SỰ VẬN DỤNG CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ Ở Việt Nam

Måí baìi Trong nãön kinh tãú, hãû thäúng ngán haìng cuía mäüt âáút næåïc âoïng vai troì hãút sæïc quan troüng, nhæ kiãøm soaït vaì âiãöu tiãút mæïc cung tiãön cuîng nhæ caïc váún âãö liãn quan âãún tiãön tãû, quaín lyï hoaût âäüng cuía caïc ngán haìng trung gian, thæûc hiãûn nhiãöu nhiãûm vuû cuía chênh phuí, vaì âãø thæûc hiãûn âæåüc vai troì naìy, ngán haìng trung æång váûn duûng caïc cäng cuû cuía chênh saïch tiãön tãû. Chênh saïch tiãön tãû laì mäüt chênh saïch vé mä. Noï taûo ra nhæîng taïc âäüng nhàòm âënh hæåïng vaì âiãöu tiãút nãön kinh tãú. Vç váûy âãø coï mäüt nãön kinh tãú tàng træåíng phaït triãøn cao vaì äøn âënh thç ngán haìng trung æång cáön phaíi xem xeït váûn duûng nhæîng cäng cuû gç cuía chênh saïch tiãön tãû cho thêch håüp våïi tæìng giai âoaûn phaït triãøn cuía nãön kinh tãú. ÅÍ Viãût Nam, sau chiãún tranh nãön kinh tãú bë suy suûp nghiãm troüng vaì tæì nhæîng nàm 1987 nãön kinh tãú âáút næåïc råi vaìo laûm phaït cao ba con säú laìm cho loìng tin cuía nhán dán vaìo chênh phuí ngaìy caìng giaím suït. Nhæng do sæû váûn duûng âuïng âàõn cuía chênh saïch tiãön tãû, âaî laìm cho laûm phaït giaím tháúp tæìng bæåïc äøn âënh vaì âæa nãön kinh tãú âãún tàng træåíng. Cuîng chênh vç táöm quan troüng naìy maì trong âãö taìi naìy em xin âãö cáûp âãún nhæîng chênh saïch tiãön tãû cuía ngán haìng trung æång vaì sæû váûn vuûng cuía noï åí Viãût Nam. Nhæng do sæû hiãøu biãút cuía em coìn haûn heûp nãn mong âæåüc sæû goïp yï chè baío thãm tæì tháöy cä. PHÁÖN A CAÏC CÄNG CUÛ CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ CUÍA NGÁN HAÌNG TRUNG ÆÅNG I. KHAÏI NIÃÛM VAÌ MUÛC TIÃU CUÍA CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃ: 1. Chênh saïch tiãön tãû laì gç? Chênh saïch tiãön tãû laì mäüt bäü pháûn cuía chênh saïch kinh tãú xaî häüi cuía Nhaì næåïc. Noï laì cäng cuû quaín lyï vé mä cuía Nhaì næåïc trong lénh væûc tiãön tãû do ngán haìng trung æång khåíi thaío vaì thæûc hiãûn våïi muûc tiãu cao nháút laì äøn âënh giaï trë âäöng tiãön âãø tæì âoï äøn âënh vaì tàng træåíng kinh tãú. 2. Muûc tiãu cuía chênh saïch tiãön tãû: Báút cæï chênh saïch naìo âãöu coï muûc tiãu cuía noï. Vç chênh saïch tiãön tãû laì hoaût âäüng coï yï thæïc cuía NHTÆ, cho nãn nhæîng taïc âäüng cuía noï âãún nãön kinh tãú phaíi âæåüc hiãøu laì nàòm trong hãû thäúng caïc muûc âêch maì NHTÆ cáön âaût âæåüc. Táút caí caïc NHTÆ cuía caïc næåïc trãn thãú giåïi hiãûn nay âãöu coï nhæîng muûc tiãu khaï giäúng nhau trong viãûc xáy dæûng chênh saïch tiãön tãû vaì âiãöu tiãút cung æïng tiãön. Trãn âaûi thãø, muûc tiãu cuía chênh saïch tiãön tãû coï thãø quy vãö hai nhoïm sau: Muûc tiãu tiãön tãû vaì muûc tiãu kinh tãú. a. Muûc tiãu tiãön tãû: Vãö phæång diãûn tiãön tãû, coï 4 muûc tiãu maì chênh saïch tiãön tãû mong muäún âaût tåïi: âiãöu hoaì khäúi tiãön tãû, kiãøm soaït täøng säú thanh toaïn bàòng tiãön, baío vãû giaï trë quäúc näüi cuía âäöng tiãön bàòng caïch äøn âënh váût giaï vaì äøn âënh giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön. a.1. Âiãöu hoaì khäúi tiãön tãû: Âoï laì nhàòm duy trç mäúi tæång quan tiãön - haìng âæåüc äøn âënh bàòng caïch giæî nguyãn, tàng hay giaím khäúi tiãön tãû. Coï mäüt nguyãn tàõc täøng quaït: nãúu mäùi nàm kinh tãú âãöu tàng træåíng, thç phaíi tàng khäúi tiãön tãû bàòng tyí lãû tàng træåíng kinh tãú. Nguyãn tàõc naìy khàõc chãú xu hæåïng áún âënh khäúi tiãön tãû cæïng nhàõc mäüt láön cho khoaíng thåìi gian daìi. Mäüt khäúi tiãön tãû áún âënh træåïc mäüt caïch chàût cheî seî coï taïc duûng laìm cho giaï caí vaì læång bäøng giaím nãúu saín xuáút tàng lãn. Nhæng laìm nhæ váûy seî taûo ra nhiãöu càng thàóng trong caïc hoaût âäüng saín xuáút, læu thäng phán phäúi, laìm nguy haûi âãún mæïc tàng træåíng kinh tãú. Khäúi tiãön tãû åí Viãût Nam hiãûn nay bao gäöm pháön låïn laì tiãön giáúy do ngán haìng Nhaì næåïc phaït haình. Háöu nhæ tiãön màût váùn laì cäng cuû thanh toaïn duy nháút. Âäi khi cuîng coï thanh toaïn bàòng seïc hay chuyãøn khoaín, song seïc thç âënh mæïc, coìn chuyãøn khoaín thç ræåìm raì, khoï khàn. Chênh vç thaình pháön âån nháút cuía khäúi tiãön tãû (háöu nhæ chè duy nháút laì tiãön giáúy cuía NHTÆ), maì viãûc âiãöu hoaì khäúi tiãön tãû træåïc âáy chè chàm chuï vaìo quaín lyï tiãön màût, laîng quãn tiãön chuyãøn khoaín, tiãön buït tãû. Viãûc âiãöu hoaì khäúi tiãön tãû kiãøu âoï khäng thæìa nháûn tiãön trãn caïc taìi khoaín tiãön gåíi thanh toaïn (taìi khoaín coï thãø ruït seïc) coï thãø chuyãøn hoaï thaình tiãön màût; laì thaình pháön âæång nhiãn cuía khäúi tiãön tãû, tháûm chê coìn tçm caïch ngàn chàûn sæû chuyãøn hoaï cuía tiãön tãû, ngàn caín nguäön phaït sinh tiãön màût tæì caïc taìi khoaín tiãön gåíi thanh toaïn. Âoï laì caïch laìm nghëch lyï, dáùn tåïi viãûc caïc doanh nghiãûp gàm giæî tiãön màût, gáy ra phaín æïng dáy chuyãön thiãúu tiãön màût thæåìng xuyãn trong hãû thäúng ngán haìng vaì trong nãön kinh tãú. Haûn chãú tiãön màût seî kêch thêch tám lyï thäng tin vaìo hãû thäúng ngán haìng, khäng ai muäún gåíi tiãön vaìo ngán haìng vaì seî tæû âäüng chuyíen ra âä la hoàûc ra vaìng gáy nãn báút âäüng hoaï vãö väún. Âiãöu hoaì khäúi tiãön tãû ngaìy nay coï nghéa laì âiãöu chènh viãûc taûo tiãön vaì sæí duûng tiãön trong hãû thäúng ngán haìng hai cáúp. Mäüt khaí nàng kyì bê cuía hãû thäúng ngán haìng hai cáúp laì taûo tiãön, âiãöu chènh mæïc cung tiãön âãø äøn âënh tiãön tãû. Do viãûc phán chia hãû thäúng ngán haìng thaình hai cáúp, nãn coï viãûc phán chia hai loaûi tiãön: tiãön ngán haìng trung æång vaì tiãön ngán haìng. Tiãön trung æång laì tiãön cho NHTÆ âäüc quyãön phaït haình. Tiãön ngán haìng (tiãön tên duûng) laì tiãön do caïc NHTM taûo ra thäng qua viãûc cáúp tên duûng cho nãön kinh tãú, âàûc biãût laì tiãön caïc taìi khoaín thanh toaïn seïc. Noï âæåüc taûo ra nhæ laì sæû måí räüng gáúp nhiãöu láön quyî dæû træî ngán haìng (thäng qua hãû säú taûo tiãön) . Hãû thäúng NHTM khäng thãø taûo tiãön tên duûng tæì hæ khäng maì phaíi dæûa vaìo tiãön trung æång. Mæïc taûo tiãön tên duûng do hãû säú taûo tiãön hay tè lãû dæû træî bàõt buäüc quyãút âënh. Mäüt âäöng tiãön ngán haìng trung æång maì NHTM huy âäüng âæåüc taûo khaí nàng cho NHTM cung æïng cho nãön kinh tãú säú tiãön tên duûng gáúp nhiãöu láön; ngæåüc laûi mæïc cung tiãön tên duûng cuía NHTM cuîng giaím gáúp nhiãöu láön khi tiãön trung æång trong tay hoü giaím âi mäüt. Cå chãú taûo ra tiãön cuía NHTM xuáút phaït tæì 2 nguäön: a) tiãön gåíi cuía cäng chuïng; b) sæû cho vay cuía ngán haìng. Chênh vç khaí nàng taûo ra buït tãû (tiãön tên duûng) cuía caïc NHTM trong viãûc âiãöu hoaì khäúi tiãön tãû, ngán haìng trung æång thæåìng kiãøm soaït khäúi dæû træî cuía NHTM vaì theo doîi tyí säú giæîa caïc dæû træî cuía ngán haìng naìy våïi täøng säú tiãön gåíi. Âãø âiãöu hoaì khäúi tiãön tãû, NHTÆ sæí duûng caïc phæång tiãûn træûc tiãúp vaì giaïn tiãúp. Nhæîng phæång tiãûn træûc tiãúp coï aính hæåíng thàóng âäúi våïi khäúi tiãön tãû læu haình, nhæîng phæång tiãûn træûc tiãúp bao gäöm: 1) kiãøm soaït caïc NGTM; 2) sæû báút âäüng hoaï vaìng nháûp kháøu; 3) haûn chãú nháûp näüi caïc ngoaûi tãû... Nhæîng phæång tiãûn giaïn tiãúp coï aính hæåíng khäng chàõc chàõn, aính hæåíng coï xaíy ra hay khäng laì tuyì åí phaín æïng cuía caïc âäúi tæåüng, bao gäöm: 1) tàng hay giaím laîi suáút chiãút kháúu; 2) chênh saïch thë træåìng måí. Nhæîng phæång tiãûn giaïn tiãúp chuí yãúu thæûc hiãûn thäng qua cå chãú thë træåìng, maì cäng cuû chuí yãúu trong cå chãú thë træåìng laì laîi suáút. Nhæ váûy, thäng qua viãûc cung æïng tiãön trung æång vaì caïc phæång tiãûn træûc tiãúp hoàûc giaïn tiãúp, NHTÆ hoaìn toaìn laìm chuí khaí nàng âiãöu hoaì khäúi tiãön tãû cung æïng cho nãön kinh tãú vaì âoï laì leî säúng coìn cuía NHTÆ. a.2. Kiãøm soaït täøng säú thanh toaïn bàòng tiãön: Viãûc kiãøm soaït khäúi tiãön tãû âån thuáön coï nhæåüc âiãøm laì khäng læu yï tåïi täúc âäü læu haình tiãön tãû. Caïi gç aính hæåíng maûnh meî âãún váût giaï, khäng phaíi chè coï khäúi tiãön tãû M, maì coìn coï täúc âäü læu haình tiãön tãû V næîa. Váûy kiãøm soaït khäúi læåüng M chæa âuí, maì phaíi læu yï tåïi V, hay âuïng hån, kiãøm soaït M. V. maì ngæåìi ta goüi laì traìo læåüng tiãön tãû, tæïc laì täøng säú læåüng tiãön tãû duìng âãø chi traí trong khoaíng thåìi gian nháút âënh våïi täúc âäü V. Täúc âäü V coï taïc duûng khuyãúch âaûi nhiãöu hay êt khäúi læåüng tiãön tãû M. Traìo læåüng tiãön tãû tàng hay giaím chæa noïi lãn âæåüc taïc duûng cuía noï laìm giaím hay tàng giaï trë tiãön tãû. Cáön phaíi xem noï coï taïc duûng nhæ thãú naìo âäúi våïi T. Maì T bao gäöm trong baín thán noï hai thaình pháön: mäüt laì säú læåüng haìng hoaï vaì dëch vuû do saín xuáút trong næåïc cung æïng vaì mäüt laì säú læåüng haìng hoaï dëch vuû xuáút phaït tæì nháûp kháøu. Nãúu âæïng trãn phæång diãûn caí næåïc noïi chung, säú læåüng tiãön tãû M âæåüc læu thäng tæì tay ngæåìi naìy sang tay ngæåìi khaïc våïi mäüt täúc âäü naìo âoï, ta goüi laì V. Våïi V, M biãún thaình mäüt traìo læåüng tiãön tãû M. V tæïc laì täøng säú giaï trë chi traí âãø trao âäøi våïi T (haìng hoaï vaì dëch vuû), täøng säú haìng hoaï vaì dëch vuû âæåüc duìng trao âäøi våïi M qua V láön sæí duûng. Nhæng viãûc kiãøm oast M. V. ráút khoï, båíi vç tuyì thuäüc vaìo caïch haình âäüng cuía caïc chuí thãø kinh tãú riãng biãût trong sæí duûng tiãön tãû. Noï tuyì thuäüc vaìo niãöm tin cuía nhæîng ngæåìi náöy âäúi våïi giaï trë tiãön tãû, sæû tiãn liãûu cuía hoü vãö thåìi cå kinh tãú, nhæîng cå häüi laìm àn sinh låìi, khuynh hæåïng tiãu xaìi cuía dán chuïng, loìng tin vaìo chênh saïch kinh tãú cuía Nhaì næåïc. Ngoaìi ra, noï coìn tuyì thuäüc vaìo khaí nàng thanh toaïn cuía ngán haìng, trçnh âäü kyî thuáût ngán haìng, mæïc âäü tin tæåíng cuía dán chuïng âäúi våïi ngán haìng. ÅÍ nhæîng næåïc cäng nghiãûp phaït triãøn, caïc tiãûn êch ngán haìng âæåüc sæí duûng räüng raîi, caïc chuí thãø kinh tãú quen duìng seïc trong thanh toaïn. Täøng säú thanh toaïn caïc cuäüc giao dëch bàòng phæång tiãûn naìy lãn âãún 70 - 80% trãn täøng säú thanh toaïn cuía dán cæ. Vç váûy, NHTÆ kiãøm soaït säú chi traí cuía toaìn xaî häüi qua hãû thäúng ngán haìng bàòng caïch tênh täøng giaï trë seïc âæa âi giao hoaïn taûi NHTÆ vaì theo doîi biãún chuyãøn cuía noï. ÅÍ næåïc ta, viãûc duìng seïc trong dán cæ êt thäng duûng, duìng tiãön màût âãø chi traí laì phäø biãún, cho nãn mäüt khäúi tiãön màût ráút låïn læu thäng bãn ngoaìi hãû thäúng ngán haìng, væåüt ra ngoaìi táöm kiãøm soaït cuía NHTÆ. Âoï laì âáöu mäúi gáy báút äøn cho nãön kinh tãú mäüt caïch âäüt biãún. Âoï cuîng laì lyï do cáön phaíi thu huït læåüng tiãön trong tay dán cæ vaìo hãû thäúng ngán haìng dæåïi hçnh thæïc tiãön gåíi khäng kyì haûn vaì duìng seî âãø thanh toaïn, mäüt yãúu täú cáön thiãút âãø cho viãûc thæûc thi chênh saïch tiãön tãû âæåüc hæîu hiãûu. a.3. Baío vãû giaï trë quäúc näüi cuía âäöng tiãön bàòng caïch äøn âënh váût giaï: Giaï trë quäúc näüi cuía âäöng tiãön laì sæïc mua cuía noï âäúi våïi haìng hoaï vaì dëch vuû trong næåïc. Sæïc mua cuía âäöng tiãön biãún âäøi ngæåüc chiãöu våïi váût giaï. Khi mæïc váût giaï chung gia tàng, sæïc mua cuía âäöng tiãön giaím. Ngæåüc laûi, khi mæïc váût giaï chung giaím, sæïc mua cuía âäöng tiãön tàng. Tuy nhiãn, nãúu vãú thæï nháút khäng coï âiãöu gç phaíi tranh caîi, vãú thæï hai cáön xaïc âënh roî hån. Sæïc mua âäöng tiãön tàng khi mæïc váût giaï chung