Thiết kế hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt khu dân cư Phú Xuân - Cotec - Huyện Nhà Bè

CHƯƠNG I: TỔNG QUAN Cô sôû hình thaønh ñeà taøi: OÂ nhieãm nguoàn nöôùc do taùc ñoäng cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït vaø saûn xuaát ñang laø vaán ñeà böùc xuùc hieän nay. Vieäc baûo veä vaø söû duïng hôïp lyù nguoàn nöôùc ñeå cung caáp cho caùc hoaït ñoäng sinh hoaït vaø saûn xuaát, ñaùp öùng nhu caàu hieän taïi vaø thoûa maõn nhu caàu cuûa töông lai. Ñaõ vaø ñang laø baøi toaùn nan giaûi ñoái vôùi quoác gia Vieät Nam noùi rieâng vaø theá giôùi noùi chung. Tp.HCM laø moät thaønh phoá cöïc lôùn, coù taàm quan troïng khoâng nhöõng ôû treân bình dieän quoác gia maø coøn caû quoác teá. Ñònh höôùng phaùt trieån kinh teá cuûa thaønh phoá seõ taäp trung vaøo phaùt trieån maïnh caùc ngaønh dòch vuï nhö thöông maïi, taøi chính, ngaân haøng, du lòch, giao thoâng vaän taûi, vaên hoaù, y teá, ñaøo taïo, coâng nhaân kyõ thuaät cao... Ñeå traùnh söï taäp trung qua möùc vaø traùnh tình traïng “quaù taûi” cho Tp.HCM, ñaëc bieät laø khu vöïc noäi thaønh, thaønh phoá thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån kinh teá ra khu vöïc ngoaïi thaønh vaø caùc vuøng phuï caän. Nhaø Beø coù vò trí khaù quan troïng vôùi vò trí chieán löôïc khai thaùc giao thoâng thuûy vaø boä, naèm cöûa ngoõ phía Nam cuûa thaønh phoá, laø caàu noái môû höôùng phaùt trieån cuûa thaønh phoá vôùi bieån Ñoâng vaø theá giôùi. Huyeän Nhaø Beø laø moät trong nhöõng vuøng taâm ñieåm ñaàu tieân ñöôïc thaønh phoá chuù yù . Do vaäy trong 5 naêm trôû laïi ñaây tình hình phaùt trieån ñoâ thò hoùa huyeän Nhaø Beø ngaøy caøng cao, vôùi söï goùp maët cuûa ñoâng ñaûo caùc ñôn vò kinh teá cuûa trung öông vaø thaønh phoá. Moät soá caùc khu coâng nghieäp vaø caùc khu ñoâ thò môùi ñaõ ñöôïc hình thaønh phaùt trieån nhö: khu coâng nghieäp Hieäp Phöôùc - Nhaø Beø vôùi ñoâ thò môùi Phuù Xuaân - Möông Chuoái - 100.000 ngöôøi. Xaõ Phuù Xuaân ñöôïc quy hoaïch thaønh khu trung taâm huyeän lî neân xaõ ñaõ vaø seõ ñöôïc ñaàu tö maïnh meõ veà cô sôû haï taàng ñeå xöùng ñaùng vôùi boä maët cuûa moät huyeän ñang phaùt trieån. Ngoaøi caùc coâng trình, truï sôû haønh chính, nhieàu khu daân cö hieän ñaïi ñang ñöôïc hình thaønh. Khu daân cö Phuù Xuaân- Cotec laø moät trong nhöõng khu trung cö hieän ñaïi cuûa huyeän ñöôïc xaây döïng ñeå ñaùp öùng nhu caàu veà nhaø ôû cho daân trong vuøng vaø daân cô hoïc, tuy nhieân nöôùc thaûi töø caùc khu daân cö vaø caùc hoaït ñoäng saûn xuaát dòch vuï trong huyeän vaãn chöa ñöôïc xöû lyù maø thaûi thaúng ra soâng. Ñeå goùp phaàn vaøo vieäc baûo veä moâi tröôøng chung cuûa theá giôùi vaø giaûm bôùt noãi lo veà haäu quaû oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa nhaân loaïi ñeà taøi “ tính toaùn thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho khu daân cö Phuù Xuaân- Cotec huyeän Nhaø Beø” ñöôïc hình thaønh. Muïc tieâu cuûa ñeà taøi Tính toaùn thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho khu daân cö Phuù Xuaân-Cotec tại huyeän Nhaø Beø. Noäi dung cuûa ñeà taøi Noäi dung luaän vaên taäp trung nghieân cöùu vaøo caùc vaán ñeà sau: Toång quan veà heä thoáng thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït Tìm hieåu vò trí ñòa lyù, töï nhieân, ñieàu kieän kinh teá- xaõ hoäi vaø hieän traïng moâi tröôøng taïi huyeän Nhaø Beø vaø cuûa khu daân cö Phuù Xuaân. Tính toaùn thieát keá heä thoáng thu gom nöôùc thaûi sinh hoaït taïi khu daân cö. Ñöa ra caùc phöông aùn xöû lyù vaø choïn phöông aùn xöû lyù hieäu quaû nhaát ñeå thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cuûa khu daân cö Phöông phaùp nghieân cöùu ñeà taøi Phöông phaùp luaän Huyeän Nhaø Beø ñang treân ñaø phaùt trieån veà maët kinh teá vaø xaõ hoäi,thuùc ñaåy ngaønh saûn xuaát keùo theo daân nhaäp cö cô hoïc taêng cao. Ñieàu naøy cho thaáy vieäc hình thaønh caùc khu ñònh cö laø vaán ñeà thieát thöïc, vieäc xaây döïng caùc khu ñònh cö giuùp caùc cô quan nhaø nöôùc quaûn lyù toát vaán ñeà nhaø ôû, beân caïnh ñoù coù theå kieåm soaùt ñöôïc taûi löôïng, khaû naêng gaây oâ nhieãm, tieán trieån cuûa tình traïng gaây oâ nhieãm do nöôùc thaûi sinh hoaït gaây ra. Ñoà aùn naøy tính toaùn thieát keá döïa treân soá daân öôùc tính treân moät khu ñònh cö ñieån hình, nhaèm goùp phaàn baûo veä moâi tröôøng, vaø coù theå öùng duïng cho caùc khu daân cö khaùc coù theå ñöôïc hình thaønh trong töông lai. Phöông phaùp nghieân cöùu cuï theå Phöông phaùp thöïc teá: thu thaäp vaø xöû lyù caùc taøi lieäu caàn thieát cho ñeà taøi moät caùch thích hôïp. Tổng quan về nước thải đô thị và ô nhiễm môi trường do nước thải đô thị . Thành phần và tính chất của nước thải đô thị Ô nhiễm nước thải đô thị. Các phương pháp xử lý nước thải sinh hoạt. Các công nghệ xử lý nước thải sinh hoạt. Tổng quan về điều kiện tự nhiên- kinh tế - xã hội ôû huyeän Nhaø Beø thaønh phoá Hoà Chí Minh Taäp trung nghieân cöùu khaûo saùt hieän traïng moâi tröôøng taïi khu daân cö Phuù Xuaân-Cotec. Tìm hieåu veà thaønh phaàn tính chaát cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït ñeå ñöa ra bieän phaùp xöû lyù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng. Tính toaùn thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho khu daân cö Phuù Xuaân – Cotec Thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho khu daân cö. Tính toaùn kinh teá cho caùc phöông aùn vaø löïa choïn phöông aùn toái öu. Thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi töø ngaøy 1/10/2007 ñeán ngaøy 22/12/2007 Phöông höôùng phaùt trieån cuûa ñeà taøi Do kieán thöùc vaø thôøi gian coù giôùi haïn neân ñeà taøi chæ döøng laïi ôû möùc ñoä khaûo saùt, tìm hieåu vaø thieát keá cho khu daân cö Phuù Xuaân huyeän Nhaø Beø chöù khoâng thieát keá chung cho caùc khu daân cö trong thaønh phoá. Töø keát quaû nghieân cöùu cuûa ñeà taøi naøy coù theå boå sung, chænh söûa vaø phaùt trieån cho caùc khu daân cö khaùc treân ñòa baøn thaønh phoá vaø toaøn quoác. YÙ nghóa khoa hoïc vaø yù nghóa thöïc tieãn YÙ nghóa khoa hoïc Ñeà taøi goùp phaàn vaøo vieäc tìm hieåu vaø thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït taïi khu daân cö Phuù Xuaân-cotec huyeän Nhaø Beø. Töø ñoù goùp phaàn vaøo coâng taùc baûo veä moâi tröôøng, caûi thieän taøi nguyeân nöôùc ngaøy caøng trong saïch hôn. Giuùp caùc nhaø quaûn lyù laøm vieäc hieäu quaû vaø deã daøng hôn. YÙù nghóa thöïc tieãn Ñeà taøi seõ ñöôïc nghieân cöùu vaø boå sung ñeå phaùt trieån cho caùc khu daân cö treân ñòa baøn thaønh phoá vaø toaøn quoác. Haïn cheá vieäc xaû thaûi böøa baõi laøm suy thoaùi vaø oâ nhieãm taøi nguyeân nöôùc. CHƯƠNG II TOÅNG QUAN VEÀ HEÄ THOÁNG THOAÙT NÖÔÙC VAØ XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI SINH HOAÏT Nguoàn Goác Vaø Ñaëc Tính Nöôùc Thaûi Sinh Hoaït Nöôùc thaûi sinh hoaït laø nöôùc thaûi ñöôïc hình thaønh trong quaù trình hoaït ñoäng soáng cuûa con ngöôøi nhö : giaët giuõ, taåy röûa, veä sinh caù nhaân, nöôùc nhaø beáp… vaø caùc hoaït ñoäng khaùc khoâng phaûi laø saûn xuaát.Nöôùc thaûi sinh hoaït thöôøng ñöôïc thaûi ra töø caùc caên hoä, cô quan, tröôøng hoïc, beänh vieän, chôï caùc coâng trình coâng coäng khaùc vaø ngay chính trong caùc cô sôû saûn xuaát. Khoái löôïng nöôùc thaûi sinh hoaït cuûa moät coäng ñoàng daân cö phuï thuoäc vaøo: Quy moâ daân soá Tieâu chuaån caáp nöôùc Khaû naêng vaø ñaëc ñieåm cuûa heä thoáng thoaùt nöôùc Loaïi hình sinh hoaït Ñaëc tính chung cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït thöôøng bò oâ nhieãm bôûi caùc chaát caën baõ höõu cô, caùc chaát höõu cô hoaø tan (thoâng qua caùc chæ tieâu BOD5/COD), caùc chaát dinh döôõng (Nitô, phospho), caùc vi truøng gaây beänh (E.Coli, coliform…); Möùc