Tăng cường hoạt động thanh tra giám sát của Ngân hàng Nhà nước đối với các Ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Nghệ An

Lêi nãi ®Çu 1/ TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: Tõ khi thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi ®Õn nay, lÜnh vùc ho¹t ®éng Ng©n hµng trë nªn s«i ®éng vµ nh¹y c¶m h¬n bao giê hÕt. Ho¹t ®éng Ng©n hµng cã nhiÒu t¸c ®éng trùc tiÕp vµ hÕt søc to lín ®Õn nhiÒu mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi, ®Õn sù æn ®Þnh vµ t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. MÆc dï trong nh÷ng n¨m qua, hÖ thèng Ng©n hµng ®· ph¸t triÓn kh¸ nhanh c¶ vÒ lo¹i h×nh vµ nghiÖp vô kinh doanh, gãp phÇn ®¾c lùc cho c«ng cuéc x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®ßi hái cña héi nhËp khu vùc, quèc tÕ. Nh­ng bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc th× ho¹t ®éng Ng©n hµng trong thêi gian gÇn ®©y cßn béc lé nhiÒu tån t¹i, yÕu kÐm vµ bÊt cËp so víi yªu cÇu ®Æt ra. Nh÷ng tån t¹i, yÕu kÐm vµ bÊt cËp ®ã, bªn c¹nh nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan, nh÷ng nguyªn nh©n chñ quan cña b¶n th©n c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, cã nh÷ng nguyªn nh©n thuéc vÒ vai trß qu¶n lý cña Ng©n hµng Nhµ n­íc trªn lÜnh vùc Ng©n hµng, trong ®ã tæ chøc thanh tra, mét thiÕt chÕ quan träng, mét c«ng cô ®¾c lùc trong c¬ cÊu tæ chøc cña Ng©n hµng Nhµ n­íc, thùc hiÖn chøc n¨ng tham gia gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i còng cßn nh÷ng tån t¹i yÕu kÐm vµ bÊt cËp. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu trªn ®· ®Æt ra nh÷ng vÊn ®Ò v« cïng to lín bøc xóc vµ phøc t¹p cho thanh tra Ng©n hµng Nhµ n­íc trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng thanh tra gi¸m s¸t viÖc ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i, nh»m ®­a ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i kinh doanh an toµn, cã hiÖu qu¶ ®óng ph¸p luËt, phßng ngõa rñi ro trong ho¹t ®éng, h¹n chÕ c¸c tiªu cùc, gi÷ ®­îc “ ch÷ tÝn” ®èi víi kh¸ch hµng. Lµ mét c¸n bé t¹i Chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Þa ph­¬ng, cã nhiÒu tr¨n trë vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm víi sù thÞnh, suy cña hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt nam. T«i m¹nh d¹n chän ®Ò tµi “T¨ng c­êng ho¹t ®éng thanh tra gi¸m s¸t cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An” mong muèn gãp mét phÇn nhá bÐ trong viÖc luËn gi¶i nguyªn nh©n, tõ ®ã ®Ò ra gi¶i ph¸p kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ ®Ó ho¹t ®éng thanh tra gi¸m s¸t Ng©n hµng ngµy cµng hoµn thiÖn vµ cã hiÖu lùc cao. 2/ Môc ®Ých nghiªn cøu: Ho¹t ®éng Ng©n hµng mang nh÷ng tÝnh ®Æc thï riªng so víi c¸c ngµnh, ho¹t ®éng Ng©n hµng chøa ®ùng nhiÒu rñi ro cã liªn quan ®Õn nhiÒu ngµnh, nghÒ vµ t¸c ®éng lín ®Õn nÒn kinh tÕ. Do vËy mäi nghiªn cøu vÒ Ng©n hµng kh«ng ngoµi môc ®Ých gãp phÇn lµm æn ®Þnh tiÒn tÖ t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nghiªn cøu vÒ c«ng t¸c thanh tra lµ mét gãc cña nhiÒu gãc ®é trong ®ã c«ng t¸c qu¶n lý Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ vÊn ®Ò quan träng ®Ó cñng cè hoµn thiÖn c¸c nghiÖp vô Ng©n hµng, x©y dùng nh÷ng ®­êng lèi, chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, hîp lý ®­a ho¹t ®éng Ng©n hµng ngµy mét chuÈn mùc h¬n, ®i ®óng h­íng ph¸t triÓn nh­ c¸c Ng©n hµng ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Trªn ®Þa bµn NghÖ An còng nh­ c¸c tØnh kh¸c, hÖ thèng Ng©n hµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, nhÊt lµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i cæ phÇn, m¹ng l­íi ng©n hµng ph¸t triÓn nhanh nh­ng cßn nhiÒu bÊt cËp, ho¹t ®éng cßn nhiÒu sai ph¹m, do vËy c«ng t¸c thanh tra cÇn ph¶i ph¸t huy hÕt kh¶ n¨ng nh»m cñng cè c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ó gãp phÇn ®­a c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n. 3/ §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: - §èi t­îng nghiªn cøu cña luËn v¨n lµ ho¹t ®éng thanh tra cña Ng©n hµng Nhµ n­íc víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. - Ph¹m vi nghiªn cøu tËp trung vµ giíi h¹n chñ yÕu ®Õn ho¹t ®éng thanh tra víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i nhµ n­íc trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An, cã tÝnh ®Õn kinh nghiÖm tæ chøc vµ ho¹t ®éng thanh tra Ng©n hµng cña c¸c n­íc vµ Ng©n hµng Trung ­¬ng. 4/ Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: §Ò tµi sö dông ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, duy vËt lÞch sö, suy luËn logic kÕt hîp víi c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nh­ so s¸nh, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ ... §Æc biÖt lµ nghiªn cøu thùc tiÔn ho¹t ®éng thanh tra ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých nghiªn cøu. 5/ Nh÷ng ®ãng gãp cña luËn v¨n: - Lµm râ chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc cña thanh tra Ng©n hµng ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông, ®Æc biÖt lµ c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. - Giíi thiÖu kinh nghiÖm thanh tra Ng©n hµng mét sè n­íc trªn thÕ giíi. - Ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh tra cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An. §¸nh gi¸ nh÷ng thµnh c«ng, h¹n chÕ. T×m nguyªn nh©n vµ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu lùc thanh tra ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh. 6/ KÕt cÊu cña luËn v¨n: Ngoµi phÇn më ®Çu vµ kÕt luËn, luËn v¨n gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thanh tra cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh tra cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An. Ch­¬ng 3: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng thanh tra cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An. Ch­¬ng 1 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thanh tra cña ng©n hµng nhµ n­íc ®èi víi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i 1.1- Chøc n¨ng vµ vai trß cña Ng©n hµng nhµ n­íc: Will Rogers ®· tæng kÕt c¸c ph¸t minh lín nhÊt cña loµi ng­êi nh­ sau: “tõ khi thêi gian b¾t ®Çu cho ®Õn nay ®· cã ba ph¸t minh lín: Löa, B¸nh xe vµ Ng©n hµng Trung ­¬ng” (21). §iÒu nµy cho ta thÊy tÇm quan träng cña Ng©n hµng Trung ­¬ng trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña thÕ giíi. Ng©n hµng Trung ­¬ng ra ®êi chÝnh lµ do yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng trong lÞch sö, lµ tÊt yÕu kh¸ch quan khi ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ ph¸t triÓn, lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ cña Ng©n hµng th­¬ng m¹i (NHTM) thµnh ng©n hµng Trung ­¬ng. ë ViÖt nam, Ng©n hµng Nhµ n­íc ®ãng vai trß nh­ Ng©n hµng Trung ­¬ng c¸c n­íc. V× vËy, ®Ó thèng nhÊt, tõ ®©y luËn v¨n chØ dïng thuËt ng÷ Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ viÕt t¾t lµ NHNN. 1.1.1- Chøc n¨ng cña NHNN: NhiÖm vô c¬ b¶n cña NHNN lµ kiÓm so¸t trong ph¹m vi c¶ n­íc viÖc cung øng tiÒn tÖ, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña hÖ thèng Ng©n hµng nh»m æn ®Þnh gi¸ trÞ ®ång tiÒn, gãp phÇn b¶o ®¶m an toµn ho¹t ®éng Ng©n hµng vµ hÖ thèng c¸c tæ chøc tÝn dông, thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña ®Êt n­íc. §Ó thùc hiÖn nhiÖm vô ®ã, NHNN cã c¸c chøc n¨ng chñ yÕu sau: - Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là cơ quan ngang Bộ của Chính phủ, là Ngân hàng Trung ương của nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. NHNN thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ và hoạt động ngân hàng; là ngân hàng phát hành tiền, ngân hàng của các tổ chức tín dụng và ngân hàng làm dịch vụ tiền tệ cho Chính phủ. - Hoạt động của Ngân hàng Nhà nước nhằm mục tiêu ổn định giá trị đồng tiền; bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng và hệ thống các tổ chức tín dụng; bảo đảm sự vận hành an toàn, hiệu quả của các hệ thống thanh toán; thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội theo định hướng XHCN. - Nhiệm vụ của NHNN bao gồm: Tham gia xây dựng chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Nhà nước; Xây dựng chiến lược phát triển ngành ngân hàng trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và tổ chức thực hiện; Xây dựng các dự án luật, pháp lệnh và các dự án khác về tiền tệ và hoạt động ngân hàng theo sự phân công của Chính phủ; Chủ trì, phối hợp với các cơ quan nhà nước xây dựng và trình các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản quy phạm pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng; tuyên truyền, phổ biến và kiểm tra các văn bản quy phạm pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng; Xây dựng chính sách tiền tệ quốc gia trong từng thời kỳ trình Chính phủ phê duyệt và tổ chức thực hiện; Chủ động điều hành các công cụ chính sách tiền tệ, các biện pháp khác để thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia; Tổ chức hệ thống thống kê, dự báo tiền tệ, ngân hàng; công khai thông tin tiền tệ, ngân hàng; Tổ chức in, đúc, bảo quản, vận chuyển tiền giấy, tiền kim loại; thực hiện nghiệp vụ phát hành, thu hồi, thay thế và tiêu huỷ tiền giấy, tiền kim loại; Cấp, thu hồi giấy phép thành lập và hoạt động của các tổ chức tín dụng, giấy phép mở và hoạt động của chi nhánh ngân hàng nước ngoài, giấy phép mở và hoạt động của văn phòng đại diện tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước ngoài khác hoạt động trên lĩnh vực ngân hàng; cấp, thu hồi giấy phép được cung ứng dịch vụ thanh toán cho các tổ chức không phải là ngân hàng; cấp, thu hồi giấy phép được cung ứng dịch vụ thông tin tín dụng cho các tổ chức; quyết định việc giải thể, chia, tách, hợp nhất, sáp nhập và mua lại của các tổ chức tín dụng theo quy định của pháp luật; Thanh tra, giám sát ngân hàng; xử lý các vi phạm pháp luật trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng theo quy định của pháp luật; Chủ trì, phối hợp với các cơ quan hữu quan xây dựng chính sách, kế hoạch phòng, chống rửa tiền và tổ chức thực hiện; Chủ trì lập, theo dõi và phân tích kết quả thực hiện cán cân thanh toán quốc tế; Tổ chức hệ thống thanh toán qua ngân hàng, cung ứng dịch vụ thanh toán cho các ngân hàng và tổ chức khác được làm dịch vụ thanh toán; quản lý, giám sát các hoạt động thanh toán qua ngân hàng; tham gia tổ chức và giám sát sự vận hành của các hệ thống thanh toán trong nền kinh tế; Quản lý ngoại hối và hoạt động ngoại hối; Quản lý Dự trữ ngoại hối Nhà nước; Quản lý việc vay, trả nợ, cho vay và thu hồi nợ nước ngoài theo quy định của pháp luật; Đàm phán, ký kết, gia nhập điều ước quốc tế về tiền tệ và hoạt động ngân hàng theo quy định của pháp luật; Tổ chức thực hiện hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng; Đại diện cho Nhà nước tại các tổ chức tiền tệ và ngân hàng quốc tế; Tổ chức hệ thống thông tin tín dụng và cung ứng dịch vụ thông tin tín dụng; thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với các tổ chức hoạt động thông tin tín dụng; Làm đại lý và thực hiện các dịch vụ ngân hàng cho Kho bạc Nhà nước; Tham gia với Bộ Tài chính về các chỉ tiêu phát hành trái phiếu Chính phủ, trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh; Quản lý nhà nước đối với bảo hiểm tiền gửi; Tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ ngân hàng; nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ ngân hàng; Thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật. 1.1.2- Vai trß cña NHNN: §­îc n¾m trong tay mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng nhÊt trong ®iÒu hµnh kinh tÕ vÜ m« cña nhµ n­íc lµ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, NHNN ®ãng vai trß lµ c¬ quan chñ qu¶n trong viÖc x©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia, t¹o lËp mèi liªn kÕt chÆt chÏ vµ ®ång bé gi÷a chÝnh s¸ch tiÒn tÖ víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, ®¶m b¶o cho chÝnh s¸ch tiÒn tÖ ®­îc thùc hiÖn trong mèi quan hÖ t­¬ng hç víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, nhÊt lµ víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia. G¾n liÒn víi viÖc thùc hiÖn vai trß truyÒn thèng ®éc quyÒn ph¸t hµnh tiÒn, NHNN ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt khèi l­îng tiÒn cung øng th«ng qua thÞ tr­êng tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh nh»m t¸c ®éng ®Õn mÆt b»ng gi¸ c¶, bao gåm c¶ gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång b¶n tÖ, qua ®ã ®iÒu chØnh vµ kÝch thÝch t¨ng tr­ëng kinh tÕ theo môc tiªu. Thùc hiÖn qu¶n lý vµ ®iÒu khiÓn hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia. NHNN lµ c¬ quan thi hµnh luËt cña nhµ n­íc vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông, ng©n hµng vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn thi hµnh luËt ®ã; ®ãng vai trß lµ c¬ quan chñ qu¶n trong viÖc ban hµnh c¸c quy chÕ vÒ tæ chøc ho¹t ®éng, vÒ c¬ chÕ nghiÖp vô ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ, tÝn dông, thanh to¸n, ngo¹i hèi ®Ó vËn hµnh hÖ thèng tµi chÝnh - tÝn dông ho¹t ®éng trong khu«n khæ ph¸p luËt vµ theo mét chÕ ®é thèng nhÊt, t¹o m«i tr­êng ph¸p lý vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c tæ chøc tµi chÝnh - tÝn dông ho¹t ®éng mét c¸ch n¨ng ®éng vµ cã hiÖu qu¶, cïng c¹nh tranh ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Trong quan hÖ kinh tÕ - tiÒn tÖ quèc tÕ, NHNN lµ ng­êi ®ãng vai trß h­íng dÉn, chØ ®¹o vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ng©n hµng më réng quan hÖ kinh doanh ng©n hµng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, ph¸t triÓn c¸c dÞch vô thanh to¸n vµ dÞch vô tµi chÝnh quèc tÕ nh»m phôc vô ®¾c lùc cho viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ më, nhÊt lµ phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn ®Çu t­, th­¬ng m¹i. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, NHNN cßn lµ mét trong nh÷ng c¬ quan nhµ n­íc cã vai trß chñ yÕu trong viÖc khai th¸c c¸c nguån tµi chÝnh s½n cã trong nÒn kinh tÕ, t¹o ra nguån vèn ë trong n­íc vµ thu hót c¸c nguån vèn tõ n­íc ngoµi, cïng víi nguån vèn trong n­íc phôc vô cho nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ. Víi t­ c¸ch lµ c¬ quan qu¶n lý vÜ m«, NHNN cã vai trß v« cïng quan träng trong viÖc theo dâi, thanh - kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng c¸c ng©n hµng, ¸p dông c¸c biÖn ph¸p cã hiÖu lùc ®Ó ®¶m b¶o cho toµn hÖ thèng ng©n hµng ho¹t ®éng theo kØ c­¬ng ph¸p luËt, chÊp hµnh nghiªm tóc c¸c quy ®Þnh cña NHNN, nhÊt lµ c¸c quy ®Þnh vÒ dù tr÷ b¾t buéc, hÖ sè an toµn vµ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n, c¸c quy ®Þnh vÒ tû lÖ huy ®éng vèn vµ cho vay. B¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi göi tiÒn, quyÒn lîi quèc gia, ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña toµn hÖ thèng an toµn, æn ®Þnh vµ hiÖu qu¶. 1.2- Ho¹t ®éng thanh tra cña NHNN ®èi víi c¸c NHTM: 1.2.1- Sù cÇn thiÕt kh¸ch quan cña ho¹t ®éng thanh tra ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i: 1.2.1.1- Sù cÇn thiÕt cña c«ng t¸c thanh tra trong ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n­íc: Nh­ chóng ta ®· biÕt, trong lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng­êi, nhµ n­íc xuÊt hiÖn cïng víi sù xuÊt hiÖn cña giai cÊp nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho giai cÊp thèng trÞ. §Ó lµm tèt chøc n¨ng qu¶n lý, nhµ n­íc ph¶i sö dông c¸c c«ng cô cña m×nh trªn c¸c lÜnh vùc, trong ®ã thanh tra lµ mét c«ng cô ®¾c lùc. Nh­ vËy, thanh tra lµ mét ph¹m trï lÞch sö, nã g¾n liÒn víi nhµ n­íc vµ lµ c«ng cô phôc vô cho giai cÊp thèng trÞ x· héi. Tuy tªn gäi vµ h×nh thøc tæ chøc cã kh¸c nhau, nh­ng thanh tra ®Òu lµ c«ng cô ®Ó nhµ n­íc kiÓm tra, kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ trong c«ng t¸c qu¶n lý x· héi. Trong lÞch sö n­íc ta, c«ng t¸c thanh tra ®· cã tõ thêi xa x­a vµ ®­îc quan t©m thÝch ®¸ng. C¸c triÒu ®¹i phong kiÕn ®Òu cã c¬ quan thanh tra chuyªn tr¸ch víi tªn gäi "ngù sö ®µi", c¸n bé thanh tra lµ c¸c Quan ngù sö. Sau c¸ch m¹ng th¸ng 8/1945, mÆc dï c«ng viÖc cßn bén bÒ nh­ng Hå Chñ TÞch còng ®· sím nhËn râ ®­îc tÇm quan träng cña c«ng cô thanh tra víi s¾c lÖnh sè 64/SL ngµy 23-11-1945 thµnh lËp ban thanh tra ®Æc biÖt ®Ó sím qu¶n lý ®Êt n­íc ®i vµo kû c­¬ng. N¨m 1990, Ph¸p lÖnh Thanh tra ®­îc ban hµnh ®· thÓ hiÖn mét b­íc tiÕn trong qu¶n lý ph¸p luËt vÒ thanh tra. §Õn 15/6/2004 LuËt Thanh tra chÝnh thøc ®­îc Quèc héi th«ng qua vµ trë thµnh quy chuÈn cho mäi ho¹t ®éng thanh tra, ®iÒu nµy tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh thanh tra lµ mét chøc n¨ng thiÕt yÕu cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. Trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, thanh tra lµ mét trong ba yÕu tè cÊu thµnh sù l·nh ®¹o cña nhµ n­íc, ®ã lµ: ban hµnh quy chÕ; tæ chøc thùc hiÖn quy chÕ; vµ thanh tra, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c quy chÕ ®ã. Nh­ vËy, thanh tra lµ mét trong 3 kh©u cña qu¸ tr×nh qu¶n lý nhµ n­íc mµ thiÕu nã th× qu¸ tr×nh qu¶n lý tÊt yÕu sÏ bÊt thµnh. VÒ nguyªn t¾c, ho¹t ®éng thanh tra chØ tu©n theo ph¸p luËt, ®¶m b¶o chÝnh x¸c, kh¸ch quan, c«ng khai, d©n chñ, kÞp thêi. MÆt kh¸c, ho¹t ®éng thanh tra ph¶i g¾n bã mét c¸ch h÷u c¬ víi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc bëi v× nÕu c¸c c¬ quan qu¶n lý ®øng ngoµi cuéc th× hiÖu lùc thanh tra kh«ng thÓ cã ®­îc. §ång thêi, th«ng qua ho¹t ®éng thanh tra cßn cã t¸c dông gióp cho c¬ quan qu¶n lý kiÓm tra tÝnh ®óng ®¾n cña c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý, gãp phÇn hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch, kh¾c phôc nh÷ng s¬ hë, yÕu kÐm trong qu¶n lý, gi÷ v÷ng kû c­¬ng ph¸p luËt, ®¶m b¶o lîi Ých cña nhµ n­íc vµ c¸c quyÒn lîi hîp ph¸p cña c«ng d©n. Trong thùc tiÔn c«ng t¸c qu¶n lý, nh÷ng kh¸i niÖm vµ thuËt ng÷: thanh tra, kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ gi¸m s¸t ®­îc sö dông hµng ngµy. Tuy nhiªn, gi÷a chóng còng cã nh÷ng ®iÓm gièng vµ kh¸c nhau cÇn ph©n biÖt râ: - Thanh tra lµ ®Õn tËn n¬i xem xÐt sù viÖc, lµ thùc hiÖn kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ-x· héi nh»m ®­a c¸c ho¹t ®éng ®ã theo ®Þnh h­íng vµ c¸c quy tr×nh, quy ph¹m ®· ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¸c v¨n b¶n qu¶n lý nhµ n­íc vµ nghiÖp vô qu¶n lý kinh tÕ. Thanh tra lu«n mang t­ c¸ch nhµ n­íc. - KiÓm tra, kiÓm so¸t lµ viÖc xem xÐt ®Ó ph¸t hiÖn vµ ng¨n chÆn kÞp thêi nh÷ng hµnh vi, ho¹t ®éng tr¸i quy ®Þnh. - Gi¸m s¸t lµ viÖc tr«ng nom, theo dâi vµ kiÓm tra xem cã thùc hiÖn ®óng nh÷ng ®iÒu quy ®Þnh hay kh«ng. Qua nh÷ng kh¸i niÖm trªn, cã thÓ thÊy nh÷ng ®Æc thï chung cña c¸c ho¹t ®éng nµy lµ viÖc xem xÐt qu¸ tr×nh chÊp hµnh, thùc hiÖn c¸c chØ thÞ, nghÞ quyÕt, quy chÕ vµ quyÕt ®Þnh qu¶n lý cã nghiªm tóc, kÞp thêi, hay cã v­íng m¾c g× kh«ng. Tuy nhiªn, c¸c lo¹i h×nh ho¹t ®éng vÉn cã sù kh¸c biÖt, ch¼ng h¹n: + Thanh tra lµ viÖc tæ chøc kiÓm tra tõ bªn ngoµi cña ®èi t­îng bÞ kiÓm tra, lµ ho¹t ®éng cña c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn ®èi víi ®èi t­îng, cßn kiÓm tra nhiÒu khi do b¶n th©n ®¬n vÞ thùc hiÖn. + Ho¹t ®éng kiÓm tra cña mét c¬ quan bªn ngoµi th­êng kÕt thóc b»ng nh÷ng nhËn xÐt, lêi khuyªn cßn thanh tra kÕt thóc b»ng v¨n b¶n kÕt luËn, trong ®ã ®¸nh gi¸ ®óng thùc tr¹ng, x¸c ®Þnh nguyªn nh©n, quy râ tr¸ch nhiÖm vµ cã kiÕn nghÞ xö lý. KÕt luËn ®¸nh gi¸ cña thanh tra lµ kÕt luËn chÝnh thøc cña ng­êi ®¹i diÖn cho nhµ n­íc. + Ng­êi thùc hiÖn thanh tra ph¶i cã "t­ c¸ch ph¸p lý" kh¸c víi nh÷ng ng­êi thùc hiÖn kiÓm tra, kiÓm so¸t nh»m ®¶m b¶o cho c«ng t¸c thanh tra thùc thi ®óng vµ tu©n thñ ph¸p luËt, ®Ó ng­êi c¸n bé tiÕn hµnh thanh tra cã thÓ ph¸t huy hÕt c¸c quyÒn cña m×nh víi ®èi t­îng bÞ thanh tra khi cÇn thiÕt. 1.2.1.2- Sù cÇn thiÕt cña ho¹t ®éng thanh tra NHNN ®èi víi c¸c NHTM Ng©n hµng lµ mét ngµnh kinh doanh ®Æc thï trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, ho¹t ®éng cña Ng©n hµng cã tÝnh d©y truyÒn vµ ¶nh h­ëng ®Õn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Bëi v× Ng©n hµng lµ trung gian, lµ cÇu nèi gi÷a ng­êi göi tiÒn vµ ng­êi cÇn vay tiÒn. §©y lµ c¸c quan hÖ hÕt søc quan träng vµ g¾n bã chÆt chÏ víi nhau trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng. VÒ ph­¬ng diÖn hÖ thèng tµi chÝnh quèc gia. Ng©n hµng chÝnh lµ mét kh©u träng yÕu. V× vËy, mét khi Ng©n hµng mÊt tÝnh æn ®Þnh sÏ ¶nh h­ëng ®Õn c¸c kh©u kh¸c vµ lµm cho toµn bé hÖ thèng tµi chÝnh bÞ ¶nh h­ëng theo. VÒ ph­¬ng diÖn kinh doanh, ho¹t ®éng ng©n hµng kh¸c h¼n víi c¸c ngµnh nghÒ kh¸c vµ lµ ho¹t ®éng "nguy hiÓm" v× ph¶i huy ®éng ®­îc vèn míi cã nguån ®Ó cho vay. V× vËy, nÕu NHTM kh«ng g©y dùng vµ gi÷ ®­îc uy tÝn víi kh¸ch hµng, nÕu kh«ng x©y dùng vµ th­êng xuyªn thanh tra, gi¸m s¸t c¸c NHTM trong viÖc tu©n thñ ph¸p luËt, quy chÕ vÒ huy ®éng vèn vµ ®Çu t­ th× ho¹t ®éng cña NHTM víi rñi ro lín c¶ bªn nguån vèn vµ sö dông vèn sÏ cã thÓ ®Èy ng©n hµng ®Õn chç vì nî. Mµ khi mét NHTM bÞ vì nî th× sÏ dÔ dµng kÐo theo sù ®æ vì cña c¸c NHTM kh¸c. Bªn c¹nh ®ã, trong thùc tÕ, cã mét bé phËn c¸n bé cßn ch­a quen víi t¸c phong lµm viÖc theo kû c­¬ng ph¸p luËt, ý thøc chÊp hµnh luËt ph¸p cßn yÕu, hoÆc t×m c¸ch vËn dông nh÷ng kÏ hë, nh÷ng ®iÓm cßn ch­a chÆt chÏ, ch­a ®ång bé cña ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch ®Ó m­u lîi cho c¸ nh©n, g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn lîi Ých vµ uy tÝn cña nhµ n­íc, cña ngµnh. Nh÷ng vÊn ®Ò trªn khiÕn cho ho¹t ®éng cña ng©n hµng gÆp ph¶i hµng lo¹t rñi ro, trong ®ã ®Æc biÖt ph¶i kÓ ®Õn rñi ro thanh kho¶n vµ rñi ro tÝn dông. ChÝnh v× vËy, ®Ó gi÷ v÷ng tÝnh chÊt an toµn, v÷ng ch¾c cho c¸c NHTM, c¸c c¬ quan nhµ n­íc, c¸c tæ chøc kinh tÕ - x· héi vµ c¸ nh©n cã ho¹t ®éng ng©n hµng tu©n thñ ®óng ph¸p luËt vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông, ngo¹i hèi, thanh to¸n ... nh»m h¹n chÕ rñi ro, b¶o vÖ an toµn tµi s¶n cho kh¸ch hµng, t¹o lßng tin cho ng­êi göi tiÒn, gãp phÇn gi÷ æn ®Þnh nÒn tµi chÝnh-tiÒn tÖ quèc gia th× tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thanh tra NHNN ®èi víi ho¹t ®éng ng©n hµng lµ cÇn thiÕt vµ quan träng. Môc ®Ých chÝnh cña thanh tra ng©n hµng lµ nhằm góp phần đảm bảo sự phát triển an toàn, lành mạnh của hệ thống các tổ chức tín dụng và hệ thống tài chính; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền và khách hàng của tổ chức tín dụng; duy trì và nâng cao lòng tin của công chúng đối với hệ thống các tổ chức tín dụng; đảm bảo việc chấp hành chính sách, pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng; góp phần nâng cao hiệu quả và hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng 1.2.2- Néi dung ho¹t ®éng thanh tra cña NHNN ®èi víi c¸c NHTM: Néi dung thanh tra cña Ng©n hµng Nhµ n­íc lµ tÊt c¶ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña NHTM, tËp trung vµo mét sè lÜnh vùc chÝnh sau: - Thanh tra việc chấp hành pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng, việc thực hiện các quy định trong giấy phép thành lập và hoạt động, giấy phép hoạt động ngân hàng của đối tượng thanh tra ngân hàng. - Xem xét, đánh giá mức độ rủi ro, năng lực quản trị rủi ro và tình hình tài chính của đối tượng thanh tra ngân hàng. - Kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, huỷ bỏ hoặc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với quy định của pháp luật và yêu cầu quản lý nhà nước trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng. - Kiến nghị, yêu cầu đối tượng thanh tra ngân hàng có biện pháp hạn chế, giảm thiểu và xử lý rủi ro để bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng và phòng ngừa, ngăn chặn hành động dẫn đến vi phạm pháp luật. - Phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền; kiến nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng. §Ó thùc hiÖn néi dung thanh tra trªn ®©y, thanh tra NHNN chñ yÕu sö dông hai ph­¬ng thøc thanh tra, gi¸m s¸t lµ gi¸m s¸t tõ xa vµ thanh tra t¹i chç. 1.2.3- C¸c ph­¬ng thøc thanh tra cña NHNN ®èi víi NHTM: 1.2.3.1- Ph­¬ng thøc gi¸m s¸t tõ xa: Ph­¬ng thøc gi¸m s¸t tõ xa lµ ph­¬ng thøc bæ xung cho thanh tra t¹i chç, nh»m kiÓm so¸t th­êng xuyªn ë tÇm vÜ m« ho¹t ®éng cña NHTM vµ c¸c trung gian tµi chÝnh kh¸c. Gi¸m s¸t tõ xa lµ viÖc gi¸n tiÕp kiÓm tra th«ng qua tæng hîp vµ ph©n tÝch c¸c b¸o c¸o ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c néi dung ho¹t ®éng cña tæ chøc tÝn dông. VÒ c¬ b¶n, hÖ thèng gi¸m s¸t tõ xa lµ mét hÖ thèng th«ng tin. §ã lµ viÖc sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n vµ c¸c chØ tiªu thèng kª ®Þnh k× cña NHTM ®Ó nh÷ng nhµ lµm c«ng t¸c qu¶n lý vÜ m« n¾m ®­îc mét c¸ch th­êng xuyªn t×nh h×nh, b¸o ®éng cho NHTM nh÷ng vÊn ®Ò cÇn thiÕt, kiÕn nghÞ nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc thÝch hîp, kÞp thêi vµ "chØ ®iÓm" cho thanh tra t¹i chç nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m, träng ®iÓm ®ì tèn thêi gian vµ c«ng søc. ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi cßn bao gåm c¶ "viÖc xÐt cÊp giÊy phÐp cho c¸c ng©n hµng vµ ra chØ thÞ cho c¸c ng©n hµng". XuÊt xø cña ph­¬ng thøc nµy tõ hÖ thèng ng©n hµng Mü vµo nh÷ng n¨m 70, lµ thêi k× cã nhiÒu ng©n hµng lín cña Mü r¬i vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n, khñng ho¶ng, mÆc dï ë Mü cã hÖ thèng thanh tra cña Ng©n hµng Trung ­¬ng vµ c¬ quan B¶o hiÓm tiÒn göi rÊt m¹nh. Qua nghiªn cøu, c¸c nhµ qu¶n lý ng©n hµng ph¸t hiÖn nh÷ng "r¾c rèi" vµ hiÖn t­îng trªn phÇn lín ®Òu ph¸t sinh trong thêi gian "kho¶ng trèng" gi÷a hai thêi k× thanh tra t¹i chç. §Ó kh¾c phôc ®iÒu nµy hä ®· ®­a ra ph­¬ng ph¸p gi¸m s¸t tõ xa nh»m gi¸m s¸t th­êng xuyªn ho¹t ®éng cña c¸c NHTM. Ph­¬ng ph¸p nµy sau ®ã ®­îc nhiÒu n­íc nghiªn cøu vµ dÇn dÇn ®­îc ¸p dông phæ biÕn ®èi víi ho¹t ®éng thanh tra cña ng©n hµng trung ­¬ng c¸c n­íc, cuèi cïng trë thµnh mét biÖn ph¸p nghiÖp vô h÷u hiÖu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong qu¸ tr×nh gi¸m s¸t ho¹t ®éng c¸c NHTM. Môc tiªu gi¸m s¸t tõ xa ho¹t ®éng cña c¸c NHTM lµ: - Gi¸m s¸t viÖc c¸c Ng©n hµng cã ®¶m b¶o an toµn trong ho¹t ®éng hay kh«ng, tõ ®ã gióp c¸c Ng©n hµng gi÷ uy tÝn víi kh¸ch hµng, ®©y lµ tµi s¶n quý gi¸ nhÊt trong kinh doanh ng©n hµng. - Gi¸m s¸t viÖc ng©n hµng cã tu©n thñ nghiªm tóc luËt ph¸p vµ quy chÕ ng©n hµng hay kh«ng, trong ®ã quan träng nhÊt lµ c¸c quy chÕ qu¶n lý vÜ m« vµ c¸c c«ng cô trong ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña NHNN. - Gi¸m s¸t viÖc c¸c Ng©n hµng kinh doanh cã hiÖu qu¶ hay kh«ng, bëi v× ®· kinh doanh lµ ph¶i cã l·i. NÕu bÞ thua lç th× dÉn ®Õn viÖc cæ ®«ng kh«ng nh÷ng kh«ng ®­îc h­ëng quyÒn lîi mµ cßn bÞ hôt vèn, ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh kinh doanh. NÕu lç nÆng vµ kÐo dµi, sÏ dÉn ®Õn sù sôp ®æ ng©n hµng. Néi dung gi¸m s¸t tõ xa ®èi víi c¸c NHTM chñ yÕu gåm: - Thu thập, tổng hợp và xử lý các tài liệu, thông tin, dữ liệu theo yêu cầu giám sát ngân hàng. - Xem xét, theo dõi tình hình chấp hành các quy định về an toàn hoạt động ngân hàng và các quy định khác của pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng, việc thực hiện các kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý về thanh tra, giám sát ngân hàng. - Phân tích, đánh giá tình hình tài chính, hoạt động, quản trị, điều hành và mức độ rủi ro của tổ chức tín dụng. - Phát hiện, cảnh báo các rủi ro gây mất an toàn hoạt động ngân hàng và nguy cơ dẫn đến vi phạm pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng. - Kiến nghị, đề xuất biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn và xử lý rủi ro, vi phạm pháp luật. Để thực hiện các nội dung đó, giám sát từ xa thực hiện các phân tích sau: Phân tÝch c©n ®èi nguån vèn vµ sö dông vèn; Ph©n tÝch t×nh h×nh nî qu¸ h¹n; Ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh to¸n; Ph©n tÝch t×nh h×nh thu - chi tµi chÝnh. Sau khi thực hiện giám sát từ xa, thanh tra sẽ th«ng b¸o nh÷ng vÊn ®Ò cÇn l­u ý tíi ®èi t­îng gi¸m s¸t, kiÕn nghÞ nh÷ng biÖn ph¸p kh¾c phôc đồng thời b¸o c¸o kÕt qu¶ cho ban l·nh ®¹o, göi cho c¸n bé theo dâi ho¹t ®éng c¸c NHTM ®Ó khai th¸c. 1.2.3.2- Ph­¬ng thøc thanh tra t¹i chç: Thanh tra t¹i chç lµ ph­¬ng ph¸p thanh tra truyÒn thèng, lµ viÖc thanh tra ®­îc tæ chøc t¹i n¬i lµm viÖc cña ®èi t­îng thanh tra vµ t¹i c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸ nh©n lµ kh¸ch hµng cña ng©n hµng trªn c¬ së kiÓm tra, xem xÐt c¸c v¨n b¶n, th«ng t­ chØ ®¹o, h­íng dÉn thùc hiÖn c¬ chÕ, quy chÕ cña ngµnh; xem xÐt c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n - thèng kª, c¸c chøng tõ, tµi liÖu, sæ s¸ch, hîp ®ång ... cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng huy ®éng vèn, sö dông vèn vµ c«ng t¸c kÕ to¸n - tµi chÝnh cña ®èi t­îng ®­îc thanh tra. Thanh tra t¹i chç nh»m c¸c môc tiªu chÝnh sau: - §¸nh gi¸ t×nh h×nh chÊp hµnh ph¸p luËt vµ c¸c quy ®Þnh trong ho¹t ®éng kinh doanh vµ tµi chÝnh cña ®èi t­îng thanh tra trong mét thêi k× nhÊt ®Þnh. - Xem xÐt viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña cÊp trªn. - Gióp cho c¸c NHTM thÊy ®­îc nh÷ng mÆt tÝch cùc, nh÷ng khuyÕt ®iÓm vµ tån t¹i; kiÕn nghÞ nh÷ng biÖn ph¸p chÊn chØnh ®Ó ®­a ho¹t ®éng ng©n hµng ®óng ph¸p luËt, æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. - Qua thùc tiÔn kiÓm tra ph¸t hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò míi, nh÷ng vÊn ®Ò ch­a hîp lý ®Ó kiÕn nghÞ x©y dùng míi, bæ sung, hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ, quy chÕ ho¹t ®éng cña nhµ n­íc, cña ngµnh. Ph­¬ng ph¸p thanh tra t¹i chç th­êng ®­îc tæ chøc thµnh ®oµn thanh tra cho mçi cuéc thanh tra t¹i mét ®¬n vÞ trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. §oµn thanh tra th­êng ®­îc tæ chøc tõ 3-5 ng­êi, cã mét tr­ëng ®oµn vµ cã thÓ cã phã ®oµn thanh tra. Tr­ëng ®oµn thanh tra lµ ch¸nh, phã thanh tra hoÆc thanh tra viªn. §oµn thanh tra ®­îc sö dông céng t¸c viªn trong giíi h¹n quy ®Þnh. Thanh tra cã thÓ ®­îc tiÕn hµnh ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt. Néi dung cña cuéc thanh tra ®Þnh kú bao gåm mét sè hay toµn bé c¸c mÆt nghiÖp vô sau: - Thanh tra qu¶n trÞ ®iÒu hµnh. - Thanh tra nguån vèn. - Thanh tra chÊt l­îng tÝn dông. - Thanh tra nghiÖp vô b¶o l·nh. - Thanh tra ho¹t ®éng kinh doanh ngo¹i tÖ. - Thanh tra hïn vèn liªn doanh. - Thanh tra nghiÖp vô tµi chÝnh - kÕ to¸n. Néi dung cña thanh tra ®ét xuÊt cã thÓ gièng néi dung thanh tra ®Þnh k× hoÆc cã thÓ chØ lµ mét trong nh÷ng néi dung cô thÓ, nghÜa lµ tuú nhu cÇu thùc tÕ ph¸t sinh vô viÖc ®Ó x¸c ®Þnh néi dung thanh tra. Quy tr×nh cña mét cuéc thanh tra t¹i chç gåm ba b­íc: B­íc I: ChuÈn bÞ thanh tra gåm c¸c néi dung: - X©y dùng ®Ò c­¬ng thanh tra. - Ra quyÕt ®Þnh thµnh lËp ®oµn thanh tra. - TËp huÊn thanh tra, häp ®oµn giao nhiÖm vô. - Göi th«ng b¸o lÞch vµ néi dung thanh tra cho ®èi t­îng thanh tra. B­íc II: TiÕn hµnh thanh tra gåm c¸c néi dung: - Häp víi ®èi t­îng thanh tra, th«ng b¸o quyÕt ®Þnh, néi dung, thêi gian, thêi hiÖu thanh tra. ViÖc c«ng bè quyÕt ®Þnh thanh tra ph¶i lËp thµnh biªn b¶n. - §èi t­îng thanh tra b¸o c¸o kh¸i qu¸t t×nh h×nh, kÕt qu¶ ho¹t ®éng theo thêi hiÖu thanh tra; TiÕp nhËn quyÕt ®Þnh thanh tra; Thèng nhÊt víi ®oµn thanh tra vÒ ph­¬ng ph¸p lµm viÖc vµ phèi hîp víi nhau. - C¸c thµnh viªn cña ®oµn tiÕn hµnh c«ng viÖc thanh tra theo sù ph©n c«ng cña tr­ëng ®oµn thanh tra. B­íc III: KÕt thóc cuéc thanh tra: Tr­ëng ®oµn thanh tra tæng hîp kÕt qu¶, th«ng qua néi bé ®oµn ®Ó thèng nhÊt kÕt qu¶ thanh tra vµ triÖu tËp héi nghÞ ®Ó c«ng bè dù th¶o kÕt luËn thanh tra. ViÖc c«ng bè dù th¶o kÕt luËn thanh tra ph¶i ®­îc lËp thµnh biªn b¶n. ChËm nhÊt 20 ngµy kÓ tõ ngµy c«ng bè dù th¶o kÕt luËn thanh tra, ®oµn thanh tra ph¶i cã v¨n b¶n kÕt luËn chÝnh thøc vÒ nh÷ng néi dung thanh tra. Sau khi kÕt thóc cuéc thanh tra, tr­ëng ®oµn hoµn chØnh hå s¬ bµn giao ng­êi ra quyÕt ®Þnh thanh tra. 1.2.4- Vị trí và quyền hạn của Thanh tra ngân hàng: - Vị trí của thanh tra ngân hàng: Thanh tra ngân hàng là đơn vị thuộc cơ cấu tổ chức của Ngân hàng Nhà nước, có chức năng giúp Thống đốc quản lý nhà nước đối với các tổ chức tín dụng, thực hiện thanh tra, giám sát ngân hàng, thực hiện phòng, chống rửa tiền theo theo quy định của Luật này và văn bản pháp luật có liên quan; - Nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra ngân hàng: Thanh tra ngân hàng thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn sau đây: + Tham mưu, xây dựng trình Thống đốc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý, thanh tra, giám sát ngân hàng; + Trình Thống đốc cấp, thu hồi giấy phép thành lập và hoạt động ngân hàng, chấp thuận cho phép mở rộng quy mô, phạm vi, nội dung hoạt động; giấy phép mở và hoạt động của chi nhánh ngân hàng nước ngoài; + Thực hiện thanh tra, giám sát ngân hàng; + Xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; + Kiến nghị Thống đốc và cơ quan có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo đảm an toàn hoạt động ngân hàng và biện pháp xử lý đối với các tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật; + Thực hiện phòng, chống rửa tiền, phòng, chống tội phạm, phòng, chống tham nhũng trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng theo quy định của pháp luật; + Yêu cầu các đối tượng giám sát và các tổ chức, cá nhân có liên quan cung cấp đầy đủ, kịp thời, chính xác các thông tin, tài liệu; + Tiếp cận không hạn chế đối với các cá nhân, đơn vị, các hệ thống cơ sở vật chất, công nghệ, hồ sơ, tài liệu, chính sách, quy trình nội bộ của đối tượng giám sát trong quá trình thanh tra, giám sát; + Thực hiện giải quyết khiếu nại, tố cáo theo quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo; 1.2.5- C¨n cø ph¸p lý ®Ó thanh tra, gi¸m s¸t c¸c NHTM C¨n cø ph¸p lý ®Ó thanh tra, gi¸m s¸t c¸c NHTM tr­íc hÕt lµ LuËt Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam vµ LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông ®­îc Quèc héi n­íc céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt nam kho¸ X, k× häp thø hai th«ng qua ngµy 12 th¸ng 12 n¨m 1997 vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01 th¸ng 10 n¨m 1998. LuËt söa ®æi bæ sung luËt NHNN vµ LuËt söa ®æi bæ sung luËt c¸c TCTD n¨m 2003. C¸c NghÞ ®Þnh cña ChÝnh phñ h­íng dÉn thi hµnh c¸c luËt trªn (hiÖn t¹i ®ang cã hiÖu lùc lµ NghÞ ®Þnh sè 96/2008/N§-CP ngµy 26/8/2008 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ quy._. ®Þnh chøc n¨ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam), c¸c quyÕt ®Þnh cña Thèng ®èc NHNN, c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn cña NHNN, Ng©n hµng th­¬ng m¹i Trung ­¬ng vµ c¸c bé ngµnh cã liªn quan. VÒ chuyªn ngµnh thanh tra tr­íc tiªn ph¶i kÓ ®Õn LuËt thanh tra cã hiÖu lùc thi hµnh ngµy 15/6/2004 cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 01 th¸ng 10 n¨m 2004. Nghị định số 202/2004/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng, có hiệu lực kể từ ngày 01/4/2005. QuyÕt ®Þnh sè 83/2009/Q§-TTg ngµy 27/5/2009 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ quy ®Þnh chøc n¨ng nhiÖm vô quyÒn h¹n vµ c¬ cÊu tæ chøc C¬ quan Thanh tra, gi¸m s¸t ng©n hµng trùc thuéc NHNN ViÖt Nam. QuyÒn h¹n cña Thanh tra NHNN trong viÖc thanh tra, gi¸m s¸t ng©n hµng ®­îc quy ®Þnh râ trong QuyÕt ®Þnh 83/2009/Q§-NHNN: + Thanh tra viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt vÒ tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng, viÖc thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh trong giÊy phÐp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc tÝn dông, tæ chøc tÝn dông, tæ chøc tÝn dông quy m« nhá vµ giÊy phÐp ho¹t ®éng ng©n hµng cña c¸c tæ chøc kh¸c; + Thanh tra vô viÖc kh¸c do Thèng ®èc NHNN giao; + §¸nh gi¸ møc ®é rñi ro, n¨ng lùc qu¶n trÞ rñi ro, t×nh h×nh tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng cña ®èi t­îng thanh tra ng©n hµng. + §Ò xuÊt Thèng ®èc NHNN ¸p dông biÖn ph¸p xö lý ®èi víi ®èi t­îng thanh tra ng©n hµng cã hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt hoÆc ho¹t ®éng kh«ng an toµn; ®Æt, chÊm døt t×nh tr¹ng gi¸m s¸t ®Æc biÖt, kiÓm so¸t ®Æc biÖt ®èi víi tæ chøc tÝn dông, tæ chøc tµi chÝnh quy m« nhá; ®×nh chØ mét hoÆc mét sè ho¹t ®éng ng©n hµng cña tæ chøc tÝn dông , tæ chøc tµi chÝnh quy m« nhá vµ tæ chøc kh¸c cã ho¹t ®éng ng©n hµng; thu håi giÊy phÐp thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña tæ chøc tÝn dông, tæ chøc tµi chÝnh quy m« nhá, giÊy phÐp ho¹t ®éng ng©n hµng cña tæ chøc kh¸c; c¸c biÖn ph¸p xö lý kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt; + KiÕn nghÞ c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ¸p dông biÖn ph¸p b¶o ®¶m thi hµnh ph¸p luËt, phßng ngõa, ng¨n chÆn vµ xö lý rñi ro, xö lý c¬ quan, tæ chøc, c¸ nh©n vi ph¹m ph¸p luËt vÒ tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng, ®×nh chØ viÖc thi hµnh hoÆc huû bá nh÷ng quy ®Þnh tr¸i ph¸p luËt ®­îc ph¸t hiÖn th«ng qua c«ng t¸c thanh tra ng©n hµng. + Theo dâi kiÓm tra ®«n ®èc viÖc thùc hiÖn kÕt luËn, kiÕn nghÞ, quyÕt ®Þnh xö lý vÒ thanh tra, gi¸m s¸t cña Thèng ®èc NHNNvµ c¬ quan Thanh tra, gi¸m s¸t ng©n hµng; Tr­ng tËp c¸n bé, c«ng chøc cña c¬ quan, tæ chøc cã liªn quan tham gia ®oµn thanh tra. Để ra một quyết định thanh tra, kiểm tra, Thanh tra NHNN phải dựa trên 1 trong các căn cứ sau: + Chương trình, kế hoạch thanh tra; + Yêu cầu của Thống đốc; + Khi phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật; + Mức độ rủi ro và an toàn hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Việc thanh tra đột xuất được thực hiện theo quy định của pháp luật hoặc khi phát hiện hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có dấu hiệu rủi ro, đe dọa sự an toàn hoạt động của tổ chức tín dụng liên quan. 1.2.6- Các hình thức và thẩm quyền xử lý các vi phạm của thanh tra ngân hàng: - Tuỳ theo tính chất, mức độ vi phạm hoặc mức độ rủi ro, Ngân hàng Nhà nước được áp dụng các biện pháp xử lý sau đây đối với tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có hành vi vi phạm pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng : + Xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; + Hạn chế chia cổ tức, chuyển nhượng cổ phần, chuyển nhượng tài sản; + Hạn chế việc mở rộng phạm vi, quy mô và địa bàn hoạt động; + Hạn chế, tạm đình chỉ hoặc đình chỉ một hoặc một số hoạt động ngân hàng; + Tạm đình chỉ, đình chỉ hoặc yêu cầu cơ quan có thẩm quyền tạm đình chỉ, đình chỉ, miễn nhiệm chức vụ quản lý hoặc áp dụng các hình thức kỷ luật khác đối với cá nhân có vi phạm; + Yêu cầu tổ chức tín dụng phải tăng vốn điều lệ để đáp ứng các yêu cầu bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng; + Yêu cầu tổ chức tín dụng phải chuyển nhượng vốn điều lệ hoặc vốn cổ phần; + Áp dụng một hoặc một số tỷ lệ an toàn cao hơn mức do Ngân hàng Nhà nước quy định; + Yêu cầu cổ đông lớn, cổ đông nắm quyền kiểm soát, chi phối chuyển nhượng cổ phần ; + Thực hiện việc sáp nhập, hợp nhất hoặc giải thể bắt buộc; + Đặt tổ chức tín dụng vào tình trạng kiểm soát đặc biệt; + Thu hồi giấy phép hoạt động ngân hàng; + Yêu cầu Toà án mở thủ tục giải quyết phá sản tổ chức tín dụng theo quy định của pháp luật về phá sản; - Đối tượng thanh tra, giám sát ngân hàng không phải là tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có hành vi vi phạm pháp luật về tiền tệ và hoạt động ngân hàng, tuỳ theo tính chất và mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. 