giaím chè laì âiãöu âaïng mæìng khi naìo do nàng suáút chung tàng lãn. Tháût váûy, trong træåìng håüp naìy, nhfa saín xuáút tuy baïn leí våïi giaï haû hån nhæng váùn coï låìi vç nhåì nàng suáút tàng, giaï thaình mäùi âån vë saín pháøm váùn tháúp hån giaï baïn. Nhaì saín xuáút coï låìi, hoü váùn tiãúp tuûc saín xuáút, nhán cäng chàóng nhæîng duy trç âæåüc viãûc laìm maì coìn coï thãø tàng thu nháûp âoï laì do nàng suáút lao âäüng tàng. Traïi laûi, nãúu váût giaï chung giaím, khäng do nàng suáút maì do mæïc cáöu trãn thë træåìng giaím, thç laì mäüt biãøu hiãûn âaïng lo. Váût giaï giaím, sæïc mua âäöng tiãön tuy coï tàng, nhæng âoï chè laì tàng nháút thåìi, vç ngæåìi saín xuáút coï thãø råi vaìo tçnh traûng läù laî. Hoü coï thãø xeït laûi kãú hoaûch saín xuáút, coï thãø seî båït nhán cäng, båït säú læåüng saín xuáút, nãúu tçnh traûng haû giaï, haìng hoaï täön âoüng keïo daìi. Tçnh hçnh âoï maì lan räüng, tháút nghiãûp seî tráöm troüng, laìm giaím säú cáöu cuía thë træåìng, laìm cho kinh tãú suy thoaïi thãm. Do âoï chênh saïch tiãön tãû phaíi nhàòm âaím baío mæïc váût giaï chung äøn âënh. Sæû äøn âënh cuía váût giaï laì âiãöu cáön thiãút âãø moüi ngæåìi âæåüc an tám, tin tæåíng trong viãûc tênh toaïn cäng viãûc âáöu tæ, vç âáöu tæ laì cuäüc tênh toaïn láu daìi. Váûy cáön coï sæû äøn âënh láu daìi måïi khuyãún khêch sæïc âáöu tæ. Trong træåìng håüp khäng duy trç âæåüc sæû äøn âënh, mäüt mæïc váût giaï tàng haìng nàm åí mæïc 2 hay 3% laì mæïc gia tàng thuáûn låüi cho sæû phaït triãøn maì chênh saïch tiãön tãû coï thãø cháúp nháûn âæåüc. Leî táút nhiãn, mäüt chênh saïch tiãön tãû coï thãø taïc âäüng tåïi sæû gia tàng nàng suáút trong hoaût âäüng saín xuáút cuía caïc chuí thãø kinh tãú váùn laì âiãöu moíng moíi. a.4. ÄØn âënh giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön: Giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön âæåüc âo læåìng båíi tyí giaï häúi âoaïi thaí näøi. Mäüt så biãún âäüng cuía tyí giaï häúi âoaïi êt hay nhiãöu aính hæåíng tåïi hoaût âäüng kinh tãú trong næåc tuyì theo mæïc âäü hæåïng ngoaûi cuía nãön kinh tãú. Traïi laûi, moüi biãún chuyãøn vãö tiãön tãû cuîng taïc âäüng tåïi mäúi tæång quan giæîa tiãön tãû trong næåïc våïi tiãön tãû næåïc ngoaìi. Tyí giaï häúi âoaïi chëu sæû taïc âäüng maûnh cuía khäúi dæû træî ngoaûi häúi, thë træåìng vaì chênh saïch häúi âoaïi, tçnh hçnh giaï caí trong næåïc. Do âoï, mäüt chênh saïch tiãön tãû nhàòm äøn âënh kinh tãú trong næåïc cáön phaíi âi âäi våïi nhæîng biãûn phaïp nhàòm äøn âënh tyí giaï häúi âoaïi. Vãö phæång tiãûn tiãön tãû, khäúi dæû træî ngoaûi häúi, thë træåìng vaì chênh saïch häúi âoaïi, tyí giaï häúi âoaïi laì nhæîng yãúu täú taïc âäüng maûnh tåïi khäúi tiãön tãû. Chuïng ta seî xem xeït chi tiãút nhæîng yãúu täú naìy åí pháön dæåïi âáy. Dæû træî ngoaûi häúi: Mäùi næåïc âãöu coï khäúi dæû træî ngoaûi häúi , låïn hay nhoí tuìy theo khaí nàng cuía nãön kinh tãú næåïc âoï coï thãø taûo láûp âæåüc nhiãöu hay êt. Noï laì kãút quaí cuía täøng säú thu vaì chi ngoaûi tãû (kãø caí vaìng) cuía mäüt næåïc trong thåìi haûn nháút âënh, thæåìng laì mäüt nàm. Dæû træî ngoaûi häúi tàng khi thu låïn hån chi, báút kãø thu, chi ngoaûi häúi vç lyï do gç. Âiãöu âoï coï âæåüc khi Ngán haìng trung æång mua baïn ngoaûi häúi. Ngán haìng trung æång mua ngoaûi häúi, khäúi tiãön tãû tàng thãm; ngæåüc laûi khi ngán haìng trung æång baïn ngoaûi häúi, khäúi tiãön tãû giaím, nãúu nhæîng yãúu täú khaïc khäng thay âäøi. Khäúi dæî træî ngoaûi häúi næåïc ta hiãûn nay coìn khiãm nhæåìng, vç váûy taïc âäüng cuía sæû biãún chuyãøn trong dæû træî ngoaûi häúi khäng låïn làõm âäúi våïi khäúi tiãön tãû. Tuy nhiãn, trong tæång lai thç dæû træî ngoaûi häúi tråí nãn quan troüng hån, taïc âäüng cuía noï trãn khäúi tiãön tãû cuîng låïn hån. Noïi chung, mäüt sæû gia tàng dæû træî ngoaûi häúi keïo theo sæû gia tàng trong khäúi tiãön tãû. Ngæåüc laûi, mäüt sæû giaím thiãøu trong dæû træî âoï âæa âãún háûu quaí táút yãúu laì giaím thiãøu khäúi tiãön tãû. Sæû biãún chuyãøn trong dæû træî ngoaûi häúi tuyì thuäüc vaìo thë træåìng vaì chênh saïch häúi âoaïi. Thë træåìng häúi âoaïi: laì nåi mua, baïn ngoaûi tãû. Trong mäüt næåïc maì thë træåìng häúi âoaïi täø chæïc quaï âån så, thë træåìng häúi âoaïi khäng täø chæïc seî baình træåïng maûnh meî, khiãún cho NHTÆ chàóng nhæîng khäng thãø têch luyî âæåüc dæû træî ngoaûi häúi, maì cuîng khäng chuí âäüng âæåüc nguäön cung æïng tiãön tãû cho caïc hoaût âäüng saín xuáút kinh doanh. Caïc âån vë naìy khi coï nhu cáöu ngoaûi tãû laûi âi mua ngoaûi tãû träi näøi trãn thë træåìng khäng täø chæïc bàòng læåüng tiãön âäöng Viãût Nam maì háûu quaí cuäúi cuìng laì säú læåüng tiãön âäöng låïn luán læu ngoaìi hãû thäúng ngán haìng: mäüt yãúu täú laìm tàng aïp læûc vay tiãön ngán haìng âãø bäø sung nguäön väún læu âäüng maì ngán haìng thæång maûi laûi thiãúu tiãön. Tæì âoï aïp læûc trãn nhu cáöu phaït haình tiãön seî gia tàng. Thë træåìng häúi âoaïi åí næåïc ta coìn âang åí daûng laì nhæîng âiãøm mua, baïn ngoaûi tãû (mua nhiãöu hån baïn), tháût ra thç laì âiãøm mua ngoaûi tãû thç âuïng hån. Cáön phaíi täø chæïc thë træåìng häúi âoaïi våïi quy mä låïn hån, hoaìn chènh hån. ÅÍ âáy måïi nãu lãn våïi tênh caïch âàût váún âãö, chæa âãö cáûp âãún caïch täø chæïc mäüt thë træåìng häúi âoaïi hoaìn chènh. Thë træåìng häúi âoaïi coï täø chæïc hoaìn haío hay khäng coìn phuû thuäüc vaìo chênh saïch häúi âoaïi (âaïp æïng chênh saïch kinh tãú måí cæía âáút næåïc tåïi mæïc âäü naìo...) Chênh saïch häúi âoaïi: Trãn nguyãn tàõc, næåïc ta aïp duûng chênh saïch ngoaûi häúi coï quaín lyï chàût. Âiãöu 51 phaïp lãûnh NHNN nãu roî: Táút caí caïc täø chæïc, caï nhán coï ngoaûi tãû âãöu phaíi baïn cho ngán haìng âæåüc pheïp kinh doanh ngoaûi häúi, khi coï nhu cáöu thç mua ngoaûi tãû taûi ngán haìng. Caïc täø chæïc thç coï thãø mua ngoaûi tãû taûi thë træåìng häúi âoaïi trong næåïc. Nhæng trong thæûc tãú, caïc täø chæïc, caï nhán laûi coï thãø mua baïn ngoaûi tãû träi näøi ngoaìi nhæîng nåi chè âënh trãn, màûc dáöu bë cáúm âoaïn. Chênh vç váûy mäüt læåüng låïn ngoaûi tãû âang luán læu bãn ngoaìi hãû thäúng ngán haìng. Laûi næîa, chuïng ta âang täø chæïc thë træåìng mua baïn ngoaûi tãû våïi tyí giaï dæûa trãn cå såí cung cáöu thë træåìng, âäöng thåìi váùn duy trç mäüt cå chãú tiãön gåíi bàòng ngoaûi tãû trong hãû thäúng ngán haìng âãø räöi nháûn láúy hãút nhæîng ruíi ro khäng âaïng coï. Xin kãø ra âáy mäüt nghëch lyï: trong khi chuïng ta âang khuyãún khêch thu huït ngoaûi tãû vaìo trong næåïc âãø âáöu tæ phaït triãøn kinh tãú, nhæng våïi cå chãú vaì caïch laìm cuía ta, chuïng ta phaíi mang ngoaûi tãû ra gåíi åí næåïc ngoaìi, vä tçnh daî laìm låüi cho nhæîng næåïc coï ngoaûi tãû âoï. Tæì nhæîng vê duû trãn, tuyì theo goïc âäü âaïnh giaï, coï thãø coï nhiãöu caïch phán taïch, lyï giaíi. Chuïng ta haîy nghe nhæîng lyï giaíi xung quanh vê duû 1. Nhçn theo mäüt khêa caûnh naìo âoï, thç âáy laì mäüt âiãöu haûi, vç ngán haìng Nhaì næåïc, qua hãû thäúng ngán haìng trung gian, khäng mua âæåüc nhiãöu ngoaûi tãû cho nhu cáöu cuía mçnh. Vaì nhæ váûy, khaí nàng âiãöu hoaì læu læåüng tiãön tãû cuîng bë haûn chãú. Mäüt læåüng tiãön tãû vaì mäüt læåüng ngoaûi tãû âang nàòm bãn ngoaìi tháøm quyãön âiãöu tiãút cuía hãû thoïng ngán haìng. Traïi laûi, nhçn åí khêa caûnh khaïc, âiãöu âoï cuîng coï màût thuáûn låüi laì giaím båït càng thàóng vãö nhu cáöu ngoaûi tãû cuía âån vë saín xuáút kinh doanh. Mäüt chênh saïch âäüc quyãön häúi âoaïi quaï cæïng nhàõc seî khäng traïnh khoíi nhæîng càng thàóng noïi trãn. Âoï laì âiãøm cáön læu yï khi thiãút láûp mäüt thë træåìng häúi âoaïi coï täø chæïc trong tæång lai våïi nhæîng quy âënh sao cho uyãøn chuyãøn thêch håüp våïi tçnh hçnh thæûc tãú trong næåïc maì khäng caín tråí saín xuáút kinh doanh. Tyí giaï häúi âoaïi: Tyí giaï häúi âoaïi laì âoìn báøy âiãöu tiãút cung cáöu ngoaûi tãû, cuîng laì âoìn báøy kinh tãú taïc âäüng maûnh âãún caïc hoaût âäüng saín xuáút, kinh doanh. xuáút kháøu, nháûp kháøu trong næåïc. Mäüt tyí giaï häúi âoaïi quaï tháúp (tæïc laì âäöngbaín tãû coï giaï trë tàng lãn so våïi ngoaûi tãû) coï taïc duûng khuyãún khêch nháûp kháøu, gáy báút låüi cho xuáút kháøu vç haìng xuáút kháøu tæång âäúi âàõt, khoï baïn ra næåïc ngoaìi, tæïc laì gáy tråí ngaûi cho ngaình saín xuáút trong næåïc hæåïng vãö xuáút kháøu, báút låüi cho cuäüc chuyãøn dëch ngoaûi tãû tæì næåïc ngoaìi vaìo trong næåïc; khäúi læåüng dæû træî ngoaûi häúi dãù bë xoïi moìn. Ngæåüc laûi, mäüt tyí giaï häúi âoaïi cao (nghéa laì âäöng baín tãû coï giaï trë tháúp so våïi ngoaûi tãû), coï taïc âäüng báút låüi cho nháûp kháøu, khuyãún khêch xuáút kháøu vç laìm cho haìng xuáút kháøu âàõt hån, haìng xuáút kháøu reí hån âãø caûnh tranh trãn thë træåìng quäúc tãú, dãù tçm âæåüc thë træåìng hån. Do âoï, nhæîng ngaình saín xuáút coï nguyãn liãûu nháûp kháøu hay thay thãú haìng nháûp kháøu gàûp tråí ngaûi, trong khi ngaình saín xuáút haìng cho thë træåìng næåïc ngoaìi thuáûn låüi hån, læåüng ngoaûi tãû coï khuynh hæåïng chuyãøn vaìo trong næåïc khaï hån, khäúi dæû træî ngoaûi tãû coï cå häüi gia tàng. Mæïc tyí giaï quaï cao hay tháúp laì so våïi tyí giaï thæûc tãú âæåüc quyãút âënh båíi cung cáöu ngoaûi tãû trãn thë træåìng häúi âoaïi hay thë træåìng âen (nåi naìo khäng coï thë træåìng häúi âoaïi tæû do). Tyí giaï häúi âoaïi cao hay tháúp laì tyí giaï do NHTÆ áún âënh, cäú âënh (fixed exchange rates), coìn tyí giaï häúi âoaïi trãn thë træåìng tæû do hoaìn toaìn khäng coï sæû can thiãûp cuía NHTÆ laì tyí giaï thaí näøi do cung cáöu ngoaûi tãû trãn thë træåìng quyãút âënh (floating rates). Thãú giåïi âaî traíi qua mäüt thåìi kyì khaï láu aïp duûng tyí giaï häúi âoaïi áún âënh, cäú âënh tæì tháûp niãn 1930 âãún giæîa tháûp niãn 1970. Tæì nàm 1973, nhiãöu næåïc cäng nghiãûp haìng âáöu âaî thæí nguyãûm tyí giaï häúi âoaïi thaí näøi vaì sau âoï aïp duûng tyí giaï häúi âoaïi thaí näøi coï "quaín lyï". Âãún nàm 1976 caïc næåïc phæång táy âaî âaût âæåüc mäüt thoaí hiãûp taûm thåìi goüi laì Thoaí hiãûp Jamaica, cäng khai cháúp nháûn hãû thäúgn tyí giaï häúi âoaïi thaí näøi coï quaín lyï (system of managed floating rates), vç caí hai tyí giaï cäú âënh cæïng nhàõc vaì tyí giaï thaí näøi hoaìn toaìn âãöu coï âiãöu báút tiãûn taïc âäüng trãn nãön kinh tãú trong næåïc vaì trãn sæû chuyãøn dëch taìi nguyãn ngoaûi tãû trãn bçnh diãûn quäúc tãú. Theo hãû thäúng NHTÆ can thiãûp âãø giæî cho tyí giaï häúi âoaïi khäng thàng tráöm quaï âaïng, laìm dëu båït tçnh traûng báút äøn âënh cuía nãön kinh tãú trong næåïc. NHTÆ can thiãûp trãn thë træåìng häúi âoaïi bàòng caïch tham gia mua hay baïn ngoaûi tãû âãø duy trç tyí giaï häúi âoaïi biãún âäøi trong mäüt biãn væûc khäng quaï låïn, nhåì âoï chãú ngæû båït taïc âäüng âäúi våïi nãön kinh tãú trong næåïc, khi giaï ngoaûi tãû lãn cao, NHTÆ âæa ngoaûi tãû ra baïn âãø laìm cháûm båït nhëp tàng giaï ngoaûi tãû. Dé nhiãn, chè laìm âæåüc âiãöu âoï khi dæû træî ngoaûi häúi coìn åí mæïc âäü tæång âäúi khaí quan. Ngæåüc laûi, khi giaï ngoaûi tãû xuäúng quaï tháúp, NHTÆ duìng tiãön trong næåïc mua ngoaûi tãû vaìo âãø duy trç mäüt biãn væûc biãún âäøi êt taïc âäüng maûnh âäúi våïi sinh hoaût kinh tãú trong næåïc, nháút laì âãø taïi taûo khäúi dæû træî ngoaûi tãû âaî bë thiãúu huût. Næåïc ta âang aïp duûng tyí giaï häúi âoaïi áún âënh nhæng khäng quaï cæïng nhàõc, coï thãø thay âäøi theo tçnh hçnh ngoaûi häúi trong næåïc. Mäüt pháön naìo coï hiãûu quaí, nháút laì trong tçnh hçnh ngoaûi häúi cháûm biãún âäøi. Traïi laûi, khi tçnh hçnh ngoaûi häúi biãún âäøi thæåìng xuyãn, mäüt sæû cháûm trãù trong viãûc thay âäøi tyí giaï áún âënh thæåìng gáy thiãût haûi cho caïc ngaình hoaût âäüng kinh tãú trong næåïc. Âäúi våïi næåïc ta hiãûn nay, khaí nàng äøn âënh giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön coìn ráút haûn chãú. Vç váûy, cáön coï kãú hoaûch måí räüng âáöu tæ caïc thaình pháön kinh tãú trong vaì ngoaìi næåïc, laìm sao cho næåïc ta tråí thaình âiãøm thu huït âáöu tæ quäúc tãú maûnh hån næîa âãø tàng nhanh khaí nàng äøn âënh giaï trë quäúc ngoaûi cuía âäöng tiãön Viãût Nam. b. Muûc tiãu kinh tãú: Chênh saïch tiãön tãû coìn nhàòm âãún muûc âêch xa hån: âoï laì muûc tiãu kinh tãú, gäöm hai âiãøm chênh dæåïi âáy: + Tàng træåíng kinh tãú, trong âoï coï muûc tiãu âaût âãún mæïc nhán duûng cao. + Giaím thiãøu nhæîng thàng tráöm chu chuyãøn kinh tãú. b.1. Muûc tiãu tàng træåíng kinh tãú: Hiãûn nay coìn coï quan âiãøm khaïc nhau vãö vai troì taïc âäng cuía tiãön tãû âäúi våïi tàng træåíng kinh tãú. Coìn nhiãöu yï kiãún khaïc nhau vãö chi tiãút, nhæîng xaïc âënh âæåüc quan âiãøm chung vãö taïc âäüng cuía laîi suáút vaì säú cáöu täøng håüp cuía khäúi tiãön tãû trãn mæïc tàng træåíng âoï. Taïc âäüng âoï thäng qua hai ngoî: Khi khäúi tiãön tãû M tàng, noïi chung noï coï taïc duûng laìm giaím laîi suáút (vç NHTÆ khi chuí træång baình træåïng khäúi tiãön tãû thç cuîng muäún nhæ váûy), laîi suáút giaím seî khuyãún khêch viãûc âáöu tæ. Âáöu tæ gia tàng, täøng saín pháøm xaî häüi cuîng tàng. Nãúu tyí lãû gia tàng täøng saín pháøm xaî häüi låïn hån nhëp gia tàng dán säú seî coï tàng træåíng kinh tãú. Màût khaïc, sæû gia tàng khäúi tiãön tãû âæa âãún taïc duûng laìm tàng säú cáöu täøng håüp: caïc thaình pháön dán cæ coï tiãön nhiãöu hån, seî tiãu thuû nhiãöu hån vaì maîi læûc trãn thë træåìng tàng giuïp giaíi quyãút haìng täön âoüng, laìm cho caïc doanh nghiãûp tàng gia saín xuáút, haìng hoaï læu thäng, phán phäúi våïi nhëp âiãûu räün rëp hån. Âãún mäüt luïc naìo âoï, doanh nghiãûp cuîng phaíi tàng thãm viãûc mua sàõm maïy moïc, trang thiãút bë, nhaì xæåíng... Caí hai sæïc cáöu vãö saín pháøm tiãu duìng vaì saín pháøm âáöu tæ âãöu tàng, tæì âoï täøng saín pháøm xaî häüi cuîng tàng. Nãúu mæïc gia tàng âoï låïn hån nhëp gia tàng dán säú, seî coï tàng træåíng kinh tãú. Trong caí hai træåìng håüp, âãöu coï sæû gia tàng nhán duûng, vç nhán cäng, tæ baín (maïy moïc), kyî thuáût cäng nghãû (technology) laì 3 yãúu täú quan troüng quyãút âënh säú læåïng, trong âoï yãúu täú nhán cäng âæåüc tàng lãn træåïc khi xê nghiãûp gia tàng saín xuáút. Âäúi våïi xê nghiãûp quaín lyï coï hiãûu quaí, viãûc tuyãøn duûng thãm nhán cäng chè xaíy ra khi säú nhán læûc hiãûn hæîu âæåüc táûn duûng. Nhæ váûy, muäún âaût âæåüc muûc tiãu tàng træåíng kinh tãú, ngoaìi viãûc gia tàng khäúi tiãön tãû trong chênh saïch tiãön tãû, cáön coï nhæîng biãûn phaïp âáøy maûnh âáöu tæ saín xuáút âãø thám duûng nhán cäng. b.2. Giaím thiãøu nhæîng thàng tráöm chu chuyãøn kinh tãú: Sæû tàng træåíng kinh tãú báút cæï næåïc naìo khäng thãø keïo daìi maîi våïi thåìi gian. Lyï do cå baín laì säú cáöu duì tiãúp tuûc gia tàng nhæng säú cung khäng thãø âaïp æïng maîi maîi âæåüc. Noï bë haûn chãú båíi nhiãöu yãúu täú, âaïng kãø træåïc tiãn laì nhán cäng. Khi nãön kinh tãú tàng træåíng liãn tuûc, âãún mäüt luïc naìo âoï, nhán cäng khan hiãúm, haûn chãú mæïc gia tàng saín xuáút . Âoï laì chæa kãø nguyãn liãûu coï thãø cuîng khan hiãúm. Sæû khan hiãúm cuía yãúu täú nhán cäng, nguyãn liãûu laìm tàng phê täøn saín xuáút, náng cao giaï thaình vaì giaï baïn trãn thë træåìng. Vaìo thåìi âiãøm naìy, nãúu khäúi læåüng tiãön tãû tiãúp tuûc gia tàng maì khäng kãöm chãú, säú cáöu tàng maûnh, háûu quaí táút yãúu laìm tàng váût giaï, tçnh traûng laûm phaït ngaìy caìng tráöm troüng hån. Tçnh hçnh âoï buäüc phaíi giaím båït khäúi tiãön tãû, tæì âoï laìm giaím säú cáöu, laìm giaím khuynh hæåïng tiãu thuû cuía dán cæ. Hoaût âäüng kinh tãú råi vaìo tçnh traûng ngæng trãû. Træåïc tçnh hçnh naìy, caïc âån vë saín xuáút haìng hoaï baïn cháûm laûi, haìng täön kho têch luyî ngaìy caìng nhiãöu, táút seî coï phaín æïng laì giaím båït saín xuáút. Trong træåìng håüp tiãn âoaïn tçnh hçnh tiãu thuû trãn thë træåìng xáúu nhiãöu hån næîa vaì coï tênh caïch láu daìi, hoü phaíi sa thaíi båït nhán cäng, sau mäüt thåìi gian nghè giaím læång. Nhán cäng tháút nghiãûp, giaím thu nháûp, giaím tiãu pha, keïo theo suy giaím trong khäúi læåüng saín xuáút. Khäng ai chëu âáöu tæ trong tçnh huäúng nhæ thãú: tçnh traûng: suy thoaïi kinh tãú lan räüng. Âãø chàûn âæïng âaì suy thoaïi, NHTÆ seî phaíi thi haình chênh saïch baình træåïng khäúi tiãön tãû, khuyãún khêch caïc ngán haìng cho vay âãø náng säú cáöu lãn, giuïp caïc nhaì saín xuáút coï mäüt caïi nhçn laûc quan trãn thë træåìng. Nhán cäng tháút nghiãûp nhiãöu vaì láu ngaìy, nãn giaï nhán cäng reí, haìng täön kho giaím dáön, nhu cáöu taïi saín xuáút theo mäüt nhëp âäü låïn dáön, khiãún cho nhu cáöu âáöu tæ tàng lãn. Nhæîng sæû kiãûn âoï âæa nãön kinh tãú tæì giai âoaûn suy thoaïi sang giai âoaûn phuûc hæng. Luïc naìy, tiãön âæåüc roït thãm vaìo guäöng maïu kinh tãú kêch thêch tiãu thuû tàng maûnh keïo theo sæïc gia tàng trong säú læåüng âáöu tæ, træåïc tiãn laì thay thãú maïy moïc hæ hoíng, räöi dáön dáön âäøi måïi guäöng maïu saín xuáút. Tæì âoï coï khaí nàng nãön kinh tãú chuyãøn tæì giai âoaûn phuûc hæng sang giai âoaûn tàng træåíng maûnh. Træåïc âáy, coï mäüt nháûn thæïc cho ràòng, mäüt chu kyì kinh tãú laì mäüt chuäùi caïc traûng huäúng kinh tãú, nhçn chung âæåüc phán ra laìm bäún giai âoaûn: - Måí räüng (giai âoaûn thàng hoa). Bäúi caính thuáûn. - Phäön vinh (âènh cao). Bäúi caính täút. - Suy thoaïi (giai âoaûn xuäúng däúc). Bäúi caính báút thuáûn. - Suy suûp (giai âoaûn loîm). Bäúi caính xáúu. Nhæng ngaìy nay, phaïc âäö naìy âaî bë biãún âäøi do: a) caïc doanh nghiãûp âaî quaín lyï täút saín xuáút; b) caïc NHTÆ can thiãûp cho træåüt laûm phaït âãø traïnh báút kyì càng thàóng naìo. Trong mäùi giai âoaûn kinh tãú, chênh saïch tiãön tãû âoïng mäüt vait roì quan troüng, goïp pháön ruït ngàõn thåìi gian ngæng trãû vaì suy thoaïi kinh tãú âãø chuyãøn sang giai âoaûn tàng træåíng kinh tãú, nháút laì laìm sao duy trç mäüt mæïc âäü tàng træåíng våïi laûm phaït åí tyí lãû cháúp nháûn âæåüc, coï thãø laì tyí lãû laûm phaït mäüt con säú, hay täøng quaït hån, mäüt tyí lãû laûm phaït tháúp våïi tyí lãû tháút nghiãûp tháúp. Muûc tiãu cuía chênh saïch tiãön tãû âaî tæìng thay âäøi, kãú tiãúp nhau trong thåìi gian, phuì håüp våïi trçnh âäü hiãøu biãút ngaìy caìng cao hån vãö mäúi tæång quan giæîa tiãön tãû vaì nãön kinh tãú. Træåïc âáy, ngæåìi ta aïp duûng luáûn âiãøm cuía kinh tãú hoüc cäø âiãøn cho ràòng nhæîng thay âäøi vãö tiãön tãû chè taïc âäüng âãún giaï caí vaì tiãön cäng, chæïkhäng aính hæåíng âãún cäng àn viãûc laìm vaì chu kyì phaït triãøn kinh tãú vaìo viãûc hoaûch âënh vaì thæûc thi chênh saïch tiãön tãû. Loaûi chênh saïch tiãön tãû naìy chæa âæåüc coi laì cäng cuû quan troüng âãø äøn âënh kinh tãú vaì khäng coï taïc âäüng âãún quaï trçnh tàng træåíng, coï cå chãú váûn haình bao gäöm caïc yãúu täú chuí yãúu: mæïc laîi suáút thæûc ám cao triãön miãn vaì coï âäü báút âënh låïn. Noï coï khuynh hæåïng laìm xoïi moìn nguäön väún, trong thæûc tãú, kãút quaí thu âæåüc âi ngæåüc laûi yï âäö ban âáöu âæåüc daình cho noï: thay vç mæïc tiãút kiãûm vaì nàng læûc âáöu tæ näüi âëa âæåüc náng lãn laì tçnh traûng thám huût ngán saïch, khäúi læåüng nåü næåïc ngoaìi vaì pháön cuía caíi âáút næåïc saín xuáút ra nhæng phaíi daình cho traí nåü vaì laîi nåü ngaìy caìng låïn; háûu quaí khäng traïnh khoíi sau âoï laì laûm phaït cao, báút äøn âënh vaì trç trãû, suy thoaïi. Kãø tæì cuäüc khuíng hoaíng kinh tãú 1929 - 1933, chênh saïch tiãön tãû måïi tråí thaình khaïi niãûm trung tám trong hoaût âäüng quaín lyï vaì âiãöu tiãút kinh tãú vé mä, âæåüc coi laì cäng cuû quan troüng âãø äøn âënh kinh tãú vaì taïc âäüng âãún quaï trçnh tàng træåíng, hæåïng tåïi muûc._. tiãu phaït triãøn mäi træåìng taìi chênh, kêch thêch täúi âa sæû váûn âäüng cuía caïc nguäön læûc khaïc cuía âáút næåïc. Chênh saïch tiãön tãû kiãøu naìy âæåüc goüi laì chênh saïch tiãön tãû måí räüng nguäön väún, coï cå chãú váûn haình bao gäöm caïc yãúu täú chênh: duy trç mæïc laîi suáút thæûc dæång, quy âënh dæû træî bàõt buäüc tháúp âäúi våïi caïc ngán haìng thæång maûi. Ngaìy nay do nhæîng âäúi nghëch cuía caïc muûc tiãu, caïc NHTÆ khoï coï thãø thæûc hiãûn âæåüc ngay muûc tiãu cuäúi cuìng cuía chênh saïch tiãön tãû. Thäng thæåìng, trong mäüt thåìi kyì xaïc âënh, viãûc thæûc hiãûn muûc tiãu naìy seî caín tråí viãûc âaût thaình têch cao åí muûc tiãu khaïc trong hãû muûc tiãu âaî nãu. Muäún coï laûm phaït tháúp thç khoï loìng tàng træåíng cao. Duy trç tyí giaï häúi âoaïi cäú âënh thfi dãù råi vaìo tçnh traûng "nháûp kháøu laûm phaït". Do âoï, NHTÆ phaíi xaïc âënh nhæîng muûc tiãu âàûc thuì hay trung gian, tæì âoï phaíi coï nghãû thuáût phäúi håüp caïc muûc tiãu ngàõn haûn vaì daìi haûn trong quaï trçnh thæûc thi chênh saïch tiãön tãû trãn thæûc tãú. Våïi tæ caïch laì mäüt cäng cuû trong tay Nhaì næåïc, chêch saïch tiãön tãû coï hai âàûc âiãøm näøi báût vãömàût chæïc nàng cuía noï laì: 1) Phuì håüp våïi chæïc nàng can thiãûp chung cuía Nhaì næåïc âäúi våïi moüi hoaût âäüng cuía nãön kinh tãú. Âoï laì âiãöu chènh laûi sæû phán bäø caïc nguäön læûc, âiãöu chènh laûi sæû phán phäúi thu nháûp vaì cuía caíi trong xaî häüi vaì äøn âënh laûi tçnh hçnh kinh tãú vé mä. 2) Chênh saïch tiãön tãû laì loaûi cäng cuû cuía chênh saïch can thiãûp bàòng kinh tãú, dæûa trãn baín thán cå chãú thë træåìng vaì caïc quy luáût váûn âäüng cuía noï. Coï thãø xem caïc chæïc nàng chung coï tênh cháút nguyãn lyï cuía chênh saïch tiãön tãû nhæ mäüt mä hçnh chênh saïch cå baín, coìn nhæîng biãún thãø cuía noï thç nhæ nhæîng mä hçnh chênh saïch âàûc thuì. Tuy dæûa trãn nãön taíng cuía kinh tãú thë træåìng nãn âæång nhiãn nguyãn tàõc chung vãö âiãöu chènh kinh tãú cuía caïc nhaì næåïc phaïp quyãön thäúng nháút åí chäù âæåüc thãø chãú hoaï bàòng hãû thäúng phaïp luáût chàût cheî, song caïc mä hçnh chênh saïch âàûc thuì luän mang âáûm dáúu áún cuía nhæîng âiãöu kiãûn kinh tãú, xaî häüi, truyãön thäúng vàn hoaï vaì baín sàõc dán täüc cuîng nhæ thiãút chãú vaì nàng læûc thæûc tiãùn cuía Nhaì næåïc åí mäùi quäúc gia, âäöng thåìi noï phaín aïnh roî nhæîng máu thuáùn, nhæîng váún âãö näøi lãn cáön âæåüc táûp trung giaíi quyãút cuía mäùi nãön kinh tãú trong mäùi thåìi kyì nháút âënh. Phaûm vi vaì thæï tæû æu tiãn cuía caïc muûc tiãu cuû thãø cáön âaût tåïi cuía mäùi quäúc gia, mäùi thåìi kyì âæåüc xaïc âënh mäüt caïch khäng giäúng nhau. Thaình ra mäüt âiãöu ráút tæû nhiãn laì mäùi næåïc trong lëch sæí coï mäüt chênh saïch tiãön tãû riãng cuía mçnh. Caïc mä hçnh chênh saïch cuû thãø cho tháúy sæû phong phuï cuía caïc sàõc thaïi riãng biãût trong cå chãú váûn haình cuía chênh saïch tiãön tãû trong nãön kinh tãú thë træåìng hiãûn âaûi. Vç mäùi giai âoaûn phaït triãøn åí mäùi quäúc gia coï nhæîng muûc tiãu kinh tãú - xaî häüi khäng giäúng nhau, nãn caïc chênh saïch tiãön tãû luän bao haìm trong âoï nhæîng neït âàûc thuì vaì do váûy chuïng âæåüc biãøu hiãûn dæåïi nhiãöu hçnh thæïc âa daûng, phong phuï, phuì håüp våïi mäùi mäüt mä hçnh âiãöu chènh kinh tãú âàûc thuì. Âiãöu naìy goïp pháön laìm phong phuï thãm