ñoä oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït phuï thuoäc vaøo: Löu löôïng nöôùc thaûi Taûi troïng chaát baån tính theo ñaàu ngöôøi Maø taûi troïng chaát baån tính theo ñaàu ngöôøi phuï thuoäc vaøo: Möùc soáng, ñieàu kieän soáng vaø taäp quaùn soáng Ñieàu kieän khí haäu Vaø ñöôïc xaùc ñònh ôû baûng 1 Baûng 1: Taûi troïng chaát baån theo ñaàu ngöôøi Chæ tieâu oâ nhieãm Heä soá phaùt thaûi Caùc quoác gia gaàn guõi vôùi Vieät Nam Theo tieâu chuaån Vieät Nam (TCXD-51-84) Chaát raén lô lửng (SS) 70-145 50-55 NOS5 ñaõ laéng 45-54 25-30 NOS20 ñaõ laéng - 30-35 NOH (COD) 72-102 - N-NH4+ 2.4-4.8 7 Phospho toång soá 0.8-4.0 1.7 Daàu môõ 10-30 - (Nguoàn: Chöông trình moân hoïc kyõ thuaät xöû lyù nöôùc thaûi, Laâm Minh Trieát) Thaønh Phaàn Vaø Tính Chaát Cuûa Nöôùc Thaûi Thaønh phaàn vaø tính chaát cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït phuï thuoäc raát nhieàu vaøo nguoàn goác nöôùc thaûi ngoaøi ra. Ñaëc ñieåm chung cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït laø thaønh phaàn cuûa chuùng töông ñoái oån ñònh. Caùc thaønh phaàn naøy bao goàm 52% chaát höõu cô, 48% chaát voâ cô, ngoaøi ra nöôùc thaûi sinh hoaït coøn chöùa nhieàu caùc vi sinh vaät gaây beänh vaø caùc ñoäc toá cuûa chuùng. Phaàn lôùn caùc vi sinh vaät trong nöôùc thaûi laø caùc vi khuaån vaø vi rut gaây beänh nhö : caùc vi khuaån gaây beänh taû, lî, thöông haøn… Thaønh phaàn nöôùc thaûi ñöôïc chia laøm hai nhoùm chính: Thaønh phaàn vaät lyù Thaønh phaàn hoaù hoïc Thaønh phaàn vaät lyù: bieåu thò daïng caùc chaát baån coù trong nöôùc thaûi ôû caùc kích thöôùc khaùc nhau, ñöôïc chia thaønh 3 nhoùm: Nhoùm 1: goàm caùc chaát khoâng tan chöùa trong nöôùc thaûi daïng thoâ (vaûi, giaáy, caønh laù caây, saïn, soûi, caùt, da, loâng…) ôû daïng lô löûng ( d > 10-1 mm) vaø ôû daïng huyeàn phuø, nhuõ töông, boït (d = 10-1 – 10-4 mm) Nhoùm 2: goàm caùc chaát baån daïng keo (d = 10-4 – 10-6 mm) Nhoùm 3: Goàm caùc chaát baån ôû daïng hoaø tan coù d < 10-6 mm; chuùng coù theå ôû daïng ion hoaëc phaân töû: Heä moät pha – dung dòch thaät. Thaønh phaàn hoaù hoïc: Bieåu thò daïng caùc chaát baån trong nöôùc thaûi coù caùc tính chaát hoaù hoïc khaùc nhau, ñöôïc chia thaønh 3 nhoùm: Thaønh phaàn voâ cô: caùt, seùt, xæ, axit voâ cô, caùc ion cuûa muoái phaân ly…(khoaûng 42% ñoái vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït ); Thaønh phaàn höõu cô: Caùc chaát coù nguoàn goác töø ñoäng vaät, thöïc vaät, caën baõ baøi tieát…(chieám khoaûng 58%) Caùc chaát chöùa Nitô:Ureâ, proteâin, amin, acid amin… Caùc hôïp chaát nhoùm hydrocacbon: môõ, xaø phoøng, cellulose… Caùc hôïp chaát coù chöùa phosphor, löu huyønh Thaønh phaàn sinh hoïc: naám men, naám moác, taûo, vi khuaån… Toång Quan Veà Heä Thoáng Vaø Phöông Phaùp Xöû Lyù Nöôùc Thaûi Sinh Hoaït Toång Quan Veà Heä Thoáng Xöû Lyù Nöôùc Thaûi Sinh Hoaït Caùc quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït taïi caùc nhaø maùy xöû lyù thöôøng ñöôïc chia ra thaønh caùc böôùc: xöû lyù ban ñaàu, xöû lyù baäc hai, xöû lyù baäc ba. Xöû lyù ban ñaàu Nöôùc thaûi ñöôïc ñöa ñeán nhaø maùy xöû lyù coù theå chöùa nhöõng maûnh vuïn vaø raùc röôûi gaây caûn trôû hoaëc laøm hö hoûng maùy bôm vaø caùc thieát bò khaùc. Nhöõng vaät lieäu ñoù ñöôïc maøng chaén hoaëc song chaén raùc giöõ laïi, ñöôïc laáy ra baèng maùy hoaëc baèng tay ñem choân hoaëc ñoát. Nöôùc thaûi sau ñoù ñi qua moät maùy nghieàn, nghieàn caùc vaät lieäu höõu cô vaø caùc thöù coøn laïi nhaèm giaûm kích thöôùc cuûa chuùng ñeå sau ñoù xöû lyù vaø loaïi boû hieäu quaû hôn. Ngaên laéng caùt Ngaên laéng caùt ñöôïc thieát keá ñeå cho caùc haït caùt coù kích thöôùc 0.2 mm hoaëc lôùn hôn laéng xuoáng ñaùy trong khi nhöõng haït nhoû hôn vaø phaàn lôùn caùc chaát höõu cô ôû traïng thaùi lô löûng ñi qua Beå laéng 1 Sau khi caùt ñöôïc loaïi boû, nöôùc thaûi ñi qua moät beå laéng taïi ñoù caùc vaät lieäu höõu cô sa laéng vaø ñöôïc laáy ra thaûi boû. Quaù trình sa laéng coù theå loaïi boû ñöôïc töø 20- 40 % chaát raén lô löûng Beå tuyeån noåi Trong nöôùc thaûi chöùa raát nhieàu chaát ôû daïng raén hoaëc ôû daïng loûng, phaân taùn khoâng tan, töï laéng keùm. Tuyeån noåi laø quaù trình vaät lyù ñöôïc duøng ñeå taùch caùc haït raén vaø caùc haït chaát loûng ra khoûi pha loûng vaø coâ ñaëc buøn sinh hoïc. Quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän nhôø boït khí taïo ra khoái chaát loûng khi cho khoâng khí vaøo. Caùc boït khí baùm vaøo caùc haït hoaëc ñöôïc giöõ laïi trong caáu truùc haït neân taïo neân löïc ñaåy noåi ñoái vôùi caùc haït. Khoâng khí ñöôïc ñöa vaøo nöôùc vôùi aùp löïc 1.75-3.5 kg/ cm2. Sau ñoù nöôùc thaûi dö thöøa khoâng khí ñöôïc ñöa sang beå laøm thoaùt caùc boït khí ñi leân laøm cho caùc chaát raén lô löûng noåi leân maët nöôùc vaø ñöôïc loaïi boû. Öu ñieåm cuûa phöông phaùp naøy so vôùi phöông phaùp laéng laø coù theå khöû ñöôïc hoaøn toaøn caùc haït nhoû hoaëc nheï, laéng chaäm trong moät thôøi gian daøi. Xöû lyù baäc hai Sau khi ñaõ boû ñöôïc 40-60 % chaát raén lô löûng vaø 20-40% BOD5 trong giai ñoaïn xöû lyù ban ñaàu baèng caùc bieän phaùp xöû lyù, giai ñoaïn xöû lyù baäc hai tieáp tuïc giaûm thieåu vaät chaát höõu cô coøn laïi trong nöôùc thaûi baèng caùc bieän phaùp sinh hoïc. Trong caùc quaù trình vi khuaån ñöôïc xöû duïng laø vi khuaån haùo khí. Vi khuaån haùo khí bieán ñoåi vaät chaát höõu cô thaønh nhöõng daïng vaät chaát nhö cacbonic, nöôùc, nitrat cuõng nhö caùc vaät lieäu höõu cô khaùc. Vieäc taïo ra vaät chaát höõu cô môùi laø keát quaû giaùn tieáp cuûa quaù trình sinh hoïc, vaø chaát höõu cô naøy caàn ñöôïc loaïi boû tröôùc khi nöôùc thaûi ñöôïc thaûi vaøo soâng. Giai ñoaïn xöû lyù baät hai goàm caùc quaù trình: loïc nhoû gioït, xöû lyù buøn hoaït tính, hoà sinh vaät. Loïc nhoû gioït Trong quaù trình naøy doøng nöôùc thaûi ñöôïc ñöa khoâng lieân tuïc vaøo caùc lôùp hay moät soá vaät lieäu xoáp. Moät lôùp maøng seät chöùa caùc vi sinh vaät bao phuû caùc vaät lieäu loïc vaø coù chöùc naêng nhö caùc taùc nhaân loaïi tröø oâ nhieãm. Vaät chaát höõu cô trong nöôùc thaûi chaûy qua lôùp maøng vi sinh haáp thuï vaø bieán ñoåi thaønh cacbonic vaø nöôùc. Quaù trình nhoû gioït sau laéng coù theå loaïi tröø ñöôïc 85% BOD5 Buøn hoaït tính Ñaây laø quaù trình thoaùng khí trong ñoù taäp hôïp buøn keát tuï lô löûng trong beå thoaùng khí ñöôïc caáp oxy. Taäp hôïp caùc phaàn töû buøn hoaït tính caáu taïo töø haøng trieäu vi khuaån phaùt trieån maïnh lieân keát vôùi nhau bôûi moät lôùp nhaày seät. Vaät chaát höõu cô ñöôïc haáp thuï bôûi quaàn theå vi khuaån vaø bieán thaønh caùc saûn phaåm hieáu khí. Trong quaù trình naøy BOD5 giaûm khoaûng 60-80%, COD giaûm khoaûng 60-70% Ao hoaëc hoà ñieàu hoøa Moät daïng xöû lyù sinh hoïc khaùc ñoù laø ao hoaëc hoà ñieàu hoøa vôùi dieän tích lôùn, do ñoù chuùng thöôøng ñöôïc boá trí ôû caùc vuøng queâ. Hoà ñieàu hoøa phoå bieán nhaát coù ñoä saâu töø 0.6-1.5 m dieän tích beà maët coù theå ñeán vaøi hecta. Caùc chaát raén chuû yeáu phaân huûy trong ñieàu kieän yeám khí ôû ñaùy hoà. Trong khi ñoù ôû vuøng maët cho pheùp oxy hoùa vaät chaát höõu cô daïng keo vaø hoøa tan. Quaù trình naøy coù theå giaûm ñöôïc 75-85%BOD5. Xöû lyù baäc cao nöôùc thaûi Neáu nôi tieáp nhaän yeâu caàu nöôùc thaûi phaûi xöû lyù ôû möùc cao hôn so vôùi xöû lyù baäc hai, hoaëc nöôùc thaûi ñöôïc xöû lyù seõ ñöôïc taùi söû duïng thì khi ñoù caàn tieán haønh xöû lyù baäc cao nöôùc thaûi. Thuaät ngöõ xöû lyù baäc ba thöôøng ñöôïc söû duïng ñoàng nghóa vôùi xöû lyù baäc cao. Tuy nhieân, hai phöông phaùp naøy khoâng phaûi laø moät. Xöû lyù baäc ba thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå loaïi tröø Photpho trong khi ñoù xöû lyù baäc cao coù theå theâm moät soá böôùc nhaèm caûi thieän chaát löôïng nöôùc thaûi baèng caùch loaïi boû caùc chaát oâ nhieãm trô. Nhöõng quaù trình hieän coù theå loaïi treân 99% chaát raén lô löûng vaø BOD5. Nhö caùc bieän phaùp nhö thaåm thaáu ngöôïc vaø thaám taùch baèng ñieän. Caùc quaù trình khöû Amoniac, khöû nitrat vaø keát tuûa Phot phat coù theå loaïi tröø ñöôïc caùc chaát dinh döôõng. Neáu nöôùc thaûi seõ ñöôïc taùi söû duïng laïi baèng phöông phaùp khöû truøng baèng Clo thì khöû truøng baèng Ozon ñöôïc coi laø ñaùng tin caäy nhaát. Toång quan veà caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït Caùc loaïi nöôùc thaûi ñeàu chöùa taïp chaát gaây oâ nhieãm raát khaùc nhau: töø caùc loaïi chaát rắn khoâng tan, ñeán nhöõng loaïi chaát khoù tan hoaëc tan ñöôïc trong nöôùc, xöû lyù nöôùc thaûi laø loaïi boû caùc taïp chaát ñoù, laøm saïch laïi nöôùc hoaëc thaûi vaøo nguoàn hay taùi söû duïng. Ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc ñích ñoù chuùng ta thöôøng döïa vaøo ñaëc ñieåm cuûa töøng loaïi taïp chaát ñeå löïa choïn phöông phaùp xöû lyù thích hôïp. Thoâng thöôøng coù caùc phöông phaùp xöû lyù sau: Xöû lyù baèng phöông phaùp cô hoïc. Xöû lyù baèng phöông phaùp hoùa lyù vaø hoùa hoïc. Xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc. Phöông phaùp cô hoïc Trong nöôùc thaûi thöôøng coù nhöõng taïp chaát raén coù kích côõ khaùc nhau bò cuoán theo nhö: rôm cỏ, bao bì chaát deûo, giaáy, caùt, soûi… ngoaøi ra, coøn coù caùc loaïi chaát lô löûng ôû daïng huyeàn phuø raát khoù laéng. Tuøy theo kích côõ, caùc haït huyeàn phuø thöôøng ñöôïc chia thaønh haït chaát laéng lô löûng coù theå laéng ñöôïc vaø haït raén ñöôïc keo ñöôïc khöû baèng ñoâng tuï. Caùc loaïi taïp chaát treân duøng caùc phöông phaùp xöû lyù cô hoïc laø thích hôïp. Moät soá coâng trình xöû lyù cô hoïc ñieån hình nhö sau: Song chaén raùc Beå laéng caùt Beå laéng Beå taùch daàu, môõ Beå loïc Song chaén raùc: Song chaén raùc duøng ñeå chaén giöõ caùc caën baån coù kích thöôùc lôùn nhö: giaáy, raùc, rau, coû… ñöôïc goïi chung laø raùc. Raùc ñöôïc chuyeån tôùi maùy nghieàn ñeå nghieàn nhoû sau ñoù ñöôïc chuyeån tôùi ñeå phaân huûy caën (beå meâtan). Tuy nhieân, hieän nay ngöôøi ta söû duïng phoå bieán loaïi song chaén raùc, vöøa keát hôïp vöøa chaén giöõ vöøa nghieàn raùc. Song chaén raùc laø coâng trình xöû lyù sô boä chuaån bò ñieàu kieän cho vieäc xöû lyù nöôùc thaûi sau ñoù. Tröôøng hôïp ôû traïm bôm chính ñaõ ñöôïc ñaët song chaén raùc vôùi kích thöôùc 16 mm thì khoâng nhaát thieát phaûi ñaët noù ôû traïm xöû lyù nöõa (ñoái vôùi traïm xöû lyù coâng suaât nhoû). Song chaén raùc goàm caùc thanh ñan saép xeáp vôùi nhau ôû treân möông daãn nöôùc. Khoaûng caùch giöõa caùc thanh ñan goïi laø khe hôû. Song chaén raùc coù theå chia thaønh 3 nhoùm: Theo khe hôû song chaén phaân bieät loaïi thoâ (30-200 mm) vaø loaïi trung bình (5-25 mm). ñoái vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït khe hôû song chaén nhoû hôn 16 mm thöïc teá ñöôïc söû duïng theo ñaëc ñieåm caáu taïo phaân bieät loaïi coá ñònh vaø loaïi di ñoäng. Theo phöông phaùp laáy raùc phaân bieät loaïi thuû coâng vaø loaïi cô giôùi. Song chaén raùc thöôøng ñaët nghieâng so vôí maët naèm ngang moät goùc 450-900 (thöôøng choïn 600) ñeå tieän lôïi khi coï röûa. Theo maët baèng cuõng coù theå ñaët vuoâng goùc hoaëc taïo thaønh goùc a so vôùi höôùng doøng chaûy. Thanh ñan song chaén coù theå duøng loaïi tieát dieän troøn d = 8 – 10 mm, chöõ nhaät b = 10x40 mm vaø 8x60 mm, baàu duïc,… vaän toác doøng chaûy thöôøng laáy 0,8 – 1m/s ñeå laéng caùt. Hình 2.1: Song chaén raùc Beå laéng caùt: Treân coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi, vieäc caùt laéng laïi trong beå laéng gaây khoù khaên cho coâng taùc laáy caën. Ngoaøi ra trong caën coù caùt thì coù theå laøm cho caùc oáng daãn buøn cuûa caùc beå laéng khoâng hoaït ñoäng ñöôïc, maùy bôm choùnh hoûng. Ñoái vôùi beå metan vaø beå laéng hai voû thì caùt laø moät chaát thöøa, do ñoù xaây döïng caùc beå laéng caùt treân caùc traïm xöû lyù khi löu löôïng nöôùc thaûi lôùn hôn 100 m3/ngaøy ñeâm thì caàn thieát. Trong beå laéng caùt thöôøng giöõ caùc haït coù ñoä lôùn thuûy löïc U> 24,2 mm/s chieám gaàn 60% toång soá. Coù 3 loaïi beå laéng caùt. Beå laéng caùt ngang nöôùc chaûy thaúng hoaëc voøng. Beå laéng caùt ñöùng nöôùc daâng töø döôùi leân. Beå laéng caùt nöôùc chaûy xoaén oác. Löôïng caùt giöõ laïi ôû beå laéng caùt phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá: loaïi heä thoáng thoaùt nöôùc, toång chieàu daøi maïng löôùi, ñieàu kieän söû duïng, toác ñoä nöôùc chaûy, thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi… ñoái vôùi beå laéng caùt ngang vaø tieáp tuyeán laáy baèng 0,02l/ngöôøi/ngaøy ñeâm; ñoä aåm trung bình 60%, khoái löôïng rieâng 1,5 taán/m3 (ñoái vôùi heä thoáng thoaùt nöôùc rieâng reõ). Buøn laéng Nöôùc thaûi Nöôùc sau laéng 1 2 3 4 Hình 2.2: Beá laéng caùt ngang Caáu taïo beå laéng ngang: 1. ñöôøng daãn nöôùc thaûi vaøo; 2. buoàng laéng; 3. ñöôøng daãn nöôùc thaûi ra; 4. hoá taäp trung buøn Beå laéng: Duøng ñeå taùch caùc chaát baån voâ cô coù troïng löôïng rieâng lôùn hôn nhieàu so vôùi troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc thaûi nhö: xæ than, caùt… chaát lô löûng naëng hôn seõ laéng xuoáng ñaùy, coøn chaát lô löûng nheï hôn seõ noåi leân maët nöôùc. Duøng nhöõng thieát bò thu gom vaø vaän chuyeån caùc chaát baån laéng vaø noåi (ta goïi laø caën) leân coâng trình xöû lyù caën. Phaân loaïi beå laéng: Tuøy theo yeâu caàu xöû lyù nöôùc maø ta coù theå duøng beå laéng nhö moät coâng trình xöû lyù sô boä tröôùc khi ñöa tôùi coâng trình xöû lyù phöùc taïp hôn. Cuõng coù theå söû duïng beå laéng nhö moät coâng trình xöû lyù cuoái cuøng, neáu ñieàu kieän veä sinh nôi ñoù cho pheùp. Tuøy theo coâng duïng cuûa beå laéng trong daây chuyeàn coâng ngheä maø ngöôøi ta phaân bieät beå laéng ñôït 1 vaø beå laéng ñôït 2. Beå laéng ñôït 1 ñaët tröôùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc, beå laéng ñôït 2 ñaët sau coâng trình xöû lyù sinh hoïc. Caên cöù theo cheá ñoä laøm vieäc phaân bieät beå laéng hoaït ñoäng giaùn ñoaïn beå laéng hoaït ñoäng lieân tuïc. Caên cöù theo chieàu nöôùc chaûy trong beå cuõng phaân laøm 3 loaïi: Beå laéng ngang: trong ñoù nöôùc chaûy theo phöông töø ñaàu ñeán cuoái beå. Beå laéng ñöùng: nöôùc chaûy töø döôùi leân theo chieàu thaúng ñöùng. Beå laéng radian: nöôùc chaûy töø taâm ra quanh thaønh beå hoaëc coù theå ngöôïc laïi. Trong tröôøng hôïp thöù nhaát goïi laø beå laéng li taâm, trong tröôøng hôïp thöù hai goïi laø beå laéng höôùng taâm. Soá löôïng caën taùch ra khoûi nöôùc thaûi trong caùc beå laéng phuï thuoäc vaøo noàng ñoä oâ nhieãm baån ban ñaàu, ñaëc tính rieâng cuûa caën (hình daïng, kích thöôùc, troïng löôïng rieâng, vaän toác rôi…) vaø thôøi gian löu nöôùc trong beå. Ngoaøi ra trong thöïc teá ngöôøi ta coøn söû duïng nhöõng loaïi beå laéng khaùc nöõa nhö beå laéng trong, beå laéng taàm moûng… Beå laéng trong laø beå laéng coù chöùa buoàng keo tuï beân trong. Beå laéng taàm moûng laø beå chöùa hoaëc kín, hoaëc hôû. Bieän phaùp taêng cöôøng hieäu suaát cuûa beå laéng: Trong caùc beå laéng (laéng ngang, radian, ñöùng) thöôøng cuõng chæ giöõ ñöôïc 30-50% löôïng chaát baån khoâng hoaø tan, vôùi ñieàu kieän thuaän lôïi cuõng ñaït ñöôïc toái ña 60%. Ñeå taêng cöôøng hieäu suaát nöôùc thaûi (ví duï trong beå laéng laøm thoaùng sô boä hieäu suaát laéng ñaït tôùi 60-70% theo vaät chaát lô löûng vaø giaûm BOD xuoáng 20%, haøm löôïng vaät chaát trong nöôùc ñaõ laéng ñaït tôùi 100 mg/l) coù theå duøng caùc bieän phaùp taêng cöôøng sau: Laøm thoaùng sô boä nöôùc thaûi tröôùc khi ñöa leân beå laéng, laøm