Tác động của Hiệp định thương mại Việt Nam- Hoa Kỳ đến quan hệ thương mại giữa hai nước

Lêi më ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Trong thÕ giíi ngµy nay, kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ t¸ch rêi khái qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ. §Ó hoµ nhËp víi xu h­íng chung nµy cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi còng nh­ trong khu vùc, §¶ng vµ Nhµ n­íc ViÖt Nam ®· ®Ò ra chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i réng më, ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, chñ ®éng tham gia vµo tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ, th­¬ng m¹i, nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ n­íc nhµ. ChÝnh s¸ch ®ã ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc tõng b­íc thùc hiÖn trong nhiÒu n¨m qua vµ cho ®Õn nay ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín, trong ®ã cã viÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Hoa Kú. Sù kiÖn nµy kh«ng chØ ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn míi trong qu¸ tr×nh b×nh th­êng ho¸ hoµn toµn quan hÖ gi÷a hai n­íc mµ cßn më ®­êng cho ViÖt Nam tiÕp tôc héi nhËp kinh tÕ, mµ cô thÓ lµ viÖc gia nhËp Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO). Trong khi ®ã Hoa Kú tõ tr­íc ®Õn nay ®­îc toµn thÕ giíi biÕt ®Õn nh­ lµ mét siªu c­êng quèc vÒ mÆt kinh tÕ còng nh­ chÝnh trÞ, ®ång thêi lµ mét thÞ tr­êng hÕt søc réng lín, ®a d¹ng vµ v« cïng hÊp dÉn. V× vËy trong chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam, quan hÖ víi Hoa Kú lu«n ®­îc giµnh mét vÞ trÝ ­u tiªn ®Æc biÖt. Sau nh÷ng nç lùc tõ hai phÝa ViÖt Nam vµ Hoa Kú, HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ®· ®­îc ký kÕt vµ chÝnh thøc cã hiÖu lùc. §©y cã lÏ lµ sù kiÖn ®­îc mong chê nhÊt trong thËp kû qua. HiÖp ®Þnh th­¬ng ViÖt- Mü ®i vµo thùc thi ®· më ra triÓn väng to lín thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc, ®Æc biÖt më ra mét thÞ tr­êng khæng lå cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam. Do vËy, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu néi dung chñ yÕu cña HiÖp ®Þnh vµ b­íc ®Çu ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®Õn quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ®Ó tõ ®ã ®Ò xuÊt nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp nh»m tËn dông tÊt c¶ nh÷ng c¬ héi mµ hiÖp ®Þnh ®em l¹i cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, còng nh­ h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc mµ HiÖp ®Þnh mang l¹i lµ mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa quan träng c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tiÔn. §ã chÝnh lµ lý do ng­êi viÕt chän ®Ò tµi “ T¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú ®Õn quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc” cho kho¸ luËn cña m×nh. Môc ®Ých nghiªn cøu - Kho¸ luËn nµy tËp trung hÖ thèng ho¸ mét sè vÊn ®Ò trong chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cña Hoa Kú, ph©n tÝch néi dung c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü, tõ ®ã b­íc ®Çu gãp phÇn trang bÞ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mét hµnh trang cÇn thiÕt tr­íc khi x©m nhËp vµo khu vùc thÞ tr­êng ®Çy søc hÊp dÉn nµy. - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng quan hÖ ngo¹i th­¬ng gi÷a hai n­íc qua tõng thêi kú, ®Æc biÖt ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng b­íc ®Çu sau khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc nh»m nªu bËt nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi, nh÷ng bÊt cËp, c¶n trë trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc. Tõ ®ã c¸c doanh nghiÖp cã thÓ rót kinh nghiÖm cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i còng nh­ cho c¶ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ trong t­¬ng lai. - §Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p vµ chÝnh s¸ch cô thÓ mang tÝnh chÊt vi m« vµ vÜ m« nh»m thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc nãi chung vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú nãi riªng. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu - §èi t­îng nghiªn cøu cña Kho¸ luËn chñ yÕu lµ quan hÖ th­¬ng m¹i hµng ho¸ gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú tr­íc vµ sau khi HiÖp ®Þnh ®­îc ký kÕt. Cô thÓ, kho¸ luËn sÏ ®i s©u ph©n tÝch thùc tr¹ng quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc qua tõng thêi kú cô thÓ, ®Æc biÖt ®i s©u ph©n tÝch nh÷ng chuyÓn biÕn trong mèi quan hÖ th­¬ng m¹i sau khi HiÖp ®Þnh ®­îc ký kÕt vµ chÝnh thøc cã hiÖu lùc. - §Ò tµi tËp trung vµo quan hÖ th­¬ng m¹i hµng ho¸ h÷u h×nh, cô thÓ lµ c¸c chÝnh s¸ch xuÊt nhËp khÈu cho c¸c mÆt hµng mang tÝnh chÊt h÷u h×nh chø kh«ng nghiªn cøu chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t­, së h÷u trÝ tuÖ, th­¬ng m¹i dÞch vô... Do giíi h¹n cña thêi gian nghiªn cøu còng nh­ ph¹m vi cña mét kho¸ luËn, ng­êi viÕt còng kh«ng ph©n tÝch cô thÓ vµ chi tiÕt néi dung cña HiÖp ®Þnh, chØ nªu vµ ph©n tÝch s©u nh÷ng néi dung quan träng cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi ®ang nghiªn cøu. Ph­¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu §Ò tµi nµy ®­îc x©y dùng dùa trªn ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin vÒ duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö; T­ t­ëng Hå ChÝ Minh vµ quan ®iÓm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta vÒ ®­êng lèi ph¸t triÓn vµ tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ. Bªn c¹nh ®ã ng­êi viÕt còng sö dông c¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu tæng hîp nh­: ph©n tÝch, thèng kª, hÖ thèng ho¸ vµ diÔn gi¶i. Bè côc cña kho¸ luËn Ngoµi lêi nãi ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, néi dung kho¸ luËn ®­îc chia thµnh 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Tæng quan vÒ mèi quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú tr­íc khi ký hiÖp ®Þnh Ch­¬ng 2: Quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú sau khi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt Ch­¬ng 3: C¸c biÖn ph¸p nh»m thóc ®Èy quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam- Hoa Kú. Ch­¬ng I Tæng quan vÒ mèi quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ hoa kú tr­íc khi kÝ hiÖp ®Þnh I . Kh¸i qu¸t chung vÒ thÞ tr­êng vµ hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú 1. Kh¸i qu¸t vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú Hoa Kú lµ mét nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi víi tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) n¨m 2000 lµ 9.872,9 tû USD. M­êi n¨m liªn tôc duy tr× tèc ®é t¨ng tr­ëng cao ch­a tõng cã trong lÞch sö cña m×nh kÓ tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai( tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP n¨m 1998 lµ 4,3%; n¨m 1999 lµ 4,16%; n¨m 2000 lµ 4,4%). Theo thèng kª cña Worldbank th× Hoa Kú chØ cÇn t¨ng tr­ëng 1% th× ®· t¹o ra mét gi¸ trÞ tuyÖt ®èi lín h¬n gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña 15% tèc ®é t¨ng tr­ëng cña Trung Quèc. Hoa Kú theo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tù do. Hoa Kú tham gia WTO, lËp khèi NAFTA vµ gÇn ®©y cam kÕt khèi mËu dÞch tù do 34 n­íc NAFTA vµ FTAA vµo n¨m 2005 vµ lµ n­íc tiªn phong trong viÖc ph¸t ®éng vßng ®µm ph¸n míi ë Doha. ThÞ tr­êng Hoa Kú lµ mét thÞ tr­êng rÊt réng, nhu cÇu ®a d¹ng. D©n sè Hoa Kú hiÖn nay lµ kho¶ng 275 triÖu ng­êi, víi møc thu nhËp b×nh qu©n kho¶ng USD 36.200. NÕu xÐt riªng vÒ thu nhËp hay d©n sè th× Hoa Kú kh«ng ph¶i lµ n­íc ®øng ®Çu nh­ng nÕu kÕt hîp c¶ hai yÕu tè trªn th× Hoa Kú lµ n­íc ®øng ®Çu trªn thÕ giíi. Tõ ®Çu thËp kû 1990 ®Õn nay, søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ Hoa Kú liªn tôc ®­îc n©ng cao c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u. Trong khi vµo thêi kú nµy, trªn thÕ giíi cã nhiÒu khu vùc r¬i vµo khã kh¨n, khñng ho¶ng mµ râ nÐt nhÊt lµ sù suy tho¸i cña nÒn kinh tÕ NhËt B¶n th× GDP cña Hoa Kú vÉn t¨ng lªn æn ®Þnh ë møc 3-4% B¶ng 1: GDP vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng cña Hoa Kú tõ 1994 ®Õn 2000 §¬n vÞ tÝnh: Tû USD N¨m Gi¸ TrÞ 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 GDP 7054,3 7400,6 7813,2 8318,4 8781,5 9268,6 9872,9 T¨ng tr­ëng GDP thùc tÕ(%) 4,0 2,7 3,6 4,4 4,3 4,1 4,4 Nguån: B¸o c¸o kinh tÕ cña APEC.( Vµo n¨m 2000, GDP cña Hoa Kú ®¹t 9.872,9 tû USD trong khi ®ã hai nÒn kinh tÕ NhËt B¶n vµ §øc ®øng thø 2 vµ 3 thÕ giíi vÒ GDP chØ ®¹t c¸c con sè t­¬ng øng lµ 4.441,6 tû USD vµ 1.873 tû USD. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, GDP cña Hoa Kú th­êng chiÕm kho¶ng 27% GDP cña toµn thÕ giíi. Sau thêi kú suy tho¸i, kinh tÕ toµn cÇu b­íc vµo giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh håi phôc, víi møc t¨ng tr­ëng dù kiÕn n¨m 2002 lµ 2,5%. Trong khi ®ã kinh tÕ Hoa Kú dù kiÕn sÏ ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng vµo kho¶ng 6%. Tuy nhiªn nÕu chØ nh×n vµo tèc ®é t¨ng tr­ëng còng nh­ GDP th× ch­a thÊy hÕt ®­îc søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ Hoa Kú. Søc m¹nh cña nÒn kinh tÕ Hoa Kú thÓ hiÖn t­¬ng ®èi râ nÐt trong c¬ cÊu kinh tÕ. HiÖn nay, cã nhiÒu nhµ nghiªn cøu cho r»ng n­íc Hoa Kú ®· chuyÓn sang nÒn kinh tÕ tri thøc, mét nÒn kinh tÕ trong ®ã tû träng cña c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao vµ dÞch vô rÊt lín. N¨m 2001, c¬ cÊu kinh tÕ cña Hoa Kú n«ng nghiÖp chiÕm 2%, c«ng nghiÖp chiÕm 17% vµ dÞch vô chiÕm 81%. Hoa Kú hiÖn lµ quèc gia dÉn ®Çu thÕ giíi trong lÜnh vùc c«ng nghÖ cao vµ dÞch vô, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin th× Hoa Kú ®· bá xa c¸c quèc gia kh¸c nhê l­îng vèn ®Çu t­ trong ngµnh nµy chiÕm 40% tæng sè vèn ®Çu t­ vµo c«ng nghÖ th«ng tin cña toµn thÕ giíi. Víi c¬ cÊu kinh tÕ nh­ vËy, trong t­¬ng lai Hoa Kú vÉn hoµn toµn cã kh¶ n¨ng duy tr× ®Þa vÞ siªu c­êng kinh tÕ hiÖn nay cña m×nh. §Æc biÖt, trong nÒn kinh tÕ Mü cã rÊt nhiÒu ngµnh nghÒ tham gia vµo xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu, bao gåm c¶ lÜnh vùc cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao vµ trung b×nh. Lµ mét nÒn kinh tÕ tù do nhÊt thÕ giíi, ho¹t ®éng xuÊt khÈu, trõ mét sè Ýt h¹n chÕ, cßn l¹i ®Òu tù do vÒ nguån hµng lÉn th­¬ng nh©n. Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña Hoa Kú ngµy nay cßn ®­îc hç trî vµ mang tÝnh dÇn thay thÕ ph­¬ng thøc kiÓu cò do sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña c«ng nghÖ th«ng tin, internet vµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. Do ®ã, luång di chuyÓn hµng ho¸ vµ dÞch vô vµo Hoa Kú rÊt lín, ®a d¹ng vµ ®a chiÒu, xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu rÊt nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau trong mçi thêi kú, mçi giai ®o¹n . 1.1. TiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña Hoa Kú Cã thÓ nãi r»ng Hoa Kú lµ mét n­íc xuÊt khÈu lín nhÊt thÕ giíi. N¨m 1996, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Mü ®¹t 874,2 tû USD, trong ®ã gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng ho¸ ®¹t 618,4 tû USD. N¨m 1999 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 1.033,6 tû USD, trong ®ã gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng ho¸ ®¹t 752.2 tû USD. Trong c¸n c©n th­¬ng m¹i Hoa Kú lu«n lµ n­íc nhËp siªu. Tuy nhiªn, nÕu chØ tÝnh riªng c¸n c©n xuÊt nhËp khÈu c«ng nghÖ vµ dÞch vô th× Hoa Kú lu«n xuÊt siªu, bëi v× søc m¹nh nÒn kinh tÕ Hoa Kú n»m trong lÜnh vùc dÞch vô vµ c«ng nghÖ. N¨m 2001, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô lµ 1.487,606 tû USD, trong ®ã xuÊt khÈu hµng ho¸ ®¹t 828,432 tû USD vµ dÞch vô lµ 659,174 tû USD. Trong n¨m 2001, nÕu tÝnh riªng th­¬ng m¹i hµng ho¸ h÷u h×nh, Hoa Kú nhËp siªu 629,854 tû USD th× trong th­¬ng m¹i dÞch vô, Hoa Kú l¹i xuÊt siªu 402,632 tû USD. C¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp xuÊt khÈu cña Hoa Kú hÕt søc ®a d¹ng, phong phó c¶ vÒ chñng lo¹i, tr×nh ®é kü thuËt vµ thuéc ®ñ mäi ngµnh nghÒ vµ lÜnh vùc kh¸c nhau. Tuy nhiªn, Hoa Kú cã thÕ m¹nh xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng c«ng nghiÖp cã hµm l­îng khoa häc kü thuËt cao vµ ®ång thêi cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao, ®em l¹i nhÒu lîi nhuËn so víi c¸c nghµnh kh¸c. Nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ « t«, m¸y mãc, thiÕt bÞ ®Çu vµo, nguyªn liÖu c«ng nghiÖp. Cô thÓ, n¨m 1998, gi¸ trÞ xuÊt khÈu nhãm m¸y mãc thiÕt bÞ( trõ « t«) 299,484 tû USD, chiÕm 29,8% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Hoa Kú. Trong khi ®ã gi¸ trÞ xuÊt khÈu nguyªn vËt liÖu c«ng nghiÖp ®¹t 147,914 tû USD, chiÕm 14,7 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Hoa Kú. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, thÕ m¹nh cña Mü ë nh÷ng mÆt hµng nµy kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m mµ cßn ngµy cµng gia t¨ng vµ chiÕm tû träng lín trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Mü. N¨m 2001, gi¸ trÞ xuÊt khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ (trõ « t«) t¨ng m¹nh, ®¹t 476,25 tû USD, chiÕm 32% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Mü, cßn kim ng¹ch xuÊt khÈu nguyªn vËt liÖu c«ng nghiÖp ®¹t 184,32 tû USD, chiÕm 12,4% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Sù t¨ng tr­ëng nhanh chãng cña c¸c nghµnh c«ng nghiÖp do Mü ®· tËn dông hiÖu qu¶ ­u thÕ vÒ c«ng nghÖ còng nh­ quy m« s¶n xuÊt. GÇn ®©y do gi¸ nh©n c«ng cao vµ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî cña chÝnh phñ, Hoa Kú ®· chuyÓn ®æi mét sè ngµnh s¶n xuÊt kü thuËt cao tèn lao ®éng sang c¸c n­íc vµ c¸c khu vùc cã lîi thÕ c¹nh tranh vÒ lao ®éng nh­ ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may, giµy dÐp, hµng tiªu dïng, ®å ®iÖn gia dông, dông cô gia ®×nh... C¸c doanh nghiÖp Hoa Kú cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi trong nh÷ng ngµnh nµy. Tr­íc kia, nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy chñ yÕu ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc, cßn hiÖn nay, dÇn dÇn c¸c doanh nghiÖp Mü ®· b¾t ®Çu xuÊt khÈu s¶n phÈm cña m×nh sang nhiÒu quèc gia trªn thÕ giíi do tËn dông ®­îc c«ng nghÖ kü thuËt hiÖn ®¹i kÕt hîp víi gi¸ nh©n c«ng rÎ ë c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Trong lÜnh vùc dÞch vô, thÕ m¹nh xuÊt khÈu chÝnh cña Hoa Kú lµ c¸c dÞch vô ng©n hµng, b¶o hiÓm, viÔn th«ng, c¸c dÞch vô tµi chÝnh, t­ vÊn. MÆt kh¸c nãi ®Õn søc m¹nh xuÊt khÈu cña nÒn kinh tÕ Hoa Kú kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn thÕ m¹nh cña Hoa Kú trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ s¶n phÈm n«ng nghiÖp do tr×nh ®é hîp t¸c ho¸, tù ®éng ho¸ vµ øng dông c«ng nghÖ-kü thuËt rÊt réng vµ rÊt s©u. Cã lÏ viÖc theo dâi vµ qu¶n lý trang tr¹i b»ng vÖ tinh lµ ®iÒu t­¬ng ®èi míi ®èi víi ®a sè quèc gia trªn thÕ giíi. §Æc biÖt, trong lÜnh vùc nµy, Hoa Kú coi träng ho¹t ®éng nghiªn cøu chuyªn s©u vµ ph¸t triÓn víi chi phÝ rÊt lín. Do vËy n«ng nghiÖp Hoa Kú ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu hÕt søc tiªn tiÕn víi sù xuÊt hiÖn nhiÒu ngµnh cã hµm l­îng khoa häc c«ng nghÖ nh­ ho¸ sinh, c«ng nghÖ gen. Ng­êi ta biÕt ®Õn Hoa Kú nh­ mét quèc gia c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh­ng cã nhiÒu n­íc kh«ng biÕt, thËm chÝ chÝnh b¶n th©n nhiÒu ng­êi Mü kh«ng biÕt n­íc m×nh lµ n­íc cung cÊp ngò cèc lín nhÊt thÕ giíi: 12% lóa mú, 45% ng«, 18% b«ng cña thÕ giíi....Trong khi Hoa Kú chØ chiÕm 12% ®Êt canh t¸c cña thÕ giíi vµ chØ cã 2% d©n Hoa Kú lµm n«ng nghiÖp. Riªng n¨m 1998, gi¸ trÞ xuÊt khÈu nhãm mÆt hµng n«ng nghiÖp ®¹t 46,379 tû USD, ®Õn n¨m 2000, gi¸ trÞ xuÊt khÈu t¨ng lªn 76,13 tû USD. Qua ph©n tÝch kh¸i qu¸t vÒ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña Hoa Kú, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp muèn xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp cÇn ph¶i t×m hiÓu kü thÞ tr­êng tr­íc khi xuÊt khÈu v× kh«ng nªn cã suy nghÜ Hoa Kú chØ m¹nh vÒ nh÷ng s¶n phÈm c«ng nghiÖp kü thuËt cao mµ bá qua thùc tÕ lµ Hoa Kú cã nÒn n«ng nghiÖp rÊt ph¸t triÓn. 1.2. TiÒm n¨ng nhËp khÈu cña Hoa Kú Tæng dung l­îng nhËp khÈu cña Hoa Kú hiÖn nay lín nhÊt trªn thÕ giíi, trªn c¶ liªn minh Ch©u ©u. NhËp khÈu hµng ho¸ tiªu dïng n¨m 1996 lµ 808.3 tû USD. N¨m 1999, gi¸ trÞ kim ng¹ch nhËp khÈu hµng ho¸ tiªu dïng ®· lªn tíi 1.161,1 tû USD t¨ng so víi n¨m 1996 lµ 352,8 tû USD. N¨m 2001, gi¸ trÞ nhËp khÈu hµng ho¸ cña Hoa Kú ®¹t 1.458,286 tû USD, t¨ng gÇn gÊp ®«i so víi n¨m 1996. Tèc ®é t¨ng tr­ëng nhËp khÈu hµng tiªu dïng hµng n¨m t¨ng trung b×nh 9,8%. Khèi l­îng hµng ho¸ tiªu dïng trªn thÞ tr­êng Hoa Kú lín mét phÇn do trong 9 n¨m gÇn ®©y, Hoa Kú ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao ch­a tõng cã trong lÞch sö cña m×nh. V× thÕ thu nhËp vµ ®êi sèng cña ng­êi d©n rÊt cao dÉn ®Õn nhu cÇu mua s¾m vµ tiªu thô hµng ho¸ t¨ng m¹nh vµ lu«n duy tr× ë møc cao. Ngoµi ra, cÇn ph¶i hiÓu Hoa Kú lµ mét d©n téc chuéng mua s¾m vµ tiªu dïng. Hä cã t©m lý lµ cµng mua s¾m vµ tiªu xµi nhiÒu th× cµng kÝch thÝch s¶n xuÊt vµ dÞch vô t¨ng tr­ëng vµ dÉn ®Õn nÒn kinh tÕ sÏ ph¸t triÓn. Céng víi ®Æc ®iÓm riªng vÒ ®Þa lý vµ lÞch sö lµm cho Hoa Kú trë thµnh mét thÞ tr­êng tiªu dïng khæng lå vµ ®a d¹ng nhÊt thÕ giíi. Tµi nguyªn phong phó, kh«ng bÞ ¶nh h­ëng nÆng nÒ cña hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi céng víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ l©u dµi t¹o cho Hoa Kú mét søc m¹nh kinh tÕ khæng lå vµ thu nhËp cao cho ng­êi d©n. Víi tr×nh ®é ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ, céng víi thu nhËp cao lµm cho mua s¾m trë thµnh mét nÐt kh«ng thÓ thiÕu trong v¨n ho¸ hiÖn ®¹i cña n­íc nµy. HÖ thèng c¸c siªu thÞ lµ n¬i hä ®Õn mua hµng, d¹o ch¬i, gÆp nhau trß chuyÖn vµ më réng giao tiÕp x· héi. Qua thêi gian, ng­êi tiªu dïng Hoa Kú cã mét niÒm tin gÇn nh­ tuyÖt ®èi vµo hÖ thèng c¸c cöa hµng ®¹i lý b¸n lÎ t¹i Hoa Kú, n¬i hä cã sù ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng, b¶o hµnh vµ c¸c ®iÒu kiÖn vÖ sinh an toµn kh¸c. §iÒu nµy lµm cho hä cã Ên t­îng rÊt m¹nh víi lÇn tiÕp xóc ®Çu tiªn víi hµng ho¸ míi. NÕu Ên t­îng nµy lµ xÊu hµng ho¸ ®ã sÏ hÇu nh­ kh«ng cã c¬ héi. Do vËy, khi míi x©m nhËp vµo thÞ tr­êng Hoa Kú cÇn ph¶i t×m sù b¶o ®¶m cña c¸c nhµ ph©n phèi cã tiÕng, ch¾c ch¾n hµng ho¸ ®ã sÏ ®­îc chÊp nhËn. §èi víi nh÷ng ®å dïng c¸ nh©n nh­ s¶n phÈm quÇn ¸o, may mÆc vµ giµy dÐp, nãi chung ng­êi Hoa Kú thÝch sù gi¶n tiÖn, nh­ng hiÖn ®¹i, hîp mèt. H¬n n÷a, ®å dïng c¸ nh©n lµ ®å hiÖu th× cµng ®­îc ­a thÝch vµ ®­îc mua s¾m nhiÒu ë Hoa Kú. N¨m 2001, Hoa Kú ®· nhËp khÈu 75,438 tû USD hµng may mÆc tõ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã chñ yÕu lµ ¸o complª, v¸y ¸o hoÆc juyp, quÇn jean vµ quÇn v¶i th«, ¸o thun, T-Shirt. Do Hoa Kú lµ mét quèc gia réng lín, gåm cã nhiÒu bang lµm xuÊt hiÖn nhiÒu nhãm ng­êi kh¸c nhau sèng theo v¨n ho¸, t«n gi¸o cña m×nh. ChÝnh ®iÒu nµy ®· t¹o ra sù kh¸c biÖt trong thãi quen tiªu dïng cña ng­êi d©n Hoa Kú so víi ng­êi tiªu dïng ë c¸c n­íc Ch©u ¢u, ®Æc biÖt lµ Ch©u ¸. Còng t«n träng chÊt l­îng, nh­ng sù thay ®æi lu«n lµ yÕu tè chÝnh lµm thay ®æi thÞ hiÕu tiªu dïng cña ng­êi Hoa Kú. Cïng mét ®å vËt nh­ng thêi gian sö dông cña hä cã thÓ chØ b»ng mét nöa thêi gian sö dông cña ng­¬× tiªu dïng ë c¸c quèc gia ph¸t triÓn kh¸c. Víi sù thay ®æi nhanh nh­ vËy, gi¸ c¶ lµ yÕu tè ®ãng vai trß quan träng. §iÒu nµy lý gi¶i t¹i sao hµng ho¸ tiªu dïng tõ mét sè n­íc ®ang ph¸t triÓn cã chÊt l­îng kÐm h¬n hµng tõ c¸c n­íc ph¸t triÓn nh­ng vÉn cã chç ®øng ë Hoa Kú v× gi¸ b¸n thùc sù c¹nh tranh (trong khi ®iÒu nµy hÇu nh­ kh«ng cã ë c¸c n­íc Ch©u ©u) Tãm l¹i ph©n phèi, gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng lµ nh÷ng yÕu tè ­u tiªn ®Æc biÖt trong thø tù c©n nh¾c quyÕt ®Þnh mua hµng cña ng­êi d©n Hoa Kú. §Þa lý réng lín, phong c¶nh ®a d¹ng ®· t¹o cho ng­êi d©n Hoa Kú cã thãi quen du lÞch, ­a kh¸m ph¸ trong vµ ngoµi n­íc. TÊt c¶ c¸c ®å ®¹c, hµng ho¸ tiªu dïng liªn quan ®Õn c¸c chuyÕn di du lÞch b»ng xe h¬i ®Òu cã mét thÞ tr­êng hÕt søc réng lín. C¸c ®å dïng nh­ may mÆc vµ giµy dÐp, mò liªn quan ®Õn thÓ thao b¸n rÊt ch¹y víi ®ñ d¶i thÞ tr­êng tõ hµng rÊt ®¾t cho giíi cã thu nhËp cao hay hµng rÎ cho d©n nghÌo thµnh thÞ. Do vËy x¸c ®Þnh râ ph©n ®o¹n thÞ tr­êng cÇn x©m nhËp vµ c©n nh¾c khi quyÕt ®Þnh tham gia vµo hÖ thèng ph©n phèi s½n cã t¹i Hoa Kú còng nh­ c¸c tiªu chuÈn kü thuËt, th­¬ng m¹i mang tÝnh toµn cÇu mµ Hoa Kú ®ang ¸p dông lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sèng cßn khi tham gia vµo thÞ tr­êng n­íc nµy. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, c¸c nhµ xuÊt khÈu tr­íc hÕt ph¶i n¾m ®­îc mét ®iÓm hÕt søc c¬ b¶n cña hÖ thèng chÝnh s¸ch luËt lÖ vµ thñ tôc cña chÝnh phñ Hoa Kú liªn quan ®Õn viÖc tiÕp cËn vµ khai th¸c thÞ tr­êng. 2. HÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú Tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Hoa Kú bao gåm nhiÒu c¬ quan. Mçi c¬ quan cã vai trß vµ chøc n¨ng kh¸c nhau, møc ®é ¶nh h­ëng kh¸c nhau. Tuy nhiªn quan träng nhÊt ph¶i kÓ ®Õn ba bé phËn sau: Thø nhÊt lµ nh¸nh lËp ph¸p, tøc quèc héi Hoa Kú, bao gåm c¶ Th­îng viÖn vµ H¹ viÖn. Lµ c¬ quan lËp ph¸p, ®©y lµ bé phËn cã ¶nh h­ëng ®Õn mäi chÝnh s¸ch nãi chung cña Hoa Kú, trong ®ã bao gåm c¶ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i. Theo HiÕn ph¸p Hoa Kú, quèc héi cã ba nhiÖm vô chñ yÕu lµ dù th¶o LuËt Th­¬ng m¹i, quyÕt ®Þnh tham gia vµo c¸c vßng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i míi vµ phª chuÈn c¸c tho¶ thuËn sau c¸c vßng ®µm ph¸n nµy. Quèc héi thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña m×nh th«ng qua c¸c Uû ban th­êng trùc. Nh÷ng uû ban nµy cã tr¸ch nhiÖm riªng ®èi víi tõng lÜnh vùc trong chÝnh s¸ch nãi chung vµ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i nãi riªng. Bé phËn thø hai tham gia vµo ho¹ch ®Þnh lµ nh¸nh hµnh ph¸p. Nh¸nh nµy do tæng thèng ®øng ®Çu, bªn d­íi lµ nhiÒu bé phËn vµ c¬ quan chøc n¨ng kh¸c. VÒ th­¬ng m¹i, c¬ quan (USTR) cã tr¸ch nhiÖm ph¸t triÓn vµ phèi hîp c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Hoa Kú, ®ång thêi phô tr¸ch vµ ®Ò ra ®Þnh h­íng cho c¸c cuéc ®µm ph¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ. Ngoµi ra, ph¶i kÓ ®Õn bé phËn thø ba tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ®ã lµ Héi ®ång Th­¬ng m¹i quèc tÕ(USITC), C¬ quan nµy kh«ng thuéc nh¸nh hµnh ph¸p lÉn lËp ph¸p nh­ng vÉn tham gia vµo qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Hoa Kú. C¬ quan nµy ®«i khi ®ãng vai trß nh­ mét c¬ quan xÐt xö. Héi ®ång th­¬ng m¹i quèc tÕ cã chøc n¨ng ®iÒu tra thiÖt h¹i trong c¸c tr­êng hîp s÷a ch÷a c¸c ®iÒu kho¶n th­¬ng m¹i vµ cè vÊn cho c¸c nhµ lËp ph¸p. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Hoa Kú hÕt søc ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Trong quan hÖ song ph­¬ng, Hoa Kú th­êng ¸p dông hÖ thèng Thang ­u ®·i (Ladder of Prefrences), theo ®ã c¸c ®èi t¸c ®­îc chia lµm nhiÒu nhãm kh¸c nhau, víi mçi nhãm Hoa Kú ®Òu ¸p dông mét chÝnh s¸ch riªng. Møc thÊp nhÊt lµ nhãm c¸c n­íc bÞ Hoa Kú cÊm vËn. Tr­íc ®©y, ViÖt Nam còng n»m trong nhãm n­íc nµy(tõ n¨m 1975-n¨m 1994) Møc tiÕp theo lµ c¸c n­íc bÞ Hoa Kú tõ chèi cho h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc(MFN). Hµng ho¸ n­íc nµy khi nhËp khÈu vµo Hoa Kú sÏ ph¶i chÞu thuÕ suÊt cao, th­êng ë møc 30%-40%, ViÖt Nam n»m trong nhãm n­íc nµy kÓ tõ n¨m 1994 ®Õn khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i chÝnh thøc cã hiÖu lùc( ngµy 10/12/2001). TiÕp ®ã lµ nhãm n­íc ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc nh­ng cã ®iÒu kiÖn. Møc ­u ®·i cao h¬n lµ chÕ ®é thuÕ quan ­u ®·i phæ cËp(GSP). §©y lµ quy chÕ ­u ®·i Hoa Kú giµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, hµng ho¸ cña c¸c quèc gia ®­îc h­ëng quy chÕ nµy khi nhËp khÈu vµo Hoa Kú phÇn lín ®­îc miÔn thuÕ trõ mét sè mÆt hµng ®Æc biÖt. §èi víi mét sè n­íc cã quan hÖ tèt víi víi Hoa Kú nh­ c¸c n­íc vïng Trung Hoa Kú, Peru, Ecuador...th× c¸c n­íc nµy ®­îc nhËn chÕ ®é ­u ®·i th­¬ng m¹i ®Æc biÖt( Special Trade Prefrences). Hµng ho¸ cña c¸c n­íc nµy ®­îc miÔn thuÕ nhËp khÈu vµo Hoa Kú trõ dÇu th«, hµng dÖt vµ mét sè Ýt mÆt hµng kh¸c. Nhãm n­íc ®­îc h­ëng møc thuÕ quan ­u ®·i cao nhÊt cña Hoa Kú lµ c¸c n­íc ®ång minh l©u n¨m bao gåm Israel, Canada vµ Mexico. C¸c n­íc nµy ®­îc miÔn hoµn toµn thuÕ nhËp khÈu vµo Hoa Kú. Qua ph©n tÝch trªn, ta phÇn nµo h×nh dung ®­îc c¸ch vËn hµnh cña hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú. Nh×n chung hÖ thèng luËt ph¸p Hoa Kú lµ hÖ thèng luËt ph¸p t­¬ng ®èi chÆt chÏ, chi tiÕt vµ rÊt phøc t¹p. Trong ph¹m vi khu«n khæ nghiªn cøu cña kho¸ luËn nµy, chóng ta cïng ®i vµo xem xÐt mét sè luËt, còng nh­ nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n trong hÖ thèng ph¸p luËt Hoa Kú. LuËt Th­¬ng m¹i Hoa Kú XuÊt khÈu hµng hãa sang thÞ tr­êng Hoa Kú cã nghÜa lµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ký kÕt hîp ®ång b¸n hµng hãa cho th­¬ng nh©n Hoa Kú. ViÖc ký kÕt hîp ®ång nh­ vËy chÞu sù ®iÒu chØnh cña LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam còng nh­ LuËt Th­¬ng m¹i Hoa Kú. V× vËy, ngoµi viÖc n¾m b¾t ®­îc néi dung cña LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam, t×m hiÓu LuËt Th­¬ng m¹i Hoa Kú lµ mét ®ßi hái cÊp thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú. Nh÷ng quy ®Þnh ®iÒu chØnh hîp ®ång mua b¸n cña LuËt Th­¬ng m¹i Hoa Kú l¹i cã nhiÒu ®iÓm kh¸c so víi LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam. Ch¼ng h¹n, c¶ LuËt ViÖt Nam vµ LuËt Hoa Kú ®Òu quy ®Þnh chñ thÓ ký kÕt hîp ®ång ph¶i cã n¨ng lùc hµnh vi, nh­ng quy ®Þnh vÒ ®é tuæi cã n¨ng lùc hµnh vi ®èi víi c¸ nh©n kh«ng gièng nhau. LuËt Hoa Kú quy ®Þnh c¸ nh©n ph¶i ®ñ 21 tuæi míi cã n¨ng lùc hµnh vi, nh­ng LuËt ViÖt Nam quy ®Þnh ®é tuæi nµy lµ 18. Mét vÝ dô kh¸c lµ: theo LuËt Hoa Kú, kÓ c¶ hîp ®ång giao kÕt víi ng­êi n­íc ngoµi, chØ nh÷ng hîp ®ång trÞ gi¸ tõ 500 USD trë lªn míi ph¶i ký d­íi h×nh thøc v¨n b¶n, trong khi ®ã LuËt ViÖt Nam l¹i quy ®Þnh mäi hîp ®ång kinh tÕ ký kÕt víi ng­êi n­íc ngoµi ®Òu ph¶i ®­îc ký d­íi h×nh thøc v¨n b¶n. Ngoµi ra, ®Ó kinh doanh xuÊt khÈu sang Hoa Kú c¸c doanh nghiÖp kh«ng thÓ kh«ng t×m hiÓu nh÷ng luËt, quy ®Þnh vÒ thuÕ vµ h¶i quan cña Hoa Kú (Tariff and Customs Laws). ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp GSP HiÖn nay trong danh s¸ch c¸c n­íc ®­îc Hoa Kú cho h­ëng chÕ ®é GSP - Generalised System of Preference (ghi trong danh b¹ thuÕ quan HTS) ch­a cã ViÖt Nam. Tuy nhiªn, GSP lµ hÖ thèng nh÷ng ­u ®·i vÒ thuÕ mµ Hoa Kú dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ møc ­u ®·i vÒ thuÕ rÊt cao. Hµng hãa ®­îc h­ëng chÕ ®é nµy cã thÓ ®­îc miÔn thuÕ hoµn toµn hoÆc ®­îc h­ëng thuÕ suÊt rÊt thÊp, thÊp h¬n møc thuÕ MFN khi xuÊt khÈu vµo Hoa Kú. V× vËy, t×m hiÓu vÒ GSP vµ tõng b­íc ®¸p øng nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æt ra cña chÕ ®é nµy lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu nÕu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn t¨ng c­êng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng Hoa Kú. GSP lµ chÕ ®é t­¬ng ®èi phøc t¹p, dùa trªn c¬ së ph¸p lý lµ chÕ ®é ­u ®·i ®¬n ph­¬ng, kh«ng rµng buéc ®iÒu kiÖn cã ®i, cã l¹i mµ Hoa Kú dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, kh¸c h¼n víi chÕ ®é ­u ®·i tèi huÖ quèc (MFN), lµ chÕ ®é ­u ®·i cã ®i, cã l¹i. ChÕ ®é nµy chØ tËp trung ­u ®·i vÒ thuÕ vµ møc ­u ®·i cao h¬n møc thuÕ MFN. T¸c dông cña GSP lµ miÔn hoµn toµn hoÆc ­u ®·i møc thuÕ thÊp cho hµng nhËp khÈu. Mét ®iÓm ®¸ng chó ý trong vÊn ®Ò GSP cña Hoa Kú lµ: v× ®©y lµ chÕ ®é ­u ®·i ®¬n ph­¬ng nªn Hoa Kú lu«n giµnh quyÒn chÊm døt, t¹m ®×nh chØ hoÆc chØ ¸p dông cã giíi h¹n chÕ ®é GSP cña m×nh. Tæng thèng Hoa Kú thùc hiÖn quyÒn nµy khi thÊy quyÒn lîi, thÞ tr­êng Hoa Kú bÞ ®e däa hoÆc ph­¬ng h¹i. Lµm nh­ vËy, Hoa Kú b¶o l­u quyÒn b¶o hé nÒn c«ng nghiÖp trong n­íc. LuËt ®iÒu tiÕt nhËp khÈu Mét trong nh÷ng luËt, quy ®Þnh c¸c doanh nghiÖp ph¶i tham kh¶o trong qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu hµng hãa sang Hoa Kú lµ luËt ®iÒu tiÕt nhËp khÈu. Thùc chÊt ®©y lµ tæng hîp c¸c hµng rµo phi thuÕ quan ®Ó ®iÒu tiÕt æn ®Þnh t×nh h×nh nhËp khÈu cña Hoa Kú. Nã bao gåm c¸c luËt, hiÖp ®Þnh ký kÕt, quy ®Þnh vÒ h¹n ng¹ch, quy ®Þnh vÒ h¹n chÕ nhËp, cÊm nhËp: VÝ dô, h¹n ng¹ch ®­îc ¸p dông ®èi víi hµng n«ng s¶n nhËp khÈu g©y tæn h¹i cho ch­¬ng tr×nh n«ng s¶n trong n­íc. Môc ®Ých cña biÖn ph¸p nµy lµ ®Ó æn ®Þnh vµ hç trî gi¸ n«ng s¶n trong n­íc, ®¶m b¶o thu nhËp cho n«ng d©n, c©n ®èi cung cÇu, tr¸nh l¹m ph¸t. HiÖn nay, Hoa Kú vÉn ¸p dông c¸ch khèng chÕ nµy ®èi víi b«ng, s¶n phÈm s÷a, l¹c, ®­êng. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ vÖ sinh dÞch tÔ còng lµ mét biÖn ph¸p phi thuÕ quan mµ Hoa Kú hay ¸p dông ®Ó b¶o hé mét c¸ch hîp ph¸p cho nÒn s¶n xuÊt trong n­íc. Hoa Kú th­êng cã c¸c biÖn ph¸p kiÓm tra thö nghiÖm xem cã phï hîp víi nh÷ng tiªu chuÈn hay kh«ng råi sau ®ã cÊp giÊy chøng nhËn, nÕu kh«ng phï hîp th× hµng sÏ bÞ tr¶ l¹i. Nh÷ng nhãm hµng kh¸c nhau sÏ do c¸c c¬ quan chøc n¨ng chøng nhËn hîp chuÈn kh¸c nhau tiÕn hµnh. Ch¼ng h¹n, pho m¸t, s¶n phÈm pho m¸t ph¶i tu©n theo yªu cÇu cña C¬ quan Qu¶n lý Thùc phÈm vµ D­îc phÈm; ThÞt vµ s¶n phÈm thÞt nhËp khÈu vµo Hoa Kú ph¶i tu©n theo quy ®Þnh cña Bé N«ng nghiÖp Hoa Kú vµ ph¶i qua gi¸m ®Þnh cña C¬ quan Gi¸m ®Þnh Y tÕ vÒ §éng vµ Thùc vËt; Hoa qu¶, rau vµ h¹t (c¸c lo¹i) ph¶i qua gi¸m ®Þnh vµ ®­îc cÊp giÊy phÐp cña C¬ quan gi¸m ®Þnh vµ an toµn thùc phÈm thuéc Bé N«ng nghiÖp Hoa Kú. Hoa Kú lµ n­íc cã nhiÒu biÖn ph¸p ®Ó b¶o hé c¸c nhµ s¶n xuÊt trong n­íc. Mét trong c¸c biÖn ph¸p ®ã lµ §iÒu luËt chèng ph¸ gi¸ vµ §iÒu luËt thuÕ bï trõ. NÕu trong tr­êng hîp c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Hoa Kú ph¸t hiÖn thÊy hµng ho¸ nhËp khÈu ®­îc b¸n ë Hoa Kú víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ trÞ ®óng trªn thÞ tr­êng th× hµng ho¸ ®ã sÏ bÞ ®¸nh thuÕ chèng ph¸ gi¸. Trong tr­êng hîp kh¸c, nÕu chÝnh phñ n­íc ngoµi giµnh cho hµng ho¸ cña hä trî cÊp xuÊt khÈu th× khi nh÷ng hµng ho¸ nµy vµo thÞ tr­êng Hoa Kú sÏ bÞ ®¸nh ThuÕ bï trî cÊp, bëi v× viÖc trî cÊp lµm gi¶m gi¸ hµng nhËp khÈu vµ do ®ã g©y thiÖt h¹i cho c¸c nhµ s¶n xuÊt Hoa Kú. Bªn c¹nh ®ã, LuËt cña Hoa Kú còng cã nh÷ng quy ®Þnh hÕt søc chÆt chÏ vÒ nguån gèc xuÊt xø cña hµng ho¸. Th­êng th× Hoa Kú quy ®inh r»ng mét s¶n phÈm cuèi cïng ®­îc gäi lµ s¶n phÈm cña n­íc mµ t¹i ®ã nã ®­îc biÕn ®æi mét c¸ch c¨n b¶n. Së dÜ cã quy ®Þnh nµy v× nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn, Hoa Kú cã nh÷ng chÝnh s¸ch, ­u ®·i rÊt kh¸c nhau ®èi víi nh÷ng n­íc kh¸c nhau. V× thÕ cÇn ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nguån gèc xuÊt xø cña hµng ho¸ ®Ó tõ ®ã cã c¸ch ®èi xö ®óng khi hµng ho¸ ®ã nhËp khÈu vµo Hoa Kú. Ngoµi ra, hµng ho¸ nhËp khÈu vµo Hoa Kú cßn ph¶i tu©n theo nh÷ng tiªu chuÈn vÒ kü thuËt vµ vÖ sinh ®­îc quy ®Þnh trong c¸c bé luËt nh­ LuËt B¶o vÖ m«i tr­êng, LuËt b¶o vÖ thùc ®éng vËt, LuËt vÒ Y tÕ. MÆc dï theo quan ®iÓm cña c¸c nhµ lËp ph¸p Hoa Kú nh÷ng tiªu chuÈn nµy nh»m b¶o vÖ lîi Ých vÒ kinh tÕ, an ninh, søc khoÎ ng­êi tiªu dïng còng nh­ nh»m b¶o tån ®éng thùc vËt trong n­íc, nh­ng ®èi víi c¸c nhµ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú th× nh÷ng quy ®Þnh nµy thùc chÊt lµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan. II. Quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú tr­íc khi hiÖp ®Þnh ®­îc ký kÕt 1. Thêi kú tr­íc khi Hoa Kú bá lÖnh cÊm vËn th­¬ng m¹i ®èi víi ViÖt Nam Tr­íc n¨m 1975, Hoa Kú cã quan hÖ th­¬ng m¹i víi chÝnh quyÒn Sµi Gßn cò. Kim ngh¹ch bu«n b¸n kh«ng lín, chñ yÕu lµ hµng nhËp khÈu b»ng viÖn trî cña Hoa Kú ®Ó phôc vô cuéc chiÕn tranh cña x©m l­îc. Trong thêi kú nµy, xuÊt khÈu sang Hoa Kú bao gåm mét sè mÆt hµng nh­ cao su, gç, h¶i s¶n, ®å gèm...song kim ngh¹ch xuÊt khÈu kh«ng ®¸ng kÓ. Th¸ng 5 n¨m 1964, Hoa Kú thùc thi chÝnh s¸ch cÊm vËn chèng miÒn B¾c ViÖt Nam vµ khi ViÖt Nam thèng nhÊt vµo th¸ng 4 n¨m 1975, Hoa Kú më réng cÊm vËn ®èi víi toµn bé l·nh thæ ViÖt Nam trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc th­¬ng m¹i, tµi chÝnh, tÝn dông, ng©n hµng...§ång thêi, Hoa Kú khèng chÕ c¸c n­íc ®ång minh vµ ng¨n c¶n c¸c tæ chøc quèc tÕ trong quan hÖ kinh tÕ-th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam. ViÖt Nam vÉn cã quan hÖ kinh tÕ víi Hoa Kú( chñ yÕu th«ng qua h×nh thøc viÖn trî) vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ( chñ yÕu lµ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ) cña Hoa Kú. Theo sè liÖu thèng kª cña Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú, gi¸ trÞ nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hoa Kú theo con ®­êng gi¸n tiÕp trong 3 n¨m 1987,1988,1989 lÇn l­ît lµ 23 triÖu USD, 15 triÖu USD vµ 11 triÖu USD. Trong suèt giai ®o¹n nµy, kh«ng mét tÊn hµng ho¸ nµo cña ViÖt Nam ®­îc xuÊt khÈu sang Hoa Kú theo con ®­êng chÝnh ngh¹ch Nh×n chung, quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a Hoa Kú vµ ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n bÞ ®ãng b¨ng h¬n mét thËp kû kÓ tõ sau chiÕn th¾ng lich sö vµo n¨m 1975.Tuy nhiªn sang ®Çu thËp kû 90, quan hÖ ngo¹i giao còng nh­ quan hÖ kinh tÕ-th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc b¾t ®Çu cã triÓn väng míi. C¶ ViÖt Nam vµ Hoa Kú ®ang næ lùc h­íng tíi mét mèi quan hÖ h÷u nghÞ, hîp t¸c, b×nh ®¼ng cïng cã lîi. 2. Thêi kú sau khi Hoa Kú b·i bá lÖnh cÊm vËn th­¬ng m¹i ®èi víi ViÖt Nam §Õn n¨m 1994, khi Hoa Kú tuyªn bè dì bá lÖnh cÊm vËn th× quan hÖ th­¬ng m¹i b¾t ®Çu ph¸t triÓn.Ngµy 11 th¸ng 7 n¨m 1995, chÝnh quyÒn Bill Clinton chÝnh thøc tuyªn bè b×nh th­êng ho¸ quan hÖ ngo¹i giao víi ViÖt Nam. TiÕp ®ã, Bé tr­ëng bé th­¬ng m¹i Hoa Kú ®· chuyÓn ViÖt Nam tõ nhãm Z ( gåm B¾c TriÒu Tiªn, Cu Ba vµ ViÖt Nam) lªn nhãm Y- Ýt h¹n chÕ th­¬ng m¹i h¬n (gåm M«ng Cæ, Lµo, Campuchia vµ mét sè n­íc thuéc §«ng ¢u vµ Liªn X«). Sau nhiÒu cuéc gÆp gì tiÕp xóc quan träng, vµo 30/3/1999, Tæng thèng Hoa Kú Bill Clinton ®· quyÕt ®Þnh miÔn ¸p dông tï chÝnh ¸n cña §¹o luËt Jackson-Vanik ®èi víi ViÖt Nam, ®Ó t¹o thuËn lîi cho C«ng ty §Çu t­ H¶i Ngo¹i (OPIC) vµ ng©n hµng XuÊt-NhËp khÈu hç trî cho c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña Hoa Kú ë ViÖt Nam vµ mét hiÖp ®Þnh chÝnh thøc vÒ OPIC ®· ®­îc ký kÕt 8 ngµy sau ®ã. Ngµy 30/11/1999, OPIC ký tho¶ thuËn tµi trî ®Çu tiªn cho ho¹t ®éng kinh doanh cña Hoa Kú ë ViÖt Nam- mét kho¶n vay trÞ gi¸ 2,3 triÖu ®«-la Hoa Kú cho ho¹t ®éng kinh doanh th­¬ng m¹i cña Caterpillar t¹i ViÖt Nam kÓ tõ khi chiÕn tranh ViÖt Nam kÕt thóc. Ngµy 10/4/1998, Ng©n hµng XuÊt-NhËp khÈu (EXIM Bank) th«ng b¸o ng©n hµng nµy s½n sµng ®Çu t­ cho ho¹t ®éng th­¬ng m¹i víi ViÖt Nam. Ngµy 9/12/1999, Ng©n hµng EXIM Bank ®· ký kÕt hai hiÖp ®Þnh chung víi ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam nh»m thóc ®Èy viÖc hîp t¸c tµi trî cho c¸c dù ¸n kinh doanh gi÷a hai ng©n hµng. Bé VËn T¶i vµ Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú ®· b·i bá lÖnh cÊm tÇu biÓn vµ m¸y bay Hoa Kú vËn chuyÓn hµng ho¸ sang ViÖt Nam, ®ång thêi cho phÐp tÇu mang cê ViÖt Nam ®­îc cËp c¶ng Hoa Kú.Trong thêi gian nµy, mÆc dï ViÖt Nam ch­a ®­îc h­ëng quy chÕ tèi huÖ quèc, nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia trong bu«n b¸n víi Hoa Kú vµ còng ch­a ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp ( GSP._.: Generalised System of Preprences) mµ Hoa Kú dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn- nghÜa lµ ch­a cã hµnh lang ph¸p lý vÒ th­¬ng m¹i ®Çy ®ñ ®Ó c¸c nhµ kinh doanh hai n­íc ho¹t ®éng b×nh th­êng vµ b×nh ®¼ng nh­ c¸c nhµ kinh doanh kh¸c khi cã quan hÖ xuÊt nhËp khÈu víi ViÖt Nam hoÆc Hoa Kú - nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang Hoa Kú kh«ng ngõng t¨ng lªn. Së dÜ nh­ vËy lµ do tÝnh bæ sung gi÷a hai nÒn kinh tÕ. Mét mÆt, Hoa Kú cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng c«ng nghiÖp cã c«ng nghÖ cao nh­ m¸y mãc trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, ®¸p øng nhu cÇu cña mét n­íc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ nh­ ViÖt Nam. MÆt kh¸c, Hoa Kú l¹i lµ thÞ tr­êng tiªu thô lín nhÊt thÕ giíi víi nhu cÇu ®a d¹ng vµ phong phó vÒ chñng lo¹i hµng ho¸ tõ cao cÊp ®Õn b×nh d©n, tõ s¶n phÈm c«ng nghiÖp kü thuËt cao ®Õn hµng n«ng-thuû s¶n. ChÝnh v× vËy, trong thêi kú nµy, kim ng¹ch th­¬ng m¹i hai chiÒu gia t¨ng m¹nh mÏ. B¶ng 2: Kim ng¹ch th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú 1994-2000 §¬n vÞ tÝnh: TriÖu USD N¨m Gi¸ TrÞ 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 XuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú 50,4 198,9 310,2 390,4 519,5 601,9 827,4 NhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hoa Kú 172,2 252,9 612,8 272,7 269,5 277,3 330,5 Tæng kim ng¹ch XNK víi Hoa Kú 222,6 451,8 923,0 663,1 789,0 879,2 1157,9 Nguån: USITC, Th­¬ng m¹i hai chiÒu gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa kú ®· ®¹t ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ so víi thêi kú ®Çu. NÕu nh­ tæng kim ng¹ch vµo n¨m 1994 chØ ®¹t 222,6 triÖu USD th× n¨m 1995 lµ 451,8 triÖu USD vµ n¨m 1996 ®· lµ 923 triÖu USD. §Õn n¨m 2000, tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc ®¹t 1157,9 triÖu, so víi n¨m 1994 ®· t¨ng lªn gÊp 5 lÇn. XÐt kim ng¹ch nhËp khÈu nãi riªng th× ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Hoa Kú chñ yÕu lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ. Nh×n chung kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Hoa Kú lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh trong giai ®o¹n nµy. N¨m 1994, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hoa Kú ®¹t 172,2 triÖu USD, ®¹t 252,9 USD vµo n¨m 1995 vµ n¨m 2000 kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam lµ 330,5 triÖu USD. ViÖt Nam nhËp khÈu chñ yÕu tõ Hoa Kú lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, hµng tiªu dïng chÊt l­îng cao nh­ ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, thang m¸y, m¸y vi tÝnh, phÇn mÒm, m¸y nh¾n tin vµ ®iÖn tho¹i di ®éng, s¶n phÈm néi thÊt. Tuy nhiªn,sè liÖu thèng kª trªn cña USITC ( dùa trªn sè liÖu thèng kª cña h¶i quan Hoa Kú) kh«ng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ gi¸ trÞ hµng ho¸ ViÖt Nam tõ Hoa Kú bëi lÏ ViÖt Nam tiªu thô mét phÇn hµng lín tõ c¸c chi nh¸nh cña c«ng ty Hoa Kú ë n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c chi nh¸nh ë Ch©u ¸. Do vËy, trªn thùc tÕ kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hoa Kú cã thÓ cao h¬n so víi con sè thèng kª. Trong khi ®ã, t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ViÖt Nam sang Hoa Kú t¨ng kh«ng ngõng. NÕu nh­ tæng kim ng¹ch vµo n¨m 1994 chØ ®¹t 222,6 triÖu USD th× n¨m 1995 lµ 451,8 triÖu USD vµ n¨m 1995 ®· lµ 923 triÖu USD. §Õn n¨m 2000, tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu gi÷a hai n­íc ®¹t 1157,9 triÖu, so víi n¨m 1994 ®· t¨ng lªn gÊp 5 lÇn. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nãi riªng còng t¨ng ®Òu kÓ tõ n¨m 1994. NÕu nh­ n¨m 1994, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú chØ ë møc khiªm tèn lµ 50,4 triÖu USD. ChØ sau mét n¨m , N¨m 1995 con sè nµy ®· t¨ng lªn gÊp 4 lÇn, lªn ®Õn 200 triÖu USD. Trong nh÷ng n¨m 1996, 1997 tæng gi¸ trÞ c¸c mÆt hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú t¨ng m¹nh so víi n¨m 1995, t¨ng 54% trong 1996 ( ®¹t 310,2 triÖu USD) vµ ®¹t 390,4 triÖu USD n¨m 1997, t¨ng 87% so víi n¨m 1995. Kim ng¹ch xuÊt khÈu tiÕp tôc t¨ng trong nh÷ng n¨m 1998 vµ n¨m 1999 vµ lªn tíi nh÷ng con sè t­¬ng øng lµ 519,5 triÖu USD vµ 601,9 triÖu USD. §Õn n¨m 2000 th× gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú ®· ®¹t 827,4 triÖu ®« la, gÊp 4 lÇn gi¸ trÞ n¨m 1995 vµ gÊp 16 lÇn gi¸ trÞ n¨m 1994. Tèc ®é xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Hoa Kú t¨ng nhanh ®· ®­a Hoa Kú trë thµnh thÞ tr­êng xuÊt khÈu quan träng thø 7 cña ViÖt Nam n¨m 1998 ( thø 9 n¨m 1997). HiÖn nay ViÖt Nam ®ang ®øng thø 61 trong sè 229 n­íc xuÊt khÈu vµo Hoa Kú. Hµng ho¸ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú chñ yÕu lµ n«ng s¶n, giµy dÐp vµ phô kiÖn, cµ phª, chÌ gia vÞ, nhiªn liÖu kho¸ng, dÇu kho¸ng vµ chÊt chiÕt xuÊt. B¶ng 3: C¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam sang Hoa Kú tõ n¨m 1997 ®Õn n¨m 2000 (XÕp thø tù theo kim ng¹ch n¨m 2000 tõ cao xuèng thÊp) §¬n vÞ: TriÖu USD STT Nhãm c¸c s¶n phÈm 1997 1998 1999 2000 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Thuû s¶n Cµ phª, chÌ, gia vÞ GiÇy dÐp vµ phô kiÖn Nhiªn liÖu kho¸ng, dÇu kho¸ng vµ chÊt chiÕt xuÊt S¶n phÈm chÕ biÕn tõ thÞt, c¸, h¶i s¶n. Hµng may mÆc vµ phô trî dÖt kim, ®an hoÆc mãc §å gç vµ ®å dïng kh¸c S¶n phÈm gèm Ceramic Cao su vµ s¶n phÈm cao su 46,3 108,2 97,6 36,6 10,4 5,3 5,3 2,1 3,0 80,6 147,9 114,9 107,4 13,8 7,1 1,3 2,5 2,9 108,1 117,7 145,7 100,6 31,5 11,1 4,0 3,6 3,5 242,9 132,9 124,5 90,7 57,7 29,9 9,7 5,8 6,0 Nguån: USITC Trade Database(d÷ liÖu th­¬ng m¹i cña USITC) Qua thèng kª, ta cã thÓ thÊy mÆt hµng n«ng s¶n, giµy dÐp, thuû h¶i s¶n lµ mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú. §¸ng kÓ nhÊt lµ sù gia t¨ng nhanh chãng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú. §Õn n¨m 2000, mÆt hµng nµy lµ mÆt hµng dÉn ®Çu trong nhãm mÆt hµng xuÊt khÈu sang Hoa Kú. N¨m 1997, kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy chØ ®¹t 46,3 triÖu USD, chiÕm 11,9% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu ®Õn n¨m 2000 mÆt hµng nµy ®· chiÕm 29,3%, t­¬ng øng víi gi¸ trÞ tuyÖt ®èi lµ 242,9 triÖu USD (t¨ng gÇn gÊp 5 lÇn so víi n¨m 1997) . Bªn c¹nh ®ã ph¶i kÓ ®Õn kim ng¹ch xuÊt khÈu cµ phª, chÌ vµ gia vÞ sang thÞ tr­êng Hoa Kú. Kim ng¹ch mÆt hµng nµy t­¬ng ®èi æn ®Þnh.N¨m 1997 ®¹t 108,2 triÖu USD, ®Õn n¨m 2000 con sè nµy lµ 132,9 triÖu USD, chiÕm 16,0% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Ngoµi ra, gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng giµy dÐp t¨ng t­¬ng ®èi m¹nh. NÕu nh­ n¨m 1997, gi¸ trÞ xuÊt khÈu chØ ®¹t 97,6 triÖu USD th× ®Õn cuèi n¨m 2000, gi¸ trÞ xuÊt khÈu ®¹t 124,5 triÖu USD, chiÕm tû träng 15% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. B¶ng 4: Tû träng 3 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú §¬n vÞ tÝnh: TriÖu USD N¨m Gi¸ trÞ 1997 1998 1999 2000 Thuû h¶i s¶n 11,9% 15,5% 18,1% 29,3% Cµ phª, chÌ vµ gia vÞ 27,7% 28,5% 19,6% 16,0% GiÇy dÐp vµ nguyªn liÖu 25% 22,1% 24,2% 15,0% Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu cña USITC ( Trong khi ®ã ViÖt Nam nhËp khÈu tõ Hoa Kú chñ yÕu lµ m¸y mãc, thiÕt bÞ. Nh×n chung kim ng¹ch nhËp khÈu tõ Hoa Kú lµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh trong giai ®o¹n nµy. N¨m 1994, kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hoa Kú ®¹t 172,2 triÖu USD, ®¹t 252,9 USD vµo n¨m 1995 vµ n¨m 2000 kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam lµ 330,5 triÖu USD. ViÖt Nam nhËp khÈu chñ yÕu tõ Hoa Kú lµ m¸y mãc thiÕt bÞ, hµng tiªu dïng chÊt l­îng cao nh­ ®iÒu hoµ nhiÖt ®é, thang m¸y, m¸y vi tÝnh, phÇn mÒm, m¸y nh¾n tin vµ ®iÖn tho¹i di ®éng, s¶n phÈm néi thÊt. Tuy nhiªn, sè liÖu thèng kª trªn cña USITC ( dùa trªn sè liÖu thèng kª cña h¶i quan Hoa Kú) kh«ng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ gi¸ trÞ hµng ho¸ ViÖt Nam tõ Hoa Kú bëi lÏ ViÖt Nam tiªu thô mét phÇn hµng lín tõ c¸c chi nh¸nh cña c«ng ty Hoa Kú ë n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c chi nh¸nh ë Ch©u ¸. Do vËy, trªn thùc tÕ kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hoa Kú cã thÓ cao h¬n so víi con sè thèng kª. VÒ mÆt c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu, theo thèng kª cña Bé th­¬ng m¹i Hoa Kú, c¸c mÆt hµng ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Hoa Kú kh«ng chØ t¨ng vÒ sè l­îng mµ cßn cã sù chuyÓn ®æi m¹nh vÒ c¬ cÊu mÆt hµng trong nh÷ng n¨m ®Çu sau khi lÖnh cÊm vËn ®­îc b·i bá. Trong hai n¨m 1994 vµ 1995, c¸c mÆt hµng n«ng nghiÖp chiÕm 76% vµ phi n«ng nghiÖp lµ 24%, nh­ng sang n¨m 1996, hµng n«ng nghiÖp chØ cßn chiÕm 45,74%, hµng phi n«ng nghiÖp chiÕm 54,26%. Sù gia t¨ng nµy chñ yÕu lµ do xuÊt khÈu nhãm mÆt hµng nguyªn liÖu kho¸ng, dÇu, mì kho¸ng t¨ng tõ 6,38% n¨m 1994 vµ 10,99% n¨m 1995 lªn 27,45% n¨m 1996. §ång thêi tû träng hµng n«ng nghiÖp xuÊt khÈu sang Hoa Kú gi¶m chñ yÕu lµ do tû träng nhãm hµng l­¬ng thùc vµ sóc vËt t­¬i sèng gi¶m, tõ 83,77% n¨m 1994 vµ 85,23% n¨m 1995 xuèng 54,68% trong tæng kim ng¹ch hµng n«ng s¶n n¨m 1996. Trong giai ®o¹n 1997-2000, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu sang Hoa Kú æn ®Þnh h¬n vµ tËp trung ë mét sè nhãm hµng chÝnh nh­ thuû s¶n, cµ phª, giµy dÐp, nhiªn liÖu kho¸ng, dÇu má, dÖt may. Ho¹t ®éng th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ph¸t triÓn nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tuy nhiªn gi¸ trÞ vµ bu«n b¸n hai chiÒu ch­a thËt sù t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng còng nh­ mong muèn cña c¸c doanh nghiÖp ë hai quèc gia. MÆc dï ®¹t ®­îc møc t¨ng tr­ëng cao nh­ vËy, nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang Hoa Kú cña ViÖt Nam chØ míi chiÕm ch­a ®Çy 5 % tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vµ míi chØ b»ng kho¶ng 28% kim ng¹ch xuÊt khÈu sang NhËt B¶n, 20% kim ng¹ch xuÊt khÈu sang EU. NÕu xÐt vÒ tû träng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú so víi tæng trÞ gi¸ NK cña Hoa Kú th× tû träng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng ®¸ng kÓ. N¨m 1994 chØ chiÕm kho¶ng 0,062% so víi tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña Hoa Kú. Tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¨ng t­¬ng ®èi m¹nh trong thêi kú nµy nh­ng nh×n chung thÞ phÇn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng Hoa Kú lµ ch­a ®¸ng kÓ. §Õn n¨m 2000, kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chØ chiÕm 0,054% trong tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña Hoa Kú. Bªn c¹nh ®ã, nÕu xÐt vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña Hoa Kú sang thÞ tr­êng ViÖt Nam so víi tæng khèi l­îng hµng ho¸ mµ ViÖt Nam nhËp khÈu th× hµng ho¸ cña Hoa Kú ch­a cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng ViÖt Nam so víi c¸c n­íc kh¸c, ®Æc biÖt lµ so víi Trung Quèc vµ NhËt B¶n. N¨m 2000, tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña ViÖt Nam tõ Hoa Kú chØ kho¶ng 14 triÖu USD. Mét phÇn lµ do sè l­îng hµng ho¸ nhËp khÈu trùc tiÕp tõ Hoa Kú rÊt Ýt chñ yÕu tiªu thô cña c¸c c«ng ty Hoa Kú ®Æt trô së ë n­íc ngoµi do ®ã con sè thèng kª ®­a ra cña h¶i quan Hoa Kú ch­a thËt sù chÝnh x¸c ( dùa trªn kim ng¹ch ghi sæ ®Ó tÝnh to¸n) Nh×n chung, quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ tõ khi hai n­íc b×nh th­êng ho¸ quan hÖ. Tuy nhiªn vÉn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña hai n­íc. Sau khi hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®­îc ký kÕt vµ cã hiÖu lùc, quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ®· ph¸t triÓn nhanh chãng vµ phÇn nµo t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng cña hai n­íc . CH¦¥NG II QUAN HÖ TH¦¥NG M¹I VIÖT nam-Hoa Kú SAU KHI HIÖP §ÞNH th­¬ng m¹i §¦îC Ký KÕT I. HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú - Nh÷ng néi dung c¬ b¶n 1. Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n dÉn ®Õn ký kÕt hiÖp ®Þnh Qu¸ tr×nh ®µm ph¸n vµ ký kÕt hiÖp ®Þnh gi÷a Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ Hîp chñng quèc Hoa Kú vÒ quan hÖ th­¬ng m¹i ( gäi t¾t lµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü). Cã thÓ nãi, ®©y lµ kÕt qu¶ cña c¶ mét qu¸ tr×nh b×nh th­êng ho¸ vµ ph¸t triÓn quan hÖ song ph­¬ng ®­îc b¾t ®Çu tõ cuèi nh÷ng n¨m 1980 khi hai n­íc tiÕn hµnh hîp t¸c vÒ c¸c vÊn ®Ò nh©n ®¹o cña ng­êi Mü mÊt tÝch trong chiÕn tranh ViÖt Nam, ®µm ph¸n gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò vÒ tµi s¶n sau chiÕn tranh ViÖt Nam vµ ®èi tho¹i vÒ c¸c vÊn ®Ò nh©n ®¹o kh¸c nh­ ch­¬ng tr×nh ra ®i cã trËt tù, ®oµn tô...Tõ ®Çu thËp kû 90, quan hÖ gi÷a hai n­íc cã dÊu hiÖu Êm dÇn lªn vµ con ®­êng ®i ®Õn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng ®· ®­îc më ra b»ng nç lùc cña c¶ hai phÝa theo tiÕn tr×nh nh­ sau: Th¸ng 7 n¨m 1995, ViÖt Nam chÝnh thøc b×nh th­êng ho¸ quan hÖ ngo¹i giao víi Hoa Kú. §Çu n¨m 1996, ChÝnh phñ cö ®oµn ®µm ph¸n do «ng NguyÔn §×nh L­¬ng, trî lý Bé tr­ëng Ngo¹i giao lµm tr­ëng ®oµn chÝnh thøc b¾t ®Çu ®µm ph¸n vÒ viÖc ký kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü. Trong thêi gian 1996-1997 ®· liªn tôc diÔn ra c¸c vßng ®µm ph¸n hiÖp ®Þnh t¹i thñ ®« hai n­íc. Th¸ng 4 n¨m 1997, ®oµn ®µm ph¸n Hoa Kú ®· trao ®æi dù th¶o hiÖp ®Þnh cña phÝa Hoa Kú cho ®oµn ®µm ph¸n ViÖt Nam. Sau mét n¨m nghiªn cøu kü l­ìng c¸c dù th¶o cña phÝa Hoa Kú, th¸ng 4 n¨m 1998, ®oµn ®µm ph¸n ViÖt Nam ®· trao cho ®oµn ®µm ph¸n Hoa Kú dù th¶o HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ( dù th¶o nµy gåm c¸c ch­¬ng: th­¬ng m¹i hµng ho¸, th­¬ng m¹i dÞch vô, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vµ ph¸t triÓn quan hÖ ®Çu t­). Th¸ng 5/1998, ®oµn ®µm ph¸n hai n­íc ®· th¶o luËn chi tiÕt vÒ tõng ®iÒu kho¶n cô thÓ trong c¸c dù th¶o HiÖp ®Þnh t¹i Washington D.C. KÕt qu¶ hai bªn nhËn thÊy cßn qu¸ nhiÒu c¸c ®iÓm kh¸c biÖt gi÷a hai bªn ®ßi hái ph¶i tiÕp tôc cã c¸c vßng ®µm ph¸n tiÕp theo mµ ch­a thÓ thèng nhÊt ký HiÖp ®Þnh. Th¸ng 1/1999, ViÖt Nam ®· göi cho ®¹i diÖn th­¬ng m¹i Hoa Kú b¶n ®Ò xuÊt mét sè vÊn ®Ò néi dung ®µm ph¸n. Tµi liÖu nµy ®­îc ®¸nh gi¸ cã tÝnh chÊt ®ét ph¸ lµm chuyÓn biÕn c¨n b¶n t×nh h×nh th­¬ng l­îng HiÖp §Þnh. Cuèi n¨m 1999 sau 7 vßng ®µm ph¸n, hai n­íc ®· ký tho¶ thuËn vÒ nguyªn t¾c cña c¸c ®iÒu kho¶n chñ yÕu cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng. N¨m 2000, trong thêi gian chê hoµn tÊt c¸c thñ tôc ph¸p lý trong n­íc ®èi víi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i, hai n­íc còng ®· ®µm ph¸n vµ ký kÕt HiÖp ®Þnh hîp t¸c vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ Sau hai vßng ®µm ph¸n mang tÝnh “Kü ThuËt” ®Ó hoµn thiÖn néi dung chi tiÕt cña v¨n b¶n. ViÖt Nam vµ Hoa Kú ®· chÝnh thøc ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµo ngµy 14/7/2000 t¹i thñ ®« Washington cña Hoa Kú, kÕt thóc h¬n 4 n¨m ®µm ph¸n hÕt søc khã kh¨n, gian khæ vµ c¨ng th¼ng (trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n ®· cã giai ®o¹n hai n­íc ®· rÊt gÇn tíi viÖc ký v¨n b¶n HiÖp ®Þnh song cã giai ®o¹n viÖc ®µm ph¸n ký kÕt gÇn nh­ bÞ “®ãng b¨ng” ). Ngµy 3/10/2001, Th­îng nghÞ viÖn Hoa Kú bá phiÕu th«ng qua HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi sè phiÕu ¸p ®¶o 88/12 vµ kh«ng xem xÐt §¹o luËt nh©n quyÒn ViÖt Nam. Sau khi H¹ viÖn vµ Th­îng viÖn th«ng qua, ngµy 16/10/2001, Tæng thèng Bush ®· ký lÖnh ban hµnh vµ HiÖp ®Þnh ®­îc hoµn tÊt thñ tôc ph¸p lý trong n­íc, trë thµnh luËt ¸p dông cña Hoa Kú. Ngµy 28/11/2001, t¹i phiªn häp lÇn thø 10 cña m×nh, Quèc héi kho¸ X ®· phª chuÈn HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Hoa Kú, hoµn tÊt thñ tôc ph¸p lý trong n­íc cña ViÖt Nam. Ngµy 10/12/2001, ®¹i diÖn hai n­íc ViÖt Nam vµ Hoa Kú ®· chÝnh thøc ký trao ®æi c«ng hµm phª chuÈn ®Ó hoµn tÊt thñ tôc ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 8 Kho¶n 1, Ch­¬ng VII HiÖp ®Þnh. KÓ tõ ngµy 10/12/2001 th× HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng gi÷a ViÖt Nam vµ Hoa Kú chÝnh thøc cã hiÖu lùc ph¸p luËt. Nh×n l¹i qu¸ tr×nh ®µm ph¸n vµ ®­a HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµo hiÖu lùc cã thÓ thÊy ®©y lµ mét qu¸ tr×nh kh¸ gian nan vµ chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng cña mèi quan hÖ nh¹y c¶m vµ ®Æc thï gi÷a hai n­íc còng nh­ tÝnh chÊt phøc t¹p trong c¸c vÊn ®Ò néi dung cña HiÖp ®Þnh. Tr­íc hÕt, sù phøc t¹p vµ khã kh¨n ë ®©y lµ do HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i nµy lµ hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng réng, phøc t¹p vµ ®å sé nhÊt ®èi víi c¶ hai n­íc ( quy m« vµ tÝnh chÊt phøc t¹p cña hiÖp ®Þnh nµy chØ kÐm c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i tù do mµ Hoa Kú ®· ký kÕt). Hoa Kú lµ c­êng quèc kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi, mét quèc gia cã thÕ m¹nh v­ît tréi trong nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã cã th­¬ng m¹i vµ ph¸p luËt th­¬ng m¹i, do ®ã cã thÓ g©y ¶nh h­ëng tíi sù ph¸t triÓn th­¬ng m¹i vµ ph¸p luËt quèc tÕ trong lÜnh vùc nµy vµ lµ mét trong nh÷ng n­íc cã nÒn kinh tÕ më víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao nhÊt thÕ giíi. Trong khi ®ã, th× ViÖt Nam míi chØ thùc sù tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ kÓ tõ khi cã chÝnh s¸ch ®æi míi, do ®ã nhiÒu yÕu tè cÇn thiÕt, kÓ c¶ nhiÒu yÕu tè thuéc hÖ thèng ph¸p luËt, ch­a hoµn toµn s½n sµng hay cã thÓ nãi lµ ë vÞ thÕ kh«ng thuËn lîi cho viÖc ®µm ph¸n vµ thùc thi HiÖp ®Þnh ®å sé nµy. Bªn c¹nh ®ã, quan hÖ ngo¹i giao ViÖt Nam-Hoa Kú míi chØ ®­îc thiÕt lËp tõ n¨m 1995, tøc lµ chØ mét n¨m tr­íc khi b¾t ®Çu ®µm ph¸n HiÖp ®Þnh, sau gÇn 4 thËp kû kÓ tõ lóc Hoa Kú can thiÖp g©y ra cuéc chiÕn tranh ViÖt Nam vµ sau 20 n¨m chiÕn tranh l¹nh kÓ tõ sau ngµy ViÖt Nam thèng nhÊt n¨m 1975. C¸c yÕu tè nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn hÖ qu¶ lµ rÊt khã x©y dùng ®­îc lßng tin gi÷a hai bªn víi nhau trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n còng nh­ khã l­êng tr­íc ®­îc kÕt qu¶ ®µm ph¸n nÕu chØ dùa trªn c¸c vÊn ®Ò néi dung th­¬ng m¹i cña HiÖp §Þnh. C¸c chuyªn gia quèc tÕ nhËn xÐt, trong HiÖp §Þnh nµy ViÖt Nam vµ Hoa Kú theo ®uæi nh÷ng môc tiªu riªng cña m×nh bªn c¹nh nh÷ng môc tiªu chung ®· nªu t¹i lêi nãi ®Çu cña hiÖp ®Þnh. KÕt qu¶ ®µm ph¸n, do ®ã, khã cã thÓ ®­îc ph©n tÝch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nÕu kh«ng tÝnh hÕt tÊt c¶ c¸c yÕu tè “ ngoµi th­¬ng m¹i” t¸c ®éng lªn qu¸ tr×nh ®µm ph¸n vµ thùc thi HiÖp ®Þnh nµy. Tãm l¹i cã thÓ nãi hoµn tÊt ®µm ph¸n vµ ®­a vµo thùc thi HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng nµy lµ mét b­íc ngoÆt trong quan hÖ gi÷a hai n­íc, t¹o c¬ së ph¸p lý cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, ®èi t¸c, sì h÷u trÝ tuÖ.. ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, nh×n l¹i qu¸ tr×nh ®µm ph¸n chóng ta ph¶i nhËn thøc ®­îc ®©y lµ qu¸ tr×nh “ trao vµ nhËn” gièng nh­ bÊt kú ®µm ph¸n mét ®iÒu ­íc quèc tÕ nµo kh¸c trong ®ã ViÖt Nam kh«ng thÓ chØ cã “ nhËn” mµ kh«ng cã “ trao”. Bªn c¹nh ®ã, sù phøc t¹p tinh vi cña c¸c quy ®Þnh HiÖp ®Þnh cïng víi c¸c yÕu tè “ ngoµi th­¬ng m¹i” vµ søc Ðp cña nh÷ng c¬ héi còng nh­ th¸ch thøc mµ HiÖp ®Þnh sÏ ®em l¹i cho thÊy b¶n HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc ch­a ph¶i lµ mét ph­¬ng ¸n hoµn h¶o ®èi víi c¶ ViÖt Nam vµ Hoa Kú( kh«ng kÓ ®Õn c¸c lçi kü thuËt trong v¨n kiÖn HiÖp ®Þnh, kÓ c¶ tiÕng ViÖt vµ B¶n tiÕng Anh). Nh×n nhËn mét c¸ch kh¸ch quan, cã thÓ nãi néi dung HiÖp ®Þnh lµ nh÷ng tho¶ hiÖp, nh­îng bé lÉn nhau, cã nh÷ng quy ®Þnh ®­îc thÓ hiÖn theo ng«n ng÷ cña WTO nªn chØ hiÓu hÕt ®­îc ý nghÜa khi ®i vµo thùc hiÖn...Song dung l­îng vµ ph¹m vi c¸c néi dung quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh (sÏ ®­îc tr×nh bµy ë phÇn sau) cho thÊy HiÖp ®Þnh ®· ®­îc ®µm ph¸n thµnh c«ng, v­ît qua ®­îc nhiÒu vÊn ®Ò nh¹y c¶m khã kh¨n cña quan hÖ gi÷a hai n­íc. §©y lµ c¬ së ph¸p lý quan träng ®Ó hai bªn thóc ®Èy th­¬ng m¹i song ph­¬ng vµ lµ tiÒn ®Ò mang tÝnh chÊt ®ßn bÈy cho c¸c hiÖp ®Þnh ph¸t sinh, còng nh­ cho c¸c cuéc ®µm ph¸n song ph­¬ng gi÷a hai n­íc trong t­¬ng lai. 2. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü ®¸nh dÊu mét b­íc ph¸t triÓn míi trong mèi quan hÖ kinh tÕ-th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc, t¹o dùng tiÒn ®Ò cho nh÷ng b­íc ®i s©u réng h¬n, thiÕt thùc h¬n trong quan hÖ song ph­¬ng ViÖt Nam-Hoa Kú. Thñ t­íng Phan V¨n Kh¶i nhËn ®Þnh r»ng:” HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i Viªt-Mü kh«ng chØ ®¶m b¶o lîi Ých cña hai n­íc ViÖt Nam vµ Hoa Kú mµ cßn lµ mét ®ãng gãp tÝch cùc cho hoµ b×nh, æn ®Þnh hîp t¸c vµ ph¸t triÓn ë khu vùc vµ trªn thÕ giíi. ViÖc ký kÕt HiÖp ®Þnh lµ phï hîp víi ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ViÖt Nam gãp phÇn vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, x©y dùng mét nÒn kinh tÕ ®éc lËp, tù chñ, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa...”. Tæng thèng Bill Clint¬n cho r»ng: “ HiÖp ®Þnh nµy lµ mét mèc lÞch sö quan träng trong qu¸ tr×nh b×nh th­êng ho¸, hµn g¾n vµ hoµ gi¶i trong quan hÖ gi÷a hai n­íc.” HiÖp ®Þnh nµy ®­îc ®¸nh gi¸ lµ kh¸c biÖt so víi c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i kh¸c thÓ hiÖn ë b¶ng so s¸nh sau ®©y: Sù kh¸c nhau cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü vµ c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng kh¸c mµ ViÖt Nam ®· ký kÕt víi c¸c n­íc Tiªu thøc so s¸nh HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü C¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng kh¸c 1. C¬ së so s¸nh Dùa vµo c¸c tiªu chuÈn cña WTO Kh«ng dùa vµo c¸c tiªu chuÈn cña WTO 2. TÝnh kh¸i qu¸t cña HiÖp ®Þnh Võa mang tÝnh tæng hîp võa mang tÝnh chi tiÕt: cã c¸c ch­¬ng, mçi ch­¬ng cã c¸c ®iÒu kho¶n vµ phô lôc kÌm theo Mang tÝnh chÊt tæng hîp cao, kh«ng cã c¸c cam kÕt thùc hiÖn cô thÓ. 3.Néi dung cña HiÖp ®Þnh Kh«ng chØ ®Ò cËp ®Õn th­¬ng m¹i hµng ho¸ mµ cßn ®Ò cËp nh÷ng lÜnh vùc kh¸c nh­: th­¬ng m¹i dÞch vô, ®Çu t­, së h÷u trÝ tuÖ... ChØ ®Ò cËp ®Õn kh¸i niÖm th­¬ng m¹i truyÒn thèng: th­¬ng m¹i hµng ho¸ song ph­¬ng gi÷a c¸c bªn. 4. Lé tr×nh thùc hiÖn hiÖp ®Þnh Cã cam kÕt vµ lé tr×nh thùc hiÖn cô thÓ, râ rµng. Kh«ng cã lé tr×nh thùc hiÖn 5. C¬ quan gi¸m s¸t thi hµnh hiÖp ®Þnh Cã c¬ quan gi¸m s¸t, ®¶m b¶o thùc hiÖn hiÖp ®Þnh Kh«ng cã HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü dµi kho¶ng 140 trang, gåm 7 ch­¬ng víi 72 ®iÒu vµ 9 phô lôc, ®Ò cËp tíi 4 néi dung chñ yÕu: th­¬ng m¹i hµng ho¸, th­¬ng m¹i dÞch vô, së h÷u trÝ tuÖ vµ quan hÖ ®Çu t­. Më ®Çu ch­¬ng lµ cam kÕt ch­¬ng tr×nh cña chÝnh phñ hai n­íc mong muèn thiÕt lËp vµ ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vµ cïng cã lîi, trªn c¬ së t«n träng ®éc lËp vµ chñ quyÒn cña nhau. Hai bªn còng ®ång ý thùc hiÖn c¸c cam kÕt chung trªn c¬ së t«n träng ®éc lËp vµ chñ quyÒn cña nhau. Hai bªn còng ®ång ý thùc hiÖn c¸c cam kÕt chung trªn c¬ së nh÷ng quy ®Þnh chuÈn mùc quèc tÕ vµ cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i quèc tÕ (WTO). Tuy nhiªn, trong khi phÝa Hoa Kú ®ång ý thùc hiÖn ngay c¸c ®iÒu kho¶n quy ®Þnh trong c¸c môc cña HiÖp ®Þnh, th× phÝa ViÖt Nam, do ®iÒu kiÖn thùc tÕ vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cßn thÊp, nªn sÏ cã mét giai ®o¹n chuyÓn tiÕp nhÊt ®Þnh ( theo tho¶ thuËn cña ViÖt Nam vµ Hoa Kú) ®Ó thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong HiÖp ®Þnh. §iÒu nµy gióp ViÖt Nam cã thêi gian ®Ó lµm quen víi c¸c chuÈn mùc quèc tÕ, dÇn dÇn hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi, vµ ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra trong hiÖp ®Þnh. VÝ dô, vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸, ®èi víi viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan, trong khi phÝa Hoa Kú cam kÕt thùc hiÖn ngay nh÷ng møc c¾t gi¶m thuÕ quan theo quy ®Þnh cña WTO, th× phÝa ViÖt Nam cã thÓ thùc hiÖn viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan dÇn dÇn tõ 3- 5 n¨m. T­¬ng tù nh­ vËy, ®èi víi c¸c cam kÕt vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô, ch¼ng h¹n lµ dÞch vô ng©n hµng, phÝa Hoa Kú cam kÕt cho phÐp ViÖt Nam ngay sau khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc, trong khi ®ã, c¸c ng©n hµng Hoa Kú chØ ®­îc phÐp thµnh lËp ng©n hµng chi nh¸nh 100% vèn Hoa Kú sau 9 n¨m kÓ tõ khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc. Víi 7 ch­¬ng, gåm 72 ®iÒu vµ 9 phô lôc, HiÖp ®Þnh ®­îc kÕt cÊu nh­ sau: Ch­¬ng I vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸, gåm 9 ®iÒu kho¶n vµ 5 Phô lôc A, B, C, D, E quy ®Þnh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò sau: Quy chÕ tèi huÖ quèc vµ kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, §èi xö quèc gia, Nh÷ng nghÜa vô chung vÒ th­¬ng m¹i, Më réng vµ thóc ®Èy th­¬ng m¹i, V¨n phßng th­¬ng m¹i chÝnh phñ, hµnh ®éng khÈn cÊp ®èi víi hµng nhËp khÈu, tranh chÊp khÈn cÊp ®èi víi hµng nhËp khÈu, tranh chÊp th­¬ng m¹i, th­¬ng m¹i Nhµ n­íc. C¸c ®Þnh nghÜa vÒ “c«ng ty”, “ doanh nghiÖp”, “c«ng d©n”, “tranh chÊp”, “ th­¬ng m¹i”, “quyÒn kinh doanh”. Do khu«n khæ cã h¹n cña kho¸ luËn, Ng­êi viÕt sÏ ®i s©u ph©n tÝch vµ tr×nh bµy mét sè néi dung c¬ b¶n, quan träng cña ch­¬ng Th­¬ng m¹i Hµng ho¸ (Ch­¬ng I). Nh÷ng quy ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸ trong HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü A. Quy chÕ ®èi xö tèi huÖ quèc (Quy chÕ MFN) Quy chÕ tèi huÖ quèc- MFN( Most Favoured Nation) ®­îc xem lµ viªn ®¸ t¶ng trong hiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü . §iÒu 1, Ch­¬ng I cña HiÖp ®Þnh nµy quy ®Þnh néi dung cô thÓ cña quy chÕ tèi huÖ quèc, ®ã lµ: "Mçi bªn giµnh ngay lËp tøc vµ v« ®iÒu kiÖn cho hµng ho¸ cã xuÊt xø t¹i hoÆc ®­îc xuÊt khÈu tõ l·nh thæ cña Bªn kia sù ®èi xö kh«ng kÐm thuËn lîi h¬n sù ®èi xö giµnh cho hµng ho¸ t­¬ng tù cã xuÊt xø t¹i hoÆc ®­îc xuÊt khÈu tõ l·nh thæ cña bÊt cø n­íc thø ba nµo kh¸c trong tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan tíi: Mäi lo¹i thuÕ quan vµ phÝ ®¸nh vµo hoÆc liªn quan ®Õn viÖc nhËp khÈu vµ xuÊt khÈu, bao gåm c¶ c¸c ph­¬ng ph¸p tÝnh c¸c lo¹i thuÕ quan vµ phÝ ®ã: Ph­¬ng thøc thanh to¸n ®èi víi hµng nhËp khÈu hoÆc xuÊt khÈu, vµ viÖc chuyÓn tiÒn quèc tÕ cña c¸c kho¶n thanh to¸n ®ã. Nh÷ng quy ®Þnh vµ thñ tôc liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu, kÓ c¶ nh÷ng quy ®Þnh vÒ hoµn tÊt thñ tôc h¶i quan, qu¸ c¶nh, l­u kho vµ chuyÓn t¶i. Mäi lo¹i thuÕ vµ phÝ kh¸c trong n­íc ®¸nh trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp vµo hµng nhËp khÈu. LuËt, quy ®Þnh vµ c¸c yªu cÇu kh¸c cã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc b¸n, chµo b¸n, mua, vËn t¶i, ph©n phèi, l­u kho vµ sö dông hµng ho¸ trong thÞ tr­êng néi ®Þa vµ ViÖc ¸p dông c¸c h¹n chÕ ®Þnh l­îng vµ cÊp giÊy phÐp. Trong thùc tiÔn, quy chÕ Tèi huÖ quèc ®­îc c¸c n­íc trªn thÕ giíi ¸p dông rÊt kh¸c nhau tuú theo môc ®Ých kinh tÕ hoÆc chÝnh trÞ cña m×nh: Quy chÕ Tèi huÖ quèc ®a ph­¬ng hoÆc quy chÕ Tèi huÖ quèc song ph­¬ng vµ còng cã thÓ lµ quy chÕ Tèi huÖ quèc kh«ng h¹n chÕ vµ cã h¹n chÕ. Tuy nhiªn, quy chÕ Tèi huÖ quèc ®­îc quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh Th­¬ng M¹i ViÖt-Mü lµ quy chÕ Tèi huÖ quèc song ph­¬ng, cã ®iÒu kiÖn vµ cã h¹n chÕ vÒ mÆt thêi gian. Cã nghÜa lµ, ®©y lµ quy chÕ Tèi huÖ quèc ViÖt Nam vµ Hoa Kú giµnh cho nhau trªn c¬ së cã ®i cã l¹i, khi hai bªn ®· ký kÕt mét hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng, nh­ng chØ cã hiÖu lùc trong ba n¨m (cã thÓ ®­îc gia h¹n tiÕp tôc ba n¨m mét) vµ Hoa Kú sÏ xem xÐt l¹i quyÒn kinh doanh víi ViÖt Nam hµng n¨m. Ngoµi ra, c¸c Kho¶n 2,3,4 cña §iÒu 1 Ch­¬ng Th­¬ng M¹i Hµng ho¸ còng quy ®Þnh nh÷ng ngo¹i lÖ cña chÕ ®é Tèi huÖ quèc, ®ã lµ c¸c tr­êng hîp sau: - Quy chÕ Tèi huÖ quèc kh«ng ®­îc ¸p dông ®èi víi hµnh ®éng cña mçi bªn (ViÖt Nam vµ Hoa Kú) phï hîp víi nghÜa vô cña bªn ®ã trong Tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ c¸c hiÖp ®Þnh trong khu«n khæ cña tæ chøc nµy, nh­ng vÉn ®­îc ¸p dông víi c¸c s¶n phÈm cã xuÊt xø t¹i l·nh thæ bªn kia trong viÖc gi¶m thuÕ do c¸c ®µm ph¸n ®a ph­¬ng d­íi sù b¶o trî cña WTO mang l¹i, víi ®iÒu kiÖn lµ bªn ®ã còng giµnh lîi Ých ®ã trong tÊt c¶ c¸c thµnh viªn WTO. - C¸c tho¶ thuËn trong khu vùc mËu dÞch tù do hoÆc ­u ®·i trong liªn minh thuÕ quan lµ mét ngo¹i lÖ quan träng cña quy chÕ MFN, theo ®ã c¸c thµnh viªn ®Çy ®ñ cña tho¶ thuËn khu vùc hoÆc liªn minh thuÕ quan giµnh cho nhau h­ëng møc thuÕ thÊp h¬n hoÆc miÔn thuÕ cho nhau mµ kh«ng cÇn ph¶i giµnh nh÷ng ­u ®·i nµy cho nh÷ng n­íc kh¸c kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña tho¶ thuËn ®ã. VÝ dô, Hoa Kú kh«ng ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i cña ViÖt Nam giµnh cho c¸c n­íc tham gia Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN (AFTA) vµ t­¬ng tù, ViÖt Nam còng kh«ng ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i Hoa Kú giµnh cho c¸c n­íc trong Khu vùc mËu dÞch tù do B¾c Hoa Kú (NAFTA) - MËu dÞch biªn giíi: Mét sè n­íc cã biªn giíi chung th­êng cho phÐp c­ d©n vïng biªn giíi tiÕn hµnh mËu dÞch tiÓu ng¹ch ë khu vùc biªn giíi, do ®ã thuÕ vµ thñ tôc h¶i quan th­êng ®­îc miÔn gi¶m. Theo quy ®Þnh cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü, nh÷ng quyÒn lîi vµ ­u ®·i mµ mét bªn giµnh cho mËu dÞch biªn giíi kh«ng ¸p dông chÕ ®é Tèi huÖ quèc. - Hai bªn sÏ giµnh cho nhau ®èi xö tèi huÖ quèc liªn quan ®Õn viÖc ¸p dông c¸c h¹n chÕ ®Þnh l­îng vµ cÊp giÊy phÐp ®èi víi th­¬ng m¹i hµng ho¸ vµ s¶n phÈm dÖt. B. Nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia Quy chÕ Tèi huÖ quèc nh­ ®· ®Ò cËp ®Õn ë trªn yªu cÇu mçi bªn trong hiÖp ®Þnh kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi cïng mét lo¹i s¶n phÈm gi÷a bªn kia vµ c¸c n­íc xuÊt khÈu kh¸c. Bæ sung cho quy chÕ nµy, nguyªn t¾c §èi xö quèc gia trong HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü quy ®Þnh: " Mçi bªn ®Òu giµnh nh÷ng biÖn ph¸p thuÕ quan hoÆc phi thuÕ quan cã ¶nh h­ëng tíi th­¬ng m¹i ®Ó t¹o cho hµng ho¸ cña bªn kia nh÷ng c¬ héi c¹nh tranh cã ý nghÜa ®èi víi c¸c nhµ c¹nh tranh trong n­íc" Nãi mét c¸ch cô thÓ th× nguyªn t¾c nµy cña HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü yªu cÇu mçi bªn trong hiÖp ®Þnh kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö gi÷a hµng s¶n xuÊt trong n­íc víi hµng nhËp khÈu cïng lo¹i cña bªn kia vÒ c¸c vÊn ®Ò nh­ thuÕ hoÆc phÝ néi ®Þa, c¸c luËt lÖ, quy ®Þnh vµ c¸c yªu cÇu kh¸c cã ¶nh h­ëng tíi viÖc b¸n vµ sö dông hµng ho¸ nãi chung, ch¼ng h¹n nh­ kh«ng ®­îc ®¸nh thuÕ trùc thu hay thuÕ gi¸n thu vµ c¸c phô phÝ kh¸c vµo c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu ë møc cao h¬n c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i trong n­íc m×nh. C¸c s¶n phÈm nhËp khÈu còng ®­îc h­ëng cïng mét møc ­u ®·i nh­ c¸c s¶n phÈm trong n­íc vÒ c¸c kh©u tiªu thô, vËn t¶i, ph©n phèi, l­u kho vµ sö dông. §ång thêi, nguyªn t¾c nµy còng yªu cÇu c¸c bªn kh«ng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®iÒu hµnh thuÕ quan vµ phi thuÕ quan trªn theo c¸ch kh¸c ®èi víi hµng nhËp khÈu hoÆc hµng ho¸ trong n­íc nh»m t¹o ra sù b¶o hé ®èi víi s¶n xuÊt trong n­íc. Tuy nhiªn, gièng nh­ quy chÕ MFN, nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia trong HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü còng cã nh÷ng ngo¹i lÖ: Kh«ng ¸p dông NT ®èi víi c¸c s¶n phÈm do c¸c c¬ quan chÝnh phñ mua, chÕ ®é NT kh«ng ng¨n c¶n viÖc trî cÊp ®Æc biÖt cho ng­êi s¶n xuÊt néi ®Þa, gåm c¶ kho¶n trî cÊp trÝch tõ thuÕ thu nhËp trong n­íc vµ trî cÊp cho ng­êi s¶n xuÊt s¶n phÈm trong n­íc nh»m ®¸p øng cho viÖc mua s¾m cña ChÝnh phñ. §ång thêi, thuÕ quan vµ c¸c biÖn ph¸p mËu dÞch biªn giíi vµ nh÷ng ngo¹i lÖ ®­îc quy ®Þnh t¹i Phô lôc A cña HiÖp ®Þnh nµy còng n»m ngoµi ph¹m vi ®iÒu chØnh cña NT. §èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cña mçi bªn, nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia ®¶m b¶o cho hµng ho¸ cña hä kh«ng gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n bÊt lîi khi ®­îc xuÊt khÈu sang n­íc bªn kia. Trong ®iÒu kiÖn c¸c chÝnh phñ ngµy cµng quan t©m ®Õn vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng, søc khoÎ, sù an toµn cña ng­êi d©n th× mét nguyªn t¾c cho phÐp viÖc ¸p dông c¸c lo¹i quy ®Þnh vÒ tiªu chuÈn trªn c¬ së kh«ng ph©n biÖt ®èi xö gi÷a s¶n phÈm nhËp khÈu vµ s¶n phÈm néi ®Þa lµ ®iÒu cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu. Cô thÓ Kho¶n 6 cña §iÒu 2, Ch­¬ng 1 trong HiÖp ®Þnh nµy ®· quy ®Þnh nh­ sau: "Phï hîp víi c¸c quy ®Þnh cña GATT 1994, c¸c bªn ®¶m b¶o kh«ng so¹n th¶o, ban hµnh hoÆc ¸p dông nh÷ng quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn kü thuËt nh»m t¹o ra sù trë ng¹i ®èi víi th­¬ng m¹i quèc tÕ hoÆc b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc. Ngoµi ra, mçi bªn giµnh cho hµng nhËp khÈu tõ l·nh thæ cña bªn kia sù ®èi xö kh«ng kÐm thuËn lîi h¬n sù ®«Ý xö tèt nhÊt cho hµng ho¸ néi ®Þa t­¬ng tù hoÆc hµng t­¬ng tù cã xuÊt xø tõ bÊt cø n­íc thø ba cã liªn quan ®Õn nh÷ng quy ®Þnh vµ tiªu chuÈn kü thuËt nªu trªn, kÓ c¶ viÖc kiÓm tra vµ chøng nhËn ®¹t tiªu chuÈn. Theo ®ã, c¸c bªn: B¶o ®¶m r»ng, mäi biÖn ph¸p vÖ sinh hoÆc vÖ sinh thùc phÈm kh«ng tr¸i víi nh÷ng quy ®Þnh cña GATT 1994 chØ ®­îc ¸p dông ë møc cÇn thiÕt ®Ó b¶o vÖ cuéc sèng vµ søc kháe cña con ng­êi, ®éng vËt vµ kh«ng ®­îc duy tr× nÕu kh«ng cã b»ng chøng ®Çy ®ñ( cô thÓ nh­ ®¸nh gi¸ møc ®é rñi ro), cã tÝnh ®Õn nh÷ng th«ng tin khoa häc s½n cã vµ ®iÒu kiÖn khu vùc cã liªn quan, ch¼ng h¹n nh­ nh÷ng vïng kh«ng cã c«n trïng g©y h¹i: §¶m b¶o r»ng, nh÷ng quy ®Þnh vÒ kü thuËt kh«ng ®­îc so¹n th¶o, ban hµnh hoÆc ¸p dông nh»m t¹o ra hoÆc cã t¸c dông t¹o ra nh÷ng trë ng¹i kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi th­¬ng m¹i quèc tÕ. V× môc tiªu nµy nh÷ng quy ®Þnh vÒ kü thuËt kh«ng mang tÝnh chÊt h¹n chÕ th­¬ng m¹i cao h¬n møc cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh mét môc tiªu chÝnh ®¸ng cã tÝnh ®Õn rñi ro mµ viÖc kh«ng thi hµnh cã thÓ g©y ra. Nh÷ng môc tiªu chÝnh ®¸ng nh­ vËy bao gåm nh÷ng yªu cÇu vÒ an ninh quèc gia: ng¨n ngõa nh÷ng hµnh vi lõa ®¶o; b¶o vÖ søc khoÎ vµ an toµn cho con ng­êi; ®êi sèng vµ søc khoÎ ®éng thùc vËt vµ m«i tr­êng. Trong viÖc ®¸nh gi¸ nh÷ng rñi ro nh­ vËy, c¸c yÕu tè liªn quan ®Ó xem xÐt lµ nh÷ng th«ng tin khoa häc vµ c«ng nghÖ s½n cã, c«ng nghÖ chÕ biÕn cã liªn quan hoÆc c¸c ý ®Þnh sö dông cuèi cïng cña s¶n phÈm." QuyÒn kinh doanh cña c¸c doanh ng._.®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, cßn kinh tÕ ngoµi quèc doanh th× ho¹t ®éng theo LuËt doanh nghiÖp (Tr­íc 1/1/2000 lµ LuËt C«ng ty vµ LuËt Doanh nghiÖp t­ nh©n). Mçi ®¹o luËt nãi trªn ®Òu cã nh÷ng môc tiªu kh¸c nhau, cã môc ®Ých ­u ®·i kh¸c nhau ®èi víi ®èi t­îng ®­îc ®iÒu chØnh. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh lµ c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n trong thùc tÕ ch­a ®­îc ®èi xö b×nh ®¼ng nh­ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong viÖc vay vèn tÝn dông cña ng©n hµng. C¸c doanh nghiÖp t­ nh©n th­êng ph¶i chÞu l·i suÊt cao h¬n ®èi víi tÝn dông th­¬ng m¹i vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n h¬n trong viÖc dïng ®Êt ®ai vµ tµi s¶n cè ®Þnh lµm thÕ chÊp vay vèn ng©n hµng. + Ban hµnh LuËt c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn Thùc tiÔn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam hiÖn nay ®ßi hái ph¶i cã LuËt c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn nh»m t¹o ra mét “s©n ch¬i” b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp, chèng khuynh h­íng ®éc quyÒn hoÆc l¹m dông vÞ thÕ trªn thÞ tr­êng ®Ó cã lîi nhuËn siªu ngh¹ch. NghÞ quyÕt §¹i héi VIII §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam còng ®· ghi: “ C¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái ph¶i h×nh thµnh mét m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh, hîp ph¸p, v¨n minh. C¹nh tranh v× lîi Ých ph¸t triÓn ®Êt n­íc, chø kh«ng ph¶i lµm ph¸ s¶n hµng lo¹t, l·ng phÝ nguån lùc, th«n tÝnh lÉn nhau”. Ban hµnh LuËt c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn lµ phï hîp víi xu thÕ héi nhËp chung cña khu vùc vµ toµn cÇu. HÇu hÕt c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®Òu ®· cã luËt nµy vµ hiÖn cã kho¶ng 40 n­íc ®ang ph¸t triÓn còng ®ang tiÕn hµnh x©y dùng luËt nµy. + TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu theo h­íng hiÖu qu¶ h¬n æn ®Þnh hÖ thèng thuÕ xuÊt nhËp khÈu. HiÖn nay, mét trong nh÷ng trë ng¹i trong kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lµ thuÕ suÊt ®¸nh vµo hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu liªn tôc thay ®æi. Víi khung thuÕ réng, quyÒn h¹n thay ®æi thuÕ suÊt cña ngµnh hµnh ph¸p lín nªn thuÕ suÊt hay thay ®æi, g©y khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp trong tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh doanh. MiÔn gi¶m thuÕ xuÊt khÈu: ChÝnh s¸ch thuÕ cÇn ®­îc ®iÒu chØnh theo h­íng miÔn gi¶m ®èi víi c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu, chØ ®¸nh thuÕ víi nh÷ng s¶n phÈm kh«ng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hoÆc ®¸nh phô thu khi cã lîi nhuËn cao. §Æc biÖt , ®èi víi hµng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu th× nªn miÔn hoµn toµn. MÆt kh¸c, cÇn cã chÝnh s¸ch thuÕ phï hîp ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp khi diÔn biÕn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cã t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn ng­êi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. T¨ng c­êng ho¹t ®éng cña Quü hç trî xuÊt khÈu vµ khuyÕn khÝch c¸c hiÖp héi ngµnh hµng tù thµnh lËp c¸c quü phßng ngõa rñi ro: Võa qua chÝnh phñ cho phÐp h×nh thµnh mét quü t¹i Bé Tµi chÝnh cã tªn gäi lµ lµ Quü hç trî xuÊt khÈu, nh­ng ph­ong thøc ho¹t ®éng l¹i thiªn vÒ trî cÊp, hoµn toµn kh«ng phï hîp víi §iÒu 10 cña LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc (Söa ®æi). Nªn ch¨ng, chóng ta h·y chuyÓn h­íng sö dông cña Quü nªu trªn vµo viÖc hç trî c¸c doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng xuÊt khÈu hµng ho¸ nh­ng kh«ng cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn vèn ng©n hµng do kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp. Quü hç trî xuÊt khÈu cã thÓ ®øng ra b¶o l·nh c¸c kho¶n vay hoÆc cung cÊp c¸c kho¶n tÝn dông ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ b¸n hµng tr¶ chËm cho n­íc ngoµi...Quü hç trî xuÊt khÈu ph¶i ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn nh­ c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c, cïng chia sÏ thµnh c«ng víi doanh nghiÖp vµ rñi ro víi ng©n hµng. Ngoµi Quü hç trî xuÊt khÈu ra c¸c hiÖp héi nghµnh hµng nªn tù lËp c¸c quü phßng ngõa rñi ro riªng cho ngµnh hµng cña m×nh, nhÊt lµ trong nh÷ng nghµnh quan träng, cã khèi l­îng xuÊt khÈu lín. 1.2. Phæ cËp hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i cña Hoa Kú cho c¸c doanh nghiÖp Nh­ ®· ph©n tÝch ë phÇn trªn ®Ó cã thÓ x©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i t×m hiÓu rÊt nhiÒu luËt vµ quy ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i cña Hoa Kú. C¸c doanh nghiÖp ph¶i n¾m ®­îc nh÷ng quy ®Þnh ®iÒu chØnh quan hÖ hîp ®ång mua b¸n gi÷a m×nh vµ c¸c th­¬ng nh©n Hoa Kú trong LuËt Th­¬ng m¹i cña Hoa Kú cïng nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt so víi LuËt Th­¬ng m¹i ViÖt Nam. MÆt kh¸c, luËt vµ c¸c quy ®Þnh vÒ thuÕ vµ h¶i quan cña Hoa Kú nh­ Danh b¹ thuÕ thèng nhÊt. ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp, c¬ së tÝnh thuÕ h¶i quan hay nh÷ng quy ®Þnh vÒ xuÊt xø hµng hãa...cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu sang Hoa Kú. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ kh«ng thÓ thµnh c«ng trªn thÞ tr­êng nÕu kh«ng nghiªn cøu hÖ thèng hµng rµo phi thuÕ quan víi nh÷ng quy ®Þnh chi tiÕt vÒ danh môc hµng ho¸ h¹n chÕ nhËp khÈu, cÊm nhËp khÈu, h¹n ng¹ch nhËp khÈu, nh÷ng quy ®Þnh vÒ vÖ sinh dÞch tÔ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu...hay LuËt chèng ph¸ gi¸, LuËt bï thuÕ cña Hoa Kú. Víi mét hÖ thèng nh÷ng luËt vµ quy ®Þnh phøc t¹p nh­ vËy vµ mét thùc tÕ r»ng ®èi víi c¸c bang kh¸c nhau ë Hoa Kú nhiÒu luËt hay quy ®Þnh l¹i kh¸c nhau, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc nghiªn cøu vµ rÊt cÇn sù gióp ®ì tõ phÝa Nhµ n­íc. §Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc nµy, Nhµ n­íc cÇn tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o, c¸c líp tËp huÊn hay héi nghÞ, héi th¶o vÒ hÖ thèng ph¸p luËt th­¬ng m¹i cña Hoa Kú nh»m n©ng cao hiÓu biÕt cña c¸c doanh nghiÖp vÒ khÝa c¹nh ph¸p lý trong kinh doanh víi Hoa Kú. §ång thêi, Nhµ n­íc cÇn khuyÕn khÝch c¸c c¬ quan, Bé, nghµnh liªn quan vµ c¸c c¸ nh©n xuÊt b¶n vµ l­u hµnh nh÷ng Ên phÈm hay b¨ng ®Üa vÒ vÊn ®Ò nµy d­íi d¹ng s¸ch hay nh÷ng bµi viÕt trªn b¸o, t¹p chÝ hay ®Üa h×nh...nh»m t¹o ra nguån th«ng tin phong phó vµ chÝnh x¸c cho c¸c doanh nghiÖp tham kh¶o. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc còng cã thÓ hç trî c¸c doanh nghiÖp th«ng qua viÖc cung cÊp mét sè ®Þa chØ t­ vÊn ph¸p luËt ®¸ng tin cËy cho c¸c doanh nghiÖp. 1.3. Hç trî c¸c doanh nghiÖp vÒ th«ng tin thÞ tr­êng vµ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i Hoa Kú lµ thÞ tr­êng hoµn toµn míi ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp hiÖn ®ang gÆp khã nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m hiÓu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú còng nh­ thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn b¸n s¶n phÈm. V× vËy, Nhµ n­íc cÇn cã sù hç trî c¸c doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò nµy. Th«ng qua th­¬ng vô cña ViÖt Nam t¹i Hoa Kú, Bé Th­¬ng m¹i ph¶i thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú cho c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi, víi nh÷ng th«ng tin vÒ thÞ tr­êng nh­ nhu cÇu, ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt...cña hµng ho¸, Bé th­¬ng m¹i vµ th­¬ng vô ViÖt Nam t¹i Hoa Kú cÇn x©y dùng mét chiÕn l­îc tæng thÓ vÒ thÞ tr­êng ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ®Þnh h­íng s¶n xuÊt vµ x©y dùng chiÕn l­îc xuÊt khÈu cho riªng m×nh. C¸c doanh nghiÖp sÏ biÕt ®­îc mÆt hµng nµo nªn s¶n xuÊt vµ víi chÊt l­îng ra sao, víi møc gi¸ lµ bao nhiªu, ®èi thñ c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng còng nh­ ph­¬ng thøc c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ... VÒ c«ng t¸c xóc tiÕn b¸n s¶n phÈm, Nhµ n­íc cÇn nhanh chãng thµnh lËp Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó hç trî c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc th«ng tin vµ tiÕp thÞ. Chøc n¨ng cña Côc xóc tiÕn th­¬ng m¹i lµ phæ biÕn th«ng tin vµ tæ chøc, xóc tiÕn c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Trªn c¬ së chiÕn l­îc th©m nhËp thÞ tr­êng ®· ®­îc ho¹ch ®Þnh, Côc xóc tiÕn cã nhiÖm vô x©y dùng lé tr×nh hµnh ®éng cô thÓ ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp ®­a hµng ho¸ ViÖt Nam ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. 2. Nhãm gi¶i ph¸p vi m« 2.1. ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng tiªn tiÕn trªn thÕ giíi Sau khi ®· n¾m v÷ng ®­îc c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng Hoa Kú c¸c doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng c¶i tiÕn s¶n phÈm còng nh­ d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®Çy ®ñ c¸c yªu cÇu còng nh­ nh÷ng quy ®Þnh hÕt søc kh¾t khe do Hoa Kú quy ®Þnh.Tr­íc m¾t ®Ó cã thÓ x©m nhËp vµo thÞ tr­êng Hoa Kú thµnh c«ng, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i ¸p dông mét trong nh÷ng m« h×nh hÖ thèng ®¶m b¶o chÊt l­îng nh­ : +ISO 9000: §©y lµ hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm theo tiªu chuÈn quèc tÕ trong doanh nghiÖp. Tiªu chuÈn chÊt l­îng ISO 9000 ®Ò cËp ®Õn c¸c yÕu tè chÝnh s¸ch trong qu¶n lý chÊt l­îng nh­ chÝnh s¸ch chØ ®¹o vÒ chÊt l­îng, nghiªn cøu thÞ tr­êng, thiÕt kÕ triÓn khai s¶n phÈm, qu¸ tr×nh cung øng, bao gãi, ph©n phèi, xem xÐt ®¸nh gi¸ néi bé, dÞch vô sau khi b¸n hµng, kiÓm so¸t tµi liÖu, ®µo t¹o. + ISO 9001: ¸p dông khi doanh nghiÖp muèn ®¶m b¶o chÊt l­îng trong s¶n phÈm, l¾p ®Æt vµ dÞch vô kü thuËt( phæ biÕn v× nã kh«ng bao gåm kh©u thiÕt kÕ) + ISO 9003: ¸p dông khi doanh nghiÖp muèn b¶o ®¶m chÊt l­îng trong kiÓm tra vµ thö nghiÖm cuèi cïng giµnh cho doanh nghiÖp lµm ra s¶n phÈm, chñ yÕu dïng quy tr×nh kiÓm tra chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó ®¶m b¶o s¶n phÈm hay dÞch vô ®¹t ®óng yªu cÇu ®Ò ra. HÖ thèng trªn cã gi¸ trÞ nh­ th­íc ®o chung cã gi¸ trÞ quèc tÕ vÒ qu¶n lý chÊt l­îng. Ngoµi ra, trong lÜnh vùc chÕ biÕn thùc phÈm cÇn hÕt søc l­u ý ®Õn hÖ thèng HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point- Ph©n tÝch nguy c¬ vµ kiÓm so¸t c¸c kh©u träng yÕu). HÖ thèng nµy tËp chung vµo vÊn ®Ò vÖ sinh vµ ®­a ra mét c¸ch tiÕp cËn cã hÖ thèng ®Ó phßng ngõa vµ gi¶m thiÓu nguy c¬. Theo luËt ph¸p Hoa Kú hÖ thèng nµy cã tÝnh chÊt b¾t buéc ®èi víi c¸c c«ng ty thùc phÈm ho¹t ®éng trong l·nh thæ n­íc Hoa Kú. Do ®ã, c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu ViÖt Nam nÕu muèn th©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i øng dông hÖ thèng HACCP trong s¶n xuÊt vµ thuyÕt phôc c¸c nhµ nhËp khÈu Hoa Kú (b»ng chøng chØ hoÆc b»ng b¸o c¸o kiÓm tra) r»ng m×nh ®· tu©n thñ ®óng c¸c nguyªn t¾c cña hÖ thèng HACCP. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ¸p dông c«ng nghÖ m· sè, m· v¹ch vµo ho¹t ®éng cña m×nh. ¸p dông c«ng nghÖ nµy sÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam trong lÜnh vùc s¶n xuÊt, dÞch vô th­¬ng m¹i cã thÓ qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh mét c¸ch khoa häc, thuËn tiÖn, nhanh chãng, chÝnh x¸c vµ tiÕt kiÖm trong kh©u ph©n phèi, l­u th«ng hµng ho¸, kiÓm kª, kiÓm so¸t vµ thanh to¸n, gãp phÇn b¶o hé b¶n quyÒn cña hµng ho¸ mét c¸ch tÝch cùc, chèng sù lµm gi¶, lµm nh¸i... 2.2. N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i quan t©m ®Çu t­ vµo mét sè lÜnh vùc sau: - Ngoµi nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i thu hót vµ tËn dông tèi ®a c¸c nguån ®Çu t­ n­íc ngoµi d­íi h×nh thøc vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) hoÆc lµ vèn viÖc trî chÝnh thøc (ODA) vµo viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ c¸c nghµnh s¶n xuÊt sö dông c«ng nghÖ cao nh»m t¹o nh÷ng s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt vµ ®ång ®Òu, cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Ngoµi ra, c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i cè g¾ng kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm còng nh­ nç lùc n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶ cña hµng ho¸ xuÊt khÈu ViÖt Nam, c¸c doanh nghiÖp cÇn tËn dông ®Õn møc tèi ®a c¸c nguyªn phô liÖu s¶n xuÊt trong n­íc nh»m h¹n chÕ chi phÝ ®Õn møc thÊp nhÊt cã thÓ. Trong t­¬ng lai, c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu còng cÇn ®­îc c¶i thiÖn nÕu doanh nghiÖp muèn n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh hµng xuÊt khÈu. C¸c doanh nghiÖp nªn gi¶m xuÊt khÈu s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, t¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn ngµy cµng s©u vµ tinh trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu nh»m t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸, ®ång thêi lµm gia t¨ng gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu vµ ®Èy m¹nh tèc ®é t¨ng tr­ëng kim ng¹ch xuÊt khÈu. 2.3. Chñ ®éng tiÕp cËn c«ng nghÖ th«ng qua viÖc tÝch cùc sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n hÖ thèng internet Th­¬ng m¹i ®iÖn tö tuy míi xuÊt hiÖn nh­ng ®ang ph¸t triÓn rÊt nhanh vµ cã tiÒm n¨ng còng rÊt lín. Th­¬ng m¹i ®iÖn tö cã nhiÒu ®iÓm ­u viÖt vµ thùc sù lµ mét c«ng cô míi cho chiÕn l­îc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp. Tr­íc hÕt, ng­êi b¸n vµ ng­êi mua ®­îc nèi trùc tiÕp víi nhau, kh«ng h¹n chÕ vÒ kh«ng gian vµ thêi gian, cho nªn c¸c doanh nghiÖp cã thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh nghiªn cøu thÞ tr­êng. Nhê cã th­¬ng m¹i ®iÖn tö mµ c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã thÓ lËp c¸c Web-site riªng cña m×nh trªn m¹ng, do ®ã cã thÓ gi¶m ®­îc chi phÝ qu¶ng c¸o, chi phÝ vËn chuyÓn ®Æc biÖt lµ ®èi víi hµng ho¸ lµ c¸c Ên phÈm ®iÖn tö, gi¶m c¸c lo¹i chi phÝ kh¸c nh­ chi phÝ giao dÞch...MÆc dï c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i cã thêi gian dµi míi cã thÓ tham gia xuÊt khÈu hµng ho¸ trªn Internet, nh­ng c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i nhËn thøc ®­îc xu thÕ cña ph­¬ng thøc kinh doanh hiÖn ®¹i nµy vµ chuÈn bÞ ®Çy ®ñ vÒ vèn, ngo¹i ng÷ còng nh­ c¸c yÕu tè kü thuËt c«ng nghÖ th«ng tin...®Ó s½n sµng hoµ nhËp khi cã thÓ. 3. Nhãm gi¶i ph¸p ®èi víi mét sè mÆt hµng cô thÓ 3.1.Thuû s¶n Thø nhÊt cÇn ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ vµ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý viÖc ®¸nh b¾t c¸ xa bê vµ nu«i trång thuû s¶n ®Ó mét mÆt ®¶m b¶o dï nguån nguyªn liÖu cho chÕ biÕn xuÊt khÈu, mÆt kh¸c ®a d¹ng ho¸ chñng lo¹i s¶n phÈm thuû s¶n xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú (S¶n phÈm xuÊt khÈu chñ yÕu hiÖn nay lµ t«m vµ mùc s¬ chÕ) Tr­íc t×nh h×nh nguån tµi nguyªn ven bê ®· c¹n kiÖt do khai th¸c qu¸ c«ng suÊt trong thêi gian qua th× viÖc t¨ng s¶n l­îng khai th¸c ®¸nh b¾t xa bê lµ mét biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nguyªn liÖu cho chÕ biÕn thuû s¶n xuÊt khÈu, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó lùa chän nh÷ng lo¹i thuû s¶n míi ®­a vµo xuÊt khÈu. Bªn c¹nh viÖc ®¸nh b¾t xa bê, mét lîi thÕ so s¸nh kh¸c cña ViÖt Nam ®Ó tham gia th­¬ng m¹i quèc tÕ thêi gian tíi lµ ®Èy m¹nh nu«i trång thuû s¶n. T«m só vµ t«m cµng xanh lµ nh÷ng gi¸ trÞ cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao vµ ®­îc ng­êi tiªu dïng Hoa Kú rÊt ­a chuéng. Tuy nhiªn, ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn vèn, diÖn tÝch, kü thuËt nu«i trång nh­ gièng, thøc ¨n vµ nh÷ng rµng buéc vÒ m«i tr­êng sinh th¸i..ngµnh thuû s¶n ch¾c ch¾n rÊt cÇn sù trî gióp cña Nhµ n­íc vµ céng ®ång quèc tÕ. Thø hai, gi¸ thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú nh×n chung lµ vÉn thÊp, chØ b»ng 70% møc gi¸ cïng lo¹i cña Th¸i Lan vµ Indonesia nh­ng vÉn kh«ng c¹nh tranh ®­îc víi hµng tõ c¸c n­íc xuÊt khÈu kh¸c. Sì dÜ nh­ vËy lµ do kü thuËt chÕ biÕn hµng thuû s¶n ViÖt Nam cßn h¹n chÕ. §Ó kh¾c phôc ®iÓm bÊt lîi nµy, cÇn ph¶i t¨ng c­êng hîp t¸c kinh tÕ-kü thuËt víi n­íc ngoµi trong viÖc chÕ biÕn hµng thuû s¶n xuÊt khÈu. ViÖc gia nhËp HiÖp héi NghÒ c¸ c¸c n­íc §«ng Nam ¸ còng nh­ gia nhËp c¸c tæ chøc khu vùc vµ thÕ giíi AFTA, APEC...sÏ më ra cho ViÖt Nam nh÷ng c¬ héi v« cïng to lín ®Ó tranh thñ nguån vèn ®Çu t­, ®æi míi c«ng nghÖ ®¸nh b¾t, chÕ biÕn vµ nu«i trång thuû s¶n, còng nh­ häc hái nh÷ng kinh nghiÖm trong viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý vµ c¸n bé khoa häc kü thuËt cña c¸c n­íc nh­ Th¸i Lan, Indonesia, Philippines...lµ nh÷ng n­íc chÕ biÕn thuû s¶n kh¸ tiªn tiÕn vµ cã s¶n phÈm thuû s¶n ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. Thø ba, song song víi viÖc phÊn ®Êu gi¶m gi¸ thµnh ®Ó cã ­u thÕ trong c¹nh tranh quèc tÕ th× vÊn ®Ò ®¶m b¶o chÊt l­îng vµ an toµn vÖ sinh hµng thùc phÈm cã tÇm quan träng sèng cßn ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng thuû s¶n cña ViÖt Nam nãi chung, ho¹t ®éng xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú nãi riªng. Tiªu chuÈn vÖ sinh thùc phÈm HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point - Ph©n tÝch c¸c nguy c¬ vµ kiÓm so¸t c¸c kh©u träng yÕu) lµ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi hµng thuû s¶n ViÖt Nam khi xuÊt sang thÞ tr­êng Hoa Kú. §Ó chiÕm lÜnh thÞ tr­êng Hoa Kú, th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c ngoµi viÖc c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt chÕ biÕn thuû s¶n ViÖt Nam ph¶i tranh thñ sù trî gióp vÒ kü thuËt, tµi chÝnh cña Nhµ n­íc vµ quèc tÕ ®Ó ®¹t tiªu chuÈn HACCP. Cuèi cïng, do thuû s¶n lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc sang thÞ tr­êng Hoa Kú cho nªn ®Ó gióp c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn thuû s¶n ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sang thÞ tr­êng Hoa Kú ®Ò nghÞ Nhµ n­íc t¨ng c­êng c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu thuû s¶n. Ch¼ng h¹n, cã chÝnh s¸ch hç trî vÒ tµi chÝnh vµ kü thuËt cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy th«ng qua h×nh thøc nh­ tµi trî xuÊt khÈu thuû s¶n vµ thµnh lËp quü hç trî s¶n xuÊt, xuÊt khÈu thuû s¶n... 3.2. DÖt May Theo LuËt Nh·n hiÖu s¶n phÈm len n¨m 1993 ®èi víi tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm cã chøa sîi len nhËp khÈu vµo thÞ tr­êng Hoa Kú vµ theo LuËt Nh·n hiÖu s¶n phÈm l«ng, da thó, th× tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu cã gi¸ thµnh hay gi¸ b¸n tõ 7 USD trë lªn ph¶i ghi nh·n, m¸c vµ n­íc xuÊt xø. Do ®ã tÊt c¶ hµng dÖt may xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú ®Òu ph¶i ®­îc ghi nh·n, nªu râ tªn nhµ s¶n xuÊt vµ n­íc chÕ t¹o, gia c«ng s¶n phÈm. Do ®ã c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn th­¬ng hiÖu còng nh­ nh·n m¸c cña s¶n phÈm. H¬n n÷a, c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cÇn ®Æc biÖt l­u ý ®Õn tËp qu¸n th­¬ng m¹i cña Hoa Kú lµ th­êng yªu cÇu mua hµng FOB tøc lµ mua th¼ng hµng thµnh phÈm vµ nh­ vËy doanh nghiÖp ph¶i ®¶m nhiÖm tõ c«ng ®o¹n tæ chøc nguån nguyªn liÖu, s¶n xuÊt cho tíi bao b×, ®ãng gãi giao cho kh¸ch hµng. Trong thùc tÕ , nghµnh may mÆc ViÖt Nam l¹i chñ yÕu kinh doanh theo ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu v× mét mÆt, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a tù ®¸p øng ®­îc nguyªn liÖu chÊt l­îng cao, thiÕt kÕ mÉu hµng phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, mÆt kh¸c, kinh doanh theo ph­¬ng thøc gia c«ng xuÊt khÈu Ýt rñi ro h¬n. V× vËy, muèn t¨ng c­êng xuÊt khÈu mÆt hµng may mÆc sang thÞ tr­êng Hoa Kú, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i nhanh chãng kh¾c phôc c¸c trë ng¹i vµ xuÊt khÈu hµng may mÆc sang Hoa Kú theo ph­¬ng thøc b¸n FOB. Muèn vËy, ngµnh may mÆc ViÖt Nam cÇn ph¶i t¨ng tèc ®Çu t­ s¶n xuÊt nguyªn liÖu míi, phô liÖu may mÆc ®Çy ®ñ chÊt l­îng lµm hµng xuÊt khÈu nh­ nguyªn liÖu s¶n xuÊt hµng c«t«ng, hoÆc pha c«t«ng...mµ ng­êi tiªu dïng Hoa Kú rÊt ­a chuéng. §ång thêi, mét sè l­îng lín vèn cÇn ®­îc ®Çu t­ vµo trang thiÕt bÞ, m¸y mãc s¶n xuÊt còng nh­ kü thuËt thiÕt kÕ mÉu quÇn ¸o trªn m¸y tÝnh (cho sù chuÈn x¸c vµ ®¹t yªu cÇu cao vÒ mÆt kü thuËt) Ngoµi ra, ®¬n hµng nhËp khÈu hµng dÖt may cña Hoa Kú th­êng cã gi¸ trÞ lín nªn doanh nghiÖp ph¶i cã l­îng hµng lín ®Ó kÞp thêi cung øng. Sè l­îng hµng lín mµ thêi gian cung øng l¹i g¾n nªn b¶n th©n tõng doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay khã lßng ®¶m ®­¬ng næi. V× vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i sím xem xÐt kh¶ n¨ng hîp t¸c víi nhau, cïng ®Çu t­ trang thiÕt bÞ chuyªn dïng mét c¸ch ®ång bé ®Ó cã thÓ s¶n xuÊt nh÷ng l« hµng cã tiªu chuÈn gièng nhau nh»m thùc hiÖn ®¬n hµng lín tõ n­íc b¹n. §ång thêi, HiÖp héi DÖt May ViÖt Nam cÇn t¨ng c­êng ho¹t ®éng h¬n n÷a, tõng b­íc gãp phÇn kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu hiÖn nay cña ngµnh dÖt may. MÆt kh¸c, lµ ®¹i diÖn cho c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam, HiÖp héi cÇn tÝch cùc tham gia ho¹t ®éng víi c¸c tæ chøc quèc tÕ vµ khu vùc liªn quan ®Õn lÜnh vùc dÖt may nh­ HiÖp héi DÖt May ASEAN, diÔn ®µn ngµnh DÖt may vïng Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng...®Ó trao ®æi th«ng tin vµ truyÒn ®¹t nh÷ng kiÕn nghÞ cña ngµnh dÖt may trong qu¸ tr×nh kinh doanh xuÊt khÈu nãi chung vµ xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Hoa Kú nãi riªng. NhiÖm vô cña nghµnh dÖt may ViÖt Nam lµ rÊt nÆng nÒ trong nç lùc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may sang thÞ tr­êng Hoa Kú. Ph¶i cè g¾ng x©m nhËp thÞ tr­êng Hoa Kú cµng nhanh cµng tèt ngay trong mét vµi n¨m sau khi HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü cã hiÖu lùc mÆc dï con ®­êng cßn nhiÒu “ ch«ng gai”. Sì dÜ nh­ vËy lµ do ViÖt Nam vµ Hoa Kú sÏ cã mét hiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may, trong ®ã h¹n ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sÏ ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së thùc tÕ xuÊt khÈu hµng dÖt may trong mét hoÆc hai n¨m ®Çu sau khi HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc. §iÒu nµy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn t­¬ng lai xuÊt khÈu l©u dµi cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng Hoa Kú. 3.3. Hµng n«ng s¶n Tuy nghµnh n«ng s¶n ®· cã mét sè mÆt hµng ®­îc thÞ tr­êng Hoa Kú chÊp nhËn song hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu lîi thÕ ch­a ®­îc khai th¸c vµ ph¸t huy t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng. NhiÒu lo¹i s¶n phÈm n«ng nghiÖp ch­a ®­îc khai th¸c ®­a vµo xuÊt khÈu nh­ nhãm hµng h¹t cã dÇu, c¸c s¶n phÈm thÞt gia cÇm, mét sè lo¹i hoa qu¶ nhiÖt ®íi (chuèi, qu¶ cã mïi..). Nh÷ng s¶n phÈm ®· ®­îc khai th¸c xuÊt khÈu nh­ cµ phª, cao su, chÌ vµ gia vÞ th× hÇu hÕt lµ ë d¹ng th« (chiÕm tíi 70-80%), do ®ã kh«ng cã lîi thÕ trong c¹nh tranh. Nguyªn nh©n chÝnh cña t×nh tr¹ng trªn lµ: C¬ së h¹ tÇng yÕu, thiÕu tÝnh ®ång bé cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt (®iÖn, n­íc, vèn, kü thuËt...) t¹i c¸c vïng tËp trung chuyªn canh s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n. C«ng nghÖ sau thu ho¹ch cßn rÊt nhiÒu bÊt cËp, m¸y mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt cßn sö dông c«ng nghÖ cò, l¹c hËu chÕ biÕn tiªu hao nhiÒu nguyªn liÖu nh­ng chÊt l­îng cßn thÊp. Tæ chøc hÖ thèng kinh doanh xuÊt khÈu cßn yÕu kÐm, kh«ng hiÖu qu¶, l­u th«ng chång chÐo, tranh mua, tranh b¸n, g©y tæn h¹i ®Õn lîi Ých chung trong kinh doanh xuÊt khÈu còng nh­ lîi Ých ng­êi s¶n xuÊt. §Ó t¨ng c­êng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ngµnh n«ng s¶n sang thÞ tr­êng Hoa Kú, cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p sau: §Çu t­ vèn vµ kü thuËt ®Ó ph¸t triÓn vµ më réng nguån hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu: môc tiªu chñ yÕu lµ nh»m khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ViÖt Nam vµ t¹o ra c¸c c¬ së nguån hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu kh«ng chØ cã quy m« lín mµ cßn phong phó vÒ chñng lo¹i s¶n phÈm. T¨ng c­êng n¨ng lùc chÕ biÕn ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu song song víi viÖc t¨ng c­êng vèn ®Çu t­ ®Ó n©ng cÊp m¸y mãc thiÕt bÞ víi khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Trong gi¶i ph¸p nµy cÇn chó ý tíi viÖc x©y dùng mét ch­¬ng tr×nh ®ång bé cho c¸c s¶n phÈm cã ­u thÕ xuÊt khÈu. §ång thêi cÇn tæ chøc mét ban chØ ®¹o thèng nhÊt nh»m môc ®Ých liªn kÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ c¬ quan chøc n¨ng cïng phèi hîp hµnh ®éng xuyªn suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt-thu mua-chÕ biÕn-xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n. 3.4. Giµy dÐp HiÖn nay phÇn lín s¶n phÈm xuÊt khÈu hiÖn nay lµ hµng gia c«ng xuÊt khÈu, lµm theo mÉu m· ®Æt hµng, nªn doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a ph¶i lo c¹nh tranh trùc tiÕp trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu vÒ thiÕt kÕ, mÉu m·. Tuy nhiªn, c¸c nhµ nhËp khÈu Hoa Kú l¹i th­êng mua theo ph­¬ng thøc FOB (nhËp th¼ng hµng thµnh phÈm) h¬n. H¬n n÷a, vÒ l©u dµi, muèn tho¸t khái t×nh tr¹ng “ lµm thuª”, tù chñ s¶n xuÊt, tiªu thô vµ x¸c lËp nh·n hiÖu riªng cho s¶n phÈm cña m×nh, th× ngµnh giµy da ViÖt Nam cÇn sím ®Çu t­ n©ng cao n¨ng lùc thiÕt kÕ mÉu mèt s¶n phÈm. Muèn lµm ®­îc nh­ vËy, ph¶i x©y dùng trung t©m nghiªn cøu mÉu mèt, chuyªn ngµnh giµy dÐp víi trang thiÕt bÞ tiªn tiÕn, ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc, tr×nh ®é. §ång thêi, t¨ng c­êng c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng, n¾m b¾t nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng trªn thÞ tr­êng Hoa Kú, còng nh­ häc tËp kinh nghiÖm cña c¸c n­íc s¶n xuÊt giµy dÐp trªn thÕ giíi nh­ Th¸i Lan: khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, ®Æc biÖt lµ c¸c chñ së h÷u nh÷ng nh·n m¸c quèc tÕ nçi tiÕng ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp giµy da trong n­íc, mêi chuyªn gia thêi trang quèc tÕ ®Õn t­ vÊn vÒ mÉu mèt thêi trang. Ngoµi ra, còng nh­ hµng dÖp may, mét khã kh¨n lín trong s¶n xuÊt giÇy dÐp xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay lµ sù kÐm linh ho¹t trong s¶n xuÊt do ph¶i nhËp mét sè l­îng lín vµ ngµy cµng t¨ng c¸c nguyªn phô liÖu tõ bªn ngoµi, ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn n¨ng lùc xuÊt khÈu giµy dÐp sang Hoa Kú cña c¸c doanh nghiÖp. V× vËy, mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i ph¸t triÓn nguyªn vËt liÖu, dông cô, phô tïng néi ®Þa phôc vô s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. MÆt kh¸c, t¨ng tû lÖ vËt liÖu néi ®Þa trong s¶n phÈm cßn lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc ®Ó ®­îc h­ëng ChÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan phæ cËp GSP, cho nªn ®Ó ®­îc h­ëng chÕ ®é nµy cña Hoa Kú ngµnh giµy dÐp ViÖt Nam kh«ng cßn h­íng ®i nµo kh¸c. Cô thÓ ngµnh giµy dÐp cÇn ph¶i kÕt hîp nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp cã liªn quan hoÆc thiÕt lËp c¸c x­ëng c«ng nghiÖp nhá ®Ó ®¸p øng ®ñ nguyªn liÖu, phô tïng ®a d¹ng cho s¶n xuÊt nh­ ngµnh ho¸ chÊt dÎo, dÖt may, ho¸ dÇu ®Ó ®¸p øng nguyªn liÖu cho mòi giµy hay lËp c¸c x­ëng c¬ khÝ nhá ®Ó s¶n xuÊt khu«n mÉu, phô tïng vµ phô liÖu b»ng kim lo¹i. CÇn ph¶i x©y dùng ch­¬ng tr×nh vµ thiÕt lËp thÞ tr­êng nguyªn, phô liÖu t¹i chç phong phó vµ ®a d¹ng, cã chÊt l­îng cao ®Ó cung cÊp ®ång bé vµ æn ®Þnh cho s¶n xuÊt. KÕt luËn Trong thÕ giíi ngµy nay, kh«ng mét quèc gia nµo cã thÓ t¸ch rêi khái qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ. Trong chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña Hoa Kú, mét siªu c­êng kinh tÕ, kh¸i niÖm Quy chÕ Tèi huÖ quèc(MFN) tr­íc ®©y ®· ®­îc chuyÓn sang gäi lµ Quy chÕ Th­¬ng m¹i b×nh th­êng( NTR), ®iÒu nµy cho thÊy nÕu mét quèc gia nµo ®ã ch­a ®­îc h­ëng Quy chÕ Tèi huÖ quèc cña Hoa Kú tøc lµ quèc gia ®ã vÉn ch­a cã quan hÖ th­¬ng m¹i b×nh th­êng víi Hoa Kú vµ còng cã nghÜa lµ ch­a thùc sù tham gia vµo tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. Do ®ã cã thÓ thÊy ®­îc ý nghÜa còng nh­ tÇm quan träng to lín cña viÖc ViÖt Nam ký kÕt HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Hoa Kú. Sù kiÖn nµy ®· cã nh÷ng t¸c ®éng to lín ®Õn quan hÖ song ph­¬ng gi÷a hai n­íc nãi chung vµ quan hÖ th­¬ng m¹i-kinh tÕ nãi riªng, ®ång thêi më ®­êng cho ViÖt Nam tiÕp tôc tham gia s©u réng vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. MÆc dï mang tªn lµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i, song nh÷ng néi dung trong ®ã bao trïm nhiÒu lÜnh vùc, kh«ng chØ vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô mµ cßn c¶ vÒ ®Çu t­, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cïng nhiÒu lÜnh vùc kh¸c. V× thÕ viÖc HiÖp ®Þnh ®i vµo thùc thi sÏ cã t¸c ®éng to lín ®Õn ®êi sèng mäi mÆt cña ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ t×nh h×nh kinh tÕ . Chóng ta mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh r»ng HiÖp ®Þnh cã hiÖu lùc ®ang vµ sÏ t¹o c¬ héi tèt gióp cho ViÖt Nam ®Èy m¹nh th­ong m¹i hµng ho¸ sang Hoa Kú- mét thÞ tr­êng lín vµ ®Çy tiÒm n¨ng, do hµng ho¸ cña chóng ta ®­îc h­ëng møc thuÕ ngang b»ng víi c¸c ®èi t¸c th­¬ng m¹i kh¸c cña Hoa Kú. KÕt qu¶ nµy ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh dùa trªn c¸c tæng kÕt nghiªn cøu thùc tÕ còng nh­ tÝnh to¸n kinh tÕ l­îng trong thêi gian qua. Trong c¸c lÜnh vùc tiÒm n¨ng kh¸c nh­ ®Çu t­, dÞch vô, HiÖp ®Þnh nµy còng høa hÑn mang ®Õn nh÷ng thay ®æi lín lao. ThÞ tr­êng VIÖt Nam sÏ ngµy cµng hoµn thiÖn, t¹o ®éng lùc thóc ®Èy nh÷ng nhµ cung cÊp hµng ho¸ hay dÞch vô n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ®¹t ®­îc nh÷ng tiªu chuÈn quèc tÕ chung trong lÜnh vùc nµy. Tuy nhiªn, HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü kh«ng chØ ®em ®Õn nh÷ng thuËn lîi mµ ng­îc l¹i, ViÖt Nam sÏ ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc thi HiÖp ®Þnh bëi ®a sè c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ch­a cã sù chuÈn bÞ thùc sù kü cµng cho thÞ tr­êng Mü, v× vËy kh¶ n¨ng ®¸p øng cho c¸c ®¬n hµng lín cßn rÊt h¹n chÕ. Kh¶ n¨ng cung cÊp nguyªn liÖu trong n­íc ch­a cao vµ ch­a phong phó nªn cßn phô thuéc nhiÒu vµo nguån nguyªn liÖu ngo¹i nhËp. Ngoµi ra c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng rµo c¶n cña thÞ tr­êng Hoa Kú ®èi víi hµng nhËp khÈu, ®Æc biÖt lµ nh÷ng th¸ch thøc lín ®èi víi quèc gia, ch¼ng h¹n nguy c¬ mÊt chñ quyÒn... Tuy nhiªn, ë mét khÝa c¹nh nµo ®ã th× chÝnh nh÷ng th¸ch thøc l¹i lµ ®éng lùc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn. Cuèi cïng, ph¶i nhËn thÊy lµ HiÖp ®Þnh Th­¬ng m¹i ViÖt-Mü lµ mét thµnh c«ng lín cña ViÖt Nam trong nç lùc më réng quan hÖ kinh tÕ, héi nhËp quèc tÕ. ViÖc hiÖp ®Þnh ®i vµo thùc thi ®· kh¼ng ®Þnh tÝnh ®óng ®¾n cña chñ tr­¬ng héi nhËp quèc tÕ mµ §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· ®Ò ra. NhiÖm vô cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n tíi lµ ph¶i tiÕp tôc vËn dông chÝnh s¸ch, ®­êng lèi ®óng ®¾n ®ã ®Ó ph¸t huy h¬n n÷a nh÷ng thuËn lîi vµ tiÕp tôc v­ît qua nh÷ng thö th¸ch mµ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®· ®Æt ra. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o S¸ch , tµi liÖu tham kh¶o V¨n kiÖn §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IV. Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 2001. Bé th­¬ng m¹i. B¸o c¸o c«ng t¸c cña c¸c tham t¸n th­¬ng m¹i ViÖt Nam ë n­íc ngoµi thêi gian qua vµ ph­¬ng h­íng nhiÖm vô s¾p tíi (2001) Ên phÈm cña Phßng th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam (T¸i b¶n lÇn 2 n¨m 2002). XuÊt khÈu sang thÞ tr­êng Mü. Ên phÈm cña Phßng th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam (2002). Kinh doanh víi Hoa Kú Vô ¢u Mü, Bé th­¬ng m¹i. B¸o c¸o Quan hÖ kinh tÕ-th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú vµ triÓn väng hîp t¸c (12-2000) Dù ¸n VIE/99/002. B¸o c¸o vÒ héi nhËp kinh tÕ vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña ViÖt Nam (5-2000) §Ò tµi: “Bµn vÒ t¨ng c­êng ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam vµo thÞ tr­êng Hoa Kú”. PGS.TS. NguyÔn Duy Bét §Ò tµi 97-98-060, Bé th­¬ng m¹i. Ph¸t triÓn quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú (8-1997) B¸o, t¹p chÝ HiÖp ®Þnh th­¬ngm¹i ViÖt Nam- Hoa Kú ngµy 13/7/2000 TrÇn LÖ Thuû “HiÖp ®Þnh gióp t¨ng ®«i kim ngh¹ch xuÊt khÈu”. Thêi b¸o kinh tÕ Sµi Gßn sè 50 (5-12-2002) Ng« Phong “Mét n¨m thùc hiÖn hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú”. B¸o Th­¬ng m¹i sè 109 (10/12/2002). Ph­¬ng Dung “ Kinh tÕ 11 th¸ng: §µ t¨ng tr­ëng cao dÇn lªn”. Thêi b¸o tµi chÝnh ViÖt Nam sè 144 (2/12/2002). Mai Ph­¬ng-B¸ Söu “ DÖt May ViÖt Nam- Nh÷ng thµnh tùu”. B¸o Hµ Néi míi sè 1108 ( 21/11/2002). TrÇn V¨n Dòng “ThÞ tr­êng Mü- C¬ héi cho hµng dÖt may ViÖt Nam”. B¸o thÞ tr­êng tµi chÝnh (12/2002). §ç Léc §iÖp. “B­íc tiÕn míi quan träng trong quan hÖ ViÖt-Mü”. T¹p chÝ Ch©u Mü ngµy nay, sè 2(1998) §ç §øc ThÞnh. “ Quan hÖ kinh tÕ ViÖt Nam-Hoa Kú tõ khi b×nh th­êng ho¸ ®Õn nay”. T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi, sè 4 (2000) Vò Khoan. “HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú”. T¹p chÝ Céng s¶n, sè 15 (8-2000) Hoµng Lan Hoa. “ Quan hÖ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ ViÖt Nam-Mü: Qu¸ khø vµ triÓn väng”. T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸, sè 4 (12-1999) Héi §ång th­¬ng m¹i Mü-ViÖt. “ B×nh th­êng ho¸ quan hÖ kinh tÕ Mü-ViÖt Nam. LÞch tr×nh c¸c b­íc tiÕp theo”. T¹p chÝ Ch©u Mü ngµy nay, sè 6 (1999) NguyÔn TuÊn Minh. “ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt Nam vµ Hoa Kú. C¬ héi vµ th¸ch thøc”. T¹p chÝ Ch©u Mü ngµy nay, sè 4 (2000) Ng« Duy Ngä. “ Nh÷ng biÖn ph¸p ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i trong khu«n khæ WTO”. T¹p chÝ Nghiªn cøu quèc tÕ, sè 20 (10-1997) NguyÔn §×nh L­¬ng “ Th­¬ng m¹i ViÖt Nam-Hoa Kú d­íi t¸c ®éng cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng”. T¹p chÝ quèc tÕ, sè 11/2000 Douglas Peterson, ®¹i sø Hoa Kú t¹i ViÖt Nam. “ VÒ triÓn väng quan hÖ Mü-ViÖt Nam”. T¹p chÝ Ch©u ©u ngµy nay, sè 6 (1999) Bïi §­êng Nghiªu. “ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt-Mü: C¬ héi vµ th¸ch thøc”. T¹p chÝ Kinh tÕ Ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng, sè 3 (9-2000) NguyÔn Tr­êng S¬n. “ ChÝnh s¸ch th­¬ngm¹i cña Mü vµ viÖc ViÖt Nam gia nhËp WTO”. T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ, sè 263, 264 (2000) NguyÔn Xu©n Th¾ng. “ TriÓn väng quan hÖ kinh tÕ th­¬ng m¹i ViÖt-Mü”. T¹p chÝ Ngo¹i th­¬ng, sè 12 (1997) NguyÔn Thu Thuû. “ Nh÷ng biÕn chuyÓn vÒ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i ViÖt Nam trong giai ®o¹n ®æi míi”. T¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi, sè 2 (2000) Tõ Thanh Thuû. “ M­êi n¨m quan hÖ th­¬ng m¹i ViÖt Nam-EU”. T¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi, sè 2 (2000) S¸ch, tµi liÖu tham kh¶o n­íc ngoµi Emiko Fukase and Will Martin. The effect of The United States granting MFN status to VietNam. World Bank, Washington, DC, USA. August 11,1999 Van Grasstek Communications. Status and polices relevant to the normalization of trade relations between the United States and Viet Nam. A report for the UN Conference on Trade and Development. Charlene Barshefsky. Speech on U.S trade priorities. Octorber 7, 1998 ._.