Tăng cường khả năng thu hút FDI của EU, Mỹ, Nhật vào Việt Nam trong thời gian tới

LêI NãI §ÇU KÓ tõ khi ViÖt Nam ban hµnh luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu t­ n­íc ngoµi n¨m 1987, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· chiÕm mét vÞ trÝ quan träng trong ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn cña n­íc ta. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho ng©n s¸ch, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, vµ ®Æc biÖt chuyÓn giao cho ViÖt Nam nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i so víi khu vùc vµ thÕ giíi. §©y lµ khu vùc n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ n­íc ta, chiÕm tû träng ®¸ng kÓ trong GDP cña n­íc ta, nã cïng víi kinh tÕ quèc doanh ®· t¹o ®éng lùc cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, ViÖt Nam kÓ tõ khi ban hµnh luËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn nay ®· kh«ng ngõng söa ®æi, bæ sung, hoµn thiÖn vµ t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho ho¹t ®éng FDI ®­îc diÔn ra mét c¸ch thuËn lîi nhÊt. ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng häc hái kinh ngiÖm FDI cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, tæ chøc c¸c cuéc häp víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c mµ hä gÆp ph¶i. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã kh«ng ngoµi viÖc nh»m t¨ng c­êng thu hót FDI vµo ViÖt Nam. Trong thêi kú hiÖn nay, thêi kú khã kh¨n cho ViÖt Nam trong viÖc thu hót FDI, thêi kú Trung Quèc ®­îc coi lµ: "thái nam ch©m thu hót vèn". §èi víi ta mét nÒn kinh tÕ nhá vµ gÇn kÒ th× khã kh¨n trong ho¹t ®éng thu hót FDI lµ ®iÒu tÊt yÕu. Céng thªm thêi kú ¶m ®¹m cña kinh tÕ NhËt, mét trong nh÷ng nhµ ®Çu t­ truyÒn thèng vµ chiÕm tû träng lín cña khu vùc th× luång vèn FDI vµo ViÖt Nam cµng thªm khã kh¨n mÆt kh¸c c¸c n­íc trrong khu vùc hiÖn nay kh«ng ngõng thay dæi chÝnh s¸ch thu hót FDI cña theo xu h­ãng ngµy cµng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµo. Do c¸c n­íc nµy cÇn ph¶i thu hót FDI ®Ó kh«i phôc l¹i nÒn kinh tÕ kÓ tõ s©u vô khñng ho¶ng khinh tÕ tÇi chÝnh n¨m 1997. Trong khi c¸c n­íc ASEAN ®ang tÝch cùc c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ th× ViÖt Nam vÉn cã møc c­íc phÝ rÊt cao so víi khu vùc, ®¬n cö: vÊn ®Ò vÒ c­íc phÝ internet, c­íc phÝ vËn t¶i... . §iÒu ®ã khiÕn ta ph¶i t¨ng c­êng h¬n n÷a quan hÖ hîp t¸c víi c¸c n­íc, c¸c khu vùc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ EU, NhËt vµ Mü... §©y lµ ba trung t©m kinh tÕ lín cña thÕ giíi. V× vËy, cÇn t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót FDI tõ nh÷ng khu vùc nµy. Trong khu«n khæ cña ®Ò tµi nµy chØ ®Ò cËp ®Õn mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót FDI tõ EU, NhËt vµ Mü vµo ViÖt Nam . Néi dung cña ®Ò ¸n bao gåm ba ch­¬ng, ®­îc kh¸i qu¸t nh­ sau: Ch­¬ng 1: §Æc ®iÓm vµ vÞ trÝ cña EU, Mü, NhËt B¶n trong lÜnh vùc FDI. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng thu FDI cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam thêi gian qua. Ch­¬ng 3: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót FDI cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Ch­¬ng I ®Æc ®iÓm vµ vÞ trÝ cña eu, mü, nhËt b¶n trong lÜnh vùc fdi I. Kh¸I niÖm Vµ T¸C §éng CñA §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 1. Kh¸i niÖm §Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi ngµy cµng ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ vµ trë thµnh mét trong nh÷ng khuynh h­íng chñ yÕu cña quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ. Nguyªn nh©n chñ yÕu cña thùc tr¹ng nµy lµ do tÝnh hiÖu qu¶ mµ ph­¬ng thøc kinh doanh ®Æc biÖt nµy mang l¹i vµ do sù ph¸t triÓn ngµy cµng t¨ng c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c quèc gia, kÓ c¶ gi÷a c¸c quèc gia cã chÕ ®é chÝnh trÞ kh¸c nhau. Do yªu cÇu qu¶n lý vÜ m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­, mçi quèc gia ®Òu cã v¨n b¶n ph¸p luËt riªng ®Ó ®iÒu chØnh quan hÖ §Çu t­ n­íc ngoµi, trong ®ã cã ®Ò cËp ®Õn kh¸i niÖm cña lÜnh vùc kinh tÕ nµy. LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam (Ban hµnh n¨m 1987, ®iÒu chØnh n¨m 1990, 1992 vµ 2000) ®· ®Þnh nghÜa nh­ sau: "§Çu t­ n­íc ngoµi lµ viÖc c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n­íc ngoµi trùc tiÕp ®­a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn n­íc ngoµi hoÆc bÊt kú tµi s¶n nµo kh¸c ®­îc ChÝnh phñ ViÖt Nam chÊp nhËn ®Ó hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hoÆc thµnh lËp xÝ nghiÖp liªn doanh, xÝ nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi theo qui ®Þnh cña LuËt nµy". (ë ®©y cÇn l­u ý r»ng LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam chØ trùc tiÕp ®iÒu chØnh quan hÖ kinh tÕ §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi nªn ®Þnh nghÜa trªn còng chÝnh lµ ®Þnh nghÜa cña §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi). Tõ ®ã, chóng ta cã thÓ hiÓu §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ (ph¸p nh©n hoÆc c¸ nh©n) ®­a vèn hay bÊt kú h×nh th¸i gi¸ trÞ nµo vµo n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô nh»m thu lîi nhuËn hoÆc ®em l¹i c¸c hiÖu qu¶ x· héi. 2. T¸c ®éng cña §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi 2.1. §èi víi n­íc chñ ®Çu t­ 2.1.1. C¸c t¸c ®éng tÝch cùc §èi víi n­íc ®Çu t­, §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®em l¹i lîi nhuËn cao h¬n ë trong n­íc. §©y lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. ViÖc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi lµm cho yªu cÇu t­¬ng ®èi vÒ lao ®éng ë trong n­íc gi¶m hay n¨ng suÊt gi¶m. Ng­îc l¹i, tæng lîi nhuËn thu ®­îc tõ ®Çu t­ ra n­íc ngoµi t¨ng, lîi suÊt ®èi víi yÕu tè lao ®éng gi¶m vµ yÕu tè t­ b¶n t¨ng. Nh­ vËy, thu nhËp tõ viÖc ®Çu t­ ë n­íc ngoµi cã sù t¸i ph©n phèi thu nhËp quèc néi tõ lao ®éng thµnh t­ b¶n. Trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ ra n­íc ngoµi, §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi kÝch thÝch viÖc xuÊt khÈu trùc tiÕp thiÕt bÞ m¸y mãc. §Æc biÖt lµ khi ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã nÒn c«ng nghiÖp c¬ khÝ l¹c hËu hoÆc khi c¸c c«ng ty mÑ cung cÊp cho c¸c c«ng ty con ë n­íc ngoµi m¸y mãc thiÕt bÞ, linh kiÖn, phô tïng vµ nguyªn liÖu. NÕu c«ng ty cña n­íc ®Çu t­ muèn chiÕm lÜnh thÞ tr­êng th× §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¸c ®éng vµo viÖc xuÊt khÈu c¸c linh kiÖn t­¬ng quan, c¸c s¶n phÈm t­¬ng quan ®Ó t¨ng tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. §èi víi nhËp khÈu, nÕu c¸c n­íc ®Çu t­ ®Çu t­ trùc tiÕp vµo ngµnh khai th¸c cña n­íc chñ nhµ, hä cã ®­îc nguyªn liÖu gi¸ rÎ. Trong ®iÒu kiÖn nhËp khÈu ngang nhau, hä cã thÓ gi¶m ®­îc gi¸ so víi tr­íc ®©y nhËp tõ n­íc kh¸c. NÕu sö dông gi¸ lao ®éng rÎ cña n­íc ngoµi ®Ó s¶n xuÊt linh kiÖn råi xuÊt vÒ trong n­íc ®Ó s¶n xuÊt thµnh phÈm, hä cã thÓ gi¶m ®­îc gi¸ thµnh phÈm mµ tr­íc ®©y hä ph¶i nhËp khÈu. Trong dµi h¹n, viÖc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi sÏ ®em l¹i ¶nh h­ëng tÝch cùc cho c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña n­íc ®Çu t­. §ã lµ do viÖc xuÊt khÈu thiÕt bÞ m¸y mãc, nguyªn vËt liÖu... céng víi mét phÇn lîi nhuËn ®­îc chuyÓn vÒ n­íc ®· ®em ngo¹i tÖ trë l¹i cho n­íc ®Çu t­. C¸c chuyªn gia ­íc tÝnh thêi gian hoµn vèn cho mét dßng t­ b¶n trung b×nh lµ tõ 5 ®Õn 10 n¨m. 2.1.2. C¸c t¸c ®éng tiªu cùc Nh­ trªn ®· ph©n tÝch th× §Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi gióp c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña n­íc ®i ®Çu t­ nh­ng ®ã lµ t¸c ®éng tÝch cùc trong dµi h¹n. Tr­íc m¾t, do sù l­u ®éng vèn ra n­íc ngoµi mµ viÖc ®Çu t­ trùc tiÕp nµy l¹i g©y ra ¶nh h­ëng tiªu cùc t¹m thêi cho c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Nguyªn nh©n lµ do trong n¨m cã ®Çu t­ ra n­íc ngoµi, chi tiªu bªn ngoµi cña n­íc ®Çu t­ t¨ng lªn vµ g©y ra sù th©m hôt t¹m thêi trong c¸n c©n thanh to¸n ng©n s¸ch. V× vËy, nã khiÕn mét sè ngµnh trong n­íc sÏ kh«ng ®­îc ®Çu t­ ®Çy ®ñ. Mét yÕu tè ¶nh h­ëng tiªu cùc kh¸c n÷a lµ viÖc xuÊt khÈu t­ b¶n cã nguy c¬ t¹o ra thÊt nghiÖp ë n­íc ®Çu t­. H·y xem xÐt mét trong nh÷ng nguyªn nh©n mµ c¸c nhµ t­ b¶n ®Çu t­ ra n­íc ngoµi lµ nh»m sö dông lao ®éng kh«ng lµnh nghÒ, gi¸ rÎ cña nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn. §iÒu nµy tÊt yÕu lµm t¨ng thÊt nghiÖp c¬ cÊu trong sè lao ®éng kh«ng lµnh nghÒ cña n­íc ®Çu t­. Thªm vµo ®ã, n­íc së t¹i l¹i cã thÓ xuÊt khÈu sang n­íc ®Çu t­ hoÆc thay cho viÖc nhËp khÈu tr­íc ®©y tõ n­íc ®Çu t­, hä tù s¶n xuÊt ®­îc hµng ho¸ cho m×nh cµng lµm cho nguy c¬ thÊt nghiÖp nµy thªm trÇm träng. Xu h­íng gi¶m møc thuª m­ín nh©n c«ng ë n­íc chñ ®Çu t­ vµ t¨ng møc thuª c«ng nh©n ë n­íc së t¹i dÉn ®Õn sù ®èi kh¸ng vÒ lao ®éng ë n­íc ®Çu t­ vµ quyÒn lîi lao ®éng ë n­íc chñ nhµ. Tãm l¹i, cã mét sè t¸c ®éng kh«ng tèt tíi c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ hay lµm gia t¨ng tû lÖ thÊt nghiÖp cña viÖc c¸c nhµ t­ b¶n ®Çu t­ ra n­íc ngoµi song kh«ng v× thÕ mµ khuynh h­íng nµy cã chiÒu h­íng bÞ gi¶m sót. §Ó ®¸p øng yªu cÇu thùc tÕ vµ v× nh÷ng lîi Ých to lín vµ l©u dµi mµ h×nh thøc ®Çu t­ nµy mang l¹i, nhÊt ®Þnh §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vÉn sÏ ngµy cµng ®­îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. 2.2. §èi víi n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ 2.2.1 T¸c ®éng tÝch cùc §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, t¸c dông chñ yÕu cña §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ lµm t¨ng thªm tÝch luü vµ bï ®¾p vµo lç hæng ngo¹i tÖ. Do thu nhËp cña c¸c n­íc nµy cßn thÊp nªn tÝch luü thÊp trong khi tû lÖ t­ b¶n ®Çu ra l¹i cao. Muèn ®¹t ®­îc tû lÖ t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhÊt ®Þnh (lµ tû lÖ tÝch luü trõ ®i tû lÖ t­ b¶n ®Çu ra) th× mét trong nh÷ng biÖn ph¸p lµ ph¶i h¹ tû lÖ t­ b¶n ®Çu ra. BiÖn ph¸p nµy yªu cÇu ph¶i n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt vµ qu¶n lý vµ §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã thÓ ®¸p øng ®­îc ®ßi hái nµy. Bªn c¹nh tû lÖ tÝch luü thÊp, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cßn thiÕu nhiÒu ngo¹i tÖ. Do vËy, kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu nhËp khÈu ®Çu t­ thiÕt bÞ, §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi còng lÊp ®­îc lç hæng nµy. Ngoµi ra §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn cã thÓ kÐo theo ®Çu t­ trong n­íc. Khi n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp sÏ thóc ®Èy n­íc së t¹i ®Çu t­. Nh­ vËy, nã còng lµm t¨ng thªm viÖc lµm cho c¸c n­íc nµy. Lîi Ých quan träng mµ §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi mang l¹i lµ c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i, tr×nh ®é qu¶n lý tiªn tiÕn cã thÓ thóc ®Èy sù ®æi míi kü thuËt trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, gãp phÇn lµm t¨ng n¨ng suÊt c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, khai th¸c vµ sö dông hiÖu qu¶ h¬n nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, thay ®æi kÕt cÊu s¶n phÈm, ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ míi, ®Æc biÖt lµ c¸c ngµnh cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao. Nã cã t¸c ®éng lín lao ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 2.2.2. T¸c ®éng tiªu cùc Nh­ chóng ta ®· ph©n tÝch th× kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc ¶nh h­ëng tÝch cùc ®èi víi thu chi quèc tÕ cña n­íc së t¹i mµ §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· ®em l¹i, nh­ng xÐt vÒ l©u dµi, viÖc c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia (TNCs) ®em vèn ®Õn ®Çu t­ vµ hµng n¨m l¹i chuyÓn lîi nhuËn vÒ n­íc sÏ t¹o ra g¸nh nÆng ngo¹i tÖ ®èi víi c¸c n­íc nµy, ®Æc biÖt lµ sau khi TNCs thu håi vèn. Bªn c¹nh ®ã, vÊn ®Ò viÖc lµm còng ph¶i lóc nµo còng ®i theo chiÒu h­íng mong ®îi cña chóng ta, nh÷ng n­íc tiÕp nhËn vèn ®Çu t­. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, do sù ph¸t triÓn cña khoa häc c«ng nghÖ, lao ®éng kh«ng lµnh nghÒ trë nªn cã hiÖu suÊt thÊp. Thùc tÕ cho thÊy, c¸c c«ng ty cã vèn FDI nh×n chung Ýt sö dông lao ®éng t¹i chç (trõ nh÷ng doanh nghiÖp gia c«ng xuÊt khÈu hoÆc doanh nghiÖp chØ sö dông c«ng nh©n víi lao ®éng gi¶n ®¬n, dÔ ®µo t¹o) vµ ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, hä ®· sö dông ph­¬ng thøc s¶n xuÊt tËp trung t­ b¶n nhiÒu h¬n. Nã cã t¸c ®éng lµm gi¶m viÖc lµm, ®i ng­îc víi chiÕn l­îc viÖc lµm cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. MÆt kh¸c n÷a, trong viÖc thu hót §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, c¸c n­íc së t¹i cßn ph¶i chÞu nhiÒu thiÖt thßi. C¸c ngµnh c«ng nghiÖp míi mÎ, hiÖn ®¹i cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· cã ®iÒu kiÖn xuÊt hiÖn ë nh÷ng quèc gia nµy song chñ yÕu l¹i bÞ c¸c n­íc ®Çu t­ kiÓm so¸t, kÕt cÊu kinh tÕ th× bÞ phô thuéc vµo ®èi t­îng ngµnh hµng s¶n xuÊt mµ n­íc ®Çu t­ quyÕt ®Þnh kinh doanh. Kh«ng chØ cã vËy, sù dÞch chuyÓn nh÷ng kü thuËt c«ng nghÖ kÐm tiªn tiÕn, tiªu hao nhiÒu n¨ng l­îng tõ c¸c n­íc ®Çu t­ ®· g©y ra « nhiÔm m«i tr­êng nghiªm träng, tµi nguyªn thiªn nhiªn bÞ khai th¸c qu¸ møc... Tãm l¹i, trong viÖc thu hót §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, n­íc së t¹i võa ®­îc lîi l¹i võa bÞ thiÖt h¹i. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy hµi hoµ nh­ thÕ nµo hoµn toµn phô thuéc vµo chÝnh s¸ch, s¸ch l­îc vµ chiÕn l­îc thu hót §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. NÕu n­íc së t¹i x©y dùng ®­îc mét kÕ ho¹ch ®Çu t­ cô thÓ vµ khoa häc th× viÖc thu hót còng nh­ sö dông nguån vèn ®Çu t­ nµy sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ rÊt cao. 2.3. T¸c ®éng cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi kinh tÕ x· héi ViÖt Nam. * §Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o thuËn lîi cho viÖc tiÕp cËn vµ më réng thÞ tr­êng quèc tÕ, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ViÖt Nam. Kh«ng tÝnh dÇu khÝ, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi chiÕm 24% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. * §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi gãp phÇn tÝch cùc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng CNH - H§H. Theo thèng kª tõ c¬ quan qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi tËp trung 50,5 % vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, cßn l¹i 45,5% vµo dÞch vô. §©y lµ nh©n tè quan träng t¹o nªn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng n©ng cao tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. * Th«ng qua ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· h×nh thµnh c¸c KCN vµ KCX * C¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm cho gÇn 40 v¹n lao ®éng trùc tiÕp, kh«ng kÓ kho¶ng 1 triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp kh¸c 9 theo c¸ch tÝnh cña WB, cø 1 lao ®éng trùc tiÕp t¹o ra viÖc lµm cho kho¶ng 2-3 lao ®éng gi¸n tiÕp trong x©y dùng vµ cung øng c¸c lo¹i dÞch vô kh¸c). * §Çu t­ n­íc ngoµi ®· gãp phÇn ph¸ thÕ bao v©y cÊm vËn cña mét sè thÕ lùc ph¶n ®éng quèc tÕ, n©ng cao quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ, t¨ng c­êng thÕ vµ lùc cña ViÖt Nam trong tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc. * §Çu t­ n­íc ngoµi chñ yÕu tËp trung vµo c¸c ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi h¬n nh­ TP. Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, §ång Lai ... ®· gãp phÇn lµm cho träng ®iÓm kinh tÕ cã t¸c ®éng t¨ng tr­ëng cao, t¹o ®éng lùc l«i kÐo cho c¸c vïng xung quanh ph¸t triÓn theo. * §Çu t­ n­íc ngoµi ®· phãp phÇn chuyÓn giao c«ng nghÖ sang ViÖt Nam nh÷ng c«ng hiÖn ®¹i vµ t­¬ng ®èi hiÖn ®¹i so víi khu vùc vµ thÕ giíi. §©y lµ yÕu tè rÊt quan träng cho ta thùc hiÖn CNH - H§H ®Êt n­íc. II. nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña eu, mü, nhËt trong vÊn ®Ò ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi ®èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi 1. Mét sè ®Æc ®iÓm næi bËt cña EU trong lÜnh vùc FDI víi ThÕ giíi Khu vùc EU cã mét vµi ®Æc ®iÓm quan träng, trong lÜnh vùc ®Çu t­ EU còng lµ mét trong ba n­íc träng ®iÓm trong lÜnh vùc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. V× vËy, kh«ng ngõng c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ nghiªn c­ó EU ®Ó më réng quan hÖ, ®Ó ®iÒu kiÖn thËn lîi cho dßng FDI chÈy vµo. §Æc ®iÓm næi bËt nhÊt cña EU ®ã lµ sù liªn kÕt kinh tÕ x· héi chÆt chÏ. §©y lµ khu vùc duy nhÊt thÕ giíi cho ®Õn nay sö dông ®ång tiÒn chung Ch©u ¢u trong néi bé khèi, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ còng ®­îc sö dông chung ch¼ng h¹n: vÊn ®Ò vÒ l·i suÊt, vÊn ®Ò vÒ tû gi¸i hèi ®o¸i... ®iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhµ ®Çu t­ tham gia ®Çu t­ tõ ngoµi khèi ®Çu t­ vÇo khu vùc vµ thËm chÝ ngay c¶ c¸c nhµ ®Çu t­ t¹i néi bé khèi còng dÔ dµng ®Çu t­ trong khèi. Bëi v×, c¸c nhµ ®Çu t­ dÔ dµng chuyÓn tiÒn cña m×nh sang c¸c n­íc trong néi bé khèi do kh«ng cã tû gi¸ hèi ®o¸i gi÷a c¸c n­íc. Khu vùc EU cã søc m¹nh kinh tÕ lín. NÕu GDP cña EU céng thªm NA UY, thuþ sÜ vµ iceLaND vµo kho¶ng 8.000 tû $ gÊp ®«i khu vùc ASEAN céng thªm NhËt, Hµn Quèc, Trung Quèc vµ §µi Loan. Trong khi d©n sè cña khu vùc nµy nhá h¬n rÊt nhiÒu so víi khu vùc asean vµ Trung quèc. §iÒu ®ã ®· chøng tá khu vùc EU cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh nh­ tthÕ nµo. TiÒm lùc kinh tÕ m¹nh céng thªm sù n¨ng ®éng cña khu vùc nµy ®· ®ãng gãp rÊt lín cho sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña thÕ giíi. HiÖn nay, ViÖt Nam thu hót FDI cña EU cßn rÊt h¹n chÕ so víi tiÒm n¨ng cña hai khu vùc, do ®ã chóng ta cÇn ph¶i t¨ng c­êng h¬n n÷a trong viÖc thu hót FDI cña EU. C«ng nghÖ cao cña thÕ giíi ®­îc tËp trung ë EU. §©y lµ khu vùc c«ng nghÖ nguån cña thÕ giíi. §iÒu ®ã ®Æt ra cho phÝa ViÖt Nam lµ: ®Ó thu hót FDI cña EU th× ta cÇn ph¶i cã mét ®éi ngò tr×nh ®é kü thuËt cao míi cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tiÕp cËn c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña khu vùc nµy. Sù ph¸t triÓn cao vÒ kinh tÕ x· héi , tr×nh ®é v¨n ho¸, ®Çu t­ rÊt lín trong néi b«i khèi... ®ã lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi næi bËt chung cña EU. Ngoµi ra ta cßn thÊy ®Æc ®iÓn khinh tÕ riªng cña tõng n­íc vÝ dô: ®Æc ®iÓm kinh tÕ §øc, n­íc cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh thø ba thÕ giíi mµ chñ yÕu ph¸t triÓn m¹nh vÒ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá so víi quy m« cña thÕ giíi. §©y lµ ®iÒu rÊt ®¸ng chó ý cña kinh tÕ §øc, nã ®Æt ra cho ViÖt Nam lµ: trong qu¸ tr×nh thu hót FDI cña §øc ta ph¶i cã c¸c dù ¸n cã quy m« kh«ng qu¸ lín kh«ng phï hîp víi yªu cÇu ®Æt ra ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­. Cã lÏ ®©y lµ khã kh¨n cho ta trong viÖc thu hót FDI tõ §øc bëi c¸c nhµ ®Çu t­ cã truyÒn thèng ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n cã quy m« nhá th× rÊt h¹n chÕ ®Çu t­ sang c¸c khu vùc kh¸c c¸ch qu¸ xa. EU bao gåm nh÷ng n­íc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn t­¬ng ®èi ®ång ®Òu nhau vµo lo¹i cao nhÊt ThÕ giíi. V× vËy, cïng víi xu h­íng chung cña ThÕ giíi lµ ®Çu t­ ph¸t triÓn gi÷a c¸c quèc gia nµy chiÕm trªn 3/4 toµn bé FDI trªn ThÕ giíi, ®iÒu ®ã dÔ hiÓu khi ta thÊy ®Çu t­ néi bé khèi EU chiÕm tû träng lín ®ång thêi ngµy cµng gia t¨ng gi÷a c¸c quèc gia tong néi bé khèi HiÖn nay kho¶ng mét nöa dßng vèn ®Çu t­ tõ c¸c n­íc EU ®­îc thùc hiÖn trong néi bé khèi EU ngµy cµng ®­îc gia t¨ng chiÕm tû träng tõ 19,7% dßng vèn FDI toµn cÇu n¨m1995 t¨ng lªn 48,1% n¨m 2000 ®¹t con sè trªn 550 tû $. §Çu t­ d­íi h×nh thøc mua l¹i vµ s¸p nhËp ph¸t triÓn m¹nh vÒ quy m«, sè l­îng vµ tè ®é kÓ tõ sau c¬n b·o tµi chÝnh tiÒn tÖ Ch©u ¸ n¨m1997. Tæng gi¸ trÞ mua l¹i vµ s¸p nhËp cña EU trrong n¨m 1998 ®¹t 332 tû $ b»ng 80% dßng vèn FDI cña EU, gÊp 3,5 lÇn n¨m 1995. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng mua l¹i vµ s¸p nhËp cã xu h­íng n­íc ngoµi tr÷ng l¹i tõ cuèi n¨m 2001. Lý do, v× t×nh h×nh kinh tÕ thÕ giíi biÕn ®éng phøc t¹p hiÖn nay ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ lín do sù kÐm linh ho¹t h¬n c¸c tËp ®oµn kinh tÕ hay c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia (TNCs) cã quy m« nhá h¬n. Mü lµ ®iÓm ®Õn chÝnh trong dßng vèn ®Çu t­ ra cña EU. Trung b×nh thêi kú 1995-2000, ®Çu t­ cña EU vµo Mü chiÕm kho¶ng 30% dßng FDI tõ EU. Mçi n¨m ®Çu t­ cña EU vµo Mü chiÕm 60% tæng vèn FDI vµo Mü Trong thêi kú 1995-1997. Tû lÖ nµy t¨ng nhanh tõ 8,5% vµo n¨m 1998 vµ 1999, gi¶m xuèng 72% vµo n¨m 2000. 2. Mét sè ®Æc ®iÓm kinh tÕ næi bËt cña Mü trong lÜnh vùc FDI víi ThÕ giíi. Mü lµ n­íc cã tiÒm lùc kinh tÕ m¹nh, víi hµng tr¨m c«ng ty ®a quèc gia quy m« lín, ho¹t ®éng trªn nhiÒu lÜnh vùc, Mü lµ chñ ®Çu t­ cña nhiÒu n­íc. Mü ®Çu t­ nhiÒu nhÊt vµo nh÷ng n¬i cã c¬ së h¹ tÇng ph¸t triÓn, tr×nh ®é lao ®éng cã chuyªn m«n cao, luËt ph¸p æn ®Þnh râ rµng, møc ®é rñi ro thÊp. Nh­ vËy, nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn cµng thu nhËn nhiÒu FDI. Vµ c¸c n­íc ë khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (bao gåm c¶ ASEAN) lµ ®Þa chØ hÊp dÉn ®Ó thu hót FDI. §Æc biÖt FDI cña Mü ®­îc ph©n bæ theo qui m« vµ c¬ cÊu nh»m tèi ®a hãa lîi nhuËn 2.1 - Quy m« vèn ®Çu t­ Cũng như đa số các nước tư bản khác, Hoa Kỳ bắt đầu hoạt động xuất khẩu tư bản dưới hình thức đầu tư trực tiếp ra nước ngoài từ cuối thế kỷ 19 và nhanh chóng trở thành một trong những nhà đầu tư lớn nhất thế giới. Tuy nhiên, trong khoảng vài chục năm đầu, Hoa Kỳ chỉ đứng thứ 3 thế giới về xuất khẩu tư bản, sau hai cường quốc tư bản lúc ấy là Anh và Pháp. Kể từ sau cuộc Chiến tranh Thế giới lần thứ hai đến nay, Hoa Kỳ mới thực sự vươn lên trở thành quốc gia đứng đầu thế giới về sức mạnh kinh tế nói chung và trong lĩnh vực đầu tư trực tiếp ra nước ngoài nói riêng. Bảng biểu 1 dưới đây sẽ giúp chúng ta thấy rõ hơn tình hình đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của Hoa Kỳ trong những năm gần đây. (*) Tính đến hết quý II năm 2002 Nguồn: Viện phân tích kinh tế Hoa Kỳ (BEA) Từ bảng biểu 1 b¾t ®Çu từ năm 1989 đến hết năm 2001, trung bình mỗi năm Hoa Kỳ đầu tư trực tiếp ra nước ngoài khoảng 113,2 tỷ USD và liên tục giữ vị trí dẫn đầu thế giới về FDI. Giai đoạn 1994-2001, mức tăng FDI bình quân hàng năm của nước này là 9,21%, trong đó tăng cao nhất vào các năm 1997-1999 và sụt giảm trong hai năm tiếp theo , ứng với biểu đồ phát triển của nền kinh tế Hoa Kỳ. Tuy giảm cả về tuyệt đối và tương đối (giảm tỷ trọng FDI so với toàn thế giới) trong một, hai năm gần đây nhưng khoảng cách giữa Hoa Kỳ và các quốc gia khác trong lĩnh vực FDI vẫn còn tương đối lớn và nước này vẫn tiếp tục duy trì vị trí số 1 thế giới về FDI. 2.2 - C¬ cÊu ®Çu t­ Cơ cấu theo thị trường đầu tư Như đã phân tích ở trên, luồng chảy chủ đạo của nguồn FDI toàn cầu là từ các nước phát triển đến các nước phát triển. Hoa Kỳ cũng không nằm ngoài xu hướng này. Bảng 1.3 trình bày chi tiết về cơ cấu FDI của Hoa Kỳ theo thị trường từ năm 1994 đến hết quý II năm 2002. B¶ng 2: C¬ cÊu FDI cña Hoa Kú theo thÞ tr­êng giai ®o¹n 1994 - 2002 Đơn vị : triệu USD Thị trường FDI Tỷ trọng Canada 99447 10,09 % Châu Âu 533955 54,18 % Mỹ Latinh 180574 18,32 % Châu Phi 12800 1,30 % Trung Đông 8088 0,82 % Châu Á-TBD 147956 15,01 % Quốc tế 2683 0,27 % Tổng FDI 985521 100 % (*) Tính đến hết quý II năm 2002 Nguồn: BEA Châu Âu, nơi tập trung phần lớn các nước công nghiệp phát triển, là thị trường FDI lớn nhất của Hoa Kỳ. Trong giai đoạn 1994-2002, hơn một nửa lượng FDI của nước này đã đổ vào đây. Ngoài ra, chỉ riêng nước láng giềng Canada, cũng là một quốc gia phát triển, đã thu hút 10,09% FDI của Hoa Kỳ. Đó là chưa kể đến thị phần của các nước phát triển khác nằm rải rác ở những khu vực còn lại trên thế giới. Trong số những “khách hàng nhỏ”, các nước Mỹ Latinh, vốn được coi là “sân sau” của Hoa Kỳ, và khu vực châu Á - Thái Bình Dương là những địa chỉ hấp dẫn hơn cả đối với nguồn FDI của Hoa Kỳ. Điều này một lần nữa lại khẳng định sự vươn lên đầy năng động của các nước châu Á - Thái Bình Dương, mà đa số là các quốc gia đang phát triển, trong việc thu hút FDI. Cơ cấu theo lĩnh vực đầu tư B¶ng 3: C¬ cÊu FDI cña Hoa Kú theo lÜnh vùc giai ®o¹n 1994 - 2002. Đơn vị : triệu USD Lĩnh vực FDI Tỷ trọng Dầu mỏ 66800 5,18% Sản xuất Thực phẩm Hoá chất Luyện kim Máy móc, thiết bị Điện tử Thiết bị vận tải Các ngành SX khác 280358 21,76% 21570 1,67% 82171 6,38% 16473 1,28% 36829 2,86% 68510 5,32% 28839 2,24% 48634 3,77% Bán buôn 62975 4,89% Tài chính, ngân hàng 397579 30,85% Dịch vụ 66912 5,19% Các lĩnh vực khác 110898 8,61% Tổng FDI 1288548 100% (*) Tính đến hết quý II năm 2002 Nguồn: BEA Qua bảng 1.4 có thể thấy tài chính - ngân hàng là thế mạnh của Hoa Kỳ khi đầu tư trực tiếp ra nước ngoài. Lĩnh vực này chiếm trên 30% tổng FDI của Hoa Kỳ giai đoạn 1994-2002, lớn hơn tất cả các ngành sản xuất gộp lại. Tiếp theo là lĩnh vực sản xuất, mà đứng đầu là ngành hoá chất và điện tử. Dịch vụ và dầu mỏ cũng là những ngành chiếm tỷ trọng khá lớn. Có thể nói FDI của Hoa Kỳ nói chung, cũng như các lĩnh vực là thế mạnh của nước này trong FDI nói riêng, bao trùm một phạm vi lớn các ngành nghề, lĩnh vực khác nhau, từ dầu mỏ đến điện tử, từ hoá chất đến dịch vụ và tài chính - ngân hàng. Sự đa dạng trong lĩnh vực đầu tư này là minh chứng sinh động cho một nền kinh tế vững mạnh và toàn diện của Hoa Kỳ. Như vậy, chúng ta đã phân tích những nét khái quát trong tình hình đầu tư trực tiếp ra nước ngoài của Hoa Kỳ trong những năm gần đây. Với cơ cấu FDI đa dạng về thị trường cũng như về lĩnh vực đầu tư, đặc biệt là với một lượng vốn FDI khổng lồ qua các năm, có thể nói Hoa Kỳ đã khẳng định được vị trí số 1 thế giới trong lĩnh vực FDI. Để đạt được và duy trì vị trí này trong một khoảng thời gian dài liên tục, Hoa Kỳ đã và đang có những chiến lược hết sức phong phú, đa dạng trong các hoạt động FDI của mình trên toàn cầu. Các chiến lược đó có thể được đề cập trên nhiều phưong diện khác nhau.