lyï luáûn kinh tãú hoüc hiãûn âaûi vaì cung cáúp ngaìy caìng nhiãöu hån nhæîng baìi hoüc kinh nghiãûm tæì thæûc tãú cho viãûc nghiãn cæïu, hoüc hoíi vaì læûa choün âãø xáy dæûng chênh saïch tiãön tãû phuì håüp våïi nhæîng âiãöu kiãûn cuû thãø cuía mäùi quäúc gia. Tæì nhiãöu tháûp kyí nay vaì nháút laì tæì cuäüc thãú chiãún láön thæï hai, chênh saïch tiãön tãû cuía nhiãöu næåïc coï nãön kinh tãú phaït triãøn luän luän nhàòm muûc tiãu chuí yãúu laì âáúu tranh chäúng laûm phaït, nhæng âäöng thåìi khäng âæåüc laìm aính hæåíng âãún saín xuáút quäúc dán vaì viãûc taûo âáöy âuí cägn àn viãûc laìm. Càn cæï vaìo nhæîng muûc tiãu cå baín naìy, caïc næåïc âoï læûa choün caïc cäng cuû can thiãûp cáön thiãút, caïc cäng cuû naìy chuí yãúu taïc âäüng vaìo nguäön âäúi æïng cuía khäúi læåüng tiãön tãû, vç âoï laì nguäön taûo ra tiãön, nhæng chuïng coìn coï thãø coï taïc duûng phuû laì nhàòm âënh hæåïng viãûc sæí duûng âäöng tiãön âaî âæåüc taûo ra cho caïc chuí thãø kinh tãú. II. PHÆÅNG THÆÏC VÁÛN HAÌNH CAÏC CÄNG CUÛ CUÍA CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ: Ngán haìng trung æång noïi chung khäng giao dëch træûc tiãúp våïi cäng chuïng, maì chè quan hãû våïi bäún âáöu mäúi chênh sau âáy: - Giao dëch våïi chênh phuí (Bäü Taìi chênh, kho baûc...) - Giao dëch våïi ngán haìng trung gian. - Giao dëch våïi caïc thë træåìng tiãön tãû. - Giao duûch våïi caïc khu væûc taìi chênh, tiãön tãû âäúi ngoaûi. Bäún âáöu mäúi quan hãû cuía NHTÆ laì bäún con kãnh qua âoï NHTÆ thæûc thi chênh saïch tiãön tãû; bàòng caïch xæí lyï täøng håüp bäún âáöu mäúi quan hãû âoï, NHTÆ tàng hay giaím khäúi tiãön tãû tuyì theo tçnh hçnh nhàòm âaût tåïi nhæîng muûc tiãu nháút âënh. Dæåïi âáy seî táûp trung trçnh baìy phæång thæïc váûn haình nhæîng cäng cuû taïc âäüng âãún hai âáöu mäúi laì ngán haìng trung gian vaì thë træåìng tiãön tãû. Hai âáöu mäúi quan hãû coìn laûi khäng phaíi laì âäúi tæåüng chênh vaì seî âæåüc âãö cáûp åí mäüt chæìng mæûc cáön thiãút. Âiãöu naìy cho tháúy tênh giåïi haûn cuía chênh saïch tiãön tãû vaì sæû cáön thiãút phaíi tiãún haình song song nhæîng chênh saïch khaïc nhàòm xæí lyï hai âáöu mäúi quan hãû coìn laûi: quan hãû våïi chênh phuí vaì quan hãû våïi khu væûc taìi chênh tiãön tãû âäúi ngoaûi. 1. Phæång thæïc váûn haình caïc cäng cuû chênh saïch tiãön tãû cuía NHTÆ âäúi våïi caïc ngán haìng trung gian vaì thë træåìng tiãön tãû. Coï táút caí 7 cäng cuû nàòm trong tay NHTÆ: dæû træî bàõt buäüc, taïi chiãút kháúu, thë træåìng tiãön tãû måí, kiãøm soaït tên duûng choün loüc, laîi suáút tiãön gåíi, kiãøm soaït tên duûng taìi tråü thë træåìng chæïng khoaïn, kiãøm soaït tên duûng tiãu thuû. Caïc cäng cuû naìy laì nhæîng thao taïc hoaût âäüng haìng ngaìy cuía caï NHTÆ. Vç thãú, coï thãø noïi ràòng, moüi hoaût âäüng cuía NHTÆ âãöu taïc âäüng âãún nãön kinh tãú vé mä trong khuän khäø cuía chênh saïch tiãön tãû âaî vaûch ra. Sæû âiãöu tiãút tiãön tãû (bao gäöm chênh saïch tiãön tãû vaì caïc cäng cuû cuía noï) coï thãø âiãöu tiãút giaïn tiãúp vaì vä cuìng hiãûu quaí âãún nhæîng hoaût âäüng cuía nãön kinh tãú quäúc gia tæì vé mä âãún vi mä. a. Thay âäøi dæû træî bàõt buäüc âäúi våïi ngán haìng trung gian: Ngán haìng trung gian gäöm nhiãöu loaûi ngán haìng maì quan troüng haìng âáöu laì ngán haìng thæång maûi. Ngán haìng thæång maûi laì ngán haìng thæûc hiãûn nhiãöu loaûi nghiãûp vuû ngán haìng hån hãút trong säú ngán haìng trung gian. Chênh vç vai troì quan troüng cuía ngán haìng thæång maûi nãn NHTÆ cuía háöu hãút caïc næåïc âæåüc luáût phaïp cho pheïp coï ráút nhiãöu tháøm quyãön âäúi våïi NHTM. Âiãöu âoï nhàòm muûc âêch thæûc thi chênh saïch tiãön tãû, giæî væîng hãû thäúng ngán haìng hoaût âäüng laình maûnh, âaím baío quyãön låüi cuía caïc doanh nghiãûp vaì cäng chuïng, âäöng thåìi taûo thuáûn låüi cho NHTM hoaût âäüng hæîu hiãûu goïp pháön phaït triãøn kinh tãú âáút næåïc. Ngán haìng trung æång âæåüc giao quyãön bàõt buäüc caïc ngán haìng trung gian phaíi kyï gåíi taûi NHTÆ mäüt pháön cuía täøng säú tiãön gåíi maì hoü nháûn âæåüc tæì dán cæ vaì caïc thaình pháön kinh tãú theo mäüt tyí lãû nháút âënh. Pháön bàõt buäüc kyï gåíi âoï goüi laì dæû træî bàõt buäüc. NHTÆ áún âënh tyí lãû âoï khi tàng khi giaím tuyì theo tçnh hçnh. Muûc âêch cuía viãûc bàõt buäüc dæû træî nhæ váûy laì âãø giåïi haûn khaí nàng cho vay cuía NHTM, traïnh træåìng håüp ngán haìng naìy ham kiãúm låüi nhuáûn bàòng caïch cho vay quaï mæïc, coï thãø phæång haûi tåïi quyãön låüi cuía ngæåìi kyï gåíi tiãön åí ngán haìng. Hån næîa, viãûc táûp trung dæû træî cuía NHTM åí NHTÆ coìn laì mäüt phæång tiãûn âãø ngán haìng naìy coï thãm quyãön læûc âiãöu khiãøn hãû thäúng ngán haìng, taûo sæû lãû thuäüc cuía NHTM âäúi våïi NHTÆ. Khaí nàng cho vay cuía NHTM bë haûn chãú do tyí lãû dæû træî bàõt buäüc nãu trãn seî buäüc hoü phaíi âi vay laûi åí NHTÆ, NHTÆ laì ngæåìi cho vay sau cuìng cuía moüi ngán haìng vaì laì cæïu tinh cuía hoü trong nhæîng træåìng håüp kháøn cáúp nhæ træåìng håüp xaíy ra tçnh traûng âäöng loaût ruït tiãön gåíi cuía cäng chuïng. Säú nhán mæïc cung tiãön n = NHTM sæí duûng cäng cuû naìy våïi näüi dung mæïc cung tiãön tãû âãø tàng V, giaím læåüng tiãön cå såí ngoaìi læu thäng. Tyí lãû dæû træî bàõt buäüc laì cäng cuû khäúi læåüng quan troüng nháút cuía NHTÆ. Viãûc quy âënh dæû træî bàõt buäüc naìy laìm tàng khaí nàng âiãöu tiãút cuía NHTÆ âäúi våïi caïc NHTM. Caïc cäng cuû laîi suáút cuía NHTÆ caìng phaït triãøn bao nhiãu thç cäng cuû dæû træî bàõt buäüc caìng êt quan troüng báúy nhiãu. Ngæåüc laûi, chæìng naìo trong nãön kinh tãú chæa coï thë træåìng chæïng khoaïn, nghiãûp vuû häúi phiãúu cuîng nhæ caïc cäng cuû kyî thuáût taìi chênh, tæïc laì nhæîng cäng cuû coï thãø phaín æïng nhanh træåïc sæû biãún âäüng cuía laîi suáút, thç tyí lãû dæû træî bàõt buäüc váùn coìn laì cäng cuû quan troüng cuía NHTÆ. Âäúi våïi NHTM hiãûn âaûi, tæïc laì taûo ra nhæîng cäng cuû thanh toaïn qua ngán haìng thay tiãön trung æång hoàûc cå säú tiãön tãû maì NHTÆ khäng sæí duûng cäng cuû dæû træî bàõt buäüc thç khäng thãø khäúng chãú âæåüc khäúi tên duûng bàòng biãûn phaïp kinh tãú. Vãö nguyãn tàõc, khi áún âënh mäüt mæïc dæû træî báút buäüc åí mæïc tháúp NHTÆ muäún khuyãún khêch caïc ngán haìng trung gian måí räüng mæïc cho vay cuía hoü, tæïc laì muäún baình træåïng khäúi tiãön tãû. Ngæåüc laûi, khi náng cao mæïc dæû træî bàõt buäüc, NHTÆ giåïi haûn khaí nàng cho vay cuía ngán haìng trung gian, baïo hiãûu mäüt chênh saïch tiãön tãû "thàõtc hàût" hay giaím thiãøu khäúi tiãön tãû, tæì âoï taïc âäüng tåïi khaí nàng thu doanh låüi cuía ngán haìng. Chênh vç váûy, mäüt sæû gia tàng dæû træî bàõt buäüc âoìi hoíi phaíi nghiãn cæïu træåïc sæïc chëu âæûng cuía ngán haìng trung gian âäúi våïi mæïc dæû træî måïi seî ban haình. Âãø cho ngán haìng naìy khäng bë läù vaì cäüng taïc trong viãûc thæûc thi chênh saïch tiãön tãû, NHTÆ coï thãø traí laîi cho mæïc dæû træî thàûng dæ naìo âoïcuía ngán haìng trung gian, keìm theo mäüt chênh saïch laîi suáút thêch håüp. NHTÆ coï thãø váûn duûng mæïc dæû træî bàõt buäüc, chàóng haûn mäüt mæïc dæû træî bàõt buäüc cho loaûi tiãön gåíi khäng kyì haûn vaì mäüt mæïc dæû træî tháúp hån cho loaûi tiãön gåíi tiãút kiãûm vaì tiãön gåíi coï kyì haûn. Cuîng coï thãø aïp duûng mäüt tyí lãû dæû træî bàõt buäüc tháúp hån cho ngán haìng hoaût âäüng åí näng thän... Biãûn phaïp thay âäøi dæû træî bàõt buäüc cáön thæûc hiãûn mäüt caïch tháûn troüng vaì muäún coï hiãûu quaí, cáön phaíi âi keìm nhæîng biãûn phaïp khaïc. Theo Âiãöu 44 vaì 45 cuía Phaïp lãûnh vaì Ngán haìng Nhaì næåïc, Ngán haìng Nhaì næåïc coï quyãön bàõtb uäüc caïc täø chæïc tên duûng duy trç: - Caïc quyî dæû træî phaïp âënh. - Caïc nguäön tiãön khaïch sàôn saìng thanh toaïn caïc khoaín tiãön gåíi vaì nåü theo quy âënh cuía ngán haìng Nhaì næåïc. - Tyí lãû dæû træî täúi thiãøu bàõt buäüc vaì caïc tyí lãû an toaìn khaïc. Tyí lãû dæû træî bàõt buäüc êt nháút åí mæïc 10% vaì nhiãöu nháút åí mæïc 35% trãn toaìn bäü tiãön gåíi åí täø chæïc tên duûng. Trong træåìng håüp cáön thiãút, Häüi âäöng quaín trë NHNN quyãút âënh tàng tyí lãû dæû træî trãn mæïc 35% vaì NHNN traí laîi cho mæïc tàng âoï, NHNN quy âënh mæïc phaût âäúi våïi täø chæïc tên duûng vi phaûm. Âãø thi haình hai âiãöu khoaín naìy, caïc täø chæïc tên duûng måí taìi khoaín taûi NHNN vaì gåíi vaìo âoï mäüt säú tiãön gäöm hai pháön: - Pháön täúi thiãøu âãø thoaí maîn quy âënh cuía NHNN vãö mæïc dæû træî bàõt buäüc. - Pháön thàûng dæ duìng âãø giao hoaïn seïc vaì thanh toaïn nåü giæîa caïc täø chæïc tên duûng theo thãø lãû do NHNN áún âënh. Pháön thàûng dæ naìy nhiãöu hay êt tuyì theo tçnh hçnh do täø chæïc tên duûng quyãút âënh sao cho viãûc quaín lyï âæåüc täúi æu, nghéa laì âæìng âãø mæïc dæû træî bàõt buäüc bë thiãúu huût maì bë phaût, hoàûc thàûng dæ quaï nhiãöu thç khäng sinh låüi. Khi quyãút âënh gia tàng tyí lãû dæû træî täúi thiãøu bàõt buäüc, NHNN seî cho caïc täø chæïc tên duûng mäüt thåìi gian âuí âãø tàng khoaíng dæû træî lãn ngaûch säú bàõt buäüc. Coï mäüt váún âãö ráút nhaûy caím vaì âæåüc thæåìng xuyãn chuï yï laì mäúi liãn hãû giæîa dæû træî bàõt buäüc vaì váún âãö låìi läù cuía caïc täø chæïc tên duûng. Nhæ âaî trçnh baìy, mäüt trong nhæîng cäng duûng cuía dæû træî bàõt buäüc laì âãø thæûc thi chênh saïch tiãön tãû, maì cuû thãø laì váûn duûng khäúi tiãön tãû theo yï muäún cuía NHNN. ÅÍ næåïc ta hiãûn nay, âaûi bäü pháûn cuía khäúi tiãön tãû laì tiãön phaït haình, trong khi åí caïc næåïc coï hãû thäúng ngán haìng theo nãön kinh tãú thë træåìng, tyí lãû tiãön phaït haình chè chiãúm mäüt pháön nhoí trong khäúi tiãön tãû, coìn pháön låïn laì tiãön gåíi khäng kyì haûn åí ngán haìng trung gian (næåïc ta goüi laì cå quan tên duûng). Våïi mäüt quaï trçnh tiãön tãû hoaï cao hån, mäüt phæång tiãûn ngán haìng khaïc ra âåìi vaì ngaìy caìng tråí nãn quan troüng: âoï laì tiãön gåíi coï kyì haûn. Vãö màût phaïp lyï, tiãön gåíi coï kyì haûn taûi ngán haìng khäng thãø chuyãøn nhæåüng báút cæï luïc naìo nhæ tiãön gåíi khäng kyì haûn, noï chè âæåüc chuyãøn nhæåüng sau mäüt thåìi haûn nháút âënh. Nhåì tênh caïch naìy, ngán haìng yãn tám hån trong viãûc sæí duûng säú tiãön gåíi âoï âãø cho vay vaì vç váûy ngán haìng traí laîi cho ngæåìi gåíi theo läúi naìy. Âäúi våïi tiãön gåíi khäng kyì haûn taûi ngán haìng, háöu hãút caïc næåïc cáúm traí laîi cho loaûi tiãön gåíi naìy. Caí hai loaûi tiãön gåíi (khäng kyì haûn vaì coï kyì haûn) âæåüc goüi chung laì âäüng saín taìi chênh. Khaïc våïi caïc loaûi taìi saín "phi taìi chênh" nhæ âáút âai, nhaì cæía, maïy moïc... âäüng saín taìi chênh coï thãø nhanh choïng chuyãøn sang daûng tiãön. Vaì tiãön laì daûng âäüng nháút trong táút caí caïc daûng taìi saín. tiãön gåíi khäng kyì haûn cuîng coï tênh caïch âäüng khäng keïm, vç váûy noï âæåüc xãúp vaìo thaình pháön khäúi tiãön tãû. Coìn tiãön gåíi coï kyì haûn cuîng coï tênh caïch âäüng nhæng keïm hån, cho nãn caïc nhaì kinh tãú næåïc ta træåïc kia âaî khäng xãúp noï vaìo thaình pháön khäúi tiãön tãû, maì xem noï laì "chuáøn tiãön". Tuy nhiãn, tæì âáöu tháûp niãn 80 tråí âi nhiãöu nhaì kinh tãú bàõt âáöu coi nhæîng "chuáøn tiãön" laì mäüt thaình pháön cuía khäúi tiãön tãû, màûc dáöu khäng phaíi táút caí caïc nhaì kinh tãú âãöu âäöng yï våïi quan âiãøm naìy. Âãø dung hoaì caïc quan âiãøm vaì våïi sæû tháûn troüng cáön thiãút, ngæåìi ta phán biãût nhiãöu daûng thaình pháön khäúi tiãön tãû dæåïi nhæîng kyï hiãûu khaïc nhau. Træåïc hãút, goüi