1.2.5- Mèi quan hÖ gi÷a thanh tra NHNN víi c¸c c¬ quan thanh tra, kiÓm so¸t kh¸c: 1.2.5.1- Mèi quan hÖ gi÷a Thanh tra Ng©n hµng Nhµ n­íc víi Thanh tra ChÝnh phñ: Theo LuËt thanh tra n¨m 2004, mèi quan hÖ gi÷a thanh tra NHNN víi thanh tra chÝnh phñ vµ thanh tra tØnh, thµnh phè lµ mèi quan hÖ gi÷a thanh tra theo cÊp hµnh chÝnh víi thanh tra theo ngµnh, lÜnh vùc. Theo ®ã, thanh tra ChÝnh phñ là cơ quan của Chính phủ, chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về công tác thanh tra và thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn thanh tra trong phạm vi quản lý nhà nước của Chính phủ, cßn thanh tra NHNN lµ thanh tra theo ngµnh lÜnh vùc, gióp Thèng ®èc qu¶n lý nhµ n­íc vÒ công tác thanh tra, thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của NHNN. Thanh tra NHNN chịu sự chỉ đạo trực tiếp của Thống đốc; đồng thời chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn về công tác, tổ chức, nghiệp vụ của Thanh tra Chính phủ. MÆc dï thanh tra Ng©n hµng Nhµ n­íc vµ Thanh tra ChÝnh phñ trong lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng ®Òu lµ c«ng cô qu¶n lý l·nh ®¹o cña nhµ n­íc; Thanh tra viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña nhµ n­íc nh­ng gi÷a hai tæ chøc nµy cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau: - VÒ môc tiªu: Thanh tra ChÝnh phñ ph¸t huy nh©n tè tÝch cùc, phßng ngõa xö lý c¸c vi ph¹m gãp phÇn thóc ®Èy hoµn thµnh nhiÖm vô, hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, t¨ng c­êng ph¸p chÕ x· héi chñ nghÜa, b¶o vÖ lîi Ých nhµ n­íc, quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¬ quan, tæ chøc vµ c«ng d©n. Cßn môc tiªu cña Thanh tra ng©n hµng hÑp h¬n, chñ yÕu nh»m duy tr× sù æn ®Þnh, v÷ng m¹nh cña hÖ thèng tµi chÝnh - tiÒn tÖ, ®¶m b¶o an toµn cho hÖ thèng ng©n hµng, ng¨n ngõa rñi ro, ®æ vì vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi göi tiÒn, ®ång thêi ®¶m b¶o t«n träng c¸c quy chÕ chÕ ®é vÒ ph¸p luËt nhµ n­íc trong lÜnh vùc ng©n hµng. - VÒ ®èi t­îng, ph¹m vi: Cña Thanh tra ChÝnh phñ bao trïm vµ réng lín h¬n gåm toµn bé lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi. Cßn cña Thanh tra Ng©n hµng chñ yÕu lµ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña tæ chøc tÝn dông vµ tæ chøc kh¸c cã ho¹t ®éng ng©n hµng. - VÒ ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng: Thanh tra ChÝnh phñ chñ yÕu sö dông ph­¬ng thøc thanh tra t¹i chç, cßn thanh tra NHNN sö dông c¶ ph­¬ng thøc gi¸m s¸t tõ xa vµ thanh tra t¹i chç, v× vËy ho¹t ®éng thanh tra cña NHNN mang tÝnh chÊt th­êng xuyªn vµ toµn diÖn h¬n. 1.2.5.2- Quan hÖ gi÷a thanh tra NHNN vµ kiÓm so¸t néi bé c¸c NHTM: Ho¹t ®éng cña c¸c NHTM ngoµi sù kiÓm tra, gi¸m s¸t cña thanh tra NHNN, ban kiÓm so¸t thuéc héi ®ång qu¶n trÞ cña NHTM ®ã cßn cã kiÓm tra néi bé. Do néi dung ho¹t ®éng vµ biÖn ph¸p nghiÖp vô cña thanh tra NHNN vµ kiÓm tra néi bé c¸c NHTM gÇn gièng nhau nªn trong thùc tÕ cã sù nhËn thøc ch­a ®óng ®¾n vµ nhÇm lÉn gi÷a chóng. §iÓm chung cña hai tæ chøc lµ cïng kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc c¸c NHTM chÊp hµnh c¸c quy chÕ, ph¸p luËt, chÝnh s¸ch chÕ ®é cña nhµ n­íc vµ cña ngµnh, nh­ng gi÷a chóng cã ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n lµ: - Thanh tra, gi¸m s¸t cña thanh tra NHNN lµ thùc hiÖn kiÓm tra tõ bªn ngoµi cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc; Cßn kiÓm tra néi bé cña NHTM lµ sù kiÓm tra th­êng xuyªn, hµng ngµy cña b¶n th©n NHTM. - Môc tiªu cña thanh tra NHNN réng lín h¬n, bao trïm h¬n. §ã lµ nh»m duy tr× sù æn ®Þnh, an toµn vµ lµnh m¹nh cho toµn hÖ thèng ng©n hµng vµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng­êi göi tiÒn. Cßn môc tiªu cña kiÓm tra néi bé lµ sù tu©n thñ ph¸p luËt, an toµn cña mét NHTM mµ tr­íc hÕt lµ trùc tiÕp lµ b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¸c cæ ®«ng vµ b¶n th©n NHTM ®ã. Tuy cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau nh­ vËy, nh­ng trong ho¹t ®éng hai tæ chøc nµy cã mèi quan hÖ gÇn gòi. Trong ®ã kiÓm tra néi bé cña NHTM nh­ lµ “gi¸c quan” nèi dµi cña thanh tra NHNN. 1.2.5.3. Mèi quan hÖ gi÷a Thanh tra Ng©n hµng Nhµ n­íc víi KiÓm to¸n Nhµ n­íc. KiÓm to¸n lµ viÖc c¸c kiÓm to¸n viªn ®éc lËp kiÓm tra vµ tr×nh bµy ý kiÕn cña m×nh vÒ c¸c b¶n b¸o c¸o tµi chÝnh, hoÆc nh­ tiÕn sü RoBert.N.Anthor gi¸o s­ tr­êng ®¹i häc HARVARD cho r»ng “ KiÓm to¸n lµ viÖc xem xÐt, kiÓm tra c¸c viÖc ghi chÐp kÕ to¸n bëi c¸c kÕ to¸n viªn c«ng céng ®­îc thõa nhËn, ®éc lËp vµ ë bªn ngoµi tæ chøc ®­îc kiÓm tra”. ë n­íc ta, quy chÕ vÒ kiÓm to¸n ®éc lËp ®· ghi râ : “ KiÓm to¸n ®éc lËp lµ viÖc kiÓm tra vµ x¸c nhËn cña kiÓm to¸n viªn chuyªn nghiÖp thuéc c¸c tæ chøc kiÓm to¸n ®éc lËp vÒ tÝnh ®óng ®¾n, hîp lý cña c¸c tµi liÖu, sè liÖu, sè liÖu kÕ to¸n vµ b¸o c¸o quyÕt to¸n cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan, tæ chøc ®oµn thÓ, tæ chøc x· héi khi cã yªu cÇu c¸c ®¬n vÞ nµy”. Nh­ vËy , c«ng t¸c kiÓm to¸n nã còng gièng nh­ thanh tra ë chç ®ã lµ viÖc tæ chøc kiÓm tra xem xÐt tõ bªn ngoµi . Tuy nhiªn nh­ kh¸i niÖm kiÓm to¸n tr×nh bµy trªn ®©y th× nã chØ kiÓm tra xem xÐt vÒ sè liÖu vµ chñ yÕu lµ c«ng t¸c kÕ to¸n, quyÕt to¸n cña c¸c ®¬n vÞ. Mµ Thanh tra NHNN lµ c¬ quan kiÓm tra gi¸m s¸t c¸c NHTM nhÊt lµ qua ph­¬ng thøc gi¸m s¸t tõ xa th× viÖc sö dông c¸c sè liÖu, b¸o c¸o cña NHTM ®· qua kiÓm to¸n lµ hÕt søc cÇn thiÕt, nã sÏ lµ c¬ së tèt nhÊt ®Ó thanh tra NHNN cã nh÷ng nh×n nhËn, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña c¸c NHTM mét c¸ch trung thùc, chÝnh x¸c vµ kh¸ch quan nhÊt. 1.3- Kinh nghiÖm Thanh tra Ng©n hµng mét sè n­íc trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc 1.3.1- Kinh nghiÖm Thanh tra Ng©n hµng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn - ë Céng hoµ Ph¸p: LuËt ng©n hµng Ph¸p - ban hµnh n¨m 1984, söa ®æi gÇn ®©y nhÊt vµo n¨m 1994 - thµnh lËp 2 uû ban bªn c¹nh Ng©n hµng Trung ­¬ng lµ uû ban gi¸m s¸t ng©n hµng vµ uû ban quy chÕ ng©n hµng. Thèng ®èc Ng©n hµng Trung ­¬ng lµ chñ tÞch uû ban Ng©n hµng, c¸c thµnh viªn lµ bé tr­ëng ng©n khè quèc gia vµ bèn thµnh viªn kh¸c do bé tr­ëng tµi chÝnh bæ nhiÖm. Tæng th­ ký uû ban Ng©n hµng lµ ng­êi ®iÒu hµnh c«ng viÖc th­êng xuyªn cña uû ban ng©n hµng. D­íi tæng th­ ký cã ba vô: + Vô gi¸m s¸t lµm nhiÖm vô gi¸m s¸t ho¹t ®éng c¸c tæ chøc tÝn dông (néi dung ho¹t ®éng gièng néi dung thanh tra t¹i chç cña thanh tra NHNN ViÖt nam). + Vô ph©n tÝch lµm nhiÖm vô nghiªn cøu, tæng hîp t×nh h×nh ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng; Trî gióp gi¸m s¸t khi cÇn thiÕt; Tham gia vµo c¸c ®oµn thanh tra quèc tÕ thanh tra c¸c tæ chøc tÝn dông; So¹n th¶o quy chÕ qu¶n lý ®Ó uû ban quy chÕ ban hµnh. + Vô ®µo t¹o: Cã chøc n¨ng ®µo t¹o, n©ng cao tr×nh ®é cho c¸n bé ngµnh ng©n hµng. Uû ban Ng©n hµng cã c¸c quyÒn lùc sau ®©y: QuyÒn lùc hµnh chÝnh: Uû ban ng©n hµng cã thÓ ®­a ra yªu cÇu ®Ó c¸c ng©n hµng kh¾c phôc yÕu kÐm trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh, hoÆc chÊn chØnh nh÷ng yÕu kÐm cña m×nh. Ngoµi ra cßn cã thÓ tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p kh¸c nhau nh­: Bæ nhiÖm mét ng­êi thay thÕ ng­êi ®iÒu hµnh tæ chøc tÝn dông, tiÕp nhËn tæ chøc tÝn dông ®Ó xö lý (viÖc bæ nhiÖm cã thÓ do ng­êi ®iÒu hµnh tæ chøc tÝn dông ®Ò xuÊt khi thÊy m×nh kh«ng thùc hiÖn ®­îc nhiÖm vô), cuèi cïng lµ chØ ®Þnh mét ng­êi ®øng ra lµm nhiÖm vô thanh lý tæ chøc tÝn dông. QuyÒn lùc t­ ph¸p: Cã quyÒn c¶nh b¸o; Trªn møc c¶nh b¸o (b¸o ®éng); H¹n chÕ hoÆc cÊm ho¹t ®éng cña tæ chøc tÝn dông nµo ®ã; T¹m ®×nh chØ mét vµi ng­êi gi÷ chøc vô qu¶n lý vµ chØ ®Þnh ng­êi t¹m thêi tiÕp nhËn; QuyÕt ®Þnh cho phÐp ng­êi ®iÒu hµnh tõ chøc (b·i miÔn); Rót giÊy phÐp ho¹t ®éng cña Tæ chøc tÝn dông; Ph¹t tiÒn (kh«ng v­ît qu¸ møc vèn tèi thiÓu cña tæ chøc tÝn dông); ChuyÓn sang c¬ quan ph¸p luËt nh÷ng dÊu hiÖu h×nh sù. - ë Mü: C«ng t¸c thanh tra t¹i chç ®­îc coi träng vµ lµ “hßn ®¸ t¶ng” cña viÖc gi¸m s¸t, phßng ngõa. ViÖc thanh tra ®­îc tiÕn hµnh bëi ba c¬ quan lµ: C¬ quan ®iÒu tra tiÒn, th­êng kiÓm tra c¸c Ng©n hµng lín kho¶ng hai n¨m mét lÇn; B¶o hiÓm tiÒn göi Liªn bang (SDIC) th­êng kiÓm tra ®Þnh kú ba n¨m mét lÇn vµ hÖ thèng dù tr÷ Liªn bang (FED) cã chu kú thanh tra ng¾n h¬n, th­êng 1,5 n¨m mét lÇn. C¸c c¬ quan cã thÓ sö dông kÕt qu¶ cña nhau, néi dung thanh tra kh«ng b¸o tr­íc cho tæ chøc tÝn dông. C¸c cuéc thanh tra ®Ó ®­a ®Õn sù xÕp lo¹i ng©n hµng theo n¨m lÜnh vùc chñ yÕu: An toµn vèn - Capital, chÊt l­îng tµi s¶n - Assets, qu¶n lý - Management, kh¶ n¨ng sinh lêi - Earning, kh¶ n¨ng thanh to¸n - Liquidity (ViÕt t¾t lµ CAMEL). - ë Anh: Ng©n hµng Anh kh«ng thùc hiÖn ®Þnh kú c¸c cuéc thanh tra t¹i chç. ViÖc thanh tra c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®­îc tiÕn hµnh dùa trªn c¬ së nghiªn cøu c¸c b¸o c¸o ®Þnh kú, th«ng qua c¸c cuéc pháng vÊn th­êng xuyªn theo ph¹m vi réng vµ th¶o luËn víi c¸c nhµ qu¶n lý cao cÊp cña ng©n hµng ®ã. C¸c th«ng tin bæ sung kh«ng cã trong b¸o c¸o thèng kª còng th­êng xuyªn ®­îc hái ®Õn. Ng©n hµng Trung ­¬ng còng th­êng xuyªn duy tr× mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c c¬ quan gi¸m s¸t n­íc ngoµi. - ë Hunggari: Cã hai c¬ quan gi¸m s¸t vµ thanh tra ng©n hµng lµ: C¬ quan gi¸m s¸t ng©n hµng vµ thÞ tr­êng vèn; Vô thanh tra thuéc ng©n hµng quèc gia Hunggari. C¬ quan gi¸m s¸t ng©n hµng vµ thÞ tr­êng vèn n»m ngoµi ng©n hµng quèc gia Hunggari lµ c¬ quan ®éc lËp, ng­êi ®øng ®Çu c¬ quan nµy ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ bæ nhiÖm víi nhiÖm kú s¸u n¨m (nhiÖm kú cña Thñ t­íng bèn n¨m). C¬ quan nµy cã kinh phÝ riªng ®Ó ®¶m b¶o chñ ®éng vµ ®éc lËp trong ho¹t ®éng. Kinh phÝ nµy h×nh thµnh tõ hai nguån: Thu tõ c¸c Tæ chøc tÝn dông (0,3%) tæng tµi s¶n cã vµ tiÒn ph¹t vi ph¹m. Ngoµi l­¬ng theo bËc c«ng chøc, thanh tra viªn cßn ®­îc khuyÕn khÝch nÕu lµm tèt, nh­ng c¬ quan gi¸m s¸t sÏ bÞ båi th­êng nÕu ®èi t­îng thanh tra kiÖn vµ th¾ng kiÖn. C¶ hai c¬ quan thanh tra ®Òu sö dông hai ph­¬ng ph¸p kiÓm tra lµ: + KiÓm tra t¹i chç. + Gi¸m s¸t tõ xa. NhiÖm vô cña c¬ quan gi¸m s¸t vµ thÞ tr­êng vèn lµ quy ®Þnh c¸c tiªu chuÈn vèn cho c¸c ng©n hµng, tiªu chuÈn cho vay, an toµn trong ng©n hµng, thùc hiÖn viÖc gi¸m s¸t vµ thanh tra ®èi víi tÊt c¶ c¸c tæ chøc tÝn dông nh»m ®¶m b¶o t«n träng c¸c quyÕt ®Þnh cña ng©n hµng quèc gia Hunggari, duy tr× an toµn hÖ thèng ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh (thùc hiÖn môc tiªu chung cña thanh tra ng©n hµng). NhiÖm vô cña Thanh tra thuéc Ng©n hµng quèc gia Hunggari lµ kiÓm tra ®Ó hç trî viÖc ®iÒu hµnh thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña ng©n hµng quèc gia (c«ng cô ®Ó chñ ®éng vµ th­êng xuyªn), kiÓm tra viÖc thùc hiÖn dù tr÷ b¾t buéc, kiÓm so¸t th«ng tin (yªu cÇu cung cÊp) ®Ó ph©n tÝch t×nh h×nh vµ phôc vô ®iÒu tiÕt l­îng tiÒn giao dÞch, kiÓm tra ngo¹i hèi vµ kiÓm tra viÖc sö dông vèn vay n­íc ngoµi cña c¸c NHTM ë 39 ng©n hµng, 241 quü tiÕt kiÖm, 8 hîp t¸c x· tÝn dông, 3 hîp t¸c x· cung cÊp tÝn dông mua nhµ, 132 c«ng ty m«i giíi ®Çu t­. - ë T©y Ban Nha: ViÖc gi¸m s¸t phßng ngõa uû th¸c cho