Thu hút và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư nước ngoài trong nền kinh tế thị trường Việt Nam hiện nay

Lêi më ®Çu Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ ®êi sèng kinh tÕ, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ vµ ph©n c«ng lao ®éng trªn thÕ giíi ngµy cµng diÔn ra m¹nh mÏ, chÝnh ®iÒu ®ã ®· lµm cho ho¹t ®éng ®Çu t­ cña mét n­íc kh«ng chØ bã hÑp trong ph¹m vi mét quèc gia mµ ®· v­¬n ra nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ra ®êi trong hoµn c¶nh ®ã. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét nh©n tè chñ yÕu ®ãng gãp vµo sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ n­íc ®ã. Lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn nªn nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo n­íc ta ®ãng vai trß hÕt søc quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ t¹o viÖc lµm cho nguån lao ®éng nãi riªng. §Çu t­ n­íc ngoµi ngµy cµng cho thÊy ý nghÜa v« cïng to lín cña m×nh, nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña ®Êt n­íc ta.NhËn thøc ®­îc vai trß quan träng cña nguån vèn nµy, ViÖt Nam ®· tÝch cùc ®Èy m¹nh thu hót nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. Trong nh÷ng n¨m võa qua c¶ n­íc ®· ®¹t ®­îc thµnh c«ng ®¸ng kÓ trong viÖc thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn huy ®éng ®­îc tõ bªn ngoµi nµy, ph¸t huy ®­îc c¸c tiÒm n¨ng s½n cã vµ lîi thÕ cña c¶ n­íc, gãp phÇn quan träng vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tõ thùc tÕ trªn, víi mong muèn t×m hiÓu s©u thªm vÒ thùc tr¹ng thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng kiÕn thøc ®ãng gãp vµo viÖc thóc ®Èy, hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam, em ®· chän chuyªn ®Ò: “Thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ViÖt Nam hiÖn nay”.Do ch­a tÝch luü ®­îc ®Çy ®ñ kinh nghiÖm vµ thùc tÕ cña lÜnh vùc nghiªn cøu, nªn tiÓu luËn ch¾c ch¾n sÏ cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt, rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy c« ®Ó gióp cho chuyªn ®Ò ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù ®ãng gãp ý kiÕn vµ h­íng dÉn cña thÇy, c« ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho em hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Ch­¬ng I C¸c vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ xuÊt khÈu t­ b¶n 1.1 B¶n chÊt cña xuÊt khÈu t­ b¶n . XuÊt khÈu t­ b¶n lµ viÖc c¸c tæ chøc ®éc quyÒn vµ ®Çu t­ tµi chÝnh xuÊt khÈu t­ b¶n sang n­íc kh¸c, nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn cao dùa vµo viÖc më réng bãc lét trªn ph¹m vi thÕ giíi. LªNin ®· kh¼ng ®Þnh r»ng xuÊt khÈu t­ b¶n vÒ nguyªn t¾c víi xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ lµ qu¸ tr×nh ¨n b¸m b×nh ph­¬ng. B¶n chÊt cña xuÊt khÈu t­ b¶n lµ: Mét lµ: Mang l¹i mét kho¶n lîi nhuËn lín cho c¸c nhµ xuÊt khÈu t­ b¶n. C¸c nhµ xuÊt khÈu t­ b¶n ®· xuÊt "t­ b¶n thõa" sang c¸c n­íc cÇn t­ b¶n ®Ó thu ®­îc lîi nhuËn cao do ë ®©y ®Çu vµo c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nhiÒu gi¸ thÊp. Hai lµ: XuÊt khÈu t­ b¶n lµ qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ cña c¸c n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn. Ba lµ: XuÊt khÈu t­ b¶n nh»m môc ®Ých æn ®Þnh t×nh h×nh kinh tÕ chÝnh trÞ trong n­íc. Chñ nghÜa t­ b¶n cµng ph¸t triÒn th× m©y thuÉn x· héi cµng gay g¾t do ®ã xuÊt khÈu t­ b¶n trë thµnh biÖn ph¸p lµm gi¶m møc ®é gay g¾t ®ã. 1.2 C¸c h×nh thøc vµ hËu qu¶ cña xuÊt khÈu t­ b¶n. XuÊt khÈu t­ b¶n tån t¹i d­íi nhiÒu h×nh thøc, nÕu xÐt c¸ch thøc ®Çu t­ th× cã ®Çu t­ trùc tiÕp vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp -§Çu t­ trùc tiÕp lµ h×nh thøc xuÊt khÈu t­ b¶n ®Ó x©y dùng nh÷ng xÝ nghiÖp míi hoÆc mua l¹i nh÷ng xÝ nghiÖp ®ang ho¹t ®éng ë n­íc nhËn ®Çu t­, biÕn nã thµnh mét chi nh¸nh cña c«ng ty mÑ. C¸c xÝ nghiÖp míi ®­îc h×nh thµnh th­êng tån t¹i d­íi d¹ng hçn hîp song ph­¬ng, nh­ng còng cã nh÷ng xÝ nghiÖp mµ toµn bé sè vèn lµ cña mét c«ng ty n­íc ngoµi -§Çu t­ gi¸n tiÕp lµ h×nh thøc xuÊt khÈu t­ b¶n d­íi d¹ng cho vay thu l·i. Th«ng qua c¸c ng©n hµng t­ nh©n hoÆc c¸c trung t©m tÝn dông quèc tÕ vµ quèc gia, t­ nh©n hoÆc c¸c nhµ t­ b¶n cho c¸c n­íc kh¸c vay vèn theo nhiÒu h¹n ®Þnh kh¸c nhau ®Ó ®Çu t­ vµo c¸c ®Ò ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ. Ngµy nay, h×nh thøc nµy cßn ®­îc thùc hiÖn b»ng viÖc mua tr¸i kho¸n hay cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty ë n­íc nhËp khÈu t­ b¶n. NÕu xÐt theo chñ së h÷u, cã xuÊt khÈu t­ b¶n nhµ n­íc vµ xuÊt khÈu t­ b¶n t­ nh©n -XuÊt khÈu t­ b¶n nhµ n­íc: lµ h×nh thøc xuÊt khÈu t­ b¶n mµ nhµ n­íc t­ s¶n lÊy t­ b¶n tõ ng©n quü cña m×nh ®Çu t­ vµo n­íc nhËp khÈu t­ b¶n, hoÆc viÖn trî hoµn l¹i hay kh«ng hoµn l¹i ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ qu©n sù. -XuÊt khÈu t­ b¶n t­ nh©n: lµ h×nh thøc xuÊt khÈu t­ b¶n do t­ b¶n t­ nh©n thùc hiÖn . Ngµy nay, h×nh thøc nµy chñ yÕu do c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia tiÕn hµnh th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t­ kinh doanh. 