Tăng trưởng kinh tế & bảo vệ môi trường

A Giíi thiÖu ®Ò tµi Tæ tiªn cña loµi ng­êi ®· sèng vµ ph¸t triÓn lu«n g¾n víi tµi nguyªn thiªn nhiªn tõ s¨n b¾t, h¸i l­îm,sèng ®Òu phô thuéc vµo thiªn nhiªn vµ tõng b­íc ph¸t triÓn dùa vµo thiªn nhiªn. §Õn nay con ng­êi ®­îc xem lµ ®éng vËt th«ng minh nhÊt,ph¸t triÓn nhÊt nh­ng con ng­êi vÉn ph¶i dùa vµo thiªn nhiªn. Víi xu h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ vò b·o víi nh÷ng thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ ®· kh«ng ngõng n©ng cao,c¶i thiÖn ®êi sèng cña con ng­êi,®¸p øng ngµy cµng ®Çy ®ñ cho nh÷ng yªu cÇu kh¾t khe cña con ng­êi. Nh­ng theo kinh nghiÖm ph¸t triÓn trªn thÕ giíi cho thÊy t¨ng tr­ëng kinh tÕ bao giê còng lµm t¨ng søc Ðp vµ g©y nguy c¬ huû ho¹i m«i tr­êng. Con ng­êi ngµy cµng ®­îc tho¶ m·n coa h¬n vÒ nhu cÇu vËt chÊt tinh thÇn nhê t¨ng tr­ëng kinh tÕ. Nh­ng còng chÝnh t¨ng tr­ëng kinh tÕ mµ kh«ng ®i kÌm víi b¶o vÖ m«i tr­êng còng chÝnh lµ ®µo må ch«n ng­êi. v× con ng­êi kh«ng thÓ tån t¹i víi mét m«i tr­êng ®Çy chÊt th¶i ®éc h¹i,víi « nhiÔm m«i tr­êng n­íc nghiªm träng,víi mét lç thñng tÇng oz«n… V× vËy t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sèng lµ vÊn ®Ò bøc xóc ®ang ®­îc ®Æt ra kh«ng chØ cho mét quèc gia,mçi tËp thÓ hay mét c¸ nh©n mµ ®ßi hái toµn thÕ giíi nh©n lo¹i ®Òu phµi quan t©m ®Õn. ®Ó cã sù quan t©m mét c¸ch ®óng ®¾n vÒ vÊn ®Ò nµy th× con ng­êi kh«ng chØ cÇn sù quyÕt t©m cïng nhau b¶o vÖ m«i tr­êng sèng mµ con ng­êi ph¶i hiÓu ®­îc mèi quan hÖ gi÷a m«i tr­êng sèng vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ. V× chØ cã vËy con ng­êi míi biÕt c¸ch phèi hîp hµi hoµ gi÷a hai lÜnh vùc ®ã ®Ó ®¶m b¶o mét cuéc sèng tèt ®Ñp vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. VÊn ®Ò nµy ®· ®­îc c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ m«i tr­êng häc, kinh tÕ häc…nghiªn cøu trªn nhiÒu ph­¬ng diÖn kh¸c nhau. T«i còng xin ®­îc ®ãng gãp mét phÇn cña m×nh th«ng qua ®Ò tµi nµy víi mét c¸i nh×n vÒ ph­¬ng diÖn triÕt häc. §Ó x¸c ®Þnh ®­îc mèi quan hÖ phøc t¹p gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng nh»m gãp phÇn nhá trong viÖc t×m ra mét sè biÖn ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ ®ã vµ gãp mét søc nhá cho viÖc x©y dùng mét cuéc sèng vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. B. Néi dung chÝnh I. Nguyªn lý vÒ mèi liªn hÖ phæ biÕn ThÕ giíi ®­îc t¹o thµnh tõ nh÷ng sù vËt hiÖn t­îng,nh÷ng qu¸ tr×nh kh¸c nhau gi÷a chóng cã mèi liªn hÖ qua l¹i víi nhau,¶nh h­ëng lÉn nhau hay chóng tån t¹i biÖt lËp t¸ch rêi nhau? NÕu trong sù liªn hÖ qua l¹i th× nh©n tè g× quy ®Þnh sù liªn hÖ ®ã? Tr¶ lêi c©u hái ®ã nh÷ng ng­êi theo quan ®iÓm biÖn chøng coi thÕ giíi nh­ lµ mét chØnh thÓ thèng nhÊt c¸c sù vËt hiÖn t­îng vµ c¸c qu¸ tr×nh cÊu thµnh thÕ giíi ®ã võa t¸ch biÖt nhau võa cã sù liªn hÖ qua l¹i,th©m nhËp vµo chuyªn m«n ho¸ lÉn nhau. Vµ hä kh¼ng ®Þnh r»ng c¬ së cña sù liªn hÖ qua l¹i gi÷a c¸c sù vËt vµ hiÖn t­îng lµ tÝnh thèng nhÊt vËt chÊt cña thÕ giíi. Theo quan ®iÓm duy t©m nµy c¸c sù vËt c¸c hiÖn t­îng trªn thÕ giíi dï cã ®a d¹ng,cã kh¸c nhau nh­ thÕ nµo ch¨ng n÷a th× chóng còng chØ lµ nh÷ng d¹ng tån t¹i kh¸c nhau cña mét thÕ giíi duy nhÊt lµ thÕ giíi vËt chÊt. Ngay cã t­ t­ëng ý thøc cña con ng­êi vèn lµ nh÷ng c¸i phi vËt chÊt còng chØ lµ thuéc tÝnh cña mét d¹ng vËt chÊt cã tæ chøc cao lµ bé ãc ng­êi néi dung còng chØ lµ kÕt qu¶ ph¶n ¸nh cña c¸c qu¸ tr×nh vËt chÊt kh¸ch quan. Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng kh«ng chØ kh¼ng ®Þnh tÝnh kh¸ch quan,tÝnh phæ biÕn cña sù vËt liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt,c¸c hiÖn t­îng c¸c qu¸ tr×nh mµ nã cßn nªu râ tÝnh ®a d¹ng cña sù liªn hÖ qua l¹i ®ã,cã mèi liªn hÖ bªn ngoµi,cã mèi liªn hÖ bªn trong cã mèi liªn hÖ chñ yÕu,cã mèi liªn hÖ thø yÕu cã mèi liªn hÖ chung bao qu¸t toµn bé thÕ giíi,cã mèi liªn hÖ bao qu¸t mét lÜnh vùc hoÆc mét lÜnh vùc riªng biÖt cña thÕ giíi ®ã. C¸c mèi liªn hÖ trùc tiÕp cã mèi liªn hÖ gi¸n tiÕp mµ trong ®ã sù t¸c ®éng qua l¹i ®­îc thùc hiÖn th«ng qua mét hay mét sè kh©u trung gian. Cã mèi liªn hÖ gi÷a c¸c mÆt kh¸c nhau cña cïng mét sù vËt sù vËt hiÖn t­îng nµo còng vËn ®éng vµ ph¸t triÓn qua nhiÒu giai ®o¹n kh¸c nhau gi÷a c¸c giai ®o¹n ®ã còng cã mèi liªn hÖ víi nhau t¹o thµnh lÞch sö ph¸t triÓn hiÖn thùc cña c¸c sù vËt vµ c¸c qu¸ tr×nh t­¬ng øng. Mèi liªn hÖ bªn trong lµ mèi liªn hÖ qua l¹i, lµ sù t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a c¸c bé phËn gi÷a c¸c yÕu tè, c¸c thuéc tÝnh c¸c mÆt kh¸c nhau cña mét sù vËt,nã gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh víi sù tån t¹i,vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña sù vËt. Mèi liªn hÖ bªn ngoµi lµ mèi liªn hÖ gi÷a c¸c sù vËt c¸c hiÖn t­îng kh¸c nhau. Nãi chung,nã kh«ng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh,h¬n n÷a,nã th­êng ph¶i th«ng qua mèi liªn hÖ bªn trong mµ ph¸t huy t¸c dông ®èi víi sù vËn ®éng vµ sù ph¸t triÓn cña sù vËt. Mèi liªn hÖ b¶n chÊt vµ kh«ng b¶n chÊt, mèi liªn hÖ tÊt yÕu vµ ngÉu nhiªn còng cã tÝnh chÊt t­¬ng tù nh­ ®· nªu ë trªn,ngoµi ra chóng cßn cã nh÷ng nÐt ®Æc thï. Ch¼ng h¹n nh­ c¸i ngÉu nhiªn khi xem xÐt trong quan hÖ nµy l¹i lµ tÊt yÕu, khi xem xÐt trong mèi quan hÖ kh¸c, ngÉu nhiªn l¹i lµ h×nh thøc biÓu hiÖn ra bªn ngoµi cña c¸i tÊt yÕu,hiÖn t­îng lµ h×nh thøc biÓu hiÖn Ýt nh÷ng mèi liªn hÖ t­¬ng øng. Nh­ vËy,quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng sù liªn hÖ ®ßi hái ph¶i thõa nhËn tÝnh t­¬ng ®èi trong sù ph©n lo¹i ®ã. C¸c lo¹i liªn hÖ kh¸c nhau cã thÓ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. Sù chuyÓn ho¸ nh­ vËy cã thÓ diÔn ra hoÆc do thay ®æi ph¹m vi bao qu¸t khi xem xÐt,hoÆc do kÕt qu¶ vËn ®éng kh¸ch quan cña chÝnh sù vËt hiÖn t­îng II. C¬ së lý luËn sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a kinh tÕ vµ m«i tr­êng sinh th¸i. Trong ba thËp kû qua,ng­êi ta ngµy cµng quan t©m nhiÒu h¬n tíi nh÷ng t¸c ®éng cña ho¹t ®éng kinh tÕ vµ con ng­êi tíi m«i tr­êng sinh th¸i. Cã rÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy. Tr­íc hÕt ph¶i nãi tíi häc thuyÕt vÒ "giíi h¹n cña t¨ng t­ëng" theo häc thuyÕt nµy,t¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n liÒn víi sö dông ngµy cµng nhiÒu nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Æc biÖt lµ nguån kh«ng thÓ t¸i t¹o ®­îc. Ngoµi ra s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn khèi l­îng s¶n phÈm cµng t¨ng th× ®ång thêi l­îng chÊt th¶i s¶n sinh tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ngµy cµng t¨ng lªn vµ v× kh¶ n¨ng cña m«i tr­êng cã thÓ tiÕp nhËn chÊt th¶i do c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®­a ra lµ cã h¹n,cho nªn chÊt th¶i nÕu kh«ng ®­îc kiÓm so¸t tèt sÏ ph¸ vì tr¹ng th¸i æn ®Þnh cña m«i tr­êng sinh th¸i. