghÜa lµ ODA mét phÇn cÊp kh«ng, phÇn cßn l¹i thùc hiÖn theo h×nh thøc vay tÝn dông, cã thÓ ­u ®·i hoÆc b×nh th­êng. ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i lµ viÖn trî cÊp kh«ng, kh«ng ph¶i tr¶ l¹i vµ th­êng ®­îc thùc hiÖn d­íi hai d¹ng sau ®©y: + Hç trî kü thuËt (Technical Assistance - TA): lµ viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ hoÆc truyÒn ®¹t nh÷ng kinh nghiÖm xö lý, bÝ quyÕt kü thuËt cho n­íc nhËn ODA nhê sù trî gióp cña c¸c chuyªn gia quèc tÕ. Tuy nhiªn, trong h×nh thøc viÖn trî nµy th× l­¬ng cña c¸c chuyªn gia quèc tÕ l¹i chiÕm phÇn ®¸ng kÓ trong tæng gi¸ trÞ viÖn trî. + ViÖn trî nh©n ®¹o b»ng hiÖn vËt: C¸c n­íc tiÕp nhËn ODA d­íi h×nh thøc hiÖn vËt nh­ l­¬ng thùc thùc phÈm, thuèc men, v¶i vãc... Tuy nhiªn, ®¬n gi¸ tÝnh cho nh÷ng hµng ho¸ nµy th­êng t­¬ng ®èi cao. ChÝnh v× thÕ, rÊt khã huy ®éng nh÷ng hµng ho¸ nµy vµo môc ®Ých ®Çu t­ ph¸t triÓn. H¬n n÷a còng cÇn nhËn thÊy r»ng c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i th­êng kÌm theo mét sè ®iÒu kiÖn vÒ tiÕp nhËn, vÒ ®¬n gi¸ mµ nÕu n­íc chñ nhµ cã tiÒn chñ ®éng thùc hiÖn th× ch­a ch¾c ®· cÇn ®Õn nh÷ng hµng ho¸ hay kü thuËt ®ã, hay Ýt nhÊt còng ¸p dông mét ®¬n gi¸ thÊp h¬n nhiÒu lÇn. §©y chÝnh lµ lý do t¹i sao tØ träng viÖn trî kh«ng hoµn l¹i trong tæng sè hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cã xu h­íng ngµy cµng gi¶m. ViÖn trî cã hoµn l¹i ViÖn trî cã hoµn l¹i thùc chÊt lµ vay tÝn dông víi ®iÒu kiÖn ­u ®·i. TÝnh chÊt ­u ®·i cña c¸c kho¶n viÖn trî ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: - L·i suÊt thÊp: l·i suÊt ¸p dông cho c¸c kho¶n vay tÝn dông ­u ®·i cña WB lµ 0,75%/n¨m, cña ADB lµ 1%/n¨m, cña NhËt B¶n dao ®éng trong kho¶ng 0,75-2,3%/n¨m,... - Thêi h¹n vay dµi h¹n: NhËt cho ViÖt Nam vay trong 30 n¨m, Ng©n hµng thÕ giíi cho ViÖt Nam vay trong 40 n¨m,... - Thêi gian ©n h¹n (thêi gian tõ khi vay ®Õn khi tr¶ vèn gèc ®Çu tiªn) dµi: ADB, NhËt B¶n cho ViÖt Nam thêi gian ©n h¹n 10 n¨m,... ChÝnh v× nh÷ng tÝnh chÊt ­u ®·i nµy nªn ë c¸c n­íc, ODA d­íi d¹ng c¸c kho¶n vay ­u ®·i th­êng ®­îc sö dông ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. Ph©n lo¹i ODA theo ®iÒu kiÖn ODA cã hai lo¹i: kh«ng ®iÒu kiÖn vµ cã ®iÒu kiÖn. Trªn thùc tÕ, chØ cã Thuþ §iÓn lµ n­íc duy nhÊt cÊp ODA kh«ng ®iÒu kiÖn. Cßn l¹i c¸c n­íc viÖn trî khi cÊp ODA th­êng g¾n víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ,… Ngoµi ra, cßn cã lo¹i ODA rµng buéc mét phÇn, tøc lµ mét phÇn ë cÊp viÖn trî, phÇn cßn l¹i cã thÓ chi tiªu ë c¸c cÊp kh¸c tuú theo n­íc nhËn tµi trî. ODA kh«ng rµng buéc ODA kh«ng rµng buéc nghÜa lµ viÖc sö dông nguån tµi trî kh«ng bÞ rµng buéc bëi nguån sö dông hay môc ®Ých sö dông mµ cã thÓ chi tiªu ë bÊt kú lÜnh vùc nµo hay khu vùc nµo. ODA cã rµng buéc ODA cã rµng buéc nghÜa lµ b¾t buéc ph¶i chi tiªu ë cÊp, ë lÜnh vùc viÖn trî. N­íc nhËn ODA cã thÓ bÞ rµng buéc bëi nguån sö dông hoÆc môc ®Ých sö dông. ODA bÞ rµng buéc bëi nguån sö dông: nghÜa lµ viÖc mua s¾m hµng ho¸ hay trang thiÕt bÞ hay dÞch vô b»ng ODA ®ã chØ giíi h¹n cho mét sè c«ng ty do n­íc tµi trî së h÷u hoÆc kiÓm so¸t (®èi víi tµi trî song ph­¬ng), hoÆc c«ng ty cña n­íc thµnh viªn (®èi víi viÖn trî ®a ph­¬ng). ODA bÞ rµng buéc bëi môc ®Ých sö dông: nghÜa lµ nguån ODA cung cÊp chØ ®­îc sö dông cho mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh hoÆc mét sè dù ¸n cô thÓ. Ph©n lo¹i ODA theo h×nh thøc Hç trî c¸n c©n thanh to¸n Hç trî c¸n c©n thanh to¸n th­êng lµ hç trî tµi chÝnh trùc tiÕp nh­ng ®«i khi còng cã thÓ lµ hiÖn vËt th«ng qua hç trî hµng ho¸ hoÆc hç trî nhËp khÈu. Ngo¹i tÖ hoÆc hµng ho¸ chuyÓn vµo trong n­íc qua h×nh thøc hç trî c¸n c©n thanh to¸n cã thÓ ®­îc chuyÓn ho¸ thµnh hç trî ng©n s¸ch. §iÒu nµy x¶y ra khi hµng ho¸ nhËp vµo nhê h×nh thøc nµy ®­îc b¸n trªn thÞ tr­êng trong n­íc, vµ sè thu nhËp b»ng b¶n tÖ ®­îc ®­a vµo ng©n s¸ch cña ChÝnh phñ. TÝn dông th­¬ng m¹i ODA cã thÓ thùc hiÖn d­íi d¹ng tÝn dông th­¬ng m¹i víi c¸c ®iÒu kho¶n "mÒm" nh­ l·i suÊt thÊp, h¹n tr¶ dµi,... ViÖn trî ch­¬ng tr×nh ViÖn trî ch­¬ng tr×nh (cßn gäi lµ hç trî phi dù ¸n) lµ viÖn trî khi ®¹t ®­îc mét hiÖp ®Þnh víi ®èi t¸c viÖn trî nh»m cung cÊp mét khèi l­îng ODA cho mét môc ®Ých tæng qu¸t trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh, mµ kh«ng ph¶i x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c nã sÏ ®­îc sö dông nh­ thÕ nµo. Hç trî dù ¸n Hç trî dù ¸n lµ h×nh thøc chñ yÕu cña hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc, cã thÓ liªn quan ®Õn hç trî c¬ b¶n hoÆc hç trî kü thuËt, vµ th«ng th­êng c¸c dù ¸n ph¶i ®­îc chuÈn bÞ rÊt kü l­ìng tr­íc khi thùc hiÖn. Hç trî c¬ b¶n: chñ yÕu lµ c¸c dù ¸n vÒ x©y dùng (®­êng x¸, cÇu cèng, ®ª ®Ëp, ®iÖn n¨ng, viÔn th«ng, tr­êng häc, bÖnh viÖn,...). Th«ng th­êng c¸c dù ¸n nµy cã kÌm theo mét bé phËn cña viÖn trî kü thuËt d­íi d¹ng thuª chuyªn gia n­íc ngoµi ®Ó kiÓm tra nh÷ng ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh nµo ®ã cña dù ¸n hoÆc ®Ó so¹n th¶o x¸c nhËn c¸c b¸o c¸o cho ®èi t¸c viÖn trî. Hç trî kü thuËt: chñ yÕu lµ c¸c dù ¸n tËp trung vµo chuyÓn giao tri thøc (know-how) hoÆc t¨ng c­êng c¬ së lËp kÕ ho¹ch, cè vÊn, nghiªn cøu t×nh h×nh c¬ b¶n tr­íc khi ®Çu t­. 1.4 Nguån vµ ®èi t­îng cña ODA 1.4.1 Nguån cung cÊp ODA Nh­ ®· ®Ò cËp trong ®Þnh nghÜa vÒ ODA, nguån cung cÊp ODA cã thÓ ®Õn tõ c¸c chÝnh phñ, c¸c tæ chøc liªn chÝnh phñ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ. Nh­ vËy, hiÖn nay, nguån viÖn trî ODA ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn gåm c¸c lo¹i sau: + ChÝnh phñ n­íc ngoµi vµ c¸c c¬ quan ®¹i diÖn cho hîp t¸c ph¸t triÓn cña chÝnh phñ n­íc ngoµi vÝ dô nh­: C¬ quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n - JICA, Ng©n hµng hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n - JBIC, C¬ quan ph¸t triÓn quèc tÕ australia - AUSAID, Héi ®ång viÖn trî h¶i ngo¹i australia ACFOA; C¬ quan viÖn trî chÝnh thøc Nauy - NORAD,... + C¸c tæ chøc ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc (LHQ), bao gåm: Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn hiÖp quèc (UNDP), Quü nhi ®ång Liªn hiÖp quèc (UNICEF); Ch­¬ng tr×nh l­¬ng thùc thÕ giíi (WFP); Tæ chøc L­¬ng thùc vµ n«ng nghiÖp cña Liªn hiÖp quèc (FAO); Quü D©n sè Liªn hiÖp quèc (UNFPA); Quü trang thiÕt bÞ cña Liªn hiÖp quèc (UNCDF); Tæ chøc ph¸t triÓn C«ng nghiÖp cña Liªn hiÖp quèc (UNIDO); Cao uû Liªn hiÖp quèc vÒ Ng­êi tÞ n¹n (UNHCR); Tæ chøc y tÕ ThÕ giíi (WHO); C¬ quan n¨ng l­îng Nguyªn tö Quèc tÕ (IAEA); Tæ chøc v¨n ho¸, Khoa häc vµ Gi¸o dôc cña LHQ (UNESCO);... + C¸c tæ chøc Liªn chÝnh phñ, bao gåm: Liªn minh Ch©u ¢u (EU), Tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn (OECD), HiÖp héi c¸c n­íc ASEAN... + C¸c tæ chøc Tµi chÝnh quèc tÕ bao gåm: Ng©n hµng ThÕ giíi (WB); Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB); Quü c¸c n­íc xuÊt khÈu dÇu má (OPEC); Ng©n hµng §Çu t­ B¾c ¢u (NIB) vµ Quü Ph¸t triÓn B¾c ¢u (NID); Quü Quèc tÕ vÒ Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp (IFAD),... (trõ Quü tiÒn tÖ Quèc tÕ IMF). §èi t­îng cña ODA ODA cña c¸c tæ chøc vµ c¸c quèc gia trªn thÕ giíi chØ tËp trung vµo nh÷ng n­íc cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n­íc ë d­íi møc 220 USD/ng­êi, n¨m. MÆc dï vËy, viÖc xem xÐt mét quèc gia cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®­îc viÖn trî ODA hay kh«ng cßn phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè kh¸c trong ®ã quan träng nhÊt l¹i lµ chÝnh s¸ch ngo¹i giao, tiÕp ®Õn lµ møc ®é æn ®Þnh chÝnh trÞ- kinh tÕ -x· héi vµ lé tr×nh cam kÕt ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña quèc gia ®ã. Do ®ã, mét quèc gia cã møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi cao h¬n 220 USD/ ng­êi, n¨m vÉn cã thÓ thu hót l­îng ODA lín h¬n nhiÒu lÇn so víi mét n­íc cã thu nhËp thÊp h¬n 220 USD/ng­êi, n¨m. §iÒu kiÖn vÒ thu nhËp lu«n lu«n ®­îc nh¾c ®Õn trong viÖc cÊp ODA nh­ng ®ã chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn chø kh«ng h¼n lµ ®iÒu kiÖn ®ñ ®Ó mét quèc gia trë thµnh n­íc ®­îc nhËn viÖn trî. Do vËy, n¨ng lùc cña bé m¸y l·nh ®¹o cña mét quèc gia còng chÝnh lµ ®iÒu kiÖn quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng thu hót ODA cña quèc gia ®ã v× ®«i khi viÖc t¨ng hoÆc gi¶m quyÕt ®Þnh viÖn trî còng do c¸c lý do chÝnh trÞ chø kh«ng ph¶i lý do viÖn trî kinh tÕ theo ®óng nghÜa cña nã. Sau khi ®· ký c¸c cam kÕt viÖn trî, ®Ó ®­îc tiÕp nhËn nguån viÖn trî ODA, c¸c n­íc ph¸t triÓn ph¶i tu©n theo c¸c ®iÒu kiÖn cña nguån hç trî vµ tõng dù ¸n, ch­¬ng tr×nh. Mét yªu cÇu n÷a ®èi víi n­íc nhËn viÖn trî lµ uy tÝn cña n­íc ®ã vµ nh÷ng tiÕn bé ®¹t ®­îc th«ng qua qu¸ tr×nh sö dông vèn viÖn trî cña c¸c n­íc nµy. §©y lµ tiÒn ®Ò quan träng t¹o thuËn lîi cho n­íc tiÕp nhËn ODA cã ®­îc sù tin t­ëng tõ phÝa c¸c nhµ tµi trî qua ®ã tiÕp tôc vµ nhËn ®­îc nhiÒu sù ñng hé h¬n n÷a. Ngoµi nh÷ng yªu cÇu ®­îc ®Æt ra ë trªn, n­íc nhËn viÖn trî, th­êng lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn cßn gÆp mét khã kh¨n kh«ng nhá ®ã lµ nguån vèn ®èi øng theo yªu cÇu cña tõng dù ¸n, tõng giai ®o¹n cña dù ¸n. Khi c¸c n­íc ®ã gÆp ph¶i khã kh¨n vÒ kinh tÕ hoÆc do sù yÕu kÐm cña c¸c c¬ quan thi hµnh, viÖc kh«ng ®¸p øng ®ñ nguån vèn ®èi øng sÏ lµm chËm tiÕn ®é gi¶i ng©n, lµm chËm thêi gian ®­a c«ng tr×nh vµo sö dông, t¨ng chi phÝ thùc hiÖn dù ¸n vµ lµm gi¶m sót uy tÝn ®èi víi nhµ tµi trî. 2. Vai trß cña ODA ®èi víi c¸c quèc gia trªn thÕ giíi Vai trß cña ODA ®èi víi c¸c n­íc tiÕp nhËn 2.1.1 Nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ ®èi víi ViÖt Nam nãi riªng muèn ®Èy m¹nh nÒn kinh tÕ th× ph¶i cã mét l­îng vèn lín ®Ó tËp trung ®Çu t­ cho mét sè lÜnh vùc ®Æc biÖt lµ c¬ së h¹ tÇng cßn ë møc rÊt thÊp. Do ®ã kh«ng thÓ chØ dùa vµo nguån lùc trong n­íc mµ cßn ph¶i biÕt tËn dông nguån vèn tõ bªn ngoµi. Mét thùc tÕ lµ muèn ph¸t triÓn kinh tÕ, c¸c n­íc ®Òu ph¶i cã mét kho¶n ®Çu t­ t­¬ng xøng (vÝ dô nh­ muèn ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kho¶ng 10% nh­ ViÖt Nam th× cÇn ®Çu t­ mét l­îng tiÒn vèn kho¶ng 30% GDP). Mµ thùc tÕ c¸c n­íc nµy chØ cã møc tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ chØ d­íi 10% GDP. §¸p øng yªu cÇu trªn, nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc cã ®Æc thï lµ l·i suÊt vay thÊp, thêi h¹n dµi (th­êng tõ 15 - 40 n¨m l¹i thªm thêi gian ©n h¹n tõ 10 ®Õn 20 n¨m),vèn ®Çu t­ tËp trung lín, cã thÓ lªn tíi hµng tr¨m triÖu USD cho mét dù ¸n. Bªn c¹nh ®ã nguån vèn nµy nh»m hç trî c¸c n­íc nghÌo gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò trªn, ®iÒu mµ nguån vèn t­ b¶n (®Çu t­ trùc tiÕp) kh«ng bao giê lµm ®­îc. Tuy xÐt vÒ mèi quan hÖ th× ODA vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh«ng hoµn toµn tØ lÖ thuËn tøc lµ kh«ng ph¶i cø viÖn trî t¨ng lªn th× t¨ng tr­ëng kinh tÕ còng t¨ng lªn. T¨ng tr­ëng kinh tÕ cßn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng qu¶n lý tèt cña