mét vô ®éc lËp víi môc tiªu: Duy tr× sù c©n b»ng trong c¸c rñi ro chÊp nhËn, cÊu thµnh vµ chÊt l­îng c¸c kho¶n thu nhËp, hiÖu qu¶ cña viÖc cung cÊp vèn vµ ph­¬ng tiÖn qu¶n lý. Tõ n¨m 1984 hä ®· tiÕn hµnh gi¸m s¸t theo ph­¬ng thøc CAMEL nh­ cña Mü nãi trªn. Vô thanh tra ®­îc tæ chøc thµnh nhiÒu nhãm nhá vµ cã tr¸ch nhiÖm gi¸m s¸t toµn bé ho¹t ®éng cña mét ng©n hµng. C¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ cña Ng©n hµng mµ cã thÓ thanh tra t¹i chç mét ®Õn hai lÇn trong mét n¨m. - ë Cana®a: LuËt ph¸p n­íc nµy ®ßi hái tæng thanh tra c¸c ng©n hµng Ýt nhÊt mçi n¨m mét lÇn, ph¶i kiÓm tra c¸c ng©n hµng nh»m ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kho¶n luËt ng©n hµng ®ang ®­îc c¸c ng©n hµng thùc thi ®óng. ViÖc gi¸m s¸t ph©n tÝch còng dùa vµo n¨m yÕu tè theo ph­¬ng thøc CAMEL nh­ ë Mü vµ T©y Ban Nha. 1.3.2- Kinh nghiÖm cña Thanh tra Ng©n hµng mét sè n­íc trong khu vùc. - ë Trung Quèc: ViÖc gi¸m s¸t c¸c ng©n hµng vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c ë Trung Quèc ®­îc ng©n hµng nh©n d©n Trung Hoa tiÕn hµnh th«ng qua vô thanh tra vµ kiÓm so¸t. C¸c cuéc thanh tra t¹i chç th­êng ®­îc tiÕn hµnh mét lÇn trong ba n¨m ®èi víi ng©n hµng th­¬ng m¹i nhµ n­íc, ng©n hµng n­íc ngoµi vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh phi ng©n hµng; Cßn c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh thuéc së h÷u tËp thÓ ®­îc thanh tra hai n¨m mét lÇn ... Riªng hîp t¸c x· tÝn dông ®­îc giao cho Ng©n hµng n«ng nghiÖp gi¸m s¸t. - ë Th¸i Lan: ViÖc gi¸m s¸t c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®­îc giao cho ng©n hµng trung ­¬ng Th¸i Lan th«ng qua hai vô lµ vô gi¸m s¸t c¸c ng©n hµng vµ vô gi¸m s¸t kiÓm tra c¸c tæ chøc tµi chÝnh. NhiÖm vô cña thanh tra ng©n hµng trung ­¬ng Th¸i Lan lµ gi¸m s¸t, kiÓm tra, ph©n tÝch, cÊp giÊy phÐp vµ qu¶n lý. Ph¹m vi ho¹t ®éng tíi tÊt c¶ c¸c c«ng ty chøng kho¸n, C«ng ty tµi chÝnh vµ chøng kho¸n vµ c¸c c«ng ty tÝn dông ®Þa èc. Néi dung thanh tra, gi¸m s¸t cña ng©n hµng trung ­¬ng Th¸i Lan còng ¸p dông theo n¨m néi dung theo c¸c chuÈn t¾c quèc tÕ lµ: §Þa vÞ tµi chÝnh vµ sù v÷ng ch¾c cña ng©n hµng, kh¶ n¨ng thanh to¸n, chÊt l­îng tµi s¶n cã, qu¶n lý, tµi chÝnh. - ë Malaisia: VÒ m« h×nh vµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña thanh tra ng©n hµng trung ­¬ng cña Malaisia còng gÇn gièng nh­ cña Th¸i Lan. 1.3.3. Nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm rót ra qua nghiªn cøu ho¹t ®éng thanh tra cña NHTW c¸c n­íc. Ho¹t ®éng thanh tra NHTW c¸c n­íc ( c¶ quy m« vµ ph­¬ng thøc ho¹t ®éng ) cã sù kh¸c nhau tuú thuéc vµo chÕ ®é qu¶n lý, tr×nh ®é ph¸t triÓn cña hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ vµ tr×nh ®é luËt ph¸p cña tõng n­íc. Tuy nhiªn cã mét sè ®iÓm gièng nhau c¬ b¶n cÇn rót ra ®ã lµ: - C«ng t¸c thanh tra ®­îc giao cho 1 tæ chøc nhÊt ®Þnh tiÕn hµnh mét c¸ch t­¬ng ®èi ®éc lËp vµ ®a sè giao cho Ng©n hµng Trung ­¬ng. - Ph­¬ng ph¸p ho¹t ®éng nh×n chung ®Òu sö dông c¶ hai ph­¬ng thøc: Gi¸m s¸t tõ xa vµ thanh tra t¹i chç vµ cã c¸c bé phËn ®Ó triÓn khai thùc hiÖn c¸c ph­¬ng thøc ®ã. - Môc ®Ých cña thanh tra gièng nhau, tøc lµ ®Òu nh»m duy tr× sù æn ®Þnh cña hÖ thèng Ng©n hµng vµ b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi göi tiÒn. ë ViÖt nam hiÖn nay, tuy ®· sö dông c¶ 2 ph­¬ng thøc trªn ®©y song c¶ vÒ m« h×nh tæ chøc, c¸ch thøc triÓn khai thùc hiÖn cßn cã nh÷ng bÊt cËp lóng tóng lµm gi¶m hiÖu qu¶ c«ng t¸c thanh tra NHNN, chóng t«i sÏ ®Ò cËp cô thÓ vÊn ®Ò nµy ë c¸c ch­¬ng sau. Ch­¬ng 2 thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh tra cña NHNN ®èi víi c¸c NHTM trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ an 2.1- Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi tØnh NghÖ An vµ ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn 2.1.1- Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi tØnh NghÖ An NghÖ An lµ mét tØnh thuéc vïng trung bé ViÖt nam cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi ®a ®¹ng vµ phong phó. Víi diÖn tÝch tù nhiªn 16.487,3 Km2 b»ng 3,62 % tæng diÖn tÝch tù nhiªn cña c¶ n­íc, trong đó đất nông nghiệp chiếm 41%, đất lâm nghiệp chiếm 11%, đất chuyên dùng chiếm 3,6%. NghÖ An cã c¶ miÒn nói , trung du, ®ång b»ng vµ biÓn. Về dân số: đến 31/12/2008, dân số tỉnh Nghệ An là 3.128.532 người, trong đó dân số nữ là 1.593.686 người, chiếm 50,94%; nông thôn là 2.750.766 người và khoảng 430.000 đồng bào dân tộc thiểu số. VÒ tæ chøc hµnh chÝnh, tØnh gåm 20 huyÖn, thÞ x·, thµnh phè. Về phát triển kinh tế: GDP năm 2008 đạt 13.854 tỷ đồng (theo giá so sánh 1994), tăng 10,6% so với năm 2007. Trong đó: Khu vực Nông - Lâm - Thuỷ sản chiếm 30.48%, Khu vực Công nghiệp - Xây dựng chiếm 32,53%, Khu vực Dịch vụ chiếm 36,99%. Thu ng©n s¸ch b×nh qu©n hµng chØ ®¹t gÇn 2.500 tû ®ång, trong khi ®ã chi ng©n s¸ch hµng n¨m lªn ®Õn trªn 6.000 tû ®ång (n¨m 2008 thu ng©n s¸ch ®¹t 2.450 tû ®ång, t¨ng 7,3% so víi n¨m 2007, trong khi chi ng©n s¸ch ®¹t 6.337 tû ®ång, t¨ng 1,7% so víi n¨m 2007). N¨m 2000 GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi cña tØnh NghÖ an chØ míi ®¹t 220 USD/ng­êi, ®Õn n¨m 2008 ®· t¨ng lªn 560 USD/ng­êi nhưng vẫn thÊp h¬n nhiÒu so víi møc b×nh qu©n chung c¶ n­íc là 1.024USD/người. Nh÷ng kÕt qu¶ trªn ®©y cho thÊy NghÖ an vÉn ch­a tho¸t khái t×nh tr¹ng lµ 1 tØnh nghÌo, tỷ lệ hộ nghèo (theo chuẩn nghèo dưới 260 ngàn đồng/tháng ở thành thị, dưới 200 ngàn đồng ở nông thôn) vẫn còn chiếm 17,65%, trong đó số hộ nông nghiệp thiếu đói khoảng 16.600 hộ chiếm 3,43% số khẩu nông nghiệp, tèc ®é t¨ng tr­ëng cßn chËm, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng hiÖn cã, GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp so víi møc b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc. §¹i bé phËn n«ng d©n vÉn gÆp nhiÒu khã kh¨n, lao ®éng thiÕu viÖc lµm cßn nhiÒu. C¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn dÞch chËm vµ ch­a v÷ng ch¾c, s¶n phÈm hµng ho¸ cßn nhá bÐ. Kh¶ n¨ng c©n ®èi thu chi Ng©n s¸ch trªn ®Þa bµn cßn rÊt khã kh¨n. C¬ së h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt yÕu kÐm nhÊt lµ c¸c c¶ng biÓn vµ giao th«ng ®ang lµ lùc c¶n ®èi víi nÒn kinh tÕ, ®Æt biÖt lµ viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ trong c¸c doanh nghiÖp l¹c hËu, chÊt l­îng s¶n phÈm, hiÖu qu¶ kinh tÕ thÊp. Tuy nhiªn, thêi gian mÊy n¨m gÇn ®©y, ®­îc sù quan t©m cña Trung ­¬ng §¶ng vµ ChÝnh phñ, NghÖ An ®· vµ ®ang cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn hÕt søc nhanh chãng víi ®Þnh h­íng lµ trung t©m kinh tÕ chÝnh trÞ, v¨n ho¸ x· héi cña vïng b¾c Trung Bé, thÓ hiÖn ë c¸c văn bản như: Kết luận số 20 của Trung ương Đảng, Thông báo số 111, 169, 152 của Văn phòng Chính phủ về phát triển Nghệ An thành trung tâm kinh tế xã hội của vùng Bắc Trung Bộ, nhiều quyết định quan trọng như QuyÕt ®Þnh 85 thµnh lËp khu kinh tÕ §«ng Nam NghÖ An, Quyết ®Þnh 147 vÒ ph¸t triÓn KT-XH miÒn T©y NghÖ An..., Thµnh phè Vinh ®· ®­îc më réng vµ n©ng cÊp lªn §« thÞ lo¹i I vµ ®­îc quy ho¹ch lµ ®« thÞ trung t©m cÊp vïng. Sù ph¸t triÓn cña NghÖ An ®· thÓ hiÖn râ ë nhiÒu mÆt nh­: VÒ gi¸o dôc ®· cã 1 tr­êng §¹i häc tÇm cì Quèc gia, 5 tr­êng Cao ®¼ng trong ®ã cã 2 tr­êng ®ang chuÈn bÞ n¨ng cÊp lªn ®¹i häc tÇm cì Vïng vµ nhiÒu tr­êng trung cÊp nghÒ ®ang n©ng cÊp lªn thµnh c¸c tr­êng cao ®¼ng; VÒ y tÕ ®ang x©y dùng bÖnh viÖn ®a khoa khu vùc víi quy m« lín 700 gi­êng bÖnh; VÒ giao th«ng vËn t¶i, v¨n ho¸, thÓ thao, du lÞch ®Òu cã nhiÒu sù ph¸t triÓn v­ît bËc thÓ hiÖn vai trß trung t©m cña khu vùc B¾c Trung Bé; §Æc biÖt lµ sù ph¸t triÓn cña ngµnh ng©n hµng: víi h¬n 25 ng©n hµng vµ hµng tr¨m chi nh¸nh phô thuéc, phßng giao dÞch, quü tiÕt kiÖm, quü tÝn dông (trong khi trong vïng Thanh Ho¸ chØ míi cã 14 ng©n hµng, Hµ tÜnh 5NH, Q.B×nh 8NH, Q.TrÞ 5NH, HuÕ 14NH), tæng d­ nî toµn ®Þa bµn tØnh NghÖ An ®¹t 22.000 tû (trong khi ®ã T.Ho¸ míi chØ ®¹t 12.000 tû, Hµ TÜnh 5.000 tû, Q.B×nh 7.5000 tû, Q.TrÞ 4.000 tû, HuÕ 6.800 tû), tæng huy ®éng t¹i ®Þa bµn ®¹t 16.000 tû (trong khi ®ã T.Ho¸ míi chØ ®¹t 8.000 tû, Hµ tÜnh 4.500 tû, Q.B×nh 4.000 tû, Q.TrÞ 3.500 tû, HuÕ 7.000 tû) ®· cho thÊy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong thêi gian gÇn ®©y. Nh÷ng khã kh¨n vµ thuËn lîi cña nÒn kinh tÕ ®· vµ ®ang cã nh÷ng t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña hÖ thèng ng©n hµng trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An. V­ît qua nhiÒu khã kh¨n, thö th¸ch, ngµnh ng©n hµng NghÖ An ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn v­ît bËc, lµ 1 trong nh÷ng ngµnh ®i ®Çu trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ NghÖ An thµnh trung t©m kinh tÕ khu vùc, ngµnh ng©n hµng NghÖ An ®· b¾t ®Çu mang d¸ng dÊp cña trung t©m ng©n hµng cña khu vùc B¾c Trung Bé. Sù ph¸t triÓn nµy còng kÐo theo viÖc qu¶n lý rñi ro ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng trªn ®Þa bµn còng ®ßi hái cao h¬n, chuyªn nghiÖp h¬n vµ khã kh¨n h¬n. 2.1.2- Ho¹t ®éng cña c¸c NHTM trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An Qu¸ tr×nh thµnh lËp vµ ph¸t triÓn cña Ng©n hµng NghÖ An g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña hÖ thèng Ng©n hµng ViÖt nam. §­îc thµnh lËp tõ th¸ng 10/1951, trong mét thêi gian dµi cho ®Õn cuèi nh÷ng n¨m 80, trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An chØ tån t¹i hÖ thèng ng©n hµng mét cÊp. Chi nh¸nh Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh võa lµm nhiÖm vô qu¶n lý nhµ n­íc vÒ tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng, võa trùc tiÕp kinh doanh. Ho¹t ®éng ng©n hµng thêi kú nµy cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau: - C¶ n­íc chØ cã mét lo¹i h×nh ng©n hµng duy nhÊt thuéc së h÷u nhµ n­íc. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c kh«ng ®­îc thµnh lËp vµ kinh doanh trªn lÜnh vùc ng©n hµng. - Ng©n hµng ®­îc tæ chøc qu¶n lý vµ ho¹t ®éng theo c¬ cÊu tæ chøc hµnh chÝnh: Ng©n hµng nhµ n­íc Trung ­¬ng ®ãng t¹i Hµ néi; C¸c tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng cã mét chi nh¸nh; C¸c huyÖn cã chi nh¸nh trùc thuéc tØnh. Kh¸ch hµng chØ ®­îc më tµi kho¶n vµ giao dÞch göi, vay t¹i ng©n hµng n¬i c­ tró hoÆc ®ãng trô së. - Ho¹t ®éng ng©n hµng theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, c¸c chØ tiªu mang tÝnh ph¸p lÖnh ®­îc giao tõ trªn xuèng nh­ kÕ ho¹ch ph¸t hµnh, kÕ ho¹ch tiÒn mÆt, kÕ ho¹ch tÝn dông ... Cã thÓ nãi trong thêi kú nµy ho¹t ®éng ng©n hµng ®· ®¸p øng ®­îc vµ phôc vô ®¾c lùc cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ vËn hµnh theo c¬ chÕ tËp trung. Tuy nhiªn, cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, m« h×nh ng©n hµng nh­ trªn ®· béc lé dÇn nh÷ng nh­îc ®iÓm. Tr­íc tiªn lµ do yÕu tè c¹nh tranh - ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn - bÞ thñ tiªu nªn ho¹t ®éng ng©n hµng mang nÆng tÝnh tËp trung quan liªu; ®Çu t­ tÝn dông trµn lan, l·ng phÝ vµ kÐm hiÖu qu¶. H¬n n÷a, do kh«ng t¸ch b¹ch gi÷a chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc vµ chøc n¨ng kinh doanh nªn trong lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng “võa ®¸ bãng võa thæi cßi”. NhËn thøc ®­îc t×nh h×nh ®ã, sau gÇn mét n¨m thÝ ®iÓm t¹i bèn thµnh phè lín lµ Hµ néi, thµnh phè Hå ChÝ Minh, H¶i phßng vµ Qu¶ng nam-§µ n½ng, ®Õn 26-03-1988 héi ®ång bé tr­ëng ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 53/H§BT chÝnh thøc chuyÓn NHNN ViÖt nam sang hÖ thèng ng©n hµng 2 cÊp. Cïng víi sù ®æi míi cña hÖ thèng Ng©n hµng trong n­íc, hÖ thèng Ng©n hµng trªn ®Þa bµn NghÖ An kh«ng ngõng ph¸t triÓn c¶ vÒ néi dung, chÊt l­îng nghiÖp vô, c¬ cÊu tæ chøc. Tõ ®ã ®Õn nay, cùng với sự phát triển của ngành ngân hàng trong cả nước, ngành Ngân hàng tỉnh Nghệ An đã có những bước phát triển nhanh chóng và bền vững. Các TCTD đã huy động được khá lớn nguồn vốn nhàn rỗi trong dân cư và tổ chức kinh tế, đầu tư vốn phục vụ cho nhu cầu sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và dân cư, đầu tư vốn cho các chương trình dự án trọng điểm, thúc đẩy nền kinh tế của tỉnh nhà phát triển. Hoạt động lưu thông tiền tệ luôn thông suốt và ổn định trong nhiều năm liền. Hoạt động kinh doanh tiền tệ, tín dụng diễn ra sôi động, ngày càng có nhiều dịch vụ đa dạng, hiện đại đáp ứng nhu cầu của nhân dân, góp phần quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Cùng với xu hướng cổ phần hoá, đa dạng hóa các thành phần kinh tế, các ngân hàng thương mại cổ phần đã lần lượt ra đời, tạo ra môi trường kinh doanh ngân hàng năng động và cạnh tranh hơn. Trên địa bàn Nghệ An, từ chỗ chỉ có các NHTM NN, đến năm 1994 Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tiên