Sự hình thành & phát triển nền Kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

Lêi më ®Çu §Êt n­íc ta ®ang v÷ng b­íc trªn con ®­êng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng xhcn. Vµ ®· thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ lµm thay ®æi hoµn toµn bé mÆt kinh tÕ. nÒn kinh tÕ n­íc ta tho¸t ra khái t×nh tr¹ng tr× trÖ, lu«n gi÷ tèc ®é t¨ng tr­ëng ë møc cao.Víi nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t còng ®· chøng minh ®­îc phÇn nµo b¶n chÊt nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu trªn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN cña chóng ta còng cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. §ã cã thÓ t¹m xem lµ thµnh c«ng b­íc ®Çu trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng xhcn ë n­íc ta. Nh­ng ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn lªn n÷a th× chóng ta cÇn rÊt nhiÒu bµi häc. Vµ bµi häc quÝ b¸u nhÊt lµ “ tù nh×n l¹i minh”. Qua ®ã chóng ta rót ChÝnh tõ tÇm quan träng nh­ vËy cña vÊn ®Ò, vµ khi ®äc ®Ò tµi “ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng xhcn ë n­íc ta. ®­îc nh÷ng bµi x­¬ng m¸u. mµ chóng ta ®· m¾c ph¶i trong suèt thêi k× bao cÊp vµ c¶ trong thêi k× chuyÓn ®æi. §Ó tõ ®ã cã ®Þnh h­íng ®óng ®¾n ph¸t triÓn møc cao h¬n cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng xhcn ë n­íc ta. ChÝnh tõ tÇm quan träng nh­ vËy cña vÊn ®Ò, vµ khi ®äc ®Ò tµi “ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN ë viÖt nam” chÝnh tªn cña nã ®· hÊp dÉn em, khi nghiªn cøu ®Ò tµi nµy em sÏ hiÓu x©u s¾c h¬n vÒ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ bao cÊp lªn kinh tÕ thÞ tr­êng diÔn ra ë n­íc ta mµ nh÷ng ng­êi hËu sinh nh­ chóng em cã lÏ lóc khi Êy cßn rÊt nhá ®Ó cã thÓ hiÓu ®­îc. ®ã lµ nh÷ng lÝ do khiÕn em chän ®Ò tµi nµy. §Ó hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy em xin ch©n thµnh c¶m ¬n chung t©m th­ viÖn tr­êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n, c¸c b¹n sinh viªn trong líp vµ ®Æc biÖt lµ xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o Lª ViÖt ®· tËn t×nh gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n . Néi dung I.1. Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn chung vÒ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng I.1.1. kh¸i niªm. kinh tÕ hµng ho¸ lµ kiÓu tæ chøc ho¹t ®éng kinh tÕ tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nhiÒu h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi. Kinh tÕ hµng ho¸ lµ lo¹i h×nh tiÕn bé, lµ nÊc thang cao h¬n kinh tÕ tù nhiªn tù cÊp tù tóc. Kinh tÕ thÞ tr­êng lµ nÊc thang ph¸t triÓn cao h¬n cña kinh tÕ hµng ho¸, khi mµ c¸c yÕu tè “®Çu vµo” vµ “ ®Çu ra” cña s¶n xuÊt ®Òu thùc hiÖn th«ng qua thÞ tr­êng. Kinh tế thị trường là một kiểu tổ chức kinh tế phản ảnh trình độ phát triển nhất định của văn minh nhân loại. Từ trước đến nay nó tồn tại và phát triển chủ yếu dưới chủ nghĩa tư bản, là nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của chủ nghĩa tư bản. Chủ nghĩa tư bản đã biết lợi dụng tối đa ưu thế của kinh tế thị trường để phục vụ cho mục tiêu phát triển tiềm năng kinh doanh, tìm kiếm lợi nhuận, và một cách khách quan nó thúc đẩy lực lượng sản xuất của xã hội phát triển mạnh mẽ. Ngày nay, kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa đã đạt tới giai đoạn phát triển khá cao và phồn thịnh trong các nước tư bản phát triển. Tuy nhiên, kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa không phải là vạn năng. Bên cạnh mặt tích cực nó còn có mặt trái, có khuyết tật từ trong bản chất của nó do chế độ sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa chi phối. Cùng với sự phát triển của lực lượng sản xuất, càng ngày mâu thuẫn của chủ nghĩa tư bản càng bộc lộ sâu sắc, không giải quyết được các vấn đề xã hội, làm tăng thêm tính bất công và bất ổn của xã hội, đào sâu thêm hố ngăn cách giữa người giàu và người nghèo. Hơn thế nữa, trong điều kiện toàn cầu hóa hiện nay, nó còn ràng buộc các nước kém phát triển trong quỹ đạo bị lệ thuộc và bị bóc lột theo quan hệ "trung tâm - ngoại vi". Có thể nói, nền kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa toàn cầu ngày nay là sự thống trị của một số ít nước lớn hay là một số tập đoàn xuyên quốc gia đối với đa số các nước nghèo, làm tăng thêm mâu thuẫn giữa các nước giàu và các nước nghèo. I.1.2. TÝnh quy luËt cña sù h×nh thµnh kinh tÕ thÞ tr­êng Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng g»n liÒn víi qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt vµ nã ®­îc thÓ hiÖn th«ng qua bèn qu¸ tr×nh: qu¸ trinh tæ chøc, ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi, qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ c¸c lo¹i h×nh së h÷u, qu¸ trinh tiÕn hµnh cu«c c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ, sù ph©n c«ng vµ trao ®æi quèc tÕ. qu¸ tr×nh tæ chøc, ph©n c«ng vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi ph©n c«ng lao ®éng x· héi lµ sù ph©n chia lao ®éng x· héi thµnh c¸c ngµnh, nghÒ kh¸c nhau cña nÒn s¶n xuÊt x· héi. Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi g¾n liÒn víi tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö loµi ng­êi. ThËt vËy,trong giai ®o¹n ®Çu cña x· héi loµi ng­êi, ta thÊy vÉn ch­a cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi. Con ng­êi sèng thµnh bÇy ®µn cïng nhau kiÕm thøc ¨n, lo chç ë. Cuéc sèng cña hä hoµn toµn dùa vµo tù nhiªn. hä kh«ng tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, do vËy trong x· héi khoong cã ngµnh nghÒ nµo. nh­ng dÇn dÇn , do nhu cµu cña cuéc sèng, con ng­êi ®· ph¶i tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, t¹o ra cña c¶i, lóc nµy trong x· héi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn c¸c ngµnh kinh tÐ, ®ã lµ ngµnh trång trät vµ ch¨n nu«i, sau ®ã th× l¹i xuÊt hiÖn ngµnh thñ c«ng nghiÖp cho ®Õn ngµy nµy s¶n xuÊt x· héi bao gåm c¸c ngµnh chÝnh lµ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng c¬ b¶n, nghµnh dÞch vô cïng víi hµng tr¨m ngµnh nghÒ kh¸c nhau. Nh­ vËy sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®· t¹o ra sù chuyªn m«n ho¸ trong lao ®éng. ®ã lµ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt thµnh nh÷ng ngµnh ngheef kh¸c nhau. Do ph©n c«ng llao ®éng x· héi nªn mçi ng¬p× s¶n xuÊt xchØ t¹o ra mét vµi lo¹i s¶n phÈm nhÊt ®Þnh. Song cuéc sèng cña mçi con ng­êi l¹i cÇn ®Õn r©t¸ nhiÒu lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau ,®Ó tho· m·n nhu cÇu ®ã ®ßi hái mçi ng­êi s¶n xuÊt ph¶i phô thuéc vao nhau, trao ®æi s¶n phÈm cho nhau. Tõ ®ã h×nh thµnh nªn c¸c thÞ tr­êng vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. chÝnh v× lÏ ®ã nªn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¶i g¾n liÒn víi tæ chøc ph©n c«ng vµ ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi sao cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn t¹i. nÒn kinh tÕ cµng ph¸t triÓn ë tr×nh ®é cao cµng ®ßi hái ph©n c«ng l¹i lao ®éng mét c¸ch tØ mØ, chÆt chÏ, kh«ng chØ ë mét quèc gia mµ ph¶i trªn ph¹m vi toµn cÇu. qu¸ tr×nh ®a d¹ng hãa c¸c lo¹i h×nh së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt mçi mét m« h×nh hay mét c¬ chÕ kinh tÕ ®Òu ®­îc dùa trªn mét chÕ ®é së h÷u nhÊt ®Þnh. Vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng còng kh«ng thÓ t¸ch ra khái quy luËt chung Êy. Tuy nhiªn , nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tån t¹i trong h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi kh¸c nhau th× nã còng mang b¶n chÊt së h÷u kh¸c nhau. Vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn ë møc cao th× nã còng ®ßi hái sù ®a d¹ng ho¸ cao vÒ c¸c lo¹i h×nh së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt. qu¸ tr×nh tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc – kü thuËt- c«ng nghÖ cïng víi qu¸ tr×nh ph©n c«ng l¹i lao ®éng vµ nhu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt ngµy cµng cao, ®ßi hái con ng­êi kh«ng ngõng ph¸t minh , s¸ng chÕ ra nh÷ng c«ng cô, nguyªn nhiªn vËt liÖu… míi. ChÝnh v× lÏ ®ã c¸c cuéc c¸ch m¹ng khoa häc - kü thuËt ®· ra ®êi. Nhê nh÷ng cuéc c¸ch m¹ng nh­ vËy mµ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cña thÕ giíi míi ®­îc nh­ ngµy nay. Nh÷ng ph¸t minh s¸ng chÕ ®ã kh«ng chØ trªn lÜnh vùc c¬ khÝ, luyÖn kim mµ cßn trªn c¶ lÜnh vùc c«ng nghÖ th«ng tin, trªn lÜnh vùc c¸c ngµnh khoa häc c¬ b¶n nh­ vËt lý, to¸n häc, sinh häc,….. vµ ®Æc biÖt nh÷ng lý luËn míi trªn lÜnh vùc kinh tÕ- chÝnh trÞ sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng vµ trao ®æi quèc tÕ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng lu«n lu«n g¾n liÒn víi c¸c chÝnh s¸ch më cöa c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi, khuyÕn khÝch tù do s¶n xuÊt, bu«n b¸n c«ng khai hîp ph¸p. h¬n thÕ n÷a , do nhu cÇu cña s¶n xuÊt, l­u th«ng vµ tiªu dïng hµng ho¸ còng nh­ viÖc thu lîi nhuËn mµ viÖc bu«n b¸n vµ trao ®æi hµng ho¸ ®· v­ît qua ph¹m vi mét quèc gia vµ v­¬n