Sử dụng vốn ODA trong xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật ở Hà Nội

Lêi nãi ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi B­íc sang thiªn niªn kû thø 3 cña loµi ng­êi, cïng víi sù ph¸t triÓn v­ît bËc vÒ khoa häc kü thuËt vµ nh÷ng thµnh tùu rùc rì vÒ kinh tÕ -v¨n ho¸-gi¸o dôc, th× vÉn cßn cã tíi 2/3 d©n sè thÕ giíi sèng trong c¶nh nghÌo ®ãi, thiÕu n­íc s¹ch, thiÕu sù ch¨m sãc y tÕ, gi¸o dôc, thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh ho¹t tèi thiÓu. Trong mét nç lùc chung, xo¸ bá nghÌo ®ãi, vµ gi¶m dÇn qu·ng c¸ch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c quèc gia, c¸c khu vùc trªn thÕ giíi, hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc v× môc tiªu ph¸t triÓn toµn cÇu. ChÝnh phñ ViÖt Nam hiÖn ®ang g¸nh v¸c tr¸ch nhiÖm ®­a ®Êt n­íc tiÕn lªn con ®­êng ph¸t triÓn, th«ng qua viÖc ®Ò cao c¸c môc tiªu ph¸t triÓn con ng­êi, ®· dµnh ®­îc sù ñng hé m¹nh mÏ cña céng ®ång c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ. TÝnh ®Õn n¨m 2000, tæng sè vèn ODA gi¶i ng©n cho ViÖt Nam ®· lªn tíi 7,6 tû USD, th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, y tÕ, gi¸o dôc ®µo t¹o, giao th«ng, cÊp tho¸t n­íc, tõng b­íc ®· gãp phÇn c¶i thiÖn c¸c chØ sè x· héi, n©ng cao møc sèng ng­êi d©n, thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, v× môc tiªu “d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh”. Trong c¶ n­íc, Hµ Néi còng lµ mét trong c¸c tØnh, thµnh phè thu hót ®­îc nhiÒu vèn ODA trong c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së. NhiÒu c«ng tr×nh h¹ tÇng giao th«ng, cÊp tho¸t n­íc ®­îc x©y dùng b»ng nguån vèn ODA ®· t¹o ra nh÷ng thay ®æi khëi s¾c trong nÕp sèng v¨n minh ®« thÞ. HiÖn nay, chñ tr­¬ng chung cña thµnh phè lµ tËp trung thu hót, sö dông vèn ODA h×nh thµnh hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng c¬ së hiÖn ®¹i, t¹o tiÒn ®Ò cho ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong bèi c¶nh nguån cung cÊp ODA kh«ng ngõng gi¶m sót, sù c¹nh tranh quèc tÕ trong viÖc thu hót, sö dông vèn ODA ngµy cµng diÔn ra gay g¾t th× viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng sö dông vèn ODA cho ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së ë Hµ Néi, ®Ó t×m ra nh÷ng tån t¹i, khã kh¨n, cã biÖn ph¸p kÞp thêi th¸o gì gi¶i quyÕt lµ hÕt søc cÇn thiÕt. ChÝnh v× vËy t«i chän ®Ò tµi “ Sö dông vèn ODA trong x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt ë Hµ Néi”. Môc ®Ých cña ®Ò tµi Mét lµ, ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông vèn ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt ë Hµ Néi. Hai lµ, ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt ë Hµ Néi. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu viÖc sö dông vèn ODA trong ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi, thùc tr¹ng sö dông, nh÷ng thµnh tùu vµ khã kh¨n tån t¹i. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cña ®Ò tµi Ph­¬ng ph¸p luËn ®­îc ®Ò tµi sö dông lµ ph­¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng. C¸c ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ lµ ph­¬ng ph¸p so s¸nh, ph©n tÝch vµ tæng hîp, kh¸i qu¸t ho¸ vv... KÕt cÊu cña bµi khãa luËn Ngoµi lêi më ®Çu, lêi kÕt vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, bµi kho¸ luËn gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Vµi nÐt vÒ nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc vµ vai trß cña nguån vèn nµy ®èi víi ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng sö dông vèn ODA cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn ODA cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi Ch­¬ng 1 - vµi nÐt vÒ nguån hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc vµ vai trß cña nguån vèn nµy ®èi víi ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng Tæng quan vÒ nguån vèn ODA Kh¸i niÖm, b¶n chÊt vµ ph©n lo¹i ODA Kh¸i niÖm Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc bao gåm c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, viÖn trî cã hoµn l¹i, hoÆc tÝn dông ­u ®·i cña chÝnh phñ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ chøc thuéc hÖ thèng Liªn hîp quèc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ dµnh cho n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. Nguån vèn tõ bªn ngoµi ®­a vµo c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn ®­îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c h×nh thøc: Tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (Official Development Finance -ODF) lµ nguån tµi trî chÝnh thøc cña chÝnh phñ cho môc tiªu ph¸t triÓn. Nguån vèn nµy bao gåm ODA vµ c¸c h×nh thøc ODF kh¸c trong ®ã ODA chiÕm tû träng chñ yÕu. TÝn dông th­¬ng m¹i tõ c¸c ng©n hµng (Commercial Credit by Banks) lµ nguån vèn chñ yÕu hç trî cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i, xuÊt nhËp khÈu. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (Foreign Direct Investment-FDI) lµ lo¹i h×nh kinh doanh mµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi bá vèn, trùc tiÕp qu¶n lý qu¸ tr×nh sö dông vèn, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lç l·i, còng nh­ c¸c nghÜa vô tµi chÝnh kh¸c víi c¬ quan nhµ n­íc. ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ (Non Governme- ent Organization-NGO) TÝn dông t­ nh©n: lo¹i vèn nµy cã ­u ®iÓm lµ hÇu nh­ kh«ng g¾n víi bÊt cø ®iÒu kiÖn rµng buéc nµo vÒ chÝnh trÞ, x· héi, song c¸c ®iÒu kiÖn cho vay rÊt kh¾t khe (thêi h¹n hoµn tr¶ vèn ng¾n vµ l·i suÊt vay cao), vèn ®­îc sö dông chñ yÕu ®¸p øng nhu cÇu xuÊt nhËp khÈu vµ th­êng lµ ng¾n h¹n. Vèn nµy còng ®­îc dïng ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ mang tÝnh dµi h¹n. Tû träng cña vèn dµi h¹n trong tæng sè cã thÓ t¨ng thªm ®¸ng kÓ nÕu triÓn väng t¨ng tr­ëng l©u