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y,ng­êi ta cßn bæ sung thªm mét sè yÕu tè n÷a t¸c ®éng trùc tiÕp tíi t¨ng tr­ëng kinh tÕ,®ã lµ sù gia t¨ng d©n sè. LuËn ®iÓm nµy cho r»ng tr¸i ®Êt cµng cã nhiÒu ng­êi cµng cÇn nhiÒu l­¬ng thùc,thùc phÈm. §Ó cã nhiÒu l­¬ng thùc, thùc phÈm h¬n,cÇn ph¶i më réng diÖn tÝch canh t¸c n«ng nghiÖp,lÊn rõng vµ do vËy tiªu diÖt nhiÒu lo¹i sinh vËt kh¸c. D©n sè t¨ng lªn cã nghÜa lµ nhu cÇu n­íc còng cµng lín h¬n trong khÝ ®ã ë mét sè vïng nguån n­íc rÊt khan hiÕm,nhu cÇu n­íc còng lín h¬n vµ do vËy « nhiÔm tõ sö dông c¸c nguån n¨ng l­îng còng lín h¬n…nh­ vËy,sù t­¬ng t¸c gi÷a c¸c yÕu tè gia t¨ng d©n sè, t¨ng tr­ëng kinh tÕ, kh¶ n¨ng cã s½n tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ kh¶ n¨ng tiÕp nhËn chÊt th¶i lµ lý do lµm cho nhiÒu nhµ m«i tr­êng häc cho lµ cÇn ph¶i h¹n chÕ bít sù t¨ng tr­ëng vµ ®ã chÝnh lµ quan ®iÓm cña thuyÕt giíi h¹n cña t¨ng tr­ëng. Tuy nhiªn,quan ®iÓm vÒ giíi h¹n cña t¨ng tr­ëng nªu trªn ®· bÞ nhiÒu nhµ khoa häc,c¸c nhµ kinh tÕ vµ c¸c chuyªn gia vÒ ph¸t triÓn phª ph¸n. Nh÷ng lý lÏ phª ph¸n cña hä lµ : - Thay ®æi vÒ c«ng nghÖ lµm cho chóng ta cã kh¶ n¨ng sö dông nguån tµi nguyªn ngµy mét hiÖu qu¶ h¬n, tøc lµ sÏ t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm h¬n tõ mét ®¬n vÞ tµi nguyªn. Do ®ã,c¸c tµi nguyªn cã s½n sÏ tån t¹i ngµy cµng l©u h¬n. Nhê ®ã cã thÓ gi¶m sù bÊt cËp cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ ¶nh h­ëng vÒ m«i tr­êng b»ng c¸ch sö dông tµi nguyªn nµy cµng hiÖu qu¶ h¬n. - Chóng ta cã thÓ kiÓm so¸t l­îng chÊt th¶i ra m«i tr­êng b»ng c¸ch t¸i sinh vËt chÊt vµ t¸ch c¸c chÊt th¶i tr­íc khi chóng ®­a vµo hÖ m«i tr­êng tõ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ cuéc sèng con ng­êi. - NÕu c¸c tµi nguyªn thùc sù trë nªn hiÕm th× theo luËt cung cÇu gi¸ c¶ cña chóng sÏ t¨ng lªn vµ ®iÒu nµy khiÕn cho con ng­êi thËn träng h¬n khi sö dông chóng tiÕt kiÖm chóng hoÆc chuyÓn sang dïng lo¹i th× tµi nguyªn kh¸c nhau thay thÕ. Tuy nhiªn ®iÒu nµy chØ ®óng víi nh÷ng tµi nguyªn cã gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së thÞ tr­êng nh­ than khÝ ®èt, ®ång…song sÏ kh«ng ®óng ®èi víi nh÷ng tµi nguyªn kh«ng ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng nh­ bÇu khÝ quyÓn… - MÆc dï d©n sè thÕ giíi ®ang t¨ng lªn song t¹i nhiÒu quèc gia sù gia t¨ng d©n sè ®ang cã xu h­íng gi¶m ®i b¶ng 1 B¶ng 1: Xu h­íng t¨ng d©n sè thÕ giíi tõ n¨m 1900-2001 Ch©u lôc 19000-2000 2000-2001 Ch©u Phi 1,9 1,1 Ch©u ¸ 1,4 0,4 Ch©u Mü La Tinh 2,1 0,8 Ch©u ¢u, Liªn X« cò, NhËt 0,7 0,1 B¾c Mü 1,3 0,2 III. B¶o vÖ m«i tr­êng gãp phÇn t¹o ra ngµnh c«ng nghiÖp míi vµ gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ Nguy c¬ huû ho¹i m«i tr­êng vµ mét khÝa c¹nh ®Æt biÖt quan träng cña mét chÝnh s¸ch ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Sù quan t©m vÒ m«i tr­êng vµ ý thøc b¶o vÖ m«i tr­êng ®· t¹o ra kh¶ n¨ng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm th«ng qua qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu c«ng nghÖ vµ kü thuËt cã xem xÐt d­íi gãc ®é m«i tr­êng,th«ng qua h×nh thµnh c¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi - c«ng nghiÖp b¶o vÖ m«i tr­êng còng nh­ ngµnh dÞch vô m«i tr­êng. HiÖn nay ë Mü vµ nhiÒu n­íc thuéc tæ chøc OECD nh­ §øc, NhËt,®· h×nh thµnh ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô vµ chÕ t¹o thiÕt bÞ m«i tr­êng vµ c¹nh tranh trªn lÜnh