1.3 Nh÷ng biÓu hiÖn míi cña xuÊt khÈu t­ b¶n trong giai ®o¹n hiÖn nay cña chñ nghÝa t­ b¶n. Ngµy nay, trong ®iÒu kiÖn lÞch sö míi, xuÊt khÈu t­ b¶n ®· cã sù biÕn ®æi lín. Thø nhÊt lµ: h­íng xuÊt khÈu t­ b¶n ®· cã sù thay ®æi c¬ b¶n. Tr­íc kia, luång xuÊt khÈu t­ b¶n chñ yÕu tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn sang c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn. Nh­ng gÇn ®©y luång xuÊt khÈu t­ b¶n chñ yÕu qua l¹i gi÷a c¸c n­íc t­ b¶n ph¸t triÓn víi nhau. Thø hai lµ: chñ thÓ xuÊt khÈu t­ b¶n cã sù thay ®æi lín, c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia cã vai trß trong xuÊt khÈu t­ b¶n ngµy cµng to lín, ®Æc biÖt lµ trong FDI. Thø ba lµ: h×nh thóc xuÊt khÈu t­ b¶n rÊt ®a d¹ng, sù ®an quyÖn gi÷a xuÊt khÈu t­ b¶n vµ xuÊt khÇu hµng ho¸ ngµy cµng t¨ng lªn. Ch­¬ngII C¸c vÊn ®Ò vÒ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 2.1. Kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. MÆc dï cã nhiÒu tranh luËn xung quanh kh¸i niÖm vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi nh­ng cho ®Õn nay ch­a cã kh¸i niÖm nµo vÒ ®Çu t­ ®­îc coi lµ hoµn chØnh. Trªn hÕt ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét lo¹i h×nh xuÊt khÈu t­ b¶n nã cã vai trß vµ ý nghÜa rÊt to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, nã cßn lµ mét qu¸ tr×nh kinh doanh trong ®ã vèn ®Çu t­ ®­îc di chuyÓn tõ quèc gia nµy sang quèc gia kh¸c víi môc ®Ých sinh lêi. Trong ®Çu t­ quèc tÕ th× bao gåm hai lo¹i ®Çu t­. Thø nhÊt lµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp n­íc ngoµi: §Çu t­ gi¸n tiÕp lµ mét lo¹i h×nh di chuyÓn vèn gi÷a c¸c quèc gia trong ®ã ng­êi chñ së h÷u vèn kh«ng trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng sö dông vèn. Thø hai lµ ®Çu t­ trùc tiÕp: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) lµ mét lo¹i h×nh di chuyÓn vèn quèc tÕ trong ®ã ngoµi chñ së h÷u vèn ®ång thêi lµ ngoµi trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng sö dông vèn. Nh­ vËy, trong hai lo¹i h×nh ®Çu t­ quèc tÕ: ®Çu t­ gi¸n tiÕp vµ ®Çu t­ trùc tiÕp ta thÊy chóng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n lµ: Mét lµ: §Çu t­ trùc tiÕp cã sù thèng nhÊt gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông vèn, cßn ®Çu t­ gi¸n tiÕp th× kh«ng cã sù thèng nhÊt ®ã. Hai lµ: Lîi Ých thu ®­îc tõ ®Çu t­ gi¸n tiÕp cã thÓ lµ lîi Ých kinh tÕ hay lîi Ých chÝnh trÞ cßn lîi Ých cña ®Çu t­ trùc tiÕp lµ lîi Ých kinh tÕ. Ba lµ: §Çu t­ trùc tiÕp th­êng ®i kÌm víi c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc vÒ chÝnh trÞ, cßn ®Çu t­ gi¸n tiÕp th× kh«ng cã rµng buéc g×. Mét kh¸i niÖm ®Çu t­ trùc tiÕp ng­íc ngoµi do Quü tiÒn tÖ quèc tÕ ®­a ra n¨m 1977. §ã lµ: FDI lµ viÖc ®Çu t­ ®­îc thùc hiÖn nh»m thu hót nh÷ng lîi Ých l©u dµi cho doanh nghiÖp ho¹t ®éng ë mét nÒn kinh tÕ kh¸c víi nÒn kinh tÕ thuéc ®Êt n­íc cña nhµ ®Çu t­. Môc ®Ých cña nhµ ®Çu t­ lµ giµnh ®­îc tiÕng nãi cã hiÖu qu¶ trong viÖc qu¶n lý doanh nghiÖp ®ã. §Þnh nghÜa nµy nhÊn m¹nh ®éng c¬ ®Çu t­ vµ ph©n biÖt FDI víi ®Çu t­ gi¸n tiÕp. §Çu t­ gi¸n tiÕp cã ®Æc tr­ng c¬ b¶n lµ nh»m thu hót ®­îc lîi nhuËn tõ viÖc mua b¸n tµi s¶n tµi chÝnh, vay m­în, ... n­íc ngoµi nh­ng nhµ ®Çu t­ kh«ng quan t©m, kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý, sö dông vèn cña doanh nghiÖp. NhiÒu nhµ kinh tÕ kh¸c còng cã c¸ch tiÕp cËn t­¬ng tù nh­: §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét lo¹i h×nh di chuyÓn vèn quèc tÕ, trong ®ã ng­êi chñ së h÷u vèn ®ång thêi lµ ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng sö dông vèn (Gi¸o tr×nh Kinh tÕ häc quèc tÕ - Tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n). Theo LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ngµy 12/11/1996, FDI lµ viÖc nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn hoÆc bÊt kú tµi s¶n nµo ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ theo quy ®Þnh