dµi, ®Æc biÖt lµ t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña n­íc ®i vay lµ kh¶ quan. C¸c dßng vèn quèc tÕ nµy cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. NÕu mét n­íc kÐm ph¸t triÓn kh«ng nhËn ®­îc vèn ODA ®ñ møc cÇn thiÕt ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ c¸c c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi, th× còng khã cã thÓ thu hót ®­îc nguån vèn FDI, còng nh­ vay vèn tÝn dông ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Nh­ng nÕu chØ t×m kiÕm nguån vèn tÝn dông kh¸c th× chÝnh phñ sÏ kh«ng cã ®ñ thu nhËp ®Ó tr¶ nî cho c¸c lo¹i vèn ODA. B¶n chÊt Tr­íc nh÷ng n¨m 70-80, ODA ®­îc coi lµ nguèn vèn viÖn trî cña c¸c n­íc ph¸t triÓn cho c¸c n­íc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn, nã chñ yÕu lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i (cho kh«ng) d­íi h×nh thøc viÖn trî b»ng hµng ho¸ lµ chñ yÕu. Ngµy nay, ODA ®­îc hiÓu lµ “Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc”, lµ h×nh thøc hîp t¸c ph¸t triÓn gi÷a c¸c n­íc ®· c«ng nghiÖp ho¸, c¸c tæ chøc quèc tÕ víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Theo quan ®iÓm nµy, phÇn nhá cña ODA lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, cßn chñ yÕu lµ c¸c kho¶n vèn vay víi ®iÒu kiÖn ­u ®·i. Do vËy, ODA lµ nguån vèn cã kh¶ n¨ng ”g©y nî”. Khi tiÕp nhËn vµ sö dông ODA, do tÝnh chÊt ­u ®·i cña nã nªn g¸nh nÆng nî nÇn th­êng kh«ng thÊy ngay. Mét sè n­íc do kh«ng sö dông hiÖu qu¶ nªn cã thÓ t¹o ra sù t¨ng tr­ëng nhÊt thêi, nh­ng sau mét thêi gian l¹i l©m vµo vßng nî nÇn do kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶ nî. Sù phøc t¹p ë chç, ODA kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ trùc tiÕp cho s¶n xuÊt, nhÊt lµ cho xuÊt khÈu, xong viÖc tr¶ nî l¹i dùa vµo xuÊt khÈu ®Ó thu ngo¹i tÖ. Theo Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Quü tiÒn tÖ thÕ giíi (IMF), x¸c ®Þnh mét quèc gia cã kh¶ n¨ng tr¶ nî n­íc ngoµi lµ khi n­íc nµy cã thÓ thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c nghÜa vô nî n­íc ngoµi hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai mµ kh«ng cÇn dùa vµo viÖc gi¶m hoÆc bè trÝ l¹i lÞch tr¶ nî hoÆc chång chÊt thªm nî, mµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn t¨ng tr­ëng kinh tÕ. N­íc ®ã cÇn ph¶i ®¹t c¸c tiªu chÝ sau: Tû lÖ gi÷a nî hiÖn t¹i theo thêi gi¸ so víi xuÊt khÈu trong kho¶ng 200-250% (Tû lÖ nî tån ®äng). Tû lÖ gi÷a dÞch vô tr¶ nî so víi tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô trong kho¶ng 22-25% (Tû lÖ thanh to¸n tiÒn mÆt ). NhiÒu n­íc nghÌo m¾c nî nhiÒu sÏ kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¹t tû lÖ nµy trong t­¬ng lai. Theo sè liÖu n¨m 1999, trong sè nh÷ng n­íc nî nhiÒu nhÊt cã: Braxin (179 tû USD); Mªxic« (157 tû); Trung Quèc (129 tû USD); Indonªxia (129 tû USD); Achentina (94 tû USD); Th¸i Lan (91 tû USD). NhiÒu n­íc nghÌo