tíi toµn cÇu. Do vËy, ®èi víi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng vµ trao ®æi quèc tÕ lµ rÊt cÇn thiÕt vµ quan träng . sù ph©n c«ng vµ trao ®æi quèc tÕ sÏ diÔn ra ngµy cµng chi tiÕt, s©u s¾c vµ réng kh¾p, tÊt c¶ c¸c quèc gia sÏ kh«ng thÓ t¸ch ra khái quy luËt chung ®ã, tõ ®ã h×nh thµnh nªn qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. Nhê ®ã mµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng sÏ ph¸t triÓn trªn ph¹m vi toµn cÇu. I.2. c¸c b­íc ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng Kinh tÕ hµng hãa ra ®êi tõ nÒn kinh tÕ hµng hãa tù nhiªn thay thÕ vµ ®èi lËp v¬Ý nÒn kinh tÕ tù nhiªn .Trong lÞch sö nã ®· pt qua c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ hµng hãa gØan ®¬n ,kinh tÕ thÞ tr­êng tù do vµ kinh tÕ thÞ tr­êng hçn hîp g¾n liÒn víi ba b­íc chuyÓn biÕn sau. -B­íc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tù nhiªn tù cÊp tù tóc lªn kinh tÕ hµng hãa gi¶n ®¬n. B­íc chuyÓn nµy g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi vµ chÕ ®é t­ h÷u vÒ liÖu s¶n xuÊt .Trong suèt qu¸ tr×nh tån t¹i cña nÒn kinh tÕ hµng hãa gi¶n ®¬n ®· diÔn ra 3 lÇn ph©n c«ng lao ®éng x· héi lín :lÇn 1 nghÒ ch¨n nu«i t¸ch khái trång trät ,lÇn 2 c«ng nghiÖp t¸ch khái n«ng nghiÖp ,lÇn 3 th­¬ng nghÞªp t¸ch khái c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt kh¸c.Nh­ vËy ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®· t¸ch sù lÖ thuéc cña ng­êi lao ®éng s¶n xuÊt víi tù nhiªn vµ chuyÓn thµnh sù phô thuéc gi÷a con ng­êi víÝ con ng­êi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt .Ph©n c«ng lao ®éng x· héi ®· thùc sù lµ c¬ së cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng hãa . §Æc tr­ng c¬ b¶n cña giai ®o¹n s¶n xuÊt hµng hãa gi¶n ®¬n lµ dùa trªn c¬ së kÜ thuËt thñ c«ng t­¬ng øng víi v¨n minh n«ng nghiÖp ,t­ h÷u nhá vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt ,c¬ cÊu kkinh tÕ lµ n«ng nghiÖp-thñ c«ng nghiÖp ;tÝnh chÊt hµng hãa cña s¶n phÈm ch­a hoµn toµn phæ biÕn . -B­íc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ hµng hãa gi¶n ®¬n lªn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tù do Tõ gi÷a thÕ kØ XV ®Õn gi÷a thÕ kØ XVII ë nø¬c Anh vµ mét sè n­íc ch©u ¢u diÔn ra qu¸ tr×nh qóa ®é tõ chÕ ®é phong kiÕn sang CNTB .§ã lµ thêi k× tÝch lòy nguyªn thñû cña CNTB ch©u ¢u th­¬ng nghiÖp vµ ®Æc biÖt lµ ngäai th­¬ng ph¸t triÓn m¹nh .C¸c lÝ thuyÕt kinh tÕ cña tr­êng ph¸i träng th­¬ng ®· gãp phÇn quan träng vµo qu¸ tr×nh chuyÓn nÒn kinh tÕ hµng hãa gi¶n ®¬n sang kinh tÕ thÞ tr­êng tù do .Sau khi tÝch lòy ®­îc mét khèi l­îng tiÒn cña lín c¸c nhµ kinh doanh tËp trung søc pt thÞ tr­êng d©n téc theo nguyªn t¾c tù do kinh tÕ .Trong thêi k× nµy vèn ®­îc ®Çu t­ ®Ó pt c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp nhÑ ,n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nÆng nh»m t¹o ra tiÒm lùc cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng .ViÖc t¹o ra nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ ,kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së vËt chÊt ,tÝn dông ®· pt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh c¸c thÞ tr­êng ®Êt®ai vµ thÞ tr­ßng lao ®éng ®­îc x¸c lËp …lµ chç dùa cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng .§iÒu nµy cã thÓ minh chøng b»ng mét vÝ dô lÞch sö theo Mac vµo thÕ kû 17 Hµ lan lµ n­íc t­ b¶n ®iÓn h×nh nh­ng b­íc sang thÕ kû 18 Hµ lan ®· ph¶i nh­êng vÞ trÝ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt cho n­íc Anh.Nguyªn nh©n chÝnh lµ ë chç c¸c nhµ kinh doanh Hµ lan chñ tr­¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng con ®­êng bu«n b¸n ®Çu c¬, kh«ng chó träng vµo ph¸t triÓn nÒn c«ng nghiÖp .Trong khi ®ã ë n­íc Anh c¸c nhµ kinh doanh ®· biÕt kÕt hîp vèn tÝch lòy tõ ngoµi n­íc víi ®iÒu kiÖn tµi nguyªn, lao ®éng trong n­íc ®Çu t­ vµo ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nhÑ vµ cuèi cïng lµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp nÆng nhanh chãng t¹o ra nÒn ®¹i c«ng nghiÖp ®¹i c¬ khÝ. V× vËy khi n­íc Anh trë thµnh mét c­êng quèc c«ng nghiÖp th× Hµ lan vÉn chØ lµ mét n­íc céng hßa th­¬ng nghiÖp. Nh­ vËy ®Æc tr­¬ng c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ tr­êng tù do lµ dùa trªn c¬ së kü thuËt ®iÖn g¾n víi nÒn v¨n minh c«ng nghiÖp tån t¹i nh÷ng h×nh thøc t­ h÷u nhá vµ t­ h÷u lín vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt; C¬ cÊu kinh tÕ n«ng- c«ng- th­¬ng nghiÖp tiÕn tíi c«ng- n«ng