vùc nµy ngµy cµng lín,®Æc biÖt doanh nghiÖp võa vµ nhá ®ang t×m c¸ch kiÕm chç ®øng trªn thÞ tr­êng míi nµy. DÜ nhiªn ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô míi nµy sÏ t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm míi nhÊt lµ t¹i c¸c Doanh nghiÖp võa vµ nhá. §ång thêi nÕu b¶o vÖ m«i tr­êng mét c¸ch h÷u hiÖu cã thÓ tiÕt kiÖm ®­îc nhiÒu kho¶n chi phÝ khæng lå cho viÖc xö lý hËu qu¶. Theo tÝnh to¸n cña ng©n hµng thÕ giíi Indonªxia ®· chi ra kho¶ng 1 ngµn tû Rupi ®Ó xö lý vÊn ®Ò søc khoÎ n¶y sinh do «n nhiÔm m«i tr­êng g©y ra chØ cho riªng thñ ®« Jonkata LÜnh vùc m«i tr­êng nãi trªn tÊt yÕu sÏ t¹o thªm nhiÒu viÖc lµm theo nghiªn cøu cña Ro87 ULrich Sprenger vµo n¨m 1992 t¹i ngµnh chñ chèt cña nÒn kinh tÕ Mü ®· cã kho¶ng 4 triÖu viÖc lµm trong ®ã nhiÒu nhÊt lµ ngµnh chÕ t¹o cã tíi 1,3 triÖu viÖc lµm. IV. Mét sè thùc tr¹ng vµ vÊn ®Ò m«i tr­ßng cÊp b¸ch hiÖn nay 1. VÊn ®Ò sinh th¸i hiÖn nay Trong lÜnh vùc m«i tr­êng sinh th¸i hiÖn nay ®ang næi lªn nhiÒu vÊn ®Ò gay cÊn cÇn ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt nh­ng do ph¹m vi nghiªn cøu cho phÐp nªn t«i chØ nªu lªn mét sè vÊn ®Ò gay cÊn, ®iÓn h×nh nhÊt. C¸c vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng sinh th¸i cã thÓ ®­îc ph©n thµnh hai nhãm: 1) N¹n c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ 2) n¹n « nhiÔm m«i tr­êng sèng. Hai nhãm vÊn ®Ò nµy cã liªn quan rÊt chÆt chÏ víi nhau. Sù khai th¸c vµ sö dông bõa b·i l·ng phÝ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn chÝnh ®iÒu ®ã còng lµ nguyªn nh©n quan träng g©y ra n¹n « nhiÔm m«i tr­êng sinh th¸i cã thÓ coi hai nhãm hiÖn t­îng nµy lµ hai qu¸ tr×nh ®· vµ ®ang lµm suy kiÖt hµnh tinh cña chóng ta c¶ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng. C¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn bao gåm c¸c lo¹i kho¸ng s¶n,c¸c nhiªn liÖu kho¸ng,®Êt ®ai, riªng, n­íc,kh«ng khÝ,thÕ giíi ®éng, thùc vËt…chóng ta lµ s¶n phÈm cña c¸c qu¸ tr×nh ho¹t ®éng l©u dµi cña thÕ giíi vËt chÊt. Con ng­êi ®· kh«ng ngõng ®­a vµo tù nhiªn,khai th¸c tõ tù nhiªn tÊt c¶ c¸c nguån vËt chÊt, mÆt kh¸c võa ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu sèng cña m×nh víi t­ c¸ch lµ ®éng v©t,mÆt kh¸c võa ®Ó x©y dùng ng«i nhµ cho c¸c nguån vËt chÊt vèn s½n cã cña tù nhiªn bÞ can kiÖt dÇn vÒ sè l­îng vµ hiÕm dÇn vÒ chÊt l­îng. Víi lèi khai th¸c vµ sö dông c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn tõ x­a ®Õn nay cña con ng­êi th× nÒn s¶n xuÊt x· héi ph­¬ng thøc trao ®æi chÊt gi÷a x· héi víi tù nhiªn kh«ng ngõng gióp cho nÒn kinh tÕ tù nhiªn t¸i s¶n xuÊt víi t¸i s¶n xuÊt më réng mµ h¬n thÕ n÷a cßn tµn ph¸ nã. Ngµy nay cã rÊt nhiÒu sè liÖu kh¸c nhau nãi lªn sù c¹n kiÖt nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ « nhiÔm m«i tr­êng sinh th¸i. TÊt nhiªn c¸c sè liÖu nµy xuÊt ph¸t tõ nhiÒu nguån,nhiÒu c¸ch thèng kª vµ tæng hîp kh¸c nhau,do ®ã cã thÓ cã ®é tin cËy kh«ng gièng nhau song tÊt c¶ ®Òu x¸c nhËn mét sù thËt r»ng c¸c nguån tµi nguyªn ®ang bÞ con ng­êi khai th¸c vµ sö dông qu¸ møc,®ang c¹n kiÖt dÇn vµ m«i tr­êng sèng ®ang bÞ « nhiÔm,nhiÒu h¬n ®· diÔn ra khñng ho¶ng sinh th¸i côc bé. Víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ toµn cÇu ®· lµm t¨ng nhanh nhu cÇu vÒ c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®Æc biÖt lµ tµi nguyªn nhiªn liÖu vµ n¨ng l­îng c¸c nguån nhiªn liÖu ho¸ th¹ch trong