khäúi tiãön tãû gäöm tiãön phaït haình vaì kyï thaïc khäng kyì haûn laì M1. Sau khi cäüng thãm vaìo âoï caïc khoaín tiãön gåíi tiãút kiãûm vaì tiãön gåíi coï kyì haûn taûi ngán haìng thæång maûi, ta coï M2. Nãúu cäüng thãm vaìo khäúi tiãön tãû M2, táút caí caïc loaûi tiãön gåíi åí caïc âënh chãú taìi chênh khaïc, ta coï khäúi tiãön tãû M3 goüi chung laì âäüng saín taìi chênh hay laì tiãu saín âäüng. ÅÍ caïc næåïc, ngán haìng thæång maûi nháûn tiãön gåíi khäng kyì haûn ráút coï låüi vç khäng phaíi traí laîi, vç váûy khi hoü bë bàõt buäüc phaíi duy trç mæïc dæû træî täúi thiãøu taûi NHTÆ tæì 10 âãún 35% täøng säú tiãön gåíi cuía hoü thç khäng bë läù. Traïi laûi, NHTM åí næåïc ta vç chæa âæåüc pheïp måí "taìi khoaín tiãön gåíi khäng kyì haûn ruït bàòng seïc" räüng raîi trong caïc thaình pháön dán cæ, nãn khoaín tiãön gåíi naìy tæång âäúi êt hån tiãön gåíi tiãút kiãûm vaì tiãön gåíi âënh kyì. Noïi caïch khaïc, âa säú tiãön gåíi åí NHTM næåïc ta hiãûn nay âãöu phaíi traí laîi. Do âoï, khi NHNN bàõt buäüc hoü phaíi duy trç mæïc dæû træî täúi thiãøu duì laì 10% trãn täøng säú tiãön gåíi thç NHTM seî bë läù vç phaíi traí laîi cho säú tiãön gåíi âoï cuía khaïch haìng. Âoï laì chæa kãø âãún viãûc coìn phaíi báút âäüng hoaï mäüt säú thanh khoaín taûi ngán quyî cuía mçnh mfa khäng sinh låìi âãø sàôn saìng thanh toaïn caïc khoaín tiãön gåíi vaì Nåü. Váûy, âãø thi haình âiãöu khoaín dæû træî bàõt buäüc, maì khäng gáy ra läù laîi cho caïc täø chæïc tên duûng, thãúit nghé NHNN coï thãø choün læûa mäüt trong hai caïch sau âáy: - Mäüt laì, hoaìn laûi säú tiãön laîi maì caïc täø chæïc tên duûng phaíi traí laîi cho khaïch haìng coï tiãön gåíi. - Hai laì, âåüi tåïi khi naìo NHNN cho pheïp sæí duûng taìi khoaín tiãön gåíi khäng kyì haûn (coìn goüi laì taìi khoaín seïc) mäüt caïch räüng raîi trong moüi táöng låïp dán cæ. Caí hai biãûn phaïp traïnh cho NHTM khäng bë läù vaì tæû giaïc cäüng taïc våïi NHNN. Mäüt váún âãö âaïng quan tám næîa laì taïc duûng bäüi säú cuía sæû váûn duûng tyí lãû dæû træî bàõt buäüc âäúi våïi mæïc tàng, giaím cuía khäúi tiãön tãû. NHNN næåïc ta thæåìng xuyãn gàûp phaíi tçnh traûng thiãúu tiãön màût laì vç dán cæ chæa âæåüc pheïp sæí duûng räüng raîi taìi khoaín tiãön gåíi khäng kyì haûn duìng seïc. Vãö phæång tiãûn kyî thuáût ngán haìng, nãúu tiãön gåíi khäng kyì haûn taûi mäüt ngán haìng thæång maûi gia tàng thãm laì 1.000 âäöng, täøng säú tiãön gåíi khäng kyì haûn trong toaìn bäü hãû thäúng ngán haìng tàng lãn gáúp bäüi, coï thãø tæì bäún nàm láön âãún mæåìi láön säú tiãön gåíi tàng thãm ban âáöu, tuyì theo tyí lãû dæû træî bàõt buäüc do NHNN áún âënh. Chênh vç leî âoï, khi NHNN båm mäüt læåüng tiãön laì 1.000 âäöng vaìo hãû thäúng ngán haìng thç khäúi tiãön tãû coï thãø tàng thãm mäüt säú tiãön bàòng gáúp bäüi säú tiãön âoï. Ngæåüc laûi, nãúu NHNN ruït båït mäüt säú tiãön 1.000 âäöng ra khoíi hãû thäúng ngán haìng, khäúi tiãön tãû coï thãø giaím båït mäüt säú tiãön cuîng gáúp bäüi. Nhæ váûy, hãû thäúng NHTM khäng thãø taûo láûp tiãön tæì hæ khäng, nãúu khäng coï tiãön trung æång (tiãön do NHNN phaït haình). Mæïc taûo tiãön do tyí lãû dæû træî bàõt buäüc quyãút âënh. Tæì âoï, coï thãø tháúy ràòng, thäng qua viãûc cung æïng tiãön trung æång vaì tyí lãû dæû træî bàõt buäüc NHTÆ coï thãø tàng hay giaím khäúi tiãön tãû, hay noïi caïch khaïc, NHTÆ hoaìn toaìn laìm chuí khaí nàng kiãøm soaït læåüng tiãön cung æïng cho nãön kinh tãú. Muäún taûo ra tiãön, phaíi sæí duûng caí hãû thäúng ngán haìng. Mäüt ngán haìng âån âäüc khäng coï khaí nàng taûo ra tiãön. Âãø minh hoaû, coï thãø xem thê duû sau âáy: giaí sæí tyí lãû dæû træî bàõt buäüc laì 10%, nghéa laì ngán haìng kinh doanh cæï 100 âäöng thç phaíi coï 10 âäöng åí traûng thaïi dæû træî. Giaí sæí NH A coï 1.000 âäöng do ai âoï gåíi, noï coï thãø cho vay 900 âäöng, coìn 100 âäöng âãø dæû træî . Giaí sæí ai âoï vay âæåüc 900 âäöng cuía Ngán haìng A vaì sau âoï näüp vaìo ngán haìng B. Luïc naìy, NH B laûi coï thãø cho vay 810 âäöng vaì âãø dæû træî 90 âäöng. Bàòng caïch naìo âoï NH C laûi coï âæåüc khoaín 810 âäöng maì NHB âaî cho vay vaì âãún læåüt mçnh, NH C laûi coï thãø vay 729 âäöng vaì bàõt buäüc phaíi âãø 81 âäöng dæû træî theo quy âënh.... Nhæ váûy, säú tiãön âæåüc cho vay coï thãø låïn hån säú tiãön 1.000 âäöng ban âáöu ráút nhiãöu. Theo thê duû væìa nãu, säú gia tàng tiãön gåíi ban âáöu laì 1.000 däöng vaì qua cå chãú cho vay vaì kyï thaïc tiãúp theo, säú kyï thaïc æïng láûp gia tàng åí mäùi ngán haìng, nhæng ngaûch säú giaím dáön. Ta coï thãø tiãúp tuûc theo doîi hoaût âäüng cho vay cuía hãû thäúng ngán haìng tæì säú tiãön gåíi gia tàng ban âáöu cho âãún khi, vç lyï do phaíi dæû træî taûi ngán haìng Nhaì næåïc nãn láön láön bë triãût tiãu. Täøng cäüng laûi, ta seî coï säú gia tàng tiãön gåíi khäng kyì haûn tæì âáöu cho âãún cuäúi nhæ sau: 1.00 + 900 + 729 + 656, L + ... = 10.000 â. Nhæ váûy, våïi säú tiãön 1.000 âäöng ban âáöu åí mäüt ngán haìng âån âäüc, tyí lãû dæû træî bàõt buäüc laì 10% thç caí hãû thäúng ngán haìng âaî taûo thãm âæåüc 9.000 âäöng tiãön gåíi. Sæû thay âäøi tiãöm taìng trong tiãön gåíi coï thãø âæåüc tênh bàòng cäng thæïc täøng quaït sau: Säú tiãön ban âáöu x Säú nhán viãn tiãön tãû hay thæìa säú tiãön tãû taûo ra tæì viãûc láúy 1 chia cho tyí lãû dæû træî taûi caïc NHTM = våïi tyí lãû dæû træî 10%, säú nhán = 1 : 10 láön. Âiãöu âaïng chuï yï laì våïi tyí lãû dæû træî bàõt buäüc laì 10%, thç tiãön trung æång seî coï bäüi säú 10 (hãû säú taûo tiãön) khi noï âi qua caïc NHTM âãø tråí thaình tiãön tên duûng vaì ngæåüc laûi, mæïc cung tiãön tãû seî giaím âi 10 láön khi tiãön trung æång giaím âi 1. Nãúu ngán haìng giæî caí 100% laìm dæû træî thç ngán haìng khäng taûo ra tiãön. Do âoï, âiãöu chènh tyí lãû dæû træî bàõt buäüc cho håüp lyï laì mäüt nghãû thuáût. Qua caïch trçnh baìy trãn, coï thãø hçnh dung âæåüc ràòng, bàòng viãûc váûn duûng tyí lãû dæû træî täúi thiãøu bàõt buäüc, NHTÆ coï thãø tàng hay giaím khäúi tiãön tãû. Tuy nhiãn, tiãún trçnh gia tàng bäüi säú trãn âáy âàût trong mäüt bäúi caính lyï tæåíng, cho nãn taïc duûng âoï täúi âa. Trong thæûc tãú, coï nhiãöu phaín æïng khäng hoaìn toaìn thuáûn låüi nhæ váûy, cho nãn taïc duûng cuía noï coï thãø seî êt hån. Thæï nháút, ngæåìi gåíi tiãön ban âáöu vaì nhæîng ngæåìi gåíi tiãön kãú tiãúp âãø yãn säú tiãön gåíi cuía mçnh, khäng ruït ra âãø chi traí nhæîng cuäüc giao dëch khaïc. Nãúu yãúu täú naìy naíy sinh, noï seî laìm giaím båït hiãûu læûc bäüi säú gia tàng trong säú tiãön gåíi vãö sau. Thæï hai, nhæîng ngæåìi nháûn âæåüc nhæîng moïn tiãön chi traí coï thãø kyï gåíi mäüt pháön vaìo tiãön gåíi tiãút kiãûm hay âënh kyì, tæïc laì giaím båït taïc duûng bäüi säú cuía mæïc gia tàng noïi trãn. Thæï ba, caïc ngán haìng coï thãø khäng kiãúm âuí khaïch haìng âãø cho vay tåïi mæïc täúi âa. Thæï tæ, trong ráút nhiãöu træåìng håüp, hoaût âäüng kinh tãú phaït triãøn, nhu cáöu tiãön màût trong læu thäng phaíi nhiãöu hån, do âoï coï khaí nàng nhæîng cuäüc chi traí do khaïch haìng vay åí ngán haìng thæûc hiãûn seî khäng tråí laûi ngán haìng ngay, tæïc laì giaím båït khaí nàng cho vay vaì saïng taûo kyï thaïc åí nhæîng ngán haìng kãú tiãúp (khaïch haìng ruït tiãön màût, coìn goüi laì "tiãu huyí buït tãû") Dáùu sao taïc duûng bäüi säú váùn coï, màûc duì taïc duûng âoï åí mæïc tháúp hån mæïc âäü âaî chæïng minh qua cäng thæïc noïi trãn. Taïc duûng bäüi säú váùn coï, duì ngán haìng sæí duûng tiãön gåíi khäng kyì haûn hay tiãön gåíi tiãút kiãûm hoàûc tiãön gåíi âënh kyì, cuîng theo mäüt diãùn trçnh nhæ trãn, nhæng åí mæïc âäü tháúp hån mäüt chuït. Ngoaìi tyí lãû dæû træî bàõt buäüc, NHNN coìn buäüc caïc täø chæïc tên duûng dæû træî caïc nguäön tiãön khaïc sàôn saìng thanh toaïn caïc khoaín tiãön gåíi vaì Nåü (tyí lãû thanh khoaín täúi thiãøu). NHTM phaíi dæû træî taûi chäù mäüt säú thanh khoaín täúi thiãøu do NHNN quy âënh tuyì thåìi kyì. Thäng thæåìng nguäön tiãön sàôn saìng thanh toaïn gäöm coï tiãön màût, caïc traïi phiãúu kho baûc. Muûc âêch cuía viãûc duy trç tyí lãû thanh khoaín naìy laì baío vãû quyãön låüi cuía ngæåìi gåíi tiãön, kiãøm soaït khäúi læåüng tiãön tãû vaì tên duûng vaì tiãún haình chênh saïch tiãön tãû. NHNN coï thãø áún âënh cho NHTM mäüt pháön suáút täúi thiãøu traïi phiãúu kho baûc so våïi täøng säú tiãön gåíi nháûn âæåüc. Caïc ngán haìng âæåüc dæû tênh traïi phiãúu kho baûc dæåïi hçnh thæïc taìi khoaín vaîng lai (giao dëch) måí taûi NHNN vaì do NHNN quaín lyï. Säú dæ taìi khoaín "Traïi phiãúu kho baûc" naìy âæåüc tênh vaìo tyí lãû thanh khoaín täúi thiãøu NHTM phaíi duy trç. Caïc traïi phiãúu kho baûc coï laîi do NHNN quy âënh. Nhçn chung, dæû træî bàõt buäüc laì cäng cuû mang tênh cháút haình chênh cuía NHTÆ nhàòm âiãöu tiãút mæïc cung tiãön tãû cuía NHTM cho nãön kinh tãú, thäng qua hãû säú taûo tiãön (hãû säú nhán tiãön tên duûng) âäúi våïi læåüng tên duûng cuía caïc NHTM cung æïng cho nãön kinh tãú. Mæïc dæû træî bàõt buäüc do luáût phaïp quy âënh. Âoï laì mäüt tyí lãû nháút âënh tiãön gåíi cuía khaïch haìng maì NHTM thu huït âæåüc (åí mäüt säú êt næåïc, laì tyí lãû nháút âënh caïc khoaín tên duûng âaî cáúp) phaíi gåíi vaìo mäüt taìi khoaín khäng laîi åí NHTÆ. Dæû træî bàõt buäüc laì biãûn phaïp kiãøm soaït cung æïng tiãön tãû, chåï khäng phaíi laì caïch âãø cho tiãön äøn âënh. Noï coï yï nghéa to låïn âãø âiãöu hoaì cung cáöu trãn thë træåìng tiãön tãû, thæûc hiãûn yãu cáöu cuía chênh saïch tiãön tãû. b. Biãûn phaïp chiãút kháúu, taïi chiãút kháúu: Âæïng vãö phæång diãûn nghãö nghiãûp ngán haìng, NHTÆ laì "ngæåìi cuía caïc ngán haìng". Våïi vai troì naìy, coï thãø noïi NHTÆ laì ngæåìi "ån" laì vë cæïu tinh cuía ngán haìng trung gian, nháút laì ngán haìng thæång maûi. Nãúu trong mäüt næåïc khäng coï NHTÆ, nghãö laìm ngán haìng seî ráút nguy hiãøm, vç dãù råi vaìo tçnh traûng máút khaí nàng chi traí maì åí sau læng ngán haìng khäng coï chäù dæûa, khäng coï ngæåìi cho vay sau cuìng (laì NHTÆ våïi khaí nàng vä biãn). Chæïc nàng ngæåìi "cho vay cuäúi cuìng" chè phuûc vuû viãûc duy trç tênh co giaîn cáön thiãút cuía viãûc cung æïng tiãön cho toaìn bäü hãû thäúng ngán haìng, chæï khäng phaíi laì cho tæìng ngán haìng riãng leí. Âiãöu âoï cho tháúy roî mäüt màût NHTÆ baío âaím khaí nàng thanh toaïn cho toaìn hãû thäúng ngán haìng vaì màût khaïc phaíi âiãöu tiãút hoaût âäüng kinh doanh cuía tæìng ngán haìng thäng qua hoaût âäüng thanh tra tên duûng, sao cho loìng tin cuía khaïch haìng vaìo hãû thäúng ngán haìng khäng bë máút âi. Nãúu trong báút cæï træåìng håüp nhæîng khoaín nåü phaíi âoìi naìo, NHTÆ cuîng phaíi can thiãûp vaìo våïi tæ caïch laì ngæåìi cho vay cuäúi cuìng, thç NHTÆ seî máút âi khaí nàng duy trç sæû khan hiãúm cuía tiãön tãû. Âäúi våïi NHTM, leî säúng coìn cuía hoü laì nháûn tiãön gåíi cuía moüi giåïi vaì cho vay pháön låïn tiãön gåíi âoï. Ngán haìng nháûn tiãön gåíi tiãút kiãûm, tiãön gåíi âënh kyì, coï traí laîi. Âa säú caïc næåïc cáúm ngán haìng traí laîi trãn tiãön gåíi khäng kyì haûn, ngán haìng phaíi cho vay tåïi mæïc maì NHTÆ cho pheïp âãø täúi âa hoaï doanh låüi, ngoaìi viãûc âaìi thoü caïc chi phê, tiãön traí laîi... Nhæng khäng phaíi l uïc naìo hoaût âäüng ngán haìng cuîng âãöu thuáûn låüi. Coï nhæîng luïc ngæåìi gåíi tiãön âãún âoìi ruït tiãön quaï nhiãöu, ngán haìng dãù tåi vaìo tçnh traûng keût väún. Nhæîng træåìng håüp aìo aût âoìi ruït tiãön thæåìng xaíy ea trong chu kyì kinh tãú. Nhiãöu ngán haìng, dáöu ráút tháûn troüng trong