xuất hiện (Ngân hàng Bắc Á có trụ sở chính tại Nghệ An), thì đến nay đã có hơn 10 ngân hàng và chi nhánh cấp 1 ngân hàng TMCP đóng trên địa bàn tỉnh, trong năm 2009 còn có 4-5 ngân hàng TMCP nữa đang hoàn tất hồ sơ xin chấp thuận thành lập chi nhánh. Sự xuất hiện ngày càng nhiều của các NHTMCP đang làm cho môi trường kinh doanh ngân hàng trên địa bàn ngày càng cạnh tranh khốc liệt hơn, một mặt giúp cho chất lượng phục vụ khách hàng của các dịch vụ ngân hàng ngày càng tăng, nhưng mặt khác cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn và khiến cho công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra của NHNN ngày càng vất vả hơn và khó khăn hơn. Đến 30/6/2009, hệ thống Ngân hàng trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã phát triển khá đầy đủ, bao gồm: 11 Chi nhánh cấp 1 Ngân hàng Thương mại Nhà nước, 10 Chi nhánh cấp 1 Ngân hàng Thương mại Cổ phần, 01 Trụ sở chính NHTM cổ phần, 01 Ngân hàng Chính sách xã hội, 01 Ngân hàng Phát triển, 01 Chi nhánh Bảo hiểm tiền gửi Bắc Trung Bộ, 01 Chi nhánh Quỹ tín dụng Trung ương và 43 Quỹ tín dụng nhân dân cơ sở, cùng với 132 Chi nhánh phụ thuộc, Phòng giao dịch, Điểm giao dịch, Quỹ tiết kiệm của các TCTD nằm rải rác khắp các huyện, thành, thị của tỉnh. Tổng số cán bộ toàn ngành trên 2.800 người (trong đó gần 70% có trình độ đại học và trên đại học). Với mạng lưới ngành Ngân hàng đang ngày càng mở rộng và phát triển, Nghệ An đang dần hình thành trung tâm tài chính ngân hàng khu vực Bắc Trung Bộ. Nh­ vËy, víi ®Æc ®iÓm kinh tÕ ®a d¹ng phong phó cña tØnh, hÖ thèng Ng©n hµng còng ®­îc thµnh lËp vµ ph¸t triÓn t­¬ng ®èi toµn diÖn vÒ lo¹i h×nh kinh doanh vµ lo¹i h×nh së h÷u. Lµm cho bøc tranh toµn c¶nh ho¹t ®éng Ng©n hµng trªn ®Þa bµn thùc sù s«i ®éng, võa cã c¬ së ®Ó hiÖp t¸c võa cã yÕu tè c¹nh tranh gi÷a c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, lµm cho ho¹t ®éng Ng©n hµng ngµy cµng ph¸t triÓn. §©y chÝnh lµ nh÷ng t¸c nh©n hÕt søc quan träng phôc vô cho môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ t¹i ®Þa ph­¬ng cïng c¶ n­íc thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ. HÖ thèng Ng©n hµng NghÖ An tõ chç phôc vô kinh tÕ quèc doanh, cho vay ng¾n h¹n lµ chñ yÕu sang phôc vô nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ cña ngµnh theo h­íng t¨ng dÇn tû träng ®Çu t­ cho kinh tÕ ngoµi quèc doanh, më réng ®Çu t­ trung vµ dµi h¹n. HÖ thèng Ng©n hµng NghÖ an ®· më réng c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn víi nhiÒu kú h¹n, møc l·i suÊt phï hîp víi quy ®Þnh cña ngµnh vµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi vµ d©n trÝ t¹i ®Þa ph­¬ng; §ång thêi tranh thñ sù hç trî vèn cña Trung ­¬ng ®Ó kh«ng ngõng më réng ®Çu t­ tÝn dông trªn ®Þa bµn theo h­íng tËp trung vµ ­u tiªn h¬n cho c¸c lÜnh vùc ngµnh nghÒ cã lîi thÕ cña tØnh. T×nh h×nh ho¹t ®éng cña hÖ thèng Ng©n hµng th­¬ng m¹i tØnh NghÖ an thÓ hiÖn nh­ sau: VÒ c«ng t¸c huy ®éng vèn: B»ng viÖc ®­a ra nhiÒu dÞch vô ®a d¹ng nh­ tiÒn göi tiÕt kiÖm nhiÒu lo¹i k× h¹n, kh«ng k× h¹n, b»ng ViÖt nam ®ång, b»ng ngo¹i tÖ, ph¸t hµnh k× phiÕu, tr¸i phiÕu tr¶ l·i tr­íc, tr¶ l·i sau, tiÕt kiÖm dù th­ëng... kÕt hîp víi më réng m¹ng l­íi vµ chÊt l­îng phôc vô, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An ®· huy ®éng ®­îc nguån vèn t¹i chç lín, t¨ng tr­ëng æn ®Þnh qua c¸c n¨m, chñ ®éng ®¸p øng cho nhu cÇu ®Çu t­ vèn trªn ®Þa bµn. Cô thÓ: BiÓu 1: Nguån vèn huy ®éng t¹i chç cña c¸c NHTM §¬n vÞ: Tû VN§ N¨m ChØ tiªu 2004 2005 2006 2007 2008 - Tæng nguån vèn huy ®éng 5.895 7.151 9.289 12.017 15.884 - Tèc ®é t¨ng so víi n¨m tr­íc (%) +13,2 +21,3 +25,7 +29,4 +32,2 Trong ®ã: - TiÒn göi kh¸ch hµng - TiÒn göi tiÕt kiÖm - Ph¸t hµnh GTCG 985 4.552 358 1.291 5.376 484 1.387 7.291 611 2.351 9.389 276 2.758 12.680 446 (Nguån sè liÖu: B¸o c¸o NHNN tØnh NghÖ An) Nh×n vµo b¶ng tæng kÕt sè liÖu ta ._.c¸c thanh tra viªn ®­îc ph©n c«ng theo dâi c¸c NHTM biÕt ®Ó yªu cÇu tõng NHTM gi¶i tr×nh ngay nh÷ng vÊn ®Ò biÕn ®éng lín ch­a râ qua gi¸m s¸t tõ xa. Ngoµi nhiÖm vô trªn, tæ nµy cßn cã nhiÖm vô khai th¸c vµ qu¶n lý c¸c luång th«ng tin tõ trung t©m th«ng tin tÝn dông vµ th«ng tin tõ b¸o chÝ ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c thanh tra, gi¸m s¸t. - Tæ thanh tra viªn chuyªn tr¸ch theo dâi c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn ®Æt d­íi sù ®iÒu hµnh trùc tiÕp cña mét ®ång chÝ phã ch¸nh thanh tra. Tæ nµy gåm nh÷ng c¸n bé, thanh tra viªn cã kinh nghiÖm, bÒ dµy trong c«ng t¸c thanh tra t¹i chç, cã kh¶ n¨ng ®éc lËp trong qu¸ tr×nh thanh tra vµ lµ lùc l­îng chÝnh trong c¸c cuéc thanh tra t¹i chç, thiÕt lËp ®Ò c­¬ng cho c¸c cuéc thanh tra. Mçi NHTM ®Òu cã c¸c thanh tra viªn, c¸n bé thanh tra theo dâi. ViÖc theo dâi ®­îc thiÕt lËp thµnh hå s¬, trong ®ã ph¶i ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ c¸c ho¹t ®éng cña NHTM ®ã vÒ tæ chøc, c¸n bé. Nh÷ng diÔn biÕn vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng cña NHTM t¹i tõng thêi ®iÓm còng nh­ c¶ qu¸ tr×nh. Nh÷ng biÕn ®éng lín vµ c¸c vô viÖc ph¸t sinh t¹i c¸c NHTM ph¶i ®­îc cËp nhËt vµ ph¶n ¸nh kÞp thêi cho l·nh ®¹o thanh tra. C¬ chÕ chØ ®¹o ®iÒu hµnh vµ ph©n c«ng c¸n bé cña tæ chøc thanh tra chi nh¸nh NHNN tØnh cã thÓ ®­îc m« t¶ theo s¬ ®å d­íi ®©y: S¬ ®å c¬ chÕ ®iÒu hµnh vµ ph©n c«ng c¸n bé cña thanh tra chi nh¸nh NHNN tØnh NghÖ An Quan hÖ chØ ®¹o ®iÒu hµnh Quan hÖ th«ng tin, tham m­u, b¸o c¸o Quan hÖ chØ ®¹o ®iÒu hµnh Quan hÖ th«ng tin, tham m­u, b¸o c¸o Thanh tra NHNN TW Gi¸m ®èc NHNN tØnh Ch¸nh thanh tra NHNN tØnh Phã ch¸nh thanh tra Phã ch¸nh thanh tra NHTM NHTM Tæ thanh tra viªn chuyªn tr¸ch Tæ tæng hîp ph©n tÝch gi¸m s¸t tõ xa C.Quan h÷u quan C.I.C, B¸o chÝ 3.2.2 - Nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ nghiÖp vô thanh tra cña NHNN: 3.2.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p vÒ NghiÖp vô Thanh tra cña NHNN C¸c gi¶i ph¸p vÒ nghiÖp vô thanh tra ®­îc xuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm, nhËn thøc r»ng sù tån t¹i cïng mét lóc hai ph­¬ng thøc thanh tra trong c«ng nghÖ thanh tra ng©n hµng nh­ hiÖn nay lµ cÇn thiÕt vµ ®óng ®¾n. Trong mèi quan hÖ gi÷a hai ph­¬ng thøc th× ph­¬ng thøc gi¸m s¸t tõ xa lµ th­êng xuyªn, bæ trî vµ quan träng. Cßn ph­¬ng thøc thanh tra t¹i chç lµ truyÒn thèng, c¬ b¶n vµ quyÕt ®Þnh. Tõ quan ®iÓm, nhËn thøc ®ã cÇn thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p sau: 3.2.2.1- TiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn ph­¬ng thøc gi¸m s¸t tõ xa: §Ó c«ng t¸c gi¸m s¸t tõ xa ®¶m b¶o tÝnh kÞp thêi vµ ph¸t huy t¸c dông thiÕt thùc, cÇn ph¶i gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt: C¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ph¶i thùc hiÖn tèt chÕ ®é th«ng tin b¸o c¸o ®ang ¸p dông (QuyÕt ®Þnh 477 vµ 1747/Q§-NHNN). Bªn c¹nh ®ã, chÕ ®é th«ng tin b¸o c¸o cÇn bæ sung mét sè b¸o c¸o mµ tæ chøc tÝn dông ph¶i göi thanh tra NHNN ®Ó cã ®ñ t­ liÖu ph©n tÝch, gi¸m s¸t gåm: - B¸o c¸o chi tiÕt c¸c kho¶n hïn vèn liªn doanh, b¶o l·nh cña NHTM bao gåm c¶ b¶o l·nh më L/C, b¶o l·nh thùc hiÖn hîp ®ång, b¶o l·nh dù thÇu vµ c¸c lo¹i b¶o l·nh kh¸c. §Ó trªn c¬ së ®ã, kÕt hîp víi sè liÖu tÝn dông, thanh tra NHNN míi cã ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ, toµn diÖn vµ chÝnh x¸c vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña NHTM. - NHTM ph¶i b¸o c¸o thanh tra NHNN khi cã ph¸t sinh c¸c kho¶n tiÒn göi lín, bÊt th­êng cña mét tæ chøc hoÆc c¸ nh©n. Thanh tra NHNN sÏ ®iÒu tra theo nguyªn t¾c bÝ mËt ®Ó kh¼ng ®Þnh nguån gèc h×nh thµnh kho¶n tiÒn nµy nh»m ®Ò phßng vµ ng¨n ngõa ho¹t ®éng “röa tiÒn” th«ng qua c¸c NHTM. Thø hai: Ph¶i tiÕp tôc c¶i tiÕn ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t tõ xa ®èi víi chi nh¸nh mét tæ chøc tÝn dông, ¸p dông ch­¬ng tr×nh lËp tr×nh phÇn mÒm hiÖn ®¹i ®Ó x©y dùng ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t tõ xa phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña c¸c NHTM hiÖn nay vµ sù thay ®æi cña c¸c quy ®Þnh chÕ ®é trong ngµnh ng©n hµng. C¸c chØ tiªu gi¸m s¸t - ®Æc biÖt lµ c¸c chØ tiªu vÒ ph¸p luËt vµ quy chÕ - chØ ¸p dông cho mét tæ chøc tÝn dông ®éc lËp chø kh«ng sö dông ®­îc cho chi nh¸nh mét tæ chøc tÝn dông. 3.2.2.2- N©ng cao chÊt l­îng vµ hoµn thiÖn ph­¬ng thøc thanh tra t¹i chç: ChÊt l­îng thanh tra t¹i chç cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu lùc cña toµn bé ho¹t ®éng thanh tra, bëi v× th«ng qua ho¹t ®éng thanh tra t¹i chç cã thÓ x¸c ®Þnh ®­îc toµn bé ­u ®iÓm, c¸c tån t¹i trong viÖc chÊp hµnh c¬ chÕ, quy chÕ, ph¸p luËt; ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña mét NHTM hay chi nh¸nh ng©n hµng th­¬ng m¹i trong mét giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. §Ó kh¾c phôc ®­îc nh÷ng h¹n chÕ cña c«ng t¸c thanh tra t¹i chç, cÇn tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò sau: a- X©y dùng vµ hoµn thiÖn quy tr×nh thanh tra t¹i chç ®Ó ¸p dông chung, thèng nhÊt cho tÊt c¶ c¸c ®oµn thanh tra. Trong ®ã néi dung cèt lâi cÇn ®¹t ®­îc vµ nh÷ng ®iÓm cÇn chó ý cña tõng giai ®o¹n lµ: * Giai ®o¹n chuÈn bÞ thanh tra: yªu cÇu ®Æt ra cho c¸c ®oµn thanh tra trong giai ®o¹n nµy lµ ph¶i n¾m ch¾c môc ®Ých, yªu cÇu cña cuéc thanh tra. Tr­ëng ®oµn ph¶i bao qu¸t ®Ò c­¬ng, t×m ra nh÷ng vÊn ®Ò träng t©m ®Ó tËp trung lµm râ trong qu¸ tr×nh thanh tra. Tr­ëng ®oµn lªn kÕ ho¹ch vµ ph©n c«ng c«ng viÖc cho tõng ®oµn viªn thanh tra. Tõng ®oµn viªn ph¶i nghiªn cøu ®Ò c­¬ng, ®Æc biÖt nghiªn cøu s©u phÇn c«ng viÖc ®­îc ph©n c«ng ®Ó lËp kÕ ho¹ch chi tiÕt cho viÖc tiÕp cËn vµ thùc hiÖn thanh tra. Trong giai ®o¹n nµy ngoµi viÖc nghiªn cøu c¸c v¨n b¶n chÕ ®é cã liªn quan cÇn thu thËp thªm c¸c th«ng tin, sè liÖu tõ gi¸m s¸t tõ xa, tõ trung t©m th«ng tin tÝn dông, tõ c¸c c¬ quan ph¸p luËt, th«ng tin qua b¸o chÝ, th«ng tin tõ ®èi t­îng thanh tra, th«ng tin tÝch luü ®­îc qua theo dâi cña c¸n bé thanh tra vµ tõ c¸c cuéc thanh tra tr­íc. §èi víi thanh tra chi nh¸nh NHNN tØnh NghÖ An, trong giai ®o¹n chuÈn bÞ thanh tra, viÖc ra quyÕt ®Þnh thanh tra nªn thay ®æi theo h­íng ®Ó ch¸nh thanh tra ra quyÕt ®Þnh thanh tra. Theo nghÞ ®Þnh 96/2008/N§-CP th× ch¸nh thanh tra chi nh¸nh NHNN tØnh, thµnh phè ®­îc quyÒn ra quyÕt ®Þnh hoÆc ®Ò nghÞ gi¸m ®èc chi nh¸nh NHNN tØnh, thµnh phè ra quyÕt ®Þnh thanh tra, kiÓm tra tæ chøc tÝn dông vµ tæ chøc kh¸c cã ho¹t ®éng ng©n hµng. V× vËy, viÖc gi¸m ®èc ra quyÕt ®Þnh thanh tra lµ ®óng luËt ®Þnh. Nh­ng ®Ó ch¸nh thanh tra chi nh¸nh NHNN ra quyÕt ®Þnh thanh tra theo ch­¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch thanh tra ®· ®­îc gi¸m ®èc NHNN tØnh phª duyÖt sÏ cã c¸c thuËn lîi c¬ b¶n sau: - N©ng cao tÝnh chñ ®éng vµ ®éc lËp trong ho¹t ®éng thanh tra. §¶m b¶o ®­îc tÝnh kÞp thêi trong mäi tr­êng hîp, kÓ c¶ thanh tra ®ét xuÊt. - ViÖc b¸o c¸o tiÕn ®é vµ kÕt qu¶ thanh tra víi ng­êi ra quyÕt ®Þnh thanh tra sÏ thuËn lîi vµ trùc tiÕp h¬n v× ch¸nh thanh tra trùc tiÕp qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng thanh tra. - Ng­êi ra quyÕt ®Þnh thanh tra lóc nµy võa lµ ng­êi cã thÈm quyÒn vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng. ChÝnh v× vËy mµ trong thêi gian tíi nªn ®Ó ch¸nh thanh tra chi nh¸nh lµ ng­êi ra quyÕt ®Þnh thanh tra c¸c NHTM trªn ®Þa bµn. * Giai ®o¹n tiÕn hµnh thanh tra: §©y lµ giai ®o¹n quan träng nhÊt trong quy tr×nh mét cuéc thanh tra t¹i chç. Yªu cÇu ®Æt ra lµ b»ng chuyªn m«n nghiÖp vô, kü n¨ng, kinh nghiÖm vµ nghÖ thuËt thanh tra ®Ó ®i s©u kiÓm tra ho¹t ®éng cña NHTM mét c¸ch cô thÓ. T×m ra nh÷ng mÆt lµm tèt, nh÷ng tån t¹i vµ vi ph¹m, nh÷ng v­íng m¾c cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, kh¼ng ®Þnh mét c¸ch ch¾c ch¾n kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña NHTM trªn c¸c mÆt ®· thanh, kiÓm tra. C¸c ®oµn viªn, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc víi ®èi t­îng thanh tra ph¶i lËp c¸c biªn b¶n lµm viÖc ®Ó lµm tµi liÖu chøng minh cho c¸c ®¸nh gi¸, kÕt luËn cña m×nh mét c¸ch cô thÓ, x¸c ®¸ng. §©y lµ c¬ së quan träng nhÊt ®Ó tæng hîp kÕt luËn chung cña toµn bé cuéc thanh tra vµ tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng bÞ ®èi t­îng thanh tra phñ nhËn kÕt qu¶ thanh tra. H¬n n÷a, ®©y lµ quy tr×nh cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ thùc hiÖn xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh ®óng thñ tôc, tr×nh tù. * Giai ®o¹n kÕt thóc cuéc thanh tra: NhiÖm vô cña giai ®o¹n nµy lµ ph¶i tæng hîp t×nh h×nh toµn bé cuéc thanh tra vµ ra v¨n b¶n kÕt luËn thanh tra. §©y lµ giai ®o¹n quyÕt ®Þnh, thÓ hiÖn toµn diÖn nhÊt vai trß cña ®oµn thanh tra vµ c«ng cô thanh tra. Tr¸ch nhiÖm vµ vai trß cña