n­íc nhËn viÖn trî. Trong ®iÒu kiÖn qu¶n lý tèt, thªm 1% viÖn trî trong GDP th× t¨ng tr­ëng kinh tÕ t¨ng thªm lµ 0.5%. ODA gióp t¨ng thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi dÉn ®Õn t¨ng phóc lîi vµ møc sèng cho ng­êi d©n tõ ®ã thóc ®Èy ph¸t triÓn. VÝ dô vµo n¨m 1966, Th¸i Lan lµ n­íc nghÌo víi thu nhËp d­íi møc 1 USD/ngµy (theo thêi gi¸ 1985), tû lÖ tö vong s¬ sinh n¨m 1967 lµ 0,84%. Tuy nhiªn n­íc nµy ®· cã nh÷ng biÕn ®æi m¹nh mÏ, nhÊt lµ nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80 vµ ®Çu thËp kû 90. Nh÷ng thµnh tùu nµy ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cã vai trß quan träng cña viÖn trî ODA. ODA gióp ®Çu t­ vµo con ng­êi mµ vÊn ®Ò quan träng nhÊt lµ c¸c dù ¸n liªn quan ®Õn phæ cËp gi¸o dôc vµ ch¨m sãc søc khoÎ céng ®ång. VÊn ®Ò nµy cµng trë nªn cÊp thiÕt v× theo thèng kª gÇn ®©y cña WB trong sè gÇn 5 tû ng­êi sèng ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ thµnh viªn cña WB th× cã: 3 tû ng­êi sèng d­íi møc 2 USD/ngµy vµ kho¶ng 1,3 tû ng­êi sèng d­íi møc 1 USD/ngµy. Mçi ngµy cã 40.000 ng­êi chÕt do c¸c bÖnh liªn quan ®Õn h« hÊp. 130 triÖu trÎ em trong ®é tuæi kh«ng cã c¬ héi ®Õn tr­êng. 1,3 tû ng­êi kh«ng cã c¬ héi tiÕp cËn víi nguån n­íc s¹ch. ODA còng cã vai trß ®èi víi c«ng cuéc c¶i tæ kinh tÕ cña chÝnh phñ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn qua c¸c dù ¸n, ch­¬ng tr×nh hç trî n¨ng lùc, c¶i tæ c¬ cÊu c¸c tæ chøc, c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña chÝnh phñ. H¬n n÷a viÖc sö dông ODA cßn mang l¹i nhiÒu thuËn lîi kh¸c cho c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn trong c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ nhê nh÷ng ­u ®iÓm sau: Vèn ODA sÏ gióp n­íc nhËn tµi trî cã c¬ héi øng dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ trªn thÕ giíi. Tuy c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn kh«ng muèn chuyÓn giao c«ng nghÖ cao cho c¸c n­íc nhËn viÖn trî nh­ng nh÷ng c«ng nghÖ ®­îc chuyÓn giao còng t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i so víi tr×nh ®é cña c¸c n­íc nµy. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, n­íc viÖn trî th­êng cö chuyªn gia sang h­íng dÉn thùc hiÖn dù ¸n do ®ã c¸n bé cña n­íc nhËn viÖn trî cã thÓ häc hái ®­îc rÊt nhiÒu kinh nghiÖm ®¸ng quý. Vèn ODA còng gióp n­íc nhËn viÖn trî cã c¬ héi ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho ®Êt n­íc m×nh. Khi thùc hiÖn c¸c dù ¸n cã vèn n­íc ngoµi, c¸c c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt còng nh­ c«ng nh©n sÏ cã c¬ héi tiÕp thu c«ng nghÖ míi, lµm quen víi c¸c quy tr×nh lµm viÖc khoa häc vµ hiÖn ®¹i, ®ång thêi rÌn luyÖn ®­îc t¸c phong lµm viÖc c«ng nghiÖp. Tãm l¹i, ODA ®ãng mét vai trß hÕt søc qua träng ®èi víi viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi do tÝnh chÊt ­u ®·i ®Æc thï cña nguån vèn nµy. Tuy vËy, viÖc sö dông nguån vèn nµy kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã h¹n chÕ. ODA vµ nguy c¬ phô thuéc cña c¸c n­íc tiÕp nhËn Tuy nhiªn, ®èi víi n­íc tiÕp nhËn, nguån hç trî song ph­¬ng t¹o ®iÒu kiÖn gióp t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®ång thêi hä còng ph¶i chÊp nhËn nh÷ng ®iÒu kiÖn rµng buéc rÊt chÆt chÏ tõ phÝa c¸c n­íc tµi trî. Nh÷ng rµng buéc nµy cã thÓ xuÊt ph¸t tõ lý do kinh tÕ còng cã thÓ lµ rµng buéc vÒ chÝnh trÞ. VÝ dô n¨m 2003 nµy Mü s½n sµng viÖn trî vµ cho Thæ NhÜ Kú vay mét kho¶n tiÒn lín ®Ó ®æi lÊy viÖc Thæ NhÜ Kú cho phÐp Mü ®ãng qu©n trong cuéc chiÕn tranh tÊn c«ng I-r¾c. Kinh nghiÖm ph¸t triÓn 50 n¨m qua cña thÕ giíi cho thÊy. Nh÷ng n­íc tiÕn hµnh ph¸t triÓn dùa trªn viÖc t¨ng c­êng vµ sö dông nguån vèn trong n­íc tiÕt kiÖm ®­îc ®ång thêi h¹n chÕ tèi thiÓu vay nî n­íc ngoµi lµ nh÷ng n­íc ®· ®¹t ®­îc kÕt qu¶ ph¸t triÓn tèt vµ bÒn v÷ng. Tr¸i l¹i, mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn tr«ng cËy qu¸ nhiÒu vµo viÖn trî tµi chÝnh cña n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c kho¶n vay nî, hiÖn vÉn ®ang n»m trong danh s¸ch nh÷ng n­íc mÊt c©n ®èi vµ lÖ thuéc vµo n­íc ngoµi. Trong xu h­íng ph¸t triÓn hiÖn nay, toµn cÇu ho¸ lµ mét xu h­íng kh«ng thÓ tr¸nh khái, c¸c n­íc ph¸t triÓn hay c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng ®Òu muèn thóc ®Èy qu¸ tr×nh nµy v× vÒ b¶n chÊt nã ®em l¹i lîi Ých cho tÊt c¶ c¸c quèc gia. NÕu xem xÐt mét c¸ch cô thÓ, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Òu ph¶i tr¶ gi¸ cho tiÕn tr×nh héi nhËp v× ®Òu ph¶i chÊp nhËn c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®­îc nhËn viÖn trî. C¸c ®iÒu kiÖn nµy ®«i khi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc hoÆc nÕu thùc hiÖn ®­îc th× hËu qu¶ vÒ mÆt x· héi mµ nã g©y ra cßn to lín h¬n lîi Ých mµ nã mang l¹i. Cã c¸c yªu s¸ch ®Ó viÖn trî ®i ng­îc l¹i víi lîi Ých quèc gia hoÆc kh«ng phï hîp víi ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña quèc gia ®ã. ChÝnh ®iÒu nµy ®· khiÕn chÝnh phñ nhiÒu n­íc tõ chèi c¸c kho¶n viÖn trî do søc Ðp tõ bªn trong. Víi c¸c lý do nªu trªn, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lu«n ph¶i c©n nh¾c ®Ó võa cã thÓ tËn dông tèi ®a c¸c nguån viÖn trî l¹i kh«ng bÞ r¬i vµo nguy c¬ lÖ thuéc. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i lu«n cã chÝnh s¸ch mÒm dÎo vµ linh ho¹t ®Ó tranh thñ tèi ®a c¸c nguån viÖn trî kh«ng hoµn l¹i ®ång thêi sö dông cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c kho¶n vay. C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cÇn chän läc ®óng c¸c dù ¸n cã hiÖu qu¶ kinh tÕ, ®¶m b¶o hoµn vèn ®Ó cã thÓ x©y dùng lé tr×nh tr¶ nî hîp lý. §ång thêi ®Èy m¹nh c¸c h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c nh»m ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ ®Ó tr¶ nî v× ®«i khi l·i suÊt vay thÊp kh«ng ®ñ ®Ó bï l¹i nh÷ng thiÖt h¹i do sù thay ®æi tû gi¸. Vai trß cña ODA ®èi víi viÖc më réng thÞ tr­êng cña c¸c n­íc cung cÊp Xu thÕ ®Çu t­ quèc tÕ trong nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû ®· cho thÊy c¸c khu vùc thu hót ®Çu t­ m¹nh mÏ kh«ng cßn lµ c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn, thay vµo ®ã lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ khu vùc §«ng Nam ¸. ChÝnh v× vËy viÖc c¶i t¹o, ®æi míi c¬ së h¹ tÇng còng nh­ kiÕn tróc th­îng tÇng lªn mét tr×nh ®é ph¸t triÓn cao h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn cho ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ kh«ng cßn lµ nhu cÇu cña riªng c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn mµ nã ®· trë thµnh mong muèn cña c¶ c¸c n­íc ph¸t triÓn, ®Æc biÖt trong xu thÕ toµn cÇu ho¸. Nhu cÇu më réng thÞ tr­êng cña c¸c n­íc ph¸t triÓn ®ang thóc ®Èy c¸c n­íc nµy ®Çu t­ m¹nh mÏ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn h¬n bao giê hÕt. Khi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã mét c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh, mét kiÕn tróc th­îng tÇng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× c¸c nhµ ®Çu t­ míi cã thÓ yªn t©m víi c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ trong t­¬ng lai cña m×nh. §Ó thóc ®Èy ®Çu t­ trùc tiÕp, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cÇn ph¶i ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ hoµn thiÖn kiÕn tróc th­îng tÇng nh­ng viÖc nµy l¹i rÊt khã thùc hiÖn víi nguån vèn h¹n hÑp cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng. Ngoµi ra, nguån hç trî ODA song ph­¬ng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho n­íc viÖn trî trong viÖc cñng cè vÞ thÕ chÝnh trÞ còng nh­ kinh tÕ. ODA gióp c¸c n­íc ph¸t triÓn dÔ dµng t×m hiÓu thÞ tr­êng cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, v­¬n ra ®Ó chiÕm lÜnh vµ më réng thÞ tr­êng, khai th¸c tµi nguyªn phong phó vµ nh©n lùc dåi dµo tõ n­íc nhËn viÖn trî, tiªu thô ®­îc hµng ho¸ th«ng qua c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc nh­ buéc c¸c n­íc nhËn viÖn trî ph¶i mua hµng, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ... cã khi víi gi¸ cao h¬n so víi gi¸ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, rµng buéc vÒ tû lÖ tham gia trong tæng trÞ gi¸ dù ¸n... VÝ dô nh­ NhËt b¶n, mét ®èi t¸c song ph­¬ng lín nhÊt thÕ giíi vÒ ODA, th× 1/2 kim ng¹ch ngo¹i th­¬ng n¨m 1997 lµ bu«n b¸n víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ nh÷ng n­íc nhËn ODA tõ NhËt b¶n. ViÖn trî ODA chÝnh lµ sù më ®­êng cho c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp kh¸c. 3. Vai trß cña ODA ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë ViÖt Nam Tõ sau n¨m 1990, kinh tÕ x· héi n­íc ta b¾t ®Çu thay ®æi, c«ng cuéc x©y dùng ph¸t triÓn kinh tÕ cña chóng ta cã nhiÒu thuËn lîi nh­ng còng gÆp ph¶i kh«ng Ýt khã kh¨n. Trong bèi c¶nh nh­ vËy, chóng ta ®· biÕt ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, v­ît qua nh÷ng khã kh¨n vµ ®· thu ®­îc th¾ng lîi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc. Nh÷ng sù kiÖn næi bËt cña quan hÖ ®èi ngo¹i cã ý nghÜa quan träng ®èi víi hîp t¸c ph¸t triÓn trong thêi gian nµy lµ: Th¸ng 10 n¨m 1993, ViÖt Nam nèi l¹i quan hÖ víi Quü tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF), Ng©n hµng ThÕ giíi (WB) vµ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB). Th¸ng 11 n¨m 1993, Héi nghÞ lÇn thø nhÊt c¸c nhµ tµi trî cho ViÖt Nam häp t¹i Pari më ra giai ®o¹n hîp t¸c ph¸t triÓn gi÷a n­íc ta víi céng ®ång c¸c nhµ tµi trî. Tõ ®ã ®Õn nay ®· cã 6 Héi nghÞ Nhãm t­ vÊn c¸c nhµ tµi trî dµnh cho ViÖt Nam ®­îc tæ chøc. Th¸ng 12 n¨m 1993, Héi nghÞ c¸c n­íc thµnh viªn C©u l¹c bé Pari ra khuyÕn nghÞ xo¸ vµ gi¶m nî cho ViÖt Nam. Ngµy 3 th¸ng 2 n¨m 1994, Mü xo¸ bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam. Th¸ng 8 n¨m 1994, Th­îng nghÞ viÖn Mü b·i bá lÖnh cÊm viÖn trî cho ViÖt Nam ¸p dông tõ h¬n hai thËp kû qua. Ngµy 28 th¸ng 7 n¨m 1995, ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ (ASEAN). Ngµy 7 th¸ng 4 n¨m 1997, ViÖt Nam vµ Mü ký HiÖp ®Þnh vÒ viÖc xö lý vµ c¬ cÊu l¹i sè nî cña ViÖt Nam víi Mü vµ c¬ quan ph¸t triÓn quèc tÕ Mü (USAID). §©y lµ v¨n b¶n song ph­¬ng cuèi cïng vÒ xö lý nî cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc trong khu«n khæ biªn b¶n tho¶ thuËn khung t¹i C©u l¹c bé Pari.. Th¸ng 4 n¨m 1999, Héi th¶o quèc tÕ vÒ quan hÖ ®èi t¸c ®­îc tæ chøc t¹i Hµ Néi. Do cã sù ®Èy m¹nh c«ng t¸c thu hót ®Çu t­ cïng víi nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, chóng ta ®· thu hót ®­îc mét l­îng lín c¶ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp vµ vèn ODA vµo ViÖt Nam. Nh÷ng nguån vèn nµy chñ yÕu ®­îc ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng còng nh­ nhµ x­ëng vµ m¸y mãc thiÕt bÞ phôc vô cho viÖc s¶n xuÊt, trong ®ã vèn ODA chñ yÕu dµnh cho c¸c dù ¸n x©y ._.dùng c¬ së h¹ tÇng vµ chÝnh lµ biÖn ph¸p hiÖu qu¶ ®Ó thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp. S¬ l­îc vÒ t×nh h×nh vËn ®éng, cam kÕt vµ gi¶i ng©n ODA dµnh cho ViÖt Nam Trong