thoaùng sô boä coù theå cuøng vôùi hoaëc khoâng cuøng vôùi buøn hoaït tính. Laøm thoaùng sô boä boå sung buøn hoaït tính goïi laø laøm thoaùng ñoâng tuï sinh hoïc, coøn khoâng boå sung buøn hoaït tính goïi laø laøm thoaùng ñôn giaûn. Laøm thoaùng ñôn giaûn coù theå tieán haønh ngay treân möông maùng daãn nöôùc vaøo beå laéng hoaëc trong nhöõng coâng trình ñaëc bieät – goïi laø beå laøm thoaùng sô boä neáu beå laøm thoaùng vaø beå laéng keát hôïp – goïi laø beå laéng laøm thoaùng. Khi laøm thoaùng seõ dieãn ra quaù trình ñoâng tuï vaø keo tuï caùc hôïp chaát khoâng hoaø tan nhoû coù troïng löôïng rieâng xaáp xæ troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc. Keát quaû laø laøm thay ñoå ñoä lôùn thuyû löïc vaø taêng quaù trình laéng caùc caën. Laøm thoaùng ñôn giaûn coù hieäu suaát taêng leân 7 - 8%, thôøi gian laøm thoaùng laáy baèng 10 – 20 phuùt, löôïng khoâng khí caàn thieát khoaûng 0.5 m3/m3 nöôùc thaûi. Laøm thoaùng ñoâng tuï sinh hoïc coù hieäu suaát laéng cao hôn. Bôûi vaø ngoaøi caùc quaù trình hoaù lyù, khi ñoâng tuï sinh hoïc moät phaàn chaát hoaø tan deã bò oxy hoaù cuõng ñöôïc oxy hoaù vaø khoaùng hoaù. Khi thieát keá vaø xaây döïng caùc beå laøm thoaùng sô boä caàn löu yù ñieàu kieän taùi sinh buøn hoaït tính. Dung tích ngaên taùi sinh laáy baèng 0.25 – 0.3 dung tích toång coäng cuûa beå laøm thoaùng. Löu löôïng toái öu cuûa buøn hoaït tính dao ñoäng trong khoaûng 100 – 400 mg/l. Beå taùch daàu môõ: Trong nhieàu loaïi nöôùc thaûi coù chöùa daàu môõ (keå caû daàu khoaùng voâ cô). Ñoù laø nhöõng chaát noåi chuùng seõ gaây aûnh höôûng xaáu ñeán caùc coâng trình thoaùt nöôùc (maïng löôùi vaø caùc coâng trình xöû lyù) vaø nguoàn tieáp nhaän nöôùc thaûi. Vì vaäy ngöôøi ta phaûi thu hoài nhöõng chaát naøy tröôùc khi thaûi vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc sinh hoaït vaø saûn xuaát. Chaát môõ seõ bít kín loã hoång giöõa caùc haït vaät lieäu loïc trong beå sinh hoïc, caùnh ñoàng töôùi, caùch ñoàng loïc. Chuùng seõ phaù huyû caáu truùc buøn hoaït tính trong beå Aeroten, gaây khoù khaên trong quaù trình leân men… Beå loïc Ngöôøi ta duøng caùc beå loïc ñeå taùch caùc taïp chaát nhoû khoûi nöôùc thaûi (buïi, daàu, môõ boâi trôn…)maø ôû caùc beå laéng khoâng giöõ laïi ñöôïc. Nhöõng loaïi vaät lieäu loïc coù theå söû duïng laø caùt thaïch anh, than coác hoaëc soûi nghieàn, thaäm chí caû than naâu, than buøn than goã. Vieäc choïn vaät lieäu loïc phuï thuoäc vaøo loaïi nöôùc thaûi vaø ñieàu kieän ñòa phöông. Beân caïnh caùc beå loïc vaø lôùp vaät lieäu loïc, ngöôøi ta coøn söû duïng caùc maùy vi loïc coù löôùi vaø lôùp vaät lieäu töï hình thaønh khi maùy vi loïc laøm vieäc. Caùc loaïi maùy vi loïc naøy ñöôïc söû duïng ñeå xöû lyù nöôùc thaûi daïng sôïi. Coâng trình hoaëc thieát bò Chöùc naêng Löu löôïng keá Theo doõi quaûn lyù löu löôïng nöôùc thaûi Song chaén raùc, löôùi chaén raùc Loaïi boû raùc coù kích thöôùc lôùn hôn 5 mm Thieát bò nghieàn raùc Nghieàn caùc loaïi raùc coù kích thöôùc lôùn, taïo neân moät hoãn hôïp nöôùc thaûi töông ñoái lôùn. Beå ñieàu löu Ñieàu hoaø löu löôïng cuõng nhö khoái löôïng caùc chaát oâ nhieãm Thieát bò khuaáy troän Khuaáy troän caùc hoaù chaát vaø chaát khí vôùi nöôùc thaûi, giöõ caùc chaát raén ôû traïng thaùi lô löûng. Beå taïo boâng caën Taïo ñieàu kieän cho caùc haït nhoû lieân keát laïi vôùi nhau thaønh caùc boâng caën ñeå chuùng coù theå laéng ñöôïc. Beå laéng Loaïi caùc caën laéng vaø coâ ñaëc buøn Beå tuyeån noåi Loaïi caùc chaát raén coù kích thöôùc nhoû vaø coù tyû troïng gaàn baèng tyû troïng cuûa nöôùc. Beå loïc Loaïi boû caùc chaát röùn coù kích thöôùc nhoû coøn soùt laïi sau khi xöû lyù nöôùc thaûi baèng quaù trình sinh hoïc hoaëc hoaù hoïc. Sieâu loïc Nhö beå loïc, cuõng ñöôïc öùng duïng loïc taûo trong caùc hoà coá ñònh nöôùc thaûi Trao ñoåi khí Ñöa theâm vaøo hoaëc khöû ñi caùc chaát khí trong nöôùc thaûi Laøm bay hôi vaø khöû caùc chaát khí Khöû caùc chaát höõu cô bay hôi trong nöôùc thaûi Khöû truøng Loaïi boû caùc vi sinh vaät baèng tia UV Tröôøng hôïp khi möùc ñoä caàn thieát laøm saïch nöôùc thaûi khoâng cao laém vaø caùc ñieàu kieän veä sinh cho pheùp thì phöông phaùp lyù hoïc giöõ vai troø chính trong traïm xöû lyù. Trong caùc tröôøng hôïp khaùc phöông phaùp xöû lyù lyù hoïc chæ laø giai ñoaïn laøm saïch sô boä tröôùc khi xöû lyù sinh hoïc Phöông phaùp hoaù hoïc: Cô sôû cuûa phöông phaùp hoaù hoïc laø caùc phaûn öùng hoaù hoïc, caùc quaù trình hoaù lyù dieãn ra giöõa chaát baån vaø chaát cho theâm vaøo. Caùc phöông phaùp hoaù hoïc laø ñoâng tuï, trung hoaø, haáp phuï vaø oxy hoaù. Thoâng thöôøng caùc quaù trình keo tuï thöôøng ñi keøm vôùi quaù trình trung hoaø hoaëc caùc hieän töôïng vaät lyù khaùc. Nhöõng phaûn öùng xaûy ra laø phaûn öùng trung hoaø, phaûn öùng oxy hoaù – khöû, phaûn öùng taïo chaát keát tuûa hoaëc phaûn öùng phaân huyû caùc chaát ñoäc haïi. Phöông phaùp ñoâng tuï - tuûa boâng: Ñoâng tuï vaø tuûa boâng laø moät coâng ñoaïn cuûa quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi, maëc duø chuùng laø hai quaù trình rieâng bieät nhöng chuùng khoâng theå taùch rôøi nhau. Vai troø cuûa quaù trình ñoâng tuï vaø keát boâng nhaèm loaïi boû huyeàn phuø, chaát keo coù trong nöôùc thaûi. Ñoâng tuï: Laø phaù vôõ tính beàn vöõng cuûa caùc haït keo, baèng caùch ñöa theâm chaát phaûn öùng goïi laø chaát ñoâng tuï. Keát boâng: Laø tích tuï caùc haït “ ñaõ phaù vôõ ñoä beàn” thaønh caùc cuïm nhoû sau ñoù keát thaønh caùc cuïm lôùn hôn vaø coù theå laéng ñöôïc goïi laø quaù trình keát boâng. Quaù trình keát boâng coù theå caûi thieän baèng caùch ñöa theâm vaøo caùc chaát phaûn öùng goïi laø chaát trôï keát boâng. Tuy nhieân quaù trình keát boâng chòu söï chi phoái cuûa hai hieän töôïng: keát boâng ñoäng hoïc vaø keát boâng Orthocinetique. Keát boâng ñoäng hoïc lieân quan ñeán khuyeách taùn Brao (chuyeån ñoäng hoãn ñoän), keát boâng daïng naøy thay ñoåi theo thôøi gian vaø chæ coù taùc duïng ñoái vôùi caùc haït nhoû hôn 1 mcrofloc deã daøng taïo thaønh khoái ñoâng tuï nhoû. Keát boâng Orthocinetique lieân quan ñeán quaù trình tieâu hao naêng löôïng vaø cheá ñoä cuûa doøng chaûy laø chaûy taàng hay chaûy roái. Giai ñoaïn Hieän töôïng Thuaät ngöõ Cho theâm chaát Ñoâng tuï Phaûn öùng vôùi nöôùc, ion hoaù, thuyû phaân, polymer hoaù. Thuyû phaân Phaù huyû tính beàn Ñaëc tính huùt ion laøm ñoâng laïnh beà maêt caùc phaân töû Ñoâng tuï Ñaëc tính lieân quan ñeán ion hoaëc tröôøng hôïp beà maët cuûa phaân töû. Bao goàm caû chaát keo keát tuûa. Lieân quan ñeán beân trong caùc phaân töû, tröông hôïp ñoâng hôïp chaát Vaän chuyeån Chuyeån ñoäng Brao Keát boâng ngoaïi vi Naêng löôïng tieâu taùn (gradian toác ñoä) Keát boâng truïc giao Caùc chaát laøm ñoâng tuï, keát boâng: Ñeå taêng quaù trình laéng caùc chaát lô löûng hay moät soá taïp chaát khaùc ngöôøi ta thöôøng duøng caùc chaát laøm ñoâng tuï, keát boâng nhö nhoâm sunfat, saét sunfat, saét clorua hay moät soá polyme nhoâm, PCBA, polyacrylamit (CH2CHCONH2)n, natrisilicat hoaït tính vaø nhieàu chaát khaùc. Hieäu suaát cuûa quaù trình ñoâng tuï cao nhaát khi pH = 4 – 8,5. Ñeå boâng taïo thaønh deã laéng hôn thì ngöôøi ta thöôøng duøng chaát trôï ñoâng. Ñoù laø nhöõng chaát cao phaân töû tan ñöôïc trong nöôùc vaø deã phaân ly thaønh ion. Tuyø thuoäc vaøo töøng nhoùm ion khi phaân ly maø caùc chaát trôï ñoâng tuï coù ñieän tích aâm hay döông (caùc chaát ñoâng tuï laø anion hay cation). Ña soá chaát baån höõu cô, voâ cô daïng keo coù trong nöôùc thaûi chuùng toàn taïi ôû ñieän tích aâm. Vì vaäy caùc chaát trôï ñoângcation khoâng caàn keo tu sô boä tröôùc ñoù. Vieäc löïa choïn hoaù chaát, lieàu löôïng toái öu cuûa chuùng, thöù töï cho