tr­ëng ®oµn thanh tra lóc nµy lµ hÕt søc quan träng. Yªu cÇu víi mét kÕt luËn thanh tra lµ ph¶i ng¾n gän, sóc tÝch, v¨n tõ ®¶m b¶o hiÓu ®¬n nghÜa. KÕt luËn ph¶i nªu râ ®­îc thùc tr¹ng ho¹t ®éng, ­u - khuyÕt ®iÓm cña ®èi t­îng kiÓm tra. C¸c kiÕn nghÞ ph¶i râ rµng vÒ thêi gian, ®èi t­îng thùc hiÖn vµ ph¶i quy ®Þnh râ thêi h¹n thùc hiÖn c¸c kiÕn nghÞ , quy ®Þnh viÖc b¸o c¸o tiÕn ®é thùc hiÖn kiÕn nghÞ vÒ thanh tra NHNN ®Ó theo dâi. Ngoµi viÖc kÕt luËn râ ®óng - sai vµ cã c¸c kiÕn nghÞ cô thÓ ®èi víi ®èi t­îng thanh tra, kÕt luËn thanh tra sÏ rÊt cã träng l­îng nÕu cã nh÷ng kiÕn nghÞ bæ xung söa ®æi vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, kiÕn nghÞ víi c¸c bé, ngµnh cã liªn quan. Bëi lÏ, mét mÆt nã thÓ hiÖn kiÕn thøc s©u réng vµ tÇm nh×n cña c¸n bé thanh tra. MÆt kh¸c nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®èi t­îng thanh tra cã thÓ chÊn chØnh, thùc hiÖn ®­îc c¸c kiÕn nghÞ mµ kÕt luËn thanh tra ®· ®Ò ra. b- Ph¶i ®æi míi ph­¬ng thøc tiÕn hµnh thanh tra theo h­íng sö dông linh ho¹t c¸c h×nh thøc thanh tra t¹i chç ®Ó bæ sung khiÕm khuyÕt cña tõng h×nh thøc thanh tra. Nªn sö dông phèi hîp c¸c h×nh thøc thanh tra sau: - Thanh tra diÖn réng: th­êng do thanh tra NHNN Trung ­¬ng tæ chøc vµ chØ ®¹o, ¸p dông ®èi víi c¸c NHTM cã vÊn ®Ò phøc t¹p næi cém cÇn thanh tra lµm râ ®Ó quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò lín liªn quan ®Õn NHTM ®ã. HoÆc thanh tra ®Ó n¾m râ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña NHTM lín; thanh tra ®Ó tæng kÕt, ®¸nh gi¸ viÖc thùc hiÖn nh÷ng chñ ch­¬ng, chÝnh s¸ch, quy chÕ lín cña nhµ n­íc, cña ngµnh nh»m phôc vô cho c«ng t¸c ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý vÜ m«. - Thanh tra chuyªn ®Ò: lo¹i h×nh thanh tra nµy cã thÓ do thanh tra NHNN Trung ­¬ng hoÆc thanh tra chi nh¸nh tiÕn hµnh, nh­ng th­êng do thanh tra chi nh¸nh chñ ®éng tæ chøc ®Ó thanh tra mét mÆt nghiÖp vô nµo ®ã mµ qua gi¸m s¸t tõ xa, qua c¸c th«ng tin n¾m b¾t ®­îc thÊy cÇn ph¶i lµm râ. Lo¹i h×nh thanh tra nµy th­êng ®ßi hái Ýt thêi gian vµ c¸n bé h¬n thanh tra diÖn réng. - Thanh tra ®ét xuÊt: th­êng ph¸t sinh khi cã ®¬n th­ khiÕu n¹i - tè c¸o cña c«ng d©n hoÆc qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®Ò cËp ®Õn yªu cÇu thanh tra ph¶i lµm râ ngay ®Ó tr¶ lêi. Thanh tra ®ét xuÊt kh«ng th«ng b¸o tr­íc cho ®èi t­îng thanh tra ®Ó ®¶m b¶o yÕu tè bÝ mËt, bÊt ngê. §ång thêi h¹n chÕ nh÷ng hµnh vi ®èi phã, c¶n trë vµ g©y khã kh¨n cho ho¹t ®éng thanh tra. c- Ph¶i hoµn thiÖn néi dung thanh tra t¹i chç: Néi dung thanh tra t¹i chç hiÖn nay cßn ®i s©u vµo viÖc kiÓm to¸n ho¹t ®éng cña c¸c NHTM, tøc lµ lµm thay c«ng viÖc cña kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé cña c¸c NHTM, Ýt ®i s©u kiÓm tra tÝnh tu©n thñ ph¸p luËt, thanh tra vô viÖc, v× vËy viÖc thanh tra t¹i chç cßn mÊt nhiÒu thêi gian vµ ch­a ®i s©u vµo ho¹t ®éng cña ®èi t­îng thanh tra. Do ®ã cÇn söa ®æi theo h­íng thanh tra NHNN chñ yÕu thanh tra viÖc tu©n thñ ph¸p luËt (an toµn ho¹t ®éng), h¹n chÕ viÖc lµm thay c«ng viÖc cña kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé. 3.2.2.3- Phèi hîp chÆt chÏ hai ph­¬ng thøc thanh tra nh»m ®¶m b¶o cho c«ng nghÖ thanh tra cña NHNN thùc sù ph¸t huy hiÖu qu¶ céng h­ëng cña tõng ph­¬ng thøc thanh tra: Qua c¶ lý luËn vµ thùc tiÔn ®Òu kh¼ng ®Þnh gi¸m s¸t tõ xa cung cÊp th«ng tin, "chØ ®iÓm" cho thanh tra t¹i chç; gi¸m s¸t theo dâi ng©n hµng th­¬ng m¹i mét c¸ch th­êng xuyªn gi÷a c¸c k× thanh tra t¹i chç. Cßn thanh tra t¹i chç sÏ kiÓm to¸n c¸c th«ng tin ®Çu vµo cña gi¸m s¸t tõ xa, ®ång thêi kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c kiÕn nghÞ qua gi¸m s¸t tõ xa. §Ó vËn hµnh tèt c¬ chÕ phèi hîp ®ã cÇn ph¶i ®æi míi nhËn thøc vÒ mèi quan hÖ gi÷a hai ph­¬ng thøc nµy. Quy ®Þnh râ chøc n¨ng, nhiÖm vô, ph¹m vi cña tõng ph­¬ng thøc sao cho th«ng tin ®Çu ra cña bé phËn nµy sÏ lµ ®Çu vµo cña bé phËn kia vµ ng­îc l¹i. ViÖc quy ®Þnh thµnh hai bé phËn lµ ®Ó cã ®iÒu kiÖn chuyªn m«n ho¸ vÒ kü n¨ng - kü thuËt, nh­ng ph¶i thèng nhÊt trong mét c«ng nghÖ thanh tra cña ng©n hµng. 3.2.2.4- Sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n c«ng cô xö ph¹t: Sau khi nghÞ ®Þnh 202/2004/N§-CP ra ®êi vµ ®­îc thanh tra NHNN tØnh triÓn khai ®Õn c¸c NHTM trªn ®Þa bµn, c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i ®· tró träng h¬n ®Õn c«ng t¸c tù kiÓm tra, kiÓm so¸t ®Ó n©ng cao chÊt l­îng c¸c mÆt nghiÖp vô, h¹n chÕ c¸c sai sãt. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thanh tra vÉn ph¸t hiÖn mét sè tån t¹i, khuyÕt ®iÓm cÇn xö ph¹t theo h­íng dÉn t¹i nghÞ ®Þnh nµy. §Ó viÖc xö ph¹t ®óng quy tr×nh vµ ph¸t huy ®­îc t¸c dông tÝch cùc cña nã th× trong thêi gian tíi ph¶i thùc hiÖn: Kiªn quyÕt ¸p dông xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh ®èi víi tÊt c¶ c¸c vi ph¹m cña ®èi t­îng thanh tra vµ NghÞ ®Þnh quy ®Þnh xö ph¹t kh«ng ph©n biÖt lµ vi ph¹m lÇn ®Çu hay lµ lÇn sau (hiÖn nay t¹i Thanh tra Chi nh¸nh NHNN NghÖ An chØ míi ¸p dông xö ph¹t ®Õn c¸c hµnh vi vi ph¹m nÆng hoÆc t¸i ph¹m). 3.2.2.5- Tæ chøc tèt viÖc thùc hiÖn c¸c kiÕn nghÞ sau thanh tra: T¹i c¸c cuéc thanh tra tõ n¨m 2004 ®Õn hÕt n¨m 2008, thanh tra chi nh¸nh ®· cã trªn 1.453 l­ît kiÕn nghÞ vÒ c¸c mÆt nghiÖp vô ®èi víi c¸c NHTM ®­îc thanh tra. C¸c kiÕn nghÞ ®Òu cã quy ®Þnh thêi h¹n chØnh söa vµ yªu cÇu b¸o c¸o kÕt qu¶ vÒ thanh tra NHNN. Tuy vËy, nhiÒu kiÕn nghÞ cßn ch­a ®­îc chØnh söa kÞp thêi, triÖt ®Ó hoÆc cßn ®Ó t¸i ph¹m. §Ó thùc hiÖn tèt c¸c kiÕn nghÞ sau thanh tra , ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p sau: Mét lµ: Ph¶i n©ng cao chÊt l­îng cña kÕt luËn thanh tra. KiÕn nghÞ sau thanh tra ph¶i râ rµng, cô thÓ vÒ thêi gian, kh«ng gian vµ ®èi t­îng thùc hiÖn. Hai lµ: C¸c ®èi t­îng ®­îc thanh tra ph¶i cã kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p chØnh söa sau thanh tra. KÕ ho¹ch ph¶i cô thÓ, râ rµng cho tõng thêi gian, c¸n bé vµ phßng nghiÖp vô liªn quan. §Þnh k× cã lËp kÕ ho¹ch s¬ kÕt, tæng kÕt, lËp kÕ ho¹ch cho k× tíi. Héi ®ång kØ luËt ph¶i xö lý ®óng ng­êi, ®óng viÖc: kØ luËt nghiªm nh÷ng c¸n bé vi ph¹m nh­ng còng theo dâi xo¸ ¸n kû luËt kÞp thêi khi c¸n bé kh¾c phôc xong tån t¹i, khuyÕt ®iÓm. Qu¸ tr×nh chÊn chØnh cã nh÷ng viÖc liªn quan ®Õn nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp ®ßi hái ph¶i cã thêi gian chØnh söa ph¶i b¸o c¸o thanh tra NHNN tØnh ®Ó gia h¹n xö lý. Ba lµ: NHTM Trung ­¬ng cã v¨n b¶n chØ ®¹o chi nh¸nh NHTM chØnh söa sau thanh tra. Tæng hîp, ph©n lo¹i c¸c kiÕn nghÞ ®Ó giao tr¸ch nhiÖm cho c¸c phßng, ban cã liªn qua theo dâi, kiÓm tra, ®«n ®èc, t¹o ®iÒu kiÖn cho chi nh¸nh chÊn chØnh sau thanh tra. Cã quy chÕ khen th­ëng chi nh¸nh thùc hiÖn kinh doanh tèt; xö ph¹t nghiªm nh÷ng c¸ nh©n, tËp thÓ thiÕu tr¸ch nhiÖm, vi ph¹m c¸c quy ®Þnh trong qu¸ tr×nh kinh doanh vµ kh«ng nghiªm tóc chØnh söa c¸c kiÕn nghÞ sau thanh tra. Bèn lµ: C¸c ngµnh, c¸c cÊp còng cÇn quan t©m chØ ®¹o ®Ó bæ xung, söa ®æi ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c kiÕn nghÞ vÒ chñ ch­¬ng, chÝnh s¸ch, c¬ chÕ, quy chÕ cña NHNN vµ c¸c NHTM ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c NHTM ®¶m b¶o ®óng ph¸p luËt, an toµn, hiÖu qu¶. C¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch cã ®Çy ®ñ vµ ®ång bé th× viÖc chØnh söa cña c¸c NHTM míi thùc hiÖn ®­îc thuËn lîi. N¨m lµ: KÕt thóc thêi h¹n chØnh söa, thanh tra tæng hîp vµ tæ chøc kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c kiÕn nghÞ sau thanh tra . Xö lý nghiªm, ®óng ph¸p luËt nh÷ng tr­êng hîp ®èi t­îng thanh tra kh«ng nghiªm tóc chØnh söa, chØnh söa thiÕu tr¸ch nhiÖm hoÆc cßn ®Ó t¸i ph¹m. Lµm ®­îc nh­ vËy th× ch¾c ch¾n vai trß vµ vÞ thÕ cña thanh tra ng©n hµng, hiÖu lùc thanh tra sÏ ®­îc n©ng cao. C¬ chÕ tæ chøc vµ theo dâi viÖc thùc hiÖc c¸c kiÕn nghÞ cã thÓ thùc hiÖn NHTM Trung ­¬ng Thanh tra NHNN TW theo s¬ ®å sau: Chi nh¸nh NHTM tØnh Thanh tra NHNN tØnh 3.2.2.6- T¨ng c­êng sù chØ ®¹o vµ phèi hîp ho¹t ®éng cña thanh tra chi nh¸nh NHNN tØnh víi kiÓm tra néi bé c¸c NHTM vµ c¸c c¬ quan h÷u quan trªn ®Þa bµn: a- Thanh tra NHNN tØnh t¨ng c­êng chØ ®¹o vµ phèi hîp víi kiÓm tra néi bé c¸c NHTM trªn ®Þa bµn: - VÒ phÝa tæ chøc kiÓm tra - kiÓm to¸n néi bé c¸c NHTM: ph¶i thùc hiÖn viÖc b¸o c¸o ®Þnh k× vÒ thanh tra NHNN tØnh ®Ó tæng hîp t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng thanh tra - kiÓm tra trªn ®Þa bµn. B¸o c¸o th­êng xuyªn, kÞp thêi nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c vÒ nghiÖp vô kiÓm tra - kiÓm so¸t; nh÷ng vi ph¹m lín ph¸t hiÖn qua kiÓm tra ... - VÒ phÝa thanh tra NHNN tØnh: Ph¶i coi tæ chøc kiÓm tra - kiÓm to¸n néi bé nh­ ch©n rÕt trong hÖ thèng thanh tra - kiÓm so¸t ho¹t ®éng c¸c NHTM. V× nÕu tæ chøc kiÓm tra - kiÓm to¸n néi bé cña chi nh¸nh NHTM nµo ho¹t ®éng tèt th× sÏ gãp phÇn ®¾c lùc trong viÖc gi÷ cho ho¹t ®éng ng©n hµng th­¬ng m¹i ®ã æn ®Þnh, lµm ®Çu mèi vµ hç trî cho ho¹t ®éng thanh tra ®¹t kÕt qu¶ cao. V× vËy, thanh tra ph¶i quan t©m vµ phèi hîp gióp ®ì c¶ vÒ cñng cè tæ chøc kiÓm tra - kiÓm to¸n néi bé, vÒ quy tr×nh nghiÖp vô vµ kÜ n¨ng kiÓm tra - kiÓm to¸n néi bé, vÒ phèi hîp ch­¬ng tr×nh c«ng t¸c thanh tra - kiÓm tra ®Ó ®¶m b¶o kh«ng chång chÐo hoÆc bá sãt kh«ng thanh, kiÓm tra. b- T¨ng c­êng sù phèi hîp víi thanh tra nhµ n­íc tØnh vµ c¸c c¬ quan cã liªn quan theo h­íng: - Thanh tra Ng©n hµng göi ch­¬ng tr×nh c«ng t¸c thanh tra n¨m cho Thanh tra nhµ n­íc, chñ ®éng phèi hîp ®Ó ho¹t ®éng thanh tra cña thanh tra NHNN vµ thanh tra nhµ n­íc kh«ng chång chÐo. - Qu¸ tr×nh thanh, kiÓm tra nÕu ph¸t hiÖn vi ph¹m hoÆc dÊu hiÖu vi ph¹m ph¸p luËt thuéc lÜnh vùc qu¶n lý cña c¬ quan, së, ngµnh nµo th× thanh tra ng©n hµng cã tr¸ch nhiÖm th«ng b¸o cho thanh tra c¬ quan, së, ngµnh ®ã. Ng­îc l¹i tæ chøc thanh tra cña c¬ quan, së, ngµnh vµ thanh tra nhµ n­íc tØnh trong qu¸ tr×nh thanh, kiÓm tra nÕu ph¸t hiÖn vi ph¹m ph¸p luËt vÒ lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng th× cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o cho thanh tra ng©n hµng biÕt. NÕu nh÷ng vi ph¹m ®ã cã dÊu hiÖu cÊu thµnh téi ph¹m th× chuyÓn hå s¬ sang c¬ quan ®iÒu tra ®ång thêi th«ng b¸o cho thanh tra ng©n hµng. - Thanh tra ng©n hµng nhµ n­íc tØnh nÕu ph¸t hiÖn dÊu hiÖu cÊu thµnh téi ph¹m trong qu¸ tr×nh thanh, kiÓm tra th× ph¶i chuyÓn hå s¬ sang cho c¬ quan ®iÒu tra cã thÈm quyÒn. §ång thêi phèi hîp chÆt chÏ víi c¬ quan ®iÒu tra trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c NHTM, ®Õn lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng. 3.2.2.7- C¸c gi¶i ph¸p kh¸c: - Th­êng xuyªn duy tr×, cñng cè mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c phßng ban cña chi nh¸nh trong ho¹t ®éng thanh tra. Gi¸m s¸t, qu¶n lý c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn lµ nhiÖm vô chung cña chi nh¸nh NHNN tØnh. V× vËy, c¸c phßng nghiÖp vô ®Òu ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vµ gãp phÇn thùc hiÖn nhiÖm vô nµy trªn c¬ së n¾m b¾t, trao ®æi th«ng tin vµ phèi kÕt hîp víi thanh tra chi nh¸nh ®Ó cã biÖn ph¸p ng¨n chÆn, xö lý kÞp thêi. - §æi míi vµ trang bÞ ®Çy ®ñ ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng thanh tra ®¹t hiÖu qu¶ cao. §Æc biÖt lµ c¸c ph­¬ng tiÖn lµm viÖc nh­ m¸y ¶nh, m¸y ghi ©m. 3.2.3- C¸c kiÕn nghÞ: 3.2.3.1- KiÕn nghÞ víi thanh tra NHNN ViÖt nam: Thanh tra NHNN ViÖt nam t¨ng c­êng sù chØ ®¹o vµ phèi hîp ho¹t ®éng víi thanh tra chi nh¸nh vÒ c¸c mÆt: * VÒ nghiÖp vô thanh tra: Thø nhÊt, thanh tra ng©n hµng Trung ­¬ng x©y dùng quy tr×nh thanh tra vµ phóc tra trong ngµnh ng©n hµng. Thø hai, thanh tra ng©n hµng Trung ­¬ng tiÕp tôc söa ®æi, c¶i tiÕn vµ x©y dùng ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t míi cho phï hîp víi viÖc gi¸m s¸t tõ xa cña chi nh¸nh tæ chøc tÝn dông t¹i ®Þa ph­¬ng. * VÒ c«ng t¸c ®µo t¹o: Thanh tra NHNN Trung ­¬ng cÇn ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i vÒ nghiÖp vô thanh tra vµ c¸c mÆt nghiÖp vô ng©n hµng theo h­íng thÝch øng víi ®iÒu kiÖn héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ. KiÕn thøc ®µo t¹o ph¶i cËp nhËt vµ phï hîp víi ®Þnh h­íng ph¸t triÓn ho¹t ®éng ng©n hµng vµ c¬ cÊu l¹i c¸c ng©n hµng. Thêi gian ®µo t¹o nªn bè trÝ vµo Quý I vµ Quý IV lµ nh÷ng thêi k× ®· c¬ b¶n triÓn khai vµ hoµn thµnh ch­¬ng tr×nh - kÕ ho¹ch thanh tra t¹i chç cña n¨m, do ®ã dÔ dµng cho viÖc bè trÝ c¸n bé ®i häc tËp, båi d­ìng ®Çy ®ñ. * VÒ c«ng t¸c ®iÒu hµnh cña thanh tra Trung ­¬ng: - Thanh tra NHNN Trung ­¬ng sím göi ch­¬ng tr×nh c«ng t¸c hµng n¨m cho thanh tra chi nh¸nh ®Ó trªn c¬ së ®ã, kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn - t×nh h×nh cô thÓ trªn ®Þa bµn, thanh tra NHNN tØnh