khi kh¼ng ®Þnh nguån néi lùc gi÷ vÞ trÝ quyÕt ®Þnh, ViÖt Nam hÕt søc coi träng c¸c nguån vèn n­íc ngoµi. Cïng víi nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp FDI, nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA lµ ®· ®ãng gãp mét nguån vèn ngo¹i lùc bæ sung hÕt søc quý b¸u gãp phÇn thay ®æi mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi, cã nh÷ng ®ãng gãp quan träng trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña n­íc ta. BiÓu ®å 1: ODA cam kÕt vµ ODA gi¶i ng©n giai ®o¹n 1993 ®Õn 2002 (Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu T­)(3) KÓ tõ khi nguån ODA ®­îc chÝnh thøc viÖn trî trë l¹i cho ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ODA cam kÕt tuy cã gi¶m trong hai n¨m 1997 vµ 1998 do ¶nh h­ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc nh­ng ®· t¨ng l¹i tõ n¨m 1999 ®Õn nay. Nh×n chung nguån ODA dµnh cho ViÖt Nam cã xu h­íng t¨ng, ®Æc biÖt lµ nguån ODA ®· gi¶i ng©n, ®©y lµ dÊu hiÖu ®¸ng mõng trong khi ODA ®ang cã xu thÕ gi¶m ë c¸c n­íc vµ c¸c khu vùc kh¸c. Qua biÓu ®å trªn ta thÊy râ sù t¨ng ®Òu ®Æn qua c¸c n¨m cña ODA ®· gi¶i ng©n. §iÒu nµy chøng tá n¨ng lùc cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng liªn quan ®Õn viÖc triÓn khai vµ thùc thi c¸c dù ¸n ODA ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn bé, thu nhÆt ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm vµ ®Èy nhanh tèc ®é gi¶i ng©n qua c¸c n¨m. N¨m 1993, n¨m ®Çu tiªn sau nhiÒu n¨m gi¸n ®o¹n, ViÖt Nam tiÕp nhËn vµ qu¶n lý nguån ODA, l­îng gi¶i ng©n chØ ®¹t 413 triÖu USD trªn tæng sè 1.810 triÖu USD cam kÕt, chiÕm tû lÖ rÊt thÊp lµ 22.8%. §Õn n¨m 1998, l­îng gi¶i ng©n ®¹t 1.242 triÖu USD trªn 2.200 triÖu USD cam kÕt, chiÕm tû lÖ 56.5%. Tû lÖ nµy ®· ®¹t 66.9 % vµo n¨m 2000 víi 1.650 triÖu USD ®· gi¶i ng©n trªn 2.600 triÖu USD cam kÕt. B¶ng 1: Tæng hîp ph©n tÝch ODA giai ®o¹n 1993 - 2002 N¨m ODA cam kÕt (TriÖu USD) Tû lÖ t¨ng ODA cam kÕt n¨m sau so víi n¨m tr­íc (%) ODA ®· gi¶i ng©n tõng n¨m (TriÖu USD) Tû lÖ t¨ng ODA gi¶i ng©n n¨m sau so víi n¨m tr­íc (%) Tû lÖ ODA gi¶i ng©n/cam kÕt cña tõng n¨m (%) 1993 1.810 - 413 - 22.8% 1994 1.940 107,2% 725 175,5% 37,4% 1995 2.600 134,0% 737 101,7% 28,3% 1996 2.430 93,5% 900 122,1% 37,0% 1997 2.400 98,8% 1.000 111,1% 41,7% 1998 2.200 91,7% 1.242 124,2% 56,5% 1999 2.100 95,5% 1.350 108,7% 64,3% 2000 2.400 114,3% 1.650 118,9% 67,9% 2001 2.400 100,0% 1.500 90,9% 62,5% 2002 2.500 104,2% 1.530 102,0% 61,2% (Nguån Bé KÕ ho¹ch §Çu T­) (4) ChØ trong n¨m th¸ng ®Çu n¨m 2001, ®· cã thªm 800 triÖu USD ODA ®­îc hîp thøc ho¸ b»ng c¸c hiÖp ®Þnh ký kÕt gi÷a ChÝnh Phñ n­íc ta víi c¸c Nhµ tµi trî quèc tÕ, gÇn b»ng 47% tæng gi¸ trÞ c¸c hiÖp ®Þnh ®· ký kÕt n¨m 2000. Trong n¨m 2001, tæng vèn ODA gi¶i ng©n lµ kho¶ng 1.500 triÖu USD, gi¶m so víi n¨m 2000, trong ®ã cã 1.187 triÖu USD vèn vay vµ 313 triÖu USD vèn viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. C¸c nhµ tµi trî dÉn ®Çu lµ NhËt B¶n chiÕm 45.3% (652,5 triÖu USD), WB chiÕm 18.7% (280,5 triÖu USD), ADB chiÕm 13.1% (196,5 triÖu USD), phÇn cßn l¹i 22.9% (343,5 triÖu USD) lµ cña c¸c nhµ tµi trî kh¸c. TiÕp ®ã vµo n¨m 2002 b»ng c¸c hiÖp ®Þnh ký kÕt víi ®¹i diÖn c¸c nhµ tµi trî sè vèn ký kÕt ®¹t h¬n 1.574 triÖu USD, gi¶m 26% so víi kÕt qu¶ cña n¨m 2001. Trong ®ã vèn vay lµ gÇn 1.334,7 triÖu USD, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i kho¶ng 239,4 triÖu USD. Theo Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, nguyªn nh©n ®¹t thÊp chñ yÕu do vèn vay cho mét sè dù ¸n qui m« lín ch­a ký kÕt ®­îc hiÖp ®Þnh. Nh­ng kÕt qu¶ lín h¬n ®¹t ®­îc lµ kÕt qu¶ gi¶i ng©n vèn hiÖp ®Þnh, tøc lµ sè vèn ®· ®­îc luËt ho¸. Sè vèn nµy ®­îc gi¶i ng©n vµo kho¶ng 1.527 triÖu USD vµo n¨m 2002 bao gåm 1.207 triÖu USD vèn vay vµ 320 triÖu USD kh«ng hoµn l¹i, nghÜa lµ vèn viÖn trî ®­îc gi¶i ng©n kh¸ tèt nh­ng vèn vay ®¹t thÊp. Nh­ vËy kÓ tõ n¨m 1993 ®Õn nay, tæng vèn ODA ®­îc c¸c nhµ tµi trî cam kÕt dµnh cho ViÖt Nam lªn ®Õn 22,43 tû USD, ch­a kÓ phÇn tµi trî riªng ®Ó c¶i c¸ch kinh tÕ. Trong ®ã tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002 tæng sè vèn ®­îc hîp thøc ho¸ b»ng c¸c hiÖp ®Þnh ®¹t kho¶ng 16,5 tû USD vµ tæng sè vèn ®· ®­îc gi¶i ng©n ®¹t kho¶ng 11,4 tû USD. Râ rµng tû lÖ vèn gi¶i ng©n ®¹t ch­a cao so víi vèn hiÖp ®Þnh vµ so víi vèn cam kÕt th× cßn thÊp h¬n n÷a, chØ ®¹t 49,2%. Theo "ChiÕn l­îc toµn diÖn vÒ t¨ng tr­ëng vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo" ®· ®­îc chÝnh phñ phª duyÖt vµ c«ng bè t¹i v¨n b¶n sè 2685/VPCP-QHQT ngµy 21 th¸ng 5 n¨m 2002 th× trong thêi kú 2001-2005 ViÖt Nam cÇn thùc hiÖn sè vèn ODA trÞ gi¸ kho¶ng 9 tû USD (theo gi¸ n¨m 2000), bao gåm kho¶ng 7,5 tû USD vèn vay vµ kho¶ng 1,5 tû USD vèn viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. NghÜa lµ mçi n¨m cÇn thùc hiÖn kho¶ng 1,8 tû USD.(5) ChØ trong mét thêi gian ng¾n, n­íc ta ®· nhËn ®­îc sù cam kÕt tµi trî mét l­îng ODA lín vµ ngµy cµng t¨ng, ®iÒu nµy chøng tá ViÖt Nam ®· cã ®­îc sù tin t­ëng cña c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ. Lßng tin ®ã b¾t nguån tõ sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ tõ sù thµnh c«ng ®¸ng kh©m phôc trong thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi vµ më cöa, héi nhËp quèc tÕ víi nh÷ng thµnh tùu kh¸ ngo¹n môc c¶ vÒ kinh tÕ, gi¸o dôc, ch¨m sãc søc khoÎ céng ®ång vµ xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Tuy nhiªn kh«ng nªn qu¸ véi mõng tr­íc sè vèn cam kÕt t­¬ng ®èi lín vµ t¨ng ®Òu qua c¸c héi nghÞ Nhãm t­ vÊn c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ (CG) hµng n¨m, bëi ®ã míi chØ lµ sè vèn høa hÑn, hay nãi ®óng h¬n, lµ sè vèn cßn n»m ngoµi tÇm tay, mµ tr­íc hÕt, n­íc nhËn tµi trî cÇn xem xÐt v× sao ®· kh«ng gi¶i ng©n tèt nguån vèn quý gi¸ nµy. Vai trß cña ODA ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë ViÖt Nam Tõ khi ®­îc viÖn trî l¹i ®Õn nay, ViÖt Nam lµ mét trong sè c¸c n­íc ®­îc nhËn nguån vèn ODA t­¬ng ®èi lín vµ æn ®Þnh, lu«n lµ ®èi t­îng ­u tiªn cña mét sè nhµ tµi trî, ®Æc biÖt lµ NhËt B¶n. ODA ®· trë thµnh nguån vèn bæ xung hÕt søc quan träng, n¨m 1995 thu ng©n s¸ch tõ ODA chiÕm 13.63% (53.000 ngh×n tû VN§), ®Õn n¨m 1999 nguån thu nµy chiÕm tíi 59% (42.525 ngh×n tû VN§) Tõ n¨m 1993 ®Õn nay, tæng møc ODA cam kÕt lµ 17.76 tû USD, nh­ vËy nhu cÇu trung ODA trung b×nh mçi n¨m trªn 2 tû USD. Nhu cÇu vèn ODA mçi n¨m tõ 1996 - 2000 chiÕm kho¶ng 20% tæng nhu cÇu vèn ®Çu t­ cña ViÖt Nam (kho¶ng 10 tû USD), phÇn cßn l¹i lµ nguån vèn trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI). §iÒu ®ã cã thÓ cho thÊy nhu cÇu vµ vai trß bæ xung quan träng cña ODA trong tæng vèn ®Çu t­ cña ViÖt Nam. ViÖt Nam ®· cã møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao tõ 7% - 9% (1992 - 1997), ®Æc biÖt lµ sù v­ît lªn thö th¸ch vµ tiÕp tôc t¨ng tr­ëng trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc thªm vµo ®ã lµ t×nh h×nh thiªn tai b·o lò tõ n¨m 1995 ®Õn nay. T¨ng tr­ëng kinh tÕ ViÖt Nam n¨m 1998 t¨ng 5,8% so víi n¨m 1997 trong khi t¨ng tr­ëng ë khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng chØ ®¹t 0,7%. T¨ng tr­ëng cña ViÖt Nam n¨m 1999 ®¹t 4.8% trong khi t¨ng tr­ëng ë Malaysia, Th¸i Lan kho¶ng 1%, Hµn Quèc kho¶ng 2,5%, Singapore kho¶ng 0,5%, n¨m 2000 ®¹t 6.75%, quý I n¨m 2001 lµ 7.2%. Hai n¨m trë l¹i ®©y, møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ViÖt Nam còng ®¹t 7 – 8%, rÊt cao so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc.(6) Nh÷ng thµnh tùu vÒ kinh tÕ - x· héi mµ ViÖt Nam ®¹t ®­îc trong 10 n¨m tiÕn hµnh ®æi míi lµ do nhiÒu yÕu tè trong ®ã cã sù ®ãng gãp quan träng cña nguån ODA. Nguån vèn nµy ®· gióp ViÖt Nam t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ. ODA ®· cã ®ãng gãp trªn hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc quan träng. D­íi ®©y lµ c¬ cÊu ODA ®· gi¶i ng©n ®èi víi c¸c ngµnh kinh tÕ. B¶ng 3: C¬ cÊu ODA theo ngµnh LÜnh vùc C¬ cÊu(%) 1. GTVT 27,28% 2. §iÖn 24,57% 3. Y tÕ, gi¸o dôc, khoa häc 14,20% 4. N«ng, l©m, thuû s¶n, thuû lîi 12,87% 5. CÊp tho¸t n­íc, m«i tr­êng 7,2% 6. Hç trî ng©n s¸ch 5,62% 7. C¸c lÜnh vùc kh¸c 7,65% Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ (7) LÜnh vùc GTVT lu«n lu«n ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu trong c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2000, ODA dµnh cho GTVT chiÕm kho¶ng 27,5% l­îng ODA ®· gi¶i ng©n (kho¶ng 2.630 triÖu USD). Vai trß cña ODA trong GTVT sÏ ®­îc ®Ò cËp chi tiÕt ë c¸c phÇn sau. Trong nh÷ng n¨m qua, n¨ng l­îng còng lµ ngµnh ®­îc ­u tiªn nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng nÒn kinh tÕ thiÕu "n¨ng l­îng" theo c¶ nghÜa ®en lÉn nghÜa bãng. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2001, ODA trong lÜnh vùc n¨ng l­îng chiÕm kho¶ng 24% ODA ®· gi¶i ng©n (kho¶ng 2.297 triÖu USD). C¸c dù ¸n n¨ng l­îng quan träng sÏ gãp phÇn gi¶m bít t×nh tr¹ng thiÕu ®iÖn hiÖn nay vµ ®¸p øng ®ñ vµo n¨m 2010, ®ã lµ c¸c dù ¸n x©y dùng nhµ m¸y NhiÖt ®iÖn Phó Mü, NhiÖt ®iÖn Ph¶ L¹i II, nhµ m¸y Thuû ®iÖn Hµm ThuËn-§a Mi, c¶i t¹o hÖ thèng l­íi ®iÖn thµnh phè Hµ Néi, H¶i Phßng, Nam §Þnh, HuÕ, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Trong lÜnh vùc th«ng tin liªn l¹c cã c¸c dù ¸n Tæng ®µi ®iÖn tho¹i n«ng th«n, m¹ng th«ng tin di ®éng Hµ Néi - H¶i Phßng - Qu¶ng Ninh, hÖ thèng qu¶n lý tÇn sè. Trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp l©m nghiÖp vµ thuû s¶n cã c¸c dù ¸n kh«i phôc hÖ thèng thñy lîi B¸i Th­îng - §« L­¬ng, c«ng tr×nh thñy lîi Ya Zun H¹, dù ¸n ph¸t triÓn cµ phª, chÌ , trång rõng, x©y dùng c¸c c¶ng c¸, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ë c¸c tØnh nghÌo, mét sè hÖ thèng thuû lîi ë c¶ ba miÒn. Trong lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ vµ ch¨m sãc søc khoÎ céng ®ång nguån ODA ®­îc tµi trî cho c¸c dù ¸n gi¸o dôc tiÓu häc, c¶i t¹o vµ n©ng cÊp khoa n«ng nghiÖp tr­êng §¹i häc CÇn Th¬, hç trî y tÕ quèc gia n©ng cÊp c¶i t¹o nhiÒu bÖnh viÖn trong ®ã cã BÖnh viÖn Chî RÉy, B¹ch Mai, ViÖt §øc, hç trî c¸c ch­¬ng tr×nh tiªm chñng më réng, phßng chèng sèt rÐt, b­íu cæ, AIDS Trong lÜnh vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o c¸c dù gióp t¨ng c­êng trang thiÕt bÞ vµ ®å dïng d¹y häc, x©y dùng tr­êng häc cña mét sè tØnh. Trong lÜnh vùc cÊp n­íc vµ m«i tr­êng, viÖc c¶i thiÖn cung cÊp n­íc sinh ho¹t ë c¸c thµnh phè thÞ x· vµ c¸c vïng n«ng th«ng miÒn nói còng ®­îc ­u tiªn cao trong sö dông ODA. §Õn nay, hÇu hÕt c¸c thµnh phè, thÞ x· cña c¸c tØnh ®· cã c¸c dù ¸n ODA vÒ ph¸t triÓn hÖ thèng cung cÊp n­íc s¹ch. Ch­¬ng II: thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông ODA trong lÜnh vùc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 1. Thùc tr¹ng ®­êng bé, ®­êng s¾t, c¶ng biÓn vµ ®­êng thuû néi ®Þa 1.1 Thùc tr¹ng ®­êng bé Theo sè liÖu thèng kª th¸ng 12/2000 cña côc ®­êng bé ViÖt Nam, tæng chiÒu dµi m¹ng l­íi ®­êng bé cña n­íc ta lµ 232.400 