nghiÖp- dÞch vô vËn ®éng theo c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng tù ®iÒu chØnh. - B­íc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng tù do lªn kinh tÕ thÞ tr­êng hçn hîp Kinh tÕ thÞ tr­êng hçn hîp lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña nÒn kinh tÕ hµng hãa ë ®ã c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt c¸i g× ,b»ng c¸ch nµo cho ai ®Òu ®­îc sö lý trªn nguyªn t¾c cña c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ vÜ m« cñ¨ nhµ n­íc .Sù ph¸t triÓn cu¶ kinh tÕ thÞ tr­êng hçn hîp diÔn ra tõ nh÷ng n¨m 40-50 cña thÕ kØ XX ®Õn nay nã g¾n liÒn víi sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kÜ thñËt vµ c«ng nghÖ hiÖn ®aÞ.Cho ®Õn nay hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu há¹t ®éng theo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hçn hîp g¾n víi c¸c ®iÒu kÞªn :sù xuÊt hiÖn cña së h÷u nhµ n­íc ,thÞ tr­êng chøng kho¸n ,tham gia ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ,®Æc biÖt lµ sù xuÊt hiÖn vai trß míi cña nhµ n­íc –vai trß qu¶n lÝ vÜ m« ®èi víi kinh tÕ thÞ trøêng. §Æc tr­ng cña kinh tÕ thÞ tr­êng lµ dùa trªn kÜ thuËt ®iÖn tö tin häc g¾n víi nÒn v¨n minh hËu c«ng nghiÖp hay v¨n minh trÝ tuÖ ,tån t¹i c¸c h×nh thøc së h÷u nhµ nø¬c ,së h÷u cæ phÇn ,së h÷u quèc tÕ ,dùa trªn c¬ cÊu kinh tÕ c«ng nghÞªp –dÞch vô –n«ng nghiÖp ;vËn ®éng theo cí chÕ kinh tÕ hçn hîp ;c¬ chÕ thÞ tr­êng vµ sù qu¶n lý vÜ m« cña nhµ nø¬c. I.3. C¸c nh©n tè cña kinh tÕ thÞ tr­êng. - hµng ho¸ dÞch vô: : hµng hãa lµ nh÷ng s¶n phÈm ®­îc lµm ra ®Ó tháa m·n nhu cÇu cña con ng­êi .§êi sèng con ng­êi cµng n©ng cao th× nhu cÇu vÒ hµng hãa cña con ng­êi còng t¨ng. Tr­íc nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng do tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cßn l¹c hËu nªn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp , do ®ã khèi l­îng hµng hãa nhá bÐ, chñng lo¹i hµng hãa cßn nghÌo lµn, chÊt l­îng hµng hãa thÊp, gi¸ c¶ cao v× thÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn yÕu. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng do sù c¹nh tranh mµ c¸c doanh nghiÖp lu«n ¸p dông nh÷ng tiÕn bé khoa häc- kü thuËt míi nhÊt. Do ®ã c¸c s¶n phÈm ®­îc ®­a ra thÞ tr­êng víi chÊt l­îng cao , chñng lo¹i phong phó, khèi l­îng lín vµ gi¸ c¶ thÊp. Ng­êi tiªu dïng cã nhiÒu c¬ héi lùa chän c¸c s¶n phÈm hµng hãa- dÞch vô mµ m×nh mong muèn. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i hµng hãa ,c¸c ngµnh dÞch vô còng kh«ng ngõng ®­îc ph¸t triÓn nh»m ®¸p øng tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng . - thÞ tr­êng tiÒn tÖ: TiÒn tÖ lµ mét lo¹i hµng hãa ®Æc biÖt ®­îc t¸ch ra tõ trong thÕ giíi hµng hãa lµm vËt ngang gi¸ chung thèng nhÊt; nã thÓ hiÖn lao ®éng x· héi vµ biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa. LÞch sö ph¸t triÓn cña tiÒn tÖ lµ lÞch sö ph¸t triÓn c¸c h×nh th¸i gi¸ trÞ tõ thÊp ®Õn cao, tõ h×nh th¸i gi¸ trÞ gi¶n ®¬n cho ®Õn h×nh th¸i ®Çy ®ñ nhÊt cña tiÒn tÖ, nã ®· tr¶i qua nh÷ng h×nh thøc : (-) H×nh th¸i gi¸ trÞ gi¶n ®¬n hay ngÉu nhiªn. (-) H×nh th¸i gi¸ trÞ ®Çy ®ñ hay më réng. (-) H×nh th¸i chung cña gi¸ trÞ. (-) H×nh th¸i tiÒn tÖ. B¶n chÊt cña tiÒn tÖ ®­îc thÓ hiÖn qua n¨n chøc n¨ng sau: (-)Th­íc ®o gi¸ trÞ. (-)Ph­¬ng tiÖn l­u th«ng. (-)Ph­¬ng tiÖn cÊt tr÷. (-)Ph­¬ng tiÖn thanh to¸n. (-)TiÒn tÖ thÕ giíi. Trong nÒn kinh tÕ hµng hãa còng nh­ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n¨m chøc n¨ng nµy cña tiÒn tÖ cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau. Sù ph¸t triÓn c¸c chøc n¨ng cña tiÒn tÖ ph¶n ¸nh sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng hãa.Nhê cã tiÒn tÖ mµ l­u th«ng trë nªn th«ng suèt h¬n, ,n©ng cao s¶n xuÊt kinh doanh, xóc tiÕn giao l­u kinh tÕ ,khoa häc kü thuËt víi bªn ngoµi, gãp phÇn ®Èy nhanh sù ph¸t triÓn kinh tÕ … ThÞ tr­êng gi¸ c¶ : Gi¸ c¶ thÞ tr­êng lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña hµng hãa.Gi¸ c¶ thÞ tr­êng cã nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu sau: (-) Chøc n¨ng th«ng tin :chøc n¨ng th«ng tin vÒ gi¸ c¶ cho ng­êi s¶n xuÊt biÕt ®­îc t×nh h×nh s¶n xuÊt trong c¸c ngµnh,biÕt ®­îc t­¬ng quan cung-cÇu,biÕt ®­îc sù khan hiÕm víi c¸c hµng hãa, nhê ®ã c¸c nhµ s¶n xuÊt cã nh÷ng quyÕt ®Þnh thÝch hîp. (-) Chøc n¨ng ph©n bæ c¸c nguån lùc kinh tÕ : sù biÕn ®æi vÒ gi¸ c¶ sÏ dÉn ®ªn sù biÕn ®éng cña cung cÇu, s¶n xuÊt vµ tiªu dïng vµ dÉn ®Õn biÕn ®æi trong ph©n bæ c¸c nguån lùc kinh tÕ. (-) Chøc n¨ng