Đó là chiến lược trên tầm vĩ mô của chính phủ Hoa Kỳ và chiến lược trên tầm vi mô của các công ty nước này khi đầu tư trực tiếp ra nước ngoài. 3. Mét sè ®Æc ®iÓm kinh tÕ næi bËt cña NhËt trong lÜnh vùc FDI víi ThÕ giíi. NhËt lµ mét trong nh÷ng n­íc cã tiÒm n¨ng kinh tÕ cã thÓ nãi ngang hµng víi Mü trong lÜnh vùc ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi. Còng nh­ c¸c nhµ ®Çu t­ kh¸c, NhËt ph©n bæ nguån vèn ®Çu t­ cña m×nh theo ngµnh, theo khu vùc nh»m thu ®­îc tèi ®a lîi nhuËn. 3.1. FDI theo c¬ cÊu ngµnh: Ngµnh c«ng nghiÖp khai kho¸ng ngµy cµng cã xu h­íng gi¶m,thay thÕ vµo ®ã lµ nh÷ng ngµnh mang h×nh thøc th­¬ng m¹i, tµi chÝnh, tiÒn tÖ, dÞch vô b¶o hiÓm, kinh doanh vµ mét sè dÞch vô kh¸c. Riªng trong lÜnh vùc ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh chÕ t¹o th× vÉn ë møc ®é kh«ng cao l¾m. 3.2. FDI theo c¬ cÊu khu vùc ®Þa lý: NhËt vÉn ­u tiªn hµng ®Çu cho c¸c quèc gia cã nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, khu vùc Ch©u ¸ lu«n ®­îc NhËt t¨ng c­êng ®Çu t­ th«n. Tuy nhiªn, NhËt còng dang chuyÓn h­íng ®Çu t­ sang c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trong ®ã Mü cã quan hÖ ®Çu t­ ra n­íc ngoµi lín nhÊt sau ®ã míi ®Õn c¸c n­íc thuéc EU vµ Ch©u ¸ lµ khu vùc ®­îc NhËt tËp trung ®Çu t­. II. ®Æc ®iÓm fdi cña eu, mü, nhËt trong lÜnh vùc ®Çu t­ vµo viÖt nam. 1. VÞ trÝ cña EU trong lÜnh vùc ®Çu t­ trùc tiÕp ra n­íc ngoµi ë ViÖt Nam. §Çu t­ cña EU vµo ViÖt Nam trong chiÕn l­îc Ch©u ¸ míi cña m×nh còng x¸c ®Þnh ViÖt Nam lµ mòi ®ét ®Ó tõ ®ã th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng kh¸c ë Ch©u ¸, bëi EU ®· t×m thÊy ë ViÖt Nam nhiÒu lîi thÕ ®Ó chän ViÖt Nam lµ "®Þa bµn ®Çu cÇu", ®Þa ®iÓm quan träng chiÕn l­îc ®èi ngo¹i cña m×nh. Tuy nhiªn, trong t×nh h×nh hiÖn nay do Trung Quèc ®ang lµ n­íc thu hót m¹nh mÏ FDI dång thêi nh÷ng nhµ ®Çu t­ tõ EU phÇn lín lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá so víi quy m« doanh ngiÖp c¸c n­íc ph¸t triÓn cña ThÕ giíi. 2. VÞ trÝ cña Mü trong lÜnh vùc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi ë ViÖt Nam Tõ sau khi Mü chÝnh thøc xãa bá lÖnh cÊm vËn ®èi víi ViÖt nam vµo ngµy 3/2/1994, ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c c«ng ty Mü vµo ViÖt nam ®· cã b­íc nh¶y vät. NhiÒu c«ng ty vµ tËp ®oµn kinh tÕ Mü vµo ViÖt nam víi môc ®Ých lµ th¨m dß ho¹t ®éng ®Çu t­ cña thÞ tr­êng nµy. ChØ riªng n¨m 1994 - n¨m ®Çu tiªn khi lÖnh cÊm vËn ®­îc b¶i bá - sè vèn ®Çu t­ cña Mü vµo ViÖt nam ®· t¨ng vät lªn 120,310 triÖu USD víi 12 dù ¸n, ®­a n­íc nµy lªn vÞ trÝ thø 14 trong danh s¸ch c¸c nhµ ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt nam. So víi c¶ giai ®o¹n 1988-1993, khi lÖnh cÊm vËn cßn hiÖu lùc, ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü vµo ViÖt nam víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 3,34 triÖu USD. §iÒu nµy cho thÊy: tr­íc khi Mü xo¸ bá cÊm vËn, c¸c c«ng ty cña Mü ®· rÊt sèt ruét muèn ®­îc vµo ®Çu t­ kinh doanh t¹i ViÖt nam, ®Ó cã c¬ héi c¹nh tranh víi c¸c c«ng ty cña NhËt B¶n, Ch©u ¢u vµ c¸c n­íc kh¸c. Do ®ã khi huû bá lÖnh cÊm vËn, c¸c c«ng ty Mü ®· "nh¶y" vµo ®Çu t­ ë ViÖt nam. Cô thÓ, sau khi huû bá lÖnh cÊm vËn 1 ngµy, ®· cã 30 c«ng ty më v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i ViÖt nam, "më ®Çu cuéc ®Êu tranh ®Ó giµnh tr¸i tim vµ vÝ tiÒn cña ng­êi ViÖt nam". ChØ vµi n¨m sau ®ã, nhÊt lµ khi b×nh th­êng ho¸ quan hÖ ngo¹i giao, ®Çu t­ cña Mü t¹i ViÖt nam ®· t¨ng lªn nhanh chãng. 3. VÞ trÝ cña NhËt trong lÜnh vùc ®Çu t­ ra n­íc ngoµi ë ViÖt Nam Sau khi luËt ®Çu t­ cña ViÖt Nam ra ®êi th× NhËt vÉn cßn do dù ch­a thùc sù ®Çu t­ vµo n­íc ta, mét phÇn lµ do lÖnh cÊm vËn cña Mü t¸c ®éng. ChØ cho ®Õn ba n¨m sau kÓ tõ 1 dù ¸n duy nhÊt vµo ®Çu n¨m 1990 víi tæng vèn chØ lµ 1 triÖu USD, NhËt ®· ®Çu t­ vµo ta tíi 20 dù ¸n vµo n¨m 1991 vµ ®øng thø t­ trªn thÕ giíi víi sè vèn gÊp nhiÒu lÇn so víi n¨m 1991 lµ 791 triÖu USD víi 76 dù ¸n. §Õn n¨m 1995 NhËt ®· ®øng thø ba sau §µi Loan vµ Hång K«ng víi tæng sè vèn ®Çu t­ lªn xÊp xØ 2 tû USD. 1996-1997 lµ nh÷ng n¨m khã kh¨n trong lÜnh vùc ®Çu t­ ra nøc ngoµi nãi chung do ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ ë Ch©u ¸, n¨m 1997 gi¶m xuèng chØ cßn 54 dù ¸n víi t­¬ng ®­¬ng 606 triÖu USD. §Õn ®Çu n¨m 1999 th× tæng vèn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi cña NhËt ë Viªt Nam chØ xÊp xØ 3.892 triÖu USD víi kho¶ng 300 dù ¸n. 4. Nh©n tè t¸c ®éng ®Õn thu hót FDI cña EU , Mü, NhËt vµo ViÖt Nam. Ta nhËn thÊy t¸c ®éng ®Õn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ã lµ lîi nhuËn. Tuy nhiªn, viÖc ®Çu t­ vµo ®©u, vµo quèc gia nµo vµo lÜnh vùc nµo l¹i ¶nh h­ëng lín bëi m«i tr­êng ®Çu t­ trong n­íc vµ quèc tÕ. D­íi ®©y xin ®Ò cËp ®Õn mét sè nh©n tè t¸c ®éng ®Õn thu hót FDI cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam. thø nhÊt: ViÖc Trung Quèc gia nhËp tæ chøc WTO ®ång thêi nã ®ang lµ n­íc thu hót FDI lín nhÊt trong c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, th× t¸c ®éng kh¶ n¨ng thu hót FDI cña ViÖt Nam lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái . §a sè c¸c nhµ ®Çu t­ ®­îc hái, chiÕn l­îc Ch©u ¸ cña hä lµ g×, chóng ta ®Òu nhËn ®­îc c©u tr¶ lêi r»ng tr­íc tiªn ®ã lµ xen xÐt thÞ tr­êng Trung Quèc sau ®ã míi ®Õn c¸c quèc c¸c quèc gia kh¸c, trong ViÖt Nam ®­îc xem lµ quèc gia ®­îc ®¸nh gi¸ cao. MÆc dï æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ møc ®é rñi ro cña ta tèt h¬n cña Trung quèc. Tuy nhiªn, chóng ta cßn rÊt nhiÒu yÕu tè kÐm Trung Quèc, ®¬n cö vÒ vÊn ®Ò thÞ tr­êng, thÞ tr­êng cña ta t­¬ng ®èi lín nh­ng ®ã chØ lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng cã nghÜa lµ d©n sè ®«ng nh­ng søc mua yÕu do d©n sè cã møc thu nhËp thÊp chØ b»ng ch­a ®­îc mét nöa so víi Trung Quèc. Thø hai: VÊn ®Ò vÒ an ninh chÝ trÞ c¶ n­íc vµ khu vùc, lÊy Indonesia lµm vÝ dô. Vô khñng bè võa qua ë Bali ®· t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn m«i tr­êng ®Çu t­ cña n­íc nµy. KÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña n­íc nµy ch¾c ch¾n sÏ bÞ ¶nh h­ëng m¹nh, lÜnh vùc tr­íc tiªn ®ã lµ du lÞch sau ®ã lµ c¸c lÜnh vùc nh¹y c¶m kh¸c, tiÕp ®ã sÏ lµ sù suy gi¶m ho¹t ®éng ®Çu t­. thø ba: ViÖc xóc tiÕn ®Çu t­ cña ViÖt Nam. §Ó h×nh ¶nh cña ViÖt Nam trªn tr­êng quèc tÕ cã Ên t­îng ®Ñp, chóng ta kh«ng thÓ khoanh tay ngåi nh×n c¸c n­íc nhËn ®Çu t­ mµ chóng ta cÇn ph¶i t¨ng c­êng qu¶ng b¸ vÒ tÝnh hÊp dÉn m«i tr­êng ®Çu t­ ViÖt Nam. Võa qua chóng ta ®· cã liªn tiÕp c¸c cuéc viÕng th¨m ë tÇm nguyªn thñ quèc gia sang c¸c n­íc Ch©u ¢u, Mü, NhËt ®i kÌm víi nã lµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn quan hÖ gi÷a ViÖt Nam vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi. §iÒu ®ã, sÏ ¶nh h­ëng lín ®Õn thu hót FDI cña ViÖt Nam. thø t­ : VÊn ®Ò vÒ lao ®éng . HiÖn nay ®éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ cao lµ rÊt hiÕm. Trong khi EU, Mü, NhËt lµ n¬i "c«ng nghÖ nguån" cña thÕ giíi, c«ng nghÖ ®øng vµo hµng thø nhÊt thÕ giíi th× kh¶ n¨ng tiÕp nhËn ®­îc c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ rÊt khã. Sù chªnh lÖch qu¸ lín vÒ c«ng nghÖ khi c¸c nhµ ®Çu t­ vµo, ®iÒu ®ã cã nghÜa ph¶i ®µo t¹o, do ®ã sÏ t¨ng chi phÝ cho c¸c nhµ ®Çu t­ vµ ®©y còng lµ ®iÒu rÊt ®¸ng quan t©m cña nhµ ®Çu t­ . thø n¨m: Mét sè yÕu tè kh¸c : VÊn ®Ò vÒ thÞ tr­êng: §èi víi mét sè nhµ ®Çu t­, mèi quan t©m ®Çu tiªn cña hä khi ®Çu t­ vµo quèc gia ®ã lµ quy m« thÞ tr­êng, h¬n thÕ n÷a ®©y kh«ng ph¶i lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng víi d©n sè cao, mµ ph¶i lµ thÞ tr­êng thùc tÕ víi sè d©n cã thu nhËp t­¬ng ®èi vµ cã søc mua cao, ®Æc biÖt nã ph¶i ®­îc nghiªn cøu trong mèi quan hÖ mËt thiÕt víi m«i tr­êng ®Çu t­. VÒ hÖ thèng ph¸p luËt: HÖ thèng ph¸p luËt kh«ng chØ ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng thu hót FDI cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam mµ ¶nh h­ëng ®Õn toµn bé kÕt qu¶ thu hót FDI c¸c khu vùc vµ c¸c quèc gia kh¸c. VÒ c¬ së h¹ tÇng: §©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè cña m«i tr­êng ®Çu t­ trong n­íc. HiÖn nay ta lµ mét quèc gia ®­îc ®¸nh gi¸ cã c¬ së h¹ tÇng rÊt kÐm, cã c­íc phÝ cao, tèc ®é sö lý cña internet rÊt chËm, tèc ®é truyÒn th«ng còng vËy. Ch­¬ng 2 THùC TR¹NG THU HóT FDI CñA EU, mü, nhËt VµO VIÖT NAM ThêI GIAN QUA i. ®¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh thu hót fdi cña eu, mü, nhËt vµo ViÖt Nam giai ®o¹n 1990 - 2002. 1. FDI cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam theo lÜnh vùc ®Çu t­. 1.1. FDI cña EU vµo ViÖt Nam theo lÜnh vùc ®Çu t­. C¸c nhµ ®Çu t­ EU cã mÆt trong tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ t¹i ViÖt Nam. Trong ®ã, hai lÜnh vùc vèn FDI cña EU tËp trung lín vµo (thÓ h._.iÖn ë quy m« c¸c dù ¸n), ®ã lµ ngµnh giao th«ng vËn t¶i - b­u ®iÖn (chiÕm 30,1% sè vèn víi quy m« 1 dù ¸n lµ 101,4 triÖu USD) vµ ngµnh dÇu khÝ (chiÕm 6,7% vÒ vèn nh­ng quy m« 1 dù ¸n lµ 41,7 triÖu USD). §iÒu ®ã chøng tá nh÷ng ngµnh cã thÕ m¹nh cïng víi nh÷ng kü thuËt tiªn tiÕn cña Ch©u ¢u ®ang cã mÆt t¹i ViÖt Nam. Tuy nhiªn, nÕu xem xÐt sè dù ¸n th× ngµnh c«ng nghiÖp nÆng lµ ngµnh cã sè dù ¸n FDI nhiÒu nhÊt (56 dù ¸n, chiÕm 23,7%) víi vèn ®Çu t­ chØ ®øng thø 3, sau ®ã lµ ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ (32 dù ¸n, chiÕm 13,5%), råi ®Õn ngµnh n«ng - l©m (25 dù ¸n, chiÕm 10,5% sè dù ¸n). Tuy vËy, c¸c dù ¸n nµy l¹i cã quy m« nhá. §iÒu nµy cã thÓ thÊy râ qua b¶ng d­íi ®©y: B¶ng 1: C¸c dù ¸n FDI ®ang ho¹t ®éng cña 10 n­íc EU vµo ViÖt Nam ph©n theo ngµnh (1998 - 2002). TT Ngµnh Sè dù ¸n V§T Q.m«/1DA (triÖu USD) Sè DA (%) Gi¸ trÞ (triÖu USD) (%) 1 CN nÆng 56 23,7 886,4 20,2 15,8 2 CN dÇu khÝ 7 2,9 292,0 6,7 41,7 3 CN nhÑ 32 13,5 85,2 1,9 2,6 4 CN thùc phÈm 16 6,8 302,8 6,9 18,9 5 N«ng - L©m - Ng­ 25 10,5 337,7 7,7 13,5 6 Kh¸ch s¹n - Du lÞch 17 7,1 407,1 9,3 23,9 7 DÞch vô 22 9,3 118,5 2,7 5,4 8 XD VP - C¨n hé 8 3,4 234,3 5,3 29,3 9 GTVT - B­u ®iÖn 13 5,5 1.318,3 30,1 101,4 10 X©y dùng 17 7,2 177,7 4,1 10,4 11 VH - Y tÕ - Gi¸o dôc 9 3,8 54,3 1,2 6,0 12 Tµi chÝnh - Ng©n hµng 15 6,3 172,0 3,9 11,5 Tæng sè 237 100 4.386,7 100 (Nguån: Vô qu¶n lý dù ¸n) Chóng ta sÏ xem xÐt mét sè ngµnh næi bËt mµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña EU ®· tËp trung víi khèi l­îng vèn lín, v× ®©y lµ nh÷ng ngµnh ®· chøng tá ®­îc thÕ m¹nh cña c¸c nhµ ®Çu t­ nµy, nhÊt lµ vÒ kü thuËt - c«ng nghÖ: - C¸c nhµ ®Çu t­ cña EU ®Æc biÖt quan t©m ®Õn lÜnh vùc dÇu khÝ, nhÊt lµ hai n­íc Anh vµ Hµ Lan trong giai ®o¹n ®Çu. Trong tæng sè c¸c dù ¸n ®ang ho¹t ®éng vµ c¶ c¸c hîp ®ång ®· hÕt h¹n hoÆc gi¶i thÓ th× sè dù ¸n th¨m dß khai th¸c dÇu khÝ ë ViÖt Nam ®· cã mét nöa thuéc vÒ c¸c nhµ ®Çu t­ cña EU, víi c¸c "®èi thñ" lõng danh thÕ giíi nh­ tËp ®oµn BP (Anh), Shell (Hµ Lan), Total (Ph¸p), Fina (BØ)... - LÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i - b­u ®iÖn chiÕm tû lÖ vèn lín nhÊt. Riªng trong lÜnh vùc b­u ®iÖn, c¸c tªn tuæi næi tiÕng nh­ Siemens (§øc), Alcatel (Ph¸p), Kinnevik vµ Comvil (Thuþ §iÓn) còng trë nªn quen thuéc víi thÞ tr­êng ViÖt Nam. H·ng Siemens víi 2 dù ¸n liªn doanh s¶n xuÊt c¸p quang, thiÕt bÞ viÔn th«ng vµ h·ng Alcatel còng liªn doanh s¶n xuÊt thiÕt bÞ viÔn th«ng lµ nh÷ng h·ng m¹nh d¹n ®Çu t­ vµo ViÖt Nam. Trong khi ®ã, nhiÒu h·ng viÔn th«ng cña c¸c n­íc kh¸c chØ thùc hiÖn c¸c hîp ®ång th­¬ng m¹i khai th¸c dÞch vô viÔn th«ng. - LÜnh vùc ®øng thø hai vÒ vèn ®Çu t­ lµ ngµnh c«ng nghiÖp, trong ®ã c«ng nghiÖp nÆng chiÕm tû lÖ vèn lín nhÊt (69,5%). C¸c nhµ ®Çu t­ cña EU chñ yÕu tËp trung vµo c¸c ngµnh nh­ ®iÖn tö, tin häc; « t«, xe m¸y; ho¸ chÊt... §©y lµ nh÷ng lÜnh vùc thuéc thÕ m¹nh cña c¸c nhµ ®Çu t­ EU. Tuy nhiªn, quy m« mçi dù ¸n vÉn ch­a cao, ch­a xøng víi tiÒm n¨ng cña c¸c nhµ ®Çu t­ nµy. Ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ cã tû lÖ vèn thÊp nhÊt vµ còng cã quy m« dù ¸n nhá nhÊt nh­ng chÝnh c¸c dù ¸n nµy ®· thu hót ®­îc mét l­îng lín lao ®éng, tËn dông ®­îc gi¸ nh©n c«ng rÎ vµ nguån nguyªn liÖu dåi dµo cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, trong ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ, c«ng nghÖ s¶n xuÊt do c¸c nhµ ®Çu t­ cña EU sö dông kh«ng ph¶i lµ nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn. MÆc dï vËy, c¸c nhµ c«ng nghiÖp Ch©u ¢u còng ®· mang ®Õn n­íc ta nh÷ng kü thuËt hiÖn ®¹i vµ kinh nghiÖm qu¶n lý tiªn tiÕn trong ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm, ®Æc biÖt lµ chÕ biÕn n«ng phÈm - mét lÜnh vùc ®ang ®­îc n­íc ta kªu gäi ®Çu t­ (quy m« cña mçi dù ¸n nµy kh¸ cao: 18,9 triÖu USD). §¸ng kÓ nhÊt lµ dù ¸n mÝa ®­êng Bourbon cña Ph¸p ë T©y Ninh víi vèn ®Çu t­ 111 triÖu USD; tiÕp ®ã lµ dù ¸n s÷a Foremost cña Hµ Lan ë S«ng BÐ víi vèn ®Çu t­ lµ 49,5 triÖu USD; c¸c dù ¸n chÕ biÕn h¹t ®iÒu, chÌ xuÊt khÈu; chÕ biÕn cµ phª ë §¾c L¾c; trong lÜnh vùc ®å uèng cao cÊp, c¸c h·ng r­îu, c¸c h·ng bia næi tiÕng thÕ giíi cña Hµ Lan, §an M¹ch còng ®· cã mÆt t¹i ViÖt Nam... - Còng gièng nh­ c¸c nhµ ®Çu t­ cña nh÷ng n­íc kh¸c, c¸c nhµ ®Çu t­ cña EU rÊt chó ý vµo lÜnh vùc kh¸ch s¹n - du lÞch (quy m« mçi dù ¸n t­¬ng ®èi lín: 23,9 triÖu USD). Sím nhÊt vµ còng thµnh c«ng nhÊt cho ®Õn nay ph¶i kÓ ®Õn dù ¸n liªn doanh kh¸ch s¹n Metropole v¬Ý C«ng ty Feal International (Ph¸p) vµ Societe de Development de Metropole B.V (Hµ Lan); C«ng ty Feal cßn tham gia mét dù ¸n lín kh¸c vÒ kh¸ch s¹n, ®ã lµ kh¸ch s¹n Cét Cê Thñ Ng÷ 76 triÖu USD... Trªn thùc tÕ ®©y lµ lÜnh vùc cã kh¶ n¨ng thu håi vèn t­¬ng ®èi nhanh. HÇu hÕt c¸c dù ¸n trong ngµnh ®­îc cÊp giÊy phÐp trong giai ®o¹n 1989 - 1994. Thêi gian nµy l­u l­îng kh¸ch quèc tÕ, c¸c ®oµn th­¬ng gia vµ du kh¸ch ®Õn ViÖt Nam t¨ng nhanh, trong khi ®ã ë ViÖt Nam cã rÊt Ýt kh¸ch s¹n ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, do vËy ®©y lµ giai ®o¹n bïng næ vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc nµy. Nh­ng gÇn ®©y, ngµnh nµy ®· trë nªn b·o hoµ vµ c¸c dù ¸n cña c¸c n­íc EU còng kh«ng cßn coi ®©y lµ lÜnh vùc ®Çu t­ "nãng" n÷a. - Mét lÜnh vùc ®Çu t­ rÊt ®¸ng chó ý ë ®©y, ®ã lµ n«ng - l©m. §©y lµ lÜnh vùc th­êng cã lîi nhuËn thÊp, rñi ro nhiÒu nh­ng còng ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ EU dµnh 337,7 triÖu USD ®Ó khai th¸c thÕ m¹nh cña nã. Quy m« 1 dù ¸n ngµnh nµy kh«ng cao l¾m: 13,5 triÖu USD nh­ng còng ®· gãp phÇn CNH - H§H n«ng nghiÖp, n«ng th«n cña n­íc ta. - Mét lÜnh vùc rÊt ®¸ng quan t©m n÷a ®ã lµ x©y dùng - v¨n phßng víi 08 dù ¸n, nh­ng chiÕm 5,3% sè vèn vµ cã quy m« trung b×nh 1 dù ¸n t­¬ng ®èi lín: 29,3 triÖu USD. Trong ®ã ®¸ng chó ý lµ 1 dù ¸n liªn doanh cña §øc - C«ng ty Badaco Wego ë TP. Hå ChÝ Minh víi vèn ®Çu t­ lµ 109,4 triÖu USD. * Ngoµi c¸c lÜnh vùc ®¸ng chó ý trªn, c¸c nhµ ®Çu t­ cña EU cßn tham gia ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc kh¸c nh­ng víi sè vèn ë møc thÊp. Nãi tãm l¹i, c¸c nhµ ®Çu t­ cña EU tËp trung vèn FDI nhiÒu vµo c¸c ngµnh giao th«ng vËn t¶i - b­u ®iÖn, dÇu khÝ, c«ng nghiÖp, kh¸ch s¹n - du lÞch,... tõ ®ã ®· chuyÓn giao nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo qu¸ tr×nh CNH - H§H cña ViÖt Nam th«ng qua c¸c lÜnh vùc nµy, nh­ng sù chuyÓn giao vÒ vèn vµ c«ng nghÖ ®ã cßn qu¸ nhá bÐ so víi tiÒm lùc cña c¸c n­íc ®ã. Bªn c¹nh ®ã cã thÓ thÊy thÕ m¹nh cña c¸c n­íc EU lµ kü thuËt - c«ng nghÖ, nh­ng c¸c lÜnh vùc tËp trung nhiÒu dù ¸n FDI cña EU l¹i cã quy m« mét dù ¸n t­¬ng ®èi nhá (nh­ c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ, n«ng - l©m nghiÖp, dÞch vô, x©y dùng...), ®iÒu ®ã chøng tá hµm l­îng kü thuËt trong c¸c ngµnh nµy lµ rÊt thÊp, cã khi sö dông c¶ nh÷ng c«ng nghÖ cò vµ l¹c hËu. ë ®©y cã mét m©u thuÉn lµ: chóng ta khuyÕn khÝch FDI cã sù chuyÓn giao kü thuËt - c«ng nghÖ tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, nh­ng chØ khi sö dông nh÷ng c«ng nghÖ sö dông nhiÒu lao ®éng (th­êng lµ c¸c c«ng nghÖ cò, l¹c hËu) th× c¸c n­íc EU míi cã thÓ tËn dông ®­îc nguån nh©n c«ng dåi dµo víi gi¸ rÎ cña ViÖt Nam, mµ nh÷ng c«ng nghÖ nµy c¸c n­íc trong khu vùc Ch©u ¸ ®· chuyÓn giao phÇn lín th«ng qua FDI vµo ViÖt Nam. V× vËy chóng ta ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch hÊp dÉn ®Ó cã thÓ khai th¸c ®­îc thÕ m¹nh cña c¸c n­íc EU mµ vÉn tËn dông ®­îc mäi nguån lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt n­íc trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn. 1.2. FDI cña Mü vµo ViÖt Nam theo lÜnh vùc ®Çu t­. Hoa Kú, trong giai ®o¹n 1996 - 2000 víi trªn 100 dù ¸n vµ tæng vèn ®­ng ký lµ 1.094.829.771 USD, chiÕm 3,05% tæng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· cã ®ãng gãp tÝch cùc trong viÖc gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn cho nÒn kinh tÕ n­íc ta, lµ nguån bæ sung quan träng cho t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n c©n v·ng lai, gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña n­íc ta. VÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸, c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña Mü chñ yÕu tËp trung vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng (gåm c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ, tin häc vµ dÞch vô tin häc, c«ng nghiÖp chÕ biÕn dÇu khÝ...) víi 60 dù ¸n, tæng vèn ®¨ng ký ®¹t 660 triÖu USD, chiÕm 59% vÒ sè dù ¸n nh­ng chiÕm 62% vÒ vèn ®µu t­. LÜnh vùc dÞch vô (bao gåm x©y dùng v¨n phßng, c¨n hé cho thuª, v¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dôc, tµi chÝnh, Ng©n hµng...) ®øng thø 2 víi 30 dù ¸n, tæng vèn ®¨ng ký 275 triÖu USD, chiÕm 30% sè dù ¸n vµ 26% tæng sè vèn. LÜnh vùc n«ng l©m thuû s¶n chiÕm tû träng rÊt nhá víi11dù ¸n, tæng nguån vèn ®¨ng ký 130,9 triÖu USD, chiÕm 11% vÒ sè dù ¸n vµ 12% vÒ vèn. Chi tiÕt ®­îc tr×nh bµy ë b¶ng 2. B¶ng 2: §Çu t­ trùc tiÕp cña Hoa Kú vµo ViÖt Nam tÝnh theo ngµnh. TT Ngµnh Sè dù ¸n Tû träng Tæng vèn Tû träng 1 C«ng nghiÖp nÆng 12 11,81 % 359.017 30,37 % 2 C«ng nghiÖp nhÑ 28 27,72 % 336.421 28,46 % 3 Y tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc 17 16,83 % 116.215 9,83 % 4 Kinh doanh du lÞch kh¸ch s¹n 6 5,96 % 102.791 8,69 % 5 X©y dùng 7 6,95 % 87.259 7,38 % 6 N«ng - L©m 9 8,91 % 72.664 6,65 % 7 VËn t¶i 4 3,98 % 40.350 3,41 % 8 DÞch vô 12 11,88 % 37.502 3,17 % 9 DÇu khÝ 4 3,98 % 19.200 1,62 % 10 Thuû s¶n 2 1,94 % 4.816 0,41 % Tæng 101 100 % 1.176.236 100 % Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ Chó ý: C¸c dù ¸n trªn ®©y kh«ng bao gåm c¸c dù ¸n bÞ gi¶i thÓ hoÆc hÕt thêi h¹n ho¹t ®éng. §Çu t­ trùc tiÕp cña Hoa Kú tËp trung chñ yÕu vµo ngµnh c«ng nghiÖp, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña khu vùc nµy ®¹t trªn 20%/n¨m, gãp phÇn quan träng ®­a tèc ®é t¨ng tr­ëng gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp cña c¶ n­íc ®¹t trªn 10%/n¨m. §Çu t­ trùc tiÕp cña Hoa Kú trong lÜnh vùc dÞch vô cã chiÒu h­íng t¨ng lªn, trong ®ã tû träng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vÒ kh¸ch s¹n, du lÞch gi¶m râ rÖt, ®Çu t­ x©y dùng h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp, b­u chÝnh viÔn th«ng, y tÕ, ®µo t¹o nguån nh©n lùc t¨ng nhanh. §©y lµ dÊu hiÖu rÊt tÝch cùc nh»m gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­. §Çu t­ trùc tiÕp cña Hoa Kú chñ yÕu ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi víi 61 dù ¸n (chiÕm 60% sè dù ¸n), tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký lµ 503,6 triÖu USD (chiÕm 47%); 31 dù ¸n liªn doanh (chiÕm 31%), tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký 516 triÖu USD (chiÕm 48%), 9 dù ¸n hîp doanh (chiÕm 9%) víi vèn ®¨ng ký 45,5 triÖu USD chiÕm 5%. 1.3. FDI cña NhËt vµo ViÖt Nam theo lÜnh vùc ®Çu t­. NÒn kinh tÕ NhËt B¶n cã ®Æc thï lµ mét nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i víi c¬ cÊu c«ng nghiÖp hoµn chØnh. V× vËy, FDI cña NhËt cã mÆt trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ n­íc ta tõ c«ng nghiÖp, n«ng, l©m, ng­ nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô. Nh­ng tËp trung chñ yÕu vÉn lµ trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. C«ng nghiÖp nÆng chiÕm tû träng lín nhÊt trong c¸c ngµnh (chiÕm 39% xÐt vÒ sè dù ¸n). Sau c«ng nghiÖp nÆng lµ c«ng nghiÖp nhÑ (chiÕm 19,7% tæng sè dù ¸n). Thêi gian ®Çu, NhËt B¶n quan t©m nhiÒu ®Õn c¸c dù ¸n khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ c¸c dù ¸n ph¸t triÓn dÞch vô. Nh­ ®· nãi ë trªn, NhËt B¶n lµ mét n­íc nghÌo vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, ®©y lµ lý do quan thóc ®Èy c¸c c«ng ty NhËt B¶n thùc hiÖn chiÕn l­îc ph¸t triÓn h­íng ngo¹i trªn c¬ së nhËp nguyªn liÖu. Thªm vµo ®ã, tõ thËp kû 70 - 80; NhËt B¶n vÊp ph¶i t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng do hËu qu¶ cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ rót ng¾n theo ph­¬ng thøc cæ ®iÓn (khai th¸c tµi nguyªn ®ång thêi tµn ph¸ thiªn nhiªn). V× vËy, chiÕn l­îc ®Çu t­ cña NhËt B¶n vµo Ch©u ¸ tõ cuèi thËp niªn 80 ®Õn nay vÉn lµ nh»m vµo khai th¸c nguyªn liÖu tõ bªn ngoµi vµ ®ång thêi b¾t ®Çu chó träng chuyÓn giao nh÷ng ngµnh mµ NhËt mÊt lîi thÕ c¹nh tranh vµ g©y « nhiÔm m«i tr­êng. Ngoµi ra còng tõ thùc tr¹ng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi ë ViÖt Nam giai ®o¹n nµy, ®ã lµ c¸c ngµnh thuéc c¬ së h¹ tÇng, c¸c ngµnh c«ng nghiÖp yÕu kÐm, cã nhu cÇu thu hót FDI. §iÒu nµy gãp phÇn lý gi¶i t¹i sao c¬ cÊu ®Çu t­ theo ngµnh cña NhËt B¶n trong giai ®o¹n ®Çu khi ®Çu t­ vµo ViÖt Nam l¹i diÔn ra nh­ vËy. B¶ng 3: §Çu t­ cña NhËt B¶n vµo ViÖt Nam theo ngµnh tÝnh hÕt n¨m 1994. §¬n vÞ: triÖu USD Sè dù ¸n Tæng sè vèn ®Çu t­ Tû lÖ cña NhËt trong tæng vèn ®Çu t­ theo tõng ngµnh (%) Tæng Dù ¸n PhÇn cña NhËt PhÇn chung Cña NhËt C«ng nghiÖp 492 40 3.838,2 175,4 4,6 DÇu khÝ 25 4 1.284,9 121,4 9,4 N«ng-l©m-ng­ nghiÖp 75 5 385,8 7,7 2,6 Ng­ nghiÖp 20 - 60,4 - - GTVT-B­u ®iÖn 21 - 636,8 - - Kh¸c s¹n du lÞch 104 5 1.954,1 184,6 9,4 DÞch vô 127 12 729,6 34,6 4,7 Tµi chÝnh-Ng©n hµng 15 - 176,6 - - C¸c ngµnh kh¸c 51 - - - - Tæng sè 930 66 9066,4 523,7 30,7 Nguån: Uû ban Hîp t¸c vµ ®Çu t­ ë giai ®o¹n sau, FDI ®· cã sù c¶i thiÖn theo h­íng ®a d¹ng ho¸ c¸c lÜnh vùc ®Çu t­. FDI ®· ®­îc ph©n bè vµo c¸c lÜnh vùc: c«ng nghiÖp nÆng, c«ng nghiÖp nhÑ, giao th«ng vËn t¶i, b­u ®iÖn, x©y dùng, c«ng nghiÖp chÕ biÕn, n«ng nghiÖp, tµi chÝnh - ng©n hµng, dÇu khÝ, b¶o hiÓm vµ c¸c ngµnh kh¸c. Cã thÓ nãi, sù ®a d¹ng ho¸ nµy lµ mét b­íc tiÕn thùc sù cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam, phï hîp víi lîi Ých cña phÝa NhËt B¶n vµ nhu cÇu cña ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ n­íc nhµ. B¶ng 4. §Çu t­ n­íc ngoµi cña NhËt B¶n t¹i ViÖt Nam ph©n theo ngµnh (TÝnh ®Õn hÕt 20/12/2002) §¬n vÞ tÝnh: triÖu USD Ngµnh Sè dù ¸n Vèn ®¨ng ký (triÖu $) Vèn thùc hiÖn Vèn thùc hiÖn/vèn ®¨ng ký C«ng nghiÖp nÆng 117 1.846,8 954 51 C«ng nghiÖp nhÑ 59 341,1 231,8 68 X©y dùng 18 423,6 295 70 C«ng nghiÖp thùc phÈm 18 122,9 74,8 60,8 C«ng nghiÖp dÇu khÝ 4 131 434 - N«ng, l©m nghiÖp 17 53,5 30,9 57,8 Thuû s¶n 5 20 14,5 72,5 Kh¸ch s¹n, du lÞch 8 142,9 84 58,8 X©y dùng h¹ tÇng KCX 3 53,2 14 26,3 Tµi chÝnh - Ng©n hµng V¨n ho¸ - Y tÕ - gi¸o dôc 4 7 56 35,9 49,2 20 87,9 55,7 X©y dùng v¨n phßng, c¨n hé 13 173 133 76,9 DÞch vô 20 29 4,5 15,5 Tæng sè 310 3.941,9 2.664 67,6 Nguån: Vô Qu¶n lý dù ¸n - Bé KH & §T NÕu tÝnh chung c¶ toµn bé lÜnh vùc c«ng nghiÖp th× FDI ®· chiÕm tíi 65% sè dù ¸n, 61% tæng sè vèn cho tíi thêi ®iÓm cuèi n¨m 2000. Trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp th× c«ng nghiÖp nÆng cã 117 dù ¸n víi vèn ®Çu t­ 1.876,8 triÖu USD; c«ng nghiÖp nhÑ cã 56 dù ¸n víi 341,1 triÖu USD; c«ng nghiÖp thùc phÈm cã 18 dù ¸n víi 122,9 triÖu USD; vµ c«ng nghiÖp x©y dùng còng cã 18 dù ¸n víi 423,6 triÖu USD. Cã thÓ nãi nh÷ng lÜnh vùc mµ NhËt B¶n ®Çu t­ vµo hÇu hÕt thuéc nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc mòi nhän mµ n­íc ta cßn yÕu vµ ®ang chó träng ph¸t triÓn, ®ßi hái kü thuËt cao nh­ s¶n xuÊt « t«, xe m¸y, s¶n xuÊt Robot, ®iÖn tö, vËt liÖu x©y dùng... Sau c«ng nghiÖp, mét sè lÜnh vùc ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt ­u tiªn ®Çu t­ theo thø tù: dÞch vô víi 20 dù ¸n chiÕm 6,5% tæng sè dù ¸n, 0,7% tæng vèn ®¨ng ký; giao th«ng vËn t¶i, b­u ®iÖn cã 17 dù ¸n, chiÕm 5,4% sè dù ¸n, 7,3% vèn ®¨ng ký; x©y dùng chiÕm 5,8% trong tæng dù ¸n, 10,7% tæng vèn ®Çu t­ ®¨ng ký. Nh­ vËy, mÆc dï sè dù ¸n ®Çu t­ trong lÜnh vùc dÞch vô ®øng vÞ trÝ thø hai sau c«ng nghiÖp vÒ sè dù ¸n nh­ng l­îng vèn ®¨ng ký l¹i kh«ng ®¸ng kÓ chiÕm 0,7% tæng vèn FDI. Ng­îc l¹i, ngµnh giao th«ng vËn t¶i, b­u ®iÖn vµ x©y dùng xÕp vÞ trÝ sau dÞch vô vÒ sè dù ¸n nh­ng l¹i cã vèn ®¨ng ký chiÕm tíi 7,3% vµ 10,7% tæng vèn ®¨ng ký. Trong lÜnh vùc n«ng, l©m nghiÖp ®Õn nay cã 17 dù ¸n víi tæng sè vèn lµ 53,5 triÖu USD chiÕm 5,5% sè dù ¸n vµ 1,4% tæng sè vèn ®Çu t­. Nh×n chung sè dù ¸n trong lÜnh vùc nµy t¨ng chËm, nguyªn nh©n chÝnh lµ viÖc ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ cung cÊp nguyªn liÖu, tiªu thô s¶n phÈm, vÒ gi¶i quyÕt ®Êt ®ai, chÞu ¶nh h­ëng cña thêi tiÕt khÝ hËu... Râ rµng lµ nh÷ng biÕn ®éng trong quy m« vµ tèc ®é thùc hiÖn cña dù ¸n FDI tiÕn triÓn theo chiÒu h­íng tÝch cùc. Thùc tÕ cho thÊy, ®èi víi ngµnh c«ng nghiÖp nÆng, tÝnh ®Õn thêi ®iÓm th¸ng 12 n¨m 2001 tû lÖ vèn thùc hiÖn/vèn ®¨ng ký ®¹t kho¶ng 51%; c«ng nghiÖp nhÑ 68%; c«ng nghiÖp thùc phÈm 60,8%; x©y dùng 70% v¨n phßng, x©y dùng v¨n phßng vµ c¨n hé cho thuª lµ 70%; riªng ngµnh dÇu khÝ, khi triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n, phÝa NhËt B¶n ®· t¨ng vèn ®Çu t­ ®­a trÞ gi¸ thùc hiÖn lªn ®Õn 434 triÖu USD gÊp 9,2 lÇn so víi vèn ®¨ng ký ban ®Çu. Nh×n chung tiÕn ®é thùc hiÖn ®Çu t­ lµ kh¸ nhanh so víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi kh¸c. §iÒu ®ã thÓ hiÖn tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n cña c¸c nhµ ®Çu t­ NhËt B¶n ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n c¶. Tû lÖ vèn thùc hiÖn trung b×nh ®¹t 67,6% tæng sè vèn ®¨ng ký. 2. FDI cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam theo l·nh thæ. 2.1. FDI cña EU vµo ViÖt Nam theo l·nh thæ. §Õn ngµy 31/12/1999, ®Çu t­ cña c¸c n­íc EU ®· cã mÆt ë 35 ®Þa ph­¬ng trong tæng sè 61 tØnh thµnh cã vèn FDI cña c¶ n­íc. C¸c dù ¸n tËp trung chñ yÕu vµo c¸c tØnh phÝa Nam nh­ TP. Hå ChÝ Minh, B×nh D­¬ng, §ång Nai,... C¸c tØnh phÝa B¾c c¸c dù ¸n cña EU chñ yÕu tËp trung ë Hµ Néi - lµ n¬i ®øng thø 2 sau TP. Hå ChÝ Minh, sau ®ã lµ H¶i Phßng. ë miÒn Trung còng cã dù ¸n tËp trung nhiÒu ë Qu¶ng Nam - §µ N½ng, ngoµi ra chØ cßn cã ë Thõa Thiªn HuÕ vµ NghÖ An. C¸c dù ¸n kh¸c tËp trung r¶i r¸c ë c¸c tØnh thµnh kh¸c ë phÝa Nam vµ B¾c víi sè vèn phÇn lín lµ nhá. Ta cã b¶ng sau: B¶ng 5: C¸c dù ¸n FDI ®ang ho¹t ®éng cña 10 n­íc EU ë mét sè ®Þa ph­¬ng tiªu biÓu cña ViÖt Nam (tõ 01/01/1998 - 13/12/1999). TT §Þa ph­¬ng Dù ¸n Vèn ®Çu t­ Sè DA (%) TriÖu USD (%) 1 TP. Hå ChÝ Minh 86 36,2 1.832,2 41,8 2 Hµ Néi 53 22,4 1.198,4 27,4 3 §ång Nai 19 8,1 289,5 6,5 4 B×nh D­¬ng 13 5,5 95,9 2,2 5 Qu¶ng Nam - §µ N½ng 8 3,3 52,7 1,2 6 H¶i Phßng 5 2,2 55,8 1,3 7 C¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c 53 22,3 862,2 19,6 Tæng sè 237 100 4.386,7 100 Nguån: Vô qu¶n lý dù ¸n Theo sè liÖu tæng hîp cña b¶ng trªn, TP. Hå ChÝ Minh dÉn ®Çu c¶ n­íc vÒ sè dù ¸n lÉn sè vèn ®Çu t­: 86 dù ¸n, chiÕm 36,2% vµ vèn ®Çu t­ lµ 1.832,2 triÖu USD, chiÕm 41,8% tæng sè vèn. Trong ®ã, c¸c n­íc ®Çu t­ chñ yÕu lµ Ph¸p, Anh, Hµ Lan, §øc cã sè dù ¸n chiÕm 87,2% vµ chiÕm 98,8% vèn ë ®©y. Hµ Néi ®øng thø hai c¶ vÒ sè dù ¸n lÉn vèn ®Çu t­: 53 dù ¸n, chiÕm 22,4% vµ vèn ®Çu t­ lµ 1.198 triÖu USD, chiÕm 27,4% vèn. Trong ®ã, c¸c dù ¸n còng tËp trung chñ yÕu vµo c¸c n­íc trªn. C¸c dù ¸n vµo §ång Nai chñ yÕu tõ c¸c n­íc nh­ Ph¸p, §øc, HµLan. Nh­ vËy c¸c dù ¸n cña EU tËp trung chñ yÕu vµo c¸c thµnh phè, c¸c trung t©m ®« thÞ ph¸t triÓn - lµ nh÷ng n¬i cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn nh­ c¬ së h¹ tÇng tèt, cã søc mua lín,... ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi hÊp dÉn bÊt cø mét nhµ ®Çu t­ nµo chø kh«ng ph¶i riªng EU. 2.2. FDI cña Mü vµo ViÖt Nam theo l·nh thæ. VÒ ®Þa bµn ®Çu t­, còng nh­ c¸c quèc gia kh¸c, ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü tËp trung vµo c¸c ®Þa ph­¬ng cã c¬ së h¹ tÇng tèt nh­ TP. Hå ChÝ Minh, Hµ Néi, B×nh D­¬ng, Bµ RÞa Vòng Tµu, §ång Nai. Riªng 5 tØnh nµy ®· chiÕm 62% vÒ sè dù ¸n vµ 12% tæng sè vèn ®Çu t­. Chi tiÕt xem ë b¶ng 6. B¶ng 6: FDI cña Mü vµo ViÖt Nam theo l·nh thæ. TT §Þa bµn Sè dù ¸n Tû träng Sè vèn Tû träng 1 TP. Hå ChÝ Minh 29 28,71 % 351.111 29,7 % 2 §ång Nai 08 7,92 % 250.909 21,22 % 3 Hµ Néi 22 21,78 % 196.118 16,59 % 4 H¶i D­¬ng 01 0,99 % 102.700 8,69 % 5 Bµ RÞa Vòng Tµu 05 4,95 % 100.432 8,5 % 6 B×nh D­¬ng 11 10,89 % 50.910 4,31 % 7 §µ N½ng 04 3,96 % 35.093 2,97 % 8 Hµ T©y 01 0,99 % 20.000 1,69 % 9 §ak Lak 03 2,97 % 12.035 1,02 % 10 Qu¶ng Nam 01 0,99 % 11.283 0,95 % 11 C¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c 16 15,84 % 46.645 4,37 % Tæng 101 100 % 1.176.23 100 % Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ Chó ý: C¸c dù ¸n trªn ®©y kh«ng bao gåm c¸c dù ¸n bÞ gi¶i thÓ hoÆc hÕt thêi h¹n ho¹t ®éng. XÐt trªn quan ®iÓm vÒ ph©n bæ ®Çu t­ trùc tiÕp viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: T¹i vïng B¾c Bé, ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü tËp trung vµo ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ chiÕm tû träng 63,8%, ngµnh c«ng nghiÖp nÆng chiÕm 12,2%, ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm chiÕm 9,3%; T¹i vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü tËp trung vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp nÆng chiÕm 23,3%, ngµnh kh¸ch s¹n du lÞch chiÕm 22,6% vµ ngµnh giao th«ng vËn t¶i b­u ®iÖn chiÕm 13%. T¹i vïng kinh tÕ träng ®iÓm Trung Bé, ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü tËp trung vµo ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm chiÕm 24%, ngµnh x©y dùng chiÕm 19,7%, ngµnh kh¸ch s¹n du lÞch chiÕm 36,7% vµ ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ chiÕm 10,5%; T¹i vïng kinh tÕ träng ®iÓm Nam Bé, ®Çu t­ cña Mü tËp trung chñ yÕu vµo ngµnh c«ng nghiÖp nÆng chiÕm 22,8%, ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ chiÕm 19,4%, ngµnh x©y dùng v¨n phßng, trang trÝ néi thÊt chiÕm 15,4%; t¹i vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long, ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü tËp trung chñ yÕu ngµnh x©y dùng chiÕm tû träng 55,3%, trong khi ngµnh lín thø 2 lµ ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ chØ chiÕm 14,2% vµ ngµnh c«ng nghiÖp thùc phÈm chiÕm 12,4%. 2.3. FDI cña NhËt vµo ViÖt Nam theo l·nh thæ. C¬ cÊu FDI theo vïng, l·nh thæ ®· cã chuyÓn biÕn tÝch cùc. Thêi gian ®Çu, FDI chñ yÕu tËp trung vµo c¸c tØnh phÝa Nam, ®Õn nay ®· cã sù quan t©m h¬n ®èi víi khu vùc miÒn B¾c; cã tíi 28/61 tØnh thµnh trong c¶ n­íc cã c¸c dù ¸n ®Çu t­ cña NhËt B¶n ®ang ®­îc tiÕn hµnh thùc hiÖn. §©y lµ nh÷ng tØnh thµnh cã c¬ së h¹ tÇng (c¶ cøng vµ mÒm) thuËn lîi t­¬ng ®èi h¬n so víi c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c vµ cã nguån lùc ®­îc ®µo t¹o cã tay nghÒ nh­ ë Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng, §ång Nai...; Riªng TP. Hå ChÝ Minh tËp trung ®­îc nhiÒu dù ¸n còng nh­ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, víi h¬n 90 v¨n phßng ®¹i diÖn cña c¸c h·ng vµ ng©n hµng NhËt B¶n; Cao nhÊt lµ Hµ Néi víi 59 dù ¸n víi sè vèn lµ 867,933 triÖu USD chiÕm 19,7% tæng dù ¸n vµ 22,5% tæng sè vèn; TP. Hå ChÝ Minh cã 118 dù ¸n chiÕm 39,5% víi sè vèn lµ 45,141 triÖu USD chiÕm 19,3 % tæng sè vèn; tiÕp ®Õn lµ §ång Nai 28 dù ¸n víi sè vèn lµ 729,929 triÖu USD; Thanh Ho¸ chØ cã 2 dù ¸n nh­ng vèn chiÕm tíi 373,6 triÖu USD.... Tuy nhiªn gÇn ®©y cã nhiÒu dù ¸n ®Çu t­ lín vµo c¬ së h¹ tÇng nh­ khu chÕ xuÊt T©n ThuËn, Linh Trung, dù ¸n B¾c Nhµ BÌ - Nam B×nh Ch¸nh, dù ¸n ®« thÞ míi Nam Sµi Gßn vµ dù ¸n nhµ m¸y n­íc B×nh An. B¶ng 7: §Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n theo vïng l·nh thæ. (TÝnh ®Õn n¨m 2000 - ChØ tÝnh dù ¸n cßn hiÖu lùc) §¬n vÞ: triÖu USD, % §Þa ph­¬ng Sè dù ¸n Vèn ®Çu t­ ®¨ng ký Vèn ®Çu t­ thùc hiÖn Vèn thùc hiÖn/Vèn ®¨ng ký Hµ Néi 59 867,93 319,08 37,8 TP. Hå ChÝ Minh 118 745,14 358,19 48,1 §ång Nai 28 729,93 304,53 41,7 Thanh Ho¸ 2 373,60 235,35 63,0 B×nh D­¬ng 17 295,43 94,74 32,0 VÜnh Phóc 6 220,67 165,40 75,0 Bµ RÞa Vòng Tµu 7 169,26 159,32 94,1 B¾c Ninh 1 126,00 126,00 100 H¶i Phßng 18 108,00 57,45 52,0 Qu¶ng Ninh 5 22,34 21,54 96,4 Hµ T©y 3 19,48 15,37 74,0 Kh¸nh Hoµ 3 18,94 17,72 94,0 L©m §ång 6 17,44 3,16 18,1 §µ N½ng 5 16,35 13,15 80,4 B×nh §Þnh 1 14,12 14,62 103,6 Th¸i Nguyªn 4 9,33 0,60 6,4 B¹c Liªu 1 8,96 9,78 109,1 Thõa Thiªn HuÕ 2 8,75 4,90 56,0 H¶i D­¬ng 1 8,00 6,00 75,0 B×nh ThuËn 2 4,88 0,79 16,0 NghÖ An 1 4,51 1,89 42,0 An Giang 1 4,50 1,60 35,6 H­ng Yªn 1 4,44 3,78 84,2 CÇn Th¬ 2 3,80 0,87 23,0 Hoµ B×nh 2 2,38 0,86 36,2 Th¸i B×nh 1 0,90 - - Hµ TÜnh 1 0,53 0,87 164,5 Tæng sè 298 3.805,61 1.937,56 50,9 Nguån: Vô qu¶n lý dù ¸n ®Çu t­ - Bé KH & §T (Kh«ng tÝnh c¸c dù ¸n dÇu khÝ) Tõ sè liÖu ë b¶ng trªn, chóng ta cã thÓ thÊy ®éng th¸i FDI ë ViÖt Nam. MÆc dï TP. Hå ChÝ Minh lµ thµnh phè cã sè dù ¸n cao nhÊt nh­ng quy m« trung b×nh cña mét dù ¸n chØ kho¶ng 6,31 triÖu USD, trong khi ®ã Hµ Néi vµ §ång Nai lµ hai vïng cã sè dù ¸n chØ b»ng 1/2 vµ gÇn 1/4 TP. Hå ChÝ Minh nh­ng quy m« trung b×nh cña mét dù ¸n lµ 14,7 triÖu USD vµ 2,6 triÖu USD; ®Æc biÖt B¾c Ninh lµ mét trong nh÷ng tØnh cã duy nhÊt mét dù ¸n nh­ng cã quy m« vèn ®Çu t­ lµ cao nhÊt 126 triÖu USD. Qua sù ph©n tÝch trªn phÇn nµo cho thÊy quy m« c¸c dù ¸n ë TP. Hå ChÝ Minh nhá, chñ yÕu ho¹t ®éng ë c¸c lÜnh vùc dÞch vô. Trong khi ®ã ë Hµ Néi, B×nh D­¬ng, §ång Nai... lµ nh÷ng ®Þa ph­¬ng mµ NhËt B¶n ®¹t c¬ së s¶n xuÊt, nhµ x­ëng nh­ liªn doanh s¶n xuÊt xe m¸y Sirius víi 24,25 triÖu USD; liªn doanh Yamaha Sãc S¬n 80 triÖu USD; ®©y lµ nh÷ng ngµnh t¹o ra gi¸ trÞ gia t¨ng mét c¸ch trùc tiÕp. Cho ®Õn thêi ®iÓm nµy, ®· cã rÊt nhiÒu c«ng ty hµng ®Çu cña NhËt B¶n cã mÆt vµ ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam trªn nhiÒu lÜnh vùc nh­ s¶n xuÊt phô tïng, l¾p r¸p « t«, xe m¸y; s¶n xuÊt ph©n bãn, ho¸ chÊt; dÇu khÝ... Cã thÓ nãi, c¬ cÊu ®Çu t­ theo vïng l·nh thæ cña FDI t¹i ViÖt Nam kh«ng c©n ®èi, víi mét biÓu hiÖn næi bËt lµ chØ tËp trung vµo mét sè ®Þa ph­¬ng. §iÒu nµy cho thÊy ®èi t¸c NhËt rÊt kÐn ®Þa ®iÓm ®Çu t­. M­êi ®Þa ph­¬ng dÉn ®Çu ®· chiÕm tíi 87,6% tæng sè dù ¸n vµ 91,8% tæng vèn FDI vµo ViÖt Nam. Sù ph©n bè nµy kh¸ t­¬ng øng víi tÝnh chÊt, møc ®é më cöa vµ tiÒm n¨ng cña c¸c vïng kinh tÕ ë ViÖt Nam. Bªn c¹nh ®ã, kh«ng thÓ phñ nhËn FDI nãi chung vµ FDI nãi riªng ®· gãp phÇn h×nh thµnh nªn c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm quèc gia vµ ë giai ®o¹n ®Çu tiÕn hµnh C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ th× ®©y lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan; vµ nh­ vËy míi t¹o ra ®­îc nh÷ng chuyÓn biÕn cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ. 3. FDI cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam theo h×nh thøc ®Çu t­. 3.1. FDI cña EU vµo ViÖt Nam theo h×nh thøc ®Çu t­. C¸c dù ¸n FDI cña EU vµo ViÖt Nam tÝnh ®Õn thêi ®iÓm 31/12/1999 cã ®ñ c¸c h×nh thøc ®Çu t­, trong khi c¸c nhµ ®Çu t­ Ch©u ¸ cã xu h­íng thÝch chän h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi th× h×nh thøc liªn doanh l¹i ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ cña EU ­a thÝch nhÊt. Sau ®ã míi lµ h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi, råi ®Õn h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh vµ cuèi cïng lµ h×nh thøc BOT, h×nh thøc nµy chØ cã 2 dù ¸n. Cô thÓ:  B¶ng 8: FDI ®ang ho¹t ®éng cña 10 n­íc EU t¹i ViÖt Nam tõ 10/01/1998 - 31/12/1999 ph©n theo h×nh thøc ®Çu t­. H×nh thøc Sè dù ¸n V§T Sè DA (%) TriÖu USD (%) 100% vèn 94 39,7 440,4 10 Liªn doanh 123 51,9 2.039,2 46,4 H§HTKD 18 7,6 1.516,9 34,5 BOT... 02 0,8 390,2 9,1 Tæng 237 100 4.386,7 100 Nguån: Vô qu¶n lý dù ¸n Bªn c¹nh nh÷ng nÐt chung nh­ ®· thÊy qua b¶ng trªn, mçi n­íc thuéc EU l¹i cã mét "nÐt" riªng, ch¼ng h¹n c¸c nhµ ®Çu t­ cña Ph¸p, Anh, Hµ Lan thÝch h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c liªn doanh; trong khi §øc, Thuþ §iÓn, §an M¹ch, Italia, BØ, Lucxembua vµ ¸o l¹i Ýt chän hay kh«ng chän h×nh thøc nµy... Cô thÓ: B¶ng 9: C¸c dù ¸n FDI ®ang ho¹t ®éng cña tõng n­íc EU t¹i ViÖt Nam ph©n theo h×nh thøc ®Çu t­, ®¬n vÞ: triÖu USD (tõ 01/01/1998 -31/12/1999). TT H×nh thøc 100% vèn Liªn doanh H§HTKD BOT N­íc Sè DA V§T Sè DA V§T Sè DA V§T Sè DA V§T 1 Ph¸p 38 191,4 57 861,5 08 619,2 01 120,0 2 Anh 11 52,5 11 242,2 05 481,4 01 270,2 3 Hµ Lan 14 105,2 19 408,2 03 73,8 - - 4 §øc 13 66,4 14 287,1 01 1,0 - - 5 Thuþ §iÓn 02 1,5 04 27,8 01 341,5 - - 6 §an M¹ch 01 0,9 04 110,5 01 1,0 - - 7 Italia 01 1,6 04 38,0 - - - - 8 BØ 05 9,2 06 48,7 - - - - 9 Lucxembua 06 9,2 04 18,7 - - - - 10 ¸o 03 2,5 01 2,8 - - - - Tæng 94 440,4 123 2.039,2 18 1.516,9 2 390,2 Nguån: Vô Qu¶n lý dù ¸n Cã mét ®iÓm næi bËt ®ã lµ phÇn lín c¸c n­íc ®Òu lùa chän h×nh thøc liªn doanh. Nh­ vËy cã thÓ thÊy c¸c nhµ ®Çu t­ cña EU ®Òu muèn cã sù tham gia cña c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam, muèn tranh thñ sù hiÓu biÕt vµ hç trî cña c¸c ®èi t¸c ViÖt Nam trong FDI cña m×nh. §iÒu nµy còng dÔ dµng gi¶i thÝch, bªn c¹nh nh÷ng nguyªn nh©n vÒ nguån tµi chÝnh h¹n hÑp... th× nguyªn nh©n s©u xa nhÊt ®ã chÝnh lµ viÖc c¸c nhµ ®Çu t­ cña EU cßn e ng¹i vµ ch­a quan, ch­a hiÓu râ ®­îc m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam, v× vËy hä rÊt sî cã nhiÒu rñi ro cho nh÷ng ®ång vèn cña m×nh. Th«ng qua h×nh thøc liªn doanh, c¸c nhµ ®Çu t­ EU võa chia sÎ ®­îc c¸c rñi ro ®ã, võa cã mét c¸ch tiÕp cËn nhanh nhÊt vµ dÔ dµng nhÊt víi m«i tr­êng ®Çu t­ cßn nhiÒu biÕn ®éng, ®Æc biÖt trong c¸c chÝnh s¸ch luËt ph¸p cña ViÖt Nam. Cßn c¸c nhµ ®Çu t­ cña ViÖt Nam khi tham gia liªn doanh, hä ®ång thêi ph¶i cã tr¸ch nhiÖm víi ®ång vèn cña m×nh nªn sÏ s½n sµng cung cÊp vµ hç trî nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt nhÊt cho c¸c ®èi t¸c ®Ó sù phèi hîp ®Çu t­ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao nhÊt. Nh­ng h×nh thøc nµy chØ ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ EU ­a chuéng chñ yÕu trong thêi gian ®Çu. Theo con sè tæng hîp th× giai ®o¹n 1996 - 1999, c¸c dù ¸n ®Çu t­ h×nh thøc nµy ®· cã chiÒu h­íng gi¶m, chØ cßn 50 dù ¸n so víi 73 dù ¸n cña giai ®o¹n tr­íc. Cßn h×nh thøc 100% vèn cã tíi 58 dù ¸n, ®· t¨ng lªn 161% so víi 36 dù ¸n cña giai ®o¹n tr­íc. §ång thêi còng cã nhiÒu dù ¸n ®· chuyÓn tõ h×nh thøc liªn doanh sang h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi, vÝ dô: C«ng ty quèc tÕ Th¸i B×nh, s¶n xuÊt ®¸ khèi cña Lucxembua ë Qu¶ng Nam, chuyÓn h×nh thøc 100% vèn vµo ngµy 18/5/1994; C«ng ty Prezioso s¶n xuÊt bao b×, s¬n chèng gØ cña Ph¸p ë TP. Hå ChÝ Minh chuyÓn h×nh thøc ®Çu t­ vµo th¸ng 7/1995... §iÒu nµy còng dÔ dµng gi¶i thÝch v× c¸c nhµ ®Çu t­ EU ®· b¾t ®Çu hiÓu râ hoÆc ®· cã nhiÒu thêi gian ®Ó tiÕp cËn víi m«i tr­êng ®Çu t­... cña ViÖt Nam. H¬n n÷a, h×nh thøc liªn doanh còng ®· béc lé nh÷ng yÕu kÐm vÒ qu¶n lý cña bªn ViÖt Nam. V× vËy, c¸c nhµ ®Çu t­ EU sÏ c¶m thÊy yªn t©m h¬n vµ kiÓm so¸t ®­îc c¸c rñi ro chñ yÕu trong qóa tr×nh ®Çu t­, tõ ®ã cã thÓ lùa chän h×nh thøc 100% vèn n­íc ngoµi ®Ó cã quyÒn chñ ®éng víi nguån vèn cña m×nh, tù quyÕt ®Þnh ®­îc c¸c ph­¬ng thøc kinh doanh hiÖu qu¶ nhÊt vµ còng tr¸nh ®­îc sù can thiÖp, nhÊt lµ sù qu¶n lý yÕu kÐm cña bªn ®èi t¸c. Nh­ vËy, mét m«i tr­êng ®Çu t­ æn ®Þnh lµ rÊt quan träng ®Ó hÊp dÉn ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c ®èi t¸c EU. H×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh chiÕm tû lÖ vèn lín lµ do c¸c dù ¸n cã quy m« vèn rÊt lín vµ tËp trung chñ yÕu vµo c¸c lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i - b­u ®iÖn, dÇu khÝ nh­ hîp ®ång dÇu khÝ l« 05-2 víi BP vµ Staoil cña Anh vµ Na Uy víi vèn ®Çu t­ lµ 103 triÖu USD; hîp ®ång th«ng tin di ®éng cña Thuþ §iÓn ë Hµ Néi víi sè vèn lµ 341,5 triÖu USD. 3.2. FDI cña Mü vµo ViÖt Nam theo h×nh thøc ®Çu t­. Ngoµi ra FDI cña Mü cßn cã mét sè C«ng ty ®¨ng ký t¹i Singapore, British Virgin Islands,... thuéc tËp ®oµn lín cña Mü ®Çu t­ sang ViÖt Nam nh­ Coca Cola, Procter & Gamble... kh«ng thuéc danh môc ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü ë ViÖt Nam. Chi tiÕt xem ë b¶ng 10. B¶ng 10: H×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp cña Mü t¹i ViÖt Nam (§¬n vÞ: 100.000 USD) STT H×nh thøc ®Çu t­ Sè dù ¸n Tû träng Tæng vèn Tû träng 1 100% vèn n­íc ngoµi 61 60 % 503,6 47 % 2 Liªn doanh 31 31 % 516,0 48 % 3 Hîp ®ång hîp t¸c LD 09 9 % 45,5 5 % Tæng 101 100 % 1.065,100 100 % Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­ Chó ý: C¸c dù ¸n trªn ®©y kh«ng bao gåm c¸c dù ¸n bÞ gi¶i thÓ hoÆc hÕt thêi h¹n ho¹t ®éng. 3.3. FDI cña NhËt vµo ViÖt Nam theo h×nh thøc ®Çu t­. §Çu t­ trùc tiÕp cña NhËt B¶n ë ViÖt Nam ®­îc thùc hiÖn d­íi ba d¹ng chñ yÕu sau:  B¶ng 11: C¸c h×nh thøc FDI cña NhËt ë ViÖt Nam. §¬n vÞ: dù ¸n 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1._.h«ng chØ ®em l¹i lîi Ýc kinh tÕ cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nãi chung vµ ViÖt Nam nãi riªng vÒ mÆt t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm vµ viÖc lµm, mµ cã cßn kÝch thÝch c¸c nÒn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n n÷a trong viÖc s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng kü thuËt cao, lµ nh÷ng thø c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®ßi hái ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸. §Ó thùc hiÖn nh÷ng chiÕn l­îc lín trªn, ta cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ g×? §iÒu nµy sÏ ®­îc gi¶i ®¸p ë phÇn tiÕp theo. II. mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót FDI cña EU, Mü , NhËt vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi. 1. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng kh¶ n¨ng thu hót FDI cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam trong thêi gian tíi 1.1. T¨ng c­êng c¸c chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ cña EU, Mü, NhËt Bªn c¹nh viÖc thùc hµnh vµ thùc thi c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung, cÇn tiÕp tôc bæ sung c¸c c¸c ­u ®·i khuyÕn khÝch m¹nh mÏ ®Çu t­ cña EU, Mü, NhËt vµo c¸c lÜnh vùc theo h­íng chñ yÕu sau: 1.1.1. §èi víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn xuÊt khÈu: Thùc hiÖn c«ng bè h¹n ng¹ch c«ng b»ng gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp ®èi víi c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu b»ng h¹n ng¹ch. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi trî xuÊt khÈu nh­ chÝnh s¸ch tÝn dông ­u ®·i, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Cho phÐp tù c©n ®èi ngo¹i tÖ . Thµnh lËp quü hç trî xuÊt khÈu vµo EU, Mü, NhËt nh»m hç trî doanh nghiÖp gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh khi xuÊt khÈu sang EU, Mü, NhËt nh­ hç trî mét phÇn l·i suÊt, b¶o l·nh tÝn dông xuÊt khÈu. Cã chÝnh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ víi ®iÒu kiÖn lµ s¶n phÈm ®­îc xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng c¸c n­íc nµy. Kh«ng thu thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi trong vßng 3 - 5 n¨m kÓ tõ khi s¶n phÈm ®­îc xuÊt khÈu sang EU, Mü, NhËt. 1.1.2. §èi víi c¸c dù ¸n sö dông c«ng nghÖ vµ kü thuËt tiªn tiÕn cña EU, Mü, NhËt. §­a c¸c dù ¸n nµy vµo doanh môc vµo doanh môc c¸c dù ¸n ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­. Nhµ n­íc chÞu toµn bé chi phÝ ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò lao ®éng ®Ó sö dông m¸y mãc, thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®­îc ®­a vµo ViÖt Nam. 1.1.3. §èi víi c¸c dù ¸n phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n. §­a c¸c dù ¸n nµy vµo doanh môc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­, víi c¸c chÝnh s¸ch miÔn tiÒn thuª ®Êt trong suèt thêi gian ho¹t ®éng cña dù ¸n . ¸p dông thuÕ suÊt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp ­u ®·i nhÊt 10% . §¶m b¶o hç trî c©n ®èi ngo¹i tÖ trong toµn bé qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña dù ¸n. ¦u ®·i ®Æc c¸nh cho c¸c dù ¸n t¹o gièng c©y con míi, chÊt l­îng cao, ®¸p øng yªu cÇu xuÊt khÈu . 1.1.4. ThiÕt lËp chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Æc biÖt ®èi víi c¸c tËp ®oµn lín cña EU, Mü, NhËt ®Çu t­ vµo ViÖt Nam nh­ cho phÐp thÝ ®iÓm c¸c tËp ®oµn lín cña hä ®­îc thµnh lËp c«ng ty qu¶n lý vèn, quü hç trî ®Çu t­, c«ng ty ®a môc ®Ých, ®a dù ¸n . 1.1.5. Cã chÝnh s¸ch ­u ®·i ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty nhá vµ võa cña c¸c n­íc trªn b»ng c¸ch tÝch cùc tuyªn truyÒn vÒ sù hÊp dÉn vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam th«ng qua c¸c c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, th«ng qua héi th¶o vÒ xóc tiÕn ®Çu t­ ë c¸c n­íc nµy. 1.1.6. Hç trî c¸c c«ng ty EU, Mü, NhËt trong viÖc chuÈn bÞ tiÕp cËn thÞ tr­êng ViÖt Nam b»ng viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ c¸c thñ tôc ®Ó tiÕn hµnh ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam th«ng qua viÖc x©y dùng trung t©m th«ng tin vÒ ViÖt Nam ë c¸c n­íc nµy. 1.1.7. Hç trî c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa kinh doanh t¹i ViÖt Nam th«ng qua quü hç trî doanh nghiÖp nhá vµ võa (SMEDF) b¾t ®Çu ho¹t ®éng tõ 1/1999. 1.1.8. Gi¶m vµ tiÕn tíi kh«ng thu thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. 1.2. C¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­. 1.2.1. VÒ chÝnh trÞ, ph¸p luËt ë ViÖt Nam tõ n¨m 1977 ®· c«ng bè ®iÒu lÖ ®Çu t­ n­íc ngoµi, nh­ng vÒ c¬ b¶n kh«ng thùc hiÖn ®­îc. Thùc tr¹ng nµy do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, trong ®ã chñ yÕu lµ nguyªn nh©n bªn trong, tøc lµ m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam khi ®ã ch­a th«ng tho¸ng. Chóng ta ch­a nhËn thøc ®Çy ®ñ ng­êi ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp nhËn ®Çu t­ vµ quyÒn lîi kinh doanh cña ng­êi n­íc ngoµi, mµ chØ chó ý ®Õn quyÒn lîi cña m×nh. Do vËy, kh«ng ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi h­ëng øng. Rót kinh nghiÖm tõ thùc tiÔn trong n­íc vµ tham kh¶o bªn ngoµi, luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc c«ng bè th¸ng 12 n¨m 1987 ®· ®¶m b¶o ®­îc quyÒn lîi vµ tÝnh hÊp dÉn cho c¸c bªn tham gia ®Çu t­, do vËy ®· ®­îc giíi ®Çu t­ quèc tÕ h­ëng øng. §Ó gióp c¸c chñ ®Çu t­ thùc hiÖn luËt dÔ dµng, nhµ n­íc ®· ban hµnh hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn chi tiÕt thi hµnh luËt, trong ®ã quan träng nhÊt lµ nghÞ ®Þnh 139/H§BT ban hµnh ngµy 05/9/1988. Sau h¬n 2 n¨m thùc hiÖn, ngµy 30/6/1990 Quèc héi ViÖt Nam ®· söa ®æi bæ sung luËt ®Çu t­. TiÕp ®ã Héi ®ång Bé tr­ëng ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 28/H§BT thay thÕ cho nghÞ ®Þnh 139/H§BT vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 06/2/1991. §Õn nay ®· h×nh thµnh ®­îc hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p lý vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi c¶ "chiÒu däc" vµ "chiÒu ngang". §©y lµ mét cè g¾ng rÊt lín trong lÜnh vùc luËt ph¸p nãi riªng vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi nãi chung cña ViÖt Nam. Tuy nhiªn, qua thÓ nghiÖm thùc tiÔn ®· béc lé kh«ng Ýt nh÷ng sai sãt vµ h¹n chÕ cã thÓ kh¸i qu¸t nh­ sau: hÖ thèng ph¸p luËt cßn ch­a ®ång bé vµ cô thÓ, ®Æc biÖt thùc hiÖn luËt ph¸p cßn tuú tiÖn, g©y nhiÒu khã kh¨n r¾c rèi cho chñ ®Çu t­. Nh­ nhËn xÐt cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi "HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËtcña ViÖt Nam nãi chung lµ tèt nh­ng thiÕu tÝnh b¶o ®¶m v÷ng ch¾c, nhÊt lµ tuú tiÖn khi thi hµnh. NhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý ban hµnh chËm, néi dung cña mét sè ®iÒu kho¶n trong v¨n b¶n ph¸p lý cßn chång chÐo, ch­a thèng nhÊt, thËm chÝ cßn cã chç m©u thuÉn...". §Ó kh¾c phôc nh÷ng thiÕu sãt, nh­îc ®iÓm trªn, hiÖn nay nh÷ng viÖc sau ®©y ®ang ®­îc triÓn khai: + Rµ so¸t l¹i toµn bé hÖ thèng ph¸p luËt cã liªn quan c¶ chiÒu däc lÉn chiÒu ngang ®Ó t×m ra nh÷ng ®iÓm bÊt hîp lý, chång chÐo hoÆc cßn thiÕu ®Ó ®iÒu chØnh, bæ sung. + ThÓ chÕ ho¸ chÝnh s¸ch ®Çu t­ trùc tiÕp cña ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng nh­ lµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt, trªn c¬ së ®ã ban hµnh c¸c tµi liÖu h­íng dÉn ®Çu t­ cña tõng ngµnh, tõng ®Þa ph­¬ng cô thÓ. + Ban hµnh thªm mét sè luËt vµ quy chÕ cÇn thiÕt nh­ luËt ®Çu t­ gi¸n tiÕp, hoµn chØnh quy chÕ khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu c«ng nghiÖp kü thuËt cao, luËt c«ng ty cæ phÇn vµ c¸c luËt kinh tÕ kh¸c. + §Èy m¹nh c¸c c«ng t¸c nghiªn cøu, tham kh¶o luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt c¸c n­íc trong khu vùc. + T¨ng c­êng kiÓm so¸t viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt, kh¾c phôc t×nh tr¹ng thùc hiÖn luËt cßn tuú tiÖn, theo c¶m tÝnh nh­ hiÖn nay. 1.2.2. Hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi §Ó t¨ng tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n vµ ®Þnh h­íng theo quy ho¹ch chung cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, c«ng t¸c qu¶n lý c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tËp trung vµo hai vÊn ®Ò lín: ThÈm ®Þnh dù ¸n vµ qu¶n lý c¸c dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp. + C«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n: trong thêi gian qua nh×n chung chÊt l­îng thÈm ®Þnh t¨ng dÇn, ®· chuyÓn tõ thÈm ®Þnh gi¶n ®¬n, thuÇn tuý xem xÐt hå s¬ sang viÖc ®¸nh gi¸ tæng hîp víi sù phèi hîp cña nhiÒu ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng. §· cã sù cè g¾ng ®¶m b¶o quy tr×nh, thêi gian vµ gi¶m dÇn phiÒn hµ ®èi víi chñ dù ¸n trong qu¸ tr×nh lµm thñ tôc. Tuy nhiªn, c«ng t¸c thÈm ®Þnh dù ¸n ®· béc lé nhiÒu h¹n chÕ g©y c¶n trë ®Õn qu¸ tr×nh ®Çu t­ cña c¸c chñ dù ¸n nh­: ch­a b¶o ®¶m ®óng thêi gian luËt ®Þnh; sù phèi hîp thÈm ®Þnh dù ¸n cña mét sè ngµnh ch­a thËt ®Çy ®ñ, viÖc göi chËm hoÆc kh«ng göi ý kiÕn thÈm ®Þnh ®· g©y khã kh¨n cho viÖc cÊp giÊy phÐp ®Çu t­. C¸c thñ tôc cÊp giÊy phÐp cßn phiÒn hµ (muèn xin ®­îc giÊy phÐp ph¶i qua nhiÒu con dÊu, chØ thiÕu mét con dÊu th× dù ¸n bÞ om l¹i) v.v... §Ó n©ng cao chÊt l­îng thÈm ®Þnh dù ¸n, hiÖn nay ®ang gi¶i quyÕt nh÷ng c«ng viÖc sau: - T¨ng c­êng sù phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan qu¶n lý vµ chñ dù ¸n ®Çu t­, trong viÖc thÈm ®Þnh dù ¸n, nhÊt lµ c¸c c¬ quan