chñ ®éng x©y dùng ch­¬ng tr×nh c«ng t¸c cña m×nh, võa ®¶m b¶o tÝnh tËp trung thèng nhÊt, võa chñ ®éng nhanh nh¹y vµ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng ®Þa ph­¬ng. 3.2.3.2- C¸c kiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ, NHNN ViÖt nam vµ thanh tra nhµ n­íc: §Ó c¸c gi¶i ph¸p trªn ®©y ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ trong thùc tÕ, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ, thanh tra nhµ n­íc vµ ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt nam cÇn nghiªn cøu, söa ®æi, bæ sung mét sè chÝnh s¸ch sau: - Ban hµnh quy chÕ ph©n ®Þnh ph¹m vi ho¹t ®éng còng nh­ sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan thanh, kiÓm tra cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh thùc thi c«ng vô. Quy chÕ nµy cÇn ph©n ®Þnh râ: LÜnh vùc ho¹t ®éng ng©n hµng chØ nªn chÞu sù thanh, kiÓm tra cña mét tæ chøc thanh tra duy nhÊt lµ thanh tra cña NHNN. Theo ®ã tæ chøc thanh tra cña NHNN ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn vÒ c«ng t¸c thanh tra trong lÜnh vùc ng©n hµng. C¸c c¬ quan kiÓm tra kh¸c sÏ sö dông kÕt qu¶ cña thanh tra NHNN khi cÇn thiÕt. Nh­ vËy sÏ râ vÒ tr¸ch nhiÖm, gi¶m phiÒn hµ cho c¸c NHTM còng nh­ c¸c tæ chøc tÝn dông vµ tæ chøc kh¸c cã ho¹t ®éng ng©n hµng. - Söa ®æi, bæ sung quy chÕ vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thanh tra ng©n hµng, theo ®ã cÇn ph©n ®Þnh râ h¬n tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña thanh tra NHNN, Gi¸m ®èc vµ thanh tra chi nh¸nh NHNN. - VÒ chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi c¸n bé thanh tra: Lao ®éng trong lÜnh vùc thanh tra lµ lo¹i h×nh lao ®éng ®Æc thï, kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ "lao lùc" mµ cßn ph¶i "lao t©m" bëi lÏ hä lµ nh÷ng con ng­êi b»ng x­¬ng b»ng thÞt, cã ®Çy ®ñ c¸c mèi quan hÖ x· héi vµ gia ®×nh. Nh­ng hµng ngµy hä ph¶i ®Êu tranh víi nh÷ng c¸m dç vËt chÊt, ®Êu tranh víi mäi mèi quan hÖ rµng buéc, nh÷ng t¸c ®éng vµ ¸p lùc tõ nhiÒu phÝa ®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu cao c¶ v× lîi Ých cña tËp thÓ, cña ngµnh, cña mçi c¸ nh©n vµ cña toµn x· héi. §Ó ®Êu tranh vµ ®¹t ®­îc môc tiªu ®ã, ngoµi phÈm chÊt vµ nç lùc cña b¶n th©n ng­êi lµm c«ng t¸c thanh tra cÇn ph¶i cã mét chÝnh s¸ch ®·i ngé tho¶ ®¸ng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn ®Ó c¸n bé thanh tra yªn t©m c«ng t¸c vµ toµn t©m, toµn lùc phôc vô cho ho¹t ®éng thanh tra. - VÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc, cña ngµnh: ChÝnh phñ, ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt nam tiÕp tôc ban hµnh c¸c v¨n b¶n d­íi luËt nh­ nghÞ ®Þnh, th«ng t­ h­íng dÉn, thÓ lÖ ... ®Ó hoµn chØnh m«i tr­êng ph¸p lý cho ho¹t ®éng thanh tra. C¸c kiÕn nghÞ, v­íng m¾c trong viÖc thi hµnh luËt vµ c¸c v¨n b¶n d­íi luËt tõ c¬ së, ®Ò nghÞ ChÝnh phñ vµ ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt nam xem xÐt söa ®æi, bæ sung; kÓ c¶ viÖc söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu, kho¶n cña luËt ng©n hµng nhµ n­íc ViÖt nam vµ luËt c¸c tæ chøc tÝn dông. - Sím ban hµnh luËt thanh tra nh»m n©ng cao vÞ thÕ còng nh­ hiÖu lùc cña c«ng t¸c thanh tra, sím söa ®æi bæ sung NghÞ ®Þnh 202 cña ChÝnh phñ vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng Ng©n hµng, n©ng cao møc xö ph¹t ®Ó t¨ng c­êng hiÖu lùc c«ng t¸c thanh tra ng©n hµng. - Thèng ®èc Ng©n hµng Nhµ n­íc cÇn cã v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn cña c¸n bé lµm c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé cña c¸c NHTM, c¸n bé lµm c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé cña c¸c NHTM ®­îc h­ëng l­¬ng trùc tiÕp tõ Tæng gi¸m ®èc NHTM ( kh«ng phô thuéc vµo chi nh¸nh); quy ®Þnh cô thÓ sè l­îng c¸n bé cña bé phËn kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé cña chi nh¸nh NHTM... Cã nh­ vËy míi n©ng cao ®­îc vai trß, t¸c dông cña bé phËn kiÓm tra, kiÓm to¸n néi bé cña c¸c chi nh¸nh NHTM. Tõ ®ã lµm chç dùa ®¾c lùc cho Thanh tra NHNN. KÕt luËn §Ó gãp phÇn gi÷ cho ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i æn ®Þnh, ®øng v÷ng vµ ngµy cµng lín m¹nh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, gãp phÇn vµo viÖc t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Ng©n hµng nhµ n­íc ph¶i th­êng xuyªn t¨ng c­êng ho¹t ®éng qu¶n lý, gi¸m s¸t c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Thanh tra Ng©n hµng lµ mét c«ng cô thiÕt yÕu cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nãi trªn. V× vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i tiÕp tôc hoµn thiÖn tæ chøc vµ ho¹t ®éng ®Ó n©ng cao hiÖu lùc thanh tra cña Ng©n hµng Nhµ n­íc. Trªn c¬ së nghiªn cøu thùc tÕ, b¸m s¸t ph¹m vi nghiªn cøu, luËn v¨n ®· hoµn thµnh ®­îc c¸c nhiÖm vô: 1- XuÊt ph¸t tõ lý luËn chung vÒ Ng©n hµng Nhµ n­íc, luËn v¨n ®· nghiªn cøu chøc n¨ng vµ vai trß cña Ng©n hµng nhµ n­íc, sù cÇn thiÕt cña ho¹t ®éng thanh tra nãi chung vµ ho¹t ®éng thanh tra cña Ng©n hµng Nhµ n­íc nãi riªng ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, nghiªn cøu néi dung vµ c¸c ph­¬ng thøc thanh tra, c¨n cø ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn thanh tra - gi¸m s¸t. §ång thêi giíi thiÖu kinh nghiÖm thanh tra mét sè n­íc trªn thÕ giíi vµ khu vùc. 2- Nghiªn cøu kh¸i qu¸t vÒ ho¹t ®éng Ng©n hµng vµ thanh tra Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh, tõ ®ã ®i s©u ph©n tÝch thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña thanh tra Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh tõ sau khi cã ph¸p lÖnh thanh tra, ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh c«ng vµ c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, chØ ra c¸c h¹n chÕ trong c«ng t¸c thanh tra cña Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh còng nh­ c¸c nguyªn nh©n cña nh÷ng h¹n chÕ ®ã. 3- §Ó ®¸p øng yªu cÇu ph¸t huy h¬n n÷a vai trß cña c«ng cô thanh tra ng©n hµng trong viÖc n©ng cao vai trß qu¶n lý cña Ng©n hµng nhµ n­íc trong lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng. LuËn v¨n ®· ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu lùc thanh tra cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An. TËp trung vµo mét sè mÆt: - S¾p xÕp l¹i bé m¸y thanh tra chi nh¸nh ®Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu, nhiÖm vô cho giai ®o¹n míi theo h­íng t¨ng ®ñ biªn chÕ c¸n bé cho thanh tra, thùc hiÖn lu©n chuyÓn, ®iÒu ®éng c¸n bé trong ngµnh sang lµm c«ng t¸c thanh tra ®Ó n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé thanh tra. - §æi míi c«ng t¸c ®µo t¹o båi d­ìng c¸n bé thanh tra c¶ vÒ chuyªn m«n, nghiÖp vô vµ kü n¨ng - kü thuËt thanh tra. §µo t¹o kÕt hîp víi sµng läc, víi tù ®µo t¹o ®Ó t¹o ra mét ®éi ngò c¸n bé thanh tra thùc sù m¹nh, ®ñ søc g¸nh v¸c träng tr¸ch, nhiÖm vô ®Æt ra cho tæ chøc thanh tra ng©n hµng. - §æi míi c«ng t¸c chØ ®¹o, ®iÒu hµnh cña thanh tra Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh cho hîp lý, khoa häc: x©y dùng quy chÕ lµm viÖc, mèi quan hÖ c«ng t¸c trong l·nh ®¹o thanh tra; bè trÝ c¸c tæ c«ng t¸c phï hîp; tæ chøc tèt viÖc thùc hiÖn c¸c kiÕn nghÞ sau thanh tra; x©y dùng tñ s¸ch ph¸p luËt cña thanh tra Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh... - TiÕp tôc ®æi míi vµ hoµn thiÖn hai ph­¬ng thøc thanh tra trong c«ng nghÖ thanh tra ng©n hµng. Phèi hîp nhuÇn nhuyÔn gi÷a hai ph­¬ng thøc ®ã. Sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n c«ng cô xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng Ng©n hµng. - T¨ng c­êng sù chØ ®¹o vµ phèi hîp gi÷a thanh tra Ng©n hµng Trung ­¬ng víi thanh tra Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh; t¨ng c­êng sù chØ ®¹o vµ phèi hîp gi÷a thanh tra Ng©n hµng Nhµ n­íc tØnh víi kiÓm tra - kiÓm to¸n néi bé c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn, víi thanh tra nhµ n­íc tØnh vµ c¸c c¬ quan h÷u quan. - Ngoµi ra, luËn v¨n cßn ®­a ra c¸c kiÕn nghÞ víi ChÝnh phñ, víi Thanh tra nhµ n­íc vµ Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt nam c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch, chÕ ®é ®èi víi c¸n bé, thanh tra viªn ®Ó t¹o m«i tr­êng vµ khuyÕn khÝch c¸n bé, thanh tra viªn tËp trung søc lùc, trÝ lùc hoµn thµnh tèt nhiÖm vô. XuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn, lÜnh vùc c«ng t¸c, t¸c gi¶ ®· chän ®Ò tµi "T¨ng c­êng ho¹t ®éng thanh tra gi¸m s¸t cña Ng©n hµng Nhµ n­íc ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh NghÖ An". Tuy thêi gian ng¾n, tr×nh ®é vµ ®iÒu kiÖn nghiªn cøu cña t¸c gi¶ cßn nhiÒu h¹n chÕ. Nh­ng ®­îc sù gióp ®ì cña tËp thÓ c¸c thÇy, c« gi¸o khoa Ng©n hµng - Tµi chÝnh, sù céng t¸c trao ®æi cña c¸c ®ång nghiÖp trong ngµnh. §Æc biÖt lµ sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o h­íng dÉn TS. Cao ThÞ ý Nhi - Gi¶ng viªn khoa Ng©n hµng - Tµi chÝnh nªn luËn v¨n ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh, nh­ng ch¾c ch¾n kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng thiÕu sãt. T¸c gi¶ rÊt mong ®­îc sù réng l­îng vµ tham gia ®ãng gãp cña c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ qu¶n lý ®Ó b¶n luËn v¨n ®­îc hoµn thiÖn vµ cã tÝnh kh¶ thi. danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1- Ban c¸n sù §¶ng NHNN: Ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cña Ngµnh Ng©n hµng thùc hiÖn nghÞ quyÕt ®¹i héi §¶ng lÇn thø IX. 2- B¸o c¸o tæng kÕt ho¹t ®éng Ng©n hµng tØnh NghÖ An tõ n¨m 2000 - 2008. 3- B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c Thanh tra NHNN tØnh NghÖ An tõ 2000 - 2008. 4- B¸o c¸o tæng kÕt thanh tra NHNN ViÖt nam tõ n¨m 2000 -2008. 5- “ChiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 2000-2010” - V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX cña §¶ng céng s¶n ViÖt nam - NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2001. 6- B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c gi¸m s¸t tõ xa ®èi víi c¸c Ng©n hµng th­¬ng m¹i, tæ chøc tÝn dông cæ phÇn n¨m 2001 - NHNN ViÖt nam. 7- Cao SÜ Kiªm: §æi míi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tÝn dông Ng©n hµng trong giai ®o¹n chuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta - NXB chÝnh trÞ quèc gia, 1995. 8- C«ng nghÖ ng©n hµng dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn - Thanh tra ng©n hµng - ViÖn khoa häc ng©n hµng, Hµ néi n¨m 2004. 9- D­¬ng §×nh ThuÇn: Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng hiÖu lùc thanh tra cña NHNN ®èi víi c¸c NHTM quèc doanh - LuËn ¸n th¹c sü khoa häc kinh tÕ. 10- Frideric S.Mishkin: TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh - NXB khoa häc kü thuËt Hµ néi, 1999. 11- HÖ thèng ho¸ v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ c«ng t¸c thanh tra tËp 1,2 - Thanh tra NHNN ViÖt nam, 2008. 12- Kü thuËt thanh tra Ng©n hµng dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn - Thanh tra ng©n hµng vµ viÖn khoa häc ng©n hµng, 1994. 13- LuËt c¸c tæ chøc tÝn dông - NXB chÝnh trÞ quèc gia, 1998. 14- LuËt NHNN ViÖt nam - NXB chÝnh trÞ quèc gia, 1998. 15- NghÞ ®Þnh 96/2008/N§-CP vÒ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña NHNNVN. 16- NghÞ ®Þnh 202/2004/N§-CP vÒ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh trong lÜnh vùc tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng ng©n hµng. 17- NguyÔn §×nh Tù: Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c thanh tra cña NHNN trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ë ViÖt nam - LuËn ¸n PTS khoa häc kinh tÕ. 18- NguyÔn §×nh Tù: TiÕp tôc ®æi míi tæ chøc vµ ho¹t ®éng thanh tra cña NHNN - T¹p chÝ ng©n hµng sè 10, T5/2005. 19- Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thanh tra, kiÓm so¸t vµ kiÓm to¸n ng©n hµng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng ë ViÖt nam - Thanh tra NHNN ViÖt nam, 2004. 20- Ph¹m V¨n TrÞnh: Vai trß thanh tra cña NHTW ®èi víi c¸c NHTM - LuËn ¸n th¹c sü khoa häc kinh tÕ. 21- QuyÕt ®Þnh 398/1999/Q§-NHNN3 ngµy 09-11-1999 cña Thèng ®èc NHNN ban hµnh quy chÕ gi¸m s¸t tõ xa ®èi víi c¸c tæ chøc tÝn dông ho¹t ®éng t¹i ViÖt nam. 22- QuyÕt ®Þnh 1440/2004/Q§-NHNN cña Thèng ®èc NHNN ViÖt nam ban hµnh quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña chi nh¸nh NHNN tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung ­¬ng. 23- QuyÕt ®Þnh 270/2000/Q§-NHNN9 ngµy 21-08-2000 cña Thèng ®èc NHNN ViÖt nam vÒ quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña thanh tra NHNN. 24- TrÞnh B¸ Töu: VÞ thÕ ph¸p lý míi cña thanh tra ng©n hµng gãp phÇn duy tr× sù æn ®Þnh cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam - T¹p chÝ ng©n hµng sè chuyªn ®Ò, T6/2002. ._.