viãûc cho vay, cuîng khoï traïnh khoíi tçnh traûng thiãúu khaí nàng chi traí. Chênh vaìo nhæîng luïc "ngaìn cán treo såüi toïc" âoï. NHTM tçm âãún nhæîng sæû giuïp âåî cuía NHTÆ, ngæåìi cho vay cuäúi cuìng coï khaí nàng vä biãn, khäng bao giåì bë phaï saín. NHTÆ cáúp tên duûng cho ngán haìng trung gian qua nhiãöu hçnh thæïc. Hçnh thæïc thäng duûng vaì cäø âiãøn laì chiãút kháúu caïc thæång phiãúu cuía ngán haìng trung gian (hoàûc taïi chiãút kháúu nãúu ngán haìng trung gian âaî chiãút kháúu thæång phiãúu træåïc âoï). Hçnh thæïc thæï hai laì thãú cháúp hay æïng træåïc. Khi nháûn chiãút kháúu (hay taïi chiãút kháúu), NHTÆ laìm tàng khäúi tiãön tãû. Âoï laì hçnh thæïc phaït haình tiãön âæåüc caïc nhaì kinh tãú xem laì laình maûnh, vç noï coï khaí nàng tæû thanh toaïn do chäù thæång phiãúu tæåüng træng cho mäüt moïn nåü vãö thæång maûi xuáút phaït tæì viãûc læu thäng phán phäúi vaì nhåì læu thäng phán phäúi, cäng cuäüc saín xuáút tråí nãn thuáûn låüi. Våïi viãûc náng cao hoàûc giaím mæïc laîi suáút taïi chiãút kháúu, NHTÆ coï thãø khuyãún khêch giaím hoàûc tàng mæïc cung æïng tên duûng cuía NHTM âäúi våïi nãön kinh tãú, âäöng thåìi thäng qua âoï cuîng giaím hoàûc tàng mæïc cung æïng tiãön tãû. Chuïng ta haîy xem xeït váún âãö naìy chi tiãút hån. Bàòng nghiãûp vuû chiãút kháúu, NHTÆ muäún baình træåïng hay boï heûp khäúi tiãön tãû qua viãûc váûn duûng laîi suáút chiãút kháúu, âãø khuyãún khêch hay laìm naín loìng ngán haìng trung gian trong viãûc âi vay åí NHTÆ. Nãúu chênh saïch laì khuyãún khêch, NHTÆ haû tháúp laîi suáút chiãút kháúu. Ngán haìng trung gian trong træåìng håüp naìy âi vay reí, nãn coï khuynh hæåïng cuîng giaím båït laîi suáút cho vay, miãùn laì coìn hæåíng âæåüc laîi suáút sai biãût giæîa hai laîi suáút âoï. Ngæåüc laûi, khi muäún giaím båït cå häüi laìm tàng khäúi læåüng tiãön tãû, NHTÆ náng laîi suáút chiãút kháúu aïp duûng cho nhæîng cuäüc vay mæåün cuía ngán haìng trung gian, giaïn tiãúp aïp læûc ngán haìng naìy náng laîi suáút cho vay hoàûc haûn chãú båït nhæîng cå häüi cho vay. Chênh saïch chiãút kháúu, taïi chiãút kháúu coìn laì cäng cuû âënh hæåïng tên duûng. Nãúu NHTÆ muäún kêch thêch xuáút kháøu, seî cho taïi chiãút kháúu træåïc hãút caïc thæång phiãúu âoï. Trong nhiãöu træåìng håüp, NHTÆ coï thãø âàût ra nhæîng âiãöu kiãûn thuáûn låüi hay chàût cheî cho tæìng loaûi tên duûng cuía ngán haìng trung gian âãø âæåüc chiãút kháúu hay taïi chiãút kháúu åí NHTÆ nhæ: chiãút kháúu âãø giuïp ngán haìng trung gian âiãöu chènh dæû træî bàõt buäüc bë thiãúu huût vç coï sæû ruït tiãön gåíi âäüt ngäüt vaì quaï låïn; chiãút kháúu âãö giuïp ngán haìng trung gian thæûc hiãûn tên duûng tæìng muìa, nháút laì nhæîng ngán haìng åí vuìng troüng âiãøm näng nghiãûp; chiãút kháúu nhàòm giuïp ngán haìng naìo thiãúu huût thanh khoaín vç nhæîng nghiãûp vuû cho vay tæång âäúi daìi haûn âãø khuyãún khêch phaït triãøn. Taïi chiãút kháúu cho pheïp NHTÆ giæî vai troì chuí âäüng trong haình âäüng cuía noï vç muûc tiãu phaït haình. Nhæng khäng phaíi luïc naìo NHTÆ cuîng chuí âäüng âæåüc coï nhiãöu træåìng håüp cho vay chiãút kháúu cuía noï laì thuû âäüng vç phaíi "chæîa chaïy" nhæîng khoï khàn kháøn cáúp cho caïc NHTG. Toïm laûi, biãûn phaïp chiãút kháúu, taïi chiãút kháúu laì nhæîng âiãöu kiãûn maì NHTÆ mua caïc thæång phiãúu cuía caïc ngán haìng trung gian nhàòm âiãöu chènh mæïc cung æïng tên duûng cuía ngán haìng trung gian âäúi våïi nãön kinh tãú, âäöng thåìi thäng qua âoï âiãöu chènh mæïc cung æïng tiãön tãû. So våïi viãûc phaït haình tiãön cho chênh phuí, viãûc phaït haình dæûa trãn thæång phiãúu tæång âäúi âaím baío cho säú tiãön phaït haình coï tênh thanh khiãút cao, vç noï giuïp læu âäüng hoaï mäüt khäúi læåüng haìng hoaï vaì dëch vuû, âäøi pháön khaí dé laìm cå såí cho sæïc mua cuía tiãön tãû âæåüc væîng chàõc. c. Chênh saïch thë træåìng måí: Træåïc kia, caïc nghiãûp vuû chiãút kháúu, taïi chiãút kháúu cuía NHTÆ chiãúm mäüt vë trê quan troüng âàûc biãût trong viãûc thæûc thi chênh saïch tiãön tãû. Vãö sau, ngæå._.ững đáp ứng được yêu cầu chi tiêu thường xuyên mà còn dành ra một phần tích luỹ để chi đầu tư phát triển và để trả nợ .Kết quả là từ năm 1992-1994 nhà nước không còn phát hành tiền để bù đắp bội chi ngân sách nhà nước . Trong giai đoạn này có nhiều yếu tố quyết định chiều hướng thuận lợi cho chính sách tiền tệ .Chính phủ luôn chú trọng ổn định kinh tế vĩ mô ,quan tâm đến chính sách tiền tệ , đó là các ngân hàng ngoài quy định của ngân hàng nhà nước cho vay với các doanh nghiệp với lãi suất từ 1,8 đến 2,1%tháng thì còn sử dụng chính sách cho vay theo lãi suất thoả thuận với lãi suất từ 3 đến 3,5%/tháng và giữ lạm phát ở mức thấp .Pháp lệnh ngân hàng nhà nước ,pháp lệnh ngân hàng thương mại và hợp tác xã tín dụng đã quy định cơ sở cho việc thành lập hệ thống ngân hàng hai cấp .Ngân hàng nhà nước đã tập trung vào điều hành chính sách tiền tệ ,chú ý đến cung tiền tệ và thực hiện chính sách lãi suất thực dương . Từ đó quản lý và tạo môi trường cho các ngân hàng thương mại quốc doanh , các ngân hàng thương mại cổ phần ,ngân hàng liên doanh và các tổ chức tín dụng khác hoạt động có lãi theo cơ chế thị trường . Bên cạnh đó nhà nước đã mở rộng quan hệ đối ngoại và được sự trợ giúp kỹ thuật của các tổ chức tài chính .Cán cân thanh toán có chiều hướng thuận lợi . C/giai đoạn 1996-2002 : Chính sách tiền tệ luôn là công cụ để đạt được các mục tiêu kinh t ế .Do đó nó phải hướng chiều hướng phát triển của nền kinh t ế giai đoạn 1996-2000. Khác với giai đoạn 1991-1995 giai đoạn 1996-2000 nền kinh tế bước sang một trang mới: chính sách kinh tế của đất nước đã chuyển sang mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao .Do đó mục tiêu của chính sách tiền tệ là ổn định kinh tế vĩ mô và bảo đảm sự tăng trưởng cao của nền kinh tế. Mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô bao hàm nghĩa rộng hơn nhiều so với mục tiêu kiểm soát lạm phát . Ổn định kinh tế vĩ mô nghĩa là tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức đồng đều trong các năm đạt gần tới tiềm năng của nền kinh tế ,tỷ lệ lạm phát không dao động quá mạnh ,cán cân thanh toán quốc tế cân bằng và không có sự giao động lớn của các biến số trên qua các năm . Ở giai đoạn này lạm phát cố gắng giữ ở mức 10% năm . Gia tăng tốc độ phát triển là mục tiêu chính của giai đoạn này .Nếu giai đoạn 1991-1995 là bước ổn định nghĩa là kiềm chế lạm phát và chúng ta đã thành công thì giai đoạn 1996-2000 sẽ là giai đoạn phát triển .Chúng ta sẽ cố gắng đạt tốc độ tăng trưởng khoảng 10% /năm. Trong giai đoạn này , để đạt mục tiêu tăng trưởng ,Việt Nam cần một lượng vốn khổng lồ ,con số đó có thể lên tới 41-42 tỷ USD.Với chính sách mở cửa nguồn vốn từ bên ngoài vào sẽ tăng lên .Tuy nhiên , để đạt được số vốn đó chính sách tiền tệ cần nổ lực tối đa cho việc huy động cả nguồn vốn trong nước lẫn nước ngoài .Quan điểm của đảng và chính phủ ta trong việc giải quyết vấn đề này là dựa chủ yếu vào nguồn trong nước , đồng thời vận dụng mọi khả năng huy động nguồn vốn từ bên ngoài -yếu tố được coi là đóng vai trò rất quan trọng ,đặc biệt trong thời kỳ đầu khi nguồn bảo đảm trong nước còn thấp .Trong giai đoạn này công cụ lãi suất được vận dụng rất linh hoạt và có nhiều thay đổi : -Từ năm 1997 ngân hàng nhà nước áp dụng chính sách lãi suất chênh lệch 0,35% giữa lãi suất cho vay và lãi suất huy động , đồng thời chính sách trần lãi suất được xác định ở nhiều mức khác nhau . Đến giữa năm 1997 lãi suất cho vay và lãi suất huy động được giảm xuống ở mức thấp nhất ,lãi suất tiền gởi cũng giảm xuống phù hợp với mức lạm phát . Đến cuối năm do tỷ giá hối đoái tăng mạnh khiến cho chỉ số giá có xu hướng gia tăng ,trong khi lãi suất tiền gởi còn thấp ,khoảng 0,75%/tháng làm cho việc huy động tiền gởi bằng đ ồng Việt Nam kém hấp dẫn và hệ thống ngân hàng gặp khó khăn về nguồn vốn kinh doanh . -Đầu năm 1998 ,thống đốc ngân hàng nhà nước ban hành quy định điều chỉnh tăng trần lãi suất cho vay lên đến 1,2%tháng đối với ngắn hạn ,1,25% tháng đối với trung dài hạn . Đối với thành thị nông thôn lãi suất tái cấp vốn cũng tăng lên 0,9-1,1%/tháng . -Ngày 21/01/1998,ngân hàng nhà nước xoá bỏ chính sách chênh lệch lãi suất ,bước đầu áp dụng lãi suất cơ bản. -Trong hai năm 1999,2000,nền kinh tế có mức tăng trưởng thấp ,một vài lĩnh vực hoạt động bị đình trệ ,vốn đầu tư nươc ngoài bị giảm suốt ,một số mặt hàng có hiện tượng giảm giá kéo dài .Vì vậy trần lãi suất được nhà nước điều chỉnh giảm dần , đến giữa năm 1999 nền kinh tế có dấu hiệu thiếu phát tăng trưởng kinh tế chậm sức mua giảm suốt ,ngân hàng nhà nước đưa ra trần lãi suất và giảm lãi suất tái cấp vốn . -Trong năm 1999 có 6 lần điều chỉnh lãi suất .Tuy nhiên tác động của lãi suất không nhiều ,tình trạng này tiếp diễn đến tháng 3/2000 và dẫn đến sự cạnh tranh mạnh mẽ giữa các ngân hàng th ư ơng mại .Từ đó cho thấy cần phải tự do hoá lãi suất . -Do đó từ tháng 8/2000 chính sách trần lãi suất hoàn toàn bị bãi bỏ và thay vào đó là chính sách lãi suất cơ bản .Lãi suất cơ bản là mức lãi được xây dựng trên cơ sở tham khảo mức lãi suất cho vay của các ngân hàng thương mại lớn đối với các khách hàng tốt nhất của một nhóm các tổ chức tín dụng được lụa chọn và biên độ giao động được công bố hằng tháng d/giai đoạn 2001-2004 : Để thực hiện theo chương trình hành động theo nghị quyết đại hội đảng lần thứ XI ,ngành ngân hàng đã xây dựng định hướng chiến lược của mình từ năm 2001 đến năm 2005.Trong đó các chỉ tiêu chủ yếu là: -Tốc độ tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán bình quân năm : 22% -Tốc độ tăng trư ởng vốn huy động hàng năm 20-25% -Tốc độ tăng mức dư nợ cho vay hằng năm : 22% -Giảm tỷ trọng thanh toán bằng tiền mặt từ 24%năm 2000 đến 2005 xuống còn 19-20% Những chỉ tiêu trên nhằm :”xây dựng chính sách ti n tệ phục vụ ổn định kinh tế vĩ mô ,kiểm soát lạm phát ,thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng,kính thích đầu tư,tạo điều kiện cho tăng trưởng kinh tế cao và bền vững “ (nguồn :TTTC-TT s ố 5/2002) Bốn năm qua ngành ngân hàng đã bám sát và thực hiện các chỉ tiêu đã được hoạch định.Có những thành tựu đáng được ghi nhận ,song cũng còn không ít những tồn tại bất cập ,thể hiện qua nh ững số liệu dưới đ ây: BIỂU 1: MỨC THỰC HIỆN CÁC CHỈ TIÊU KẾ HOẠCH TIỀN TỆ _T ÍN DỤNG TỪ 2001-2004 CÁC CHỈ TIÊU KH:2001-2005 MỨC THỰC HIỆN (%) 2001 2002 2003 Ước 2004 Tổng phương tiện thanh toán 22%/năm 23,7 17,7 24,9 21 Tổng vốn huy động 20-25%/năm 20,1 23,0 22,7 22 tổng dư nợ cho vay 22%/năm 21,0 28,0 27,3 26 TT bằng tiền mặt 19-20%/năm 2005 23,7 22,5 23,0 22 (tổng cục thống kê thời báo ngân hàng ) Những số liệu thống kê trên đây phản ánh những nét cơ bản về hoạt động tiền tệ -tín dụng trong 4 năm đầu thế kỷ 21. Qua đó có thể rút ra những mặt được và chưa được trong hoạt động ngân hàng : BIỂU 2: CÁC CHỈ TIÊU KINH TẾ LIÊN QUAN ĐẾN TIỀN T Ệ _T ÍN DỤNG: C ÁC CH Ỉ TI ÊU M ÚC TH ỤC HI ỆN SO V ÓI K Ế HO ẠCH 2001 2002 2003 2004 Chỉ số giá tiêu dùng (cpi) 0,85/5% 4%/3-4% 3%/75 9,55/5% Mức tăng trưởng GDP 6,8%/7,5% 7%/7,3% 7,2%/7,5% 7,6%/8% Tỷ trọng tiền gởi USD/M2 32% 29% 24% 21,5% Về điều hành chính sách tiền tệ : -Tổng phương tiện thanh toán trong 3 năm 2001-2003 tăng bình quân 22,1%/năm .Năm 2004 ước khoản 21%.Như vậy ,so v ới mục tiêu trong kế hoạch 5 năm (2001-2005) tốc độ tăng trưởng tổng phương tiện thanh toán không phải là phương tiện gây ra lạm phát . -Tỷ lệ thanh toán tiền mặt từng năm chưa đạt mục tiêu k