Thiết kế hệ thống xử lý nước thải dệt nhuộm cho công ty liên doanh dệt nhuộm Việt Hồng, công suất 600m3/ngày

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO ÑAÏI HOÏC KYÕ THUAÄT – COÂNG NGHEÄ TP HOÀ CHÍ MINH KHOA MOÂI TRÖÔØNG VAØ COÂNG NGHEÄ SINH HOÏC &œ ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP THIEÁT KEÁ HEÄ THOÁNG XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI DEÄT NHUOÄM CHO COÂNG TY LIEÂN DOANH DEÄT NHUOÄM VIEÄT HOÀNG, COÂNG SUAÁT 600 M3/NGAØY Ngaønh hoïc : Moâi tröôøng Maõ ngaønh : 108 GVHD : Th.S NGUYEÃN XUAÂN TRÖÔØNG SVTH : BUØI NGOÏC HÖNG LÔÙP : 02MT02 MSSV : 02DHMT093 Tp.Hoà Chí Minh, thaùng 12 naêm 2006 NHIEÄM VUÏ ÑOÀ AÙN TOÁT NGHIEÄP CHUÙ YÙ: SV phaûi daùn tôø naøy vaøo trang thöù nhaát cuûa baûn thuyeár minh KHOA :Moâi tröôøng BOÄ MOÂN:Kyõ thuaät Moâi tröôøng HOÏ VAØ TEÂN: BUØI NGOÏC HÖNG MSSV: 02DHMT093 NGAØNH : Kyõ thuaät Moâi tröôøng LÔÙP: 02MT02 COÄNG HOAØ XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM ÑOÄC LAÄP - TÖÏ DO – HAÏNH PHUÙC ------------------------ BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO ÑAÏI HOÏC DLKTCN TPHCM 1. Ñaàu ñeà Ñoà aùn toát nghieäp:Thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi deät nhuoäm coâng ty lieân doanh deät nhuoäm Vieät Hoàng, coâng suaát 600 m3/ngaøy 2. Nhieäm vuï (yeâu caàu veà noäi dung vaø soá lieäu ban ñaàu): Toång quan. Xaùc ñònh ñaëc tính nöôùc thaûi. Löïa choïn coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi. Tính toaùn thieát keá vaø khaùi toaùn caùc coâng trình ñôn vò. Theå hieän caùc coâng trình ñôn vò chính treân baûn veõ A1. 3. Ngaøy giao Ñoà aùn toát nghieäp: 01/10/2006 4. Ngaøy hoaøn thaønh nhieäm vuï: 27/12/2006 5. Hoï teân ngöôøi höôùng daãn Phaàn höôùng daãn ThS. Nguyeãn Xuaân Tröôøng Noäi dung vaø yeâu caàu LVTN ñaõ ñöôïc thoâng qua Boä moân. Ngaøy thaùng naêm 2006 CHUÛ NHIEÄM BOÄ MOÂN NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN CHÍNH (Kyù vaø ghi roõ hoï teân) (Kyù vaø ghi roõ hoï teân) PHAÀN DAØNH CHO KHOA, BOÄ MOÂN Ngöôøi duyeät (chaám sô boä): ……………………………………….. Ñôn vò:……………………………………………………………………………….. Ngaøy baûo veä:……………………………………………………………………. Ñieåm toång keát:………………………………………………………………… Nôi löu tröõ Ñoà aùn toát nghieäp: ……………………………………………………. NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN HÖÔÙNG DAÃN ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ ................................................................................................................ Ñieåm soá baèng soá___________Ñieåm soá baèng chöõ._______________ TP.HCM, ngaøy…….thaùng………..naêm 2006 (GV höôùng daãn kyù vaø ghi roõ hoï teân) LÔØI CAÛM ÔN Lôøi ñaàu tieân cuûa ñoà aùn toát nghieäp naøy em xin traân troïng gôûi ñeán quyù Thaày Coâ lôøi caùm ôn chaân thaønh nhaát ! Trong suoát thôøi gian hoïc taäp taïi tröôøng döôùi söï dìu daét taän tình cuûa caùc Thaày Coâ khoa Moâi tröôøng vaø caùc khoa khaùc cuûa tröôøng Ñaïi hoïc Kyõ thuaät Coâng Ngheä TP.HCM ñaõ truyeàn ñaït cho em nhöõng kieán thöùc, nhöõng kinh nghieäm quyù baùu trong chuyeân moân cuõng nhö trong nhieàu lónh vöïc khaùc. Söï taän tuïy, say meâ, loøng nhaân aùi nhieät thaønh cuûa Thaày Coâ laø ñoäng löïc giuùp em coá gaéng trau doài theâm kieán thöùc vaø vöôït qua nhöõng khoù khaên trong hoïc taäp. Em gôûi lôøi caùm ôn chaân thaønh ñeán thaày Nguyeãn Xuaân Tröôøng ñaõ taän tình höôùng daãn giuùp ñôõ em hoaøn thaønh toát ñoà aùn toát nghieäp naøy. Beân caïnh ñoù, em cuõng xin gôûi lôøi caûm ôn ñeán thaày Chu Maïnh Ñaêng vaø kyõ sö Nguyeãn Höõu Danh ñaõ nhieät tình giuùp ñôõ, goùp yù cho em trong quaù trình thöïc hieän ñoà aùn toát nghieäp naøy. Sau cuøng em xin caùm ôn gia ñình ñaõ taïo nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi vaø laø choã döïa cho em trong suoát nhöõng naêm daøi hoïc taäp. Ñoàng thôøi cuõng xin caùm ôn taát caû nhöõng baïn beø ñaõ gaén boù cuøng nhau hoïc taäp vaø giuùp ñôõ nhau trong suoát thôøi gian qua, cuõng nhö trong suoát quaù trình thöïc hieän ñoà aùn toát nghieäp naøy. TP.Hoà Chí Minh, ngaøy ….. thaùng ….. naêm 2006. Sinh vieân Buøi Ngoïc Höng MUÏC LUÏC Danh muïc caùc töø vieát taét Toùm taét noäi dung luaän vaên MÔÛ ÑAÀU DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT BOD5 : Nhu caàu oxy sinh hoïc sau 5 ngaøy. BOD20 : Nhu caàu oxy sinh hoïc sau 20 ngaøy. COD : Nhu caàu oxy hoùa hoïc. SS : Chaát raén lô löûng. MLSS : Noàng ñoä buøn hoaït tính lô löûng. MLVSS : Noàng ñoä buøn hoaït tính bay hôi. TCVN : Tieâu chuaån Vieät Nam. TCXD : Tieâu chuaån Xaây döïng. XLNT : Xöû lyù nöôùc thaûi. PCCC : Phoøng chaùy chöõa chaùy. CEFINEA : Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân. NXB : Nhaø xuaát baûn TOÙM TAÉT NOÄI DUNG LUAÄN VAÊN TOÁT NGHIEÄP Luaän vaên ñöôïc thöïc hieän döôùi daïng thieát keá coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi döïa vaøo caùc soá lieäu keá thöøa töø caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi ñaõ xaây döïng vaø ñi vaøo hoaït ñoäng. Beân caïnh ñoù, taùc giaû cuõng döïa vaøo caùc soá lieäu ño ñaïc thöïc teá taïi hieän tröôøng ñeå xaây döïng vaø thieát keá coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi deät nhuoäm coù hieäu quaû cho coâng ty lieân doanh deät nhuoäm Vieät Hoàng. Chöông môû ñaàu: Giôùi thieäu toång quaùt muïc tieâu vaø noäi dung, caùc phöông phaùp thöïc hieän,…. luaän vaên döôùi daïng toùm taét nhöõng coâng vieäc phaûi laøm. Chöông 1: Giôùi thieäu toång quan veà ngaønh deät nhuoäm vaø vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng do caùc chaát thaûi raén, loûng, khí gaây ra. Trong ñoù luaän vaên taäp trung baøn veà tính chaát ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi deät nhuoäm vaø khaû naêng gaây taùc haïi vôùi moâi tröôøng cuûa caùc loaïi chaát thaûi naøy. Chöông 2: Giôùi thieäu toång quan veà caùc phöông phaùp xöû lyù nöôùc thaûi ñang ñöôïc aùp duïng hieän nay. Trong chöông naøy, taùc giaû seõ giôùi thieäu moät soá phöông phaùp xöû lyù thöôøng ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi nöôùc thaûi deät nhuoäm. Chöông 3: Giôùi thieäu toång quan veà Coâng ty lieân doanh deät nhuoäm Vieät Hoàng. Trong chöông naøy, taùc giaû seõ trình baøy coâng ngheä saûn xuaát, quy moâ, nhu caàu nguyeân – nhieân lieäu, … trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa nhaø maùy. Töø ñoù, tieán haønh laáy maãu, ño ñaïc, phaân tích caùc tính chaát nöôùc thaûi ñaëc tröng cuûa nhaø maùy deät nhuoäm. Chöông 4: Ñöa ra caùc phöông aùn thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho nhaø maùy töø ñoù phaân tích vaø löïa choïn phöông aùn thieát keá phuø hôïp nhaát cho Coâng ty. Chöông 5: Trình baøy caùc böôùc tính toaùn cho töøng coâng trình xöû lyù trong sô ñoà coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi ñaõ ñöôïc choïn. Chöông 6: Khaùi toaùn kinh phí ñaàu tö vaø vaän haønh nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi. Chöông 7: Keát luaän vaø kieán nghò cuûa taùc giaû veà phöông aùn xöû lyù nöôùc thaûi, caùc kieán nghò phuø hôïp coù theå aùp duïng taïi Coâng ty vaø ñònh höôùng phaùt trieån trong töông lai. MÔÛ ÑAÀU ÑAËT VAÁN ÑEÀ: Trong nhöõng naêm gaàn ñaây phaùt trieån kinh teá gaén vôùi baûo veä moâi tröôøng laø chuû ñeà taäp trung söï quan taâm cuûa nhieàu nöôùc treân theá giôùi. Moät trong nhöõng vaán ñeà ñaët ra cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån trong ñoù coù Vieät Nam laø caûi thieän moâi tröôøng oâ nhieãm do caùc chaát ñoäc haïi do neàn coâng nghieäp taïo ra. Ñieån hình nhö caùc ngaønh coâng nghieäp cao su, hoùa chaát, coâng nghieäp thöïc phaåm, thuoác baûo veä thöïc vaät, y döôïc, luyeän kim, xi maï, giaáy, ñaëc bieät laø ngaønh deät nhuoäm ñang phaùt trieån maïnh meõ vaø chieám kim ngaïch xuaát khaåu cao cuûa Vieät Nam. Ngaønh deät nhuoäm ñaõ phaùt trieån töø raát laâu treân theá giôùi nhöng noù chæ môùi hình thaønh vaø phaùt trieån hôn 100 naêm nay ôû nöôùc ta. Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, nhôø chính saùch ñoåi môùi môû cöûa ôû Vieät Nam ñaõ coù 72 doanh nghieäp nhaø nöôùc, 40 doanh nghieäp tö nhaân, 40 döï aùn lieân doanh vaø 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi cuøng caùc toå hôïp ñang hoaït ñoäng trong lónh vöïc deät nhuoäm. Ngaønh deät may thu huùt nhieàu lao ñoäng goùp phaàn giaûi quyeát vieäc laøm vaø phuø hôïp vôùi nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån khoâng coù neàn coâng nghieäp naëng phaùt trieån maïnh nhö nöôùc ta. Tuy nhieân haàu heát caùc nhaø maùy xí nghieäp deät nhuoäm ôû ta ñeàu chöa coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi maø ta ñang coù xu höôùng thaûi tröïc tieáp ra soâng suoái ao hoà loaïi nöôùc thaûi naøy coù ñoä kieàm cao ñoä maøu lôùn,nhieàu hoùa chaát ñoäc haïi ñoái vôùi loaøi thuûy sinh. Chính vì vaäy trong phaïm vi heïp em choïn ñeà taøi luaän vaên toát nghieäp laø : “ Thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi deät nhuoäm coâng ty lieân doanh deät nhuoäm Vieät Hoàng, coâng suaát 600 m3/ngaøy” thuoäc khu coâng nghieäp Vieät Höông 2, huyeän Beán Caùt, tænh Bình Döông. Trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên khoù traùnh nhöõng sai soùt kính mong Thaày, Coâ vaø caùc baïn goùp yù ñeå luaän vaên ñöôïc hoaøn thieän hôn. MUÏC TIEÂU CUÛA LUAÄN VAÊN: Thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi cho coâng ty lieân doanh deät nhuoäm Vieät Hoàng, coâng suaát 600m3/ngaøy. Xaùc ñònh caùc nguoàn gaây oâ nhieãm vaø möùc ñoä oâ nhieãm cuûa coâng ty. Thieát keá heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi nhaèm giaûm thieåu taùc haïi moâi tröôøng .Yeâu caàu laø khi nöôùc thaûi ra moâi tröôøng beân ngoaøi (thaûi vaøo coáng thoaùt nöôùc thaûi chung cuûa KCN Vieät Höông 2) theo tieâu chuaån loaïi B theo tieâu chuaån TCVN 5945-1995. NOÄI DUNG CUÛA LUAÄN VAÊN: Ngoaøi nhöõng phaàn ñaàu vaø phaàn keát luaän kieán nghò , luaän vaên bao goàm 7 chöông: Chöông 1: Giôùi thieäu toång quan veà ngaønh deät nhuoäm. Chöông 2: Toång quan xöû lyù nöôùc thaûi deät nhuoäm. Chöông 3: Giôùi thieäu veà coâng ty lieân doanh deät nhuoäm Vieät Hoàng. Chöông 4: Thuyeát minh quy trình coâng ngheä Chöông 5: Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình ñôn vò. Chöông 6: Khaùi toaùn coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi. Chöông 7: Keát luaän vaø kieán nghò PHÖÔNG PHAÙP THÖÏC HIEÄN: 1. Ñieàu tra khaûo saùt thu thaäp soá lieäu taøi lieäu lieân quan, quan saùt tröïc tieáp , laáy maãu ño ñaïc vaø phaân tích caùc chæ tieâu chaát löôïng nöôùc thaûi tröôùc vaø sau xöû lyù, ñaùnh giaù taùc ñoäng moâi tröôøng cuûa nguoàn thaûi. 