vaøo nöôùc caàn phaûi tính baèng thöïc nghieäm. Thoâng thöôøng lieàu löôïng chaát trôï ñoâng tuï laø töø 1 – 5 mg/l. Ñeå phaûn öùng dieãn ra hoaøn toaøn vaø tieát kieäm hoaù chaát thì phaûi khuaáy troän ñeàu vôùi nöôùc thaûi, lieàu löôïng hoaù chaát cho vaøo phaûi caàn tính baèng Grotamet. Thôøi gian löu nöôùc trong beå troän laø 1 – 15 phuùt. Thôøi gian ñeå nöôùc thaûi tieáp xuùc vôùi hoaù chaát tôùi khi baét ñaàu laéng laø töø 20 – 60 phuùt, trong khoaûng thôøi gian naøy caùc chaát hoaù hoïc taùc duïng vôùi caùc chaát trong nöôùc thaûi vaø quaù trình ñoäng tuï dieãn ra. Phöông phaùp trung hoaø: Phöông phaùp trung hoaø chuû yeáu ñöôïc duøn._.g trong nöôùc thaûi coâng nghieäp coù chöùa kieàm hay axit. Ñeå traùnh hieän töôïng nöôùc thaûi gaây oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh thì ngöôøi ta phaûi trung hoaø nöôùc thaûi, vôùi muïc ñích laø laøm laéng caùc muoái cuûa kim loaïi naëng xuoáng vaø taùch chuùng ra khoûi nöôùc thaûi. Quùa trình trung hoaø tröôùc heát laø phaûi tính ñeán khaû naêng trung hoaø laãn nhau giöõa caùc loaïi nöôùc thaûi chöùa axit hay kieàm hay khaû naêng döï tröõ kieàm cuûa nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc soâng. Trong thöïc teá hoãn hôïp nöôùc thaûi coù pH = 6.5 – 8.5 thì nöôùc ñoù ñöôïc coi laø ñaõ trung hoaø. Phöông phaùp haáp phuï: Phöông phaùp haáp phuï duøng ñeå loaïi heát caùc chaát baån hoaø tan vaøo nöôùc maø phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc cuøng caùc phöông phaùp khaùc khoâng theå loaïi boû ñöôïc vôùi haøm löôïng raát nhoû. Thoâng thöôøng ñaây laø caùc hôïp chaát hoaø tan coù ñoäc tính cao hoaëc caùc chaát coù muøi, vò vaø maøu raát khoù chòu. Caùc chaát haáp phuï thöôøng duøng laø: than hoaït tính, ñaát seùt hoaït tính, silicagen, keo nhoâm, moät soá chaát toång hôïp khaùc vaø moät soá chaát thaûi trong saûn xuaát nhö xæ tro, xi maï saêt.. trong soá naøy, than hoaït tính thöôøng ñöôïc duøng phoå bieán nhaát. Caùc chaát höõu cô, kim loaïi naëng vaø caùc chaát maøu deã bò than haáp phuï. Löôïng chaát haáp phuï tuyø thuoäc vaøo khaû naêng cuûa töøng loaïi chaát haáp phuï vaø haøm löôïng chaát baån coù trong nöôùc. Phöông phaùp naøy coù theå haáp phuï 58 – 95% caùc chaát höu cô maøu. Caùc chaát höu cô coù theå bò haáp phuï laø phenol, Alkylbenzen, sunfonic axit, thuoác nhoäm vaø caùc chaát thôm. Phöông phaùp oxi hoaù khöû: Oxi hoaù baèng khoâng khí döïa vaøo khaû naêng hoaø tan cuûa oxi vaøo nöôùc. Phöông phaùp thöôøng duøng ñeå oxi hoaù Fe2+ thaønh Fe3+. Ngoaøi ra phöông phaùp coøn duøng ñeå loaïi boû moät soá hôïp chaát nhö: H2S, CO2 tuy nhieân caàn phaûi chuù yù haøm löôïng khí suïc vaøo vì neáu suïc khí qua maïnh seõ laøm taêng pH cuûa nöôùc. Oxi hoaù baèng phöông phaùp hoaù hoïc Clo laø moät trong nhöõng chaát duøng ñeå khöû truøng nöôùc, clo khoâng duøng döôùi daïng khí maø chuùng caàn phaûi hoaø tan trong nöôùc ñeå trôû thaønh HClO chaát naøy coù taùc duïng dieät khuaån. Tuy nhieân clo coù khaû naêng giöõ laïi trong nöôùc laâu. Ngoaøi ra ta coøn söû duïng hôïp chaát cuûa clo nhö cloramin, chuùng cuõng coù khaû naêng khöû truøng nöôùc nhöng hieäu quaû khoâng cao nhöng chuùng coù khaû naêng giöõ laïi trong nöôùc laâu ôû nhieät ñoä cao. Ozone laø moät chaát oxi hoaù maïnh ñöôïc duøng ñeå xöû lyù nöôùc uoáng, nhöng chuùng khoâng coù khaû naêng giöõ laïi trong nöôùc. Pedroxit hydro: cuõng duøng khöû truøng nöôùc tuy nhieân giaù thaønh cao. Noù coù theå duøng khöû truøng ñöôøng oáng. Ngoaøi ra coøn duøng ñeå xöû lyù hôïp chaát chöùa löu huyønh trong nöôùc thaûi gaây ra muøi hoâi khoù chòu. Öu ñieåm duøng chaát naøy laø khoâng taïo thaønh hôïp chaát halogen. Phöông phaùp oxi hoaù ñieän hoaù: Phöông phaùp oxi hoaù ñieän hoaù ñöôïc duøng ñeå xöû lyù nöôùc thaûi sinh hoaït, vôùi muïc ñích khöû caùc chaát coù trong nöôùc thaûi ñeå thu hoài caën quyù (kim loaïi) treân caùc ñieän cöïc anot. Phöông phaùp naøy duøng xöû lí nöôùc thaûi xi maï Niken, maï baïc hay caùc nhaø maùy taåy gæ kim loaïi, nhö ñieän phaân dung dòch chöùa saét sunfat vaø Axit sunfuric töï do baèng maøng trao ñoåi ion seõ phuïc hoài 80 – 90% Axit sunfurric vaø thu hoài boät saét vôùi khoái löôïng laø 20 – 25 kg/m3 dung dòch. Neáu xöû lyù baèng phöông phaùp ñieän phaân thì nöôùc thaûi coù theå duøng laïi ñöôïc, vaø dung dòch Axit sunfuric coù theå duøng laïi cho qua trình ñieän phaân sau. Baûng 2: ÖÙng duïng qua trình xöû lyù hoaù hoïc Quaù trình Öùng duïng Trung hoaø Ñeå trung hoaø caùc nöôùc thaûi coù ñoä kieàm hoaëc ñoä trung acid cao Keo tuï Loaïi boû photpho vaø taêng hieäu quaû laéng cuûa caùc chaát raén lô löûng trong caùc coâng trình laéng sô caáp. Haáp phuï Loaïi boû caùc chaát höu cô khoâng theå xöû lyù ñöôïc baèng caùc phöông phaùp hoaù hoïc hay sinh hoïc thoâng duïng. Cuõng ñöôïc duøng ñeå khöû chlor cuûa nöôùc thaûi sau xöû lyù, tröôùc khi thaûi vaøo moâi tröôøng. Khöû truøng Ñeå loaïi boû caùc vi sinh vaät gaây beänh. Caùc phöông phaùp thöôøng söû duïng laø: chlorine, chlorine dioxide, brrmide chlorine, ozone… Khöû chlor Loaïi boû caùc hôïp chaát cuûa chlorine coøn soùt laïi sau quaù trình khöû truøng baèng chlor. Caùc quaù trình khaùc Nhieàu loaïi hoaù chaát ñöôïc söû duïng ñeå ñaït ñöôïc nhöõng muïc tieâu nhaát ñònh naøo ñoù. Ví duï nhö doøng hoaù chaát ñeå keát tuûa caùc kim loaïi naëng trong nöôùc thaûi. (Nguoàn: Metcalf vaø Eddy, 1991) Phöông phaùp sinh hoïc: Xöû lí nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc laø döïa treân hoaït ñoäng soáng cuûa vi sinh vaät, chuû yeáu laø vi khuaån dò döôõng hoaïi sinh coù trong nöôùc thaûi. Quaù trình hoaït ñoäng cuûa chuùng cho keát quaû laø caùc chaát höõu cô gaây nhieãm baån ñöôïc khoaùng hoaù vaø trôû thaønh chaát voâ cô, caùc chaát khí ñôn giaûn vaø nöôùc. Caùc quaù trình sinh hoïc coù theå dieãn ra trong caùc khu vöïc töï nhieân, hoaëc caùc beå ñöôïc thieát keá vaø xaây döïng ñeå phuïc vuï cho vieäc xöû lyù moät loaïi nöôùc thaûi naøo ñoù. Hình 2.3: Beå loïc sinh hoïc biofilter Daïng thöù nhaát: goàm caùc loaïi nhö caùnh ñoàng töôùi, caùnh ñoàng loïc, hoà sinh vaät…Trong ñieàu kieän xöû lyù nöôùc ta, caùc coâng trình xöû lyù sinh hoïc töï nhieân coù moät yù nghóa lôùn. Thöù nhaát noù giaûi quyeát vaán ñeà laøm saïch nöôùc thaûi ñeán möùc ñoä caàn thieát, thöù hai noù phuïc vuï töôùi ruoäng laøm maøu môõ ñaát ñai vaø nuoâi caù. Ñieàu kieän quan troïng laø caàn nghieân cöùu tìm cho ñöôïc caùc thoâng soá tính toaùn thích hôïp vôùi ñieàu kieän nöôùc ta vaø treân cô sôû ñoù tìm phöông phaùp xöû lyù toái öu nhaát. Tuy nhieân, vieäc vaän chuyeån hay laép ñaët caùc heä thoáng oáng daãn nöôùc thaûi sau xöû lyù ñeán nôi caàn töôùi tieâu coù theå laø moät giôùi haïn cho öùng duïng naøy do chi phí ñaàu tö raát cao. Daïng thöù hai :goàm caùc coâng trình nhö beå buøn hoaït tính, beå loïc sinh hoïc nhoû gioït( tritkling filter), beå loïc sinh hoïc cao taûi, haàm uû Biogas… Giai ñoaïn xöû lyù sinh hoïc ñöôïc tieán haønh sau giai ñoaïn xöû lyù lyù hoïc. Beå laéng ôû tröôùc giai ñoaïn xöû lyù sinh hoïc ñöôïc goïi laø beå laéng sô caáp. Sau giai ñoaïn xöû lyù sinh hoïc baèng Biofilm hoaëc buøn hoaït tính, ñeå loaïi maøng vi sinh vaät vaø buøn hoaït tính ra khoûi nöôùc thaûi ngöôøi ta thöôøng duøng beå laéng thöù caáp. Sau beå laéng thöù caáp thöôøng laø quaù trình khöû truøng ñeå loaïi boû caùc vi sinh vaät gaây beänh. Xöû lyù caën cuûa nöôùc thaûi: caùc caën cuûa nöôùc thaûi ôû caùc beå laéng cuõng caàn phaûi xöû lyù. Thöôøng ngöôøi ta xöû duïng moät phaàn löôïng caën ôû beå laéng thöù caáp ñeå bôm hoaøn löu vaøo beå Aeroten nhaèm muïc ñích boå sung löôïng vi khuaån hoaït ñoäng cho coâng trình naøy. Phaàn coøn laïi coäng vôùi caën laéng cuûa beå laéng sô caáp