ế hoạch đề ra .Song do ngân hàng phát triển các hình thức thanh toán hiện đại (thẻ ATM, thẻ tín dụng ,E-banking,...)tỷ lệ thanh toán bằng tiền mặt đã giảm qua các năm :23.7%; 22.5%; 23%; 22% -Việc phát hành tiền mới vào lưu thông từ cuối năm 2003 là để đáp ứng mức độ tăng trưởng kinh tế , để phù hợp với mặt bằng giá và thay thế tiền giấy cotton rách nát ,không làm tăng ứ lượng tiền cần thiết cho lưu thông .Tuy nhiên các đồng tiền polymer mệnh giá cao (50.000 đ,100.000 đ,500.000 đ ) phát hành vào thời điểm vật giá đang leo thang ,làm cho mọi người ngộ nhân đó là nguyên nhân gây ra lạm phát .Những đồng tiền kim loại phát hành với mục đích chính là để thanh toán các dịch vụ công cộng tự động .Nhưng các dịch vụ này chậm phát triển đã hạn chế tính ưu việt của kim loại . -Trước khi bước vào thế kỷ 21,ngân hàng đã khắc phục được tình trạng giảm phát kéo dài trong 2 năm trước đó .N ăm 1999 chỉ tiêu CPI là 6%;từ năm 2001-2003 chỉ số CPI đã tăng dần theo tuần t ự :0,82%; 4%; 3%.Nhờ đó đã giữ được ổn định giá trị đối nội của VNĐ và phục vụ có hiệu quả kinh tế vĩ mô.Tốc độ tăng trưởng GDP trong 3 năm đầu thế kỷ ,tốc độ tăng trưởng CPI luôn thấp hơn tốc độ tăng trưởng GDP ,thể hiện sự điều hành chính sách tiền tệ có hiệu quả vững chắc .Nhưng đến năm 2004 ,2 chỉ tiêu GDP và CPI đã tăng trưởng nghịch chiều :GDP tăng 7,6% trong khi CPI tăng 9,5% lớn gấp gần 2 lần mức quốc hội thông qua (5%).Mức lạm phát quá cao đã gây nhiều bất lợi cho đời sống kinh tế -xã hội và ảnh hưởng không tốt đến các chỉ tiêu kinh tế khác trong kế hoạch 5 năm .Mặc dù nguyên nhân chủ yếu gây lạm phát do nhiều yếu tố khách quan như sự tăng cao quá mức của giá xăng dầu ,sắt thép ,phân bón lương thực thực phẩm ...song không thể không c ó một phần do nguyên nhân tiền t ệ . Việc điều hành chính sách ngoại hối ,tỷ giá : -những năm 2001,2002, chính phủ vẫn áp dụng chính sách kết hối đối với các doanh nghiệp có sử dụng ngoại tệ trong kinh doanh .Từ năm 2003 ,tỷ lệ này đã được xoá bỏ .Với những quản lý khác trong ngoại hối ,nhiều năm lượng ngoại tệ mua vào lớn hơn lượng ngoại tệ bán ra cho các doanh nghiệp kinh doanh xuất nhập khẩu ,tránh được sự căng thẳng trong cung cầu ngoại tệ . -Mức độ đôla hoá nền kinh t ế (đ ôla/M2) đã giảm dần từ 31,7% năm 2001 xuống 28,4%năm 2002 ;23,6% năm 2003 và 21,5% năm 2004 .Tỷ trọng đôla hoá tuy giảm nhưng lượng ngoại tệ trong tay nhà nước trong các ngân hàng và sự trôi nỗi ngoài sự kiểm soát của ngân hàng còn lớn . Đây là sự cảnh báo đối với các tổ chức tín dụng ,các doanh nghiệp và người dân có sử dụng ngoại tệ .Bởi đồng USD liên tục bị sút giá so với đồng EURO ,YEN ,Bản Anh ..tình trạng đô la hoá nền kinh tế còn là yếu tố gây trở ngại cho việc tính toán lượng tiền trong lưu thông và cho việc điều hành chính sách tiền tệ của NHNN. -Bốn năm qua NHNN Việt Nam thực hiện chính sách tỷ giá linh hoạt , không cố định tỷ giá VND và USD ,cũng không thả nỗi tỷ giá theo quan hệ cung cầu ,cho phép các NHTM được thay đổi tỷ giá trong biên độ (+-) 25% Chính sách tỷ giá linh hoạt đã có tác dụng kích thích xuất khẩu ,tăng lượng dự trữ ngoại tệ của nhà nước ,thu hẹp mức nhập si êu .Mấy năm qua cán cân thương mại nước ta tuy vẫn còn nhập siếu trong cán cân thanh toán tổng thể có năm đã bội thu do nguồn kết hối chuyển về qua các ngân hàng rất lớn. năm 2001 là 1.280t ỷ U SD; 2002: 2,15 t ỷ ; 2003 : 2,58 t ỷ , ươc 2004 3 t ỷ USD . Trong 4 năm liền t ỷ giá VND/USD t ừng năm giảm nhẹ theo thứ tự 3.6%, 2.1% , 2.2%, 1%. Việc điều hành chính sách tín dụng : -Đối với nước ta, thị trường tiền tệ ,thị trường tín dụng phát triển chậm , nền kinh tế bị đôla hoá ,nên trong quá trình điều hành chính sách tiền tệ để phục vụ kinh tế vĩ mô .NHNN đã rất coi trọng kiểm soát tốc độ gia tăng tín d ụng và nâng cao chất lượng tín dụng . Trong việc điều hành chính sách t ín dụng .NHNN đã có những đ ổi mới phù hợp với thông lệ quốc tế .Thực hiện tự do hoá lãi suất , đã duy trì ở mức ổn định lãi suất cơ bản ,lãi suất tái cấp vốn ,tái chiết khấu để định hướng hoạt động kinh doanh của các TCTD, đã bổ sung vốn cho các NHTM nhà nước , đã sử dụng có hiệu quả hơn các công cụ kiểm soát gián tiếp , đã từng bước mở rộng quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của các TCTD trong kinh doanh tiền t ệ ... tuy nhiên do năng lực quản lý , điều hành bất cập nên hoạt động tín dụng ,hoạt động cơ bản để hổ trợ chính sách tiền tệ đang còn nhiều yếu kém ,thể hiện : (1)tốc độ tăng trưởng dư nợ cho các năm đều cao hơn tốc độ tăng nguồn vốn huy động . (2)mất cân đối giữa nguồn vốn và cho vay trung dài hạn .Nguồn vốn huy động trung dài hạn chiếm khoảng 20% tổng nguồn ,dư nợ cho vay tương ứng chiếm khoảng 40% tổng dư nợ việc sử dụng quá mức nguồn vốn ngắn hạn để cho vay trung dài hạn tiềm ẩn những rủi ro khôn lường trong thanh khoản . (3)vốn cho vay tập trung quá nhiều vào các dự án lớn ,các tổng công ty 90-91 với thời hạn dài .Nhiều dự án kém hiệu quả ,đến hạn không trả được nợ đã gây khó khăn cho tài chính các ngân hàng . (4)tỷ trọng nợ xấu và nợ quá hạn tuy giảm nhưng số tuyệt đối nợ đọng còn nhiều và chưa loại trừ được nợ quá hạn mới phát sinh . (5)vốn tự có quỹ dụ phòng rủi ro đạt thấp .Hệ số an toàn vốn chưa đạt mức theo thông lệ quốc tế . (6)Năm 2004 do mức lạm phát cao hơn nhiều lãi suất tiền gửi nên nguyên tắc “lãi suất dương” đã bị triệt tiêu . Tại các hội nghị sơ kết tổng kết nhiều năm .Thống đốc NHNN đã cảnh báo hiện tượng “tín dung nóng“ ,tiềm ẩn nhiều rủi ro ,nhất là đối với các NHTM nhà nước ,song vấn đề chưa chuyển biến được bao nhiêu .nhìn thẳng vào sự thật , những yếu kém của hoạt động tín dụng đã góp phần gây lạm phát .Đây cũng là hoạt động ngân hàng đang tìm ẩn nguy cơ mất ổn định như hội nghị trung ương IX đã nhận xét . Trong 3 năm đầu thế kỷ ,hoạt động tiền tệ tín dụng đạt nhiều thành tựu đáng khích lệ .Nhưng sang năm 2004 lạm phát cao vược mức kế hoạch ,trong đó có phần do hoạt động tín dụng chưa đạt yêu cầu trong suốt 4 năm gây ra . 3) Những thách thức và định hướng phát triển : a)những thách thức : Số tiền tiết kiệm cũng như vốn đầu tư quốc nội còn thấp so với yêu cầu mà mục tiêu tăng trưởng nhanh lâu bền đặt ra .Hiện nay ,nước ta là một trong 10 nước có mức thu nhập quốc dân đầu người thấp nhất trên thế giới .Đây là vấn đề trở ngại lớn nhất để thực hiện các mục tiêu nâng cao khả năng tiết kiệm và đầu tư cũng như mục tiêu duy trì ổn định ,trước hết đòi hỏi phải đầu tư lớn để tăng trưởng nhanh . Trong thời gian qua mức tiết kiệm trong nước đã tăng liên tục qua các năm .Năm 1994 mức tiêt kiệm là 16,6%GDP ,năm 1995 là 20,6%. Tuy nhiên cần thấy rõ là con số này rất thấp so với mức tiết kiệm của các nước tăng trưởng nhanh trong khu vực (từ 30-475%GDP).Thêm vào đó điều đáng lưu tâm là trong tổng số tiết kiệm nói trên thì mức tiết kiệm ròng chỉ đạt khoảng 7-8% GDP. Như vậy những thách thức đặt ra đối với chính sách tiền tệ là phải xử lý mối tương quan giữa tiết kiệm và đầu tư với công cụ chủ yếu là lãi suất .Khi xử lý vấn đề này điểm khó khăn nhất cần tính đến là một mức lãi suất có tác động kích thích tiết kiệm luôn luôn sinh ra hiệu ứng làm giảm nhu cầu đầu tư . Do đó cùng với xu hướng toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới ,chính sách tiền tệ Việt Nam còn có thách thức quan trọng nữa là phải huy động và sử dụng vốn nước ngoài có hiệu quả ,kiểm soát nợ nước ngoài và giữ cho nó ở mức cân bằng với năng lực trả nợ .Nền kinh tế nước ta đang trở thành một trong những điểm có sức thu hút vốn nước ngoài mạnh mẽ .Xu hướng thực hiện đó cho phép đưa ra những dự đoán lạc quan về dòng vốn đổ vào những ngân hàng trong giai đoạn tới .Tuy nhiên không thể không thấy rằng những điều kiện quốc tế chủ yếu có liên quan đến dòng chảy của vốn nước ngoài đã có những thay đổi : -Có hiện tượng thắt chặt hơn thị trường vốn quốc tế ,sự cạnh tranh trên thị trưòng vốn quốc tế ngày càng trở nên quyết liệt -Những thăng trầm trong tương quan giữa các đồng tiền mạnh trên thế giới ,đặc biệt là đôla Mỹ ,Mark Đức và Yên Nhật cho thấy tính bất ổn định trong môi trường tài chính -tiền tệ quốc tế . -Quá trình hình thành trật tự mậu dịch quốc tế mới sau GATT đang diễn ra và chưa hoàn toàn định hình .Xu hướng chung của quá trình là nới lỏng các quy chế mậu dịch .Hệ quả tất yếu của nó là hạ thấp các hàng rào thuế quan.Do đó ,gia tăng mức độ cạnh tranh xuất nhập khẩu trên thị trường thê giới ,trong đó phần bất lợi và khó khăn dường như nghiêng về các nước đang phát triển Bên cạnh những vấn đề quốc tế ,chính sách tiền tệ của nước ta còn gặp nhiều khó khăn trong giải quyết nguy vơ lạm phát thường xuyên.Môi trường tài chính -Tiền tệ của đất nước ta vẫn còn kém phát triển .Vì nguồn lực cho nền kinh tế đang ở trong quá trình chuyển đổi thích nghi hướng theo hệ thống kinh tê thị trường .Bởi lẻ đây là giai đoạn chuyển đổi nên tất yếu sẽ xảy ra những biến động lớn kéo theo sự bất ổn định của tiền tệ .Mà khi không đảm bảo được sự ổn định thì chính sách tiền tệ dễ rơi vào trạng thái mất ổn định ,gây ra những kết quả ngược ,Không theo những mục tiêu đã định hướng.Khi đó chính sách tiền tệ sẽ là vật cản kìm hảm sự phát triển của môi trường tài chính ,làm xói mòn nguồn vốn của đất nước khi vận dụng chính sách tiền tệ ,kết quả thu được đi ngược lại ý đồ ban đầu .Thay vì mức tiết kiệm và năng lực đầu tư nội địa nâng lên là tình trạng thâm hụt ngân sách ,khối lượng nợ nước ngoài và phần của cải đất nước sản xuất ra nhưng phải dành cho trả nợ và lãi ngày cang lớn ,hậu quả không thể tránh khỏi sau đó là lạm phát cao,bất ổn định dẫn đến trì trệ ,suy thoái . Thêm vào đó hệ thống ngân hàng còn lạc hậu ,thô sơ.Khi so sánh trình độ phát triển giữa nước ta và thế giới ,một nhà kinh tế nước ngoài nhận xét rằng ngân hàng hiện là lĩnh vực có khoảng cách lớn hơn cả so với các lĩnh vực kinh tế khác .Nhận xét này có một ẩn ý là để đảm bảo tính đồng bộ và nhịp độ phát triển kinh tế mong muốn .Việt Nam cần phải tập trung nổ lực để nâng cấp và hoàn thiện hệ thống ngân hàng nói chung ,chính sách tiền tệ nói riêng .Và khi thừa nhận vai trò của chính sách tiền tệ trong tiến trình đổi mới thì ẩn ý được bộc lộ rõ ràng .Thật vậy ,hệ thống ngân hàng nước ta còn lạc hậu rất nhiều so với các nước phát triển trên thế giới .Chính hệ thống ngân hàng là cơ quan vận hành chính sách tiền tệ ,muốn một chính sách tiền tệ được vận hành đồng bộ , Nhịp nhàng thì hệ thống ngân hàng phải được mở rộng phát huy đầy đủ khả năng vốn có của nó .Ở Việt Nam hệ thống ngân hàng còn yếu ,các phương tiện kỹ thuật cũ kỹ ,các phương tiện hoạt động chưa nâng cao. Cùng với những khó khăn trên chính sách tiền tệ Việt Nam còn đứng trước thử thách ngày càng gia tăng đối với nguy cơ tụt hậu trước một thế giới đang bước vào thời kỳ tăng trưởng nhanh .Do đó chính sách tiền phải đảm bảo đạt được những ưu việt nhất để giải quyết mối tương quan giữa mục tiêu ổn định và tăng trưởng ,xây dựng một nền kinh tế phát triển cao ,lâu bền . 3)Hướng giải quyết : Nền kinh tế nước ta về cơ bản đã thoát khỏi tình trạng khủng hoảng .Giờ đây đã đến lúc tăng trưởng đóng vai trò quyết định .