2. Phöông phaùp keá thöøa, tham khaûo keát quaû xöû lyù nöôùc thaûi cuûa caùc coâng ty khaùc treân thöïc teá. 3. Tính toaùn thieát keá theo nhöõng chuaån möïc ñaõ quy ñònh. Töø nhöõng soá lieäu ño ñaïc tính chaát nöôùc vaø yeâu caàu ñaàu ra cuûa nguoàn thaûi ta coù phöông phaùp xöû lyù goàm 5 quaù trình: - Quaù trình thu gom nöôùc thaûi - Quaù trình xöû lyù hoaù lyù baäc 1 - Quaù trình xöû lyù sinh hoïc hieáu khí - Quaù trình xöû lyù hoaù lyù baäc 2 - Quaù trình xöû lyù buøn CHÖÔNG 1 TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH DEÄT NHUOÄM ÑAËC ÑIEÅM VEÀ NGAØNH DEÄT NHUOÄM: Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, ngaønh coâng nghieäp deät nhuoäm cuõng coù nhieàu thay ñoåi, beân caïnh nhöõng nhaø maùy xí nghieäp quoác doanh, ngaøy caøng coù nhieàu xí nghieäp môùi ra ñôøi. Keát quaû khaûo saùt cho thaáy haàu heát caùc nhaø maùy ñeàu nhaäp thieát bò, hoaù chaát töø nhieàu nöôùc khaùc nhau : Thieát bò : Myõ, Ñöùc, Nhaät, Ba Lan, AÁn Ñoä, Ñaøi Loan … Thuoác nhuoäm : Nhaät, Ñöùc, Thuî Só, Anh … Hoùa chaát cô baûn : Trung Quoác, AÁn Ñoä, Ñaøi Loan, Vieät Nam … Vôùi khoái löôïng lôùn hoùa chaát söû duïng, nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm coù möùc oâ nhieãm cao. Tuy nhieân trong nhöõng naêm gaàn ñaây khi neàn kinh teá phaùt trieån maïnh ñaõ xuaát hieän nhieàu nhaø maùy, xí nghieäp vôùi coâng ngheä hieän ñaïi ít gaây oâ nhieãm moâi tröôøng . COÂNG NGHEÄ SAÛN XUAÁT CUÛA NGAØNH DEÄT NHUOÄM Caùc loaïi nguyeân lieäu cuûa ngaønh deät nhuoäm : Nguyeân lieäu cho caùc ngaønh deät nhuoäm chuû yeáu laø caùc loaïi sôïi töï nhieân (sôïi Cotton, sôïi toång hôïp (sôïi Poly Ester) vaø sôïi pha, trong ñoù : Sôïi Cotton ( Co ) : ñöôïc keùo töø sôïi boâng vaûi coù ñaëc tính huùt aåm cao, xoáp, beàn trong moâi tröôøng kieàm, phaân huûy trong moâi tröôøng axít. Vaûi deät töø loaïi sôïi naøy thích hôïp cho khí haäu noùng muøa heø. Tuy nhieân, sôïi coøn laãn nhieàu sôïi taïp chaát nhö saùp, maøy loâng vaø deã nhaên . Sôïi toång hôïp ( PE ) : laø sôïi hoùa hoïc daïng cao phaân töû ñöôïc taïo thaønh töø quaù trình toång hôïp caùc chaát höõu cô. Noù coù ñaëc tính laø huùt aåm keùm, cöùng, beàn ôû traïng thaùi öôùt. Sôïi pha (sôïi Poly ester keát hôïp vôùi sôïi cotton) : sôïi pha naøy khi taïo thaønh seõ khaéc phuïc ñöôïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa sôïi toång hôïp vaø sôïi töï nhieân. Bảng 1.1 : Nhu caàu nguyeân lieäu cuûa caùc nhaø maùy trong nöôùc: STT Teân coâng ty Khu vöïc Nhu caàu (Taán sôïi/naêm) Co PE Peco Visco 01 Deät 8/3 Haø Noäi 4000 1500 80 02 Deät Haø Noäi Haø Noäi 4000 5200 03 Deät Nam Ñònh Nam Ñònh 7000 3500 50 04 Deät Hueá TT.Hueá 1500 2500 05 Deät Nha Trang K . Hoøa 4500 4500 06 Deät Ñoâng Nam TPHCM 1500 3000 07 Deät Phong Phuù TPHCM 3600 1400 600 08 Deät Thaéng Lôïi TPHCM 2200 5000 09 Deät Thaønh Coâng TPHCM 1500 2000 10 Deät Vieät Thaéng TPHCM 2400 1200 Nguoàn : Toång Coâng Ty Deät May Vieät Nam ( Keá hoaïch 1997 – 2010) Quy trình coâng ngheä toång quaùt: Chuaån bò nguyeân lieäu Deät , giuõ hoà naáu taåy, giaët , laøm boùng Hoà sôïi Nhuoäm In Caàm maøu Giaët Hoà vaêng Kieåm gaáp Ñoùng kieän Sô ñoà 1.1: Quy trình coâng ngheä toång quaùt cuûa nhaø maùy deät nhuoäm Chuaån bò nguyeân lieäu: Laøm saïch nguyeân lieäu: Nguyeân lieäu thöôøng ñöôïc ñoùng döôùi daïng caùc kieän boâng thoâ chöùa caùc sôïi boâng coù caùc kích thöôùc khaùc nhau cuøng vôùi caùc taïp chaát töï nhieân nhö buïi, ñaát… Nguyeân lieäu boâng thoâ ñöôïc ñaùnh tung, laøm saïch vaø troän ñeàu. Sau quaù trình laøm saïch boâng döôùi daïng caùc taám boâng phaúng ñeàu. Chaûi: Caùc sôïi boâng ñöôïc chaûi song song taïo thaønh sôïi thoâ. Keùo sôïi ñaùnh oáng,maéc sôïi: Keùo sôïi thoâ ñeå giaûm kích thöôùc sôïi, taêng ñoä beàn, quaán sôïi vaøo caùc oáng sôïi thích hôïp cho vieäc deät vaûi. Sôïi con trong caùc oáng nhoû ñöôïc ñaùnh oáng thaønh caùc quaû to ñeå chuaån bò deät vaûi. Maéc sôïi laø doàn caùc quaû oáng ñeå chuaån bò cho coâng ñoaïn hoà sôïi. Hoà sôïi: Hoà sôïi baèng hoà tinh boät vaø hoà bieán tính ñeå taïo maøng hoà bao quanh sôïi, taêng ñoä beàn ñoä trôn vaø ñoä boùng cuûa sôïi ñeå coù theå tieán haønh deät vaûi. Ngoaøi ra coøn coù duøng caùc loaïi hoà nhaân taïo nhö polyvinylalol ( PVA ), polyacrylat … Chuaån bò nhuoäm : Ñaây laø coâng ñoaïn tieàn xöû lyù vaø quyeát ñònh caùc quaù trình nhuoäm veà sau. Vaûi moäc ñöôïc tieàn xöû lyù toát môùi ñaûm baûo ñöôïc ñoä traéng caàn thieát, ñaûm baûo cho thuoác nhuoäm baùm ñeàu leân maët vaûi vaø giöõ ñöôïc ñoä beàn treân ñoù. Caùc coâng ñoaïn chuaån bò nhuoäm bao goàm : ñoát loâng, ruõ hoà, naáu taåy … Ruõ hoà : Caùc loaïi vaûi moäc xuaát ra khoûi phaân xöôûng deät mang nhieàu taïp chaát thieân nhieân cuûa sôïi boâng, vaûi coøn mang nhieàu buïi daàu môõ, löôïng hoà ñaùng keå trong quaù trình deät. Do ñoù, muïc ñích cuûa ruõ hoà laø duøng moät soá hoaù chaát huûy boû lôùp hoà naøy. Ngöôøi ta thöôøng duøng axít loaõng nhö axít sulfuric, bazô loaõng, men vi sinh vaät, muoái, caùc chaát ngaám. Vaûi sau khi ruõ hoà ñöôïc giaët baèng nöôùc, xaø phoøng, chaát ngaám roài ñöa sang naáu taåy. Naáu vaûi : Muïc ñích cuûa naáu vaûi laø loaïi tröø phaàn hoà coøn laïi vaø caùc taïp chaát thieân nhieân cuûa xô sôïi nhö daàu môõ saùp… Sau khi naáu vaûi coù ñoä mao daãn vaø khaû naêng thaám öôùt cao, haáp thuï hoùa chaát thuoác nhuoäm cao hôn, vaûi meàm maïi vaø ñeïp hôn. Vaûi ñöôïc naáu trong dung dòch kieàm vaø caùc chaát taåy giaët ôû aùp suaát cao (2-3 at) vaø nhieät ñoä cao (1200 – 1300). Taåy traéng : Coâng ñoaïn naøy duøng ñeå taåy maøu töï nhieân cuûa vaûi, laøm saïch caùc veát baån, laøm cho vaûi coù ñoä traéng theo yeâu caàu. Caùc hoùa chaát thöôøng söû duïng : Natriclorit NaClO2, Natri Hypoclric (NaClO)… vaø caùc chaát phuï trôï nhö Na2SiO3, SlovaponN. Coâng ñoaïn nhuoäm : Muïc ñích laø taïo ra nhöõng saéc maøu khaùc nhau cuûa vaûi. Ñeå nhuoäm vaûi ngöôøi ta söû duïng chuû yeáu caùc loaïi thuoác nhuoäm toång hôïp cuøng vôùi caùc chaát trôï nhuoäm ñeå taïo söï gaén maøu cuûa vaûi. Phaàn thuoác nhuoäm nhö khoâng gaén vaøo vaûi maø theo doøng nöôùc thaûi ñi ra, phaàn thuoác thaûi naøy phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö coâng ngheä, loaïi vaûi, ñoä maøu yeâu caàu… Sô löôïc veà thuoác nhuoäm: + Pigment : Laø moät soá thuoác nhuoäm höõu cô khoâng hoøa tan vaø moät soá chaát voâ cô coù maøu nhö caùc boâxit vaø muoái kim loaïi. Thoâng thöôøng Pigment ñöôïc duøng trong in hoa. + Thuoác nhuoäm Azo : Loaïi thuoác nhuoäm naøy hieän nay ñang ñöôïc saûn xuaát raát nhieàu, chieám treân 50% löôïng thuoác nhuoäm. Ñaây laø loaïi thuoác nhuoäm coù chöùa moät hay nhieàu nhoùm Azo: - N = N -, noù coù caùc loaïi sau : Thuoác nhuoäm phaân taùn : Nhoùm thuoác nhuoäm naøy coù caáu taïo phaân töû töø goác azo vaø antraquinon vaø caùc nhoùm amin (NH2, NHR, NR2, NR-OH), duøng chuû yeáu ñeå nhuoäm caùc loaïi sôïi toång hôïp (sôïi axetat, sôïi polieste…) khoâng öa nöôùc. Thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân : goàm 2 nhoùm chính: Nhoùm ña voøng coù chöùa nhaân antraquinon vaø nhoùm indigoit coù chöùa nhaân indigo. Coâng thöùc toång quaùt laø R= C= 0; trong ñoù, R laø caùc hôïp chaát höõu cô nhaân thôm, ña voøng. Caùc nhaân thôm ña voøng trong loaïi thuoác nhuoäm naøy cuõng laø taùc nhaân gaây ung thö, vì vaäy khi khoâng ñöôïc xöû lyù, thaûi ra moâi tröôøng, coù theå aûnh höôûng ñeán söùc khoeû con ngöôøi. Thuoác nhuoäm bazô: laø nhöõng hôïp chaát maøu coù caáu taïo khaùc nhau, haàu heát laø caùc muoái clorua, oxalate hoaëc muoái keùp cuûa caùc bazô höùa cô. Khi axít hoaø tan, chuùng phaân ly thaønh caùc cation mang maøu vaø anion khoâng mang maøu. Thuoác nhuoäm axít: laø caùc muoái sunfonat cuûa caùc hôïp chaát höõu cô khaùc nhau coù coâng thöùc laø R-SO3Na khi tan trong nöôùc phaân ly thaønh nhoùm R-SO3 mang maøu. Caùc thuoác nhuoäm naøy thuoäc nhoùm mono, diazo vaø caùc daãn suaát cuûa antraquinon, triaryl metan… Thuoác naøy thöôøng duøng ñeå nhuoäm len vaø tô taèm. Thuoác nhuoäm tröïc tieáp: laø nhoùm thuoác nhuoäm baét maøu tröïc tieáp vôùi xô sôïi khoâng qua giai ñoaïn xöû lyù trung gian, thöôøng söû duïng ñeå nhuoäm sôïi 100% cotton, sôïi protein (tô taèm) vaø sôïi poliamid, phaàn lôùn thuoác nhuoäm tröïc tieáp coù chöùa azo (mono, di and poliazo) vaø moät soá laø daãn xuaát cuûa dioxazin. Ngoaøi ra, trong thuoác nhuoäm coøn coù chöùa caùc nhoùm laøm taêng ñoä baét maàu nhö triazin vaø salicilic axit coù theå taïo phöùc vôùi caùc kim loaïi ñeå taêng ñoä beàn maøu. Thuoác nhuoäm hoaït tính : caùc loaïi thuoác nhuoäm thuoäc nhoùm naøy coù coâng thöùc caáu taïo toång quaùt laø S-F-T-X trong ñoù: S laø nhoùm laøm cho thuoác nhuoäm coù tính tan; F laø phaàn mang maàu, thöôøng laø caùc hôïp chaát Azo (-N=N-), antraquinon, axit chöùa kim loaïi hoaëc ftaloxiamin, T laø goác mang nhoùm phaûn öùng, X laø nhoùm phaûn öùng. Nhöõng hôïp chaát maøu cuûa loaïi thuoác nhuoäm naøy trong phaân töû coù chöùa caùc nhoùm nguyeân töû coù theå thöïc hieän caùc moái lieân keát hoaù trò vôùi xô. Loaïi thuoác nhuoäm naøy khi thaûi vaøo moâi tröôøng coù khaû naêng taïo thaønh caùc amin thôm ñöôïc xem laø taùc nhaân gaây ung thö. + Thuoác nhuoäm löu huyønh : Laø nhoùm thuoác nhuoäm chöùa maïch di hình nhö tiazol, tiazin, zin… Loaïi thuoác nhuoäm naøy coù chöùa nhöõng hôïp chaát maøu khoâng tan trong nöôùc vaø moät soá dung moâi höõu cô nhöng tan trong moâi tröôøng kieàm. Chuùng ñöôïc söû duïng roäng raõi trong coâng nghieäp deät ñeå nhuoäm vaûi töø xô xenlulo, khoâng nhuoäm ñöôïc len vaø tô taèm vì dung dòch nhuoäm coù tính kieàm maïnh . + Chaát taåy traéng quang hoïc : Laø nhöõng hôïp chaát höõu cô trung tính, khoâng maøu hoaëc khoâng coù maøu vaøng nhaït, coù aùi löïc vôùi xô. Ñaëc ñieåm cuûa chuùng laø khi naèm treân xô sôïi, chuùng coù khaû naêng haáp thuï moät soá tia trong mieàn töû ngoaïi cuûa quang phoå vaø phaûn xaï tia xanh lam vaø tia tím. Moät soá teân goïi töông öùng cuûa caùc thuoác nhuoäm ñang duøng trong thöïc teá ôû nöôùc ta vaø treân theá giôùi : Bảng 1.2: Moät soá loaïi thuoác nhuoäm thöôøng gaëp: Teân goïi loaïi thuoác nhuoäm Teân goïi thoâng phaåm thöôøng gaëp Thuoác nhuoäm (tieáng Vieät) Dyes (tieáng Anh) Tröïc tieáp Direct Dipheryl, sirius, pirazol, chloramin… Axit Acid Eriosin, irganol, carbolan … Bazô Basic Malachite, auramine, rhodamine… Hoaït tính Reactive Procion, cibaron… Löu huyønh Sulphur Thionol, pyrogene, immedia… Phaân taùn Disperse Foron, easman, synten… Pitmen Pitment Oritex, poloprint, acronym… Hoaøn nguyeân khoâng tan Vat dyes Indanthrene, caledon, durindone… Hoaøn nguyeân tan Indigosol Solazon, cubosol, anthrasol… Nguoàn : Nguyeãn Vaên Mai – Nguyeãn Ngoïc Haûi. Giaùo trình “ Möïc maøu hoùa chaát – kyõ thuaät in löôùi”. Phaïm vi söû duïng thuoác : Thuoác nhuoäm trong dòch nhuoäm coù theå ôû daïng hoøa tan hay phaân taùn, vaø moãi loaïi thuoác nhuoäm khaùc nhau seõ thích hôïp cho töøng loaïi vaûi khaùc nhau. Ñeå nhuoäm vaûi töø nhöõng nguyeân lieäu öa nöôùc, ngöôøi ta duøng thuoác nhuoäm hoøa tan trong nöôùc. Caùc loaïi thuoác nhuoäm naøy seõ khueách taùn vaø gaén maøng vaøo xô sôïi nhôø caùc löïc lieân keát hoùa lyù (thuoác nhuoäm tröïc tieáp), lieân keát ion (thuoác nhuoäm axí, bazô), lieân keát ñoàng hoùa trò (thuoác nhuoäm hoaït tính). Coøn ñeå nhuoäm vaûi töø nhöõng nguyeân lieäu sôïi kî nöôùc nhö sôïi toång hôïp thì ngöôøi ta thöôøng duøng thuoác nhuoäm khoâng tan trong nöôùc (thuoác nhuoäm phaân taùn). Ñeå nhuoäm vaûi töø nhöõng nguyeân lieäu sôïi kî nöôùc nhö sôïi toång hôïp thì ngöôøi ta thöôøng duøng thuoác nhuoäm khoâng tan trong nöôùc (thuoác