ñöôïc ñöa vaøo beå töï hoaïi, ñeå phaân huyû buøn ( thöïc chaát laø haàm uû Biogas), saân phôi buøn, uû phaân compost, thieát bò laéng buøn ñeå xöû lyù tieáp Baûng 3: Caùc quaù trình sinh hoïc duøng trong xöû lyù nöôùc thaûi Loaïi Teân chung Aùp duïng Quaù trình hieáu khí Sinh tröôûng lô löûng Quaù trình buøn hoaït tính Thoâng thöôøng( doøng ñaåy) Xaùo troän hoaøn toaøn Laøm thoaùng theo baäc Oxi nguyeân chaát Beå phaûn öùng hoaït ñoäng giaùn ñoaïn OÅn ñònh tieáp xuùc Laøm thoaùng keùo daøi Keânh oxy hoaù Beå saâu Beå roäng- saâu Nitrat hoaù sinh tröôûng lô löûng Hoà laøm thoaùng Phaân huyû hieáu khí Khoâng khí thoâng thöôøng Oxi nguyeân chaát Khöû BOD chöùa cacbon (nitrat hoaù) Nitrat hoaù Khöû BOD –chöùa cacbon (nitrat hoaù) OÅn ñònh, khöû BOD – chöùa cacbon Sinh tröôûng gaén keát Keát hôïp quaù trình sinh tröôûng lô löûng vaø gaén keát Beå loïc sinh hoïc Thaùp taûi- nhoû gioït Cao taûi Loïc treân beà maët xuø xì Ñóa tieáp xuùc sinh hoïc quay. Beå phaûn öùng vôùi khoái vaät lieäu Quaù trình loïc sinh hoïc hoaït tính Loïc nhoû gioït- vaät lieäu raén tieáp xuùc Quaù trình buøn hoaït tính- loïc sinh hoïc Quaù trình loïc sinh hoïc- buøn hoaït tính noái tieáp nhieàu baäc Khöû BOD chöùa cacbon- nitrat hoaù Khöû BOD chöùa cacbon Khöû BOD chöùa cacbon- nitrat hoaù Khöû BOD chöùa cacbon- nitrat hoaù Quaù trình trung gian Anoxic Sinh tröôûng lô löûng Sinh tröôûng gaén keát Sinh tröôûng lô löûng khöû nitrat hoaù. Maøng coá ñònh khöû nitrat hoaù Khöû nitrat hoaù Quaù trình kò khí Sinh tröôûng lô löûng Sinh tröôûng gaén keát Leân men phaân huyû kò khí Taùc ñoäng tieâu chuaån moät baäc Cao taûi moät baäc Hai baäc Quaù trình tieáp xuùc kò khí Lôùp buøn lô löûng kò khí höôùng leân (USAB) Quaù trình loïc kò khí OÅn ñònh, khöû BOD chöùa cacbon Khöû BOD chöùa cacbon Khöû BOD chöùa cacbon OÅn ñònh chaát thaûi vaø khöû nitrat hoaù OÅn ñònh chaát thaûi – khöû nitrat hoaù Quaù trình keát hôïp hieáu khí- trung gian Anoxic- kò khí Sinh tröôûng lô löûng Keát hôïp sinh tröôûng lô löûng, sinh tröôûng gaén keát Quaù trình moät baäc hoaëc nhieàu baäc, caùc quaù trình coù tính chaát khaùc nhau Quaù trình moät baäc hoaëc nhieàu baäc Khöû BOD chöùa cacbon- nitrat hoaù, khöû nitrat hoaù, khöû phosphor Khöû BOD chöùa cacbon- nitrat hoaù, khöû nitrat hoaù, khöû phospho Quaù trình ôû hoà Hoà hieáu khí Hoà baäc ba Hoà tuyø tieän Hoà kò khí Khöû BOD chöùa cacbon Khöû BOD chöùa cacbon – nitrat hoaù Khöû BOD chöùa cacbon Khöû BOD chöùa cacbon (oån ñònh chaát thaûi- buøn Phöông phaùp khöû truøng Nöôùc thaûi sau khi xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc coøn chöùa khoaûng 105-106 vi khuaån trong 1 ml. Haàu heát caùc loaïi vi khuaån coù trong nöôùc thaûi khoâng phaûi laø vi truøng gaây beänh, nhöng khoâng loaïi tröø khaû naêng toàn taïi moät vaøi loaøi vi khuaån gaây beänh naøo trong nöôùc thaûi ra nguoàn caáp nöôùc, hoà bôi, hoà nuoâi caù thì khaû naêng lan truyeàn beänh seõ raát cao, do ñoù phaûi coù bieän phaùp tieät truøng nöôùc thaûi tröôùc khi xaû ra nguoàn tieáp nhaän. Caùc bieän phaùp tieät truøng nöôùc thaûi phoå bieán hieän nay laø: Duøng Clo hôi qua thieát bò ñònh löôïng Clo. Duøng Hypoclorit – canxi daïng boät – Ca(ClO)2 – hoaø tan trong thuøng dung dòch 3 – 5% roài ñònh löôïng vaøo beå tieáp xuùc. Duøng Hydroclorit – natri, nöôùc zavel NaClO. Duøng Ozon, Ozon ñöôïc saûn xuaát töø khoâng khí do maùy taïo Ozon ñaët trong nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi. Ozon saûn xuaát ra ñöôïc daãn ngay vaøo beå hoaø tan vaø tieáp xuùc. Duøng tia cöïc tieáp (UV) do ñeøn thuûy ngaân aùp löïc thaáp saûn ra. Ñeøn phaùt tia cöïc tím ñaët ngaäp trong möông coù nöôùc thaûi chaûy qua. Töø tröôùc ñeán nay, khi tieät truøng nöôùc thaûi hay duøng Clo hôi vaø caùc hôïp chaát cuûa Clo vì Clo laø hoaù chaát ñöôïc caùc ngaønh coâng nghieäp duøng nhieàu,coù saün treân thò tröôøng, giaù thaønh chaáp nhaän ñöôïc, hieäu quaû tieät truøng cao. Nhöng nhöõng naêm gaàn ñaây caùc nhaø khoa hoïc ñöa ra khuyeán caùo haïn cheá duøng Clo ñeå tieät truøng nöôùc thaûi vì: Löôïng Clo dö 0.5mg/l trong nöôùc thaûi ñeå ñaûm baûo söï an toaøn vaø oån ñònh cho quaù trình tieät truøng seõ gaây haïi ñeán caù vaø caùc sinh vaät nöôùc coù ích khaùc. Clo keát hôïp vôùi Hydrocacbon thaønh hôïp chaát coù haïi cho moâi tröôøng soáng. Trong quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi, coâng ñoaïn khöû khuaån thöôøng ñöôïc ñaët ôû cuoái quaù trình, tröôùc khi laøm saïch nöôùc trieät ñeå vaø chuaån bò ñoå vaøo nguoàn. Nöôùc vaøo Nöôùc ra NaOCl Hình 2.4: Beå khöû truøng nöôùc thaûi baèng NaOCl ChöôngIII GIÔÙI THIEÄU VEÀ KHU DAÂN CÖ PHUÙ XUAÂN –COTEC HUYEÄN NHAØ BEØ Ñaëc ñieåm ñòa lyù töï nhieân huyeän Nhaø Beø: Vò trí ñòa lyù Huyeän Nhaø Beø naèm veà phía Ñoâng Nam cuûa TPHCM. Laø ñòa baøn cöûa ngoõ phía nam thaønh phoá höôùng ra bieån Ñoâng.thuaän lôïi giao thoâng thuûy boä, coù ñieàu kieän phaùt trieån caûng bieån vaø khu coâng nghieäp quy moâ lôùn cuûa thaønh phoá. Coù toång dieän tích töï nhieân laø 100,41km2 chia theo ñôn vò haønh chính goàm moät thò traán vaø saùu xaõ noâng thoân. Daân soá trung bình 73.264 ngöôøi. Coù vò trí ñòa lí: Phía Nam giaùp huyeän Caàn Giuoäc tænh Long An. Phía Ñoâng giaùp huyeän Caàn Giôø vaø huyeän Nhôn Traïch tænh Ñoàng Nai. Phía Taây giaùp huyeän Bình Chaùnh phía Baéc giaùp Quaän 7, TP.HCM Toå chöùc haønh chính Hình3.1: Baûn ñoà vò trí ñòa lí huyeän Nhaø Beø Ñaëc ñieåm ñòa hình ñòa chaát Ñaëc ñieåm ñòa hình: Naèm trong vuøng haï löu cuûa soâng Saøi Goøn vaø soâng Ñoàng Nai, ñòa hình huyeän Nhaø Beø töông ñoái baèng phaúng, ñoä cao ñòa hình thay ñoåi khoâng lôùn, trung bình 0.6 – 1.5m. Nhìn chung ñòa hình loøng chaûo truõng veà phía nam huyeän Ñaëc ñieåm ñòa chaát Thoå nhöôõng:ñaát ôû huyeän Nhaø Beø ñöôïc phuû bôûi traàm tích Halogen, coù nguoàn goác soâng bieån, ñaàm laày vôùi thaønh phaàn buøn seùt. Lôùp buøn xeùt daøy treân 20m, söùc chòu taûi nhoû vì vaäy seõ gaëp khoù khaên khi xaây döïng cô sôû haï taàng. Nguoàn nöôùc ngaàm: Coù 5 taàng nöôùc ngaàm Taàng 1: naèm ôû ñoä saâu 15-20m, ñaây laø taàng nöôùc thuyû caáp. Taàng nöôùc naøy deã bò oâ nhieãm do thaám ôû taàng maët xuoáng, nhaát laø khu vöïc ôû gaàn baõi raùc ñoâng Thaïnh. Taàng 2: naèm ôû ñoä saâu hôn 20-50m, ñaây laø taàng nöôùc coù aùp. Taàng 3: naèm ôû ñoä saâu 50-90m. Taàng 4: naèm ôû ñoä saâu 100-120m. Taàng 5: naèm ôû ñoä saâu hôn 120m. Taàng 2 vaø taàng 3 tröõ löôïng nhieàu vaø chaát löôïng toát. Hieän nay nhaân daân ñang khai thaùc söû duïng nhieàu ôû taàng 2 phuïc vuï cho sinh hoaït haøng ngaøy. Taàng 4 vaø taàng 5 coâng ty caáp nöôùc thaønh phoá ñang khai thaùc phuï vuï cho khu vöïc noäi thaønh. Khu vöïc Nhò Xuaân, nöôùc ngaàm bò nhieãm pheøn vaø maën neân khoâng söû duïng ñöôïc. Khu vöïc xung quanh baõi raùc Ñoâng Thaïnh nguoàn nöôùc ngaàm bò oâ nhieãm naëng caàn nghieân cöùu ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm, töø laâu khu vöïc naøy ñaõ khoâng söû duïng nöôùc ngaàm. Maïng löôùi thuyû vaên:Huyeän Nhaø Beø coù heä thoáng soâng ngoøi thuaän lôïi cho vieäc môû roäng maïng löôùi giao thoâng ñöôøng thuûy ñi khaùp nôi, coù ñieàu kieän xaây döïng caùc caûng nöôùc saâu ñuû söùc tieáp nhaän caùc taøu coù taûi troïng lôùn caäp caûng. Hieän traïng moâi tröôøng khu vöïc Chaát löôïng moâi tröôøng khoâng khí Nhieät ñoä khoâng khí: tyû leä nghòch vôùi löôïng möa, ngöôïc laïi aåm ñoä khoâng khí tyû leä thuaän vôùi löôïng nöôùc möa. Nhìn chung khí haäu töông ñoái oân hoaø, ít bò aûnh höôûng cuûa gioù baõo, khoâng coù gioù Taây khoâ noùng, muøa ñoâng khoâng laïnh vaø khoâng coù söông muoái, aùnh saùng doài daøo trong naêm, thuaän lôïi cho saûn xuaát noâng nghieäp. Ñoái vôùi saûn xuaát noâng