thóc ®Èy c¶i tiÕn kü thuËt: ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®­îc vÒ gi¸ c¶, buéc nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt ph¶i gi¶m chi phÝ ®Õn møc tèi thiÓu b»ng c¸ch ¸p dông kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Do ®ã thóc ®Èy sù tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ vµ sù ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt. Ngoµi ra gi¸ c¶ cßn thùc hiÖn chøc n¨ng ph©n phèi l¹i. Gi¸ c¶ thÞ tr­êng phô thuéc vµo c¸c nh©n tè: Thø 1 : Gi¸ trÞ thÞ tr­êng. Gi¸ trÞ thÞ tr­êng lµ kÕt qu¶ cña sù san b»ng c¸c gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng hãa trong cïng mét ngµnh th«ng qua c¹nh tranh.C¹nh tranh trong néi bé ngµnh dÉn tíi h×nh thµnh mét gi¸ trÞ x· héi trung b×nh .Tïy thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt cña mçi ngµnh mµ gi¸ trÞ thÞ tr­êng cã thÓ øng víi mét trong ba tr­êng hîp sau: Gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña hµng hãa do gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng hãa s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn trung b×nh quyÕt ®Þnh. Gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña hµng hãa do gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng hãa s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn xÊu quyÕt ®Þnh. Gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña hµng hãa do gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng hãa s¶n xuÊt ra trong ®iÒu kiÖn tèt quyÕt ®Þnh. Thø hai, Gi¸ trÞ cña tiÒn . Gi¸ c¶ thÞ tr­êng tû lÖ thuËn víi gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña hµng hãa vµ tû lÖ nghÞch víi gi¸ trÞ ( hay søc mua cña tiÒn ).Bëi vËy khi gi¸ trÞ thÞ tr­êng cña hµng hãa kh«ng ®æi th× gi¸ c¶ cña hµng hãa vÉn cã thÓ thay ®æi do gi¸ trÞ cña tiÒn t¨ng lªn hoÆc gi¶m xuèng. Thø ba, Cung vµ cÇu . Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cung vµ cÇu lµ nh÷ng lùc l­îng ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng. Gi÷a cung vµ cÇu tån t¹i mét mèi quan hÖ biÖn chøng ;sù t¸c ®éng gi÷a chóng h×nh thµnh nªn gi¸ c¶ c©n b»ng hay gi¸ c¶ thÞ tr­êng . Th­ t­ : c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. Trong kinh tÕ thÞ tr­êng c¸c chñ thÓ hµnh vi kinh tÕ v× lîi Ých kinh tÕ cña b¶n th©n m×nh mµ tiÕn hµnh c¹nh tranh víi nhau. C¹nh tranh ®­îc hiÓu lµ sù ®Êu tranh gi÷a c¸c chñ thÓ hµnh vi kinh tÕ nh»m giµnh môc ®Ých tèi ®a cho m×nh. C¹nh tranh lµ yÕu tè c¬ b¶n cña kinh tÕ thÞ tr­êng. Nã lµ hiÖn t­îng tù nhiªn, tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ tr­êng, ë ®©u cã s¶n xuÊt hµng hãa th× ë ®ã cã c¹nh tranh. ThÞ tr­êng lîi nhuËn: Lîi nhuËn lµ môc ®Ých vµ lµ ®éng c¬ ®Ó c¸c doanh nghiÖp tham gia thÞ tr­êng.§Ó cung cÊp hµng hãa vµ dÞch vô cho thÞ tr­êng ,c¸c nhµ s¶n xuÊt ph¶i bá vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh .Hä chØ muèn chi phÝ ®Çu vµo thÊp nhÊt vµ b¸n hµng hãa víi gi¸ cao nhÊt ®Ó sau khi trõ ®i c¸c chi phÝ cßn d­ d«i ®Ó më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt ,cñng cè vµ t¨ng c­êng ®Þa vÞ cña m×nh trªn thÞ tr­êng. Khi tham gia vµo thÞ tr­êng c¸c nhµ s¶n xuÊt lu«n t×m mäi c¸ch ®Ó tèi thiÓu hãa chi phÝ s¶n xuÊt ,lµm chi phÝ c¸ biÖt cña m×nh nhá nhÊt ®Ó giµnh ­u thÕ trªn thÞ tr­êng vµ thu ®­îc lîi nhuËn tèi ®a.§Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã c¸c nhµ s¶n xuÊt ®Çu t­ nghiªn cøu , øng dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt míi nhÊt .ChÝnh ®iÒu ®ã gãp phÇn thóc ®Èy khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn. Nh­ vËy lîi nhuËn lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng cña kinh tÕ thÞ tr­êng mµ nÕu thiÕu nã kinh tÕ thÞ tr­êng sÏ kh«ng thÓ ra ®êi vµ ph¸t triÓn ®­îc. I.4. c¸c qui luËt cña kinh tÕ thÞ tr­êng a)qui luËt gi¸ trÞ Quy luËt gi¸ trÞ lµ quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng hãa Quy luËt gi¸ trÞ yªu cÇu s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng hãa ph¶i dùa trªn c¬ së gi¸ trÞ cña nã ,tøc trªn c¬ së hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt . Trong s¶n xuÊt quy luËt gi¸ trÞ buéc ng­êi s¶n xuÊt ph¶i lµm sao cho møc hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt cña m×nh ph¶i phï hîp víi møc hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ,cã nh­ vËy hä míi cã thÓ tån t¹i ®­îc .Cßn trong trao ®æi hay l­u th«ng ph¶i thùc hiÖn theo nguyªn t¾c ngang gi¸ .Hai hµng hãa ®­îc trao ®æi víi nhau khi cïng kÕt tinh mét l­îng lao ®éng nh­ nhau hoÆc trao ®æi mua b¸n hµng hãa ph¶i thùc hiÖn víi gi¸ c¶ b»ng gÝa trÞ . C¬ chÕ t¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ ®­îc thÓ hiÖn c¶ trong tr­êng hîp gi¸ c¶ b»ng gi¸ trÞ. -T¸c ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ Trong nÒn s¶n xuÊt hµng hãa quy luËt gi¸ trÞ cã 3 t¸c ®éng sau: (+)§iÒu tiÕt s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng hãa : Quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu tiÕt s¶n xuÊt hµng hãa ®­îc thÓ hiÖn trong hai tr­êng hîp sau: Thø nhÊt ,nÕu nh­ mét mÆt hµng nµo ®ã cã gi¸ c¶ cao h¬n gi¸ trÞ ,hµng hãa b¸n ch¹y vµ l·i cao nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt sÏ më réng quy m« s¶n xuÊt ,®Çu t­ thªm t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng .MÆt kh¸c ,nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa kh¸c nhau còng cã thÓ chuyÓn sang s¶n xuÊt mÆt hµng nµy ,do ®ã t­ liÖu s¶n xó©t vµ søc lao ®éng ë ngµnh nµy t¨ng lªn quy m« s¶n xuÊt ngµy cµng më réng. Thø hai,nÕu nh­ mét mÆt hµng nµo ®ã cã gi¸ c¶ thÊp h¬n gi¸ trÞ sÏ bÞ lç vèn.T×nh h×nh ®ã buéc ng­êi s¶n xuÊt ph¶i thu hÑp viÖc s¶n xuÊt mÆt hµng nµy hoÆc chuyÓn sang s¶n xuÊt mÆt hµng kh¸c lµm cho t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng ë ngµnh nµy gi¶m ®i ë ngµnh kh¸c l¹i cã thÓ t¨ng lªn. Cßn nÕu nh­ mÆt hµng nµo ®ã gi¸ c¶ b»ng gÝa trÞ th× ng­êi s¶n xuÊt cã thÓ tiÕp tôc s¶n xuÊt mÆt hµng nµy. Nh­ vËy quy luËt gÝa trÞ ®· tù ®éng ®iÒu tiÕt tØ lÖ ph©n chia t­ liÖu s¶n xuÊt vµ søc lao ®éng vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi . T¸c ®éng ®iÒu tiÕt l­u th«ng hµng hãa cña quy lô©t gi¸ trÞ thÓ hiÖn ë chç nã thu hót hµng hãa tõ n¬i cã gi¸ trÞ thÊp ®Õn n¬i cã gi¸ c¶ cao vµ do ®ã gãp phÇn lµm cho hµng hãa gi÷a c¸c vïng cã sù c©n b»ng nhÊt ®Þnh . (+)KÝch thÝch c¶i tiÕn kÜ thuËt ,hîp lÝ hãa s¶n xuÊt t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. C¸c hµng hãa ®­îc s¶n xuÊt ra trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau nh­ng trªn thÞ tr­êng th× c¸c hµng hãa th× ®Òu ph¶i ®­îc trao ®æi theo møc hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt kh¸c nhau ,nh­ng trªn thÞ tr­êng th× c¸c hµng hãa ®Òu ph¶i ®­îc trao ®æi theo møc hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt .VËy ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa nµo mµ cã møc hao phÝ lao ®éng thÊp h¬n møc lao hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt th× sÏ ®ù¬c nhiÒu l·i vµ cµng thÊp h¬n cµng l·i .§iÒu ®ã kÝch thÝch nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa c¶i tݪn kÜ thuËt ,hîp lÝ hãa s¶n xuÊt ,c¶i tiÕn tæ chøc qu¶n lÝ ,thùc hiÒn tiÕt kÞªm …nh»m t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng ,h¹ chi phÝ s¶n xuÊt. Sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cµng lµm cho c¸c qu¸ tr×nh nµy diÔn ra m¹nh mÏ h¬n.NÕu ng­êi s¶n xuÊt nµo còng lµm nh­ vËy th× cuèi cïng sÏ dÉn ®Õn toµn bé n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi kh«ng ngõng t¨ng lªn ,chi phÝ s¶n xuÊt x· héi kh«ng ngõng gi¶m xuèng. (+)Ph©n hãa nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa thµnh giµu ,nghÌo. Nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa nµo cã møc hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt thÊp h¬n møc lao ®éng hao phÝ x· héi cÇn thiÕt ,khi b¸n hµng hãa theo møc hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt sÏ thu ®­îc nhiÒu l·i ,giµu lªn cã thÓ mua s¾m thªm t­ liÖu s¶n xuÊt ,më réng s¶n xuÊt kinh doanh,thËm chÝ thuª lao ®éng trë thµnh «ng chñ. Ng­îc l¹i nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa nµo cã møc lao ®éng c¸ biÖt lín h¬n møc hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt ,khi b¸n hµng hãa sÏ r¬i vµo t×nh tr¹ng thua lç ,nghÌo ®i ,thËm chÝ cã thÓ ph¸ s¶n,trë thµnh lao ®éng lµm thuª. §©y còng chÝnh lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm xuÊt hiÖn quan hÖ s¶n xuÊt TBCN ,c¬ së ra ®êi cña CNTB. Nh­ vËy quy luËt gi¸ trÞ võa cã t¸c ®éng tÝch cùc võa cã t¸c ®éng tiªu cùc .Do ®ã ®ång thêi víi viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt hµng hãa ph¸t triÓn ,nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó ph¸t huy mÆt tÝch cùc h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña nã ,®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta hiÖn nay. b) quy luËt cung – cÇu. - C¹nh tranh : C¹nh tranh lµ sù ganh ®ua vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng chñ thÓ trong nÒn s¶n xuÊt