nhuoäm phaân taùn). Ñoái vôùi caùc loaïi vaûi deät töø sôïi pha thì coù theå chia laøm hai laàn, moãi laàn nhuoäm moät thaønh phaàn hay nhuoäm moät laàn cho caû hai thaønh phaàn. Möùc ñoä gaén maøu cuûa caùc loaïi thuoác nhuoäm Khi nhuoäm vaûi thì quaù trình nhuoäm vaûi xaûy ra theo 4 böôùc : Di chuyeån caùc phaân töû thuoác nhuoäm ñeán beà maët sôïi. Gaén maøu vaøo beà maët sôïi. Khueách taùn maøu vaøo beà maët sôïi, quaù trình naøy xaûy ra chaäm hôn so vôùi quaù trình treân . Coá ñònh maøu vaøo sôïi. Ñeå taêng hieäu quaû quaù trình nhuoäm , caùc hoùa chaát söû duïng ñeå phuï trôï cho quaù trình nhuoäm nhö caùc loaïi axít H2SO4, CH3COOH, caùc muoái Natri sulfat, muoái Amoâni, caùc chaát caàm maøu nhö Syntephix, Tinofix . Coâng ñoaïn in hoa: In hoa laø taïo ra caùc vaân hoa coù moät hoaëc nhieàu maøu treân neàn vaûi traéng hoaëc vaûi maøu baèng hoà in. Hoà in laø moät loaïi hoãn hôïp caùc loaïi thuoác nhuoäm ôû daïng hoøa tan hay pigment dng moâi. Caùc loaïi thuoác nhuoäm duøng cho in hoa nhö pigment, hoaït tính, hoaøn nguyeân, azo khoâng tan vaø indigozol. Hoà in coù nhieàu loaïi nhö hoà tinh boät, dextrin, hoà liganit natri, hoà nhuõ töông hay hoà nhuõ hoùa toång hôïp. + Hoà tinh boät : Tinh boät : 199 g Nöôùc : 987 g HCL 28% : 1.5 g CH3COONa :1.5g + Hoà dextrin : British gum D : 500g Nöôùc : 500g + Hoà dextrin ñöôïc duøng ñeå in thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân vaø in phaù gaén maøu. + Hoà nhuõ töông : Chaát nhuõ töông dispersal PR 8 – 15g Nöôùc : 185 – 192g Khuaáy ñeàu ñeå nguoäi, trong luùc khuaáy toác ñoä cao cho theâm vaøo xaêng coâng ngheä hay daàu khaùc 800g, tieáp tuïc khuaáy cho ñeán khi hoà ñoàng nhaát. Coâng ñoaïn sau in hoa: + Cao oân : Sau khi in, vaûi ñöôïc cao oân ñeå caàm maøu : Thuoác hoaït tính :1500C trong 5 phuùt . Thuoác pigment :1400C - 1500C trong 3 phuùt . Thuoác nhuoäm phaân taùn : 2150C . + Giaët : Sau khi nhuoäm vaø in vaûi ñöôïc giaët noùng vaø laïnh nhieàu laàn ñeå loaïi boû taïp chaát hay thuoác nhuoäm, in dö treân vaûi. Ñoái vôùi thoác nhuoäm hoaït tính : 4 laàn. Ñoái vôùi thuoác nhuoäm pigment : 2 laàn. Ñoái vôùi thuoác nhuoäm phaân taùn : 2 laàn. Coâng ñoaïn vaêng khoå hoaøn taát: Vaêng khoå hay hoaøn taát vaûi vôùi muïc ñích oån ñònh kích thöôùc vaûi, choáng nhaøu vaø oån ñònh nhieät, trong ñoù söû duïng moät soá hoùa chaát choáng maøu, chaát laøm meàm vaø hoùa chaát nhö meâtylit, axít axetic, formaldehyt… Ngoaøi coâng ngheä xöû lyù cô hoïc, ngöôøi ta coøn keát hôïp vôùi xöû lyù hoùa hoïc . + Maët haøng in boâng 100% cotton : Finish KVS 40g/l : choáng nhaøu vaø nhaên vaûi. Ceramine HCL 10g/l : laøm meàm vaûi. Slovapon N 0.1g/l : taêng khaû naêng thaám hoùa chaát. + Maët haøng in boâng PE/Co : Polysol S5 1g/l : choáng nhaøu vaø nhaên vaûi. Repellan 77 10g/l : laøm meàm vaûi sôïi PE. Softener NN 5g/l : laøm meàm vaûi sôïi Co. Slovapon N 0.1g/l : taêng khaû naêng thaám hoùa chaát. + Maët haøng nhuoäm 100% cotton : Finish PU 20g/l. Calalyst PU 1g/l. + Maët haøng nhuoäm PE/Co : Hoà meàm : gioáng nhö boâng PE/Co. Repellan HYN 40g/l : chaát beùo ñeå taïo savon, laøm meàm vaûi. Aøl2(S04)3 2g/l : muoái laøm taùc nhaân savon hoùa. + Maët haøng in boâng coù dieän tích aên moøn nhoû caàn taêng ñoä traéng: Leucophor BRB 2g/l : chaát hoaït quang . Cibaoron BBlue 0.02g/l : maøu hoaït tính . ÑAËC ÑIEÅM NÖÔÙC THAÛI DEÄT NHUOÄM: Nguoàn goác phaùt sinh nöôùc thaûi deät nhuoäm: Caùc taïp chaát taùch ra töø vaûi sôïi nhö : daàu môõ, caùc taïp chaát chöùa Nitô, caùc chaát buïi baån dính vaøo sôïi (chieám 6% khoái löôïng xô). Hoùa chaát söû duïng: hoà tinh boät, H2SO4, CH3COOH, NaOH, NaOCL, H2O2, Na2CO3, Na2SO3 …caùc loaïi thuoác nhuoäm, caùc chaát trô, chaát ngaám, chaát caàm maøu, chaát taåy giaët. Thaønh phaàn nöôùc thaûi phuï thuoäc vaøo: ñaëc tính cuûa vaät lieäu nhuoäm, baûn chaát cuûa thuoác nhuoäm, caùc chaát phuï trôï vaø caùc hoùa chaát khaùc ñöôïc söû duïng. Nguoàn nöôùc thaûi bao goàm töø caùc coâng ñoaïn chuaån bò sôïi, chuaån bò vaûi, nhuoäm vaø hoaøn taát. Caùc loaïi thuoác nhuoäm ñöôïc ñaëc bieät quan taâm vì chuùng thöôøng laø nguoàn sinh ra caùc kim loaïi, muoái vaø maøu trong nöôùc thaûi. Caùc chaát hoà vaûi vôùi löôïng BOD, COD cao vaø caùc chaát hoaït ñoäng beà maët laø nguyeân nhaân chính gaây ra tính ñoäc cho thuyû sinh cuûa nöôùc thaûi deät nhuoäm. Thaønh phaàn tính chaát nöôùc thaûi deät nhuoäm: Tính chaát nöôùc thaûi giöõ vai troø quan troïng trong thieát keá, vaän haønh heä thoáng xöû lyù vaø quaûn lyù chaát löôïng moâi tröôøng. Söï dao ñoäng veà löu löôïng vaø tính chaát nöôùc thaûi quyeát ñònh taûi troïng thieát keá cho caùc coâng trình ñôn vò. Nöôùc thaûi deät nhuoäm seõ khaùc nhau khi söû duïng caùc loaïi nguyeân lieäu khaùc nhau. Chaúng haïn nhö len vaø cotton thoâ seõ thaûi ra chaát baån töï nhieân cuûa sôïi. Nöôùc thaûi naøy coù ñoä maøu, ñoä kieàm, BOD vaø chaát lô löûng (SS) cao. ÔÛ loaïi nguyeân lieäu sôïi toång hôïp, nguoàn gaây oâ nhieãm chính laø hoùa hoïc do caùc loaïi hoùa chaát söû duïng trong giai ñoaïn taåy vaø nhuoäm. Nöôùc thaûi deät nhuoäm nhìn chung raát phöùc taïp vaø ña daïng, ñaõ coù haøng traêm loaïi hoùa chaát ñaëc tröng nhö phaåm nhuoäm, chaát hoaït ñoäng beà maët, chaát ñieän ly, chaát taïo moâi tröôøng, tinh boät men,chaát oxy hoùa… ñöôïc ñöa vaøo söû duïng. Trong quaù trình saûn xuaát, löôïng nöôùc thaûi ra 12-300 m3/taán vaûi, chuû yeáu töø coâng ñoaïn nhuoäm vaø naáu taåy. Nöôùc thaûi deät nhuoäm oâ nhieãm naëng trong moâi tröôøng soáng nhö ñoä maøu, pH, chaát lô löûng, BOD, COD, nhieät ñoä ñeàu vöôït quaù tieâu chuaån cho pheùp xaû vaøo nguoàn tieáp nhaän. Nöôùc thaûi deät nhuoäm gaây oâ nhieãm cho nguoàn xaû chuû yeáu do ñoä ñuïc, ñoä maøu, löôïng chaát höõu cô vaø pH cao. Nhieàu coâng trình nghieân cöùu tröôùc ñaây cho thaáy keo tuï baèng pheøn nhoâm coù theå khöû maøu hieäu quaû 50-90%, ñaëc bieät hieäu quaû cao vôùi loaïi thuoác nhuoäm sulfur. Caùc nghieân cöùu cho thaáy 300 mg/l pheøn nhoâm coù theå giaûm 86% ñoä maøu vaø 39% COD, 250 mg/l pheøn saét giaûm 90 % ñoä maøu. Quaù trình haáp thuï baèng than hoaït tính thöôøng ñöôïc öùng duïng trong giai ñoaïn khöû maøu vaø caùc chaát höõu cô khoù bò oxy hoaù, 93% COD bò loaïi boû, ñaêïc bieät thích hôïp vôùi thuoác nhuoäm axit, kieàm. Ñieàu ñoù cho thaáy hieäu quaû xöû lyù baèng than hoaït tính raát cao nhöng chi phí ñaàu tö._. vaø quaûn lyù lôùn hôn nhieàu so vôùi söû duïng chaát keo tuï. Theo nghieân cöùu cuûa CIBA GELGY Service Limited (1993) thì pheøn nhoâm vaø pheøn saét coù theå loaïi boû 40% COD vaø 80% Crom toång coäng töø 0,6mg/l xuoáng coøn 0,1mg/l. Nghieân cöùu TURKMAN (1991) cho thaáy vôùi lieàu löôïng pheøn saét 500mg/l hieäu quaû khöû ñoä ñuïc laø 98,3%. Nhö vaäy, chaát löôïng nöôùc thaûi cuûa nhaø maùy deät nhuoäm ñaõ gaây oâ nhieãm traàm troïng cho nguoàn nöôùc. Vì theá, vieâc xöû lyù nguoàn nöôùc thaûi naøy tröôùc khi xaû vaøo nguoàn laø vieäc laøm baét buoäc, caáp thieát ñoøi hoûi phaûi ñöôïc quan taâm, ñaàu tö thích ñaùng. Ngaønh deät nhuoäm ñang gaây ra nhöõng vaán ñeà to lôùn cho moâi tröôøng trong ñoù coù nöôùc thaûi, khí thaûi, chaát thaûi ñoäc haïi. Do ñoù, ngaønh coâng nghieäp naøy ñang phaûi chòu söï kieåm soaùt, khoáng cheá veà khía caïnh moâi tröôøng ngaøy caøng chaët cheõ. TAÙC ÑOÄNG MOÂI TRÖÔØNG CUÛA NÖÔÙC THAÛI DEÄT NHUOÄM : Nguoàn nöôùc thaûi phaùt sinh trong coâng nghieäp deät nhuoäm laø töø caùc coâng ñoaïn hoà sôïi, ruõ hoà, naáu taåy, nhuoäm vaø hoaøn taát. Bảng 1.3: Caùc chaát oâ nhieãm vaø ñaëc tính cuûa nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm Coâng ñoaïn Chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi Ñaëc tính cuûa nöôùc thaûi Hoà sôïi, ruõ hoà Tinh boät, glucose , polyvinyl, alcol, nhöïa … BOD cao (34 – 50 toång löôïng BOD) Naáu taåy NaOH , chaát saùp , soda , silicat vaø sôïi vaûi vuïn Ñoä kieàm cao maøu toái , BOD cao Taåy traéng Hypoclorit , caùc hôïp chaát chöùa Clo, axít, taïp chaát … Ñoä kieàm cao , chieám 5% BOD toång Laøm boùng NaOH , taïp chaát … Ñoä kieàm cao , BOD thaáp (döôùi 1% BOD toång ) Nhuoäm Caùc loaïi thuoác nhuoäm, axít axetic, caùc muoái kim loaïi Ñoä maøu raát cao BOD khaù cao (6% BOD toång) , SS cao In Chaát maøu , tinh boät , daàu muoái , kim loaïi, axít … Ñoä maøu cao , BOD cao Hoaøn taát Veát tinh boät , môõ ñoäng vaät , muoái Kieàm nheï , BOD thaáp … Nguoàn : Giaùo trình coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi, NXB khoa hoïc vaø kyõ thuaät, Haø Noäi, naêm 1999. Vôùi caùc hoùa chaát söû duïng nhö treân thì khi thaûi ra ngoaøi, ra nguoàn tieáp nhaän, nhaát laø ra caùc soâng ngoøi, ao hoà seõ gaây ñoäc cho caùc loaøi thuûy sinh. Coù theå phaân chia caùc nhoùm hoùa chaát ra laøm 3 nhoùm chính: Nhoùm 1 : caùc chaát ñoäc haïi ñoái vôùi vi sinh vaø caù : Xuùt (NaOH) vaø Natri Cacbonat (Na2CO3) ñöôïc duøng vôùi soá löôïng lôùn ñeå naáu vaûi sôïi boâng vaø xöû lyù vaûi sôïi pha (chuû yeáu laø Poslyeste, boâng). Axít voâ cô (H2SO4) duøng ñeå giaët, trung hoøa xuùt, hieän maøu thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân tan (Indigisol). Clo hoaït ñoäng (nöôùc taåy Javen) duøng ñeå taåy traéng vaûi sôïi boâng. Fomatñeâhyt coù trong chaát caàm maøu vaø caùc chaát duøng xöû lyù hoaøn taát. Daàu hoûa duøng ñeå cheá taïo hoà in pigment. Moät haøm löôïng kim loaïi naëng ñi vaøo nöôùc thaûi. Trong moät taán xuùt coâng nghieäp neáu saûn xuaát baèng ñieän cöïc thuyû ngaân seõ coù 4g thuyû ngaân (Hg). Taïp chaát kim loaïi naëng coù trong thuoác nhuoäm söû duïng. Moät löôïng halogen höõu cô ñoäc haïi ñöa vaøo nöôùc thaûi töø moät soá thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân, phaân taùn, hoaït tính, pigment … Nhoùm 2 : Caùc chaát khoù phaân giaûi vi sinh : Caùc chaát giaët voøng thôm, maïch eâtylenoxit daøi hoaëc coù caáu truùc maïch nhaùnh Alkyl. Caùc Polyme toång hôïp bao goàm caùc chaát hoà hoaøn taát, caùc chaát hoà sôïi doïc nhö polyvinylalcol, polyacrylat… Phaàn lôùn caùc chaát laøm meàm vaûi, caùc chaát taïo phöùc trong xöû lyù hoaøn taát. Nhieàu thuoác nhuoäm vaø chaát taêng traéng quang hoïc ñang söû duïng … Nhoùm 3 : caùc chaát ít ñoäc vaø coù theå phaân giaûi vi sinh : Sô sôïi vaø caùc taïp chaát thieân nhieân coù trong sô sôïi bò loaïi boû trong caùc coâng ñoaïn xöû lyù tröôùc. Caùc chaát duøng ñeå hoà sôïi doïc. Axít axetic (CH3COOH), axít fomic (HCOOH) ñeå ñieàu chænh pH… Taûi löôïng oâ nhieãm phuï thuoäc vaøo nhieàu loaïi sôïi thuoäc thieân nhieân hay toång hôïp, coâng ngheä nhuoäm (nhuoäm lieân tuïc hay giaùn ñoaïn), coâng ngheä in hoa vaø ñoä hoøa tan cuûa hoùa chaát söû duïng. Khi hoøa troän nöôùc thaûi cuûa caùc coâng ñoaïn, thaønh phaàn nöôùc thaûi coù theå khaùi quaùt nhö sau: pH: 4 – 12 (pH = 4,5 cho coâng ngheä nhuoäm sôïi PE, pH = 11 cho coâng ngheä nhuoäm sôïi Co). Nhieät ñoä: dao ñoäng theo thôøi gian vaø thaáp nhaát laø 400C. So saùnh vôùi nhieät ñoä cao nhaát khoâng öùc cheá hoaït ñoäng cuûa vi sinh laø 370C thì nöôùc thaûi ôû ñaây gaây aûnh höôûng baát lôïi ñeán hieäu quaû xöû lyù sinh hoïc. COD: 250 – 1500 mg 02/l (50 – 150 kg/taán vaûi) BOD5: 80 – 500 mg 02/l. Ñoä maøu: 500 – 2000 Pt – Co. Chaát raén lô löûng: 30 – 400 mg/l, ñoâi khi cao ñeán 1000 mg/l (tröôøng hôïp nhuoäm sôïi cotton). SS: 0 – 50 mg/l. Chaát hoaït tính beà maët: 10 – 50 mg/l. Qua nhöõng soá lieäu vöøa neâu cho thaáy nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm raát ñoäc cho heä sinh thaùi nöôùc. Nhöõng aûnh höôûng cho caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm tôùi nguoàn tieáp nhaän coù theå toùm taét nhö sau: Ñoä kieàm cao laøm taêng pH cuûa nöôùc, neáu pH >9 seõ gaây ñoäc haïi cho caùc loaøi thuûy sinh. Muoái trung tính laøm taêng toång haøm löôïng chaát raén. Neáu löôïng nöôùc thaûi lôùn seõ gaây ñoäc haïi cho caùc loaøi thuûy sinh do taêng aùp suaát thaåm thaáu, aûnh höôûng ñeán quaù trình trao ñoåi chaát cuûa teá baøo. Hoà tinh boät bieán tính laøm taêng BOD, COD cuûa nguoàn nöôùc gaây taùc haïi ñoái vôùi ñôøi soáng thuyû sinh do laøm giaûm oxy hoøa tan trong nöôùc. Ñoä maøu cao do dö löôïng thuoác nhuoäm ñi nöôùc thaûi gaây maøu cho nguoàn tieáp nhaän, aûnh höôûng tôùi quaù trình quang hôïp cuûa caùc loaøi thuyû sinh, aûnh höôûng tôùi caûnh quang. Caùc chaát ñoäc naëng nhö sunfit kim loaïi naëng, caùc hôïp chaát halogen höõu cô (AOX) coù khaû naêng tích tuï trong cô theå sinh vaät vôùi haøm löôïng taêng daàn theo chuoãi thöùc aên trong heä sinh thaùi nguoàn nöôùc, gaây ra moät soá beänh maõn tính ñoái vôùi ngöôøi vaø ñoäng vaät. Haøm löôïng oâ nhieãm caùc chaát höõu cô cao seõ laøm giaûm oxy hoøa tan trong nöôùc, aûnh höôûng ñeán söï soáng caùc loaøi thuyû sinh. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP NGAÊN NGÖØA VAØ GIAÛM THIEÅU O NHIEÃM: Phöông phaùp thay theá: Thay theá caùc chaát hoùa hoïc söû duïng ôû caùc coâng ñoaïn khaùc nhau: Thay theá xaø phoøng cheá töø caùc chaát beùo baèng chaát taåy röûa toång hôïp coù theå giaûm toái ña löôïng BOD laø 30%. Thay theá Na2CO3 baèng chaát taåy röûa toång hôïp laøm giaûm ñoä kieàm cao. Thay theá tinh boät baèng caùc chaát BOD thaáp nhö: carbonxymethyl cenlulose 3%, hydroxymethyl cenlulose 3%, polyacylic acid 1%, polyvinyl alcohol 1%. Thay theá acid acetid = muoái voâ cô nhö amonium sulfat… Phöông phaùp giaûm thieåu: Quaûn lyù saûn xuaát toát coù theå giaûm thieåu BOD töø 5-10%. Giaûm yeâu caàu söû duïng nöôùc baèng thöôøng xuyeân kieåm tra heä thoáng nöôùc caáp, traùnh roø ræ nöôùc. Söû duïng modun taåy, nhuoäm giaët hôïp lyù. Töï ñoäng vaø toái öu hoùa quaù trình giaët nhö giaët ngöôïc chieàu. Tuaàn hoaøn söû duïng laïi caùc doøng nuôùc giaët ít oâ nhieãm vaø nöôùc laøm nguoäi. Haïn cheá söû duïng hoùa chaát trôï, thuoác nhuoäm ôû daïng ñoäc hay khoù phaân huûy sinh hoïc. Neân söû duïng caùc hoùa chaát thuoác nhuoäm ít aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng coù ñoä taän trích cao vaø thaønh phaàn kim loaïi trong thuoác nhuoäm naèm trong giôùi haïn cho pheùp, khoâng gaây ñoäc haïi cho moâi tröôøng. Söû duïng nhieàu laàn dòch nhuoäm vöøa tieát kieäm hoùa chaát, thuoác nhuoäm vaø giaûm ñöôïc oâ nhieãm moâi tröôøng. Coù theå öùng duïng vôùi moät soá tröôøng hôïp cuï theå nhö: Thuoác nhuoäm acid ñoái vôùi maët haøng len vaø polyamit. Thuoác nhuoäm baz ñoái vôùi maët haøng polyacrylonitril. Thuoác nhuoäm tröïc tieáp ñoái vôùi maët haøng boâng. Thuoác nhuoäm phaân taùn cho sôïi toång hôïp polyeste. Moät soá nhoùm thuoác nhuoäm do tính chaát bò thuûy phaân nhö thuoác nhuoäm hoaït tính hay bò oxy hoùa khöû nhö thuoác nhuoäm löu huyønh, thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân trong quaù trình nhuoäm neân khoâng cho pheùp hoaëc haïn cheá söû duïng laïi nhieàu laàn. Vaán ñeà thu hoài thuoác nhuoäm töø dòch nhuoäm hoaëc töø nöôùc giaët thöôøng phöùc taïp. Cho ñeán nay ñaõ coù moät soá nöôùc thaønh coâng trong vieäc thu hoài thuoác nhuoäm indogo töø quaù trình nhuoäm sôïi boâng baèng phöông phaùp sieâu loïc. Sau khi nhuoäm thì phaàn thuoác nhuoäm khoâng gaén vaøo sôïi seõ ñi vaøo nöôùc giaët vôùi noàng ñoä 0,1 g/l, bình thöôøng nöôùc giaët naøy laø nöôùc thaûi. Ñeå thu hoài nöôùc nhuoäm ngöôøi ta duøng phöông phaùp sieâu loïc naâng noàng ñoä thuoác nhuoäm sau loïc leân 60-80 g/l ñeå coù theå ñöa vaøo beå nhuoäm söû duïng laïi. Giaûm chaát oâ nhieãm nöôùc thaûi trong quaù trình taåy. Caùc phaûn öùng phuï trong quaù trình taåy taïo caùc chaát höõu cô laøm taêng löôïng AOX trong nöôùc thaûi. Ñeå giaûm löôïng chaát taåy daïng chaát clo maø vaãn ñaûm baûo ñoä traéng cuûa vaûi boâng (ñoä traéng lôùn hôn 80 cuûa berger), coù theå keát hôïp taåy hai caáp. Caáp I taåy baèng NaOCl coù boå sung NaOH, sau 10-15 phuùt boå sung H2O2 vaø ñun noùng ñeå thöïc hieän taåy caáp 2. Baèng caùch naøy coù theå giaûm AOX. CHÖÔNG 2 TOÅNG QUAN XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI DEÄT NHUOÄM CAÙC PHÖÔNG PHAÙP XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI DEÄT NHUOÄM: Nöôùc thaûi coâng nghieäp deät nhuoäm laø moät trong nhöõng loaïi nöôùc thaûi oâ nhieãm naëng vaø taùc ñoäng maïnh ñeán moâi tröôøng. Caùc chaát thaûi ngaønh coâng nghieäp naøy chöùa caùc chaát höõu cô ñoäc haïi naèm döôùi daïng ion vaø moâït soá kim loaïi naëng. Do ñoù, vieäc xöû lyù nhaèm giaûm thieåu caùc chaát oâ nhieåm coù trong nöôùc thaûi tuøy thuoäc vaøo muïc ñích vaø nguoàn tieáp nhaän sau cuøng. Phöông phaùp cô hoïc: Ñaëc tröng cuûa phöông phaùp naøy laø loaïi boû caùc taïp chaát khoâng hoùa tan ra khoûi nöôùc thaûi baèng caùch gaïn loïc, gaén vaø loïc. Phöông phaùp naøy thöôøng öùng duïng vôùi caùc coâng trình nhö: Song chaén raùc Beå laéng caùt Beå ñieàu hoøa Beå laéng Beå laéng ngang, beå laéng ñöùng Phöông phaùp hoùa lyù: Baûn chaát cuûa quaù trình xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp hoùa lyù laø aùp duïng caùc quaù trình vaät lyù vaø hoùa hoïc ñeå loaïi boû caùc chaát oâ nhieãm ra khoûi nöôùc thaûi, phöông phaùp naøy chuû yeáu ñeå xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp. Giai ñoaïn xöû lyù hoùa lyù laø giai ñoaïn xöû lyù ñoäc laäp hoaëc xöû lyù keát hôïp cuøng vôùi caùc phöông phaùp cô hoïc, hoùa hoïc, sinh hoïc trong coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi hoaøn chænh. Caùc phöông phaùp ñöôïc aùp duïng nhö sau: Phöông phaùp ñoâng tuï: Laø quaù trình laøm thoâ hoùa caùc haït phaân taùn vaø nhuõ töông. Phöông phaùp naøy hieäu quaû nhaát khi söû duïng taùch caùc haït phaân taùn coù kích thöôùc 1 ÷ 1000m. Söï ñoâng tuï dieãn ra döôùi aûnh höôûng cuûa caùc chaát ñoâng tuï. Chaát ñoâng tuï trong nöôùc taïo thaønh caùc boâng hydroxit kim loaïi, caùc haït lô löûng vaø keát hôïp laïi vôùi nhau taïo thaønh boâng caën lôùn. Chaát ñoâng tuï thöôøng laø caùc muoái saét, nhoâm, caùc hôïp chaát cuûa chuùng hoaëc dung dòch hoån hôïp keo tuï ñöôïc saûn xuaát tuø buøn ñoû. Vieäc choïn chaát ñoâng tuï phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn, tính chaát hoùa lyù, giaù thaønh, pH, noàng ñoä taïp chaát trong nöôùc thaûi. Phöông phaùp keo tuï taïo boâng : Coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi deät nhuoäm söû duïng quaù trình keo tuï taïo boâng vaø laéng ñeå xöû lyù caùc chaát lô löûng, ñoä ñuïc, ñoä maøu. Ñoä ñuïc, ñoä maøu gaây ra bôûi caùc haït keo coù kích thöôùc beù (10-2 ÷ 10-1m). Caùc chaát naøy khoâng theå laéng hoaëc xöû lyù baèng phöông phaùp loïc maø phaûi söû duïng caùc chaát keo tuï vaø trôï keo tuï ñeå lieân keát caùc haït keo laïi thaønh caùc boâng caën coù kích thöôùc lôùn ñeå deã daøng loaïi boû ôû beå laéng. Caùc chaát keo tuï thöôøng söû duïng laø pheøn nhoâm, pheøn saét, caùc polyme… Trong ñoù, ñöôïc duøng roäng raûi nhaát laø pheøn nhoâm vaø pheøn saét vì noù hoøa tan toát trong nöôùc, giaù reû, hoaït ñoäng trong khoaûng pH lôùn . Ñeå taêng cöôøng quaù trình keo tuï, taêng toác ñoä laéng ngöôøi ta thöôøng cho theâm vaøo nöôùc thaûi caùc hôïp chaát cao phaân töû goïi laø chaát trôï keo tuï. Thoâng thöôøng lieàu löôïng chaát trôï keo tuï khoaûng 1 - 5 mg/l. Ñeå phaûn öùng dieãn ra hoaøn toaøn vaø tieát kieäm naêng löôïng, phaûi khuaáy troän ñeàu hoùa chaát vôùi nöôùc thaûi. Thôøi gian löu laïi trong beå troän khoaûng 5 phuùt. Tieáp ñoù thôøi gian caàn thieát ñeå nöôùc thaûi tieáp xuùc vôùi hoùa chaát cho ñeán khi baét ñaàu laéng dao ñoäng khoaûng 30 – 60 phuùt. Trong khoaûng thôøi gian naøy caùc boâng caën ñöôïc taïo thaønh vaø laéng xuoáng nhôø vaøo troïng löïc. Maët khaùc, ñeå taêng cöôøng quaù trình khuaáy troän nöôùc thaûi vôùi hoùa chaát vaø taïo ñöôïc boâng caën ngöôøi ta duøng caùc thieát bò khuaáy troän khaùc nhau nhö: khuaáy troän thuûy löïc hay khuaáy troän cô khí. Khuaáy troän baèng thuûy löïc: trong beå troän coù thieát keá caùc vaùch ngaên ñeå taêng chieàu daøi quaõng ñöôøng maø nöôùc thaûi phaûi ñi nhaèm taêng khaû naêng hoøa troän nöôùc thaûi vôùi caùc hoùa chaát. Khuaáy troän baèng cô khí: trong beå troän laép ñaët caùc thieát bò coù caùnh khuaáy coù theå quay ôû caùc goùc ñoä khaùc nhau nhaèm taêng khaû naêng tieáp xuùc giöõa nöôùc thaûi vaø hoùa chaát. Phöông phaùp tuyeån noåi : Tuyeån noåi ñeå loaïi boû ra khoûi nöôùc thaûi caùc taïp chaát khoâng tan vaø khoù laéng. Ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp naøy ñeå xöû lyù nöôùc thaûi trong ngaønh saûn xuaát cheá bieán daàu, môõ, da …. Coù nhieàu phöông phaùp tuyeån noåi ñeå xöû lyù nöôùc thaûi: Tuyeån noåi vôùi söï taùch khoâng khí töø dung dòch Tuyeån noåi vôùi vieäc cho thoâng khí qua vaät lieäu xoáp Tuyeån noåi hoùa hoïc Tuyeån noåi ñieän Tuyeån noåi vôùi söï phaân taùch khoâng khí baèng cô khí Phöông phaùp haáp thuï: Phöông phaùp haáp phuï ñöôïc duøng roäng raûi ñeå laøm saïch trieät ñeå nöôùc thaûi khoûi caùc chaát baån caùc chaát höõu cô hoøa tan sau khi xöû lyù sinh hoïc cuõng nhö xöû lyù cuïc boä. Hieän töôïng taêng noàng ñoä chaát tan treân beà maët phaân chia giöõa hai pha goïi laø hieän töôïng haáp phuï. Toác ñoä cuûa quaù trình phuï thuoäc vaøo noàng ñoä, baûn chaát vaø caáu truùc cuûa chaát tan , nhieät ñoä cuûa nöôùc, loaïi vaø tính chaát cuûa chaát haáp phuï… Quaù trình haáp thuï goàm 3 giai ñoaïn: Di chuyeån chaát caàn haáp phuï töø nöôùc thaûi tôùi beà maët haáp phuï (vuøng khuyeách taùn ngoaøi). Thöïc hieän quaù trình haáp phuï. Di chuyeån chaát caàn haáp phuï vaøo beân trong haït haáp phuï (vuøng khuyeách taùn trong ). Trong ñoù, toác ñoä cuûa chính quaù trình haáp phuï laø lôùn vaø khoâng haïn ñònh toác ñoä chung cuûa quaù trình. Do ñoù, giai ñoaïn quyeát ñònh toác ñoä cuûa quaù trình haáp phuï laø giai ñoaïn khueách taùn ngoaøi hay giai ñoaïn khuyeách taùn trong. Trong moät soá tröôøng hôïp toác ñoä haáp phuï ñöôïc haïn ñònh bôûi caû hai giai ñoaïn naøy. Taùi sinh chaát haáp phuï laø moät giai ñoaïn quan troïng trong quaù trình haáp phuï.. Caùc chaát bò haáp phuï coù theå ñöôïc taùch ra khoûi than hoaït tính baèng quaù trình nhaû haáp nhôø hôi baûo hoøa hay hôi hoùa nhieät hoaëc baèng khí trô noùng. Ngoaøi ra, coøn coù theå taùi sinh chaát haáp phuï baèng phöông phaùp trích ly. Phöông phaùp hoùa hoïc vaø hoùa lyù ñöôïc öùng duïng chuû yeáu ñeå xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp. Phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän ñòa phöông vaø möùc ñoä caàn thieát xöû lyù maø phöông phaùp xöû lyù hoùa lyù hay hoùa hoïc laø giai ñoaïn cuoái cuøng (neáu nhö möùc ñoä xöû lyù ñaït yeâu caàu coù theå xaû ra nguoàn) hoaëc chæ laø giai ñoaïn sô boä (khöû moät vaøi lieân keát ñoäc haïi aûnh höôûng ñeán cheá ñoä laøm vieäc bình thöôøng cuûa caùc coâng trình xöû lyù). Phöông phaùp sinh hoïc: Xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc laø döïa vaøo khaû naêng soáng vaø hoaït ñoäng soáng cuûa vi sinh vaät coù taùc duïng phaân hoùa chaát höõu cô. Do quaù trình phaân hoùa phöùc taïp nhöng chaát baån coù ñöôïc khaùng hoùa vaø trôû thaønh nöôùc, chaát voâ cô vaø nhöõng chaát khí nhö : H2S, Sunfit, Amoniac, Nitô … Phöông phaùp naøy döïa treân cô sôû söû duïng hoaït ñoäng cuûa caùc vi sinh vaät ñeå phaân huûy chaát höõu cô coù trong nöôùc thaûi. Caùc vi sinh vaät söû duïng chaát höõu cô vaø moät soá muoái khoaùng laøm nguoàn dinh döôõng vaø taïo naêng löôïng. Trong quaù trình dinh döôõng chuùng nhaän caùc chaát dinh döôõng ñeå xaây döïng teá baøo, sinh tröôûng vaø sinh saûn neân sinh khoái cuûa chuùng taêng leân. Quaù trình phaân huûy chaát höõu cô nhôø sinh vaät goïi laø quaù trình oxy hoùa sinh hoùa. Nhö vaäy nöôùc thaûi coù theå xöû lyù baèng phöông phaùp sinh hoïc seõ ñaëc tröng baèng caùc chæ tieâu BOD, COD. Ñeå xöû lyù nöôùc thaûi baèng phöông phaùp sinh hoïc hieäu quaû thì tyû soá . Caùc phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc coù theå phaân loaïi treân cô sôû khaùc nhau, döïa vaøo quaù trình hoâ haáp cuûa sinh vaät coù theå chia ra laøm 2 loaïi: quaù trình hieáu khí vaø kî khí. Caùc coâng trình aùp duïng phöông phaùp naøy nhö : Beå Aerotank Beå loïc sinh hoïc Möông oxy hoùa Beå meâtan Beå UASB (Upflow Anaerobic Sludge Blanket) Xöû lyù buøn caën: Taùch nöôùc ra khoûi dung dòch buøn ta aùp duïng caùc coâng trình sau: Beå neùn buøn baèng phöông phaùp troïng löïc Beå neùn buøn baèng phöông phaùp tuyeän noåi Maùy ly taâm buøn OÅn ñònh buøn: coù nhieàu phöông phaùp ñeå oån ñònh buøn nhö phöông phaùp hoùa hoïc, sinh hoïc, nhieät … Phöông phaùp sinh hoïc ñöôïc aùp duïng roäng raõi nhaát trong caùc coâng trình ñieån hình nhö: Beå meâtan Beå laéng hai voû Beå töï hoaïi … Sau quaù trình xöû lyù coù theå duøng buøn laøm phaân boùn, troân laáp ôû nôi hôïp lyù. MOÄT SOÁ COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI DEÄT NHUOÄM: Taïi coâng ty saûn xuaát vaûi sôïi boâng Stork Aqua (Haø Lan) ñaõ xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vôùi löu löôïng thaûi 3000 – 4000 m3/ngaøy ñeâm, COD = 400 – 1000mg/l vaø BOD = 200 – 400 mg/l, nöôùc sau xöû lyù coù theå ñaït BOD < 50 mg/l, COD<100 mg/lBuøn dö Buøn tuaàn hoaøn Nöôùc eùp buøn Nöôùc thaûi Song chaén raùc Beå ñieàu hoøa Beå keo tuï Beå laéng I Beå sinh hoïc Beå laéng II Nöôùc sau xöû lyù Thieát bò xöû lyù buøn Thieát bò xöû lyù buøn Buøn Buøn . Sơ ñồ 2.1:Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi coâng ty Stork Aqua (Haø Lan). Nguoàn:Traàn Vaên Nhaân – Ngoâ Thò Nga. Giaùo trình “ Coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi”, NXB Khoa Hoïc Kyõ Thuaät , naêm 1999. Trong khi ñoù ôû xí nghieäp taåy nhuoäm Niederfrohna haõng Schiesser (xí nghieäp taåy nhuoäm haøng boâng vaø söû duïng chuû yeáu laø thuoác nhuoäm hoaït tính) ñaõ ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi coù coâng saát 2500 m3/ngaøy ñeâm. Heä thoáng naøy coù theå xöû lyù nöôùc thaûi coù COD ban ñaàu laø 853 mg/l, BOD = 640 mg/l vaø doøng ra coù BOD < 10 mg/l vaø COD = 20.3 mg/l, nöôùc khoâng maøu, chaát raén lô löûng thaáp. Muoái söû duïng laïi Nöôùc Beå ñieàu hoøa Beå trung hoøa Beå sinh hoïc coù khuaáy troän Laéng Haáp phuï taàng soâi coù khuaáy troän Laéng Keo tuï , keát tuûa Laéng Loïc Laøm meàm Thaåm thaáu ngöôïc Beå chöùa nöôùc ñeå söû duïng laïi H2O Ozon O3 Nöôùc thaûi vaøo nguoàn tieáp nhaän Xöû lyù buøn Hoaït hoùa nhieät Buøn dö Buøn tuaàn hoaøn Sơ ñồ 2.2: Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm cuûa coâng ty Schiesser Sachen (CHLBÑöùc) Nguoàn:Traàn Vaên Nhaân – Ngoâ Thò Nga. Giaùo trình “ Coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi”, NXB Khoa Hoïc Kyõ Thuaät, naêm 1999. Coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi deät nhuoäm tô taèm cuûa nhaø maùy VIKOTEX Baûo Loäc (sau khi ñaõ söûa chöõa vaø vaän haønh thaønh coâng thaùng 5/1996). VIKOTEX Baûo Loäc ñaàu tö xaây döïng heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi coâng suaát 500 m3/ngaøy ñeâm. Heä thoáng naøy coù theå xöû lyù nöôùc thaûi COD ñaàu vaøo laø 516 mg/l, BOD = 340 mg/l vaø doøng ra coù BOD < 50 mg/l vaø COD = 80 mg/l, nöôùc khoâng maøu, chaát raén lô löûng thaáp. Xaû ra nguoàn Ñöôøng daãn buøn Ñeán baõi raùc Nöôùc thaûi Beå ñieàu hoøa Aerotank Keo tuï, laéng Beå neùn buøn Saân phôi Ñöôøng dinh döôõng Sơ đồ 2.3 :Heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi deät nhuoäm coâng ty VIKOTEX Baûo Loäc Nguoàn:Traàn Vaên Nhaân – Ngoâ Thò Nga. Giaùo trình “ Coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi”. NXB Khoa Hoïc Kyõ Thuaät . Naêm 1999. CHÖÔNG 3 TOÅNG QUAN VEÀ CTY LIEÂN DOANH DEÄT NHUOÄM VIEÄT HOÀNG ÑÒA ÑIEÅM HOAÏT ÑOÄNG CUÛA COÂNG TY: Coâng ty Lieân doanh deät nhuoäm Vieät Hoàng ñöôïc xaây döïng taïi caùc loâ E1–E5, KCN Vieät Höông 2, huyeän Beán Caùt, tænh Bình Döông. Toång dieän tích maët baèng döï kieán xaây döïng Nhaø maùy deät nhuoäm laø 6 ha. CHÖÙC NAÊNG HOAÏT ÑOÄNG CUÛA COÂNG TY : Chöùc naêng cuûa coâng ty laø saûn xuaát gia coâng deät nhuoäm vaûi jean, vaûi kaki vaø caùc loaïi vaûi khaùc. Coâng ty Lieân doanh deät nhuoäm Vieät Hoàng laø doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp theo luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam vaø ñaõ ñöôïc Ban Quaûn lyù caùc khu coâng nghieäp tænh Bình Döông caáp pheùp ñaàu tö soá: 288/GP-KCN-BD ngaøy 21 thaùng 01 naêm 2005. Soá voán ñaàu tö cuûa Coâng ty lieân doanh deät nhuoäm Vieät Hoàng bao goàm: - Toång voán ñaàu tö : 12.000.000 USD - Voán phaùp ñònh : 3.600.000 USD HOAÏT ÑOÄNG SAÛN XUAÁT : Nhu caàu nguyeân, nhieân lieäu: Ñeå phuïc vuï cho hoaït ñoäng taïi Nhaø maùy ñaït hieäu quaû, moät soá hoaù chaát nguyeân lieäu chính maø thò tröôøng noäi ñòa khoâng ñaûm baûo ñöôïc seõ ñöôïc nhaäp tröïc tieáp töø nöôùc ngoaøi, nhöõng thöù coøn laïi seõ ñöôïc tìm mua ôû thò tröôøng trong nöôùc. Danh muïc caùc loaïi hoaù chaát, nguyeân lieäu vaø nhieân lieäu chính yeáu caàn cho saûn xuaát khi ñaït coâng suaát thieát keá ñöôïc ñöa ra nhö sau: Baûng 3.1 : Nhu caàu nguyeân nhieân lieäu cuûa Nhaø maùy STT Nhu caàu Khoái löôïng/ñôn vò Toång möùc tieâu thuï/naêm 01 Vaûi moäc C16/1 Taán/naêm 3.000 02 Sôïi T1800/1 taán/naêm 2.500 03 Thuoác nhuoäm (IW-303 vaø Tidigo) 3 gram/m2 30 taán 04 Hoaù chaát caùc loaïi Soá löôïng caùc hoaù chaát khaùc phuï thuoäc vaøo maøu saéc vaø chaát löôïng sôïi. 150 taán 05 Boät Hydro-85 06 Chaát phaân taùn 07 Chaát Sulphur 08 Natri Sulphur 09 Saùp hoà AJ-306 10 Saùp hoà 500 11 Chaát giöõ maøu D-150A 12 Saùp hoà LB-9802 13 Saùp hoà AW-8502 14 Daàu FO duøng cho loø hôi kg daàu FO/giôø 200 15 Gas (LPG) duøng cho loø gia nhieät - - 16 Daàu DO cho maùy phaùt ñieän döï phoøng kg daàu FO/giôø 115 Nguoàn: Baûn ñaêng kyù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng “Döï aùn xaây döïng nhaø maùy deät nhuoäm Vieät Hoàng taïi khu coâng nghieäp Vieät Höông 2, tænh Bình Döông. Nhu caàu ñieän, nöôùc: Möùc tieâu hao ñieän: Ñieän söû duïng ñöôïc laáy töø ñieän löôùi Quoác gia, ñaõ coù löôùi ñieän ñeán taän haøng raøo coâng trình. Öôùc tính nhu caàu ñieän caàn thieát cho Nhaø maùy hoaït ñoäng khoaûng 1.000 KW/giôø. Ngoaøi ra, ñeå oån ñònh ñieän cho hoaït ñoäng saûn xuaát hay khi coù söï coá veà ñieän, Coâng ty seõ trang bò 1 maùy phaùt ñieän Diesel döï phoøng coù coâng suaát laø 1.000 KVA. Möùc tieâu hao nöôùc: Nguoàn cung caáp: Nöôùc phuïc vuï cho hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa Nhaø maùy ñöôïc laáy töø heä thoáng caáp nöôùc thuyû cuïc cuûa khu vöïc. Nöôùc duøng ñeå giaûi nhieät, töôùi caây, veä sinh nhaø xöôûng ñöôïc laáy töø nguoàn nöôùc ngaàm. Ñònh möùc tieâu hao: toång nhu caàu söû duïng nöôùc laø 550 – 600 m3/ngaøy. Quy trình coâng ngheä saûn xuaát taïi coâng ty : Moâ taû quy trình : Xöû lyù tröôùc khi nhuoäm : giai ñoaïn xöû lyù tröôùc khi nhuoäm bao goàm caùc coâng ñoaïn trình töï nhö sau : Taåy traéng vaø laøm co vaûi Thaùo dôõ vaûi Ñònh hình Giaûm troïng löôïng Giaët saïch Muïc ñích cuûa quaù trình xöû lyù tröôùc khi nhuoäm laø : Laøm cho haøng saïch caùc taïp chaát , boùng ñeïp . OÅn ñònh kích thöôùc Taêng ñoä beàn keùo ñöùt , taêng khaû naêng choáng nhaøu . Laøm cho haøng ñaït ñoä mao daãn caàn thieát ñeå nhuoäm . Ñaït ñoä traéng nhaát ñònh ñeå nhuoäm maøu töôi ñeïp . Nhuoäm : Sau khi xöû lyù , vaûi moäc ñöôïc ñöa vaøo nhuoäm . Caùc hoaù chaát söû duïng laø thuoác nhuoäm , chaát baûo veä sôïi ñöôïc hoaø phoái thaønh nhöõng maøu ñaäm nhaït roài môùi ñöa sôïi nhuùng vaøo boàn nhuoäm . Thuoác nhuoäm ñöôïc söû duïng taïi coâng ty laø thuoác nhuoäm Tidigo (laø loaïi thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân) . Thuoác nhuoäm seõ söû duïng bao goàm : IW – 303 vaø Tidigo . Ngoaøi ra trong quaù trình nhuoäm coøn söû duïng löu huyønh coù khaû naêng phaân phoái caùc maøu ñen , xanh , vaøng , tím , xaùm vaø ñoû , …. Sau khi nhuoäm sôïi vaûi ñöôïc chuyeån qua khaâu saáy , nhaèm laøm khoâ sôïi roài tieáp tuïc ñöa sang saùp hoà (hoà saùp ñöôïc söû duïng töø hoaù chaát PVA , thuoác saùp toång hôïp vaø chaát daàu , ba thöù hoaø laãn vôùi nhau , phoái leân sôïi roài ñem saáy khoâ laïi moät laàn nöõa , duøng saùp ñaùnh leân beà maët laøm cho sôïi boùng . Khi tieán haønh deät , sôïi ñöôïc keùo ra moät caùch deã daøng koâng bò ñöùt) Khaâu deät vaûi : caên cöù theo baûn keá hoaïch saûn xuaát , ñoái chieáu maõ soá truïc vaø maõ soá maùy , chuaån bò saép cuoän sôïi leân maùy , leân daøn ñaàu maùy deät vaø sieát chaët theo thöù töï ñaët sôïi leân giaøn sôïi treân sôïi döôùi thích hôïp …. Ñieâu chænh vaø kieåm tra laïi caùc boä phaän coù chính xaùc hay chöa , ñieàu chænh vò trí WF1 vaø WF2 cho chính xaùc vaø sieát chaët toaøn boä , kieåm tra kyõ roài môùi cho coâng nhaân vaän haønh . Ñoát sôïi : vaûi sau khi deät xong , do thao taùc cuûa maùy neân beà maët cuûa vaûi xuaát hieän nhöõng sôïi loâng . Vì ñeå tieän xöû lyù sau naøy , neân duøng maùy ñoát sôïi baèng gas ñoát ñi nhöõng sôïi loâng ñoù ñeå beà maët ñöôïc phaúng ñeàu vaø nhaün ñeå laøm taêng theâm ñoä saùng cuûa vaûi deät . Giaët vaûi : tröôùc khi tieán haønh gia coâng ñònh hình , phaûi giaët vaûi ñeå loaïi boû caùc chaát hoà , saùp coøn dính trong vaûi , neáu khoâng khi theâm chaát gia coâng vaøo vaûi seõ khoâng ñöôïc haáp phuï ñeàu ñaën hoaëc vaûi khoâng thaám . Ñònh hình : vaûi sôïi neáu ñöôïc haáp thu moät löôïng nöôùc nhaát ñònh seõ giaõn nôû , do tính haáp thuï maø trôû neân co giaõn . Vì theá theo yeâu caàu cuûa ñoä roäng , ñoä daøi cuûa kinh ñoä vaø vó ñoä maø laáy vaûi öôùt coá ñònh . Maùy ñònh hình coù theå laøm khoâ vaø ñònh hình taïm thôøi vaûi . Choáng ruùt : ñeå choáng ruùt luùc giaët , hoaëc