nghieäp do vuï ñoâng xuaân coù ñieàu kieän toái öu veà aùnh saùng, böùc xaï, bieân ñoä nhieät giöõa ngaøy vaø ñeâm neân caây troàng sinh tröôûng vaø phaùt trieån toát, cho naêng suaát vaø chaát löôïng cao hôn caùc vuï khaùc. Keát quaû theo doõi nhieät ñoä taïi traïm khí töôïng Taân Sôn Nhaát nhieàu naêm ñöôïc toùm taét nhö sau: Nhieät ñoä trung bình naêm: 280C Nhieät ñoä trung bình cao nhaát: 30,2 0C ( thaùng 4) Nhieät ñoä trung bình thaáp nhaát: 26,6 0C (thaùng 12 Baûng 4 : Nhieät ñoä trung bình thaùng taïi traïm Taân Sôn Nhaát (TSN) Caùc thaùng trong naêm Nhieät ñoä trung bình thaùng (oC) 2003 2004 1 26,7 27,2 2 28,0 26,7 3 29,0 28,5 4 30,3 30,1 5 28,7 29,5 6 28,9 28,1 7 27,9 27,8 8 28,1 28,0 9 27,7 27,9 10 27,2 27,5 11 27,8 28,0 12 26,6 26,6 (Nguoàn: Phaân vieän nghieân cöùu khí töôïng thuyû vaên phía Nam) Cheá ñoä möa Muøa möa taäp trung vaøo thaùng 7 ñeán thaùng 11 Löôïng möa trung bình naêm 1859,4 mm Löôïng möa thaáp nhaát trong naêm 1654,3 mm Löôïng möa lôùn nhaát trong ngaøy 177,0 mm Baûng 5: Löôïng möa trung bình taïi TP HCM Traïm ño Löôïng möa trung bình (mm/ thaùng) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 TSN 13.8 4.4 11.4 50.2 218.6 313.4 195.2 288.5 330.3 264.3 114.4 50.7 (Nguoàn: Phaân vieän nghieân cöùu khí töôïng thöûy vaên phía Nam) Chaát löôïng moâi tröôøng nöôùc Veà nguoàn nöôùc, TP HCM naèm ôû vuøng haï löu heä thoáng soâng Ñoàng Nai- Saøi Goøn, TP HCM coù maïng löôùi soâng ngoøi keânh raïch raát phaùt trieån. Soâng Ñoàng Nai baét nguoàn töø cao nguyeân Langbiang ( Ñaø Laït) vaø hôïp löu bôûi nhieàu soâng khaùc, nhö soâng La Ngaø, Soâng Beù, neân coù löu vöïc lôùn, khoaûng 45.000 km2. Noù coù löu löôïng bình quaân 20- 500 m3/s vaø löu löôïng cao nhaát trong muøa luõ leân tôùi 10.000 m3/s , haøng naêm cung caáp 15 tyû m3 khoái nöôùc vaø laø nguoàn nöôùc ngoït chính cuûa TP HCM. Soâng Saøi Goøn baét nguoàn töø vuøng Hôùn Quaûn, chaûy qua Thuû Daàu Moät ñeán thaønh phoá vôùi chieàu daøi 200 km vaø chaûy doïc treân ñòa phaän thaønh phoá daøi 80 km. Heä thoáng caùc chi löu cuûa soâng Saøi Goøn raát nhieàu vaø coù löu löôïng trung bình vaøo khoaûng 54 m3/s. Beà roäng cuûa soâng Saøi Goøn taïi thaønh phoá thay ñoåi töø 225- 370 m vaø ñoä saâu tôùi 20 m. Soâng Ñoàng Nai noái thoâng qua soâng Saøi Goøn ôû phaàn noäi thaønh môû roäng, bôûi heä thoáng keânh Raïch Chieác. Soâng Nhaø Beø hình thaønh töø choã hôïp löu cuûa soâng Ñoàng Nai vaø soâng Saøi Goøn, caùch trung taâm thaønh phoá khoaûng 5 km veà phía ñoâng nam, noù chaûy ra bieån ñoâng baèng 2 ngaû chính- ngaû Soaøi Raïp daøi 59 km, beà roäng trung bình 0.5 km, loøng soâng saâu, laø ñöôøng thuyû chính cho taøu beø ra vaøo beán caûng Saøi Goøn. Ngoaøi truïc caùc soâng chính keå treân ra, Thaønh Phoá coøn coù maïng löôùi keânh ngoøi chaèng chòt, nhö heä thoáng soâng Saøi Goøn coù caùc Raïch Laùng The, Baøu Noâng, raïch Tra, Beán Caùt, An Haï, Tham Löông, Caàu Boâng, Nhieâu Loäc- Thò Ngheø, Beán Ngheù, Loø Goám, Keânh Teû, Taøu Huõ, Keânh Ñoâi vaø ôû phaàn phía nam thaønh phoá thuoäc ñòa baøn caùc huyeän Nhaø Beø, Caàn Giôø maät ñoä keânh raïch daøy ñaëc; cuøng vôùi heä thoâng keânh caáp 3-4 cuûa keânh ñoâng Cuû Chi vaø caùc keânh ñaøo An Haï, keânh Xaùng, Bình Chaùnh ñaõ hiuùp cho vieäc töôùi tieâu keát quaû, giao löu thuaän lôïi vaø ñang daàn daàn töøng böôùc thöïc hieän caùc döï aùn giaûi toaû, naïo veùt keânh raïch, chænh trang ven bôø, toâ ñieåm caûnh quan soâng nöôùc, phaùt huy lôïi theá hieám coù ñoái vôùi moät ñoâ thò lôùn. Veà thuyû vaên, haàu heát caùc soâng raïch Tp.HCM ñeàu chòu aûnh höôûng giao ñoäng baùn nhaät trieàu cuûa bieån ñoâng. Moãi ngaøy nöôùc leân xuoáng hai laàn, theo ñoù thuyû vaên thaâm nhaäp saâu vaøo caùc keânh raïch trong Thaønh phoá gaây neân taùc ñoäng khoâng nhoû ñoái vôùi saûn xuaát noâng nghieäp vaø haïn cheá vieäc tieâu thoaùt nöôùc ôû khu vöïc noäi thaønh. Möïc nöôùc trieàu bình quaân cao nhaát laø 1,10 m. thaùng coù möïc nöôùc cao nhaát laø thaùng 10-11, thaáp nhaát caùc thaùng 6-7. veà muøa khoâ, löu löôïng cuûa nguoàn caùc soâng nhoû, ñoä maën 4%^ coù theå xaâm nhaäp treân soâng Saøi Goøn ñeán quaù Laùi Thieâu, coù naêm ñeán taän Thuû Daàu Moät vaø treân soâng Ñoàng Nai ñeán Long Ñaïi. Muøa möa löu löôïng cuûa nguoàn lôùn neân maën ñaåy luøi xa hôn vaø ñoï maën bò pha loaõng nhieàu. Hieän traïng chaát löôïng nöôùc maët Baûng6 : Keát quaû phaân tích nöôùc maët taïi moät soá khu vöïc treân ñòa baøn huyeän STT Thoâng soá Ñôn vò Vò trí M1 M2 M3 1 pH 7,0 6,8 6,8 2 BOD5 mg/l 250 200 220 3 COD mg/l 300 280 220 4 DO mg/l 3,2 38 40 5 SS mg/l 1100 1200 1240 6 Amoâniac mg/l 35 40 50 7 Colifom mg/l 107 10.40*107 109 (guoàn :Trung taâm CEER) Nhaän xeùt : So saùnh vôùi tieâu chuaån TCVN 5942-1995 cho thaáy: nöôùc maët trong khu vöïc coù haøm löôïng höõu cô vaø chaát raén laø raát cao (BOD, COD vaø SS ñeàu vöôït tieâu chuaån). Caùc chæ tieâu coøn laïi nhìn chung thaáp hôn tieâu chuaån cho pheùp. Hieän traïng chaát löôïng nöôùc ngaàm khu treânñòa baøn huyeän Baûng 7: Keát quaû phaân tích nöôùc ngaàm taïi khu vöïc döï aùn STT Thoâng soá Ñôn vò Vò trí G1 G2 G3 1 pH 5,8 6,1 6,8 2 Maøu Pt-Co 28 30 41 3 Ñoä cöùng mg/l 55 64 37 4 Toång Chaát raén mg/l 102 84 56 5 Clorua mg/l 72 45 61 6 Florua mg/l 0,12 0,20 0,18 7 Nitrat mg/l 11,0 9,8 9,2 8 Sunfat mg/l 116,8 98,4 72,3 9 Mangan mg/l 0,020 0,19 0,24 10 Saét mg/l 3,11 2,84 2,64 11 Chì mg/l 0,012 0,020 0,015 12 Thuyû ngaân µg/l 0,0001 0,0001 KPH 13 Keõm mg/l 0,012 0,018 0,011 14 E.Coli MPN/100ml 5 24 10 15 Coliform MPN/100ml 110 10 30 Nguoàn : Trung taâm CEER Nhaän xeùt: Theo TCVN 5944-1995 cho thaáy haàu heát taát caû caùc chæ tieâu trong maãu nöôùc ngaàm taïi khu vöïc döï aùn ñeàu naèm trong giôùi haïn tieâu chuaån cho pheùp. Chæ coù soá löôïng Coliform laø vöôït tieâu chuaån cho pheùp töø 3 - 37 laàn do vaán ñeà baûo quaûn gieáng chöa hôïp veä sinh. Ngoaøi ra, nhìn chung noàng ñoä saét vaø sunfat nôi ñaây laø khaù cao, nöôùc coù daáu hieäu nhieãm pheøn. Chaát löôïng moâi tröôøng ñaát Thaønh phoá HCM naèm trong vuøng chuyeån tieáp giöõa mieàn ñoâng Nam Boä vaø ñoàng baèng Soâng Cöûu Long. Ñòa hình toång quaùt coù daïng thaáp daàn töø baéc xuoáng nam vaø töø ñoâng sang taây. Noù coù theå chia thaønh 3 tieåu vuøng ñòa hình: Vuøng cao naèm ôû phía baéc – ñoâng baéc vaø moät phaàn taây baéc( thuoäc baéc huyeän Cuû Chi, ñoâng baéc quaän Thuû Ñöùc vaø quaän 9), vôùi daïng ñòa hình löôïn soùng, ñoä cao trung bình töø 10-25m vaø xen keõ coù nhöõng ñoài goø ñoä cao cao nhaát tôùi 32m , nhö ñoài Long Bình. Vuøng thaáp truõng ôû phía nam- taây nam vaø ñoâng nam thaønh phoá( thuoäc caùc quaän 9,8,7 vaø caùc huyeän Bình Chaùnh, Nhaø Beø, Caàn Giôø), Vuøng naøy coù ñoä cao trung bình treân 1 m vaø cao nhaát 2 m, thaáp nhaát 0.5 m. Vuøng trung bình, phaân boá ôû khu vöïc trung taâm thaønh phoá, goàm phaàn lôùn noäi thaønh cuõ, moät phaàn caùc quaän 2, Thuû Ñöùc, toaøn boä quaän 12 vaø huyeän Hoùc Moân, Vuøng naøy coù ñoä cao trung bình 5- 12 m Ñòa chaát thuûy vaên: Theo taøi lieäu khaûo saùt cuûa Chöông trình nöôùc saïch vaø veä sinh moâi tröôøng noâng thoân khu vöïc huyeän Nhaø Beø cho thaáy trong khu vöïc coù theå khai thaùc nöôùc ngaàm ôû hai taàng chính laø taàng 20 - 40m vaø taàng 80-130m. Nöôùc ngaàm taàng noâng coù chaát löôïng keøm, thöôøng bò nhieãm maën hoaëc lôï, chæ thích hôïp cho caây chòu maën.s Caùc taàng saâu hôn (200 - 300m) coù chaát löôïng toát vaø tröõ löôïng lôùn, coù theå khai thaùc. Thôøi thieát khí haäu: huyeän Nhaø Beø naèm trong vuøng khí haäu nhieät ñôùi noùng aåm, coù hai muøa roõ reät (muøa möa töø thaùng 5 ñeán thaùng 10, muøa naùng töø thaùng 11 ñeán thaùng 4). Nhieät ñoä töông ñoái ñieàu hoøa toång löôïng nhieät