cña LuËt nµy. Kh¸i niÖm nµy nhÊn m¹nh chñ ®Çu t­ lµ ng­êi n­íc ngoµi nh»m x¸c ®Þnh chñ t­ b¶n ®­îc dÞch chuyÓn trong FDI nhÊt thiÕt ph¶i v­ît ra khái ph¹m vi mét quèc gia. KÕ thõa c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ FDI cña c¸c nhµ kinh tÕ, xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt, môc ®Ých vµ gi¶i ph¸p ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých cña nhµ ®Çu t­, chóng ta cã thÓ hiÓu mét c¸ch tæng qu¸t vÒ FDI nh­ sau: FDI lµ sù ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty nh»m x©y dùng c¸c c¬ së kinh doanh cña m×nh ë n­íc ngoµi vµ lµm chñ toµn bé hay tõng phÇn c¬ së ®ã. §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ mµ chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp mét sè vèn ®ñ lín vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô, cho phÐp hä trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh mµ hä ®· bá vèn ®Çu t­ vµ hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®ång vèn còng nh­ kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh. 2.2. §Æc ®iÓm cña FDI-®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. FDI lµ mét trong hai lo¹i h×nh ®Çu t­ quèc tÕ rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¶ n­íc ®Çu t­ l©u n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ do ®ã nã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: - FDI lµ mét h×nh thøc ®Çu t­ b»ng vèn cña t­ nh©n, c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ®ãng gãp mét sè vèn tèi thiÓu vµo vèn ph¸p ®Þnh tuú theo luËt ®Çu t­ cña mçi n­íc, hä tù quyÕt ®Þnh h×nh thøc ®Çu t­, s¶n xuÊt kinh doanh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lç, l·i nªn h×nh thøc nµy th­êng mang tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. - Tû lÖ vèn gãp sÏ quyÕt ®Þnh viÖc ph©n chia quyÒn lîi vµ nghÜa vô gi÷a c¸c chñ ®Çu t­. Tuú theo luËt cña tõng n­íc mµ quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a hai bªn trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®­îc quy ®Þnh kh¸c nhau. QuyÒn qu¶n lý phô thuéc vµo møc ®é ®ãng gãp vèn. VÝ dô nÕu gãp 100% vèn th× doanh nghiÖp hoµn toµn do chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý. - Thu nhËp cña chñ ®Çu t­ phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh chø kh«ng ph¶i lµ mét kho¶n thu nhËp æn dÞnh. Lîi nhuËn cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi thu ®­îc phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®­îc chia theo tû lÖ gãp vèn trong vèn ph¸p ®Þnh. - Ho¹t ®éng FDI phÇn lín lµ v× môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn nªn chñ yÕu ®­îc tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh ®em l¹i lîi nhuËn cao cho nhµ ®Çu t­. FDI ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc mua l¹i toµn bé hay tõng phÇn cña doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng hoÆc mua cæ phiÕu ®Ó th«n tÝnh hay s¸t nhËp gi÷a c¸c C«ng ty víi nhau - Tån t¹i hiÖn t­îng hai chiÒu trong FDI, ®ã lµ hiÖn t­îng mét n­íc võa nhËn sù ®Çu t­ cña n­íc kh¸c l¹i võa thùc hiÖn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nh»m tËn dông lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c n­íc víi nhau. 2.3 TÝnh tÊt yÕu cña ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ra ®êi muén h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c. Nh­ng ngay tõ khi xuÊt hiÖn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã mét vai trß v« cïng quan träng trong c¸c ho¹t ®éng, mèi quan hÖ cña hÖ thèng kinh tÕ Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ kinh tÕ th× ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ngµy cµng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn.Nh÷ng n¨m 70, l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp trªn toµn ThÕ giíi b×nh qu©n hµng n¨m lµ 25 tû USD, con sè nµy cµng t¨ng lªn gÊp ®«i trong thêi kú 1986 - 1985 vµ n¨m 1986 l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi lµ 78 tû USD, n¨m 1987 lµ 133 tû USD, n¨m 1988 lµ 195 tû USD. TÝnh b×nh qu©n hµng n¨m trong thêi kú (85-90), ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¨ng gÊp 4 lÇn (24%) so víi tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu (6,%). T×nh h×nh trªn cho thÊy r»ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cµng ngµy trë thµnh xu h­íng ph¸t triÓn cña hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Ngµy nay, FDI chiÕm mét tû lÖ t­¬ng ®èi trong c¬ cÊu ®Çu t­ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Trongn¨m 