Thiết kế các cuộc khảo sát chi tiết số dư của các khoản phải thu trong kiểm toán các khoản phải thu của khách hàng

Lêi më ®Çu C¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu th«ng qua b¸n hµng ho¸, dÞch vô ®Ó thu lîi nhuËn vÒ cho doanh nghiÖp. Khi b¸n hµng ho¸, dÞch vô th× do nhiÒu ®iÒu kiÖn kh¸c nhau tõ phÝa ng­êi mua vµ c¶ tõ phÝa doanh nghiÖp nªn cã nh÷ng kho¶n tr¶ chËm, kho¶n nî ph¶i thu tõ phÝa kh¸ch hµng. C¸c kho¶n ph¶i thu lµ mét kho¶n môc trong tµi s¶n l­u ®éng trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, thÓ hiÖn mét phÇn t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. MÆt kh¸c c¸c kho¶n ph¶i thu nµy th­êng cã tÝnh träng yÕu cao nªn cÇn ph¶i ®­îc kiÓm to¸n vµ ®¸nh gi¸ chÆt chÏ. Kh¶o s¸t chi tiÕt cña sè d­ tËp trung vµo sè d­ cuèi k× trªn sæ c¸i tæng hîp, c¸c tµi kho¶n trªn b¶ng c©n ®èi tµi s¶n vµ c¸c tµi kho¶n trªn b¸o c¸o thu nhËp. C¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt cña sè d­ cã môc ®Ých kiÓm tra tÝnh chÝnh x¸c vÒ mÆt tiÒn tÖ cña nh÷ng sè d­ tµi kho¶n. Do ®ã sè d­ kho¶n môc ph¶i thu còng lµ sè d­ cÇn ph¶i kh¶o s¸t chi tiÕt ®Ó xem xÐt tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c sè d­ ®ã. §©y lµ mét phÇn c«ng viÖc mµ kiÓm to¸n viªn ph¶i lµm trong c¸c cuéc kiÓm to¸n ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh trung thùc, hîp lÝ cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. ViÖc thiÕt kÕ vµ thùc hiÖn c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ cña c¸c kho¶n môc lµ c«ng viÖc rÊt khã kh¨n vµ tèn kÐm. Do ®ã ®Ó cã ®­îc hiÓu biÕt vÒ c¸ch thiÕt kÕ vµ c¸ch thøc sö dông c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cô thÓ trong c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt cña sè d­ c¸c kho¶n môc em ®· chän ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ c¸ch thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ c¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng.Tªn ®Ò tµi lµ: ThiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ cña c¸c kho¶n ph¶i thu trong kiÓm to¸n c¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng. Néi dung cña ®Ò tµi nµy ®­îc tr×nh bµy thµnh c¸c phÇn nh­ sau: PhÇn I: C¬ së lÝ luËn cña viÖc thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt cña sè d­. PhÇn II: C¸ch thiÕt kÕ vµ thùc hiÖn c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt cña sè d­ c¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng. Do tr×nh ®é, kiÕn thøc vÉn cßn h¹n chÕ nªn ®Ò tµi ®­îc tr×nh bÇy kh«ng thÓ tr¸nh khái c¸c sai sãt. Do vËy em rÊt mong ®­îc sù h­íng dÉn cña c¸c thÇy c« ®Ó em hoµn thiÖn ®Ò tµi nµy ®­îc tèt h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Sinh viªn thùc hiÖn: T¹ Thanh S¬n PhÇn I C¬ së lÝ luËn cña viÖc thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ I. C¸c h×nh thøc kh¶o s¸t Cã n¨m h×nh thøc kh¶o s¸t c¬ b¶n mµ kiÓm to¸n viªn sö dông ®Ó x¸c ®Þnh c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cã ®­îc tr×nh bÇy mét c¸ch trung thùc hay kh«ng: ThÓ thøc ®Ó ®¹t ®­îc sù hiÓu biÕt vÒ c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé, kh¶o s¸t kiÓm so¸t, kh¶o s¸t chÝnh thøc nghiÖp vô, thÓ thøc ph©n tÝch vµ kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­. C¸c kÕt qu¶ thu ®­îc tõ viÖc thùc hiÖn c¸c h×nh thøc kh¶o s¸t nµy th­êng ®­îc sö dông ®Ó gi¶i quyÕt møc ®é vµ ph¹m vi thùc hiÖn c¸c h×nh thøc kh¶o s¸t kh¸c. 1.ThÓ thøc ®Ó ®¹t ®­îc sù hiÓu biÕt vÒ c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé §Ó cã ®­îc sù hiÓu biÕt vÒ c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ ®­îc kiÓm to¸n th× kiÓm to¸n viªn th­êng sö dông c¸c thÓ thøc sau: Kinh nghiÖm tr­íc ®©y cña kiÓm to¸n viªn vÒ c«ng ty kh¸ch hµng: Th­êng th× c¸c cuéc kiÓm to¸n cña mét c«ng ty ®­îc thùc hiÖn hµng n¨m do cïng mét c«ng ty kiÓm to¸n. Do vËy kiÓm to¸n viªn cã thÓ dùa vµo c¸c th«ng tin mµ m×nh ®· thu thËp ®­îc tõ c¸c cuéc kiÓm to¸n tr­íc ®Ó ®­a sang n¨m kiÓm to¸n hiÖn hµnh. ThÈm vÊn nh©n viªn cña c«ng ty kh¸ch hµng: KiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh thÈm vÊn nh©n viªn c«ng ty kh¸ch hµng ë c¸c cÊp qu¶n lÝ vµ gi¸m s¸t cïng ®éi ngò nh©n viªn v¨n phßng. C«ng viÖc nµy gióp cho kiÓm to¸n viªn thu thËp ®­îc c¸c th«ng tin ban ®Çu ®èi víi nh÷ng kh¸ch hµng míi hoÆc n¾m b¾t ®­îc nh÷ng thay ®æi trong hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng cò ®Ó cËp nhËt c¸c th«ng tin cho n¨m kiÓm to¸n hiÖn hµnh. Xem xÐt c¸c sæ tay vÒ chÕ ®é vµ vÒ thñ tôc cña c«ng ty kh¸ch hµng. C¸c sæ tay vÒ chÕ ®é vµ thñ tôc bao gåm: B¶n ®iÒu lÖ c«ng ty, sæ tay vÒ kÕ to¸n vµ s¬ ®å tæ chøc…Nh÷ng tµi liÖu nµy ®­îc dïng ®Ó thiÕt kÕ, thùc hiÖn vµ duy tr× c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé cña c¸c c«ng ty. Qua viÖc nghiªn cøu vµ th¶o luËn víi kh¸ch hµng vÒ tµi liÖu nµy kiÓm to¸n viªn cã thÓ hiÓu râ c¸c thñ tôc vµ chÕ ®é liªn quan ®Õn kiÓm so¸t néi bé ®ang ®­îc ¸p dông t¹i c«ng ty kh¸ch hµng. KiÓm tra c¸c chøng tõ vµ sæ s¸ch: Th«ng qua viÖc kiÓm tra c¸c chøng tõ vµ sæ s¸ch kiÓm to¸n viªn sÏ thÊy ®­îc sù vËn dông c¸c thñ tôc, chÕ ®é mµ c«ng ty ®· ®Æt ra. Ngoµi ra viÖc kiÓm tra nµy còng cung cÊp b»ng chøng vÒ c¸c thñ tôc, chÕ ®é mµ c«ng ty ®· ®Æt ra cã ®­îc ®­a vµo ho¹t ®éng hay kh«ng. Quan s¸t c¸c mÆt ho¹t ®éng vµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña c«ng ty kh¸ch hµng : kiÓm to¸n viªn cã thÓ quan s¸t c¸c nh©n viªn cña c«ng ty kh¸ch hµng trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ sæ s¸ch, tµi liÖu, chøng tõ, quan s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc kÕ to¸n vµ c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t. C«ng viÖc nµy sÏ cung cÊp thªm sù hiÓu biÕt vµ c¸c kiÕn thøc vÒ thùc tÕ sö dông chÕ ®é vµ thñ tôc kiÓm so¸t néi bé t¹i c«ng ty kh¸ch hµng. 2. Kh¶o s¸t kiÓm so¸t C¸c kh¶o s¸t kiÓm so¸t chÝnh lµ c¸c thÓ thøc ®­îc dïng ®Ó thu thËp b»ng chøng ®Ó chøng minh lµ c¸c thñ tôc vµ chÕ ®é kiÓm so¸t cña kh¸ch hµng ®­îc thiÕt kÕ phï hîp vµ ®­a vµo ho¹t ®éng t¹i ®¬n vÞ. Tõ ®ã c¸c rñi ro kiÓm so¸t sÏ ®­îc ®¸nh gi¸ ë møc ®é phï hîp víi c¸c b»ng chøng thu thËp ®­îc. C¸c kh¶o s¸t kiÓm so¸t nh»m vµo tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c qu¸ tr×nh kiÓm so¸t, c¶ vÒ c¸ch thiÕt kÕ vµ sù ho¹t ®éng cña chóng. C¸c thÓ thøc cña kh¶o s¸t kiÓm so¸t bao gåm: ThÈm vÊn c¸c nh©n viªn cña c«ng ty kh¸ch hµng: C¸c kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh thÈm vÊn c¸c nh©n viªn cña c«ng ty kh¸ch hµng ®Ó biÕt c¸c ho¹t ®éng kiÓm so¸t cã ®­îc thùc hiÖn hay kh«ng vµ thùc hiÖn ë møc ®é nµo, cã phï hîp víi yªu cÇu ®Æt ra hay kh«ng. KiÓm tra c¸c chøng tõ, sæ s¸ch vµ b¸o c¸o: Cã rÊt nhiÒu ho¹t ®éng kiÓm so¸t ®Ó l¹i dÊu vÕt trªn c¸c tµi liÖu. V× vËy, kiÓm to¸n viªn cã thÓ kiÓm tra c¸c chøng tõ, sæ s¸ch xem c¸c chøng tõ, sæ s¸ch cã ®Çy ®ñ vµ t­¬ng xøng hay kh«ng, nh÷ng ch÷ kÝ trªn c¸c chøng tõ, tµi liÖu cã ®Çy ®ñ vµ thÝch hîp hay kh«ng. Quan s¸t sù vËn dông c¸c thÓ thøc vµ c¸c chÕ ®é ®Æc thï: KiÓm to¸n viªn quan s¸t ho¹t ®éng cña c¸c nh©n viªn ®Ó xem xÐt ho¹t ®éng kiÓm so¸t cña ®¬n vÞ cã ®­îc thùc hiÖn hay kh«ng, xem xÐt nhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c nh©n viªn, xem xÐt sù c¸ch li hoÆc rµng buéc vÒ nhiÖm vô cña c¸c nh©n viªn so víi yªu cÇu cña kiÓm so¸t néi bé ®· ®Æt ra. C¸ch quan s¸t nµy th­êng ®­îc thùc hiÖn ®Ó t×m hiÓu qu¸ tr×nh kiÓm so¸t mµ b¶n th©n cña qu¸ tr×nh ®ã kh«ng ®Ó l¹i dÊu vÕt trªn c¸c tµi liÖu cô thÓ. Sù lµm l¹i qu¸ tr×nh vËn dông c¸c thÓ thøc vµ chÕ ®é ®Æc thï do kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn: Cã nh÷ng ho¹t ®éng liªn quan ®Õn kiÓm so¸t mµ cã chøng tõ tµi liÖu liªn quan, nh÷ng néi dung kh«ng ®ñ cho môc ®Ých ®¸nh gi¸ liÖu qu¸ tr×nh kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶ hay kh«ng cña kiÓm to¸n viªn. Trong tr­êng hîp nµy kiÓm to¸n viªn th­êng lµm l¹i ho¹t ®éng kiÓm so¸t ®Ó xem xÐt liÖu kÕt qu¶ ®· thu ®­îc cã ®óng ®¾n hay kh«ng? 3. Kh¶o s¸t chÝnh thøc nghiÖp vô Kh¶o s¸t chÝnh thøc lµ mét thÓ thøc ®­îc thiÕt kÕ ®Ó kh¶o s¸t c¸c sai sè hoÆc sai quy t¾c vÒ tiÒn cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn tÝnh chÝnh x¸c cña c¸c sè d­ trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Môc ®Ých cña c¸c kh¶o s¸t chÝnh thøc nghiÖp vô lµ ®Ó x¸c minh xem c¸c nghiÖp vô kÕ to¸n cña c«ng ty kh¸ch hµng cã ®­îc phª chuÈn ®óng ®¾n hay kh«ng, cã ®­îc ghi sæ vµ tæng hîp chÝnh x¸c hay kh«ng. NÕu kiÓm to¸n viªn tin lµ c¸c nghiÖp vô ®­îc ghi sæ chÝnh x¸c, vµo c¸c sæ nhËt kÝ vµ ®­îc chuyÓn sæ chÝnh x¸c, anh ta cã thÓ tin r»ng c¸c sè tæng céng trªn sæ cµI tæng hîp lµ chÝnh x¸c. C¸c kiÓm to¸n viªn còng th­êng sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p: KiÓm tra tµI liÖu chøng tõ, sæ s¸ch; quan s¸t; tÝnh to¸n sè tæng céng trªn sæ s¸ch ®Ó thu thËp c¸c b»ng chøng, lµm c¨n cø cho ý kiÕn cña anh ta. 4.C¸c thÓ thøc ph©n tÝch (Quy tr×nh ph©n tÝch ) C¸c thÓ thøc ph©n tÝch lµ viÖc ph©n tÝch c¸c sè liÖu, th«ng tin, tû suÊt quan träng, qua ®ã t×m ra nh÷ng xu h­íng, biÕn ®éng vµ t×m ra nh÷ng mèi quan hÖ cã m©u thuÉn víi c¸c th«ng tin liªn quan kh¸c hoÆc cã sù chªnh lÖch lín so víi gi¸ trÞ dù kiÕn. C¸c thÓ thøc ph©n tÝch bao gåm c¸c viÖc so s¸nh, c¸c sè tiÒn ®­îc ghi sæ víi c¸c sè ­íc tÝnh cña kiÓm to¸n viªn, so s¸nh th«ng tin t­¬ng øng trong kú nµy víi c¸c kú tr­íc, so s¸nh gi÷a thùc tÕ víi kÕ ho¹ch, so s¸nh gi÷a thùc tÕ cña ®¬n vÞ víi c¸c ®¬n vÞ trong cïng ngµnh cã cïng quy m« ho¹t ®éng. C¸c kiÓm to¸n viªn còng cã thÓ tÝnh to¸n c¸c sè tû lÖ ®Ó so s¸nh víi c¸c n¨m tr­íc ®ã vµ c¸c sè liÖu cã liªn quan kh¸c. C¸c tû lÖ nµy th­êng ®Ó xem xÐt c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c th«ng tin tµi chÝnh víi nhau hoÆc gi÷a c¸c th«ng tin tµi chÝnh v¬Ý nhau hoÆc gi÷a th«ng tin tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh. Môc ®Ých cña c¸c thÓ thøc ph©n tÝch lµ ®Ó cã ®­îc sù hiÓu biÕt vÒ cong viÖc kinh doanh cña c«ng ty kh¸ch hµng, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cña c«ng ty ®Ó tiÕp tôc lµ mét doanh nghiÖp ph¸t ®¹t, chØ ra sù hiÖn diÖn cña c¸c sai sãt cã kh¶ n¨ng trong b¸o c¸o tµi chÝnh vµ viÖc gi¸m s¸t c¸c cuéc kh¶o s¸t kiÓm to¸n chi tiÕt. TÊt c¶ c¸c môc ®Ých nµy gióp kiÓm to¸n viªn quyÕt ®Þnh ph¹m vi cña c¸c cuéc kh¶o s¸t kh¸c. 5.Kh¶o s¸t c¸c chi tiÕt cña sè d­ C¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt cña sè d­ lµ nh÷ng thñ tôc nh»m môc ®Ých kh¶o s¸t ®èi víi nh÷ng sai sãt tiÒn tÖ trong c¸c sè d­ trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Kh¶o s¸t c¸c chi tiÕt cña sè d­ th­êng tËp trung vµo sè d­ cuèi kú trªn sæ c¸i tæng hîp trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ c¸c kho¶n trªn b¸o c¸o thu nhËp, qu¸ tr×nh kh¶o s¸t chñ yÕu nµy ®­îc thùc hiÖn víi sè d­ trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Trong kh¶o s¸t c¸c chi tiÕt cña sè d­ th× c¸c thÓ thøc cã thÓ lµ: KiÓm kª vËt chÊt, x¸c nhËn, kiÓm tra tµi chÝnh chøng minh,thÈm vÊn c«ng ty kh¸ch hµng, tÝnh chÝnh x¸c vÒ mÆt kü thuËt. Nh÷ng cuéc kh¶o s¸t c¸c chi tiÕt cña sè d­ th­êng thu thËp ®­îc nh÷ng b»ng chøng cã ®é tin cËy cao, phÇn lín b»ng chøng ®­îc thu thËp lµ tõ nguån ®éc lËp víi c«ng ty kh¸ch hµng. Ph¹m vi cña c¸c cuéc kh¶o s¸t c¸c chi tiÕt cña sè d­ th­êng phô thuéc vµo c¸c cuéc kh¶o s¸t kiÓm so¸t, c¸c cuéc kh¶o s¸t chÝnh thùc nghiÖp vô vµ c¸c thÓ thøc ph©n tÝch cã liªn quan víi c¸c tµi kho¶n ®ã. NÕu mµ kiÓm to¸n viªn tin r»ng c¸c cuéc kh¶o s¸t ®ã ®· thu ®­îc c¸c b»ng chøng ®¸ng tin cËy th× c¸c cuéc kh¶o s¸t c¸c chi tiÕt cña sè d­ sÏ Ýt ®i vµ ng­îc l¹i. MÆt kh¸c , v× chi phÝ cña c¸c cuéc kh¶o s¸t c¸c chi tiÕt cña sè d­ t­¬ng ®èi cao so víi c¸c cuéc kh¶o s¸t kh¸c nªn kh«ng cho phÐp kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh c¸c cuéc kh¶o s¸t c¸c chi tiÕt sè d­ khi kh«ng cÇn thiÕt. C¸c cuéc kh¶o s¸t c¸c chi tiÕt cña sè d­ cã môc ®Ých x©y dùng tÝnh chÝnh x¸c vÒ mÆt tiÒn tÖ cña c¸c tµi kho¶n mµ chóng cã liªn quan. II. Ph­¬ng ph¸p luËn cña viÖc thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ ViÖc thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt lµ nh»m tho¶ m·n c¸c môc tiªu kiÓm to¸n viªn ®Ò ra. Bao gåm c¸c b­íc : §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro tiÒm tµng cña kho¶n môc cÇn kiÓm to¸n; §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t ®èi víi chu kú chøa kho¶n môc; thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t kiÓm so¸t, c¸c cuéc kh¶o s¸t chÝnh thøc nghiÖp vô vµ c¸c thÓ thøc ph©n tÝch ®èi víi chu kú chøa kho¶n môc, dù ®o¸n kÕt qu¶ sÏ x¶y ra;ThiÕt kÕ c¸c thÓ thøc ph©n tÝch ®èi víi sè d­ cña c¸c kho¶n môc cÇn kiÓm to¸n vµ dù ®o¸n kÕt qu¶ sÏ x¶y ra; ThiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ cña c¸c tµi kho¶n trong kho¶n môc ®ã. Trong b­íc kiÓm to¸n viªn sÏ ph¶i lùa chän c¸c thñ tôc kiÓm to¸n nh­ thÕ nµo? X¸c ®Þnh quy m« mÉu vµ c¸c phÇn tö ®Ó kh¶o s¸t ra sao? Lùa chän thêi gian tiÕn hµnh kh¶o s¸t kh¶o s¸t nh­ thÕ nµo? C«ng viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ë tõng b­íc lµm lµ hÕt søc quan träng v× nã lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn néi dung vµ ph¹m vi cña c¸c b­íc tiÕp theo. Nh÷ng thñ tôc mµ kiÓm to¸n viªn ®­a ra mang tÝnh chñ quan rÊt nhiÒu vµ ®ßi hái ph¸n xÐt quan träng cña kiÓm to¸n viªn. 1. §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro tiÒm tµng cña c¸c kho¶n môc cÇn kiÓm to¸n KiÓm to¸n viªn sÏ thùc hiÖn ®¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu cña tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó tõ ®ã x¸c ®Þnh c¸c thñ tôc vµ sè l­îng b»ng chøng ph¶i thu thËp. Th«ng qua viÖc ­íc l­îng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu vµ møc ph©n bæ ­íc l­îng nµy cho tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn sÏ x¸c ®Þnh møc sai sè cã thÓ chÊp nhËn ®­îc cho tõng kho¶n môc. NÕu møc träng yÕu cña c¸c kho¶n môc lµ thÊp hay sai sè cã thÓ chÊp nhËn ®­îc cña c¸c kho¶n môc cµng thÊp th× sè l­îng b»ng chøng thu thËp cµng nhiÒu, c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ vµ c¸c cuéc kh¶o s¸t kh¸c( kh¶o s¸t kiÓm so¸t, kh¶o s¸t chÝnh thøc nghiÖp vô) sÏ ®­îc më réng vµ ng­îc l¹i. Rñi ro tiÒm tµng ®­îc ®¸nh gi¸ th«ng qua c¸c yÕu tè : Quy m« cña sè d­ tµi kho¶n, qui m« vµ cÊu t¹o cña tæng thÓ, b¶n chÊt ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty kh¸ch hµng, tÝnh trung thùc cña ban gi¸m ®èc… Rñi ro tiÒm tµng cña c¸c kho¶n môc ®­îc ®¸nh gi¸ lµ cao sÏ dÉn ®Õn ph¶i thu thËp nhiÒu b»ng chøng kiÓm to¸n vµ do ®ã cuéc kiÓm to¸n sÏ ph¶i ®­îc më réng. 2. §¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t ®èi víi chu k× kiÓm to¸n chøa kho¶n môc C¸c qu¸ tr×nh kiÓm so¸t cã hiÖu qu¶ sÏ lµm gi¶m rñi ro kiÓm so¸t vµ do ®ã sè l­îng b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thu thËp trong c¸c cuéc kh¶o s¸t chÝnh thøc nghiÖp vô vµ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ còng gi¶m ®i, ph¹m vi cña c¸c cuéc kh¶o s¸t còng v× thÕ mµ thu hÑp. Nh­ng nÕu rñi ro kiÓm so¸t mµ cao th× c¸c cuéc kh¶o s¸t sÏ ®­îc më réng ®Ó cã thÓ thu thËp ®­îc nh÷ng b»ng chøng ®Çy ®ñ vµ tin cËy. V× vËy viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t sÏ gióp cho kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh ®­îc ph¹m vi cña c¸c cuéc kh¶o s¸t sÏ tiÕn hµnh ®èi víi c¸c kho¶n môc. 3. ThiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t kiÓm so¸t, kh¶o s¸t chÝnh thøc nghiÖp vô vµ c¸c thÓ thøc ph©n tÝch ®èi víi chu tr×nh kiÓm to¸n chøa kho¶n môc, dù do¸n kÕt qu¶ Môc ®Ých cña viÖc thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t vµ c¸c thÓ thøc ph©n tÝch nµy lµ ®Ó thu ®­îc mét sè kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Tõ c¸c kÕt qu¶ nµy th× kiÓm to¸n viªn sÏ x¸c ®Þnh xem thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ nh­ thÕ nµo cho hîp lÝ nhÊt. KiÓm to¸n viªn sÏ thiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t kiÓm so¸t ®Ó xem kiÓm so¸t néi bé ®èi víi chu tr×nh kiÓm to¸n chøa kho¶n môc cã hiÖn diÖn hay kh«ng. Ph¹m vi cña c¸c cuéc kh¶o s¸t qu¸ tr×nh kiÓm so¸t nµy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc ®¸nh gi¸ møc rñi ro kiÓm so¸t cña kiÕm to¸n viªn. C¸c cuéc kh¶o s¸t chÝnh thøc vÒ nghiÖp vô ®­îc thiÕt kÕ ®Ó x¸c ®Þnh xem liÖu cã sai sè vÒ tiÒn tÖ g¾n liÒn víi c¸c môc tiªu cña nghiÖp vô ®ã hay kh«ng. Nh­ vËy môc ®Ých cña c¸c cuéc kh¶o s¸t chÝnh thøc vÒ nghiÖp vô lµ ®Ó thu ®­îc nh÷ng b»ng chøng chøng minh cho tÝnh chÝnh x¸c vÒ mÆt tiÒn tÖ cña c¸c nghiÖp vô. KiÓm to¸n viªn thõng tÝnh to¸n l¹i sè tiÒn trªn c¸c chøng tõ kÕ to¸n, so s¸nh sè tiÒn trªn c¸c chøng tõ kÐ to¸n víi c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n cã liªn quan. Nh÷ng thÓ thøc kiÓm to¸n sö dông trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t nµy bÞ phô thuéc vµo qu¸ tr×nh kiÓm so¸t néi bé vµ c¸c cuéc kh¶o s¸t kiÓm so¸t ®èi víi tõng môc tiªu cña nghiÖp vô. C¸c thÓ thøc kiÓm so¸t ®èi víi chu tr×nh nghiÖp vô ®­îc thiÕt kÕ trong b­íc nµy lµ ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lÝ cña c¸c nghiÖp vô. 4.ThiÕt kÕ c¸c thÓ thøc ph©n tÝch ®èi víi sè d­ cña kho¶n môc cÇn kiÓm to¸n C¸c thÓ thøc ph©n tÝch ®èi víi sè d­ cña kho¶n môc cÇn kiÓm to¸n ®­îc thiÕt kÕ ë ®©y ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lÝ cña sè d­ . ViÖc ph©n tÝch nµy cã thÓ nhËn ®Þnh ®­îc c¸c vÊn ®Ò bÊt th­êng, c¸c kh¶ n¨ng sai sãt cã thÓ x¶y ra ®èi víi c¸c sè d­ tµi kho¶n. KÕt qu¶ b­íc nµy cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ . 5. ThiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t c¸c chi tiÕt cña sè d­ c¸c kho¶n môc ®Ó tho¶ m·n c¸c môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï Môc ®Ých cña c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ lµ ®Ó thu thËp b»ng chøng cÇn thiÕt ®Ó x¸c ®Þnh xem sè d­ cuèi k× vµ c¸c ghi chó trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cã ®­îc nªu mét c¸ch trung thùc hay kh«ng. C¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ ®­îc thùc hiÖn sau khi kiÓm to¸n viªn ®· hoµn thµnh tÊt c¶ c¸c b­íc trªn, ph¹m vi cña c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ sÏ phô thuéc vµo kÕt qu¶ thu ®­îc vµ viÖc ®¸nh gi¸ c¸c kÕt qu¶ ®ã cña kiÓm to¸n viªn khi thùc hiÖn c¸c cuéc kh¶o s¸t nghiÖp vô (kh¶o s¸t kiÓm so¸t vµ kh¶o s¸t chÝnh thøc nghiÖp vô) vµ c¸c thñ tôc ph©n tÝch. C¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ ®­îc thiÕt kÕ gåm c¸c phÇn: X¸c ®Þnh thñ tôc kiÓm to¸n, x¸c ®Þnh qui m« mÉu, lùa chän c¸c kho¶n môc tõ mÉu ®ã vµ thêi gian thùc hiÖn. X¸c ®Þnh c¸c thñ tôc kiÓm to¸n: KiÓm to¸n viªn sÏ x¸c ®Þnh thñ tôc kiÓm to¸n nµo ®­îc coi lµ hiÖn h÷u ®èi víi ®Æc tr­ng cña kho¶n cÇn kiÓm to¸n nh­: kiÓm tra vËt chÊt, lÊy x¸c nhËn, x¸c minh tµi liÖu, pháng vÊn, kiÓm tra chÝnh x¸c vÒ mÆt kÜ thuËt, ph©n tÝch. Qui m« chän mÉu: KiÓm to¸n viªn ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc kÝch th­íc, qui m« mÉu dïng ®Ó kh¶o s¸t. KiÓm to¸n viªn th­êng x¸c ®Þnh kÝch th­íc, qui m« mÉu theo c¸c ph­¬ng ph¸p chän mÉu th«ng dông ®Ó ­íc tÝnh sai sè b»ng tiÒn trong tæng thÓ ®ang ®­îc kiÓm to¸n tõ ®ã chän ra qui m« mÉu thÝch hîp. Qui m« mÉu chÞu ¶nh h­ëng cña c¸c yÕu tè: Qui m« cña tæng thÓ, rñi ro kiÓm to¸n vµ tÝnh träng yÕu. Lùa chän c¸c kho¶n môc ®Ó tiÕn hµnh kh¶o s¸t: Sau khi ®· x¸c ®Þnh ®­îc dung l­îng mÉu, c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i lùa chän c¸c kho¶n môc trong ®ã ®Ó tiÕn hµnh kh¶o s¸t. C¸c kiÓm to¸n viªn th­êng sö dông ph­¬ng ph¸p chän mÉu ngÉu nhiªn b»ng b¶ng sè ngÉu nhiªn hay ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh hoÆc dïng ph­¬ng ph¸p chän mÉu hÖ thèng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c phÇn tö ®¹i diÖn. KÕt qu¶ thu ®­îc tõ viÖc kh¶o s¸t c¸c phÇn tö nµy sÏ ®­îc suy réng cho c¶ mÉu vµ cho c¶ tæng thÓ. Thêi gian thùc hiÖn: C¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ th­êng ®­îc thùc hiÖn vµo cuèi niªn ®é kÕ to¸n. Tuy nhiªn ®èi víi c¸c kh¸ch hµng muèn c«ng bè c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh sím sau ngµy lËp b¶ng c©n ®èi tµi s¶n, th× nh÷ng kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ tèn nhiÒu thêi gian sÏ ®­îc lµm tõ gi÷a k× vµ kiÓm to¸n viªn sÏ thùc hiÖn c¸c thñ tôc bæ sung vµo cuèi niªn ®é ®Ó cËp nhËt c¸c sè d­ ®· kiÓm to¸n ë gi÷a k× thµnh sè d­ cuèi k×. PhÇn II ThiÕt kÕ vµ thùc hiÖn c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ c¸c kho¶n ph¶I thu kh¸ch hµng I. Môc tiªu kiÓm to¸n ®èi víi c¸c kho¶n ph¶I thu kh¸ch hµng Sù hîp lÝ chung: Sè d­ c¸c kho¶n b¸n hµng thu tiÒn vµ ph¶I thu ®Òu hîp lÝ. C¸c kho¶n ph¶i thu chÝnh x¸c vÒ mÆt kÜ thuËt (tÝnh chÝnh x¸c sè häc): C¸c kho¶n ph¶i thu ®Òu ®­îc tÝnh to¸n ®óng. C¸c kho¶n ph¶i thu trong b¶ng kª hoÆc b¶ng c©n ®èi thu tiÒn theo thêi h¹n khíp ®óng víi sæ theo dâi thu tiÒn vµ sè tæng céng ®uîc chuyÓn ®óng vµo Sæ c¸i. HiÖu lùc (tÝnh cã thËt): C¸c kho¶n ph¶i thu ghi trong b¶ng kª hoÆc b¶ng c©n ®èi theo thêi gian lµ cã thËt. §Çy ®ñ (trän vÑn):Mäi kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng ®· ph¸t sinh ch­a ®­îc sö lÝ ®Òu ph¶i ®­îc ghi sæ. QuyÒn vµ nghÜa vô: C¸c kho¶n ph¶i thu trong b¶ng kª, b¶ng c©n ®èi thu tiÒn theo thêi gian, trªn sæ s¸ch cña c«ng ty ®Òu thuéc quyÒn së h÷u cña c«ng ty ( kh«ng