thêi gian qua ®· ®¸p øng ®­îc 3/4 n¨ng l­îng trªn thÕ giíi trong ®ã dÇu löa chiÕm vÞ trÝ quan träng. Theo dù ®o¸n cña c¬ quan n¨ng l­îng quèc tÕ IEA ®Õn n¨m 2010 nhu cÇu sö dông dÇu löa trong lÜnh vùc giao th«ng theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ nhu cÇu dÇu löa vÉn lµ mét nhu cÇu rÊt lín,vµ ®ang tiÕp tôc t¨ng. Trong bµi "chiÕn l­îc rõng trªn toµn cÇu" gÇn ®©y trong t¹p chÝ th«ng tin m«i tr­êng ®· nªu râ rµng c¸c lo¹i riªng : rõng khÐp t¸n vµ rõng th­a trªn toµn thÕ giíi chØ cßn chiÕm 40% diÖn tÝch hµnh tinh. Cø mçi phót tr«i qua cã tíi 22,5 hecta rõng nhiÖt ®íi bÞ ph¸ huû. §µng sau hiÖn t­îng riªng bÞ ph¸ huû sÏ lµ sù c»n cçi cña ®Êt ®ai h¹n h¸n vµ lôt léi liªn miªn vµ sù thÊt b¸t cña mïa mµng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi lµ nguyªn nh©n cña sù kÐm ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ. N­íc lµ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn v« gi¸ lµ nguån sèng cña mäi sinh vËt kÓ c¶ con ng­êi. Nh­ng theo b¶n th«ng ®iÖp cña UNEP nh©n ngµy thÕ giíi vÒ n­íc ngµy 22-3-1996 th× ­íc tÝnh trong vßng 30 n¨m tíi,kho¶ng 1/3 d©n sè trªn thÕ giíi sÏ bÞ thiÕu n­íc th­êng xuyªn,nguyªn nh©n lµ do d©n sè t¨ng nhanh do sù gia t¨ng nhu cÇu vÒ n­íc cho ph¸t triÓn kinh tÕ trong c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. Trªn ®©y lµ nh÷ng ¶nh h­ëng cña ph¸t triÓn kinh tÕ víi nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. §i kÌm víi nã lµ n¹n « nhiÔm nÆng nÒn vÒ m«i tr­êng sinh th¸i lÉn x· héi nh­ng cho ®Õn nay con ng­êi vÉn ch­a thÓ kiÓm so¸t ®­îc. Trong c¸c hiÖn t­îng « nhiÔm m«i tr­êng tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn sù suy tho¸i cña tÇng «zon. Ngµy nay tÇng ozon ®ang bÞ ho¹t ®éng c«ng nghiÖp cña x· héi lµm suy tho¸i nghiªm träng, Tõ n¨m 1985 ®Õn nay c¸c nhµ khoa häc ®· ph¸t hiÖn ra mét sè lç thñng «zon cã hai lç thñng ozon lãn nhÊt ë Nam Cùc vµ B¾c Cùc. §· g©y rèi lo¹n c¬ chÕ miÔn dÞch…vµ dÉn ®Õn hiÖu øng nhµ kÝnh nguyªn nh©n g©y ra sù suy tho¸i tÇng ozon lµ do c¸c hîp chÊt c¸c bon cã chøa 710 lo¹i crom. ¦íc tÝnh hµng n¨m cã kho¶ng 788 ngµn tÊn CFC5 vµ 6 ngµn tÊn halon cã chøa 710 th¸i vµo m«i tr­êng. C¸c chÊt nµy ®­îc sö dông réng r·i trong c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp 2. VÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi ViÖt Nam Môc tiªu ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi mµ hiÖn nay nhiÒu n­íc ®ang h­íng tíi ®ã lµ sù phån thÞnh vÒ kinh tÕ,sù c«ng b»ng vÒ x· héi vµ sù trong s¹ch vÒ m«i tr­êng sinh th¸i. §iÒu nµy ®­îc ghi râ trong b¸o c¸o chÝnh trÞ ®¹i héi ®¶ng lÇn thø VIII: "T¨ng tr­ëng kinh tÕ g¾n liÒn víi tiÕn bé vµ c«ng b»ng x· héi,gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i" nh­ng ®Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã th× ViÖt Nam cßn cã nhiÒu b­íc ph¶i thùc hiÖn do nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho ViÖt Nam. HiÖn nay m«i tr­êng sinh th¸i ë ViÖt Nam v« cïng phøc t¹p vµ ®a d¹ng sù phøc t¹p vµ ®a d¹ng nµy bÞ quy ®Þnh h¬n tÝnh phøc t¹p vµ ®a d¹ng cña tr×nh ®é ph¸t triÓn cña x· héi ta hiÖn nay. XÐt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi chóng ta ®· cã mét kiÕn tróc th­îng tÇng vµ mét ý thøc x· héi kh¸ ph¸t triÓn nh­ng c¬ së h¹ tÇng vµ tån t¹i x· héi ®ang cßn ë tr×nh ®é tiªn tiÕn. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®­îc ph¶n ¸nh mét c¸ch râ nÐt qua hiÖn tr¹ng cña m«i tr­êng sinh th¸i,vµ quy ®Þnh ®Æc ®iÓm cña nã. ViÖt nam lµ mét thµnh viªn cña ng«i nhµ tr¸i ®Êt v× vËy tuy cã nh÷ng nÐt ®Æc thï riªng nh­ng vÊn ®Ò m«i tr­êng sinh th¸i ë ViÖt Nam cã c¶ nh÷ng vÊn ®Ò vÒ sù khan hiÕm vµ c¹n kiÖt c¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn lÉn nh÷ng vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr­êng sèng. Ngoµi ra,sù « nhiÔm m«i tr­êng x· héi còng ®­îc coi lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò sinh th¸i x· héi cÊp thiÕt,vÒ mÆt biÓu hiÖn th× t×nh h×nh m«i tr­êng sinh th¸i ë ViÖt Nam hiÖn nay vÒ c¬ b¶n kh«ng cã g× kh¸c biÖt so víi t×nh h×nh m«i tr­êng sinh th¸i ë c¸c n­íc ph¸t triÓn vÒ mÆt c«ng nghiÖp mµ sù kh¸c biÖt chÝnh lµ nguyªn nh©n ®­a ®Õn nh÷ng hiÖn t­îng ®ã. NÕu nh­ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn hËu ho¹ sinh th¸i lµ do sù ph¸t triÓn cña kü thuËt,c«ng nghÖ do sù ph¸t triÓn nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp th× ë ViÖt Nam hËu ho¹ sinh th¸i l¹i do sù kÕt hîp gi÷a ph¸t triÓn vµ l¹c hËu do ¶nh h­ëng cßn nÆng nÒn cña nÕp nghÜ,nÕp lµm cña ng­êi s¶n xuÊt nhá vµ lèi sèng c«ng nghiÖp cßn ch­a ®­îc hoµn thiÖn. Cã thÓ nãi hiÖn tr¹ng m«i tr­êng sinh th¸i cña giai ®o¹n tr­íc nÒn v¨n minh n«ng nghiÖp vµ hËu qu¶ c«ng nghiÖp. Trong mçi mét vÊn ®Ò m«i tr­êng sinh th¸i ®Òu mang tÊt c¶ nh÷ng ®Æc tr­ng nµy. N­íc ta cã nhiÒu ­u thÕ vÒ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Þa lý tù nhiªn ®Æc biÖt lµ cã thÕ m¹nh vÒ nguån tµi nguyªn t¸i t¹o riªng, ®Êt ®ai,®éng thùc vËt mét sè lo¹i tµi nguyªn kho¸ng s¶n dÇu má,than ®¸,boxit,vËt liÖu x©y dùng…khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa Èm mÆt trêi chiÕu s¸ng quanh n¨m…lµ nguån cung cÊp n¨ng l­îng v« tËn cho sù sèng cña con ng­êi vµ mäi sinh vËt. §ã lµ mét tiÒm n¨ng quan träng cho ph¸t triÓn kinh tÕ song trong mÊy chôc n¨m qua,víi sè tµi nguyªn cã s½n, mét mÆt chóng ta ch­a biÕt khai th¸c vµ sö dông hîp lý,tiÕt kiÖm dÉn ®Õn sù nghÌo dÇn vµ c¹n kiÖt mét sè tµi nguyªn ®ã,vµ mÆt kh¸c cßn g©y « nhiÔm m«i tr­êng sinh th¸i. T¨ng tr­ëng kinh tÕ tÊt yÕu sÏ t¹o ra søc Ðp cho m«i tr­êng,kÕt hîp víi chÝnh s¸ch yÕu kÐm g©y « nhiÔm vµ huû ho¹i m«i tr­êng. §ã lµ ch­a kÓ ho¹t ®éng sinh ho¹t b×nh th­êng cña d©n c­,nhÊt lµ trong qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®ang diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ còng cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi m«i tr­êng. ¤ nhiÔm c«ng nghiÖp ®ang thùc sù lµ nguy c¬ ®e do¹ lín tr­íc m¾t chø kh«ng cßn xa n÷a cho m«i tr­êng cña ViÖt Nam. Ngoµi ra, « nhiÔm m«i tr­êng do chÊt th¶i r¾n do sinh ho¹t ë c¸c ®« thÞ cµng ngµy cµng gia t¨ng,nh­ng ch­a cã biÖn ph¸p xö lý h÷u hiÖu do ViÖt Nam ®ang trong t×nh tr¹ng thiÕu vèn,c¬ së h¹ tÇng, c«ng nghÖ vµ nhËn thøc x· héi ®Ó ho¹ch ®Þnh vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr­êng nÕu x©y dùng vµ ban hµnh c¸c tiªu chuÈn liªn quan ®Õn c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng kh«ng khÝ,n­íc,tiÕng ån,®¸,hÖ sinh th¸i,chÊt th¶i,c¶nh quan…qu¸ kh¾t khe th× rÊt nhiÒu Doanh nghiÖp trong n­íc kh«ng ®ñ tiÒm lùc tµi chÝnh ®Ó ®Çu t­. hÖ qu¶ lµ mét chÝnh s¸ch nh­ vËy nÕu ban hµnh còng Ýt kh¶ n¨ng thùc thi. Song trong ®iÒu kiÖn héi nhËp nÕu kh«ng lµm chñ vËy th× ViÖt Nam sÏ mau chãng trë thµnh n¬i chøa ®ùng r¸c th¶i c«ng nghÖ n¬i tiªu thô thiÕt bÞ vµ hµng ho¸ ®éc h¹i ®èi víi m«i tr­êng ®· bÞ cÊm l­u hµnh ë nh÷ng n­íc tiªn tiÕn kh¸c. §Ó b¶o ®¶m ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng vµ hoµ nhËp hoµn toµn víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu ViÖt Nam cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ m«i tr­êng ®óng ®¾n cÇn ®iÒu chØnh c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch vµ ®­a ra quy ®Þnh ph¸p lý thÝch hîp vµ hiÖu qña. C¸c c¬ quan Nhµ n­íc c¸c Doanh nghiÖp ph¶i cïng t×m hiÓu gi¶i ph¸p chung cho nh÷ng vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý m«i tr­êng vµ chóng ta ®ang ®­¬ng ®Çu vµ t×m ra m« h×nh mÉu hîp lý nhÊt. Còng víi viÖc gia t¨ng tù do ho¸ th­¬ng m¹i vµ chi phÝ m«i tr­êng cÇn thiÕt ®èi víi ViÖt Nam lµ ph¶i t¨ng c­êng gi¸m s¸t m«i tr­êng vµ ®¶m b¶o thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c tho¶ thuËn quèc tÕ vÒ th­¬ng m¹i vµ m«i tr­êng. Trªn ®©y lµ vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng mµ n­íc ta ®Æt ra vµ cÇn gi¶i quyÕt. 3. Nguyªn nh©n cña nh÷ng vÊn ®Ò m«i tr­êng cÊp b¸ch Nguyªn nh©n dÉn ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc trong lÜnh vùc m«i tr­êng lµ sù t¸ch rêi môc tiªu kinh tÕ vµ môc tiªu b¶o vÖ m«i tr­êng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x· héi. Ho¹t ®éng cña con ng­êi lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých. Môc ®Ých ®Çu tiªn vµ còng lµ cuèi cïng cña con ng­êi lµ môc ®Ých kinh tÕ, tøc lµ kh«ng ngõng c¶i thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi n©ng cao møc sèng cña mçi thµnh viªn trong x· héi còng nh­ cña toµn x· héi. Bëi vËy nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ nh­ tæng sè tµi nguyªn thiªn nhiªn ®­îc khai th¸c vµ ®­a vµo sö dông tæng thu nhËp quèc d©n, tæng thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ®Çu ng­êi…®­îc coi lµ nh÷ng tiªu chÝ quan träng nhÊt ®¸nh gi¸ sù giµu,nghÌo,sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia,d©n téc. C¸ch ®©y kho¶ng hai ba chôc n¨m con ng­êi vÉn cßn rÊt say s­a víi nh÷ng chØ tiªu nh­ vËy vµ cßn rÊt tù hµo vÒ sù chinh phôc tù nhiªn cña m×nh. Kh«ng ai ngê r»ng ®»ng sau nh÷ng con sè ®ã lµ sù mÊt m¸t kh«ng sao bï ®¾p ®­îc cña c¶ tù nhiªn lÉn x· héi. Mét m«i tr­êng sinh th¸i bÞ nghÌo,kiÖt vµ « nhiÔm ®ã lµ hËu qu¶ tÊt yÕu cña viÖc t¸ch rêi c¸c môc tiªu kinh tÕ víi môc tiªu sinh th¸i. Còng may cç xe lÞch sö cña nh©n lo¹i ®· kÞp thêi dõng l¹i bªn bê vùc th¼m cña sù huû diÖt. Nguyªn nh©n s©u xa cña viÖc t¸ch rêi môc tiªu kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng lµ do kh«ng nhËn thøc ®­îc mèi quan hÖ c¬ b¶n gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. Kh«ng cã mét c¬ së lý luËn ®Ó nhËn thøc ®iÒu ®ã. Do vËy ®· g©y nhiÒu ¶nh h­ëng vµ sai lÇm trong chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr­êng. MÆt kh¸c, khi h×nh thµnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®i kÌm víi chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr­êng nh­ng trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn do yªu cÇu vµ lîi Ých ®em l¹i tr­íc m¾t cña ph¸t triÓn kinh tÕ nªn ®· lµm lu mê ®i chÝnh s¸ch vÒ m«i tr­êng do vËy ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thùc hiÖn kh«ng ®ång bé hai chÝnh s¸ch nµy. Bªn c¹nh ®ã th× hÖ thèng ph¸p luËt vµ qu¶n lý cña Nhµ n­íc cßn nhiÒu sai sãt vµ lç hë cho viÖc thi hµnh chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr­êng gÆp nhiÒu khã kh¨n nhiÒu