km, trong ®ã cã: 15.100 km ®­êng quèc lé víi 78 tuyÕn ®­êng,17.449 km ®­êng tØnh lé víi 520 tuyÕn ®­êng, 36.372 km ®­êng huyÖn lé, 159.558 km ®­êng x· th«n, 3.500 km ®­êng ®« thÞ M¹ng l­íi ®­êng bé ®­îc ph©n bè kh¸ hîp lý, võa bè trÝ theo chiÒu däc cña ®Êt n­íc võa theo h­íng §«ng-T©y l¹i cã c¶ h×nh nan qu¹t nèi c¸c trôc chÝnh vµ nèi c¸c thµnh phè lín vÒ c¸c miÒn cña ®Êt n­íc. B×nh qu©n mËt ®é ®­êng lµ 201km/1.000km2, b×nh qu©n mËt ®é ®­êng trªn ®Çu ng­êi lµ 3.13km/1000 d©n. C¸c chØ tiªu nµy ®­îc xem lµ ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ ë møc trung b×nh lµ tõ 200 ®Õn 1000 km/1000km2 vµ tõ 2.5 ®Õn 5km/1000 d©n. Nh­ vËy chiÒu dµi m¹ng l­íi ®­êng bé cña ta tuy cßn rÊt thÊp so víi c¸c n­íc kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ng kh«ng ®Õn nçi thua kÐm qu¸ nhiÒu so víi c¸c n­íc trong khu vùc, nÕu cã chÊt l­îng ®¶m b¶o th× vÒ c¬ b¶n lµ ®¸p øng ®­îc yªu cÇu vËn t¶i cña nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn vÊn ®Ò ®Æt ra lµ chÊt l­îng ®­êng bé cña ta cßn ë møc qu¸ thÊp. Tû lÖ ®­êng tèt (bª t«ng nhùa) chiÕm tû lÖ rÊt nhá lµ 9%, ®­êng trung b×nh (r¶i nhùa hoÆc ®¸ d¨m) lµ 35%, ®­êng xÊu chiÕm 23% vµ ®­êng rÊt xÊu chiÕm 33%. BiÓu ®å 2: Thùc tr¹ng hÖ thèng ®­êng bé ViÖt Nam (nguån: Bé GTVT) Trong hÖ thèng ®­êng bé 93% lµ ®­êng chØ cã mét lµn xe, c¸c quèc lé còng chØ cã 30% ®­êng cã trªn mét lµn xe. C­êng ®é mÆt ®­êng chØ ®¶m b¶o 65% so víi yªu cÇu t¶i träng xe hiÖn nay. HÖ thèng ®­êng bé ViÖt Nam ®­îc chia thµnh 4 nhãm chñ yÕu: HÖ thèng ®­êng quèc lé, hÖ thèng ®­êng giao th«ng n«ng th«n (bao gåm tØnh lé, ®­êng x· vµ ®­êng th«n) vµ hÖ thèng ®­êng ®« thÞ. HÖ thèng ®­êng quèc lé: Quèc lé ®¹t cÊp kü thuËt hoµn chØnh chiÕm tû lÖ rÊt thÊp, bao gåm: mét sè ®o¹n cña Quèc lé 1A (Hµ Néi - Vinh, Nha Trang - TP Hå ChÝ Minh), quèc lé 5, quèc lé 51 vµ quèc lé 18 lµ c¸c ®o¹n tuyÕn võa míi ®­a vµo sö dông. Tæng chiÒu dµi c¸c ®o¹n tuyÕn nµy kho¶ng 2914km chiÕm tû lÖ rÊt nhá lµ 1.5% trªn tæng chiÒu dµi c¸c quèc lé. Trong sè h¬n 13.000 km quèc lé cßn l¹i, chØ mét phÇn nhá cã chÊt l­îng ë møc kh¸ vµ trung b×nh, phÇn nhiÒu lµ xuèng cÊp vµ khæ hÑp. Trªn c¸c quèc lé cã h¬n 20% lµ cÇu cã t¶i träng thÊp d­íi 13 tÊn vµ khæ hÑp d­íi 4m, 5% lµ cÇu x©y t¹m tõ thêi chiÕn, cßn 43 ®iÓm v­ît s«ng lín b»ng phµ vµ hµng tr¨m ngÇm, trµn. HÖ thèng ®­êng giao th«ng n«ng th«n ChÊt l­îng cña m¹ng l­íi ®­êng giao th«ng n«ng th«n cßn rÊt thÊp vµ ph©n bè ch­a ®Òu. Khu vùc miÒn nói, vïng s©u, vïng xa giao th«ng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. HiÖn vÉn cßn 5 huyÖn miÒn nói phÝa B¾c vµ 5 huyÖn §ång B»ng S«ng Cöu Long « t« chØ ®Õn ®­îc trung t©m huyÖn trong mïa kh«, 606 x· trªn tæng sè 9816 x· (chiÕm 6%) ch­a cã ®­êng « t« ®Õn trung t©m x·, trong ®ã cã 500 x· thuéc diÖn nghÌo. RÊt nhiÒu x· tuy cã ®­êng nh­ng th­êng bÞ h­ h¹i, ¸ch t¾c trong mïa m­a lò, hÖ thèng ®­êng liªn th«n, ®­êng phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cßn thiÕu rÊt nhiÒu. C¸c cÇu trªn hÖ thèng ®­êng giao th«ng n«ng th«n hÇu hÕt lµ cÇu yÕu vµ cÇu t¹m. B¶ng 4: Thùc tr¹ng chÊt l­îng ®­êng giao th«ng n«ng th«n Lo¹i ®­êng Tæng sè KÕt cÊu mÆt ®­êng BT nhùa §¸ nhùa CÊp phèi §Êt 1. §­êng huyÖn 36.905 km 53 km 3.558 km 17.932 km 15.362 km Tû lÖ % 100% 0.14% 9.64% 48.50% 41.70% 2. §­êng x·, th«n 132.054 km _ 2.922km 52.446 km 76.687 km Tû lÖ % 100% _ 2.20% 39.80% 58.00% Tæng sè 168.959 km 53 km 6.480 km 70.378 km 92.409 km Nguån: Bé GTVT (8) HÖ thèng giao th«ng ®« thÞ (GT§T): Nh×n chung mËt ®é m¹ng l­íi giao th«ng thÊp, ph©n bè kh«ng ®Òu, m¹ng l­íi cã cÊu tróc hçn hîp vµ thiÕu sù liªn th«ng gi÷a c¸c trôc chÝnh, ®­êng phè ng¾n t¹o ra nhiÒu giao c¾t, chÊt l­îng ®­êng xÊu, lßng ®­êng hÑp, tû lÖ quü ®Êt giµnh cho giao th«ng cßn qu¸ Ýt 7% ®Õn 8% (c¸c n­íc ph¸t triÓn th­êng lµ 25%). Giao th«ng ®« thÞ cña ta cßn qu¸ nhiÒu vÊn ®Ò, nhÊt lµ ë hai thµnh phè lín lµ Hµ Néi vµ Thµnh Phè Hå ChÝ Minh (chiÕm 50% d©n sè ®« thÞ), tèc ®é trung b×nh xe ch¹y trong ®« thÞ hiÖn nay chØ ®¹t vËn tèc 20km/h víi v« vµn c¸c ®iÓm ¸ch t¾c. HiÖn nay c¸c nót giao c¾t lËp thÓ lµ gi¶i ph¸p kh¸ h÷u hiÖu cho vÊn ®Ò giao th«ng ®« thÞ nh­ng hiÖn nay ta míi chØ cã mét nót giao c¾t duy nhÊt míi ®­a vµo sö dông th¸ng 4 n¨m 2001 ®ã lµ nót Nam cÇu Ch­¬ng D­¬ng. B¶ng 5: So s¸nh mét sè chØ tiªu cña CSHT giao th«ng ®« thÞ cña ViÖt Nam TT ChØ tiªu HiÖn Tr¹ng Tiªu chuÈn ph¸t triÓn C¸c n­íc Møc thÊp Møc T. b×nh Møc cao ph¸t triÓn 1 Tû lÖ quü ®Êt dµnh cho giao th«ng 8% 15% 20% 25% 26% + Giao th«ng ®éng 7% 13% 16% 19% 20% + Giao th«ng tÜnh 1% 2% 4% 6% 6% 2 MËt ®é m¹ng l­íi ®­êng % 2.8% 3.5% 4% 5% 6.5% ChiÒu dµi ®­êng tÝnh b×nh qu©n cho 1000 d©n (Km/1000 d©n) 0.15 0.20 0.30 0.35 0.5 Nguån: Bé GTVT (9) Víi tèc ®é ®« thÞ ho¸ hiÖn nay lµ 3.5 ®Õn 4%/n¨m, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ lµ 16 ®Õn 18%/n¨m vµ víi tèc ®é x©y dùng c¬ së h¹ tÇng GT§T nh­ hiÖn t¹i, sù mÊt c©n ®èi gi÷a c¬ së h¹ t©ng giao th«ng ®« thÞ vµ mËt ®é c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng sÏ ngµy mét nghiªm träng.. Hµ Néi hiÖn cã 319 ®­êng phè víi tæng chiÒu dµi 267 km trªn mét diÖn tÝch lµ 71km2 víi d©n sè kho¶ng 1.4 triÖu ng­êi. §­êng ®« thÞ TP Hå ChÝ Minh (khu vùc 12 quËn néi thµnh cò) cã chiÒu dµi lµ 544.4km trªn diÖn tÝch 140.3km2 vµ d©n sè kho¶ng 3.5 triÖu ng­êi. 1.2 Thùc tr¹ng ®­êng s¾t: §­êng s¾t ViÖt Nam víi tæng chiÒu dµi lµ 3100km, mËt ®é ®­êng s¾t lµ 7.83 km/10km2. MËt ®é ®­êng s¾t cña n­íc ta lµ t­¬ng ®èi cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc §«ng Nam ¸, tuy nhiªn so víi c¸c n­íc kh¸c cña Ch©u ¸ nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc th× mËt ®é nµy cßn lµ qu¸ thÊp. BiÓu ®å 3: MËt ®é km/10km2 ®­êng s¾t ViÖt Nam so víi mét sè n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. HÖ thèng ®­êng s¾t cña ViÖt Nam ®· ®­îc x©y dùng c¸ch ®©y gÇn mét thÕ kû, sau gÇn 100 n¨m khai th¸c vµ kh«ng cã ®Çu t­ lín (tuyÕn ®­êng s¾t B¾c - Nam ®­îc x©y dùng tõ n¨m 1899), l¹i bÞ tµn ph¸ nÆng nÒ qua 3 cuéc chiÕn tranh (kho¶ng 60%) nªn chÊt l­îng ®­êng s¾t cña ta hiÖn nay rÊt thÊp, ®­êng s¾t khæ hÑp víi chiÒu dµi lµ 2609 km chiÕm tû lÖ cao (84%). §Õn nay ch­a cã mét km ®­êng s¾t nµo ®ñ cÊp tiªu chuÈn. Tèc ®é trung b×nh ch¹y tÇu cña tuyÕn thèng nhÊt lµ 55km/h, trong khi ®ã tèc ®é trung b×nh nµy ë in ®« nª xia lµ 90km/h, Malaixia vµ Singapore lµ 105km/h. Th¸i lan lµ 110km/h. Nh­ vËy thùc chÊt cña ®­êng s¾t ViÖt Nam hiÖn nay vÒ chÊt l­îng c¬ së h¹ tÇng vµ kü thuËt lµ cßn tôt hËu xa so víi c¸c n­íc ASEAN vµ ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn. CÇu ®­êng s¾t hÇu hÕt ®Òu lµ cÇu tõ thêi kú Ph¸p ®« hé, hiÖn nay cßn trªn 120 cÇu dÇm thÐp t¹m vµ 100 cÇu vßm bª t«ng trong t×nh tr¹ng bÞ phong ho¸ m¹nh. Tèc ®é trung b×nh tÇu ch¹y qua c¸c cÇu hiÖn nay lµ 25km/h. HiÖn tæng sè cã 1.771 cÇu víi tæng chiÒu dµi lµ 44.073 km trong ®ã cã 1201 cÇu yÕu víi tæng chiÒu dµi lµ 27.850m (chiÕm 63%). CÊp t¶i träng cña cÇu kh«ng ®ång nhÊt (tõ cÊp 11 ®Õn cÊp 22). PhÇn lín lµ cÇu cò (tõ thêi Ph¸p ®Ó l¹i), dÇm thÐp cña c¸c cÇu nµy ®Òu ®· rØ ë møc cao, hiÖn tr¹ng ®· vi ph¹m c¸c quy tr×nh cho phÐp khai th¸c. HÇm ®­êng s¾t hÇu hÕt ®· bÞ xuèng cÊp vµ rß rØ n­íc trªn ®Ønh vßm, ®Æc biÖt lµ c¸c hÇm qua ®Ìo H¶i V©n. PhÇn lín c¸c hÇm ®­îc x©y dùng tõ thêi Ph¸p (giai ®o¹n 1906 ®Õn 1933). B¸n kÝnh cong nhá cña hÇu hÕt c¸c hÇm kÓ trªn ®· ¶nh h­êng kh«ng nhá ®Õn tèc ®é vµ an toµn ch¹y tÇu. HÖ thèng th«ng tin tÝn hiÖu ®­êng s¾t hiÖn t¹i rÊt l¹c hËu, chØ cã mét sè ga ®­êng s¾t míi ®­îc x©y dùng cßn ®a sè lµ c¶i t¹o l¹i. Thùc tr¹ng c¶ng biÓn vµ ®­êng thuû néi ®Þa HÖ thèng c¶ng biÓn C¶ng biÓn ViÖt Nam hiÖn nay cã trªn 80 c¶ng lín nhá nh­ng møc ®é hiÖn ®¹i cßn thÊp, hÇu hÕt c¸c c«ng tr×nh kho b·i ®­îc x©y dùng tõ thêi kú chiÕn tranh vµ hiÖn ®ang bÞ xuèng cÊp nghiªm träng. Ta cßn thiÕu bÕn container vµ c¸c bªn chuyªn dïng cho tÇu trªn 20.000 DWT. Trang thiÕt bÞ bèc xÕp l¹i qu¸ l¹c hËu. Khu vùc phÝa B¾c hoµn toµn ch­a cã c¶ng biÓn n­íc s©u cã thÓ tiÕp nhËn tÇu trªn 20.000 DWT. Tµu lín ch­a thÓ cËp c¶ng ViÖt Nam trong khi xu thÕ cña ngµnh vËn t¶i biÓn quèc tÕ lµ t¨ng nhanh ®éi tÇu cã t¶i träng lín theo h­íng: Tµu chuyªn dông Container: 40.000 ®Õn 50.000 DWT, tµu hµng rêi 50.000 ®Õn 100.000 DWT, tµu chë dÇu: 50.000 ®Õn 200.000 DWT. (10) HÖ thèng ®­êng thuû néi ®Þa Theo tµi liÖu thèng kª n¨m 2000 cña Côc ®­êng s«ng ViÖt Nam th× c¶ n­íc ta cã 2360 s«ng, kªnh, r¹ch víi tæng chiÒu dµi 41.900km. §Õn nay míi khai th¸c trªn gÇn 18.000 km (chiÕm 40% trªn tæng sè chiÒu dµi) PhÝa b¾c, s«ng ngßi tËp trung chñ yÕu ë vïng ®ång b»ng ch©u thæ s«ng Hång. Møc n­íc mïa lò vµ mïa c¹n chªnh lÖch nhau tõ 5m ®Õn 7m, sau lò th­êng t¹o nªn c¸c b·i båi g©y c¶n trë cho l­u th«ng ®­êng s«ng. MiÒn trung víi ®ång b»ng nhá hÑp, c¸c s«ng ng¾n vµ cã ®é dèc lín, chªnh lÖch mùc n­íc mïa kh« vµ mïa m­a rÊt lín. Mïa kh« n­íc c¹n ktÖt vµ mïa m­a dßng ch¶y m¹nh nªn giao th«ng ®­êng s«ng khu vùc nµy kh«ng ph¸t triÓn. PhÝa Nam, s«ng ngßi tËp trung chñ yÕu ë vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long. C¸c nh¸nh cña s«ng Mª K«ng vµ hÖ thång kªnh r¹ch ch»ng chÞt ®· t¹o ®iÒu kiÖn hÕt søc thuËn lîi cho ph¸t triÓn giao th«ng ®­êng s«ng. VËn t¶i ®­êng s«ng ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long chiÕm 65% khèi l­îng vËn t¶i hµng ho¸ vµ 55% vËn t¶i hµnh kh¸ch. Tuy nhiªn mét sè luång l¹ch th­êng hay bÞ båi l¾ng sau mïa lò, g©y c¶n trë giao th«ng. HÇu hÕt c¸c c¶ng s«ng cã quy m« nhá, thiÕt bÞ kh«ng ®ång bé. TÝnh ®Õnn thêi ®iÓm n¨m 2000 (tr­íc khi x©y dùng c¶ng CÇn Th¬) ch­a cã c¶ng s«ng nµo cã thiÕt bÞ bèc xÕp container. 2. Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Tr­íc thùc tr¹ng c¬ së h¹ tÇng cña ViÖt Nam cßn trong t×nh tr¹ng yÕu kÐm, chÝnh phñ ViÖt Nam ®· t×m mäi c¸ch thu hót vèn ODA ®Ó ®Çu t­ cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tû träng ODA dµnh cho ViÖt Nam d­íi d¹ng c¸c dù ¸n ®Çu t­, chñ yÕu lµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Trong ®ã trong 2 n¨m tõ 1996 ®Õn 1998 gi¶i ng©n cho khu vùc GTVT ®· t¨ng gÊp ®«i tõ 110 triÖu USD lªn tíi 212 triÖu USD. Nh÷ng dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy th­êng ®­îc nh÷ng nhµ tµi trî lín nh­ JBIC, Ng©n hµng thÕ giíi, Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ cÊp vèn. Trong tæng vèn ®­îc cÊp cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng th× l­îng ODA cÊp cho lÜnh vùc GTVT còng chiÕm mét khèi l­în ®¸ng kÓ vµ ®­îc chia lµm nhiÒu lÜnh vùc nhá nh­ hÖ thèng giao th«ng ®­êng bé, hÖ thèng giao th«ng ®­êng s¾t, hÖ thèng giao th«ng ®­êng thuû. Tuy nhiªn cã mét ®iÒu ®¸ng l­u ý lµ cßn tån t¹i sù mÊt c©n ®èi trong sù ph©n bæ vèn ®Çu t­ trong khu vùc nµy. Tõ n¨m 1993, tû lÖ vèn ODA ®­îc cÊp cho giao th«ng ®­êng bé ®· chiÕm ®Õn h¬n 80% tæng vèn ®Çu t­ cho khu vùc GTVT trong ®ã chØ riªng vèn cÊp cho c¸c dù ¸n lín vÒ n©ng cÊp c¸c tuyÕn quèc lé ®· chiÕm tíi 83,6% tæng sè vèn ®­îc cÊp. Trong khi ®ã c¸c tuyÕn ®­êng n«ng th«n vµ ®« thÞ nãi chung vÉn ë trong t×nh tr¹ng xuèng cÊp nghiªm träng. C¸c dù ¸n dµnh cho hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n còng nh­ ®« thÞ chØ ®¹t h¬n 16% tæng vèn ®Çu t­ cho giao th«ng ®­êng bé. Sù mÊt c©n ®èi còng thÓ hiÖn trong viÖc nguån vèn cÊp cho c¸c dù ¸n n©ng cÊp ®­êng s¾t chØ ®¹t 143,36 triÖu USD tøc lµ kho¶ng 4,65% vèn ODA dµnh cho GTVT trong ®ã ®­êng thuû néi ®Þa chiÕm 77,16 triÖu USD (kho¶ng 17,19%) vµ c¶ng biÓn ®¹t 317, 59 triÖu USD (kho¶ng 82,81%). §©y lµ vÊn ®Ò mµ chÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî ph¶i xem xÐt vµ ®iÒu phèi ODA sao cho hîp lý, ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn hµi hoµ gi÷a c¸c vïng. B¶ng 6: Tû träng vèn ODA cña ngµnh GTVT tõ n¨m 1993 tíi nay STT LÜnh vùc ®Çu t­ Tæng vèn ®Çu t­ (triÖu USD) C¬ cÊu tõng lÜnh vùc Tû träng trong tæng vèn gtvt 1 Giao th«ng ®­êng bé 2.488,67 100% 80,79% §­êng quèc lé 2.080,66 83,6% - §­êng giao th«ng ®« thÞ 201,11 8,08 - §­êng giao th«ng n«ng th«n 206,9 8,32% - 2 HÖ thèng §­êng s¾t 143,36 100% 4,65% 3 HÖ thèng §­êng thuû 448,75 100% 14,56% §­êng thuû néi ®Þa 77,16 17,19% - C¶ng biÓn 371,59 82,81% - 4 Tæng vèn ®Çu t­ c¸c lÜnh vùc 3.080,78 - 100% Nguån: Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­(11) Nh­ vËy, tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, ®· cã h¬n 60 dù ¸n ®Çu t­ vµo lÜnh vùc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng GTVT ®· ®­îc triÓn khai víi tæng møc ®Çu t­ 4.866 triÖu USD trong ®ã ®· ký hiÖp ®Þnh vay vèn 3.459 triÖu USD. Trong giai ®o¹n 1996-2000, tæng møc ®Çu t­ ®· gi¶i ng©n cña ngµnh GTVT lµ 4.333 triÖu USD, trong ®ã ODA chiÕm tíi 61.5% (2.667 triÖu USD), vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc chiÕm 26% (1.135 triÖu USD), vèn BOT chiÕm 9.5% (415 triÖu USD) phÇn cßn l¹i thuéc vÒ c¸c nguån kh¸c. ODA ®­îc ®Çu t­ rÊt toµn diÖn vµ ®ång bé trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc cña ngµnh GTVT (tuy cßn mÊt c©n ®èi), tõ c¸c dù ¸n n©ng cao chÊt l­îng ®µo t¹o, c¸c dù ¸n nghiªn cøu ph¸t triÓn tæng thÓ vµ quy ho¹ch GTVT, c¸c dù ¸n ph¸t triÓn n¨ng lùc vËn t¶i vµ hµng chôc dù ¸n x©y dùng c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm quèc gia vÒ GTVT nh­ cÇu Gianh, cÇu Mü ThuËn, hÇm H¶i V©n, cÇu Hµm Rång. Sau 7 n¨m triÓn khai nguån vèn ODA, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng GTVT ®· cã nhiÒu biÕn ®æi quan träng: §Õn 31 th¸ng 12 n¨m 2000 ®· hoµn thµnh vµ ®­a vµo khai th¸c sö dông trªn 2.000 km quèc lé quan träng, 13.324m cÇu ®­êng bé, 1.400 km tØnh lé, 2.400 m cÇu ®­êng s¾t, 1.400 km tØnh lé, 4.000 km ®­êng vµ 12.000 m cÇu giao th«ng n«ng th«n. ODA kh«ng chØ ®ãng vai träng trong viÖc x©y dùng c¸c c«ng tr×nh mµ cßn lµ mét cuéc chuyÓn giao c«ng nghÖ lín trong toµn ngµnh GTVT. Tõ viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ thi c«ng qua c¸c dù ¸n x©y dùng ¸p dông c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn (c«ng nghÖ cÇu ®óc hÉng c©n b»ng, cÇu d©y v¨ng, cäc khoan nhåi ®­êng kÝnh lín, sö dông bÊc thÊm, dÇm super T...), ®Õn viÖc n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh cña tÊt c¶ c¸c ban ngµnh cã liªn quan trùc tiÕp còng nh­ gi¸n tiÕp ®Õn dù ¸n (c¸c quy tr×nh ®Êu thÇu quèc tÕ, qu¶n lý dù ¸n ®Çu thÇu, thñ tôc gi¶I ng©n...) vµ quan träng nhÊt lµ phÝa ViÖt Nam ®· cã thªm rÊt nhiÒu kinh nghiÖm trong c«ng t¸c vËn ®éng còng nh­ sö dông ODA. 3. §¸nh gi¸ viÖc sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT nh÷ng n¨m gÇn ®©y Thµnh tùu cña viÖc sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT nh÷ng n¨m qua 3.1.1 Vai trß cña ODA trong ph¸t triÓn ®­êng bé: a) ODA trong x©y dùng c¸c quèc lé quan träng Tõ n¨m 1993 ®Õn nay, nguån vèn ODA ®· gióp kh«i phôc 2.914km c¸c quèc lé quan trong nhÊt, ®¹i tu kho¶ng 6000km c¸c quèc lé kh¸c, Lµm míi 70 cÇu víi tæng chiÒu dµi lªn tíi 39.500m trªn c¸c quèc lé, trong ®ã cã c¸c c©y cÇu cã vÞ trÝ quan träng nh­ cÇu Mü ThuËn, S«ng Gianh, Hµm Rång... Riªng trong giai ®o¹n 1996-2000, nguån vèn ODA ®· ®­îc triÓn khai cho x©y dùng c¸c quèc lé ®¹t 1.904 triÖu USD chiÕm 71% trªn tæng sè vèn ODA dµnh cho ngµnh GTVT. Quèc lé 1A lµ tuyÕn ®­êng huyÕt m¹ch duy nhÊt nèi phÝa c¸c tØnh phÝa b¾c qua c¸c tØnh miÒn trung vµ nèi víi c¸c tØnh cùc nam trung bé. Nhu cÇu n©ng cÊp söa ch÷a quèc lé nµy ®· trë nªn rÊp cÊp b¸ch, nhÊt lµ vµo nh÷ng n¨m ®Çu thËp kû 90 khi nÒn kinh tÕ n­íc ta ®¹t t¨ng tr­ëng GDP trªn 7.5% n¨m vµ nhu cÇu vËn t¶i B¾c Nam t¨ng trung b×nh trªn 18%/n¨m. Cã ba nhµ tµi trî chÝnh cho viÖc n©ng cÊp toµn bé quèc lé 1A lµ OECF (JBIC) víi sè vèn lµ 624 triÖu USD chiÕm 39%, WB víi sè vèn lµ 506 triÖu USD chiÕm 32%, ADB víi sè vèn lµ 466 triÖu USD chiÕm 29%. Ngoµi c¸c nhµ tµi trî trªn, cßn ph¶i kÓ ®Õn nguån ODA cña Ph¸p trÞ gi¸ 21,7 triÖu USD víi viÖc x©y dùng cÇu s«ng Gianh, mét trong nh÷ng cÇu cã ®iÒu kiÖn thi c«ng khã kh¨n nhÊt trªn quèc lé 1A vµ lµ cÇu cã nhÞp ®óc hÉng khung T dµi nhÊt ViÖt nam vµo thêi ®iÓm kh¸nh thµnh: 130m. CÇu ®· ®­îc ®­a vµo sö dông cuèi n¨m 1998. ChÝnh phñ Australia víi dù ¸n cÇu Mü ThuËn (sÏ ®­îc ®Ò cËp riªng) B¶ng 7 : Danh môc c¸c dù ¸n n©ng cÊp quèc lé 1A ®· ®­îc triÓn khai b»ng nguån vèn ODA ®­îc tµi trî bëi OECF (JBIC), WB vµ ADB STT Néi dung dù ¸n Tæng møc ®Çu t­ (TriÖu USD) I. C¸c dù ¸n thùc hiÖn b»ng vèn ODA cña OECF (JBIC) 1 X©y dùng hÇm ®­êng bé H¶i V©n 251 2 Kh«i phôc 42 cÇu quèc lé 1, giai ®o¹n 1 162 3 Kh«i phôc 19 cÇu quèc lé 1, giai ®o¹n 2 211 Céng 624 II. C¸c dù ¸n thùc hiÖn b»ng nguån vèn ODA cña WB 1 Kh«i phôc quèc lé 1A c¸c ®o¹n 158,5 1./ Hµ Néi – Vinh 2./ Tp HCM - CÇn Th¬ 2 Kh«i phôc quèc lé 1A c¸c ®o¹n 195,6 1./ Vinh - §«ng Hµ 2./ §«ng Hµ - Qu¶ng Ng·i 3 Kh«i phôc quèc lé 1A ®o¹n 110 CÇn Th¬ - N¨m C¨n Céng 461,1 III. C¸c dù ¸n thùc hiÖn b»ng nguån vèn ODA cña ADB 1 Kh«i phôc quèc lé 1A ®o¹n 141 TP HCM - Nha Trang 2 Kh«i phôc quèc lé 1A ®o¹n 120 Hµ Néi - L¹ng S¬n 3 Kh«i phôc quèc lé 1A ®o¹n 168,44 Qu¶ng Ng·i - Nha Trang Céng 429,44 Tæng céng: 1.514,54triÖu USD (Nguån: Bé GTVT)(12) ViÖc n©ng cÊp quèc lé 1A sÏ ®­îc hoµn tÊt vµo n¨m 2003 víi tæng vèn ®Çu t­ lµ 2.1 tû USD, chñ yÕu lµ vèn ODA. Quèc lé 1A sÏ ®­îc n©ng cÊp toµn bé thµnh ®­êng 2 lµn xe c¬ giíi vµ 2 lµn xe th« s¬ víi chiÒu réng mÆt ®­êng trung b×nh lµ 11m, t¹i c¸c ®iÓm gi¸p c¸c thµnh phè, thÞ trÊn, thÞ tø, ®­êng sÏ cã 4 lµn xe c¬ giíi vµ 2 lµn xe th« s¬. C¸c dù ¸n träng ®iÓm quèc gia trªn quèc lé 1A: HÇm ®­êng bé H¶i V©n: §­êng ®Ìo H¶i V©n lµ ®o¹n nguy hiÓm nhÊt trªn tuyÕn ®­êng Quèc Lé 1A. Víi chiÒu dµi h¬n 20km, ®Ìo dèc quanh co, do ¶nh h­ëng cña m­a lò nªn hµng n¨m ®Òu x¶y ra s¹t lë. §Æc biÖt nghiªm träng lµ mïa m­a lò n¨m 1999, m­a lò ®· lµm s¹t lë nhiÒu ®o¹n trong ®ã cuèn tr«i mét cÇu, g©y ¸ch t¾c giao th«ng trong nhiÒu ngµy. Do vËy viÖc x©y dùng hÇm H¶i V©n ®· ®­îc ®Æt ra hÕt søc cÊp b¸ch. Dù ¸n x©y dùng HÇm H¶i V©n ®· ®­îc chÝnh thøc khëi c«ng vµo ngµy 27 th¸ng 8 n¨m 2000, më ra hy väng cho mét biÖn ph¸p gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò nguy hiÓm vµ ¸ch t¾c trong mïa m­a lò cña ®Ìo H¶i V©n. §©y lµ mét dù ¸n cã quy m« lín víi tæng møc ®Çu t­ lªn tíi 251 triÖu USD. Nguån vèn ODA cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn H¶i ngo¹i NhËt b¶n - JBiC. Tæng chiÒu dµi hÇm lµ 6.4km, víi hÖ thèng hÇm chÝnh réng 11.5m, hÇm l¸nh n¹n réng 4.5m. ®­êng nèi hai ®Çu hÇm dµi 4.1km. HÇm dù kiÕn ®­îc thi c«ng trong 48 th¸ng, nh­ vËy vµo n¨m 2004, n­íc ta sÏ cã mét hÇm ®­êng bé dµi thø 7 trªn thÕ giíi vµ lµ mét trong 30 hÇm ®­êng bé hiÖn ®¹i nhÊt thÕ giíi. CÇu Mü ThuËn: ®­îc x©y dùng thay thÕ cho bÕn phµ Mü ThuËn, b¾c qua s«ng TiÒn Giang trªn quèc lé 1A, nèi Thµnh phè Hå ChÝ Minh víi c¸c tØnh vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long. CÇu cã ý nghÜa quan träng trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi cña c¶ khu vùc. Ngµy 21 th¸ng 5 n¨m 2000, sau 33 th¸ng thi c«ng (v­ît kÕ ho¹ch dù kiÕn lµ 8 th¸ng), cÇu Mü ThuËn, c©y cÇu d©y v¨ng hiÖn ®¹i ®Çu tiªn ë n­íc ta ®· ®­îc c¾t b¨ng kh¸nh thµnh. CÇu Mü ThuËn ®­îc x©y dùng b»ng nguån ODA cña Australia víi tæng tæng gi¸ trÞ lµ 90 triÖu §«la óc trong ®ã cã 59.4 triÖu §« la óc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. Toµn bé cÇu dµi 1.535m, réng 24m, cÇu ®­îc thiÕt kÕ vµ x©y dùng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt hiÖn nay ®ã lµ c«ng nghÖ cÇu trô th¸p vµ d©y v¨ng. Hai trô th¸p chÝnh cña cÇu cao tíi 120m ®­îc ®Æt trªn mãng cäc khoan nhåi ®­êng kÝnh 2,5m, c¸c d©y v¨ng ®­êng kÝnh 300mm ®­îc g¾n víi b¶n mÆt cÇu vµ trô th¸p cho phÐp v­ît nhÞp chÝnh dµi 350m víi chiÒu cao th«ng thuyÒn lµ 37.5m, nhÞp dµi nhÊt vµ khæ th«ng thuyÒn lín nhÊt ViÖt Nam hiÖn nay. CÇu Mü ThuËn ®· ®­îc x©y dùng víi nh÷ng thµnh c«ng hiÕm cã cã trong lÞch sö x©y dùng cÇu cña ViÖt Nam còng nh­ thÕ giíi vÒ tiÕn ®é thi c«ng, chÊt l­îng c«ng tr×nh, an toµn lao ®éng, t¸c ®éng m«i tr­êng. Sau khi x©y dùng cÇu rÊt nhiÒu tËp thÓ, c¸ nh©n ®· ®­îc nhËn c¸c hu©n huy ch­¬ng. CÇu Mü ThuËn kh«ng nh÷ng lµ c©y cÇu hiÖn ®¹i mµ cßn lµ mét c©y cÇu ®Ñp víi hÖ d©y v¨ng, trô th¸p hÖ thèng chiÕu s¸ng t­¬ng hîp víi c¶nh quan khu vùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long. CÇu Mü ThuËn thùc sù lµ biÓu t­îng cho sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng GTVT n­íc ta. CÇu Thanh Tr× §ång thêi n»m trªn quèc lé 1 vµ n»m trªn tuyÕn Vµnh ®ai 3 cña Hµ Néi l¹i nèi víi quèc lé 5 t¹i Sµi §ång, cÇu Thanh Tr× cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong viÖc h¹n chÕ t×nh tr¹ng ¸ch t¾c giao th«ng ®« thÞ cña Hµ Néi còng nh­ t¨ng c­êng n¨ng lùc l­u th«ng cña quèc lé 1A vµ quèc lé 5. Sau khi hoµn thµnh, c¸c ph­¬ng tiÖn l­u th«ng trªn quèc lé 1 vµ tõ quèc lé 5 vÒ phÝa nam Hµ Néi sÏ kh«ng ph¶i ®i vµo thµnh phè nh­ hiÖn nay , ®ång thêi gi¶m ®­îc thêi gian xe ch¹y do qu·ng ®­êng ng¾n h¬n (kho¶ng 10km) vµ tèc ®é xe ch¹y cao h¬n vµ gi¶m ®­îc ¸ch t¾c giao th«ng. CÇu Thanh Tr× ®­îc ®Çu t­ b»ng nguån vèn vay ­u ®·i cña JBIC víi tæng møc ®Çu t­ lµ 410 triÖu USD, dù kiÕn khëi c«ng vµo quý 4 n¨m 2001 vµ kÕt thóc trong n¨m 2005. §iÓm ®Çu cña dù ¸n lµ Ph¸p V©n giao víi quèc lé 1 (km8), ®._.h GTVT trong thêi gian qua, Nhµ n­íc ®· tËp trung ­u tiªn vÒ vèn, do ®ã c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së GTVT nh­ cÇu, ®­êng, nhµ ga, s©n bay, bÕn c¶ng ®· ®­îc ®Çu t­ x©y dùng. §Õn nay ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh ®­a vµo sö dông cã hiÖu qu¶ cao. Ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, ®Æc biÖt lµ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i viÔn d­¬ng t¨ng nhanh. C«ng nghiÖp c¬ khÝ GTVT ®ang cßn nhiÒu khã kh¨n nh­ng ®· cã ®Þnh h­íng vµ nh÷ng b­íc ®i thÝch hîp, t¹o ra s¶n phÈm míi phôc vô cho s¶n xuÊt. LÜnh vùc qu¶n l‎Ý nhµ n­íc ®­îc t¨ng c­êng, nhiÒu v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ giao th«ng vËn t¶i ®­îc ban hµnh. Nãi chung ngµnh giao th«ng vËn t¶i ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn æn ®Þnh. Tuy vËy, ®Ó tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi th× ngµnh giao th«ng vËn t¶i th× vÉn gÆp ph¶i kh«ng Ýt khã kh¨n th¸ch thøc, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng nh­ ®· ®Ò cËp trong phÇn thùc tr¹ng. Vµ ®Ó ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu ph¸t triÓn cña ngµnh th× nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i lµ kh«ng thÓ thiÕu. Nhu cÇu ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT Ngµnh giao th«ng vËn t¶i ®­îc ®Æc tr­ng bëi c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i: ®­êng s¾t, ®­êng bé, ®­êng thuû néi ®Þa, ®­êng biÓn vµ ®­êng kh«ng víi c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng t­¬ng øng. KÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së còng ®· b­íc ®Çu ®¸p øng ®­îc yªu cÇu héi nhËp, tuy nhiªn vÉn cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt vµ nhu cÇu ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i vÉn ngµy mét t¨ng nhanh. HiÖn nay, chÝnh phñ ViÖt Nam ®· ®­a ra rÊt nhiÒu dù ¸n lín ®Ó vËn ®éng vèn ODA. Nhu cÇu ph¸t triÓn m¹ng l­íi ®­êng « t«: M¹ng l­íi ®­êng « t« cña ViÖt Nam cã mËt ®é trung b×nh so víi c¸c n­íc trong khu vùc nh­ng chÊt l­îng vµ c«ng t¸c duy tu, khai th¸c, tæ chøc giao th«ng cßn kÐm, møc ®é an toµn thÊp. TuyÕn ®­êng trôc B¾c – Nam ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng vËn t¶i. C¸c tuyÕn ®­êng nèi th«ng víi c¸c n­íc l¸ng giÒng cßn xÊu. M¹ng l­íi ®­êng ®« thÞ ë c¸c khu vùc ph¸t triÓn vÉn ch­a ®ñ ®¸p øng nhu cÇu, ch­a ®­îc quy ho¹ch g¾n kÕt víi m¹ng chung cña c¶ n­íc. §ång thêi, ViÖt Nam hiÖn ch­a cã ®­êng cao tèc thùc sù, trong khi ®©y lµ mét nhu cÇu tÊt yÕu trong phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ. C¸c dù ¸n kªu gäi ®Çu t­ cho lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i ®­êng bé hiÖn nay ®ang cã 33 dù ¸n víi trªn 1,8 tû USD, lín nhÊt lµ x©y dùng tuyÕn Metro BÕn Thµnh – Chî B×nh T©y t¹i Thµnh phè Hå ChÝ Minh (390 triÖu USD), VÒ cÇu cã 7 dù ¸n víi trªn 150 triÖu USD, lín nhÊt lµ c¶i t¹o cÇu Long Biªn (72 triÖu USD). Nhu cÇu ph¸t triÓn m¹ng l­íi ®­êng s¾t: §­êng s¾t ViÖt Nam tuy ®· ®­îc tr¶i dµi theo chiÒu dµi ®Êt n­íc, nèi liÒn c¸c thµnh phè nh­ng nh×n chung chÊt l­îng cßn thÊp, ch­a cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ mang tÝnh chiÕn l­îc, tÝnh c¹nh tranh ch­a cao, ch­a ®ång bé, chªnh lÖch nhiÒu so víi khu vùc vµ thÕ giíi, nhiÒu tiªu chuÈn cßn ch­a phï hîp víi m¹ng ®­êng s¾t xuyªn ¸ nh­: träng t¶i trôc cho phÐp, chiÒu dµi ®­êng ga, tèc ®é ch¹y tµu,... HiÖn ®ang cã 5 dù ¸n ®ang chê vèn ®Çu t­ víi kho¶ng 1,4 tû USD, trong ®ã riªng x©y dùng hai tuyÕn ®­êng s¾t trªn cao Thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ Hµ Néi ®· chiÕm tæng vèn 1,13 tû USD. Nhu cÇu ph¸t triÓn m¹ng l­íi ®­êng s«ng: HiÖn nay, ®­êng s«ng ViÖt Nam ®ang ®­îc ®Çu t­ ch­a t­¬ng xøng víi tÇm quan träng cña nã. C¬ së h¹ tÇng cßn yÕu kÐm, thiÕu mèi liªn hÖ víi c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i kh¸c, chñ yÕu lµ vËn t¶i côc bé, ®­êng thuû néi ®Þa cña c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c vïng. PhÇn lín c¸c tuyÕn ®­êng ®Òu dùa vµo tù nhiªn ®Ó khai th¸c, chÞu ¶nh h­ëng lín cña sa båi, viÖc n¹o vÐt ch­a ®¸p øng yªu cÇu. C¸c c¶ng s«ng hÇu hÕt sö dông c«ng cô bèc xÕp thñ c«ng, mét sè c¶ng lín cã trang thiÕt bÞ lín h¬n nh­ng ®ang xuèng cÊp cÇn ®­îc söa ch÷a. M¹ng l­íi ®­êng s«ng ®ang cã 4 dù ¸n chê ®Çu t­ víi h¬n 450 triÖu USD, lín nhÊt lµ c¶i t¹o giao th«ng thuû, kÌ chØnh trÞ S«ng Hång khu vùc Hµ Néi (255 triÖu USD). Nhu cÇu ph¸t triÓn hÖ thèng c¶ng biÓn: C¶ng biÓn ViÖt Nam hiÖn nay ®ang thiÕu trÇm träng c¸c c¶ng n­íc s©u cho c¸c lo¹i tµu lín. Hçu hÕt c¸c c¶ng biÓn ®· ®­îc khai th¸c nhiÒu n¨m, do thiÕu ®Çu t­ nªn bÞ xuèng cÊp nghiªm träng. Mét sè c¶ng cã thiÕt bÞ xÕp dì qu¸ cò, l¹c hËu nªn n¨ng suÊt bèc xÕp rÊt thÊp. Møc ®é hiÖn ®¹i ho¸ thÊp, c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng bèc xÕp Container thiÕu nªn ph¶i kÐo dµi thêi gian gi¶i phãng tµu. Qu¸ tr×nh container ho¸ chØ míi b¾t ®Çu, tronh khi ®ã tr×nh ®é thÕ giíi ®ang ë giai ®o¹n tù ®éng ho¸, vi tÝnh ho¸ hÇu hÕt c¸c ho¹t ®éng cña c¶ng. C¸c c¶ng tr­íc ®©y kh«ng ®­îc quy ho¹ch tæng thÓ, gÇn ®©y ®ang ®­îc n©ng cÊp ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ tr×nh ®é qu¶n lý. Nãi chung, c¸c c¶ng biÓn cña ta cßn ch­a ®ång bé, thiÕu kh¶ n¨ng c¹nh tranh do ch­a cã c¶ng biÓn hiÖn ®¹i, c¶ng n­íc s©u, c«ng nghÖ bèc xÕp, c¬ së h¹ tÇng phôc vô, thiÕu liªn kÕt víi c¸c lo¹i vËn t¶i kh¸c. HiÖn míi chØ cã H¶i Phßng lµ c¶ng duy nhÊt cã ®­êng s¾t vµo c¶ng. VÒ ®­êng biÓn cã 10 dù ¸n chê ®Çu t­ víi 600 triÖu USD, lín nhÊt lµ x©y dùng c¶ng tæng hîp ThÞ V¶i (170 triÖu USD). Nh­ vËy, nhu cÇu ®Çu t­ cho c¸c lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng vÒ vËn t¶i lµ rÊt lín. Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã ®Þnh h­íng ®óng ®¾n cho viÖc thu hót ®Çu t­ nh»m x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i vµ ®ång bé. §Þnh h­íng ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT §èi víi c¬ së h¹ tÇng ®­êng bé: - TËp trung duy tu, b¶o d­ìng hÖ thèng hiÖn cã, chèng xuèng cÊp vµ n©ng dÇn theo thø tù ­u tiªn. §ång thêi chuÈn bÞ x©y dùng mét sè tuyÕn ®­êng xa lé, nhiÒu lµn xe, ®­êng vµnh ®ai thµnh phè, ®­êng ®Õn c¸c khu kinh tÕ träng ®iÓm, ®Õn cöa khÈu biªn giíi, ®Õn c¸c n­íc l¸ng giÒng vµ ®Õn c¸c c¶ng biÓn, h¶i c¶ng quan träng. - N©ng cÊp c¶i t¹o c¸c tuyÕn ®­êng xuyªn ¸, c¸c tuyÕn ®­êng bé ASEAN ®¹t tiªu chuÈn khu vùc vµ quèc tÕ. - N©ng cÊp m¹ng l­íi giao th«ng ®­êng bé t¹i c¸c ®« thÞ lín nh­ Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh ®Ó ®¹t ®­îc c¸c chØ tiªu: + Quü ®¸t dµnh cho giao th«ng ®¹t 25% + MËt ®é ®­êng giao th«ng: 6 – 10 km/km2 + X©y dùng c¸c ®­êng vµnh ®ai, xuyªn t©m, c¸c nót giao th«ng lËp thÓ. §èi víi c¬ së h¹ tÇng ®­êng s¾t: - N©ng cÊp kü thuËt c¸c tuyÕn ®­êng s¾t ®¹t tiªu chuÈn c¬ së h¹ tÇng ®ang ®­îc sö dông ë c¸c n­íc ASEAN, ®¶m b¶o an toµn vËn t¶i vµ n©ng cao tèc ®é ch¹y tµu víi tèc ®é kü thuËt ®¹t 100 - 120 km/h, n©ng cao chÊt l­îng phôc vô. - X©y dùng c¶i t¹o ®­êng s¾t vµnh ®ai c¸c thµnh phè lín: Hµ Néi, Thµnh phè Hå ChÝ Minh. - C¶i t¹o mét sè ®iÓm h¹n chÕ n¨ng lùc th«ng qua t¹i c¸c ®Ìo dèc nh­ §Ìo H¶i V©n, Khe NÐt, GhÒnh - §ång Giao vµ c¸c cÇu cã träng t¶i yÕu. - X©y dùng c¸c tuyÕn ®­êng s¾t míi: Hµ Néi – H¹ Long, Th¸p chµm - §µ L¹t, Sµi Gßn – Vòng Tµu, Sµi Gßn – Phn«ng Pªnh, ®­êng s¾t sang Lµo vµ ®i vµo c¸c c¶ng biÓn lín. - HiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng th«ng tin, tÝn hiÖu ®­êng s¾t. - Tõng b­íc x©y dùng ®­êng s¾t néi ®o cña Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh. §èi víi c¬ së h¹ tÇng ®­êng thuû néi ®Þa: - N©ng cÊp ®ång bé mét sè tuyÕn ®­êng thuû néi ®Þa chÝnh nh­: + TuyÕn Qu¶ng Ninh – Ph¶ L¹i – Hµ Néi – ViÖt Tr× cho tµu cã träng t¶i 1.200 – 1.600 tÊn. + TuyÕn Qu¶ng Ninh – Hµ Néi – Ninh B×nh cho c¸c tµu cã träng t¶i tõ 1.200 – 1.600 tÊn. + TuyÕn Thµnh phè Hå ChÝ Minh – Kiªn L­¬ng vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh – Cµ Mau cho tµu 1.000 tÊn – 1.200 tÊn. + TuyÕn §Þnh An – CÇn Th¬ - T©n Ch©u cho tµu träng t¶i 3.000 tÊn. + Më mét sè tuyÕn míi + Tiªu chuÈn ho¸ b¸o hiÖu theo tiªu chuÈn quèc tÕ vµ khu vùc. Sö dông c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c, qu¶n l‎y tiªn tiÕn. Trang bÞ ®Çy ®ñ cho c¸c hoa tiªu ®ai d¾t cøu hé, trôc vít, n¹o vÐt,... - Quy ho¹ch l¹i hÖ thèng c¶ng thuû néi ®Þa víi c¸c cÇu ®Çu mèi nh­: + N©ng cÊp c¸c c¶ng ®Çu mèi Hµ Néi, Ninh B×nh, ViÖt Tr×, LÖ M«n, §ång Hµ, §µ N½ng ë miÒn Trung vµ T©n ThuËn, Mü Tho, §ång Th¸p ë phÝa Nam. + X©y dùng c¸c bÕn bèc container t¹i c¸c c¶ng Hµ Néi, Ninh Phóc, §ång Th¸p, R¹ch Gi¸, hai khu chuyÓn t¶i t¹i ThiÒng LiÒng vµ Trµ B¸u. + X©y dùng mét sè hÖ thèng c¶ng kh¸ch khang trang t¹i c¸c trung t©m d©n c­, du lÞch. §èi víi c¬ së h¹ tÇng ®­êng biÓn: - Do quy m« c¸c c¶ng biÓn ViÖt Nam thuéc lo¹i võa vµ nhá, ®ång thêi ®é s©u bÞ h¹n chÕ, v× vËy ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn chñ yÕu lµ tËp trung x©y dùng vµ n©ng cÊp c¸c côm c¶ng n­íc s©u ®Ó tiÕp nhËn tµu container ®Õn 50.000 tÊn, tÇu hµng rêi ®Õn 80.000 tÊn vµ tµu dÇu ®Õn 200.000 tÊn. HiÖn ®¹i ho¸ c«ng t¸c bèc xÕp t¹i c¶ng ®Ó khai th¸c cã hiÖu qu¶ c¸c lo¹i tµu dÇu, tµu hµng rêi, tµu container ®Ó b¾t nhÞp ®­îc víi møc ®é kü thuËt tiªn tiÕn cña c¸c c¶ng biÓn quèc tÕ. - Quy ho¹ch vµ x©y dùng mét sè c¶ng chuyÓn t¶i quèc tÕ trung chuyÓn container ë c¸c vÞ trÝ thÝch hîp, ®¸p øng lo¹i tµu 40.000 tÊn, s¶n l­îng cã thÓ ®¹t ®Õn 25 triÖu tÊn/ n¨m vµo n¨m 2010. - HiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng b¸o hiÖu hµng h¶i theo tiªu chuÈn cña tæ chøc LALA mµ ViÖt Nam ®ang lµ thµnh viªn cña tæ chøc nµy. - §Èy m¹nh xu thÕ c«ng nghiÖp ho¸ c¶ng biÓn nghÜa lµ trong khu vùc qu¶n l‎y cña c¶ng cÇn x©y dùng nh÷ng c¬ së c«ng nghiªp. 3. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng GTVT Gi¶i ph¸p chung ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ thu hót vµ sö dông ODA KÕt qu¶ thu hót vµ sö dông vèn ODA trong thêi gian qua cña ViÖt Nam ®· cho thÊy n¨ng lùc thùc hiÖn vµ qu¶n l‎y c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA ®· cã nh÷ng tiÕn bé. B»ng nhiÒu h×nh thøc ®µo t¹o kh¸c nhau vµ qua thùc tÕ thùc hiÖn dù ¸n, nhiÒu c¸n bé ViÖt Nam tõ cÊp c¬ quan qu¶n ly vÜ m« tíi c¸c ban qu¶n ly dù ¸n ®· lµm quen vµ tÝch luü ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm thùc hiÖn vµ qu¶n ly nguån vèn ODA. Tuy vËy, vÉn cßn mét sè mÆt yÕu kÐm ë c¸c kh©u chuÈn bÞ, tæ chøc, thùc hiÖn vµ theo dâi ®¸nh gi¸ dù ¸n, do ®ã chÝnh phñ cÇn triÓn khai c¸c c«ng t¸c sau: Ban hµnh Th«ng t­ liªn tÞch Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ – Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn thùc hiÖn NghÞ §Þnh 17/2001/ N§-CP ngµy 4 th¸ng 5 n¨m 2001 vÒ nh÷ng néi dung liªn quan tíi tµi chÝnh cña c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA. Sím xóc tiÕn x©y dùng ®Ó ban hµnh NghÞ ®Þnh míi vÒ T¸i ®Þnh c­ vµ gi¶i phãng mÆt b»ng, nh»m gi¶i quyÕt c¬ b¶n nh÷ng v­íng m¾c vÒ vÊn ®Ò nµy ®èi víi c¸c dù ¸n ODA cã x©y dùng c¬ b¶n. TiÕp tôc tiÕn tr×nh lµm hµi hoµ thñ tôc tiÕp nhËn vµ thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c nhµ tµi trî. Th«ng qua nhiÒu ph­¬ng thøc vµ quy m« ®µo t¹o c¸c h×nh thøc hç trî kh¸c nhau nh»m t¨ng c­êng n¨ng lùc qu¶n l‎y vµ thùc hiÖn ODA ë c¸c cÊp. KiÖn toµn hÖ thèng theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n tõ c¸c Bé, ngµnh trung ­¬ng tíi ®Þa ph­¬ng nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ODA, ®­a c«ng nghÖ th«ng tin vµo phôc vô c«ng t¸c qu¶n ly vµ theo dâi dù ¸n. Trong nh÷ng gi¶i ph¸p trªn ®©y, th× hµi hoµ thñ tôc lµ vÊn ®Ò ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu. Hµi hoµ thñ tôc chÝnh lµ t×m mét c¸ch lµm phï hîp gi÷a c¸c bªn tham gia vµo qu¸ tr×nh ODA, ®ã lµ c¸c bªn ChÝnh phñ - Nhµ tµi trî - §¬n vÞ thô h­ëng. ViÖc Hµi hoµ kh«ng chØ diÔn ra gi÷a mét bªn lµ ChÝnh phñ (kÓ c¶ c¸c ®¬n vÞ thô h­ëng) bªn kia lµ nhµ tµi trî, mµ c¶ trong néi bé c¸c c¬ quan chÝnh phñ vµ trong néi bé c¸c nhµ tµi trî. Hµi hoµ kh«ng cã nghÜa lµ hoµ ®ång, ®©y lµ hai kh¸i niÖm chøa ®ùng nh÷ng néi dung rÊt kh¸c nhau. Hµi hoµ thñ tôc ODA trªn c¬ së c¸c quy ®Þnh ph¸p l‎y cña chÝnh phñvµ nhµ tµi trî, ph¸t huy ®­îc tÝnh ®a d¹ng vµ thÕ m¹nh cña mçi bªn míi lµ c¸ch lµm phï hîp víi thùc tiÔn. §Ó hµi hoµ cã thÓ diÔn ra trªn thùc tÕ, nh÷ng nguyªn t¾c sau ®©y cÇn ®­îc thùc hiÖn: ChÝnh phñ ph¶i lµm ®Çu tÇu trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng hµi hoµ thñ tôc. ChÝnh phñ ph¶i cã “c¸c khung” lµm c¬ së ®Ó hµi hoµ thñ tôc trong c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn. ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî ®Òu cã c¸c quy ®Þnh , quy tr×nh râ rµng, c«ng khai vÒ thùc hiÖn ODA. C¸c quan niÖm vÒ Hµi hoµ thñ tôc vµ c¸c c«ng cô thùc hiÖn ODA cÇn ®­îc chia sÎ vµ ®¹t ®­îc nhËn thøc chung gi÷a chÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî. Hµi hoµ thñ tôc cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh gi÷a ChÝnh phñ vµ c¸c nhµ tµi trî trªn c¬ së song ph­¬ng hoÆc gi÷a nhãm c¸c nhµ tµi trî víi ChÝnh phñ. Trªn mét sè vÊn ®Ò, Hµi hoµ thñ tôc cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh gi÷a ChÝnh phñ vµ Céng ®ång c¸c nhµ tµi trî. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó hµi hoµ thñ tôc trong c¸c ho¹t ®éng thùc tiÔn mµ c¸c bªn ®Òu ph¶i tham gia, ®ã lµ: + Thèng nhÊt gi÷a c¸c bªn tham gia qu¸ tr×nh ODA vÒ c¸c nhËn thøc chung ®èi víi hµi hoµ. + C¸c nhµ tµi trî sÏ chia sÎ víi nhau c¸c chiÕn l­îc vµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn quan hÖ ®èi t¸c víi ViÖt Nam. + C¸c nhµ tµi trî c«ng bè c«ng khai c¸c quy tr×nh ODA cña m×nh. + Trªn c¬ së song ph­¬ng, Nhãm c¸c nhµ tµi trî hoÆc c¶ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî x¸c ®Þnh víi chÝnh phñ nh÷ng néi dung ­u tiªn cña quy tr×nh ODA cã thÓ tiÐn hµnh hµi hoµ thñ tôc. + Thèng nhÊt gi¸o tr×nh ®µo t¹o ®Ó n©ng cao n¨ng lùc qu¶n ly ODA cho c¸c cÊp nhÊt lµ c¸c ban qu¶n l‎y dù ¸n ë c¸c tØnh. Tõ thùc tiÔn cã thÓ khuyÕn khÝch mét sè kh©u sau ®©y cña quy tr×nh ODA ®Ó hµi hoµ thñ tôc: - ChuÈn bÞ dù ¸n (chuÈn bÞ v¨n kiÖn dù ¸n, b¸o c¸o nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ kh¶ thi) - C«ng t¸c thÈm ®Þnh vµ phª duyÖt v¨n kiÖn dù ¸n - Quy tr×nh mua s¾m - Theo dâi vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n. Cô thÓ chóng ta cÇn thùc hiÖn nh÷ng gi¶i ph¸p sau C¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ TiÕp tôc c¸c ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ ®Ó t¹o thªm lßng tin cho c¸c nhµ tµi trî. Cã thÓ nãi ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch kinh tÕ cña ViÖt Nam thêi gian qua ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng ghi nhËn ®· duy tr× ®­îc møc t¨ng tr­ëng 8-9% trong nhiÒu n¨m, æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, thu nhËp ®Çu ng­êi t¨ng h¬n 5% mét n¨m, ®êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn. ViÖt Nam ®· nhËn ®­îc nh÷ng hç trî quý b¸u tõ c¸c nhµ tµi trî qua c¸c héi nghÞ tµi trî tæ chøc liªn tôc tõ 1993 ®Õn nay víi møc cam kÕt ODA ngµy cµng t¨ng. ChÝnh v× vËy mµ trong thêi gian tíi ViÖt Nam cÇn cã nh÷ng cè g¾ng h¬n n÷a trong ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch cña m×nh. TiÕp tôc c¶i c¸ch m«i tr­êng ph¸p lý cã hÖ thèng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cô thÓ, râ rµng vÒ qu¶n lý vµ sö dông ODA, ®Æc biÖt lµ c«ng t¸c ®Êu thÇu vµ GPMB. §©y còng lµ yÕu tè c¶n trë c¸c nhµ tµi trî. NÕu kh«ng cã c¸c quy ®Þnh râ rµng vÒ qu¶n lý, sö dông ODA th× b¶n th©n c¸c nhµ tµi trî còng kh«ng thÓ yªn t©m v× kh«ng biÕt n­íc nhËn viÖn trî sÏ qu¶n lý vµ sö dông nguån tµi trî nµy nh­ thÕ nµo, mµ vÊn ®Ò c¸c nhµ tµi trî quan t©m lµ hiÖu qu¶ sö dông. Thªm vµo ®ã cÇn ph¶i tiÕp tôc gi¶m bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh g©y phiÒn hµ vµ t×nh tr¹ng quan liªu ë c¸c cÊp liªn quan ®Õn ngµnh qu¶n lý, sö dông ODA. Cã thÓ tiÕn tíi cã luËt cña ViÖt Nam vÒ ODA. ë ViÖt Nam míi chØ cã luËt ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi mµ ch­a cã mét bé luËt chÝnh thøc vÒ tiÕp nhËn, qu¶n lý vµ sö dông ODA. Trong thêi gian cÇn t¨ng c­êng n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt cña nh©n d©n ®Þa ph­¬ng còng nh­ n¨ng lùc cña b¶n qu¶n lý dù ¸n ®Þa ph­¬ng ®Ó tr¸nh lóng tóng v­íng m¾c khi triÓn khai dù ¸n, lµm ¶nh h­ëng ®Õn tèc ®é gi¶i ng©n. §©y lµ vÊn ®Ò quan träng v× ®a sè c¸c dù ¸n n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ®­îc thùc hiÖn ë c¸c ®Þa ph­¬ng mµ tr×nh ®é hiÓu biÕt cña nh©n d©n ®Þa ph­¬ng ë ViÖt Nam l¹i rÊt h¹n chÕ nÕu nh­ kh«ng nãi lµ kh«ng hiÓu biÕt g×. Nh­ vËy sÏ ch¾c ch¾n g©y ¶nh h­ëng ®Õn thùc hiÖn dù ¸n. C«ng t¸c lËp danh môc dù ¸n vµ vËn ®éng ODA CÇn tÝnh to¸n cô thÓ gi÷a c¸c dù ¸n kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn ph¶i ®Çu t­ tõ cÊp ph¸t ng©n s¸ch vµ nguån viÖn trî ­u ®·i víi c¸c dù ¸n cã kh¶ n¨ng thu håi vèn cã thÓ ®Çu t­ tõ nguån cho vay l¹i hoÆc nguån vay th­¬ng m¹i. CÇn ­u tiªn cho giao th«ng h¬n n¨ng l­îng (nh÷ng n¨m võa qua ODA ®­îc tËp trung cho n¨ng l­îng nhiÒu h¬n giao th«n) v× ®iÖn lµ ngµnh ®éc quyÒn vµ cã thÓ thu håi vèn, cÇn t¨ng c­êng khai th¸c nguån ®Çu t­ th­¬ng m¹i, nhÊt lµ tõ sau n¨m 2000 ®Ó t¨ng phÇn vay ­u ®·i cho c¸c dù ¸n c¬ së h¹ tÇng khã thu håi vèn. ViÖt Nam cÇn n¾m b¾t vµ hiÓu râ nh÷ng thay ®æi trong chiÕn l­îc hç trî cña nhµ tµi trî thay ®æi tuú tõng giai ®o¹n kh¸c nhau trong khi t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam còng biÕn ®æi kh«ng ngõng, nhiÒu vÊn ®Òu míi n¶y sinh ph¶i tËp trung nguån lùc trong n­íc vµ ngoµi n­íc ®Ó gi¶i quyÕt. Nhanh chãng cã nh÷ng chñ ®éng, nç lùc cÇn thiÕt ®Ó cïng víi nhµ tµi th¸o gì, gi¶i quyÕt khã kh¨n do cßn cã sù kh¸c nhau vÒ quan ®iÓm, vÒ tèc ®é c¶i c¸ch cña ViÖt Nam. Lµ nguyªn nh©n trong khi c¸c nhµ tµi trî muèn ViÖt Nam ®Èy nhanh tèc ®é c¶i c¸ch, nhÊt lµ c¶i c¸ch trong c¸c lÜnh vùc cèt yÕu cã quan hÖ chÆt chÏ víi c¶i c¸ch khu vùc tµi chÝnh vµ c¶i c¸ch c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc th× vÒ phÝa ChÝnh phñ ViÖt Nam l¹i lo ng¹i ph¶i c¸i gi¶ ph¶i tr¶ vÒ mÆt x· héi nÕu nh­ c¶i c¸ch diÔn ra nhanh chãng. T¨ng c­êng c¸c quan hÖ ®a ph­¬ng song ph­¬ng còng nh­: quan hÖ víi c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®Ó thu hót ODA tõ c¸c nguån nµy. Tr­íc xu h­íng ®ang gi¶m dÇn nguån ODA trªn thÕ giíi dµnh cho n­íc ®ang ph¸t triÓn, viÖc ViÖt Nam ®a d¹ng ho¸ c¸c mèi quan hÖ víi c¸c nguån cung cÊp ODA kh¸c nhau lµ rÊt cÇn thiÕt, võa ®Ó tranh thñ ®­îc sù hç trî cña c¸c nguån nµy, ®ång thêi cã thÓ tr¸nh ®­îc sù qu¸ phô thuéc vµo mét nguån nhÊt ®Þnh, khi cã biÕn ®éng cña nguån nµy th× cã thÓ vÉn tranh thñ ®­îc ODA tõ c¸c nguån kh¸c, them vµo ®ã lµ cã thÓ gi¶m bít ®­îc phÇn nµo sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c n­íc nhËn nguån ODA. Tæ chøc th­êng xuyªn c¸c héi nghÞ tµi trî. Héi nghÞ tµi trî lµ n¬i tËp trung hÇu hÕt c¸c nhµ tµi trî cã nguån hç trî ODA ®èi víi ViÖt Nam bªn c¹nh ®ã cßn cã c¸c thµnh viªn héi nghÞ kh¸c nh­ lµ c¸c kh¸ch mêi mµ qua ®©y hä cã thÓ kh«ng hoÆc cã, hoÆc sÏ cã c¸c quyÕt ®Þnh tµi trî cho ViÖt Nam. T¹i héi nghÞ tµi trî ViÖt Nam sÏ cã nh÷ng b¸o c¸o vÒ t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam, nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, nh÷ng nhu cÇu cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam. ViÖt Nam còng th«ng b¸o cho chiÕn l­îc, ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh÷ng lÜnh vùc ­u tiªn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn. Qua ®©y c¸c nhµ tµi trî cã thÓ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ hç trî cña m×nh ®Ó tõ ®ã sÏ ra c¸c quyÕt ®Þnh tiÕp thu mµ cô thÓ lµ møc vèn cam kÕt sÏ dµnh cho ViÖt Nam trong thêi gian tiÕp theo. Héi nghÞ còng cã thÓ thu hót c¸c nhµ tµi trî míi hç trî ODA cho ViÖt Nam. Nh­ vËy viÖc tæ chøc c¸c héi nghÞ tµi trî cã thÓ lµm t¨ng thªm kh¶ n¨ng thu hót ODA cña ViÖt Nam ®ång thêi h­íng hä hç trî vµo nh÷ng lÜnh vùc mµ ViÖt Nam chó träng. Tuy nhiªn viÖc tæ chøc c¸c héi nghÞ tµi trî sÏ tèn kÐm c¸c chi phÝ liªn quan, song chóng ta cã thÓ kªu gäi c¸c nhµ tµi trî hç trî ®ãng vai trß lµ ng­êi tæ chøc C«ng t¸c thÈm ®Þnh phª duyÖt dù ¸n Gi¶m bít thêi gian cho c«ng t¸c chuÈn bÞ dù ¸n. CÇn ph¶i n©ng cao tèc ®é chuÈn bÞ dù ¸n ®Ó ®¸p øng tiÕn ®é theo kÕ ho¹ch, x©y dùng nhanh b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi. §Ó cã thÓ chuÈn bÞ tèt dù ¸n cÇn cã ®éi ngò c¸n bé am hiÓu c¸ch thøc lËp dù ¸n kh¶ thi còng nh­ c¸c ®iÒu kiÖn cña nhµ tµi trî ®Ó ®¶m b¶o kh«ng cã sù sai lÖnh, kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu tõ phÝa ViÖt Nam còng nh­ nhµ tµi trî. TiÕn hµnh thÈm ®Þnh, phª duyÖt dù ¸n cña chÝnh phñ còng nh­ c¸c Bé liªn quan mét c¸ch nhanh chãng nhÊt ®Ó kh«ng lµm chËm ®Õn c¸c chu tr×nh tiÕp theo cña dù ¸n nh­ . Muèn vËy cÇn ph¶i bít c¸c thñ tôc hµnh chÝnh phiÒn hµ, tèn nhiÒu thêi gian gi÷a c¸c chñ dù ¸n víi cÊp xÐt duyÖt cô thÓ lµ Bé hoÆc chÝnh phñ, cã nh÷ng linh ho¹t cÇn thiÕt cña c¬ quan xÐt duyÖt ®èi víi chñ ®Çu t­ trong ph©n lo¹i c¸c nhãm dù ¸n thÈm ®Þnh nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho dù ¸n ®­îc triÓn khai nhanh dÔ thùc hiÖn rót vèn kÞp thêi. Mét gi¶i ph¸p n÷a lµ ph¶i t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña c¸c ®Çu mèi qu¶n lý vµ ®iÒu phèi ODA. C¸c c¬ quan qu¶n lý vµ ®iÒu phèi ODA ®ãng mét vai trß rÊt quan träng ®ãi víi qu¸ tr×nh tiÕp nhËn vµ sö dông ODA. NÕu hÖ thèng nµy r­êm rµ, phøc t¹p ho¹t ®éng kh«ng th­êng xuyªn, hiÖu qu¶ th× sÏ t¹o khã kh¨n, c¶n trë cho qu¸ tr×nh gi¶i ng©n kh«ng nh÷ng vËy nã cßn g©y t©m lý ngÇn ng¹i cung cÊp viÖn trî cña c¸c nhµ tµi trî. Trong thêi gian tíi cÇn t¨ng c­êng gi¸m s¸t th­êng xuyªn chÆt chÏ h¬n ®èi víi sö dông ODA cña c¬ quan ®Çu mèi lµ Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ ®Ó kÞp thêi gi¶i quyÕt nh÷ng v­íng m¾c trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, ®ång thêi c¸c c¬ quan phèi hîp víi c¬ quan ®Çu mèi thùc hiÖn tèt nhiÖm vô cña m×nh võa gióp c¬ quan ®Çu mèi thùc hiÖn nhiÖm vô, võa kiÓm so¸t ho¹t ®éng cña c¬ quan nµy. Cã nh­ vËy míi ®¶m b¶o ®­îc tiÕn ®é cña dù ¸n. C«ng t¸c ®Êu thÇu Cæ phÇn hãa lµ biÖn ph¸p triÖt ®Ó vµ duy nhÊt cho t×nh tr¹ng gi¸ ®Êu thÇu thÊp nh­ hiÖn nay. Khi ®· cæ phÇn ho¸, nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm trong c«ng t¸c bá gi¸ thÇu sÏ ph¶i c©n nh¾c kü l­ìng vÊn ®Ò lç l·i chø kh«ng chØ cè tróng thÇu cho cã c«ng ¨n viÖc lµm nh­ hiÖn nay. Tuy nhiªn tèc ®é cæ phÇn hãa cßn qu¸ chËm, tÝnh ®Õn nay míi chØ cã kho¶ng 5% trong sè c¸c c«ng ty ®­îc cæ phÇn ho¸. ChÝnh v× vËy, song hµnh víi c¸c biÖn ph¸p t×nh thÕ, cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c cæ phÇn