bò co laïi neân cho moät löôïng chaát gia coâng coù tính choáng co ruùt ñeå coá ñònh . Loaïi maùy ñeå gia coâng naøy ñöôïc goïi laø maùy choáng ruùt . Kieåm tra : theo ñôn ñaët haøng cuûa khaùch maø phaân ra ñaúng caáp , phaân maøu , phaân ñoä roäng , daøi , daøy , moûng cuûa vaûi ñeå kieåm tra ghi chuù saûn phaåm ñaït tieâu chuaån vaø pheá phaåm . Ñoùng goùi : sau khi kieåm tra ñaõ phaân bieät caùc loaïi vaûi , thì cuoän thaønh caây vaø ghi chuù loaïi vaûi , ñoä daøi vaûi . Sau ñoù duøng bao nhöïa ñoùng goùi . Thaønh phaåm : saûn phaåm sau khi ñoùng goùi , döïa vaøo ñôn ñaët haøng maø phaân loaïi nhaäp vaøo kho ñeå quaûn lyù , sau ñoù môùi xuaát haøng giao cho khaùch Baûng 3.2 : Keát quaû nöôùc thaûi STT CHÆ TIEÂU ÑÔN VÒ KEÁT QUAÛ TCVN 5945-1995 1 pH - 8,5 6-9 2 COD mg/l 420 100 3 BOD mg/l 1180 50 4 SS mg/l 390 100 5 Nitô toång mg/l 22,1 30 Nguoàn : Coâng ty coâng ngheä Moâi tröôøng Thaêng Long CHÖÔNG 4 LÖÏA CHOÏN VAØ THUYEÁT MINH COÂNG NGHEÄ Ñeà xuaát vaø löïa choïn coâng ngheä xöû lyù Phöông aùn I Phöông aùn II Löïa choïn coâng ngheä xöû lyù Tính toaùn caùc coâng trình ñôn vò Song chaén raùc Maùy loïc raùc töï ñoäng (FBS) Hoá thu gom Beå ñieàu hoøa Beå trung hoaø Beå keo tuï Beå taïo boâng Beå laéng ñôït I Beå troän Beå ñieàu chænh pH Beå Aerotank Beå laéng ñôït II Hoá thu buøn Beå neùn buøn Thieát bò eùp buøn Beå loïc aùp löïc Beå haáp thuï ÑEÀ XUAÁT COÂNG NGHEÄ XÖÛ LYÙ Töø nhöõng keát quaû phaân tích chaát löôïng nöôùc trong caùc baûng 3.2 ta thaáy: Khoaûng dao ñoäng cuûa caùc chæ tieâu oâ nhieãm trong nöôùc thaûi cuûa nhaø maùy laø raát lôùn. Cuï theå, COD = 420 mg/l, BOD5 = 1180 mg/l, vaø SS töø = 390 mg/l. Nhö vaäy, caùc chæ tieâu naøy vöôït quaù nhieàu laàn so vôùi tieâu chuaån cho pheùp xaû vaøo nguoàn loaïi B cuûa boä khoa hoïc coâng ngheä vaø moâi tröôøng naêm 1995 (TCVN 5945 - 1995). COD gaáp töø 4,2 laàn, BOD gaáp 23,6 laàn, SS gaáp 3,9 laàn. Nhöng nhìn chung ñaëc tröng cô baûn cuûa nöôùc thaûi nhaø maùy vaãn laø söï oâ nhieãm voâ cô noàng ñoä cao. Do ñoù, töø caùc keát quaû nghieân cöùu, phaân tích, ñaùnh giaù vaø keá thöøa caùc keát quaû coâng trình xöû lyù deät nhuoäm ñaõ laøm, chuùng ta coù theå ñeà xuaát coâng ngheä ñeå xöû lyù nöôùc thaûi nhaø maùy deät nhuoäm Vieät Hoàng nhö sau: PHÖÔNG AÙN I: SÔ ÑOÀ COÂNG NGHEÄ BEÅ AEROTANK Nöôùc thaûi caën töôi polyme Pheøn NaOH BEÅ ÑIEÀU HOØA SONG CHAÉN RAÙC HOÁ THU GOM BEÅ KEO TUÏ BEÅ TAÏO BOÂNG BEÅ LAÉNG I BEÅ LAÉNG II BEÅ LOÏC SINH HOÏC LOÏC AÙP LÖÏC BEÅ KHÖÛ TRUØNG buøn tuaàn hoaøn BEÅ NEÙN BUØN MAÙY EÙP BUØN BUØN THAÛI COÁNG THOAÙT buøn polyme Hình 4.1 : Sô ñoà coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi theo phöông aùn I THUYEÁT MINH QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ Song chaén raùc: Nöôùc thaûi töø caùc phaân xöôûng ñi qua song chaén raùc , taïi ñaây caùc taïp vaät ñöôïc giöõ laïi nhaèm haïn cheá söï coá trong quaù trình vaän haønh nhö: laøm taéc bôm , ñöôøng oáng hoaëc khe daãn. Ñaây laø khaâu ñaûm baûo ñieàu kieän laøm vieäc thuaän lôïi cho caû heä thoáng xöû lyù . Sau ñoù nöôùc thaûi qua löôùi chaén mòn tröôùc khi vaøo hoá thu gom ñeå traùnh nhöõng sôïi chæ nhoû laøm ngheït bôm. Hoá thu gom: Beå thu nöôùc thaûi ñöôïc ñaët döôùi ñaát thaáp hôn so vôùi maët ñaát khoaûng 2 m ñeå coù theå thu gom trieät ñeå löôïng nöôùc thaûi phaùt sinh. Chieàu cao hoá thu ñaët cao hôn coát maët ñaát khoaûng 0,2 m ñeå traùnh raùc, buïi, caën rôi vaøo beå. ÔÛ beå thu gom coù laép ñaët bôm ñeå bôm leân beå ñieàu hoøa vôùi cô cheá töï ñoäng duøng coâng taéc phao. Beå ñieàu hoøa: Sau beå thu gom beå ñieàu hoøa nöôùc thaûi ñöôïc bôm veà beå ñieàu hoøa nhaèm ñieàu hoøa löu löôïng vaø noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm. Ñieàu hoøa löu löôïng vaø noàng ñoä laø caàn thieát vì: Caùc quaù trình nhuoäm, giaët taåy ñöôïc thöïc hieän theo meõ laø giaùn ñoaïn. Thaønh phaàn tính chaát noàng ñoä cuûa caùc coâng ñoaïn laø khaùc nhau. Chaúng haïn nhö nöôùc thaûi._.ôïng polyme coù coâng suaát 0,18 KW BEÅ LOÏC AÙP LÖÏC VAØ BEÅ HAÁP PHUÏ: 1. Beå loïc aùp löïc: Caáu taïo : Vaät lieäu loïc cheá taïo boàn: Theùp hoaëc Composite. Toác ñoä loïc 7 – 15 m/h. Vaät lieäu loïc: caùt Thaïch Anh,chieàu daøy lôùp vaät lieäu loïc töø 1 – 1,5m. Lôùp soûi ñôõ: 0,1 – 0,3 m. Suaát giaûn nôû cuûa vaät lieäu khi röûa loïc: 25 – 50%. Tính toaùn boàn loïc: Dieän tích boàn loïc = m2 (vôùi Q=25 m3/h) Trong ñoù: Q: löu löôïng nöôùc (m3/h), Q = 25 m3/h; v: toác ñoä loïc (m/h). Choïn v = 15 m/h. Ñöôøng kính boàn loïc: D= m Choïn D =1,5 m F= v= ( m/h) Chieàu cao boàn loïc: Vôùi: hd: chieàu cao lôùp soûi ñôû, hd = 0,3 m; hv: chieàu cao lôùp vaät lieäu loïc, hv = 1 m, vôùi vaät lieäu loïc laø caùt thaïch anh coù ñöôøng kính töông ñöông dtñ = 0,7 – 0,8 mm; hn= hv.e + 0,5 vôùi (e=0,25-0,5 laø heä soá daõn nôû cuûa vaät lieäu loïc khi röûa ngöôïc) = hv.0,5 + 0, 5= 1 m hbv=0, 5m laø chieàu cao baûo veä Vaäy: H = 0,3 + 1 + 1 + 0, 5 = 2,8. Choïn H =3,3 m. Heä thoáng thu nöôùc vaø phaân phoái nöôùc röûa loïc: Löu löôïng caàn thieát ñeå röûa boàn loïc ñöôïc tính theo coâng thöùc: Vôùi: F: laø dieän tích boàn loïc, F = 1,8 m2. W: cöôøng ñoä nöôùc röûa loïc. Choïn cöôøng ñoä nöôùc röûa loïc W = 10 l/sm2. Qr = m3/s Choïn ñöôøng kính oáng chính Dc =100 mm Dieän tích oáng chính : (m2) Suy ra vaän toác trong oáng chính laø: Vc= (m/s) Choïn daøn thu nöôùc theo kieåu xöông caù vôùi ñöôøng kính oáng chính 100 mm vaø oáng nhaùnh laø oáng xeû raõnh coù ñöôøng kính 45 mm. Chieàu roäng moãi khe 0,25 mm, böôùc caét laø 1,5 mm. Vaäy seõ coù 572 raõnh treân 1m daøi oáng. Dieän tích treân moät khe ñöôïc tính theo coâng thöùc nhö sau: f = (m2) Vôùi: D: ñöôøng kính oáng nhaùnh, D = 45 mm; h: chieàu roäng khe, h = 0,25 mm. Toång dieän tích khe laáy baèng 1% dieän tích coâng taùc beå: (m) Toång soá khe ñöôïc tính laø: Do trong quaù trình vaän haønh coù theå nhöõng khe naøy bò ngheït neân choïn theâm soá khe gaáp 3 laàn soá khe tính ñöôïc. Vaäy toång soá khe ñöôïc tính seõ laø: 3*514 = 1542 (khe), laáy 1500 khe Toång chieàu daøi oáng nhaùnh seõ laø: m . Choïn Laáy khoaûng caùch giöõa caùc oáng nhaùnh laø 300 mm. Soá oáng nhaùnh ñöôïc tính theo coâng thöùc: (oáng) choïn m=8 oáng Trong ñoù: b: chieàu daøi oáng chính, choïn b = 1,2 m. Vaäy chieàu daøi moãi oáng nhaùnh laø: choïn l=320 mm Tính toån thaát aùp löïc khi röûa loïc: Aùp löïc bôm: Trong ñoù: : cheânh leäch cao ñoä giöõa meùp maùng thu nöôùc röûa trong beå loïc ñeán meùp nöôùc thaáp nhaát trong beå chöùa thöôøng h töø 3,5-4 m. Choïn h=4m. : toån thaát qua heä thoáng phaân phoái nöôùc röûa loïc Do duøng heä thoáng oáng phaân phoái, daøn oáng boá trí theo hình xöông caù: Trong ñoù: Kw: tyû soá giöõa toång dieän tích caùc loã treân heä thoáng oáng phaân phoái vaø dieän tích maët caét ngang cuûa oáng chính; V1, V2: vaän toác cuûa nöôùc taïi maët caét ñaàu cuûa oáng chính vaø oáng nhaùnh; V1 = 1,7 m/s V2 = (m/s) g: gia toác troïng tröôøng, g = 9,81 m/s2. m. Toån thaát qua lôùp soûi ñôõ: (m) Vôùi: Hs: chieàu daøy lôùp soûi ñôõ, Hs = 0,3 m; W: cöôøng ñoä röûa loïc (m3/m2.h), W = 10(l/s.m)*3,6 = 36 m3/m2.h Toån thaát qua lôùp qua lôùp caùt loïc: Vôùi: m: ñoä roãng cuûa lôùp caùt loïc ~ 0,4; : troïng löôïng cuûa caùt, = 2,65 : troïng löôïng rieâng cuûa nöôùc, = 1; L: chieàu daøy lôùp vaät lieäu loïc; Vaäy toån thaát qua lôùp vaät lieäu loïc vaø soûi ñôõ laø: h3 = hs + hc = 0,66 + 1 = 1,66 (m) Toån thaát treân ñöôøng oáng daãn töø bôm ñeán beå loïc: : toån thaát treân ñöôøng oáng daãn töø bôm röûa ñeán beå loïc. Choïn : toån thaát ôû ñaàu oáng huùt vaø ñaàu oáng ñaåy cuûa maùy bôm röûa taïi caùc choã gaây ra toån thaát cuïc boä. Choïn : aùp löïc ñeå phaù vôõ keát caáu ban ñaàu cuûa lôùp caùt loïc. Choïn Vaäy toång aùp löïc caàn thieát cuûa bôm röûa: H = 4 + 0,17 + 1,66 + 2 + 2 = 9,83 (m) Tính pheåu thu nöôùc röûa loïc vaø daãn nöôùc vaøo beå loïc: Thieát keá pheåu thu nöôùc baèng theùp coù daïng hình noùn. Ñaàu noùn coù gaén manchon nhöïa coù ren ñeå gaén vaøo ñaàu oáng daãn nöôùc. Löu löôïng caàn thieát ñeå röûa boàn loïc ñöôïc tính theo coâng thöùc: Choïn vaän toác chaûy trong pheåu: V = 0,2 m/s. S= (m2) Maët khaùc: S=h.(R+r). Vôùi: R: baùn kính ñaùy lôùn cuûa pheåu; r: baùn kính ñaùy nhoû cuûa pheåu (laáy baèng baùn kính oáng vaøo) F = (m2) Vôùi V laø vaän toác nöôùc chaûy trong ñöôøng oáng vaøo choïn V=1 m/s D = (m) Choïn ñöôøng kính oáng vaøo = 100 mm. r = 0,5 . D = 50 mm h: chieàu cao cuûa pheåu, h = 150 mm. m Vaäy choïn R = 0,6 m = 600 mm. Tính Cô Khí : Xaùc ñònh chieàu daøy thaân boàn aùp löïc: Boàn loïc aùp löïc laøm vieäc vôùi aùp suaát trong baèng 5 at = 5x9,81.104 N/m2 = 49,05.104 N/m2 = 0,4905 N/mm2. Choïn vaät lieäu laøm boàn laø theùp CT3. Caùc thoâng soá cuûa theùp: ÖÙng suaát chòu keùo: σk = 380 . 106 (N/m2) ÖÙng suaát chaûy: σc = 240 . 106 (N/m2) Heä soá hieäu chænh: Toác ñoä gæ: 0,06 mm/naêm ÖÙng suaát cho pheùp cuûa theùp Trong ñoù: nk, nc: laø heä soá an toaøn nk = 2,6 nc = 1,5 = 1 Vaäy choïn öùng suaát cho pheùp [] = 146.106 N/m2 Aùp löïc cuûa boàn loïc: P1 = 5 at = 0,4905 N/mm2. Aùp suaát thuûy tónh: P2 = ρ.g.h Trong ñoù: ρ: khoái löôïng cuûa nöôùc, ρ = 1000kg/m3; g: gia toác troïng tröôøng, g = 9,81 m/s2; Tính cho coät nöôùc trong thaùp. Choïn H = 2,3 m. Vaäy P2 = 1000 . 9,81 . 2,3 = 22563 N/m2 = 0,022563 N/mm2. Aùp suaát tính toaùn trong boàn loïc seõ laø: P = P1 + P2 = 0,4905 + 0,022563 = 0,513 N/mm2 Ta coù Do ñoù chieàu daøy tính toaùn thaân thieát bò boàn loïc ñöôïc tính theo coâng thöùc nhö sau: S’= (mm) Trong ñoù: Dt: ñöôøng kính trong cuûa thieát bò, Dt = 1,4 m = 1400 mm; P: aùp suaát trong boàn loïc, P = 0,513 N/mm2; []: öùng suaát cho pheùp, [] = 146.106 N/m2 = 146 N/mm2; : heä soá moái haøn, = 0,95. Chieàu daøy thöïc thaân thieát bò: S = S’ + C Vôùi: C: heä soá choïn theâm, C = Ca + Cb + Cc + C0; Ca: heä soá theâm do aên moøn, Ca = 10 naêm*0,06 mm/naêm = 0,6 mm (nieân haïn söû duïng 10 naêm); Cb: heä soá theâm do baøo moøn cô hoïc, Cb = 0; Cc: heä soá theâm do cô khí, Cc = 0; C0: heä soá theâm do sai soá qui troøn, C0 = 1,05 mm. Vaäy S = 2,6 + 0,6 + 0,8 = 4,0 mm. Choïn S=5 mm ñeå ñaûm baûo an toaøn Kieåm tra ñieàu kieän beàn: (thoûa) Kieåm tra ñieàu kieän aùp suaát: >0,513(thoûa) Tính chieàu daøy ñaùy vaø naép boàn loïc aùp löïc: Choïn ñaùy vaø naép cho boàn loïc laø ñaùy naép ellipse tieâu chuaån ñöôïc haøn lieàn vôùi thaân Ta coù : Do ñoù chieàu daøy tính toaùn ñaùy vaø naép thieát bò boàn loïc ñöôïc tính theo coâng thöùc nhö sau: Trong ñoù: Dt: ñöôøng kính trong cuûa thieát bò, Dt = 1,4 m = 1400 mm; P: aùp suaát trong boàn loïc, P = 0,513 N/mm2; []: öùng suaát cho pheùp, [] = 146.106 N/m2 = 146 N/mm2; : heä soá moái haøn, = 0,95. tra baûng XIII.10 Soå tay Quaù Trình vaø Thieát Bò Coâng Ngheä Hoùa Chaát taäp 2, ht = 350 mm =0,35 m Chieàu cao gôø, h= 25 mm. Dieän tích beà maët trong F= 2,24 m2 : heä soá khoâng thöù nguyeân. Do ñaùy vaø naép coù loã nhöng ñöôïc taêng cöùng neân k = 1. Chieàu daøy thöïc ñaùy naép thieát bò: S = S’ + C Vôùi: C: heä soá choïn theâm, C = Ca + Cb + Cc + C0 ; Ca: heä soá theâm do aên moøn, Ca = 10 naêm*0,06 mm/naêm = 0,6 mm (nieân haïn söû duïng 10 naêm); Cb: heä soá theâm do baøo moøn cô hoïc, Cb = 0; Cc: heä soá theâm do cô khí, Cc = 0; C0: heä soá theân do sai soá qui troøn, C0 = 1 mm Vaäy : S = 2,7 + 0,6 +0,7 =4 ,0 mm. Choïn S=5mm Kieåm tra ñieàu kieän beàn: (thoûa) Kieåm tra ñieàu kieän aùp suaát: Tính bích: Naép thaùm beân: (1 caùi) Ñöôøng kính ngoaøi: Dn = 411 mm Ñöôøng kính ngoaøi cuûa bích: D = 515 mm Ñöôøng kính töø taâm ñeán taâm buloâng: = 475 mm Ñöôøng kính töø taâm ñeán meùp vaùt: Dl = 450 mm Ñöôøng kính buloâng: dl = M16 Soá buloâng: Z = 20 caùi Chieàu cao bích: h = 20 mm Naép thaùm treânL1 caùi) Ñöôøng kính ngoaøi: Dn = 411 mm Ñöôøng kính ngoaøi cuûa bích: D = 515 mm Ñöôøng kính töø taâm ñeán taâm buloâng: = 475 mm Ñöôøng kính töø taâm ñeán meùp vaùt: Dl = 450 mm Ñöôøng kính buloâng: dl = M16 Soá buloâng: Z = 20 caùi Chieàu cao bích: h = 20 mm Tính toaùn bích vaø buloâng cuûa boä phaän oáng daãn nöôùc vaø khí vaøo boàn loïc: Choïn bích baèng kim loaïi ñen ñeå noái caùc boä phaän cuûa thieát bò vaø oáng daãn. Tra baûng XIII-26 STT2 Quaù trình thieát bò coâng ngheä hoùa chaát OÁng daãn nöôùc vaøoL1 caùi) Löu löôïng nöôùc vaøo laø:25 m3/h, vaän toác nöôùc chaûy trong oáng cho pheùp 0,9-1,5 m./s. Choïn ñöôøng kính oáng daãn 100 mm. Ñöôøng kính trong: Dt = 100 mm Ñöôøng kính ngoaøi: Dn = 114 mm Ñöôøng kính ngoaøi cuûa bích: D = 185 mm Ñöôøng kính töø taâm ñeán taâm buloâng: = 150 mm Ñöôøng kính töø taâm ñeán meùp vaùt: Dl = 128 mm Ñöôøng kính buloâng: dl = M16 Soá buloâng: Z = 4 caùi Chieàu cao bích: h = 20 mm OÁng daãn nöôùc röûaL1 caùi): Ñöôøng kính trong: Dt = 100 mm Ñöôøng kính ngoaøi: Dn = 114 mm Ñöôøng kính ngoaøi cuûa bích: D = 235 mm Ñöôøng kính töø taâm ñeán taâm buloâng: Db = 200 mm Ñöôøng kính töø taâm ñeán meùp vaùt: Dl = 178 mm Ñöôøng kính buloâng: dl = M16 Soá buloâng: Z = 8 caùi Chieàu cao bích: h = 20 mm OÁng thoaùt khíL1 caùi) Ñöôøng kính ngoaøi: Dn = 27 mm Ñöôøng kính ngoaøi cuûa bích: D = 100 mm Ñöôøng kính töø taâm ñeán taâm buloâng: = 75 mm Ñöôøng kính töø taâm ñeán meùp vaùt: Dl = 60 mm Ñöôøng kính buloâng: dl = M10 Soá buloâng: Z = 4 caùi Chieàu cao bích: h = 12 mm Tính chaân ñôõ vaø tai treo: Khoái löôïng ñaùy vaø naép boàn loïc: Mñ + Mn = 83,8 + 83,8 =167,6 kg Baûng XIII.11 Soå tay taäp 2 Khoái löôïng thaân boàn loïc: (kg) Khoái löôïng lôùp nöôùc trong boàn loïc: Mnöôùc = Vnöôùc*nöôùc = *Dt2*hnöôùc*nöôùc = (kg) Khoái löôïng lôùp caùt: Mcaùt = Vcaùt*caùt = *Dt2*hcaùt*caùt = 0,785.1,42.1.1000=1538,6 9 (kg) Khoái löôïng lôùp soûi ñôõ: Msoûi = Vsoûi*soûi = *Dt2*hsoûi*soûi = 0,785.1,42.0,3.1500=692,4 (kg) Toång khoái löôïng cuûa boàn loïc: M = Mñ + Mn + MT + Mnöôùc + Mcaùt + Msoûi = 83,8+83,8+401+1154+1538,6+692,4=3953,6 (kg) Tính theâm heä soá an toaøn cho khoái löôïng boàn loïc vôùi heä soá an toaøn baèng 1,5 Vaäy toång khoái löôïng thaân boàn loïc: M = 1,5 x 3953,6 = 5930,4 kg Troïng löôïng toaøn boàn loïc: P = M x g = 5930 x 9,81 = 58177 N Tính chaân ñôõ : Choïn boàn loïc coù 4 chaân ñôõ Taûi troïng leân 1 chaân ñôõ: G = (N) Choïn taûi troïng cho 1 chaân: 25000N Tra baûng XIII.35 – Soå tay taäp 2 L = 250 mm B = 180 mm B1 = 215 mm B2 = 290 mm H = 350 mm h = 185 mm s = 16 mm l = 90 mm d = 27 mm Tính tai treo: Choïn boàn loïc coù 4 tai treo Taûi troïng leân 1 tai treo: G = (N) Choïn taûi troïng cho 1 tai treo: 25000N Tra baûng XIII.36 – Soå tay taäp 2 L = 150 mm B = 120 mm B1 = 130 mm H =215 mm S = 8 mm l = 60 mm a = 20 mm d = 30 mm Tính bôm: Tính bôm beå loïc: Löu löôïng bôm: Trong ñoù: F: dieän tích beå loïc (m2), F = 1,67 m2; W: cöôøng ñoä röûa loïc (m3/m2.h), W=10 l/s.m2=10*3,6=36 m3/m2.h. Coâng suaát bôm ñöôïc tính theo coâng thöùc: Trong ñoù: Q: löu löôïng bôm; Q = 0,017 (m3/s) : khoái löôïng cuûa nöôùc; hieäu suaát maùy bôm choïn = 0,75 H: toån thaát khi bôm leân boàn loïc choïn H = 17 m kW. Choïn 2 bôm 4 kW . 2. Beå haáp phuï: Chöùc naêng : khöû maøu vaø chaát höõu cô coøn soùt trong nöôùc thaûi Tính toaùn : töông töï phaàn tính toaùn beå loïc aùp löïc Kích thöôùc : choïn kích thöôùc beå baèng kích thöôùc beå loïc aùp löïc. BEÅ TRUNG GIAN SAU BEÅ LAÉNG II: Sau beå laéng II ta daãn nöôùc thaûi vaøo beå chöùa ñeå bôm leân boàn loïc aùp löïc. Choïn thôøi gian löu 30 phuùt. Theå tích beå 40,5 (m3). Kích thöôùc beå ñöôïc thieát keá nhö sau: L . B . H = 3 . 3 . 4,5, trong ñoù chieàu cao döï tröõ 0,5 (m) . BEÅ CHÖÙA NÖÔÙC SAÏCH Sau beå loïc aùp löïc ta daãn nöôùc thaûi vaøo beå chöùa ñeå caáp nöôùc röûa loïc cho boàn loïc aùp löïc vaø thaûi ra coáng thoaùt nöôùc thaûi chung cuûa KCN. Choïn thôøi gian löu 30 phuùt. Theå tích beå 40,5 (m3). Kích thöôùc beå ñöôïc thieát keá nhö sau: L . B . H = 3 . 3 . 4,5, trong ñoù chieàu cao döï tröõ 0,5 (m) . CHÖÔNG 6 KHAÙI TOAÙN COÂNG TRÌNH XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI VOÁN ÑAÀU TÖ CHO TÖØNG HAÏNG MUÏC COÂNG TRÌNH: Phaàn xaây döïng: Baûng 6.1: Ñôn giaù caùc haïng muïc thieát bò. STT Haïng muïc – Quy caùch Kyù hieäu Soá löôïng Theå tích beâ toâng xaây döïng (m3) Ñôn giaù(VNÑ) Thaønh tieàn(VNÑ) 1 Hoá thu gom nöôùc thaûi T01 1 21 1,100,000 23,100,000 2 Beå ñieàu hoaø T02 1 240 1,100,000 264,000,000 3 Beå trung hoaø T03 1 8.1 1,100,000 8,910,000 4 Beå keo tuï T04 1 8.1 1,100,000 8,910,000 5 Beå taïo boâng T05 1 8.1 1,100,000 8,910,000 6 Beå laéng I T06 1 180 1,100,000 198,000,000 7 Beå troän T07 1 8.1 1,100,000 8,910,000 8 Beå ñieàu chænh pH T08 1 8.1 1,100,000 8,910,000 9 Beå Aeroten T09 1 439 1,100,000 482,900,000 10 Beå laéng II T10 1 88.313 1,100,000 97,144,300 11 Hoá thu buøn soá 1 T15 1 13.875 1,100,000 15,262,500 12 Hoá thu buøn soá 2 T16 1 13.875 1,100,000 15,262,500 13 Beå neùn buøn T17 1 13.3 1,100,000 14,630,000 14 Beå trung gian T11 1 40.5 1,100,000 44,550,000 15 Beå chöùa nöôùc saïch T14 1 40.5 1,100,000 44,550,000 Coäng tröôùc thueá (Sxd): 1,243,949,300 Phaàn thieát bò : Baûng 6.2: Ñôn giaù caùc haïng muïc thieát bò STT Haïng muïc – Quy caùch Kyù hieäu Ñôn vò Soá löôïng Ñôn giaù(VNÑ) Thaønh tieàn(VNÑ) Nguoàn goác 1 Song chaén raùc SCR caùi 001 600,000 600,000 Vieät Nam 2 Maùyloïc raùc töï ñoäng FSB boä 001 10,000,000 10,000,000 WASEN/VN 3 Bôm nöôùc thaûi WP-01-01/02 caùi 002 15,000,000 30,000,000 Ebara/Nhaät 4 Bôm nöôùc thaûi WP-02-01/02 caùi 002 20,000,000 40,000,000 Ebara/Nhaät 5 Bôm nöôùc thaûi WP-12-01/02 caùi 002 35,000,000 70,000,000 Ebara/Nhaät 6 Bôm buøn caën beå laéng sô boä SP-15-01 caùi 001 9,000,000 9,000,000 Ebara/Nhaät 7 Bôm buøn hoaït tính hoài löu SP-16-01/02 caùi 002 23,000,000 46,000,000 Ebara/Nhaät 8 Bôm buøn hoaït tính dö SP-16-03 caùi 001 9,000,000 9,000,000 Ebara/Nhaät 9 Bôm buøn neùn SP-17-01 caùi 001 16,000,000 16,000,000 Seepex/Ñöùc 10 Bôm ñònh löôïng söõa voâi CP-18-01/02 caùi 001 26,000,000 26,000,000 Prominent/Ñöùc 11 Bôm ñònh löôïng dd H2SO4 CP-19-01 caùi 001 30,000,000 30,000,000 Prominent/Ñöùc 12 Bôm ñònh löôïng dd FeSO4 CP-20-01/02 caùi 001 20,000,000 20,000,000 Prominent/Ñöùc 13 Bôm ñònh löôïng dd Anion Polymer CP-21-01/02 caùi 001 20,000,000 20,000,000 DOSUERO/YÙ 14 Bôm ñònh löôïng dd NaOH CP-22-01 caùi 001 30,000,000 30,000,000 Prominent/Ñöùc 15 Bôm ñònh löôïng dd Ureâ CP-23-01/02 caùi 001 20,000,000 20,000,000 Prominent/Ñöùc 16 Bôm ñònh löôïng dd Cation Polymer CP-24-01 caùi 001 20,000,000 20,000,000 DOSUERO/YÙ 17 Maùy thoåi khí beå caân baèng AB-02-01/02 caùi 002 33,000,000 66,000,000 Ñaàu thoåi : Longtech/ Ñaøi Loan Motor : TECO/ Ñaøi Loan 18 Maùy thoåi khí beå AEROTEN AB-09-01/02 caùi 002 38,000,000 76,000,000 19 Maùy khuaáy beå trung hoøa AG-03-01 boä 001 20,000,000 20,000,000 Vieät Nam 20 Maùy khuaáy beå keo tuï AG-04-01 boä 001 20,000,000 20,000,000 Vieät Nam 21 Maùy khuaáy beå taïo boâng AG-05-01 boä 001 20,000,000 20,000,000 Vieät Nam 22 Maùy khuaáy beå troän AG-07-01 boä 001 20,000,000 20,000,000 Vieät Nam 23 Maùy gaït buøn beå laéng sô boä SCR-06-01 boä 001 61,000,000 61,000,000 Vieät nam Motor: Nor gear/Ñöùc 24 Maùy gaït buøn beå laéng baäc 2 SCR-10-01 boä 001 61,000,000 61,000,000 28 Maùy eùp buøn baèng taûi BPF boä 001 110,000,000 110,000,000 Chi sun/Ñailoan 29 Ñóa phaân phoái khí AD caùi 185 260,000 48,100,000 WASEN/VN 30 Beå pha cheá & tieâu thuï söõa voâi T18 caùi 001 23,000,000 23,000,000 Vieät Nam 31 Beå pha cheá & tieâu thuï dd H2SO4 T19 caùi 001 23,000,000 23,000,000 Vieät Nam 32 Beå pha cheá & tieâu thuï dd FeSO4 T20 caùi 001 23,000,000 23,000,000 Vieät Nam 33 Beå pha cheá & tieâu thuï Anion polymer T21 caùi 001 23,000,000 23,000,000 Vieät Nam 34 Beå pha cheá & tieâu thuï dd NaOH T22 caùi 001 23,000,000 23,000,000 Vieät Nam 35 Beå pha cheá & tieâu thuï dd Ureâ T23 caùi 001 23,000,000 23,000,000 Vieät Nam 36 Beå pha cheá & tieâu thuï Cation polymer T24 caùi 001 23,000,000 23,000,000 Vieät Nam 37 Beå loïc aùp löïc T12 caùi 001 36,000,000 36,000,000 Vieät Nam 38 Beå haáp phuï T13 caùi 001 36,000,000 36,000,000 Vieät Nam 39 Boä ñieàu khieån pH töï ñoäng pH controler boä 002 23,000,000 46,000,000 Prominent/Ñöùc 40 Ñieän ñieàu khieån boä 001 180,000,000 180,000,000 Vieät Nam 41 Ñöôøng oáng coâng ngheä boä 001 375,000,000 375,000,000 Vieät Nam Coäng tröôùc thueá (Stb): 1,732,700,000 Toång chi phí ñaàu tö xaây döïng vaø trang thieát bò tröôùc thueá laø: Sñaàu tö = Sxd + Stb =1,243,949,300 + 1,732,700,000= 2,976,649,300 (ñoàng). CHI PHÍ QUAÛN LYÙ VAØ VAÄN HAØNH: Chi phí nhaân coâng: S1 = (2 coâng nhaân* 800.000 ñ/thaùng +1 kyõ sö*1.200.000 ñ/thaùng)* 12 thaùng S1 = 33.600.000 (ñoàng). Chi phí ñieän naêng: giaù cho 1kW ñieän coâng nghieäp laø 1200 (ñoàng). Baûng 6.3 : Chi phí ñieän haøng naêm cho heä thoáng Haïng muïc Coâng suaát (kW) Coâng suaát (kW/naêm) Chi phí (ñoàng) Caùc thieát bò duøng ñieän 24 210,240 252,288,000 Caùc khoaûn phaùt sinh 12,000,000 Toång coäng (S2) 32 262,800 264,288,000 Chi phí hoùa chaát: Baûng 6.4 : Chi phí hoùa chaát haøng naêm cho heä thoáng tính theo khoái löôïng Hoùa chaát Khoái löôïng(kg) Ñôn giaù (VNÑ) Thaønh tieàn Pheøn FeCl3 9745.5 884 8,615,022 Söõa voâi 1606 900 1,445,400 Axit H2SO4 58.4 206 12,030 Xuùt NaOH 182.5 408 74,460 Polyme 985.5 67,000 66,028,500 Ureâ 8030 3,650 29,309,500 Nöôùc saïch pha hoaù chaát 135 m3 8,000 1,080,000 Toång coäng (S3) 106,564,912 Nguoàn : Baûng baùo giaù hoaù chaát cuûa Coâng ty TNHH Vaên Minh vaø moät soá coâng ty khaùc. Toång chi phí quaûn lyù vaän haønh trong moät naêm laø: S vh =S1 + S2 + S3 = 404,452,912 (ñoàng) . Choïn chi phí xaây döïng khaáu hao 20 naêm, chi phí thieát bò khaáu hao 15 naêm. Toång chi phí ñaàu tö trong moät naêm : S = Sxd1naêm + Stb1naêm + Svh = + + Svh = + 404,452,912 = 62,197,465 + 115,513,333 + 404,452,912 = 582,163,710 (ñoàng). Toång voán ñaàu tö : (laõi suaát ngaân haøng i=0,5 %). So = (1+i) . S = (1+0,005) x 582,163,710 = 611,271,896 ( ñoàng). Giaù thaønh 1 m3 nöôùc sau xöû lyù: s = (ñoàng). Vaäy giaù thaønh xöû lyù cho 1 m3 nöôùc thaûi xaáp xæ 2.800 (ñoàng). CHÖÔNG 7 KEÁT LUAÄN VAØ KIEÁN NGHÒ Keát luaän: Töø quaù trình ñieàu tra, khaûo saùt veà hieän traïng moâi tröôøng taïi Coâng ty Lieân doanh deät nhuoäm Vieät Hoàng cuõng nhö tham khaûo moät soá taøi lieäu lieân quan ñeán coâng ty, taùc giaû coù moät soá nhaän xeùt