h¬n cßn cã møc nî n­íc ngoµi lín h¬n GNP. Ch¼ng h¹n, trong n¨m 1996, Nigiªria cã GNP 27,6 tûUSD- Nî 31,4 tû USD; Jordan 7,1 tû USD- Nî 8,1 tû USD; Lµo 1,9 tû USD-Nî 2,3 tû USD; Mozambique 1,5 tû USD-Nî 5,8tû USD. ODA ph¶i ®­îc hiÓu lµ c¸c “kho¶n vay”, kh«ng cã nghÜa lµ “cho kh«ng”, do ®ã c¸c n­íc tiÕp nhËn viÖn trî cÇn ph¶i c©n nh¾c kü l­ìng tr­íc khi lùa chän mçi kho¶n vay, ®ång thêi ph¶i qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn vay nµy, t¹o lùc hót ®Ó thu hót nh÷ng nguån vèn kh¸c (FDI, tÝn dông th­¬ng m¹i quèc tÕ v.v...), lµ c¬ së, tiÒn ®Ò cho qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Ph©n lo¹i Theo tÝnh chÊt ViÖn trî kh«ng hoµn l¹i: Lµ c¸c kho¶n cho kh«ng, kh«ng ph¶i hoµn tr¶. ViÖn trî cã hoµn l¹i: C¸c kho¶n cho vay ­u ®·i (Vay tÝn dông víi ®iÒu kiÖn “MÒm”, l·i suÊt thÊp, thêi h¹n kho¶n vay th­êng tõ 20-30 n¨m, thêi gian ©n h¹n dµi). ViÖn trî hçn hîp: Gåm mét phÇn cho kh«ng, phÇn cßn l¹i thùc hiÖn d­íi h×nh thøc vay tÝn dông (Cã thÓ ­u ®·i hoÆc th­¬ng m¹i). Theo môc ®Ých Hç trî c¬ b¶n: Lµ nh÷ng nguån lùc ®­îc cung cÊp ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n Hç trî kü thuËt: Lµ nh÷ng nguån vèn giµnh cho chuyÓn giao tri thøc, c«ng nghÖ, x©y dùng n¨ng lùc, tiÕn hµnh nghiªn cøu c¬ b¶n hoÆc nghiªn cøu ®Çu t­, ph¸t triÓn thÓ chÕ vµ nguån nh©n lùc.... lo¹i viÖn trî nµy chñ yÕu lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. Theo ®iÒu kiÖn ODA kh«ng rµng buéc: ViÖc sö dông nguån tµi trî kh«ng bÞ rµng buéc bëi nguån sö dông hay môc ®Ých sö dông. ODA cã rµng buéc. + Bëi nguån sö dông: Cã nghÜa lµ viÖc mua s¾m hµng ho¸, trang thiÕt bÞ hay dÞch vô b»ng nguån ODA chØ giíi h¹n trong mét sè c«ng ty do n­íc tµi trî së h÷u hoÆc kiÓm so¸t (§èi víi viÖn trî song ph­¬ng, hoÆc c«ng ty cña c¸c n­íc thµnh viªn (Víi viÖn trî ®a ph­¬ng). + Bëi môc ®Ých sö dông: chØ ®­îc sö dông ë mét sè lÜnh vùc nhÊt ®Þnh hoÆc mét sè dù ¸n cô thÓ. + ODA cã thÓ rµng buéc mét phÇn: Mét phÇn chi ë n­íc viÖn trî, phÇn cßn l¹i chi ë bÊt cø n¬i nµo. Theo h×nh thøc Hç trî dù ¸n lµ h×nh thøc chñ yÕu cña ODA ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n cô thÓ. Nã cã thÓ lµ hç trî c¬ b¶n hoÆc hç trî kü thuËt, cã thÓ lµ cho kh«ng hoÆc cho vay ­u ®·i. Hç trî phi dù ¸n bao gåm c¸c h×nh thøc sau: + Hç trî c¸n c©n thanh to¸n: Th­êng lµ hç trî tµi chÝnh trùc tiÕp (ChuyÓn giao tiÒn tÖ), hoÆc hç trî hµng ho¸, hoÆc hç trî nhËp khÈu. Ngo¹i tÖ hoÆc hµng ho¸ chuyÓn giao qua h×nh thøc nµy cã thÓ ®­îc sö dông ®Ó hç trî ng©n s¸ch. + Hç trî tr¶ nî ViÖn trî ch­¬ng tr×nh: lµ kho¶n ODA giµnh cho mét môc ®Ých tæng qu¸t víi thêi gian nhÊt ®Þnh mµ kh«ng ph¶i x¸c ®Þnh mét c¸ch chÝnh x¸c nã ®­îc sö dông nh­ thÕ nµo. Nguån gèc lÞch sö cña ODA ODA ®­îc h×nh thµnh sau ®¹i chiÕn thÕ giíi thø II, c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ®· cã sù tho¶ thuËn trî gióp c¸c n­íc thÕ giíi thø 3 d­íi d¹ng viÖn trî kh«ng