lôùn, toång löôïng möa thaáp,gioù vaø ñoä boác hôi maïnh (nhaát laø trong thaùng 4 vaø thaùng 5). Nhieät ñoä bình quaân laø 27oc Ñoä aåm khoâng khí trung bìnhlaø :79% Löôïng möa trung bình laø 1098mm. Löôïng nöôùc boác hôi trung bình laø 3,7mm/ngaøy Soá giôø naéng trung bình laø 6,3h/ngaøy. Höôùng gioù chuû yeáu laø höôùng Taây Nam. Thöïc traïng veä sinh moâi tröôøng Caáp nöôùc:huyeän ñaõ phoái hôïp cuøng ngaønh caáp nöôùc thaønh phoá, trung taâm nöôùc saïch vaø veä sinh moâi tröôøng thaønh phoá cung caáp nöôùc sinh hoaït ñeán cho ngöôøi daân . Naêm 2005 treân ñòa baøn huyeän coù 34 gieáng nöôùc coâng nghieäp, 12 traïm caáp nöôùc taäp trung. Ngoaøi ra, huyeän chuyeân chôû nöôùc baèng xe boàn, cung caáp caùc thuøng chöùa nöôùc cho nhaân daân. Naêm 2006 tyû leä hoä söû duïng nöôùc saïch laø 99,01%. Beân caïnh ñoù vaãn coøn nhöõng nhöõng hoä daân söû duïng nöôùc soâng raïch ñaõ laéng pheøn vaø moät soá gieáng ôû taàng 40-60m, chaát löôïng nöôùc khoâng ñeàu coù nhieàu gieáng bò nhieãm maën vaø coù haøm löôïng saét cao laøm nöôùc cho caùc hoaït ñoäng sinh hoaït. Thoaùt nöôùc : Mạng löôùi thoaùt nöôùc treân ñòa baøn huyeän hieän nay chöa hoaøn chænh, nöôùc möa vaø nöôùc thaûi töï chaûy traøn lan ra kenh raïch, khoâng qua xöû lyù. Heä thoáng coáng thoaùt nöôùc chæ taäp chung moät truïc ñöôøng chính, ña soá caùc tuyeán treân ñòa baøn khoâng coù heä thoáng thoaùt nöôùc, thöôøng ngaäp nöôùc vaøo muøa möa. Nhaát laø khi trieàu cöôøng. Ñieàu kieän veä sinh moâi tröôøng: Do vieäc ñaàu tö phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp vaø caùc khu daân cö môùi treân ñòa baøn huyeän dieãn ra khaù nhanh do ñoù khoâng kieåm soaùt ñöôïc yeâu caàu veä sinh moâi tröôøng ñoâ thò nhö chaát thaûi, khí thaûi. Hieän taïi caùc chaát thaûi vaø raùc thaûi töø caùc hoaït ñoäng sinh hoaït, saûn xuaát, dòch vuï – thöông maïi … ñeàu thaûi tröïc tieáp ra soâng raïch, khoâng qua xöû lyù, keå caû caùc chaát thaûi höõu cô vaø hoùa chaát. Theo soá lieäu thoáng keâ döôïc hieän nay ngoaøi nhöõng hoaït ñoäng saûn xuaát treân ñòa baøn huyeän coøn coù 11 ñôn vò saûn xuaát – phaàn lôùn laø cuûa trung öông vaø thaønh phoá ñang gaây oâ nhieãm nöôùc vaø khoâng khí ôû huyeän. Nhöõng chaát thaûi ôû caùc ñôn vò naøy raát nguy hieåm, bao goàm caùc hoùa chaát, chaát höõu cô, ñöôïc thaûi tröïc tieáp ra soâng Nhaø Beø, Keânh Teû. Raùc thaûi: bình quaân treân ñòa baøn huyeän moät ngaøy thaûi ra khoaûng 80 taán raùc caùc loaïi, trong ñoù öôùc chæ coù khoaûng 40 taán ñöôïc xöû lyù ñuùng quy ñònh cuûa thaønh phoá, phaàn coøn laïi ñöôïc thaûi tröïc tieáp ra caùc ao, hoà, soâng, raïch. Ñaëc ñieåm kinh teá - xaõ hoäi: Toùm taét tình hình phaùt trieån kinh teá Cuøng vôùi nhòp ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa thaønh phoá, huyeän Nhaø neø cuõng coù möùc taêng tröôûng kinh teá khaù, bình quaân thôøi kyø 2001- 2005 taêng 36.06%. thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi töø 4.05 trieäu ñoàng/ ngöôøi/ naêm (naêm 2000) leân 6,47 trieäu ñoàng/ ngöôøi/ naêm (naêm 2005) naêm 2006 laø 7,04 trieäu ñoàng/ ngöôøi/ naêm. Neàn kinh teá chuû yeáu cuûa huyeän Nhaø Beø hieän nay laø thöông maïi- dòch vuï, keá ñeán laø noâng nghieäp vaø coâng nghieäp – tieåu thuû coâng nghieäp. Coâng Nghieäp – Tieåu Thuû Coâng Nghieäp Toác ñoä taêng bình quaân cuûa ngaønh coâng nghieäp – tieåu thuû coâng nghieäp thoithôøi kyø (2001-2005) laø 36,16%, chieám 3,39% cô caáu kinh teá. Toång soá cô sôû saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp, naêm 2005 coù 2.664 cô sôû, trong ñoù coù: 63 coâng ty trach nhieäm höõu haïn (taêng 51 so voùi naêm 2001) 6 coâng ty coå phaàn ( taêng 40so voùi 2001) 60 doanh nghieäp tö nhaân ( taêng 26 so vôùi naêm 2001) 9 hôïp taùc xaõ 2.526 hoä kinh doanh caù theå (taêng 815) Nhìn chung ngaønh coâng nghieäp huyeän phaùt trieån chuû yeáu caùc ngaønh saûn xuaát nhoû, phöông phaùp saûn xuaát coøn thuû coâng, thu huùt löïc lao ñoäng ít, caùc ngaønh tieåu thuû coâng nghieäp nhö cheá bieán thöïc phaåm, ñoà uoáng, saûn xuaát saûn phaåm töø kim loaïi, tuy coù tyû troïng lôùn nhöng toác doä taêng thaáp , chöa ñaùp öùng nhu caàu vaø tieàm naêng cuûa huyeän. Thöông Maïi - Dòch Vuï Veà thöông maïi – dòch vuï huyeän Nhaø Beø coù taêng nhanh nhöng noùi chung chöa coù söï chuyeån bieán lôùn, phaàn nhieàu phuïc vuï cho xaây döïng vaø tieâu duøng, quy moâ nhoû, caùc ngaønh nhö vaän taûi, böu ñieän, xaây döïng taêng nhanh nhöng ôû möùc ñoä töông ñoái. Maïng löôùi caùc chôï ñöôïc xaây döïng môùi, saép xeáp laïi, goùp phaàn phuïc vuï haøng hoùa tieâu duøng, sinh hoaït cho nhaân daân. Noâng Nghieäp Tröôùc ñaây noâng nghieäp huyeän Nhaø beø phaùt trieån chuû yeáu laø caây luùa nöôùc moãi naêm moät vuï nhöng naêng suaát thaát thöôøng, maáy naêm trôû laïi ñaây do toác ñoä ñoâ thò hoùa cao, giaù ñaát taêng maïnh ngöôøi daân coù xu höôùng chôø giaù ñaát taêng cao leân khoâng quan taâm phaùt trieån caây luùa nöõa ñaát laøm dieän tích daát noâng nghieäp ngaøy caøng bò thu heïp. Vaên Hoùa – Xaõ Hoäi Quy Moâ Daân Soá Naêm 1997 daân soá trung bình cuûa huyeän Nhaø Beø laø 59.880 trong coù 31.066 nöõ, coù 34.331 ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng. Maät ñoä daân soá laø 642 ngöôøi/km2. tyû leä gia taêng töï nhieân 1.74%. Naêm 2005 daân soá trung bình cuûa huyeän Nhaø Beø laø 73.968 trong coù 37.773 nöõ, coù 45.860 ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng. Maät ñoä daân soá laø 731 ngöôøi/km2. tyû leä gia taêng töï nhieân 1.35%. Tyû leä gia taêng töï nhieân daân soá cuûa Nhaø Beø giaûm bình quaân haøng naêm ( giai ñoaïn 1997- 2005) laø 0.049%. Giai ñoaïn (2001- 2005) giaûm bình quaân haøng naêm laø 0.027%. toác ñoä phaùt trieån daân soá bình quaân qua caùc naêm 2001-2005 laø 102.57% hay taêng 2.57%. Baûng 8: Dieän tích – daân soá vaø ñôn vò haønh chaùnh naêm 2006 Dieän tích (km2) Daân soá (ngöôøi) Maät ñoä daân soá (ngöôøi/km2) Toång soá 100.42 75.152 748 Chia theo xaõ Thò traán 5.99 17.828 2.976 Phuù Xuaân 10.02 16.963 1.693 Phöôùc Kieån 15.00 11.689 779 Phöôùc Loäc 6.03 4.793 795 Nhôn Ñöùc 14.54 8.716 599 Long Thôùi 10.82 5.209 481 Hieäp Phöôùc 38.02 9.954 262 ( Nguoàn: phoøng taøi nguyeân moâi tröôøng huyeän Nhaø Beø) Y Teá – Giaùo Duïc Y Teá Naêm 2006 toaøn huyeän ñaõ coù 8 cô sôû khaùm chöõa beänh, trong ñoù coù 1 trung taâm y teá ñöôïc ñaàu tö xaây döïng môùi cuøng vôùi trang thieát bò. Toaøn huyeän cuõng chuù troäng ñaàu tö cho tuyeán y teá cô sôû, nhaèm phuïc vuï taïi choã cho ngöôøi daân, 7/7 traïm y teá xaõ- Thò traán ñöôïc naâng caáp, xaây döïng môùi vaø coù baùc syõ phuï traùch. Giaûm ñaùng keå tyû leä treû suy dinh döôõng ( töø 23% naêm 2001 xuoáng coøn 14.83% naêm 2005). Bình quaân coù 5.02 baùc só/1 vaïn daân. Giaùo Duïc Trong naêm 5 huyeän ñaõ ñaàu tö xaây döïng vaø caûi taïo 46 coâng trình tröôøng hoïc. Ñoäi nguõ giaùo vieân töøng böôùc ñöôïc chuaån hoùa vaø ñaøo taïo naâng cao. Hieäu suaát ñaøo taïo ñöôïc naâng leân: Tieåu hoïc töø 90% naêm 2001 leân 94.5% naêm 2005. THCS töø 71% naêm 2001 leân 82.4% naêm 2005. Khu Daân Cö Phuù Xuaân- Cotec Vò Trí Ñòa Lí: Khu daân cöù Phuù Xuaân –Cotec. Naèm ôû vò trí coù caùc maët tieáp giaùp sau:8.716 Phía Baéc :Giaùp vôùi raïch Möông Ngang. Phía Nam :Caùch Höông loä 34 laø 200m. Phía Ñoâng: giaùp vôùi Lieân tænh loä 13B. Phía Taây : Caùch caàu möông Chuoái laø 760m Ñaëc ñieåm chung veà khu daân cö Phuù Xuaân- Cotec Nhìn chung ñaây laø moät khu daân cö môùi ñöïoc xaây döïng cuûa huyeän Nhaø Beø nhaèm giaûi quyeát vaán ñeà nhaø ôû cho daân ñòa phöông vaø söï taêng leân cuûa daân soá cô hoïc. Khu daân cö Phuù Xuaân coù caùc ñaëc ñieåm sau: Ñòa hình :Ñòa hình khu ñaát töông ñoái baèng phaúng vaø thaáp, höôùng ñoå doác k._.