hµng hãa nh»m giµnh giËt nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt tiªu thô hoÆc tiªu dïng hµng hãa ®Ó tõ ®ã thu ®­îc nhiÒu lîi Ých nhÊt cho m×nh. C¹nh tranh cã thÓ diÔn ra gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt vµ ng­êi tiªu dïng Trong cuéc c¹nh tranh nµy ng­êi ta cã thÓ dïng nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c nhau . C¹nh tranh cã vai trß rÊt quan träng vµ lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc m¹nh mÏ nhÊt thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.Nã buéc ng­êi s¶n xuÊt ph¶i th­êng xuyªn n¨ng ®éng nh¹y bÐn ,th­êng xuyªn c¶i tiÕn kÜ thuËt ,¸p dông tiÕn bé khoa häc,c«ng nghÖ n©ng cao tay nghÒ hoµn thiÖn tæ chøc qu¶n lý ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ .§ã chÝnh lµ c¹nh tranh lµnh m¹nh.Thùc tÕ cho thÊy ë ®©u thiÕu c¹nh tranh hoÆc cã biÓu hiÖn ®éc quyÒn th× ë ®ã th­êng tr× trÖ b¶o thñ ,kÐm ph¸t triÓn. Bªn c¹nh mÆt tÝch cùc c¹nh tranh còng cã mÆt tiªu cùc thÓ hiÖn ë c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh nh­ dïng nh÷ng thñ ®o¹n vi ph¹m ®¹o ®øc hoÆc vi ph¹m ph¸p luËt nh»m thu ®­îc nhiÒu lîi Ých nhÊt cho m×nh g©y tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña tËp thÓ ,x· héi céng ®ång nh­ lµm hµng gi¶ ,bu«n lËu ,trèn thuÕ ,¨n c¾p b¶n quyÒn tung tin ph¸ ho¹i uy tÝn ®èi thñ ,hoÆc c¹nh tranh lµm t¨ng sù ph©n hãa giau nghÌo hoÆc tæn h¹i ®èi víi m«i tr­êng sinh th¸i … - Quan hÖ cung cÇu vµ gÝa c¶ hµng hãa (+)CÇu lµ nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n .Nh­ vËy cÇu lµ nhu cÇu nh­ng kh«ng ph¶i lµ nhu cÇu bÊt k× mµ lµ nhu cÇu ®­îc ®¶m b¶o b»ng sè l­îng tiÒn t­¬ng øng gäi lµ nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n .Quy m« cña cÇu phô thuéc vµo c¸c nh©n tè chñ yÕu nh­ :thu nhËp ,søc mua cña ®ång tiÒn ,gi¸ c¶ hµng hãa ,l·i xuÊt thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng …trong ®ã gi¸ c¶ lµ yÕu tè cã Ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng . (+)Cung lµ tæng sè hµng hãa cã ë thÞ tr­êng hoÆc cã kh¶ n¨ng thùc tÕ cung cÊp cho thÞ tr­êng .Cung biÓu hiÖn kÕt qu¶ s¶n xuÊt d­íi h×nh thøc hµng hãa .Nh­ vËy cung do s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh nh­ng cung kh«ng ph¶i bao giê còng ®ång nhÊt víi s¶n xuÊt .VÝ dô :nh÷ng s¶n phÈm s¶n xuÊt ®Ó tù tiªu thô hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng ®­a tíi thÞ tr­êng th× kh«ng n»m trong cung .Cô thÓ l­îng cung phô thuéc chñ yÕu vµo sè l­îng ,chÊt l­îng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ,chi phÝ s¶n xuÊt ,gi¸ c¶ hµng hãa trong ®ã còng nh­ cÇu gi¸ c¶ lµ yÕu tè cã vai trß ®Æc biÖt quan träng . Cung vµ cÇu cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau .CÇu x¸c ®Þnh cung vµ ng­îc l¹i cung x¸c ®Þnh cÇu .CÇu x¸c ®Þnh khèi l­îng ,c¬ cÊu cña cung vÒ hµng hãa :ChØ cã nh÷ng hµng hãa nµo cã cÇu th× míi ®­îc s¶n xuÊt,cung øng ,hµng hãa nµo tiªu thô ®­îc nhiÒu ,nhanh nghÜa lµ cã cÇu lín sÏ ®­îc cung øng nhiÒu vµ ngù¬c l¹i .§Õn l­ît m×nh cung t¸c ®éng ®Õn cÇu ,kÝch thÝch cÇu :nh÷ng hµng hãa ®­îc s¶n xuÊt cung øng phï hîp víi nhu cÇu ,thÞ hiÕu së thÝch cña ng­êi tiªu dïng sÏ ®­îc ­a thÝch h¬n ,b¸n ch¹y h¬n ,lµm cho cÇu vÒ chóng t¨ng lªn .V× vËy ng­êi s¶n xuÊt hµng hãa ph¶i th­êng xuyªn nghiªn cøu nhu cÇu ,thÞ hiÕu ,së thÝch cña ng­êi tiªu dïng ,dù ®o¸n sù thay ®æi cña cÇu ,ph¸t hiÖn c¸c nhu cÇu míi ..,®Ó c¶i tiÕn chÊt l­îng ,h×nh thøc mÉu m· cho phï hîp ;®ång thêi ph¶i qu¶ng c¸o ®Ó kÝch thÝch cÇu .. Cung- cÇu kh«ng chØ cã mèi quan hÖ víi nhau mµ cßn ¶nh h­ëng tíi gi¸ c¶ : Khi cung = cÇu , th× gi¸ c¶ = gi¸ trÞ Khi cung > cÇu , th× gi¸ c¶ < gi¸ trÞ Khi cung gi¸ trÞ §ång thêi gi¸ c¶ còng cã t¸c ®éng ®Õn cung vµ cÇu .Nh×n chung trong c¬ chÕ thÞ tr­êng khi kh«ng cã sù nhÊt trÝ gi÷a cung vµ cÇu ,th× gi¸ c¶ cã t¸c ®éng ®×ªu tݪt ®­a cung vµ cÇu trë vÒ xu h­íng c©n b»ng nhau .VÝ dô :khi cung >cÇu ,gi¸ c¶ sÏ gi¶m xuèng ,khi gi¸ c¶ gØam th× cÇu sÏ t¨ng lªn ng­îc l¹i cung sÏ gi¶m dÇn vµ nh­ vËy cung vµ cÇu l¹i trë vÒ xu thÕ c©n b»ng .