1999, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thu hót ®­îc 208tû USD vèn FDI (b»ng 24% FDI ra cña thÕ giíi) t¨ng 10% so víi n¨m 1998 vµ lµ møc t¨ng cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. XÐt ë mét sè n­íc tû lÖ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI), GNP trung b×nh kho¶ng 10% nh­: Braxin 12,2%, Colonha 15,8%.. . vµ mét sè n­íc cao nh­ Acgentia 23,2%, Malayxia 26,6% vµ ®Æc biÖt lµ Xingapo 65,3%. Thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn nay ë c¸c n­íc ®ang lµ mét tÊt yÕu bëi v×: Mét lµ: vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét yÕu tè quan träng vµ lµ bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong tæng vèn ®Çu t­ cña x· héi. ViÖc thu hut vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu ®Ó khai th¸c tèt h¬n c¸c nguån lùc trong n­íc, më réng hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, vµ t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng lµm gia t¨ng nguån vèn tõ ®ã gãp phÇn më réng quy m« s¶n xuÊt t¨ng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµ më réng thÞ tr­êng n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Hai lµ: vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gãp phÇn gia t¨ng sù ph¸t triªn vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ. Cïng víi viÖc ®­a vèn ®Çu t­ ra n­íc ngoµI, c¸c nhµ ®Çu t­ cßn ®­a c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn c¶ nh÷ng kü thu©t, c«ng nghÖ, bÝ quyÕt kü thuËt, s¶n xuÊt, kinh doanh, kü n¨ng maketting hiÖn ®¹i. Qua ®©y, c¸c n­íc cã thÓ tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu cña c¸c n­íc ®i tr­íc, n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ cña m×nh. Ba lµ: Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng gãp phÇn t¹o sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu gi÷a c¸c ngµnh. Bëi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn khi ®­îc ®Çu t­ dÇn gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng khã kh¨n cña nÒn kinh tÕ vµ cïng víi nã lµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu h×nh thµnh theo h­íng c¸c ngµnh cã hµm l­îng kü thuËt c«ng nghÖ cao ngµy cµng chiÕm tû träng lín, tõ chç chñ yÕu c¬ cÊu kinh tÕ n«ng - c«ng nghiÖp - dÞch vô nay chuyÓn dÇn sang c¬ cÊu c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ n«ng nghiÖp. Vµ trong t­¬ng lai ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô sÏ lµ nh÷ng ngµnh then chèt. Bèn lµ: Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã quan hÖ mËt thiÕt víi an ninh quèc phßng cña mét quèc gia mét khu vùc. Thùc tÕ lÞch sö ®· cho thÊy sù yÕu kÐm vÒ kinh tÕ lu«n kÐo theo sù ®e do¹ mÊt an ninh quèc phßng. Sù ®e do¹ nµy cã thÓ b¾t nguån tõ bªn trong néi bé quèc gia vµ cã thÓ tõ bªn ngoµi hoÆc cã thÓ c¶ 2 h­íng ®ã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc x©y dùng - c¬ së h¹ tÇng, vËt chÊt v÷ng ch¾c sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Çu t­ x©y dùng nÒn an ninh quèc phßng v÷ng m¹nh h¬n. N¨m lµ: vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gi¶i quyÕt phÇn nµo sù thiÕu vèn ë c¸c quèc gia. Vèn, hay nãi réng ra lµ t­ liÖu s¶n xuÊt, lµ mét trong hai yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Song vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vÉn lµ mét bµi to¸n nan gi¶i ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ l¹c hËu bëi lÏ nÒn kinh tÕ tr­íc ®©y cña hä hÇu nh­ kh«ng cã hoÆc Ýt cã tÝch luü. Nguån vèn FDI sÏ lµ mét biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, S¸u lµ: vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét nguån vèn rÊt cã ý nghÜa ®èi víi c¸c n­íc, nhÊt lµ c¸c n­íc l¹c hËu, nã lµ nguån vèn ®Ó c¸c n­íc ®ã vùc dËy mét nÒn kinh tÕ vèn yÕu kÐm, kÐm n¨ng ®éng. Tranh thñ vèn vµ kü thuËt cña n­íc ngoµi, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ sö dông nã ®Ó thùc hiÖn môc tiªu quan träng hµng ®Çu lµ ®Èy m¹nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ. §©y còng lµ ®iÓm nót ®Ó c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tho¸t khái c¸i vßng luÈn quÈn cña sù nghÌo ®ãi. Thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc cho thÊy quèc gia nµo thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ më c­¶ víi bªn ngoµi, biÕt tranh thñ vµ ph¸t huy t¸c dông cña c¸c nh©n tè bªn ngoµi, biÕn nã thµnh nh©n tè bªn trong th× quèc gia ®ã t¹o ra ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. 