nh­, Uû ban nhµ n­íc vÒ hîp t¸c vµ ®Çu t­ (SCCI), Uû ban kÕ ho¹ch Nhµ n­íc, Ng©n hµng, Bé th­¬ng m¹i, Bé khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr­êng, Bé tµi chÝnh v.v... - X©y dùng quy tr×nh thÈm ®Þnh dù ¸n ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ theo th«ng lÖ quèc tÕ. - Ph©n cÊp vµ quy tr¸ch nhiÖm cô thÓ ®è víi c¸c ngµnh h÷u quan, gi¶m bít c¸c mèi phª chuÈn cÊp giÊy phÐp. - TriÓn khai viÖc h­íng dÉn c¸ch thøc x©y dùng dù ¸n ®Çu t­ vµ ph¸t hµnh mÉu hå s¬ cho mét sè ngµnh chñ yÕu. + C«ng t¸c qu¶n lý c¸c dù ¸n: ViÖc theo dâi c¸c chñ ®Çu t­ ho¹t ®éng cã ®óng quy ®Þnh cña giÊy phÐp hay kh«ng lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng vµ phøc t¹p. Trong thêi gian qua ®· cã nhiÒu dù ¸n ho¹t ®éng kh«ng ®óng giÊy phÐp. C«ng t¸c kiÓm tra c¸c dù ¸n ®­îc cÊp giÊy phÐp trªn 6 th¸ng míi ®­îc tiÕn hµnh ®· cho thÊy nh÷ng thiÕu sãt nh­: do thiÕu theo dâi th­êng xuyªn triÓn khai dù ¸n nªn kh«ng kÞp thêi gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n m¾c mí trong thùc hiÖn dù ¸n; mét sè c¬ quan Nhµ n­íc thùc hiÖn kiÓm tra mét c¸ch tuú tiÖn, kh«ng ®óng ph¸p luËt; c¸n bé kiÓm tra ch­a th«ng th¹o ph¸p luËt, ch­a n¾m ch¾c néi dung vµ ph­¬ng ph¸p kiÓm tra, nhÊt lµ kiÓm tra tµi chÝnh cña xÝ nghiÖp; xö lý c¸c sai ph¹m cßn chËm vµ ch­a kÞp thêi, ch­a h×nh thµnh ®­îc m¹ng l­íi qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi thèng nhÊt trong c¶ n­íc... H­íng kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn lµ: - T¨ng c­êng kiÓm tra theo dâi qu¸ tr×nh triÓn khai nh÷ng dù ¸n theo ph¸p luËt. - Xö lý kÞp thêi vµ kiªn quyÕt c¸c dù ¸n ho¹t ®éng sai giÊy phÐp. - §Æc biÖt chó ý ®Õn sù am hiÓu ph¸p luËt,nghiÖp vô vµ ngo¹i ng÷ cña c¸c c¸n bé trong ®oµn kiÓm tra. - Cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho tõng ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng, trªn c¬ së ®ã lµm c¨n cø ®Ó kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng cña c¸c chñ ®Çu t­. - Th­êng xuyªn ban hµnh söa ®æi c¸c mÉu hå s¬, b¸o c¸o vµ kiÓm tra ®Òu ®Æn viÖc thùc hiÖn c¸c b¸o c¸o nµy cña xÝ nghiÖp. 1.2.3. N©ng cÊp c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã: HÇu hÕt c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn ViÖt Nam ®Òu phµn nµn vÒ c¬ së h¹ tÇng qu¸ kÐm, nhÊt lµ giao th«ng b­u ®iÖn. Thùc ra vÊn ®Ò nµy gÇn nh­ ch­a ®­îc chuÈn bÞ tr­íc khi tiÕp nhËn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ChÝnh v× thÕ ViÖt Nam ®· chó träng nh÷ng ­u tiªn cña dù ¸n vµo c¬ së h¹ tÇng. Nh­ng do ch­a cã khuyÕn khÝch hîp lý, nªn ®· kh«ng ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi h­ëng øng (trõ mét sè dù ¸n trong lÜnh vùc viÔn th«ng vµ kh¸ch s¹n). §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy cÇn thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: + Gi¶m hoÆc miÔn thuÕ trong mét thêi gian ®ñ lín ®Ó hÊp dÉn c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng. + Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c chñ ®Çu t­ ViÖt Nam tham gia liªn doanh víi bªn n­íc ngoµi b»ng c¸c khuyÕn khÝch vÒ tµi chÝnh, cÊp tÝn dông, viÖn trî... + Nhµ n­íc dµnh phÇn lín nguån tµi chÝnh theo ch­¬ng tr×nh ODA tµi trî cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng (®Æc biÖt lµ nguån vèn tõ ChÝnh phñ NhËt). + Sím h×nh thµnh vµ thùc hiÖn nghiªm chØnh luËt giao th«ng trong c¶ n­íc (nh­ NghÞ ®Þnh 13 vÒ An toµn giao th«ng cña ChÝnh phñ). + Nhanh chãng ®Çu t­ n©ng cÊp mét sè c«ng tr×nh träng ®iÓm cã ¶nh h­ëng thiÕt thùc, cÊp b¸ch ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trong c¶ n­íc. 1.2.4. TËp trung hç trî c¸c doanh nghiÖp EU , Mü , NhËt duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh t¹i ViÖt Nam. 1.2.4.1. Thùc tiÔn ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ c¸c n­íc cho thÊy ®©y lµ ph­¬ng vËn ®éng ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ nhÊt, cã t¸c dông tÝch cùc cho viÖc x©y dùng h×nh ¶nh vÒ mét m«i tr­¬ng ®Çu t­ hÉp dÉn vµ cã søc thuyÕt phôc ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ tiÒm n¨ng. 1.2.4.2. T¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó triÓn khai nhanh chãng dù ¸n ®Çu t­. Quy râ rµng vÒ viÖc gi¶i phãng mÆt b»ng. Linh ho¹t h¬n trong viÖc chuyÓn nh­îng vèn, ®iÒu chØnh môc tiªu dù ¸n hoÆc tû lÖ xuÊt khÈu, miÔn, gi¶m tiÒn thuª ®Êt, më réng diÖn ­u ®·i vÒ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp , nhanh chãng hoµn thuÕ VAT. Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp EU , Mü , NhËt tù do ¸p dông hÖ thèng kiÓm to¸n theo tiªu chuÈn quèc tÕ. Th­êng xuyªn ®èi tho¹i trùc tiÕp víi céng ®ång c¸c nhµ ®Çu t­ cña c¸c n­íc nµy. 1.3. §Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. ViÖt Nam b¾t ®Çu tiÕp nhËn ®Çu t­ n­íc ngoµi trong hoµn c¶nh thÕ giíi ®ang cã sù c¹nh tranh gay g¾t vÒ thÞ tr­êng ®Çu t­. NhiÒu n­íc xung quanh ®· cã nhiÒu kinh nghiÖm vµ kh«ng ngõng c¶i tiÕn m«i tr­êng ®Çu t­ ®Ó t¹o sù hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Do vËy, ViÖt Nam cÇn ®Èy m¹nh c«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t­ mét c¸ch liªn tôc ®Ó g©y sù chó ý vµ quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong mÊy n¨m qua víi sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ nh­ UNIDO vµ UNDP chóng ta ®· tiÕn hµnh triÓn khai c¸c c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ ë trong vµ ngoµi n­íc. ViÖc më c¸c diÔn ®µn ®Çu t­ ®· ®em l¹i mét sè kÕt qu¶ b­íc ®Çu kh¶ quan, trong ®ã ®Æc biÖt lµ häc ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm vÒ c«ng t¸c vËn ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. Thùc tÕ cho thÊy ph¶i ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c xóc tiÕn ®Çu t­ theo nh÷ng h­íng sau: + T¨ng c­êng tæ chøc c¸c diÔn ®µn ®Çu t­ ë trong vµ ngoµi n­íc, cÇn chó ý ®Õn néi dung cña c¸c diÔn ®µn theo tÝnh chÊt vµ ®Þa ®iÓm cô thÓ. + Tranh thñ sù gióp ®ì cña c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ ViÖt kiÒu ë n­íc ngoµi ®Ó giíi thiÖu, qu¶ng c¸o vÒ m«i tr­êng ®Çu t­ ë ViÖt Nam. + Tæ chøc th­êng xuyªn viÖc cung cÊp vµ tiÕp nhËn th«ng tin tõ c¸c sø qu¸n cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi, cã kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó c¸c sø qu¸n cã thÓ tham gia mét c¸ch tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶ c«ng t¸c vËn ®oäng ®Çu t­. + Nghiªn cøu x©y dùng m¹ng l­íi xóc tiÕn ®Çu t­ ë mét sè khu vùc chñ yÕu. + ThiÕt lËp mèi quan hÖ víi c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ ë mét sè n­íc ®Ó trao ®æi th«ng tin vµ kinh nghiÖm. §ång thêi ®Èy m¹nh quan hÖ víi c¸c c«ng ty t­ vÊn ph¸p lý, dÞch vô ®Çu t­ quèc tÕ ®Ó thu thËp th«ng tin vµ tiÕp nhËn sù gióp ®ì trong x©y dùng ph¸p luËt, vËn ®éng ®Çu t­... + §Èy m¹nh viÖc nghiªn cøu chÝnh s¸ch cña c¸c n­íc cã quan hÖ víi ViÖt Nam trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, nhÊt lµ nh÷ng n­íc cã tiÒm n¨ng lín ®Ó cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp. + Bé phËn xóc tiÕn ®Çu t­ cÇn t¨ng c­êng vµ cã kÕ ho¹ch phèi hîp víi c¸c Bé, ViÖn, Tr­êng vµ c¸c c¬ quan lµm c«ng t¸c ®èi ngo¹i ®Ó phèi hîp nghiªn cøu c¸c ch­¬ng tr×nh, xu h­íng ®Çu t­ quèc tÕ nh»m t¹o thÕ chñ ®éng trong viÖc giao tiÕp vµ xö lý c¸c quan hÖ víi bªn ngoµi. + Chó träng c«ng t¸c biªn dÞch c¸c tµi liÖu, v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ra tiÕng n­íc ngoµi vµ ng­îc l¹i, ®Ó c¸c chñ ®Çu t­ trong n­íc vµ ngoµi n­íc hiÓu biÕt vÒ nhau tèt h¬n. 1.4. §a d¹ng hãa c¸c h×nh thøc thu hót vèn ®Çu t­ vµ kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i §Ó khuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trong ®ã coi träng ®Çu t­ gi¸n tiÕp. ViÖc kÕt hîp hîp lý gi÷a ®Çu t­ trùc tiÕp vµ ®Çu t­ gi¸n tiÕp sÏ t¹o ra ®­îc nguån vèn rÊt lín cho ®Êt n­íc. Phèi hîp ®ång bé c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i sÏ t¹o nªn mét søc m¹nh tæng hîp thóc ®Èy tèc ®é thu hót vèn ®Çu t­. Thùc tÕ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cã tiÕn hµnh tr«i ch¶y ®­îc hay kh«ng phô thuéc chÆt chÏ vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c, trong ®ã ®Æc biÖt lµ ngo¹i th­¬ng vµ ng©n hµng. ViÖc kÕt hîp gi÷a c¸c yÕu tè cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i sÏ t¹o ra nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi gãp phÇn quan träng c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam. 1.5. §èi víi ho¹t ®éng cña ng©n hµng, ph¸t triÓn ng©n hµng liªn doanh, më chi nh¸nh ng©n hµng n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi cæ phÇn. Qua c¸c n¨m thùc hiÖn luËt ®Çu t­, hÇu nh­ c¸c nhµ kinh doanh n­íc ngoµi kh«ng muèn ®Çu t­ vµo lÜnh vùc ng©n hµng, trong khi ng©n hµng lµ "m¾t xÝch" kh«ng thÓ thiÕu ®­îc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­. Thùc tr¹ng nµy do nhiÒu nguyªn nh©n, song chñ yÕu lµ do nhËn thøc cña chóng ta ch­a ®Çy ®ñ vÒ vai trß cña ng©n hµng ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh cña ng­êi n­íc ngoµi. Chóng ta cßn ¸p dông nhiÒu quy ®Þnh kh¾t khe víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ nhiÒu quy ®Þnh kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ (nay ®· söa ®æi nhiÒu vµ ®· cã mét sè ng©n hµng cña Ph¸p, Th¸i Lan, In®ªnªxia ... xin më chi nh¸nh t¹i ViÖt Nam). Thªm vµo ®ã, do luËt ng©n hµng cña chóng ta ho¹t ®éng víi c¬ chÕ kh«ng th«ng tho¸ng nªn c¬ chÕ thÞ tr­êng gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n lóng tóng, tõ ®ã cã t©m lý rôt rÌ, do dù khi cho phÐp ng­êi n­íc ngoµi ®­îc kinh doanh Ng©n hµng t¹i ViÖt Nam. Do vËy trong thêi gian tíi cÇn ph¶i nhanh chãng kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn ®Ó thu hót sù quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc nµy. §i liÒn víi c¬ chÕ ho¹t ®éng cña ng©n hµng lµ sù ph¸t triÓn c¸c ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. §©y lµ nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng nh»m ®a d¹ng c¸c h×nh thøc ®Çu t­ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho mäi ng­êi tham gia vµo kinh doanh víi mäi kh¶ n¨ng cña m×nh. H¬n thÕ n÷a, th«ng qua c¸c h×nh thøc nµy mµ qu¸ tr×nh l­u th«ng vèn ®­îc thuËn lîi vµ huy ®éng tèt h¬n mäi tiÒm n¨ng vµ vèn cña nhiÒu ng­êi trong vµ ngoµi n­íc. 1.6. §µo t¹o c¸n bé Suy cho cïng ch×a kho¸ ®Ó gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò, quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n lµm viÖc trong lÜnh vùc hîp t¸c ®Çu t­. §©y lµ kh©u yÕu nhÊt cña n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay. Trong thêi gian qua tõ chç ch­a biÕt g× vÒ lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Õn chç h×nh thµnh ®­îc ®éi ngò c¸n bé biÕt lµm viÖc trong lÜnh vùc míi mÎ nµy. §©y lµ kÕt qu¶ lín nhÊt trong nh÷ng n¨m thùc hiÖn luËt ®Çu t­. Tuy vËy, thùc tÕ ®· béc lé lµ rÊt nhiÒu yÕu kÐm vÒ hiÓu biÕt hoÆc phÈm chÊt c¸n bé cña c«ng nh©n ViÖt Nam lµm viÖc trong c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. §©y lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch cÇn gi¶i quyÕt vµ theo nh÷ng néi dung chñ yÕu sau: + T¨ng c­êng më c¸c líp d­íi nhiÒu h×nh thøc vµ qui m« kh¸c nhau ®Ó ®µo t¹o, båi d­ìng nh÷ng kiÕn thøc vÒ hîp t¸c ®Çu t­ n­íc ngoµi cho c¸n bé vµ c«ng nh©n ViÖt Nam. + Chó träng ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¸n bé chuyªn ngµnh phèi hîp víi c¸c ®Þa ph­¬ng vµ víi sù gióp ®ì cña Uû ban nhµ n­íc vÒ hîp t¸c vµ ®Çu t­ më c¸c líp ®µo t¹o c¸n bé tham gia héi ®ång qu¶n trÞ vµ c¸c c¸n bé chñ chèt cña xÝ nghiÖp liªn doanh. + Tranh thñ sù gióp ®ì quèc tÕ ®Ó ®µo t¹o c¸n bé. + Nghiªn cøu tõng b­íc h×nh thµnh c¸c chuyªn ®Ò vµ m«n häc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó gi¶ng d¹y ë mét sè tr­êng ®¹i häc. + Sím tiªu chuÈn ho¸ tr×nh ®é c¸n bé lµm viÖc ë c¸c chøc vô kh¸c nhau trong xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ trong xÝ nghiÖp liªn doanh. 