tÝnh c¸c kho¶n chiÕt khÊu, håi khÊu…). TÝnh gi¸: C¸c kho¶n ph¶i thu trong b¶ng kª hoÆc b¶ng c©n ®èi thu tiÒn ®Òu ®­îc tÝnh gi¸ ®óng ®¾n ( c¶ vÒ tæng sè vµ riªng c¸c kho¶n cã thÓ thu ®­îc ). Ph©n lo¹i: TÝnh ®óng ®¾n trong viÖc ph©n lo¹i c¸c kho¶n ph¶i thu víi nghÜa c¸c kho¶n ph¶i thu ®­îc ph©n lo¹i ®óng trong c¸c b¶ng kª hoÆc b¶ng c©n ®èi thu tiÒn theo thêi h¹n. C¸c kho¶n ph¶i thu ®­îc ph©n lo¹i ®óng qua hÖ thèng tµi kho¶n tæng hîp vµ chi tiÕt. Tr×nh bµy: TÝnh ®óng ®¾n trong viÖc tr×nh bµy c¸c kho¶n ph¶i thu víi nghÜa c¸c kho¶n ph¶i thu ®­îc tr×nh bµy vµ thuyÕt minh râ rµng trªn c¸c tµi liÖu, c¸c b¸o c¸o cña c«ng ty. KÞp thêi (tÝnh ®óng thêi gian): Víi‎‎ nghÜa c¸c nghiÖp vô vÒ tiÒn, ghi chÐp c¸c kho¶n ph¶i thu ®Òu ph¶i ghi ®óng thêi h¹n trong quan hÖ víi nghiÖp vô b¸n hµng. II. ThiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt cña sè d­ c¸c tµI kho¶n ph¶I thu kh¸ch hµng Sau khi kiÓm to¸n viªn ®· hoµn tÊt viÖc nghiªn cøu vÒ c¬ cÊu kiÓm so¸t néi bé, ®¸nh gi¸ c¸c rñi ro tiÒm tµng cña c¸c kho¶n môc, rñi ro kiÓm so¸t ®èi víi chu k× b¸n hµng vµ thu tiÒn, ®· thùc hiÖn c¸c cuéc kh¶o s¸t kiÓm so¸t, c¸c cuéc kh¶o s¸t chÝnh thøc vÒ nghiÖp vô th× ®· ®Õn lóc thiÕt kÕ vµ thùc hiÖn c¸c thñ thôc ph©n tÝch chung ®èi víi chu k× b¸n hµng vµ thu tiÒn vµ thùc hiÖn c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­. 1. C¸c thñ tôc ph©n tÝch ®èi víi chu k× b¸n hµng vµ thu tiÒn C¸c kÕt qu¶ cña c¸c thñ tôc ph©n tÝch lµ mét yÕu tè quan träng khi x¸c ®Þnh c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­. TÊt c¶ c¸c tµi kho¶n trong chu k× b¸n hµng vµ thu tiÒn ®Òu ®­îc kh¶o s¸t tÝnh hîp lÝ. ViÖc ph©n tÝch nµy lµ cÇn thiÕt ®Ó nhËn ®Þnh c¸c vÊn ®Ò bÊt th­êng, c¸c kh¶ n¨ng sai sãt cã thÓ s¶y ra ®èi víi sè d­ tµi kho¶n. §©y lµ mét c¨n cø quan träng ®Ó x¸c ®Þnh c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ cña c¸c tµi kho¶n cã liªn quan. Mét trong nh÷ng h×nh thøc quan träng cña c¸c thñ tôc ph©n tÝch lµ viÖc sö dông c¸c tØ lÖ ®Ó so s¸nh n¨m nay víi c¸c n¨m tr­íc vµ mét sè chØ tiªu kh¸c tõ ®ã ph¸n ®o¸n ra c¸c sai sãt cã thÓ s¶y ra. D­íi ®©y lµ mét sè tØ lÖ chÝnh, nh÷ng so s¸nh cña chu k× b¸n hµng vµ thu tiÒn vµ nh÷ng sai sãt tiÒm tµng cã thÓ nhËn diÖn b»ng c¸c thñ tôc ph©n tÝch. Thñ tôc ph©n tÝch Sai sãt cã thÓ x¶y ra So s¸nh tØ suÊt l·i gép hoÆc tØ suÊt hiÖu qu¶ kinh doanh (tæng sè, tõng lo¹i hµng ho¸…) cña n¨m kiÓm to¸n víi n¨m tr­íc. So s¸nh doanh thu theo th¸ng (tæng sè, lo¹i hµng ho¸…) trong n¨m kiÓm to¸n. So s¸nh tØ lÖ doanh thu bÞ tr¶ l¹i, chiÕt khÊu, gi¶m gi¸ trªn tæng doanh sè c¶ n¨m kiÓm to¸n víi n¨m tr­íc. So s¸nh sè d­ c¸ biÖt cña kh¸ch hµng mua cao h¬n mét sè tiÒn ®· ®Þnh víi c¸c n¨m tr­íc. So s¸nh tØ lÖ chi phÝ dù phßng nî khã ®ßi trªn tæng doanh thu qua c¸c n¨m. So s¸nh sè ngµy cña c¸c kho¶n ph¶i thu ch­a thanh to¸n víi c¸c n¨m tr­íc. So s¸nh c¸c lo¹i thêi h¹n qua tØ lÖ so víi c¸c kho¶n ph¶i thu víi c¸c n¨m truíc. So s¸nh tØ lÖ dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi trªn tæng doanh sè c¸c kho¶n ph¶i thu víi c¸c n¨m tr­íc. B¸o c¸o thõa hoÆc b¸o c¸o thiÕu doanh thu. B¸o c¸o thõa hoÆc b¸o c¸o thiÕu doanh thu. B¸o c¸o thõa hoÆc b¸o c¸o thiÒu c¸c kho¶n ph¶i gi¶m trõ (chiÕt khÊu, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, gi¶m gi¸). Sai sãt trong c¸c kho¶n ph¶i thu. C¸c kho¶n ph¶i thu kh«ng thu ®­îc ch­a ®­îc phª chuÈn cã thÓ ®· gia t¨ng. B¸o c¸o thõa hoÆc b¸o c¸o thiÕu dù phßng ®èi víi c¸c kho¶n ph¶i thu kh«ng thu ®­îc. B¸o c¸o thõa hoÆc b¸o c¸o thiÕu dù phßng ®èi víi c¸c kho¶n ph¶i thu kh«ng thu ®­îc. B¸o c¸o thõa hoÆc b¸o c¸o thiÕu dù phßng nî ph¶i thu khã ®ßi. Ngoµi ra kiÓm to¸n viªn cßn ph¶i ®Æc biÖt chó‎ ý xem xÐt c¸c kho¶n ph¶i thu cã sè tiÒn qu¸ lín, c¸c tµi kho¶n ch­a thanh to¸n trong mét thêi gian dµi, c¸c kho¶n ph¶i thu tõ c¸c c«ng ty, ®¬n vÞ thµnh viªn vµ c¸c kho¶n ph¶i thu cã sè d­ bªn cã…kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt l¹i b¶ng kª c¸c tµi kho¶n vµo ngµy lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó x¸c ®Þnh tµi kho¶n nµo ph¶i ®­îc ®iÒu tra thªm. 2. ThiÕt kÕ c¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ c¸c kho¶n ph¶i thu ®Ó tho¶ m·n c¸c môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï C¸c cuéc kh¶o s¸t chi tiÕt sè d­ cña tµi kho¶n ph¶i thu ®­îc thiÕt kÕ g¾n liÒn víi c¸c môc tiªu kiÓm to¸n cho c¸c kho¶n ph¶i thu nh»m tho¶ m·n c¸c môc tiªu nµy. C¸c kiÓm to¸n viªn sÏ ®­a ra nh÷ng thñ tôc kiÓm to¸n thÝch hîp cho c¸c môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï ®Ó chóng ®­îc tho¶ m·n. a. C¸c kho¶n ph¶i thu chÝnh x¸c vÒ mÆt kÜ thuËt. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy, kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i lËp b¶ng c©n ®èi thö theo thêi gian ®èi víi c¸c kho¶n ph¶i thu. B¶ng c©n ®èi thö theo thêi gian lµ mét b¶ng liÖt kª c¸c sè d­ trong sè c¸c kho¶n ph¶i thu vµo ngµy lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. Nã bao gåm tæng c¸c sè d­ c¸ biÖt ch­a ®­îc thanh to¸n vµ sù ph©n tÝch cña tõng sè d­ theo thêi gian qua gi÷a ngµy b¸n hµng víi ngµy lËp b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n. VÝ dô vÒ mét b¶ng c©n ®èi th­ theo thêi gian nh­ sau: B¶ng c©n ®èi thö theo thêi gian c¸c kho¶n ph¶I thu C«ng ty: XYZ Ngµy 31/12/N §¬n vÞ: 1000VN§ Sè TT Sè TK Tªn kh¸ch hµng Ph©n tÝch theo thêi gian ( ngµy) Sè d­ 0-30 31-60 61-90 91-120 >120 1 2 3 4 5 6 … C«ng ty R¹ng §«ng XN X©y dùng sè 2 C«ng ty ABC Nhµ m¸y thuèc l¸ Th¨ng Long C«ng ty VËt liÖu ®iÖn I Tæng c«ng ty Hoµ B×nh …. 73.290 15.420 105.190 41.760 30.000 78.900 … 45.100 15.420 105.190 36.760 … 28.180 … 5000 … 30.000 … 78.900 … Tæng céng … … … … … … Khảo sát tính chính xác về kĩ thuật các thông tin trên bảng cân đối thử theo thời gian là một thủ tục kiểm toán cần thiết. Điều này thường được làm trước bất kì cuộc khảo sát nào khác để đảm bảo với kiểm toán viên rằng tổng thể được khảo sát phù hợp với Sổ cái , Sổ chi tiết về mặt số liệu, con số. Các cột tổng cộng và cột miêu tả thời gian phải được thanh toán và số tổng cộng trên bảng cân đối thử theo thời gian phải được cân đối với Sổ cái. Ngoài ra, một mẫu các số dư cá biệt phải được đối chiếu với Sổ chi tiết hoặc với các dữ kiện chứng minh khác để thẩm tra tên khách hàng , số dư và thời hạn trả Phạm vi của quá trình khảo sát tính chính xác phụ thuộc vào số lượng tài khoản liên quan và mức độ mà theo đó bảng liệt kê đã được kiểm toán viên nội bộ hoặc người nào đó kiểm tra trước khi giao cho kiểm toán viên b. Các khoản phải thu có căn cứ hợp lí ( tính có thật ) Thủ tục kiểm toán: Lấy xác nhận số dư của khách mua hàng là cuộc khảo sát quan trọng nhất của các chi tiết số dư để xác định căn cứ hợp lí của các khoản phải thu. Trường hợp khách mua hàng không đáp ứng quá trình xác nhận thì kiểm toán viên phải kiểm tra căn cứ ghi sổ các nghiệp vụ phải thu thông qua các bằng chứng : Chứng từ giao hàng để chứng minh sự giao hàng là có thực , các chứng từ chứng minh sự thu tiền như các phiếu thu, giấy báo có…để xác định xem liệu các khoản đó đã thu tiền hay chưa. Thường thì kiểm toán viên xem xét cho bất kì tài khoản nào trong mẫu đã chọn được xác nhận, nhưng những chứng từ đó được dùng một cách rộng rãi như những bằng chứng thay thế trong những trường hợp không có phúc đáp. Dung lượng mẫu chọn tuỳ thuộc vào tính trọng yếu của tổng các khonả phỉa thu, số lượng các khoản phải thu và sự phân phối về quy mô các khoản phải thu…. Lựa chọn các phần tử để xác minh : Thường thì kiển toán viên sử dụng phương pháp phân lớp để lựa chọn các phần tử để đưa đi xác minh. Ph­¬ng ph¸p nµy ph©n c¸c sè d­ theo tõng líp dùa vµo c¸c tiªu thøc nhÊt ®Þnh nh­ gi¸ trÞ, thêi h¹n cña c¸c kho¶n ph¶i thu. Các xác nhận được tiến hành tốt nhất vào ngày gần với ngày lập bảng cân đối kế toán. Khi đó các bản xác nhận được gửi đến gần ngày lập bảng cân đối kế toán là bằng chứng có độ tin cây cao. c. Các khoản phải thu đã phát sinh đều được ghi chép đầy đủ trên sổ sách kế toán ( tính đầy đủ) Để kiểm tra xem có khoản phải thu nào bị để ngoài sổ hay không, kiểm toán viên có thể thực hiện các biện pháp sau: Nếu mà các khoản phải thu bị loại ra khỏi bảng cân đối thử theo thời gian thì rất khó có thể khảo sát đối với các khoản phải thu đó, trừ khi kiểm toán viên khảo sát dựa trên bản chất tự cân đối của tài khonả trên Sổ chi tiết và Sổ cái. Có nghĩa là số tổng cộng của tất cả các Sổ chi tiết cũng như là số tổng cộng trên bảng cân đối thử theo thời gian của các