§ã còng chÝnh lµ c¬ chÕ tù ®iÒu chØnh cña nÒn kinh tÕ hµng hãa . Nh­ vËy chóng ta thÊy r»ng :c¹nh tranh,cung-cÇu ,gi¸ c¶ .gÝa trÞ lµ nh÷ng yÕu tè lu«n ®i liÒn víi nhau vµ cïng t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt vµ l­u th«ng hµng hãa. c) quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ Quy luËt l­u th«ng tiÒn tÖ lµ quy luËt quy ®Þnh sè l­îng tiÒn cÇn thiÕt cho l­u th«ng hµng hãa ë mçi thêi k× nhÊt ®Þnh . Khi tiÒn míi chØ thùc hiÖn chøc n¨ng lµ ph­¬ng tiÖn l­u th«ng ,th× sè l­îng tiÒn cÇn thiÕt cho l­u th«ng ®­îc tÝnh theo c«ng thøc : M=P.Q/V Trong ®ã : M :lµ l­îng tiÒn cÇn thݪt cho l­u th«ng P :lµ møc gi¸ c¶ Q :lµ khèi lõîng hµng hãa ®em ra l­u th«ng V: lµ sè vßng lu©n chuyÓn trung b×nh cña mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ Khi tiÒn võa lµm chøc n¨ng ph­¬ng tiÖn l­u th«ng, võa lµm chøc n¨ng ph­¬ng tiÖn thanh to¸n th× l­îng tiÒn cÇn thiÕt cho l­u th«ng ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: PQ – ( PQb – PQk) + PQd M = V Trong ®ã: PQ: tæng sè gi¸ trÞ hµng ho¸ vµ dÞch vô ®em l­u th«ng PQb: tæng gi¸ c¶ hµng ho¸ b¸n chÞu PQk: tæng gi¸ c¶ hµng ho¸ khÊu trõ nhau PQd: tæng gi¸ c¶ hµng hãa ®Õn kú thanh to¸n. II. sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN II.1. kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng xhcn lµ g× ? Thùc chÊt lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa…. II.2. tÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë viÖt nam II.2.1. nÒn kinh tÕ kÕ h¹ch ho¸ tËp trung vµ h¹n chÕ cña nã. Khi mµ kinh tÕ ph¸t triÓn ë møc thÊp, c¬ cÊu kinh tÕ ®¬n gi¶n, quy m« x©y dùng nho, môc tiªu ph¸t triÓn ®¬n thuÇn, kinh tÕ kÕ ho¹ch ®· ®­îc ®Æt ra vµ thu ®­îc nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh cña nã. Nh­ng sau khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cã sù thay ®æi, ®Æc biÖt lµ khi møc ph¸t triÓn kinh tÕ t¨ng, c¬ cÊu kinh tÕ ngµy cµng phøc t¹p th× thiÕu sãt bªn trong kinh tÕ kÕ h¹ch ngµy cµng béc lé râ vµ m¾c ph¶i nh÷ng sai lÇm vµ h¹n chÕ coi chÕ ®é quèc h÷u lµ môc tiªu theo ®uæi bµi trõ hoÆc h¹n chÕ sù ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng thuéc së h÷u nhµ n­íc k×m chÕ c¹nh tranh, lµm cho kinh tÕ khã cã thÓ sèng dËy theo ph­¬ng ch©m ph©n phèi ®Çu ng­êi. K×m chÕ tÝnh, tÝch cùc vµ s¸ng t¹o cña ng­êi s¶n xuÊt vµ nhµ kinh doanh, Nhµ n­íc qu¶n lý hµnh chÝnh mÖnh lÖnh Kh«ng t¸ch rêi chÝnh quyÒn vµ xÝ nghiÖp, ®Çu t­ nhiÒu s¶n xuÊt it TÊt c¶ ®· trë thµnh c¨n bÖnh kinh niªn cña kinh tÕ kÕ ho¹ch lµm trë ng¹i sù ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt cña x· héi. Kinh tÕ thÞ tr­êng tÊt nhiªn cã mÆt yÕu vµ tiªu cùc cña nã, nh­ng nã cã thÓ thÝch øng víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi kh«ng ngõng thay ®æi ®ang diÔn ra. II.2.2. nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta. -Ph©n c«ng lao ®éng víi tÝnh c¸ch lµ c¬ së chung cña s¶n xuÊt hµng hãa ch¼ng nh÷ng kh«ng mÊt ®i mµ tr¸i l¹i cßn ®­îc ph¸t triÓn c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u. Ph©n c«ng lao ®éng ë tõng khu vùc, tõng ®Þa ph­¬ng còng ngµy cµng ph¸t triÓn. Sù ph¸t triÓn cña ph©n c«ng lao ®éng ®­îc thÓ hiÖn ë tÝnh phong phó ®a d¹ng vµ chÊt l­îng ngµy cµng cao cña c¸c s¶n phÈm ®­a ra trao ®æi trªn thÞ tr­êng. - Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u, ®ã lµ së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ, së h÷u t­ nh©n(gåm së h÷u c¸ thÓ, së h÷u tiÓu chñ, së h÷u t­ b¶n t­ nh©n), së h÷u hçn hîp.Do ®ã tån t¹i nhiÒu chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, cã lîi Ých riªng, nªn quan hÖ kinh tÕ gi÷a hä chØ ®­îc thÓ hiÖn b»ng quan hÖ hµng hãa- tiÒn tÖ. - Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc vµ kinh tÕ tËp thÓ tuy cïng dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, nh­ng c¸c ®¬n vÞ vÉn cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh, cã quyÒn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh, cã lîi Ých riªng. MÆt kh¸c c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ cßn cã sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ, vÒ tr×nh ®é qu¶n lý, nªn chi phÝ s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt còng kh¸c nhau. - Quan hÖ hµng hãa- tiÒn tÖ cßn rÊt cÇn thiÕt trong quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ ngµy cµng s©u s¾c, v× mçi n­íc lµ mét quèc gia riªng biÖt, lµ ng­êi së h÷u ®èi víi c¸c hµng hãa ®­a ra trao ®æi trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Sù trao ®æi ë ®©y ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c ngang gi¸. Nh­ vËy khi kinh tÕ thÞ tr­êng tån t¹i ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan th× kh«ng thÓ lÊy ý chÝ chñ quan mµ xãa bá ®­îc. §ång thêi Việt Nam là một nước nghèo, kinh tế kỹ thuật lạc hậu, trình độ xã hội còn thấp, lại bị chiến tranh tàn phá nặng nề. Đi lên chủ nghĩa xã hội là mục tiêu lý tưởng của những người cộng sản và nhân dân Việt Nam, là k._.