1.7. TÝch cùc t×m hiÓu kü v¨n ho¸, tËp qu¸n cña c¸c thµnh viªn EU, Mü, NhËt. V¨n ho¸ kinh doanh cã ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c c«ng ty, c¸c tËp ®oµn lín... Do ®ã ta cÇn tÝch cùc t×m hiÓu v¨n ho¸ lèi sèng, së thÝch cña c¸c ®èi t¸c ®Ó tõ ®ã dµnh ®­îc thiÖn c¶m vµ ®Æc biÖt lµ sù t«n träng cña ®èi t¸c. 2. Mét sè kiÕn nghÞ Sau ®©y xin ®­a ra mét sè kiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc nh»m t¨ng søc hÊp dÉn cña hÖ thèng chÝnh s¸ch nh»m thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña Hoa Kú vµo ViÖt Nam. 2.1. HÖ thèng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cÇn th«ng tho¸ng theo h­íng tù do ho¸ ®Ó b¶o ®¶m kh¶ n¨ng xuÊt nhËp khÈu c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt còng nh­ s¶n phÈm, tøc lµ b¶o ®¶m sù thuËn lîi, kÕt nèi liªn tôc c¸c c«ng ®o¹n ho¹t ®éng ®Çu t­ cho c¸c nhµ ®Çu t­ nãi chung vµ cho c¸c nhµ ®Çu t­ Mü nãi riªng. ChÝnh s¸ch tiÒn tÖ ph¶i gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò chèng l¹m ph¸t vµ æn ®Þnh tiÒn tÖ. Trong ®ã, chÝnh s¸ch l·i suÊt vµ tû gi¸ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn dßng ch¶y cña FDI víi t­ c¸ch lµ nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ ®Çu t­ vµ møc thuËn lîi thu ®­îc t¹i mét thÞ tr­êng x¸c ®Þnh. ViÖc xem xÐt sù vËn ®éng cña vèn n­íc ngoµi ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi cho thÊy, dßng vèn ®Çu t­ dµi h¹n, nhÊt lµ FDI ®æ vµo mét n­íc th­êng tû lÖ thuËn víi sù gia t¨ng lßng tin cña c¸c chñ ®Çu t­, ®ång thêi l¹i tû lÖ nghÞch víi ®é chªnh lÖch l·i suÊt trong - ngoµi n­íc, trong - ngoµi khu vùc. NÕu ®é chªnh lÖch l·i suÊt ®ã cµng cao, t­ b¶n n­íc ngoµi cµng ­a ®Çu t­ theo kiÓu cho vay ng¾n h¹n, Ýt chÞu rñi ro vµ h­ëng l·i ngay trªn chØ sè chªnh lÖch l·i suÊt ®ã. H¬n n÷a, khi møc l·i suÊt trong n­íc cao h¬n møc l·i suÊt quèc tÕ th× søc hót víi dßng vèn ch¶y vµo cµng m¹nh. Tuy nhiªn, ®ång nghÜa víi l·i suÊt cao lµ chi phÝ trong ®Çu t­ cao, lµm gi¶m ®i lîi nhuËn cña c¸c nhµ ®Çu t­. Tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t, phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ë tõng giai ®o¹n sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn tõ xuÊt khÈu, t¨ng søc hÊp dÉn víi vèn n­íc ngoµi tõ Mü. Cã thÓ nãi, cã møc t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao sÏ lµm yªn lßng c¸c nhµ ®Çu t­ Mü v× kh¶ n¨ng tr¶ nî cña n­íc ta ®­îc b¶o ®¶m h¬n, ®é m¹o hiÓm trong ®Çu t­ sÏ gi¶m xuèng. C¸c møc ­u ®·i vÒ tµi chÝnh - tiÒn tÖ dµnh cho vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tr­íc hÕt ph¶i b¶o ®¶m cho c¸c chñ ®Çu t­ t×m kiÕm ®­îc lîi nhuËn cao nhÊt trong ®iÒu kiÖn kinh doanh chung cña khu vùc ®Ó khuyÕn khÝch hä ®Çu t­ vµo trong n­íc vµ vµo nh÷ng n¬i mµ ChÝnh phñ muèn khuyÕn khÝch ®Çu t­. Trong ®ã, nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ chiÕm vÞ trÝ quan träng hµng ®Çu trong sè c¸c ­u ®·i tµi chÝnh giµnh cho ®Çu t­ n­íc ngoµi. Møc ­u ®·i thuÕ cao h¬n lu«n ®­îc giµnh cho c¸c dù ¸n ®Çu t­ cã tû lÖ vèn n­íc ngoµi cao, quy m« lín, dµi h¹n, h­íng vÒ thÞ tr­êng n­íc ngoµi, sö dông nguyªn vËt liÖu vµ lao ®éng trong n­íc, t¸i ®Çu t­ lîi nhuËn vµ cã møc ®é néi ®Þa ho¸ s¶n phÈm vµ c«ng nghÖ cao h¬n. HÖ thèng thuÕ thi hµnh sÏ cµng hiÖu qu¶ nÕu cµng râ rµng, ®¬n gi¶n, dÔ ¸p dông vµ møc thuÕ kh«ng ®­îc qu¸ cao (so víi l·i suÊt, lîi nhuËn b×nh qu©n, so víi møc thuÕ chung cña khu vùc vµ quèc tÕ...). C¸c thñ tôc thuÕ còng nh­ c¸c thñ tôc qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi kh¸c ph¶i ®­îc tinh gi¶n hîp lý, tr¸nh vßng vÌo nhiÒu kh©u trung gian, ph¶i c«ng khai vµ thuËn lîi cho ®èi t­îng chÞu qu¶n lý vµ nép thuÕ. 2.2. VÒ më réng lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi X©y dùng ®Ò ¸n më réng lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ban hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ viÖc cho phÐp nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ vµo dÞch vô nhËp khÈu, dÞch vô ph©n phèi trong n­íc theo tinh thÇn NghÞ ®Þnh 24/2000/N§-CP ngµy 31/7/2000 cña ChÝnh phñ. X©y dùng quy chÕ ®Ó thùc hiÖn thÝ ®iÓm viÖc chuyÓn ®æi doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sang ho¹t ®éng theo h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn. Nghiªn cøu thÝ ®iÓm viÖc cho phÐp thµnh lËp c«ng ty mÑ - c«ng ty con theo h­íng ®a môc tiªu, ®a h×nh thøc. KhuyÕn khÝch ho¹t ®éng cña c¸c quü ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. 2.3. Hoµn thiÖn thªm mét b­íc vÒ luËt ph¸p, c¬ chÕ chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi VÒ lÜnh vùc thuÕ: Söa ®æi, bæ sung thuÕ VAT theo h­íng më réng diÖn hµng ho¸ xuÊt khÈu ®­îc h­ëng thuÕ suÊt 0%, söa ®æi thuÕ suÊt VAT tõ 3 møc thuÕ hiÖn nay (kh«ng kÓ thuÕ suÊt 0%) xuèng cßn 2 vµ dÇn dÇn lµ mét møc thuÕ suÊt thèng nhÊt; gi¶m thuÕ suÊt thuÕ VAT ®èi víi mét sè s¶n phÈm thuéc c¸c ngµnh cã vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, tiÕn tíi quy ®Þnh vÒ khÊu trõ thuÕ chØ ¸p dông cho hµng ho¸, dÞch vô ®Çu vµo cã ho¸ ®¬n gi¸ trÞ gia t¨ng. Nghiªn cøu dù ¸n luËt söa ®æi, bæ sung LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp theo h­íng h¹ thuÕ suÊt phæ th«ng nh»m gi¶m dÇn sù chªnh lÖch vÒ thuÕ suÊt nµy gi÷a doanh nghiÖp trong n­íc vµ doanh nghiÖp FDI; bá quy ®Þnh thu thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra n­íc ngoµi; h­íng dÉn cô thÓ h¬n vÒ thu nhËp chÞu thuÕ, c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý, hîp lÖ vµ c¸c ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. TiÕp tôc thùc hiÖn lé tr×nh gi¶m chi phÝ ®Çu t­ vµ tiÕn tíi chÕ ®é mét gi¸ ¸p dông thèng nhÊt cho ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trong n¨m 2003 thèng nhÊt ¸p dông phÝ ®¨ng kiÓm ph­¬ng tiÖn c¬ giíi, phÝ c¶ng biÓn, phÝ qu¶ng c¸o trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, phÝ th¨m quan c¸c di tÝch v¨n ho¸, lÞch sö, c¸ch m¹ng. VÒ lÜnh vùc ®Êt ®ai: §Èy nhanh tiÕn ®é ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc triÓn khai c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi. Ban hµnh ngay c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn vÒ viÖc cÊp giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt cho c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt; h­íng dÉn viÖc xö lý tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¸c bªn víi ®Êt gãp vèn vµo liªn doanh trong tr­êng hîp doanh nghiÖp chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­, bÞ ph¸ s¶n hoÆc gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n. VÒ lÜnh vùc vèn Ban hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o ®¶m vay vèn, cÇm cè, thÕ chÊp, b¶o l·nh ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc vay tÝn dông kÓ c¶ trung vµ dµi h¹n ë c¸c tæ chøc tÝn ®­îc phÐp ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam. 2.4. N©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý Nhµ n­íc Tr­íc hÕt, cÇn rµ so¸t, ph©n lo¹i c¸c dù ¸n ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cÊp giÊy phÐp ®Çu t­; bæ sung söa ®æi Quy chÕ khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh 36/CP ngµy 24/4/1997 cña ChÝnh phñ; bæ sung c¸c m« h×nh míi vÒ khu c«ng nghiÖp, ®iÒu chØnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng trong vµ ngoµi hµng rµo. TiÕp tôc thùc hiÖn chñ tr­¬ng ph©n cÊp qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi cho Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh; t¨ng c­êng sù h­íng dÉn, kiÓm tra cña c¸c Bé, ngµnh trung ­¬ng. 2.5. C¶i tiÕn c¸c thñ tôc hµnh chÝnh T¨ng c­êng phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc ë Trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng trong qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi. Duy tr× th­êng xuyªn viÖc tiÕp xóc trùc tiÕp gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¶i tiÕn m¹nh thñ tôc hµnh chÝnh trong lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi theo h­íng tiÕp tôc ®¬n gi¶n ho¸ viÖc cÊp phÐp ®Çu t­, rµ so¸t cã hÖ thèng ®Ó b·i bá nh÷ng lo¹i giÊy phÐp, quy ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi... 2.6. §Èy m¹nh vËn ®éng, xóc tiÕn ®Çu t­ CÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thóc ®Èy m¹nh viÖc vËn ®éng xóc tiÕn ®Çu t­; CÇn bè trÝ ng©n s¸ch hîp lý cho ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­; TËp trung lµm tèt c¸c th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ ®Çu t­ n­íc ngoµi. KÕt luËn Tõ khi EU, Mü, NhËt ®Çu t­ vµo ViÖt nam, ho¹t ®éng FDI ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi cña ViÖt nam nh­ gãp phÇn quan träng thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ ViÖt nam, gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc, viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ. Tuy nhiªn, còng cã kh«ng Ýt nh÷ng ®iÒu cßn tr¨n trë nh­ sè dù ¸n ®Çu t­ cña ba n­íc träng ®iÓm nµy vµo ViÖt nam chØ tËp trung chñ yÕu vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp tËp trung m¹nh vµo dÇu khÝ. Trong khi lÜnh vùc n«ng nghiÖp hÇu nh­ cßn bá ngá chØ cã Ph¸p cã mét sè dù ¸n trong n«ng nghiÖp cã quy m« ®¸ng kÓ cßn hÇu hÕt ®Òu rÊt nhá, vèn ®Çu t­ cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt nam cßn qu¸ nhá bÐ so víi tiÒm n¨ng cña c¶ hai n­íc, viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ cßn nhiÒu h¹n chÕ. ChÝnh v× vËy, viÖc tiÕp tôc hoµn thiÖn thñ tôc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, t¨ng c­êng kÕt cÊu h¹ tÇng, hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­, t¨ng c­êng ho¹t ®éng xóc tiÕn ®Çu t­ ®ang lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra nh»m thu hót ngµy cµng nhiÒu c¸c nhµ ®Çu t­ vµo ViÖt nam. Do cã sù h¹n chÕ vÒ thêi gian vµ vèn hiÓu biÕt, ®Ò ¸n chØ tr×nh bµy s¬ l­îc nh÷ng nÐt c¬ b¶n vÒ t×nh h×nh ®Çu t­ trùc tiÕp cña EU, Mü, NhËt vµo ViÖt Nam, vÒ nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vµ nh÷ng khã kh¨n tån t¹i ®Ó ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña c¸c n­íc nµy vµo ViÖt Nam. Do vËy ®Ò ¸n kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, v× vËy em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó gióp cho bµi viÕt nµy cña em hoµn thiÖn h¬n. §Ó ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ ngµy h«m nay , em xin tr©n thµnh c¶m ¬n quý thÇy c« tr­êng ®¹i häc Ngo¹i Th­¬ng Hµ Néi vµ ®Æc biÖt lµ sù h­íng dÉn tËn t×nh cña PGS .TS . vò chÝ léc ®· gióp em hoµn thµnh tèt Kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. Hµ Néi, th¸ng 03 n¨m 2003 Sinh viªn thùc hiÖn Vò Ngäc Toµn Tµi liÖu tham kh¶o NghÞ quyÕt 09/2001/NQ-CP ngµy 28/8/2001 cña ChÝnh phñ vÒ t¨ng c­êng thu hót vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi thêi kú 2001 - 2005 Tiếng Việt 1. Nguyễn Trí Dĩnh, Giáo trình Lịch sử kinh tế quốc dân, NXB Giáo dục, 1996 2. Phạm Thị Mai Khanh, “Quan hệ đầu tư trực tiếp Việt Nam - Hoa Kỳ: Thực trạng và triển vọng”, Luận văn Thạc sỹ kinh tế, Trường Đại học Ngoại thương, Hà Nội, 2001 3. Vũ Chí Lộc, Giáo trình Đầu tư nước ngoài, NXB Giáo dục, 1997 4. Vũ Chí Lộc, Tô Xuân Dân, Giáo trình Quan hệ kinh tế quốc tế, NXB Hà Nội, 1997 5. Lê Kim Sa, “Đầu tư nước ngoài của Mỹ ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong những năm cuối thế kỷ XX”, Tạp chí “Châu Mỹ ngày nay”, số 4, 2002 6. Báo cáo “Tæng hîp đầu tư trực tiếp của Nhật vào Việt Nam giai đoạn 1988 - 2002”, Vụ quản lý dự án đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngày 20/10/2002 7. Báo cáo “Tình hình và giải pháp tăng cường, đổi mới công tác xúc tiến đầu tư nước ngoài”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngày 7/5/2002 8. Báo cáo “Tổng hợp đầu tư trực tiếp của Hoa Kỳ theo địa phương từ ngày 01/01/1988 đến 10/10/2002”, Vụ quản lý dự án đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngày 10/10/2002 9. Báo “Đầu tư”, số ra ngày 21/11/2002 10. Đề tài 97 - 78 - 060: “Phát triển quan hệ kinh tế thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ”, Trung tâm tư vấn và đào tạo kinh tế thương mại, Bộ Thương mại, tháng 8/1997 11. Hiệp định thương mại song phương Việt Nam - Hoa Kỳ, ký ngày 13/7/2000 12. Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, 1996 13. Luật Sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, NXB Chính trị quốc gia, 2000 14. Nghị định số 24/2000/NĐ-CP, Hà Nội, ngày 31/7/2000 15. Nghị quyết số 01/1996/NQ-TW, Hà Nội, ngày 18/11/1996 16. Nghị quyết số 09/2001/NQ-CP, Hà Nội, ngày 28/8/2001 Tiếng Anh Le Dang Doanh, “Foreign direct investment in Vietnam: Results, challenges and prospect”, Vietnam’s Socio-economic Development, No. 31, Autumn 2002 Gordon H. Hanson, Raymond J. Mataloni, Matthew J. Slaughter, “Expansion Strategies of US Multinational Firms”, Bureau of Economic Analysis, US Department of Commerce, 2001, địa chỉ trang web: www.bea.gov/bea/papers.htm G. Heriff, “America’s longest war - The US and Vietnam 1950 - 1975”, third edition, University of Kentucky, Mc. Graw - Hill Inc., New York, 1996 John J. Wild, Kenneth L. Wild, Jercy C. Y. Han, “International business - An integrated approach”, Prentice Hall International Inc., 2001 Le Duc Tan, “Proceed with caution”, Vietnam Economic Times, November 2000 “US Direct Investment Abroad: Capital Outflows”, Bureau of Economic Analysis, US Department of Commerce, 2002, địa chỉ trang web: www.bea.gov/bea/di/usdiacap.htm Vietnam Economic Times, Issue 105, November 2002 Vietnam Investment Review, No. 553, 31 Dec 2001- 6 Jan 2002 “World Investment Report 2001: Promoting Linkages”, UNCTAD, 2001 “World Factbook 2002”, Central Intelligence Agency (CIA), 2002, địa chỉ trang web: www.cia.gov/cia/publications/factbook/ ._.