khoản phải thu phải khớp đúng với Sổ cái. Như vậy, nếu giả sử khách hàng quyết định đưa ra bảng cân đối thử theo thời gian không đưa vào đó một số khoản thu thì kiểm toán viên có thể phát hiện ra bằng cách cộng tổng số dư các khoản phải thu và đối chiếu số dư đó với Sổ cái tài khoản phải thu. Nếu một doanh nghiệp không ghi sổ cả doanh thu và các khoản phải thu thì sự báo cáo thiếu này của các khoản phải thu hầu như không thể phát hiện nhờ các chi tiết của các cuộc khảo sát chi tiết của số dư. Khi đó việc báo cáo thiếu doanh thu và các khoản phải thu được phát hiện dễ dàng bằng các cuộc khảo sát nghiệp vụ : Như đối chiếu hoá đơn bán hàng và vận chuyển với sổ thu tiền và theo dõi các khoản phải thu, và bằng các thể thức phân tích. Dùng các tỷ suất như: tỷ suất lãi gộp, tỷ suất lãi thuần hoạt động sản xuất kinh doanh trước thuế. d. Các khoản phải thu trên sổ là thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp Quyền sở hữu các khoản phải thu thường không gây vấn đề cho cuộc kiểm toán vì các khoản phải thu thường thuộc về khách hàng, đơn vị được kiểm toán. Nhưng trong một số trường hợp thì có một phần các khoản phải thu có thể được bán giảm giá, được chiết khấu hay đơn vị có hàng bán bị trả lại, thì phần các khoản phải thu đó sẽ không thuộc về doanh nghiệp. Nói chung thì các khách mua hàng của công ty khách hàng không nhận thấy sự hiện diện của sự giảm giá, do đó lời xác nhận của các khoản phải thu cũng sẽ không làm rõ được sự việc. Để xem xét và phát hiện ra các trường hợp không có quyền sở hữu đối với các khoản phải thu thì kiểm toán viên phải áp dụng tổng hợp các khảo sát: Xem xét lại các chính sách bán hàng của doanh nghiệp như chính sách cạnh tranh , tiếp thị, chính xác chiết khấu, giá bán. Thảo luận với công ty khách hàng, lấy lời xác nhận của ngân hàng, xem xét các hoá đơn , chứng từ liên quan. Việc khảo sát này chỉ đặt ra khi doanh nghiệp có chính sách và thực tế có áp dụng khoản chiết khấu, giảm giá cho các trường hợp bán hàng trả chậm. e. Các khoản phải thu được đáng giá đúng đắn ( định giá) Để kiểm tra các khoản phải thu trên bảng cân đối thử theo thời gian, trên sổ sách các khoản phải thu có được tính giá đúng đắn hay không ( cả về tổng số và riêng các khoản có thể thu được) thì quá trình xác nhận về giá trị toàn bộ câc khoản được lựa chọn từ bảng cân đối thử theo thời gian là cuộc khảo sát thông dụng nhấ. Kiểm toán viên sẽ cho một số khách hàng từ bảng cân đối thử các khoản phải thu theo thời gian để khảo sát bằng việc thẩm tra trao đổi với các nhà quản lí bán chịu về khả năng thu tiền ở các khoản quá hạn và đánh giá khả năng thu được tiền và lấy xác nhận của người mua về các khoản phải thu có quy mô lớn, kết hợp với chọn điển hình các khoản phải thu có quy mô nhỏ. Nếu trường hợp mà các xác nhận không được khách hàng mua phúc đáp phản hồi thì các kiểm toán viên phải xem xét lại các chứng từ gốc về tính toán doanh thu, về các chỉ tiêu như: Số lượng, đơn giá, chi phí vận chuyển. Đối với các khoản dự phòng phải thu khó đòi. Kiểm toán viên phải xác định giá trị có thể thực hiện được đối với các số dư còn có hiệu lực, nghĩa là , số tiền mà cuối cùng công ty sẽ thu được. Các công ty khách hàng ước tính tổng số tiền không thu được qua chỉ tiêu dự phòng cho các khoản phải thu không thu được. Chỉ tiêu này là dự đoán cho tương lai nên không thể chính xác được, mặc dù vậy thì điều cần thiết của kiểm toán viên là đánh giá xem liệu dự phòng có hợp lí hay không, có xét đến các sự kiện sẵn có chưa? Điểm bắt đầu của quá trình đánh giá mức dự phòng cho các khoản không thu được là xem xét lại kết quả của cuộc khảo sát cơ cấu kiểm soát nội bộ có liên quan tới chế độ tín dụng của công ty khách hàng. Nếu chế dộ tín dụng của công ty khách hàng vẫn giữ nguyên không đổi và các kết quả của cuộc khảo sát về chế độ tín dụng và sự phê chuẩn chế độ tín dụng nhất quán với các kết quả của năm trước thì biến động số dư dự phòng cho các khoản phải thu không chỉ phản ánh các biến động về điều kiện kinh tế và doanh số. Tuy vậy , nếu chế độ tín dụng của công ty khách hàng hoặc mức độ mà theo đó nó vận hành đã thay đổi đáng kể thì cũng rất thận trọng khi xem xét ảnh hưởng của những biến động này Cách._.