2.4 C¸c h×nh thøc tån t¹i cña FDI. Trong thùc tiÕn, FDI cã nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kh¸c nhau. Nh÷ng h×nh thøc ®­îc ¸p dông phæ biÕn lµ: Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh Doanh nghiÖp liªn doanh Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi Hîp ®ång x©y dùng - vËn hµnh - chuyÓn giao c«ng nghÖ Hµng ®æi hµng – Ph­¬ng thøc ®Çu t­ thu hót n­íc ngoµi quan träng ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Hµng ®æi hµng lµ ph­¬ng thøc ®Çu t­ mµ gi¸ trÞ cña trang thiÕt bÞ cung cÊp ®­îc hoµn tr¶ b»ng chÝnh s¶n phÈm mµ c¸c trang thiÕt bÞ ®ã lµm ra. Ph­¬ng thøc nµy liªn quan tíi hai hîp ®ång quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ c©n b»ng nhau vÒ mÆt gi¸ trÞ.Trong mét hîp ®ång, nhµ cung cÊp ®ång ý x©y dùng nhµ m¸y hoÆc cung cÊp c¸c c«ng nghÖ cña nhµ m¸y cho phÝa ®èi t¸c. Trong hîp ®ång kh¸c, nhµ cung cÊp ®ång ý mua l¹i s¶n phÈm mµ c«ng nghÖ ®ã s¶n xuÊt ra víi khèi l­îng t­¬ng øng víi gÝa trÞ thiÕt bÞ mµ nhµ m¸y ®· ®Çu t­. Hµng ®æi hµng cã vai trß quan träng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang chuyÓn ®æi. Thùc tÕ ®· chØ ra r»ng hµng ®æi hµng cã ý nghÜa quan träng trong ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n gãp phÇn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 2.5 ChÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) trªn thÕ giíi vµ kinh nghiÖm ë mét sè n­íc. Trªn thÕ giíi. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ th× c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI ho¹t ®éng cã vÞ trÝ vµ vai trß ngµy cµng lín vµ ®­îc nhiÒu quèc gia sö dông nh­ mét chÝnh s¸ch kinh tÕ quan träng vµ l©u dµi khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ang lµ mét môc tiªu ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu ë nhiÒu n­íc trªn ThÕ giíi nhÊt lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn, n¬i cã nhu cÇu rÊt lín vÒ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó thu hót vèn FDI c¸c n­íc ®· sö dông c¸c gi¶i ph¸p nh­ sau: Thø nhÊt: C¶i tæ c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n theo h­íng më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Thø hai: Ban hµnh c¸c ®¹o luËt ®Çu t­ hÊp dÉn, giµnh nhiÒu ­u ®·i ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi x©y dùng mét m«i tr­êng mét ph¸p lý vµ m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh. Thø ba: Ph¸t triÓn kinh tÕ më, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nhÊt lµ kinh tÕ t­ nh©n cÇn ®­îc ph¸t triÓn vµ më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Thø t­: §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« Thø n¨m: §æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ, ®a d¹ng ho¸ nÒn s¶n xuÊt xuÊt hiÖn. Thø s¸u: æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« t¹o ra tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh, kiÒm chÕ l¹m ph¸t… §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë Trung Quèc §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë Trung Quèc chiÕm mét phÇn t­ tæng ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¸c n­íc nµy. Quy m« trung b×nh cña c¸c dù ¸n n¨m 1991 lµ 920000USD, n¨m 1993 lµ 1310000 USD. Tõ n¨m 1992 b¾t ®Çu cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ trong c¸c dù ¸n võa hoÆc lín víi kü thuËt tiªn tiÕn trong ngµnh ®iÖn, m¸y mãc, ho¸ chÊt, ®iÖn tö, vËt liÖu x©y dùng. C¸c ®Æc khu kinh tÕ vµ khu c«ng nghiÖp ®­îc x©y dùng ngµy cµng nhiÒu. Cho ®Õn nay Trung Quèc vÉn lµ n¬i hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ vµ Trung Quèc vÉn duy tr× møc t¨ng tr­ëng cao. §iÒu g× ®· dÉn ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng tèt nh­ vËy cña Trung Quèc .Bªn c¹nh mét sè nh©n tè thuËn lîi, Trung Quèc ®· cã c¸c biÖn ph¸p thu hót vµ sö dông FDI cho sù ph¸t triÓn mét c¸ch tÝch cùc vµ kÕ ho¹ch. Thø nhÊt , Trung Quèc ®· t¹o ra mét m«i tr­êng kh¸ thuËn lîi vµ æn ®Þnh cho c¸c nhµ ®Çu t­, t¹o ra møc tin cËy cao n¬i hä. Nhê ®ã ®· thu hót luång ®Çu t­ lín víi h×nh thøc vµ ®èi t¸c phong phó. Thø hai , FDI ë Trung Quèc ®­îc thu hót mét c¸ch cã kÕ ho¹ch. ë giai ®o¹n ®Çu FDI ®­îc khuyÕn khÝch tËp trung vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ ngµnh cã hÖ sè t¹o viÖc lµm cao vµ dÇn dÇn th¸o bá nh÷ng bÊt æn trong viÖc thu hót tró träng h¬n tíi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë Th¸i Lan §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë Th¸i Lan ®· gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ë