ho¸, phÊn ®Êu ®¹t chØ tiªu cæ phÇn ho¸ 55% vµo n¨m 2003 mµ nhµ n­íc ®· giao cho ngµnh. Tr­íc khi tÊt c¶ c¸c c«ng ty tham gia ®Êu thÇu ®­îc cæ phÇn ho¸, cÇn ph¶i cã ngay c¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ ®Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng nµy, ®Æc biÖt s¾p tíi sÏ triÓn khai c¸c dù ¸n träng ®iÓm quèc gia nh­ cÇu Thanh Tr×, cÇu CÇn Th¬, cÇu B·i Ch¸y. Tr­íc t×nh h×nh gi¸ bá thÇu thÊp mét c¸ch qu¸ ®¸ng nh­ hiÖn nay, c¸c ban qu¶n lý dù ¸n vµ bªn tµi trî nh­ ADB, WB ®Òu ®Æt vÊn ®Ò t×m c¸c gi¶i ph¸p nh»m ng¨n chÆn xu h­íng ®Êu thÇu kh«ng lµnh m¹nh nµy víi môc tiªu lµ kh«ng ®Ó viÖc bá gi¸ thÇu thÊp ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng c«ng tr×nh. CÇn cã sù phèi gi÷a c¸c ban ngµnh liªn quan ®Ó bæ sung ngay mét sè quy ®Þnh thÝch hîp h¬n, dÉu chØ lµ t×nh huèng ®Ó quy chÕ ®Êu thÇu hiÖn nay ®¸p øng ®­îc c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ®Êu thÇu hiÖn nay lµ t×m ra ®­îcnhµ thÇu cã gi¸ bá thÇu ®­îc coi lµ thÊp nhÊt ë møc hîp lý. Cã thÓ söa ®æi theo c¸c h­íng sau: a) Yªu cÇu nhµ thÇu gi¶i tr×nh nÕu ®¬n gi¸ bá thÇu qu¸ thÊp Tr­íc khi giao thÇu, nhµ thÇu ph¶i gi¶i tr×nh c¸c nÕu ®¬n gi¸ bá thÇu qu¸ thÊp. NÕu gi¶i tr×nh kh«ng tho¶ ®¸ng sÏ bÞ lo¹i bá ®Ó lùa chän nhµ thÇu cã gi¸ thÊp thø hai, hoÆc thø ba. Tuy nhiªn c¸ch nµy rÊt khã ¸p dông cho dï ®· cã nhiÒu ý kiÕn ñng hé vµ ®Õn nay vÉn ch­a cã nhµ thÇu nµo cã gi¸ thÊp nhÊt bÞ lo¹i v× viÖc gi¶i tr×nh cã tho¶ m·n hay kh«ng vÉn mang nhiÒu yÕu tè c¶m tÝnh chñ quan vÒ phÝa nhµ thÇu còng nh­ chñ ®Çu t­. Nhµ thÇu cã thÓ ®­a ra rÊt nhiÒu lý do biÖn minh cho møc gi¸ cña m×nh nh­: " cã lùc l­îng t¹i chç nªn tiÕt kiÖm ®­îc chi phÝ huy ®éng", " kh«ng cÇn khÊu hao m¸y mãc thiÕt bÞ v× nÕu kh«ng cã viÖc n»m kh«ng còng v« dông", "tr¶ l­¬ng c«ng nh©n chØ ®ñ ¨n cßn h¬n ngåi kh«ng l­¬ng v× kh«ng cã viÖc", "gi¶m thiÓu mäi chi phÝ, kh«ng cÇn l·i" v..v.. VÒ phÝa c¸c chñ ®Çu t­ th× bÞ nghi lµ "th«ng ®ång víi nhµ thÇu cã gi¸ cao h¬n lµm thiÖt h¹i cho nhµ n­íc hµng chôc tû ®ång", ng¹i ph¶i ®­¬ng ®Çu víi nh÷ng c©u hái vµ bµi b¸o dÔ g©y chÊn ®éng ®¹i lo¹i nh­"60 tû vµo tói ai" nªn hä th­êng thiÕu "dòng c¶m" ®Ó lµm nh÷ng viÖc nh­ vËy. b) Quy ®Þnh trong tµi liÖu ®Êu thÇu "Do t×nh tr¹ng bá thÇu qu¸ thÊp nh­ hiÖn nay nªn Nhµ thÇu cã gi¸ bá thÇu thÊp thø hai sÏ ®­îc giao thÇu" Gi¶i ph¸p nµy ®¬n gi¶n vµ râ rµng lµ sÏ ng¨n chÆn ®­îc t×nh tr¹ng c¸c nhµ thÇu t×m mäi c¸ch tróng thÇu b»ng gi¸ qu¸ thÊp. Tuy nhiªn khã cã thÓ thuyÕt phôc c¸c c¬ quan xÐt thÇu phª duyÖt v× tr¸i víi môc ®Ých t«n chØ cña viÖc ®Êu thÇu lµ "t×m ra nhµ thÇu cã gi¸ bá thÇu ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thÊp nhÊt". Gi¶i ph¸p nµy rÊt khã kh¶ thi v× nã kh«ng mang tÝnh chÊt chÝnh thèng. c) Quy ®Þnh gi¸ sµn vµ gi¸ trÇn Cã thÓ quy ®Þnh gi¸ sµn b»ng 60%, gi¸ trÇn b»ng 95% gi¸ dù to¸n nhµ n­íc vµ nhµ thÇu nµo cã gi¸ bá thÇu thÊp h¬n gi¸ sµn vµ cao h¬n gi¸ trÇn sÏ bÞ lo¹i. §Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cña viÖc quy ®Þnh nµy th× kh©u then chèt lµ ph¶i b¶o vÖ ®­îc tÝnh bÝ mËt cña gi¸ sµn ®Õn lóc më thÇu. ViÖc gi÷ bÝ mËt lµ rÊt khã kh¨n. NÕu cã qu¸ nhiÒu nhµ thÇu bá gi¸ s¸t víi gi¸ sµn, sÏ ®Æt ra sù nghi ngê r»ng gi¸ sµn ®· bÞ "rß rØ" ë kh©u nµo trong qu¸ tr×nh xÐt duyÖt v× nã liªn quan ®Õn nhiÒu cÊp, nhiÒu ban ngµnh vµ c¸ nh©n. §Ó kh¾c phôc nh­îc ®iÓm "khã ®¶m b¶o bÝ mËt", héi ®ång ®Êu thÇu sÏ niªm phong c¸c gi¸ bá thÇu rèi míi tiÕn hµnh lËp vµ duyÖt gi¸ sµn vµ gi¸ trÇn. Gi¶i ph¸p nµy xem chõng còng cã thÓ ¸p dông ®­îc nh­ng còng sÏ vÊp ph¶i vÊn ®Ò lµ nÕu ngay tiÕn tr×nh lËp gi¸ sµn còng sÏ bÞ ¶nh h­ëng bëi c¸c nhµ thÇu vµ viÖc gi÷ niªm phong gi¸ bá thÇu trong mét thêi gian dµi lµ kh«n cã lîi. (chÝnh v× lý do nµy nªn theo quy chÕ ®Êu thÇu míi, c¸c phong b× gi¸ sÏ ®­îc më ngay sau khi nép thÇu). Do vËy viÖc quy ®Þnh nµy lµ rÊt khã ¸p dông trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay. Quy ®Þnh gi¸ tèi thiÓu - hîp lý Gi¸ nµy bao gåm c¸c chi phÝ tèi thiÓu cÇn thiÕt ®Ó mét nhµ thÇu víi c«ng nghÖ thi c«ng tiªn tiÕn nhÊt, kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt hîp lý nhÊt cã thÓ hoµn thµnh c«ng tr×nh víi tiÕn ®é ®· ®Ò ra. Gi¸ nµy sÏ do mét nhãm chuyªn gia cã kinh nghiÖm ®­îc chØ ®Þnh x©y dùng lªn: Gi¸ nµy kh«ng thÓ ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc khi tiÕn hµnh më thÇu v× nh­ vËy thay v× chuÈn bÞ hå s¬ thÇu c¸c nhµ thÇu sÏ lao vµo cuéc s¨n t×m th«ng tin vÒ gi¸, mÊt ®i tÝnh c¹nh tranh. ViÖc x¸c ®Þnh còng kh«ng thÓ tiÕn hµnh sau khi ®· më thÇu v× c¸c nhµ thÇu sÏ g©y ¶nh h­ëng ®Õn viÖc x¸c ®Þnh møc gi¸ nµy. Sau khi nhËn hå s¬ thÇu, phong b× tµi chÝnh sÏ ®­îc niªm phong d­íi sù chøng kiÕn cña c¸c nhµ thÇu. Sau khi niªm phong b× tµi chÝnh cã thÓ sÏ ®­îc göi t¹i mét c¬ quan chuyªn tr¸ch ®Ó ®¶m b¶o bÝ mËt. Thµnh lËp c¸c c¸c nhãm chuyªn gia lµm viÖc ®éc lËp vµ t×m ra mét møc gi¸ tèi thiÓu - hîp lý. C¸c nhãm chuyªn gia nµy còng ®­îc lµm viÖc mét c¸ch ®éc lËp vµ d­íi sù gi¸m s¸t chÆt chÏ ®Ó kh«ng bÞ lé bÝ mËt vÒ gi¸ thÊp - hîp lý. Møc gi¸ tèi thiÓu hîp lý cña c¸c nhãm sÏ ®­îc ®ång thêi xem xÐt vµ møc gi¸ tèi thiÓu hîp lý sÏ ®­îc xÐt duyÖt trªn nhiÒu chØ tiªu theo c¸c thang ®iÓm kh¸c nhau vµ c¨n cø vµo møc gia trung b×nh cña c¸c nhãm. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ tróng thÇu sÏ dùa trªn gi¸ tèi thiÓu hîp lý, nhµ thÇu nµo cã møc gi¸ s¸t víi gi¸ tèi thiÓu hîp lý sÏ ®­îc xÐt duyÖt tróng thÇu. Ngoµi viÖc x¸c ®Þnh gi¸ tróng thÇu trªn c¬ së gi¸ tèi thiÓu hîp lý cßn cã thÓ ®¸nh gi¸ th«ng qua c¸c chØ tiªu kh¸c nh­ so s¸nh víi gi¸ trung b×nh cña 4 nhµ thÇu cã gi¸ thÊp nhÊt, so s¸nh víi møc gi¸ trung b×nh cña c¸c nhµ thÇu hîp lÖ. Trong khi c¸c nhµ thÇu ViÖt Nam vÉn cßn trong t×nh tr¹ng ch­a cæ phÇn ho¸, gi¶i ph¸p triÖt ®Ó cho viÖc ®Êu thÇu, c¸c gi¶i ph¸p t×nh thÕ trªn cã thÓ h¹n chÕ phÇn nµo t×nh tr¹ng gi¸ ®Êu thÇu thÊp ë møc qu¸ ®¸ng nh­ hiÖn nay. C«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng GPMB lµ c«ng t¸c mang tÝnh chÊt x· héi s©u s¾c, nã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn cuéc sèng cña ng­êi d©n, nhÊt lµ ë n­íc ta khi ng­êi ta lu«n t©m niÖn c©u "an c­ l¹c nghiÖp". Tõ khi nghiªn cøu chuÈn bÞ dù ¸n, cÇn cung cÊp ®Çy ®ñ th«ng tin cho c¸c hé d©n cã liªn quan vÒ quy m«, tÇm quan träng cña dù ¸n. Bµn b¹c cëi më trùc tiÕp víi d©n, víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ®Ó cã ®­îc nh÷ng ph­¬ng ¸n di d©n tèi ­u nhÊt. Tr¸nh t×nh tr¹ng mï th«ng tin quy ho¹ch nh­ hiÖn nay. Chi phÝ dµnh cho c«ng t¸c t¸i ®Þnh c­ vµ GPMB th­êng chiÕm kho¶ng 20% tæng kinh phÝ x©y dùng, c¸ biÖt cã c«ng tr×nh chiÕm 40%, riªng ®èi víi c¸c c«ng tr×nh ë Hµ Néi vµ TP Hå ChÝ Minh, chi phÝ nµy gÊp 4 ®Õn 5 lÇn tæng kinh phÝ x©y dùng, Nh÷ng kho¶n chi cho c«ng tr×nh dï nhá còng ®­îc lªn dù to¸n hÕt søc cÈn thËn vµ muèn t¨ng so víi dù to¸n ph¶I qua c¸c b­íc kiÓm tra ®èi chiÕu cÈn thËn, trong khi ®ã chi phÝ GPMB chiÕm tû träng t­¬ng ®èi lín l¹I kh«ng ®­îc quan t©m ®óng møc. §· ®Õn lóc c¸c nhµ lËp chÝnh s¸ch ph¶I coi ®©y lµ mét trong c¸c h¹ng môc quan träng cña c«ng tr×nh vµ cÇn rµ so¸t c¸c quy ®Þnh ®Ó GPMB còng ®­îc kiÓm so¸t vÒ chÊt l­îng nh­ chÝnh c«ng tr×nh. Ban gi¶i phãng mÆt b»ng ®Þa ph­¬ng ph¶i lµ nh÷ng ng­êi lµm viÖc th­êng xuyªn vµ chuyªn tr¸ch chø kh«ng ph¶i lµ c¸c ban t¹m thêi. Cã nh­ vËy míi cã thÓ ®óc rót c¸c kinh nghiÖm vµ ngµy cµng hoµn thiÖn c«ng t¸c GPMB. Ngay tõ kh©u nghiªn cøu kh¶ thi cña dù ¸n, cÇn ph¶i ®­a ra c¸c ph­¬ng ¸n ®Ó gi¶m tèi thiÓu yªu cÇu GPMB vµ c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé vÒ t¸i ®Þnh c­. C«ng t¸c t¸i ®Þnh c­ kh«ng chØ nªn dõng ë møc lo n¬i ¨n chç ë cho c¸c hé d©n bÞ di dêi mµ ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p vÒ c«ng ¨n viÖc lµm. Tr¸nh t×nh tr¹ng do kh«ng yªn t©m vÒ nguån thu nhËp trong t­¬ng lai nªn nhiÒu hé d©n ®ßi ®Òn bï cao ®Ó di dêi. GPMB cÇn ®i tr­íc mét b­íc chø kh«ng nªn thùc hiÖn theo th«ng lÖ tr­íc kia nghÜa lµ ®Õn khi dù ¸n triÓn khai míi b¾t ®Çu thùc hiÖn c«ng t¸c di d©n vµ gi¶i phãng mÆt b»ng. Hai dù ¸n lín gÇn ®©y ®· thùc hiÖn theo ph­¬ng ¸n míi nµy lµ dù ¸n cÇu CÇn Th¬ víi viÖc khëi c«ng x©y dùng khu t¸i ®Þnh c­ vµ dù ¸n cÇu Thanh Tr× víi viÖc thi c«ng gãi thÇu di chuyÓn ®­êng ®iÖn trung vµ cao thÕ. Tuy ®©y chØ lµ nh÷ng gãi thÇu rÊt nhá nh­ng viÖc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó vÊn ®Ò mÆt b»ng cã ý nghÜa rÊt quan träng khi mµ rÊt nhiÒu dù ¸n ®· ph¶i ngõng chØ v× "mét vµi c¸i cét ®iÖn" hoÆc "mÊy mÐt vu«ng v­ên" nh­ dù ¸n cÇu Phï §æng vµ tuyÕn Ph¸p V©n - CÇu GiÏ. N©ng cao c«ng t¸c qu¶n lý chÊt l­îng c«ng tr×nh Kh©u then chèt trong c«ng t¸c nµy lµ chÊt l­îng ®éi ngò t­ vÊn gi¸m s¸t. V× vËy cÇn t¨ng c­êng ®µo t¹o, båi d­ìng phÈm chÊt vµ n¨ng lùc chuyªn m«n cho t­ vÊn trong n­íc ®Ó tiÕn tíi thay thÕ t­ vÊn n­íc ngoµi víi c¸c chøc danh cao h¬n. N©ng cao chÕ ®é ®·i ngé ®èi víi t­ vÊn trong n­íc, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c c«ng tr×nh cã ®iÒu kiÖn ¨n ë sinh ho¹t khã kh¨n, chó träng ®Õn ®Çu t­ ph­¬ng tiÖn lµm viÖc, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i. Trong t×nh h×nh hiÖn nay khi ta ch­a thÓ thay ®æi c¸c ®iÒu kiÖn cña FIDIC, Chñ ®Çu t­ cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p m¹nh h¬n n÷a trong viÖc n©ng c¸c tr¸ch nhiÖm cña t­ vÊn n­íc ngoµi nh­ c¸c h×nh thøc th­ c¶nh c¸o, c¸c v¨n b¶n göi ®Õn nhµ tµi trî ®Ó phÝa t­ vÊn cã thÓ thay ng­êi cã n¨ng lùc h¬n vµ nh÷ng h·ng t­ vÊn cã tr×nh ®é thÊp sÏ kh«ng ®­îc tiÕp tôc lµm viÖc t¹i ViÖt Nam. KÕt luËn: Mét lÇn n÷a cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng nguån hç trî ODA cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i. Trong nh÷ng n¨m qua, ODA ®· cã nh÷ng ®ãng gãp hÕt søc quan träng trong viÖc ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng giao th«ng vËn t¶i n­íc ta qua c¸c dù ¸n ®Çu t­ trªn hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc cña ngµnh. Trong nh÷ng n¨m tíi, khi xu h­íng ODA trªn thÕ giíi lµ ngµy c¶ng gi¶m, viÖc vËn ®éng ODA nh×n chung lµ sÏ ngµy cµng khã kh¨n h¬n. §Ó cã thÓ vËn ®éng ®­îc l­îng ODA mµ ngµnh ®· ®Æt ra ®ßi hái nç lùc cña tÊt c¶ c¸c ban ngµnh liªn quan mµ tr­íc m¾t lµ cÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn quý b¸u nµy. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn ODA kh«ng nh÷ng lµ tiÒn ®Ò cho c«ng t¸c vËn ®éng ODA mµ nã cßn lµ ®ãng gãp mét phÇn rÊt quan träng cho sù ph¸t triÓn chung cña toµn ngµnh giao th«ng vËn t¶i, trong ®ã cã sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña c¸c doanh nghiÖp. Ph¸t huy nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc trong gÇn 10 n¨m triÓn khai c¸c dù ¸n ODA, víi mét ®éi ngò nh©n lùc giÇu kinh nghiÖm tõ c¸c Ban qu¶n lý dù ¸n, T­ vÊn, tíi c¸c Nhµ thÇu trong viÖc triÓn khai c¸c dù ¸n ®Êu thÇu quèc tÕ, ngµnh GTVT ViÖt Nam sÏ hoµn thµnh c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra vµ v­¬n lªn mét tÇm cao míi trong cuèi thËp niªn nµy . ._.