Ổn định chỉ có đích hướng vững chắc khi nó có đính hướng là tăng trưởng. Như vậy chúng ta phải xây dựng một chính sách tiền tệ trên cơ sở với những hoàn cảnh đặc thù của đất nước .Trong khi vẫn coi ổn định kinh tế là nhiệm vụ cơ bản ,cần nhấn mạnh hơn nữa vào mục tiêu tăng trưởng phát triển tài chính ,nâng cao mức tiết kiệm đầu tư . Để đạt được mục tiêu trên đòi hỏi ngân hàng nhà nước phải phát huy hữu hiệu vai trò quản lý và điều tiết vĩ mô các hoạt động tiền tệ tín dụng trong nền kinh tế quốc dân bằng việc sử dụng các công cụ trực tiếp và gián tiếp để tác động đến khả năng cung ứng khối lượng tiền tệ mới cho nền kinh tế và xử lý có hiệu quả khối lượng tiền tệ đang tồn tại . Trong giai đoạn này ,do các ngân hàng đã hoạt động ổn định hơn,và do sự canh tranh với nhau ,cùng với việc tạo cho công cụ lãi suất mang tính thị trường hơn NHTW chỉ cần cho một lãi suất định hướng và để cho các ngân hàng tự chọn lãi suất cho mình Đồng thời để thu hút tiền tiết kiệm và khuyến khích đầu tư ,Lãi suất phải thích ứng với những bất đẳng thức sau: -Lãi suất ký thác phải cao hơn mức lạm phát . -Lãi suất cho vay phải cao hơn lãi suất tiền gởi . -Doanh lợi phải cao hơn lãi suất cho vay. Về tái chiết khấu và lãi suất chiết khấu ,đây là công cụ ảnh hưởng tới khả năng vay nợ của ngân hàng thương mại .Bằng việc việc sử dụng lãi suất chiết khắu và quản lý của sổ chiết khấu ngân hàng nhà nước có thể tác động đến khối lượng vay chiết khấu ,đến mở rộng hay thu hẹp tín dụng của nền kinh tế ,hiện nay các ngân hàng nên nân dần mức độ thực hiện của các công cụ này ,tiến tới hình thành nột cơ chế quản lý và điều hành phù hợp với cơ chế thị trường . Đối với công cụ nghiệp vụ thị trường mở: Trong cơ chế kiểm soát lãi suất được lựa chọn , nghiệp vụ thị trường mở (NVTTM) đóng vai trò chủ chốt bởi khả năng tác động linh hoạt , chủ động và thường xuyên của nó . Tuy nhiên , trong điều kiện hiện nay của thị trường tiền tệ việt nam , các lợi thế của (NVTTM) chưa có điều kiện để phát huy tối đa . để cải thiện tình trạng này vấn đề trước hết là phải có quan điểm gắn các các giao dịch (NVTTM) với mức lãi suất được lựa chọn làm mục tiêu , sử dụng tối đa các yếu tố thị trường của (NVTTM) nhằm tăng cường quyền lực can thiêp của NVTTM để duy trì mục tiêu lãi xuất thường xuyên . Trên cơ sở quan điểm này , NHNN cần quan tâm đến việc : -Một là : đa dạng hoá danh mục chứng từ có giá trị trong các giao dịch nghiệp vụ thị trường mở của Ngân Hàng Nhà Nước. -Hai Là :Tạo điều kiện mở rộng đối tác tham gia vào giao dịch nghiệp vụ thị trường mở thường xuyên . -Ba là: Tăng Tần số phiên dịch . Đối với chính sách tái cấp vốn : Để công cụ này có hiệu lực khống chế lãi suất mục tiêu đồng thời phản ảnh tín hiệu của CSTT. Giải pháp chủ yếu là phải bảo đảm cho các hình thức tín dụng của NHNN . Thực hiện đúng chức năng của nó và phải tạo ra được sự ràng buộc về vốn giữa NHTM với NHNN. Theo đó, NHNN phải là chổ dựa cuối cùng của các NHTM về vốn . Để tạo được mối quan hệ này .Các giải pháp cần thực hiện là : -Thứ Nhất :chấm dứt tình trạng cho vay chỉ định qua kênh tái cấp vốn -Thứ Hai : rà soát và giảm bớt các mục tiêu chỉ định không phù hơp với các chiến lược phát triển kinh tế trong điều kiện hội nhập . -Thứ Ba :Việc cung ứng vốn ngân hàng cho các mục tiêu chỉ định (trong thời gia trước mắt ) cũng cần tuân thủ cơ chế tín dụng của ngân hàng để bảo đảm khả năng thu hồi nợ -Thứ Tư :Cần xem xét , sắp xếp lại và quy về một lối tất cả các nguồn tín dụng cung cấp cho mục tiêu chính sách cũng như các đối tựơng chỉ định để có thể sử dụng hiệu quả trên cơ sở phân bổ một cách hợp lý bởi ngân hàng Chính Sách Xã Hội . -Thứ năm :Tạo lập một cơ chế bình đẳng giữa các TCTD trong việc tiếp cận nguồn tái cấp vốn từ NHNN. Đối với công cụ dự trữ bắt buộc : Trong điều kiện thực hiện CSTT ở việt nam , công cụ dự trữ bắt buộc vẫn có tác dụng trong việc tác động tới nhu cầu vốn khả dụng của hệ thống NHNN . Trong điều kiện đô la hoá bảng cân đối tài sản của hệ thống ngân hàng ở mức tương đối cao , công cụ dự trữ bắt buộc góp phần quan trọng để cân bằng thu nhập kì vọng giữa hai loại tài sản và hạn chế tình trạng di chuyển giữa chúng gây bất lợi cho hoạt đông ngân hàng Và giảm hiệu lực điều tiết của CSTT . Cần có những điều chỉnh đới với phương pháp quản lý dự trữ bắt buộc của NHNN . Cải tiến hệ thống thông tin báo cáo để có thể xác định chính xác tổng dự trữ của các TCTD phân tán tại chi nhánh NHNN tính vào từng thời điểm làm căn cứ để kiểm soát lượng dự trữ bắt buộc định kì .Nghiên cứu và rút ngắn thời hạn của kì xác định và duy trì xuống 15 ngày nhưng phần lớn các quốc gia trong khu vực .Duy trì một khoảng cách thích hợp gĩưa tỷ lệ dự trữ của tiền gửi nội tệ và ngoại tệ để vừa đảm bảo hạn chế tình trạng đô la hoá . Khiến khích dư nợ cho vay ngoại tê mà không tạo nên khoảng thuế quá nặng cho các TCTD có hoặt động tiền gửi USD .Tuy Nhiên vấn đề quan trọng nhất trong cơ chế kiểm soát lãi suất giám tiếp là việc công bố mức lãi suất mục tiêu dược lựa chọn của NHNN phải tạo nên được những phản ứng của thị trường , trứơc hết là thị trường tiền tệ . Muốn vậy ,NHNN phải có đủ sức mạnh cũng như hiệu lực can thiệp để có thể duy trì lãi suất thị trường theo đúng mức mục tiêu đã cam kết . Trong thời gian trước mắt NHNN cần có sự phối hợp chặt chẽ với quyền lực của hiệp hội ngân hàng trong việc can thiêp vào mặt bằng lãi suất thị trường ,nhưng về lâu về dài , các nền tảng của cơ chế kiểm soát lãi suất gián tiếp phải dần được hoàn thiện mà trước hết là lo cải thiện về căn bản hiệu quả của tác động của hệ thống công cụ CSTT. Về trung hạn ,một số biện pháp có thể được thực hiện để củng cố thị trường mở OMO và tăng cường vai trò của lãi suất là : -Xác định lại biên độ cao và thấp của lãi suất .NHNN nên cân nhắc việc thay thế lãi suất chiết khấu hiện đang xác định biên độ thấp bằng một lãi suất của một loại hình tiền gửii hiện có mà ở mức lãi suất đó các tổ chức tín dụng có thể gửi vốn khả dụng dư thừa bằng tiền đồng .NHNN cũng nên sử dụng lãi suất tái cấp vốn qua đêm được ấn định thích hợp để xác định biên độ cao cho lãi suất thị trường ngắn hạn ,gồm cả các lãi suất thị trường liên ngân hàng .NHNN nên thông báo rõ với thị trường rằng những sửa đổi này không đưa ra tín hiệu về một sự thay đổi nào của vị thế chính sách tiền tệ . -Hạn chế cửa sổ chiết khấu vào cuối ngày làm việc .Hiện tại công cụ chiết khấu và tái cấp vốn luôn sẵn có suốt cả ngày làm việc .NHNN nên cân nhắc đến việc hạn chế chỉ có cấp các công cụ tái cấp vốn và tiền gửi vào cuối ngày .Sự hạn chế này cùng với đặt lãi suất của các công cụ này một cách thích hợp có thể sẽ khuyến khích các tổ chức tín dụng sử dụng thị trường liên ngân hàng và thị trường OMO để điều chỉnh vị thế vốn khả dụng của mình .Biện pháp này cần phải đi kèm với việc nới biên độ đủ rộng của những lãi suất của các công cụ hiện có .Một thị trường thứ cấp sâu rộng hơn với những giấy tờ có gía của chính phủ và của NHNN sẽ khuyến khích nhiều các tổ chức tín dụng hơn nắm giữ các chứng khoán này ,và như vậy tăng cường sự tham gia vào thị trường OMO. -Chuyển sang hoạt động qua đêm hằng ngày .Một khi lãi suất tìên gởi và lãi suất tái cấp vốn sửa đổi đã được áp dụng và dự báo về vốn khả dụng đã được cải thiện ,các nhà chức trách cũng nên cân nhắc đến việc tổ chức các phiên đấu thầu thị trường OMO hàng ngày và chuẩn hoá điều kiện OMO sang qua đêm . -Nên loại bỏ lãi suất cơ bản ,do thiếu mối quan hệ rõ ràng giữa lãi suất cơ bản với các lãi suât khác,cần phải tăng độ chính xác và tần suất thường xuyên của các số liêu sử dụng . Về dài hạn ,Việt Nam có thể nên áp dung đặt lạm phát mục tiêu như là một khuôn khổ cho chính sách tiền tệ của Việt Nam .Để làm được như vậy việc các ngân hàng tăng cường tham gia vào hoạt động của thị trường mở và giúp phát triển một thị trường liên ngân hàng với nhiều công cụ hơn nữa là rất quan trọng .NHNN cũng cần bắt đầu bằng những công cụ dự báo lạm phát để có thể dự báo lạm là một bươc cơ bản để điều hành chính sách tiền tệ và tín dụng theo hướng ưu tiên ổn đinh giá . KẾT LUẬN Sự vận dụng chính sách tiền tệ của ngân hàng trung ương tốt hay xấu có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của nền kinh tế ,Tuỳ mục tiêu của mỗi quốc gia và từng giai đoạn phát triển của đất nước mà ngân hàng trung ương mỗi nước quyết định sử dụng công cụ gì cho phù hợp. Ở Việt Nam ,nhờ sự vận dung hợp lý các công cụ của chính sách tiền tệ nên đã thu đựơc những kết quả tốt đó là giúp cho nền kinh tế từ suy yếu đi đến ổn định và tăng trưỏng như ngày hôm nay .Tuy nhiên bên cạnh đó còn có những hạn chế nhất định ,việc sử dụng công cụ này trong giai đoạn gần đây đã không đêm lai hiệu quả cao ,không kiềm chế được lạm phát mà còn có nguy cơ đẩy lạm phát lên cao hơn . Hiện nay Việt Nam đang đứng trước nhiều thách thức :nền kinh tế Việt nam đang ở trong giai đoạn lạm phát gia tăng ,giá cả đắt đỏ,sự bất ổn định về chính trị của một số nước , xu hướng toàn cầu hoá nền kinh tế thế giới buộc việt Nam cần phải hội nhập để tránh sự tụt hậu xa hơn so với kinh tế khu vực và trên thế giới ,cùng với việc chuẩn bị gia nhập tổ chức WTO trong thời gian tới,đòi hỏi cần phải nâng cấp hệ thống ngân hàng ,và đòi hỏi các ngân hàng sử dụng có hiệu quả hơn các công cụ của chính sách tiền tệ .Ngoài ra ,thì cần phải lựa chọn đội ngũ nhân viên là những người có đủ đức độ và năng lực ,đặc biệt là đối với các cán bộ lãnh đạo .Bên cạnh đó cần phải thưòng xyên nâng cấp về trình độ kinh tế thị trường và nghiệp vụ chuyên môn cho tất cả các cán bộ ,nhân viên .Để tạo ra một hệ thống ngân hàng ngang tầm thê giới về cả trình độ lẫn sức vóc cạnh tranh ,từ đó tạo tiền đề cho nền kinh tế phát triển hội nhập với nền kinh tế thê giới ,và tạo ra một nền kinh tế phát triển bền vững . TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Chính sách tiền tệ của Ngân hàng trung ương. 2. Tiền tệ ngân hàng - Thị trường tài chính. 3. Lý thuyết tài chính tiền tệ 4. Giáo trình kinh tế học tiền tệ ngân hàng. 5. Tài chính tháng 10/2003 trang 39-41. 6. Tài chính tháng 9/2004 trang 27-28. 7. Thị trường tài chính tiền tệ ngày 1/11/2003 trang 16-18. 8. Thị trường tài chính tiền tệ ngày 1/8/2004 trang 46-54. 9. Thị trường tài chính tiền tệ ngày 1/2/2005 trang 33-37. MUÛC LUÛC Måí baìi 1 PHÁÖN A. CAÏC CÄNG CUÛ CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ CUÍA NGÁN HAÌNG TRUNG ÆÅNG I. Khaïi niãûm vaì muûc tiãu cuía chênh saïch tiãön tãû 2 1. Chênh saïch tiãön tãû laì gç 2 2. Muûc tiãu cuía chênh saïch tiãön tãû 2 a. Muûc tiãu tiãön tãû 2 b. Muûc tiãu kinh tãú 9 II. Phæång thæïc váûn haình caïc cäng cuû cuía chênh saïch tiãön tãû 14 1. Phæång thæïc váûn haình caïc cäng cuû chênh saïch tiãön tãû cuía NHTÆ âäúi våïi caïc ngán haìng trung gian vaì thë træåìng tiãön tãû 14 a. Thay âäøi dæû træî bàõt buäüc âäúi våïi ngán haìng trung gian 15 b. Biãûn phaïp chiãút kháúu, taïi chiãút kháúu 21 c. Chênh saïch thë træåìng måí 23 d. Kiãøm soaïy tên duûng choün loüc 25 e. Chênh saïch laîi suáút tiãön vay vaì tiãön gåíi ngán haìng 26 f. ÁÚn âënh mäüt biãn væûc bàõt buäüc trong viãûc cho vay hay kiãøm soaït tên duûng 27 g. Kiãøm soaït tên duûng trãn thë træåìng 28 2. Phæång thæïc váûn haình caïc cäng cuû cuía chênh saïch tiãön tãû cuía NHTÆ nhàòm xæí lyï mäúi quan hãû âäúi våïi khu væûc taìi chênh tiãön tãû âäúi ngoaûi vaì nhæîng nghiãûp vuû cuía NHTÆ âäúi våïi chênh phuí 30 3. Vai troì âiãöu tiãút kinh tãú vé mä cuía ngán haìng trung æång thäng qua chênh saïch tiãön tãû 37 PHÁÖN B . SÆÛ VÁÛN DUÛNG CHÊNH SAÏCH TIÃÖN TÃÛ ÅÍ VIÃÛT NAM 1. Muûc tiãu cuía chênh saïch tiãön tãû 39 2. Caïc giai âoaûn thæûc hiãûn 39 a. Giai âoaûn 1986 - 1988 39 b. Giai âoaûn 1989 - 1991 40 c. Giai âoaûn 1992 - 1995 40 d. Giai âoaûn 1996 - 2001 41 e. Giai âoaûn 2001 - 2004 43 3. Hæåïng giaíi quyãút 49 Kãút luáûn 54 ._.