n­íc nµy. Cuèi thËp kû 80, Th¸i Lan ®· thu hót kho¶ng 30 tû USD vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, nÒn kinh tÕ Th¸i Lan lu«n gi÷ ë møc t¨ng tr­ëng 8%/ n¨m. Trong ba n¨m l¹i ®©y, nguån vèn ®æ vµo Th¸i Lan lµ 55 tû USD song hÇu hÕt l¹i ®­îc ®Çu t­ vµo bÊt ®éng s¶n vµ mét sè lÜnh vùc kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ . §Çu t­ nh÷ng kho¶n khæng lå vµo bÊt ®éng s¶n nh­ng chñ yÕu ®Ó phôc vô tiªu dïng Ýt t¹o ra viÖc lµm cã chÊt l­îng cho nÒn kinh tÕ , víi kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp , chØ t¹o cho mäi ng­êi c¶m gi¸c giµu cã nh­ng ®ã chØ lµ sù phån vinh gi¶ t¹o. §iÒu nµy cã nghÜa lµ FDI kh«ng nh»m vµo ph¸t triÓn mµ chØ ®Ó kiÕm chªnh lÖch. ViÖc vay tiÒn n­íc ngoµi víi l·i suÊt thÊp qu¸ dÔ dµng lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ ë Th¸i Lan thiÕu chän läc lÜnh vùc kinh doanh. Mét sè lÜnh vùc cã l·i suÊt rÊt thÊp còng ®­îc ®Çu t­. Bµi häc rót ra tõ nghiªn cøu kinh nghiÖm cña Trung Quèc vµ Th¸i Lan Tõ vµi thËp niªn trë l¹i ®©y, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng cña nhiÒu n­íc.C¸c bµi häc rót ra tõ nghiªn cøu kinh nghiÖm cña Trung Quèc vµ Th¸i Lan lµ: VÒ l©u dµi, chóng ta cÇn ph¶i g¾n viÖc c¶i c¸ch m«i tr­êng ®Çu t­ víi c¶i c¸ch toµn bé nÒn kinh tÕ. ViÖc lµm nµy cã t¸c dông m¹nh mÏ h¬n so víi viÖc ­u ®·i vµ khuyÕn khÝch riªng lÎ cho c¸c nhµ ®Çu t­ ( chñ yÕu chØ ®Ó gi÷ ch©n c¸c nhµ ®Çu t­ tr­íc chuyÓn dÞch lîi thÕ c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc). C¶i c¸ch m«i tr­êng ®Çu t­ sÏ chØ lµ mét phÇn trong viÖc c¶i c¸ch c¬ cÊu kinh tÕ vµ cã thu hót ®­îc nhiÒu FDI hay kh«ng phô thuéc vµo kÕt qu¶ cña nh÷ng nç lùc c¶i c¸ch Êy.CÇn ph¶i thÊy r»ng nÕu chØ c¶i thiÖn theo h­íng tèt h¬n so víi tr­íc lµ ch­a ®ñ . C¸c nhµ ®Çu t­ sÏ chØ ®Çu t­ khi cho r»ng c¸c ®iÒu kiÖn cña m«i tr­êng ®· ®ñ tèt ®èi víi hä vµ cã thÓ ®em l¹i lîi Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ – x· héi cïng víi chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n vµ l©u dµi cña ViÖt Nam trong viÖc héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi vµ nh÷ng lîi thÕ vèn cã vÒ tµi nguyªn , con ng­êi sÏ vÉn lµ nh÷ng thÕ m¹nh cña m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam. Nh­ vËy nÕu chóng ta cÇn biÕt tËn dông vµ ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ ViÖt Nam vÉn sÏ lµ mét thÞ tr­êng hÊp dÉn vµ cã nhiÒu c¬ héi ®Çu t­. Ch­¬ng 3 Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn nay ë ViÖt Nam. Sau thêi k× ®æi mêi tõ n¨m1986 tíi nay ®Êt n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi.§¶ng ®· nhËn thÊy vai trß hÕt søc to lín cña vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ kh¼ng ®Þnh" Trong thêi ®¹i ngµy nay kh«ng mét quèc gia nµo dï lín, dï nhá, dï ph¸t triÓn theo con ®­êng T­ b¶n chñ nghÜa hay ®Þnh h­íng XHCN l¹i kh«ng cÇn ®Õn nguån vèn ®©ï t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, vµ coi ®ã lµ mét nguån lùc quèc tÕ cÇn khai th¸c ®Ó tõng b­íc hoµ nhËp vµo céng ®ång quèc tÕ" Tr­íc sù ®æi míi trong nhËn thøc ®ã n­íc ta ®· thu hót ®­îc ngµy cµng nhiÒu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI, c¸c dù ¸n ®Çu t­ víi quy m« lín vµ nhá kh¸c nhau.Trong ®ã c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo n­íc ta gåm cã: - Hîp ®ång hîp t¸c kinh tÕ. - Doanh nghiÖp liªn doanh. - Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 3.1 C¸c thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc. Sau 15 n¨m ban hµnh LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, tÝnh ®Õn 31 th¸ng 12 n¨m 2003, ViÖt Nam ®· thu hót ®­îc 5.424 dù ¸n FDI víi tèng vèn ®¨ng ký (kÓ c¶ t¨ng vèn) lµ 51,7 tû USD. Còng tÝnh tíi thêi ®iÓm nµy, ®· cã 36 dù ¸n hÕt h¹n ho¹t ®éng víi tæng sè vèn ®¨ng ký 649,5 triªu USD vµ 901 dù ¸n gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n víi tæng vèn ®¨ng ký 1,5 tû USD. Nh­ vËy sè dù ¸n cßn hiÖu lùc tÝnh ®Õn 31 th¸ng 12 n¨m 2003 lµ 4.487 dù ¸n víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 40,5 tû USD. Sè liÖu thÓ hiÖn diÔn biÕn cña dßng vèn n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi kú 1988 - 2003. N¨m cÊp giÊy phÐp Sè dù ¸n Tæng vèn ®¨ng ký (TriÖu USD) N¨m cÊp giÊy phÐp Sè dù ¸n Tæng vèn ®¨ng ký (TriÖu USD) 1988 37 321,8 1996 387 8979,0 1989 68 525,5 1997 358 4894,2 1990 108 735,0 1998 285 4138,0 1991 151 1275,0 1999 311 1568,0 1992 197 2027,0 2000 389 2018,0 1993 274 2589,0 2001 550 2592,0 1994 367 3746,0 2002 802 1621,0 1995 408 6848,0 