vaø keát luaän nhö sau: Coâng ty ñöôïc thaønh laäp vaø môùi ñi vaøo hoaït ñoäng trong thôøi gian gaàn ñaây, Nhöng do trong quaù trình ñaàu tö xaây döïng nhaø xöôûng saûn xuaát, Coâng ty khoâng tieán haønh xaây döïng traïm xöû lyù nöôùc thaûi ñoàng thôøi neân vieäc xöû lyù nöôùc thaûi cuûa Coâng ty laø haàu nhö khoâng coù. Maët khaùc, do tính chaát vaø quy moâ hoaït ñoäng saûn xuaát cuûa Coâng ty töông ñoái lôùn neân löôïng nöôùc thaûi khoâng qua xöû lyù cuûa Coâng ty laø raát lôùn (khoảng 550 – 600 m3/ngày đêm với các chỉ số COD = 1180 mg/l, BOD = 360 mg/l, SS = 390 mg/l)vaø gaây aûnh höôûng ñeán chaát löôïng moâi tröôøng xung quanh nhaø maùy. Do Coâng ty môùi thaønh laäp neân trang thieát bò maùy moùc saûn xuaát cuûa Coâng ty haàu heát ñöôïc trang bò vaø ñaàu tö môùi hoaøn toaøn vaø ña soá ñöôïc nhaäp khaåu neân giaûm ñaùng keå aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng. Song song ñoù, coâng ty coøn chòu söï quaûn lyù, giaùm saùt veà vaán ñeà moâi tröôøng cuûa ban quaûn lyù khu coâng nghieäp Vieät Höông 2 do ñoù vaán ñeà gaây oâ nhieãm moâi tröôøng cuûa coâng ty luoân ñöôïc kieåm soaùt. Ngoaøi ra, do tình hình aùp duïng luaät Baûo veä Moâi tröôøng cuûa Vieät Nam ngaøy caøng chaët cheõ vaø kieân quyeát hôn, buoäc caùc doanh nghieäp phaûi cam keát vaø ñaàu tö caùc thieát bò giaûm thieåu vaø xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng. Toaøn boä löôïng nöôùc thaûi cuûa coâng ty sau khi ñöôïc xöû lyù ñöôïc thaûi vaøo coáng thoaùt nöôùc thaûi chung cuûa khu coâng nghieäp. Heä thoáng thoaùt nöôùc cuûa coâng ty khaù hoaøn chænh, nöôùc möa vôùi nöôùc thaûi saûn xuaát ñöôïc taùch rieâng vaø thoaùt ñi 2 höôùng khaùc nhau neân vieäc ño ñaïc, giaùm saùt chaát löôïng nöôùc cuûa coâng ty ñöôïc tieán haønh raát thuaän lôïi. Do nöôùc thaûi deät nhuoäm coù chöùa nhieàu loaïi hoùa chaát duøng trong quaù trình saûn xuaát neân ñeåû ñaûm baûo chaát löôïng cuûa nöôùc thaûi ñaàu ra ñaït loaïi B theo TCVN 5945-1995 thì ta neân keát hôïp phöông phaùp xöû lyù hoaù lyù vôùi phöông phaùp xöû lyù sinh hoïc ñeå xöû lyù nöôùc thaûi. Kieán nghò : Sau khi tìm hieåu ñieàu tra tình hình moâi tröôøng taïi Coâng ty deät nhuoäm Vieät Hoàng, luaän vaên coù vaøi kieán nghò mong ñoùng goùp vaøo vieäc baûo veä moâi tröôøng taïi Coâng Ty nhö sau: Chuû ñaàu tö caàn nghieân cöùu vaø xaây döïng sôùm nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi cho Coâng ty nhaèm thöïc hieän ñuùng baûn ñaêng kyù ñaït tieâu chuaån moâi tröôøng ñaõ ñöôïc chuû ñaàu tö cam keát vôùi tænh Bình Döông tröôùc khi thöïc hieän vieäc xaây döïng nhaø maùy. Trong thôøi gian tôùi khi ñi vaøo hoaït ñoäng oån ñònh, Coâng ty neân phoái hôïp vôùi caùc cô quan chöùc naêng coù thaåm quyeàn vaø naêng löïc ñeå tieán haønh giaùm saùt vieäc baûo veä moâi tröôøng moät caùch cheõ. Ñaëc bieät chuù troïng tôùi vieäc kieåm tra chaát löôïng nöôùc thaûi (tröôùc vaø sau khi ñöôïc xöû lyù) vaø phoøng choáng chaùy noå. Taêng cöôøng löôïng caây xanh trong nhaø maùy ñaûm baûo dieän tích caây xanh trong nhaø maùy vaø taïo myõ quan cho nhaø maùy ñoàng thôøi cuõng laø bieän phaùp caûi taïo moâi tröôøng trong khuoân vieân nhaø maùy . Coâng ty seõ tieán haønh ñaêng kyù chuû nguoàn thaûi ñoái vôùi caùc chaát thaûi nguy haïi thaûi ra trong quaù trình hoaït ñoäng saûn xuaát . Cöû caùn boä ñi taäp huaán nhaèm naâng cao nghieäp vuï vaø naêng löïc trong vieäc vaän haønh vaø quaûn lyù nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi cuõng nhö moâi tröôøng xung quanh coâng ty. Giaùo duïc yù thöùc baûo veä moâi tröôøng cho toaøn boä caùn boä coâng nhaân vieân trong coâng ty. Coù bieän phaùp quaûn lyù thích hôïp ñoái vôùi nguoàn chaát thaûi raén töø khaâu saûn xuaát, sinh hoaït. Caàn boá trí moät kho chöùa chaát thaûi raén an toaøn, hôïp veä sinh tröôùc khi mang ñi xöû lyù. Trong töông lai, Coâng ty caàn phoái hôïp vôùi caùc toå chöùc coù naêng löïc vaø cô quan chöùc naêng nhaèm aùp duïng caùc bieän phaùp giaûm thieåu oâ nhieãm cho Coâng ty ngay taïi nguoàn nhö : thöïc hieän vaø aùp duïng chöông trình “Saûn xuaát saïch hôn” trong nhaø maùy saûn xuaát, aùp duïng chöông trình quaûn lyù moâi tröôøng theo tieâu chuaån ISO 14001. Neáu ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån treân thì cuøng vôùi vieäc Vieät Nam gia nhaäp WTO, Coâng ty seõ naâng cao ñöôïc chaát löôïng hình aûnh vaø thöông hieäu cuûa coâng ty treân thöông tröôøng quoác teá. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Taøi lieäu tieáng Vieät : Laâm Minh Trieát – Xöû lyù nöôùc thaûi, tính toaùn thieát keá caùc coâng trình – Tröôøng ñaïi hoïc xaây döïng – 1974. Laâm Minh Trieát – Xöû lyù nöôùc thaûi, tính toaùn thieát keá caùc coâng trình – NXB Ñaïi hoïc Quoác gia Tp.HCM – 2006. Laâm Minh Trieát – Baûng tra thuyû löïc maïng löôùi caáp – thoaùt nöôùc - NXB Ñaïi hoïc Quoác gia Tp.HCM – 2003. Laâm Minh Trieát-Nguyeãn Thanh Huøng-Nguyeãn Phöôùc Daân, Xöû lyù nöôùc thaûi ñoâ thò vaø coâng nghieäp-Tính toaùn thieát keá coâng trình, Vieän Moâi tröôøng vaø Taøi nguyeân, naêm 2001. Trònh Xuaân Lai , Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi, Nhaø Xuaát baûn Xaây döïng Haø Noäi , naêm 2000. Trònh Xuaân Lai, Tính toaùn thieát keá caùc coâng trình trong heä thoáng caáp nöôùc saïch, Nhaø Xuaát baûn Xaây döïng Haø Noäi , naêm 2000. Traàn Hieáu Nhueä, Thoaùt nöôùc vaø xöû lyù nöôùc thaûi coâng nghieäp, Nhaø Xuaát baûn Khoa hoïc Kyõ thuaät Haø Noäi, naêm 2001. Traàn Hieáu Nhueä, Traàn Ñöùc Haï, Ñoã Haûi, Öùng Quoác Duõng, Nguyeãn Vaên Tín – Caáp thoaùt nöôùc – Nhaø xuaát baûn khoa hoïc kyõ thuaät – Haø Noäi 1998. Traàn Vaên Nhaân – Ngoâ Thò Nga , Giaùo trình “ Coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi”. NXB Khoa Hoïc Kyõ Thuaät . Naêm 1999. Nguyeãn Vaên Phöôùc, Kyõ thuaät xöû lyù chaát thaûi , Ñaïi hoïc Baùch khoa TPHCM. Nguyeãn Phöôùc Daân, Giaùo trình xöû lyù nöôùc thaûi, Ñaïi hoïc Baùch khoa TpHCM. Nguyeãn Ngoïc Dung , Xöû lyù nöôùc caáp. Nhaø xuaát baûn Xaây döïng Haø Noäi, naêm 2000. Hoaøng Hueä, Giaùo trình xöû lyù nöôùc thaûi , Nhaø Xuaát baûn Ñaïi hoïc Kieán truùc Haø Noäi, naêm 2001. Nguyeãn Vaên Laàm vaø coäng söï – Thieát keá chi tieát maùy. Hoà Leâ Vieân – Thieát keá tính toaùn caùc chi thieát bò hoaù chaát – NXB Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät – Haø Noäi – 1978. Boä Xaây döïng, Tieâu chuaån Xaây döïng TCXD 51-84 Thoaùt nöôùc maïng löôùi beân ngoaøi coâng trình, Nhaø Xuaát baûn Ñaïi hoïc Quoác gia TpHCM, naêm 2001. Trung taâm Ñaøo taïo Ngaønh nöôùc vaø Moâi tröôøng, Soå tay xöû lyù nöôùc taäp 1&2, Nhaø Xuaát baûn Xaây döïng Haø Noäi, naêm 1999. Soå tay quaù trình thieát bò vaø coâng nghieäp hoùa chaát taäp I & II – Nhaø xuaát baûn khoa hoïc kyõ thuaät. Sôû khoa hoïc coâng ngheä vaø moâi tröôøng thaønh phoá Hoà Chí Minh – Soå tay höôùng daãn xöû lyù oâ nhieãm moâi tröôøng trong saûn xuaát tieåu thuû coâng nghieäp – Taäp 7. Ñaëc san Khoa hoïc - Kyõ thuaät Baûo hoä lao ñoäng kyø I/1995. Tieâu chuaån xaây döïng thoaùt nöôùc maïng löôùi beân ngoaøi vaø coâng trình - TCXD – 51 – 84 – Nhaø xuaát baûn xaây döïng Haø Noäi – 1995. Tröôøng ñaïi hoïc baùch khoa thaønh phoá Hoà Chí Minh – Khoa Moâi Tröôøng – Giaùo trình thí nghieäm hoùa nöôùc – Thaønh phoá Hoà Chí Minh, thaùng 3 naêm 2001. Ñaïi hoïc quoác gia thaønh phoá Hoà Chí Minh – Vieän Moâi Tröôøng vaø Taøi Nguyeân – Giaùo trình thí nghieäm vi sinh vaät– Thaùng 5 naêm 1999. Taøi lieäu tieáng Anh : Metcafl-Eddy,Wastewater Engineering Disposal Reuse.Naêm 2000. Metcalf, Eddy – Wastewater Engineering treatment, Disposal, Reuse – Mcgraw – Hill International Edition. Joseph F. Malina, Jr. Ph.D.,P.E.,D.E.E. Frederick G. Pohland, Ph.D., P.E., D.E.E. – Design of anaerobic processes for the treatment of industrial anh municipal wastes – Lancaster Basel. PHAÀN PHUÏ LUÏC TIEÂU CHUAÅN VIEÄT NAM TCVN 5945 : 1995 Chaát löôïng nöôùc – Tieâu chuaån nöôùc thaûi coâng nghieäp – Tieâu chuaån thaûi. Water quality – Standards for industrial effuents discharged – Standards dischanged. Phaïm vi aùp duïng Tieâu chuaån naøy quy ñònh giôùi haïn caùc thoâng soá vaø noàng ñoä caùc chaát thaønh phaàn trong nöôùc thaûi cuûa caùc cô sôû saûn xuaát, cheá bieán, kinh doanh, dòch vuï… ( goïi chung laø nöôùc thaûi coâng nghieäp). Tieâu chuaån naøy duøng ñeå kieåm soaùt chaát löôïng nöôùc thaûi coâng nghieäp khi ñoå vaøo caùc nguoàn nöôùc. Giaù trò giôùi haïn Giaù trò giôùi haïn caùc thoâng soá vaø noàng ñoä caùc chaát thaønh phaàn cuûa nöôùc thaûi coâng nghieäp khi ñoå vaøo caùc nguoàn nöôùc phaûi phuø hôïp vôùi quy ñònh trong baûng. Ñoái vôùi nöôùc thaûi cuûa moät soá ngaønh coâng nghieäp ñaëc thuø, giaù trò caùc thoâng soá vaø noàng ñoä caùc chaát thaønh phaàn ñöôïc quy ñònh trong caùc tieâu chuaån rieâng. Nöôùc thaûi coâng nghieäp coù caùc giaù trò thoâng soá vaø noàng ñoä caùc chaát thaønh phaàn hoaëc nhoû hôn caùc quy ñònh trong coät A coù theå ñoå vaøo caùc nguoàn nöôùc duøng laøm nguoàn caáp nöôùc sinh hoaït. Nöôùc thaûi coâng nghieäp coù caùc giaù trò thoâng soá vaø noàng ñoä caùc chaát thaønh phaàn nhoû hôn hoaëc baèng giaù trò quy ñònh trong coät B chæ ñöôïc ñoå vaøo caùc nguoàn nöôùc duøng cho caùc muïc ñích giao thoâng thuyû, töôùi tieâu, bôi loäi, nuoâi troàng thuyû saûn, troàng troït… Nöôùc thaûi coâng nghieäp coù caùc giaù trò thoâng soá vaø noàng ñoä caùc chaát thaønh phaàn lôùn hôn giaù trò quy ñònh trong coät B, nhöng khoâng vöôït quaù giaù trò quy ñònh trong coät C chæ ñöôïc ñoå vaøo nhöõng nôi quy ñònh. Nöôùc thaûi coâng nghieäp coù caùc giaù trò thoâng soá vaø noàng ñoä caùc chaát thaønh phaàn lôùn hôn giaù trò quy ñònh trong coät C thì khoâng ñöôïc pheùp thaûi ra moäi tröôøng. Phöông phaùp laáy maãu, phaân tích, tính toaùn, xaùc ñònh töøng thoâng soá vaø noàng ñoä cuï theå ñöôïc quy ñònh trong caùc tieâu chuaån töông öùng. Baûng 1: Nöôùc thaûi coâng nghieäp – Giaù trò giôùi haïn caùc thoâng soá vaø noàng ñoä caùc chaát gaây oâ nhieãm, TCVN 5945 – 1995 STT Thoâng soá Ñôn vò Giaù trò giôùi haïn A B C (1) (2) (3) (4) (5) (6) 1 Nhieät ñoä oC 40 40 45 2 pH - 6 – 9 5,5 – 9 5 – 9 3 BOD20 mg/l 20 50 100 4 COD mg/l 50 100 400 5 Chaát lô löûng mg/l 50 100 200 6 Arsen mg/l 0,05 0,1 0,5 7 Cadimi mg/l 0,01 0,02 0,5 8 Chì mg/l 0,1 0,5 2 9 Clo dö mg/l 1 2 0,5 10 Crom (Cr+6) mg/l 0,05 0,1 2 11 Crom (Cr+3) mg/l 0,2 1 30 12 Daàu môõ khoaùng mg/l KPHÑ 1 5 13 Daàu ñoäng thöïc vaät mg/l 5 10 30 14 Ñoàng mg/l 0,2 1 5 15 Keõm mg/l 1 2 5 16 Magan mg/l 0,2 1 5 17 Niken mg/l 0,2 1 2 18 Phoâtpho höõu cô mg/l 0,2 0,5 1 19 Phoâtpho toång coäng mg/l 4 6 8 20 Saét mg/l 1 5 10 21 Tetracloetylen mg/l 0,02 0,1 0,1 22 Thieác mg/l 0,2 1 5 23 Thuûy ngaân mg/l 0,005 0,005 0,01 24 Toång nitô mg/l 30 60 60 25 Tricloetylen mg/l 0,05 0,3 0,3 26 Amoniac (tính theo N) mg/l 0,1 1 10 27 Florua mg/l 1 2 5 28 Phenol mg/l 0,001 0,05 1 29 Sunfua mg/l 0,2 0,5 1 30 Xyanua mg/l 0,05 0,1 0,2 31 Toång hoaït ñoäng phoùng xaï a Bq/l 0,1 0,1 - 32 Toång hoaït ñoäng phoùng xaï b Bq/l 1,0 1,0 - 33 Coliform MPN/100ml 5000 10000 - Ghi chuù: KPHÑ – Khoâng phaùt hieän ñöôïc. MOÄT SOÁ HÌNH AÛNH VEÀ THIEÁT BÒ ÑÓA SUÏC KHÍ : ._.