lóc cßn m©u thuÉn víi hÖ thèng ph¸p luËt còng nh­ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ Dùa trªn nh÷ng nhËn thøc ®ã th× ®· h×nh thµnh nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt cô thÓ nh»m phèi hîp hµi hoµ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng V. Nh÷ng biÖn ph¸p t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng Theo quan ®iÓm triÕt häc th× gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng cã mèi liªn hÖ phæ biÕn, do vËy ®Ó thùc hiÖn tèt c¶ hai nhiÖm vô nµy th× tr­íc m¾t chóng ta ph¶i n¾m ®­îc b¶n chÊt cña nh÷ng mèi liªn hÖ phæ biÕn ®ã vµ mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i gi÷a hai hiÖn t­îng t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng CÇn ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ vÞ trÝ vµ vai trß cña tõng mèi liªn hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng CÇn t×m biÖn ph¸p t¸c ®éng tíi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Æc biÖt lµ trong ngµnh c«ng nghiÖp m«i tr­êng ®Ó tõ ®ã thùc hiÖn tÊt c¶ chØ tiªu cña b¶o vÖ m«i tr­êng Bªn c¹nh ®ã cÇn tr¸nh n­÷ng sai lÇm khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng Xem ph¸t triÓn kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng lµ hai mÆt ®èi lËp m©u thuÉn nhau tõ ®ã chØ chó träng ®Õn mét mÆt nhÊt ®Þnh. Bëi v× nh×n bÒ ngoµi ta thÊy ®©y lµ hai hiÖn t­îng ®èi lËp nhau v× muèn ph¸t triÓn kinh tÕ th× con ng­êi ph¶i khai th¸c nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn ®ã sÏ dÉn ®Õn nguån tµi nguyªn c¹n kiÖt vµ g©y ra nh÷ng « nhiÔm m«i tr­êng trong qu¸ tr×nh khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn. §Ó thùc hiÖn tèt nh÷ng biÖn ph¸p t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ b¶o vÖ m«i tr­êng th× ®iÒu tÊt yÕu quan träng nhÊt ®ã lµ ë bé m¸y qu¶n lý Nhµ n­íc bëi v× Nhµ n­íc lµ ng­êi ®Î ra nh÷ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh­ b¶o vÖ m«i tr­êng do ®ã ph¶i kiÖn toµn hÖ thèng qu¶n lý Nhµ n­íc. T¹o sù ®ång bé gi÷a c¸c bé phËn qu¶n lý vµ cã sù phèi hîp gi÷a c¸c bé phËn qu¶n lý Nhµ n­íc trong viÖc ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ. ViÖc thùc hiÖn b¶o vÖ m«i tr­êng lµ mét c«ng viÖc kh«ng chØ riªng tõng quèc gia, tæ chøc hay c¸ nh©n mµ lµ cña toµn x· héi do ®ã ®Ó thùc hiÖn tèt nh÷ng chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr­êng th× mçi c¸ nh©n trong x· héi ph¶i cã ý thøc, ®¹o ®øc b¶o vÖ m«i tr­êng do ®ã viÖc tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ý thøc tíi tõng c¸ nh©n lµ mét c«ng viÖc rÊt quan träng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho viÖc hoµn thµnh chÝnh s¸ch b¶o vÖ m«i tr­êng. C. KÕt luËn B¶o vÖ m«i tr­êng lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu cña thêi ®¹i. Nã lµ mèi quan t©m lo l¾ng chung cña toµn nh©n lo¹i nhÊt lµ trong giai ®o¹n nÒn kinh tÕ toµn thÕ giíi ph¸t triÓn m¹nh mÏ Nh÷ng ®iÒu ®· tr×nh bµy ë trªn. T«i muèn gãp phÇn nµo ®ã v µo viÖc n©ng cao nhËn thøc còng nh­ hµnh ®éng cña con ng­êi ®èi víi vÊn ®Ò cÊp thiÕt vµ nãng báng nµy. Th«ng qua ®ã còng chÝnh lµ ®iÒu kiÖn ®Ó cho t«i cã thÓ rÌn luyÖn kü n¨ng vµ kiÕn thøc ®Ó thùc hiÖn mét ®Ò tµi khoa häc. Lµm tiÒn ®Ò cho nh÷ng ®Ò tµi kh¸c sau ®©y. Do ®©y lµ ®Ò tµi ®Çu tiªn nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. RÊt mong ®­îc sù gãp ý cña thÇy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Môc lôc ._.