2003 748 1899,6 (Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2003, NXB thèng kª - Hµ néi n¨m 2004) C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña dßng vèn n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi 1991 – 2003 cã thÓ chia thµnh 2 giai ®o¹n c¬ b¶n sau: Giai ®o¹n t¨ng tr­ëng theo chiÒu réng víi c¸c kho¶n ®Çu t­ quy m« lín (1991-1997). Sau sù tan r· cña hÖ thèng x· héi chñ nghÜa ®Çu nh÷ng n¨m 1990, c¸c nguån tµi trî ccña n­íc ngoµi cho ViÖt Nam hÇu nh­ bÞ c¾t hoµn toµn. LÖnh cÊm vËn cña Mü khiÕn cho viÖt Nam cµng khã tiÖp cËn ®­îc víi c¸c nguån tµi chÝnh kh¸c. Nî n­íc ngoµi lµ g¸nh nÆng lín ®èi víi mét nÒn kinh tÕ mµ quy m« vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hÕt søc h¹n chÕ nh­ n­íc ta. Trong khi ®ã, nguån tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ l¹i qu¸ eo hÑp, hËu qu¶ cña mét c¬ chÕ qu¶n lý yÕu kÐm, trong ®ã tiªu dïng vµ ®Çu t­ chñ yÕu phô thuéc vµo n­íc ngoµi (tû lÖ tiÕt kiÖm/GDP kho¶ng 10%). Do vËy, gi¶i ph¸p chiÕn l­îc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu vèn c¨ng th¼ng vµ nguån cung cÊp vèn h¹n hÑp chØ cã thÓ lµ khai th¸c nguån vèn FDI. Trong giai ®o¹n nµy, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc söa ®æi 2 lÇn (n¨m 1990 vµ 1992) theo h­íng th«ng tho¸ng vµ phï hîp h¬n víi nh÷ng th«ng lÖ quèc tÕ, ®· ®­a luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam trë thµnh mét trong nh÷ng bé luËt ®Çu t­ hÊp dÉn nhÊt trong khu vùc, ®iÒu nµy ®· khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. N¨m 1992, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam c¬ b¶n ®· rêi ra khái khñng ho¶ng, lÇn ®Çu tiªn c¸n c©n th­¬ng m¹i c©n b»ng vµ cã thÆng d­ chót Ýt. C«ng cuéc ®æi míi ®· cã nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh khiÕn c¸c n­íc ph¸t triÓn cã nh×n nhËn kh¸c vÒ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Quan hÖ ®èi ngo¹i ®· b¾t ®Çu ®­îc phôc håi, quan hÖ víi IMF ®­îc thiÕt lËp l¹i n¨m 1993 më ®­êng cho c¸c nguån vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) vµ c¸c nguån viÖn trî song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng kh¸c. Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP trong giai ®o¹n nµy t¹i ViÖt Nam. 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Tèc ®é t¨ng GDP (%) 6,0 8,6 8,1 8,8 9,5 9,3 8,2 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m. T×nh h×nh nµy ®· gãp phÇn tÝch cùc lµm gia t¨ng luång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. Sè l­îng dù ¸n FDI ®­îc cÊp phÐp vµ vèn ®Çu t­ t¨ng liªn tôc tõ n¨m 1991 vµ ®¹t tíi ®Ønh cao vµo n¨m 1996. Trong giai ®o¹n nµy, ngoµi c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ vµ lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n, lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc më réng, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. C¸c dù ¸n FDI giai ®o¹n nµy cã quy m« ®Çu t­ kh¸ lín, kho¶ng 14 triÖu USD/dù ¸n cao gÇn gÊp ®«i quy m« ®Çu t­ b×nh qu©n cña gia ®o¹n tr­íc. C¸c dù ¸n quy m« lín kh«ng chØ lµ dù ¸n ®Çu t­ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt nh­ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng (xi m¨ng, c¸n thÐp, sø vÖ sinh…), c«ng nghiÖp thùc phÈm… mµ cßn lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ trong lÜnh vùc dÞch vô h¹ tÇng nh­ kh¸ch s¹n, du lÞch m¹ng l­íi viÔn th«ng … C¸c dù ¸n h¹ tÇng nµy ®· gãp phÇn lµm thay ®æi bé mÆt ®« thÞ ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp nhËn ®­îc c¸c luång vèn ®Çu t­ míi. B¶ng: quy m« ®Çu t­ b×nh qu©n/1dù ¸n 1988 - 1990 1991 - 1997 1998 - 2002 Quy m« ®Çu t­ b×nh qu©n/dù ¸n (TriÖu USD) 7,4 14,0 5,2 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. Bªn c¹nh c¸c yÕu tè bªn trong, c¸c yÕu tè bªn ngoµi còng ®ãng gãp vµo sù gia t¨ng cña FDI. Thø nhÊt lµ lµn sãng vèn ch¶y dån vÒ c¸c thÞ tr­êng míi næi trong nh÷ng n¨m 80 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 90. Trong c¸c thÞ tr­êng nµy, §«ng nam ¸ lµ ®iÓm chÝnh nhËn FDI. N¨m 1990, c¸c n­íc §ong Nam ¸ thu hót 36% tæng dßng FDI ®Õn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Thø hai lµ dßng vèn n­íc ngoµi ch¶y vµo c¸c nÒn kinh tÕ qu¸ ®é XHCN tr­íc ®©y víi hy väng cã nh÷ng c¬ héi kinh doanh míi víi lîi nhuËn cao. Thø ba lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn nhÊt trong vïng nh­ Singapore, Th¸i lan… b¾t ®Çu xuÊt khÈu vèn. Lµ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é ViÖt Nam ®· cã ®­îc nh÷ng lîi thÕ tõ c¸c yªu tè bªn ngoµi. Cïng víi c¸c thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi, hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng FDI tõng b­íc ®­îc hoµn thiÖn ®· khiÕn cho ho¹t ®ång FDI trë nªn thuËn lîi h¬n, dßng vèn thùc hiÖn còng gia t¨ng liªn tôc tõ n¨m 1991 vµ ®¹t ®Ønh cao n¨m 1997, víi h¬n 3 tû USD ®· ®­îc thùc hiÖn (kh«ng gièng nh­ vèn ®¨ng ký, vèn thùc hiÖn cã ®é trÔ nhÊt ®Þnh nªn ch­a suy gi¶m ngay vµo thêi ®iÓm nµy). Tr­íc n¨m 1997, tû lÖ vèn thùc hiÖn t¨ng dÇn vµ n¨m 1997 ®· chiÕm h¬n 40% vèn ®¨ng ký. Trong 3 n¨m 1994 - 1997 tû lÖ nµy hÇu nh­ kh«ng t¨ng mÆc dï dßng vèn thùc hiÖn ®· gia t¨ng ®¸ng kÓ bëi v× sù gia t¨ng m¹nh mÏ dßng vèn ®¨ng ký. §iÒu nµy chøng tá giai ®o¹n t×m hiÓu thÞ tr­êng ®· qua vµ c¸c nhµ ®Çu t­ ®· b¾t ®Çu ®­a vèn vµo c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ, bæ sung nguån vèn cho t¨ng tr­ëng vµ khu vùc FDI ®· dÇn trë thµnh mét bé phËn h÷u c¬ cña nÒn kinh tÕ. N¨m 1997, do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc (th¸ng 7 n¨m 1997) dßng vèn ®¨ng ký ®· gi¶m h¼n, chØ b»ng 54% vèn ®¨ng ký n¨m 1996. Giai ®o¹n khã kh¨n sau khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc (1998-2004). Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc ®· khiÕn cho c¸c nÒn kinh tÕ khu vùc, c¸c ®èi t¸c FDI chÝnh cña ViÖt Nam bÞ r¬i vµo khñng ho¶ng, ph¶i ®èi mÆt thùc sù víi nh÷ng khã kh¨n t¹i chÝnh quèc vµ buéc ph¶i c¾t gi¶m ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Cuéc khñng ho¶ng ®· lµm béc lé nhiÒu nh­îc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ nµy, buéc c¸c quèc gia nµy ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh cÇn thiÕt trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ, nhÊt lµ vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ sö dông c¸c nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, trong ®ã cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®iÒu nµy khiÕn cho c¹nh tranh thu hót FDI ngµy cµng gay g¾t. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu tiªn n¨m 1987 ®· ®­îc thay b»ng luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi míi n¨m 1996 víi nhiÒu quy ®Þnh ­u ®·i h¬n. Trong c¸c n¨m 1998 vµ 1999 ChÝnh phñ ®· liªn tiÕp ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng FDI, c¸c thay ®æi chñ yÕu nh»m ban hµnh thªm c¸c quy ®Þnh vÒ ­u ®·i ®µu t­ nh­ gi¶m gi¸ tiÒn thuª ®Êt, gi¶m møc thuÕ vµ t¨ng thêi h¹n còng nh­ tiªu chÝ h­ëng ­u ®·i miÔn, gi¶m thuÕ lîi tøc (nay lµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp), ®Æt ra lé tr×nh chÝnh s¸ch mét gi¸, thùc hiÖn chÝnh s¸ch mét cöa, mét ®Çu mèi … Tuy nhiªn, ViÖt Nam còng kh«ng thu hót thªm ®­îc nhiÒu nhµ ®Çu t­ míi, vèn ®Çu t­ ®¨ng ký vµ vèn t¨ng thªm vÉn tiÕp tôc suy gi¶m 17% trong n¨m 1998 vµ tiÕp tôc gi¶m 60% n¨m 1999. §iÒu nµy chÝnh tá luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ®· trë nªn kÐm hÊp dÉn m«t so víi c¸c n­íc trong khu vùc nãi riªng vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi nãi chung. N¨m 2000, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc söa ®æi lÇn thø 5 víi ba thµnh c«ng lín nhÊt, ®­îc céng ®ång c¸c nhµ ®Çu t­ ®¸nh gi¸ cao lµ: Thø nhÊt ®­a ra 4 lo¹i danh môc: LÜnh vùc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­, lÜnh vùc khuyÕn khÝch ®Çu t­, lÜnh vùc ®Çu t­ cã ®iÒu kiÖn vµ lÜnh vùc kh«ng ®­îc ®Çu t­ Thø hai: ®­a ra hai quy tr×nh cÊp phÐp: ®¨ng ký cÊp phÐp vµ thÈm ®Þnh cÊp phÐp. Thø ba lµ cho phÐp c¸c donh nghiÖp ®­îc tæ chøc l¹i b»ng c¸ch chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­, chia, t¸ch, s¸t nhËp, hîp nhÊt. N¨m 2000 còng lµ n¨m ®Çu tiªn ViÖt Nam chñ ®éng tæ chøc vËn ®éng , xóc tiÕn ®Çu t­ ë n­íc ngoµi. Héi th¶o chia sÎ kinh nghiÖm ®Çu t­ kinh doanh thµnh c«ng t¹i ViÖt Nam ®­îc tæ chøc t¹i Singapore th¸ng 3 n¨m 2000. Víi c¸c nç lùc nµy, dßng vèn ®¨ng ký kh«ng tiÕp tôc suy gi¶m n÷a mµ b¾t ®Çu t¨ng lªn, mÆc dï t¨ng chËm. Vµ ch­a v÷ng ch¾c vµo n¨m 2000 (t¨ng 28%) vµ n¨m 2001 (t¨ng 26%). Vèn ®¨ng ký gia t¨ng trong hai n¨m nµy chñ yÕu lµ do c¸c dù ¸n lín ®­îc cÊp phÐp trong lÜnh vùc dÇu khÝ. Tuy nhiªn vèn t¨ng thªm n¨m 2002 ®¹t møc t¨ng tr­ëng v­ît bËc, lÇn ®Çu tiªn vèn t¨ng thªm b»ng 2/3 vèn ®¨ng ký míi, ®iÒu nµy cho thÊy mét dÊu hiÖu tèt cña sù phôc håi dßng FDI vµo ViÖt Nam. Trong giai ®o¹n nµy, nhiÒu dù ¸n quy m« võa vµ nhá ®­îc cÊp phÐp, vèn ®¨ng ký b×nh qu©n/dù ¸n chØ b»ng 37% quy m« b×nh qu©n 1 dù ¸n giai ®o¹n tr­íc.Víi c¸c quy m« võa vµ nhá, c¸c dù ¸n FDI ®· triÓn._.