hoµn l¹i hoÆc cho vay víi ®iÒu kiÖn ­u ®·i. Ngµy 14-2-1960, t¹i Paris c¸c n­íc ®· ký tho¶ thuËn thµnh lËp tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn (Organization for Economic and Development-OECD), tæ chøc nµy bao gåm 20 n­íc thµnh viªn ban ®Çu ®· ®ãng gãp phÇn quan träng nhÊt trong viÖc cung cÊp ODA song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng. Trong khu«n khæ hîp t¸c ph¸t triÓn, c¸c n­íc OECD ®· lËp ra c¸c ñy ban chuyªn m«n, trong ®ã cã ñy ban Hç trî Hîp t¸c Ph¸t triÓn (Development Assistance Committee-DAC), nh»m gióp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ph¸t triÓn kinh tÕ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ®Çu t­. Thµnh viªn ban ®Çu cña DAC gåm 18 n­íc. Th­êng kú c¸c n­íc thµnh viªn cña DAC th«ng b¸o cho ñy ban c¸c kho¶n ®ãng gãp cña hä cho c¸c ch­¬ng tr×nh viÖn trî ph¸t triÓn vµ trao ®æi víi nhau c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn chÝnh s¸ch viÖn trî ph¸t triÓn. Thµnh viªn cña DAC hiÖn nay gåm cã: ¸o, BØ, Canada, §an M¹ch, Ph¸p, §øc, Ailen, Italia, Hµ Lan, Nauy, Bå §µo Nha, Thôy §iÓn, Thôy SÜ, V­¬ng quèc Anh, Mü, ¤tr©ylia, Niudil©n, NhËt B¶n, Lux¨mbua, T©y Ban Nha vµ Liªn minh Ch©u ¢u-EC. Vµi nÐt vÒ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî 1.2.1 Céng ®ång c¸c nhµ tµi trî Nguån cung cÊp viÖn trî song ph­¬ng C¸c thµnh viªn cña DAC Ngµy 14-2-1960, t¹i Paris c¸c n­íc ®· tho¶ thuËn thµnh lËp tæ chøc hîp t¸c ph¸t triÓn kinh tÕ-OECD, ban ®Çu gåm 20 viªn thµnh viªn. Trong khu«n khæ hîp t¸c ph¸t triÓn, c¸c n­íc OECD ®· lËp ra c¸c ñy ban chuyªn m«n trong ®ã cã DAC, ñy ban hç trî hîp t¸c ph¸t triÓn, ban ®Çu gåm 18 thµnh viªn, hiÖn nay lµ 21 thµnh viªn. Thµnh viªn hiÖn nay cña DAC gåm cã: ¸o, BØ, Canada, §an M¹ch, Ph¸p, §øc, Ailen, Italia, Hµ Lan, Nauy, Bå §µo Nha, Thôy §iÓn, Thôy SÜ, V­¬ng quèc Anh, Mü, ¤tr©ylia, Niudil©n, NhËt B¶n, Lux¨mbua, T©y Ban Nha vµ Liªn minh Ch©u ¢u-EC. Trong tæng sè ODA viÖn trî song ph­¬ng, ODA tõ c¸c n­íc thµnh viªn cña DAC lµ lín nhÊt. N¨m 1997, DAC cung cÊp 48,324 tû USD b»ng 0,22% GNP cña c¸c n­íc nµy. N¨m 2000 lµ 45,711 tû USD, b»ng 0,205% GNP. Trong giai ®o¹n tõ 1991-1997, tÊt c¶ c¸c nhµ tµi trî ®Òu gi¶m ODA/GNP, riªng Mü lµ n­íc gi¶m nhiÒu nhÊt. ViÖn trî cña n­íc nµy n¨m 1997 lµ 6878 tû USD, chiÕm 0,09% GNP (trong khi n¨m 1991 lµ 11709 tû USD-0,2%GNP). Thôy §iÓn vµ c¸c n­íc B¾c ¢u vèn ®­îc coi lµ hµo phãng còng chØ dµnh viÖn trî 1% GNP cña m×nh. B¶ng 1 : §iÒu kiÖn cho vay cña mét sè nhµ tµi trî lín §èi t¸c L·i suÊt (%) Thêi h¹n (n¨m) ¢n h¹n (n¨m) Hµ Néi vay l¹i (%) NhËt B¶n (OECF) 0,75 40 10 0,75-1 WB 0,75 30-40 5-10 6,5 ADB 1 15-20 5-7 6,5 Ph¸p (ADF) 1-2 15-20 4-6 3-5 Nguån: Phßng viÖn trî vµ vèn vay-Së KH§T Hµ Néi Mét sè quèc gia kh¸c §ãng gãp vµo viÖn trî song ph­¬ng cßn cã mét sè quèc gia kh¸c nh­: Liªn bang Nga, mét sè n­íc §«ng ¢u, ¶ RËp, Ên §é, Trung Quèc, Hµn Quèc, Singapore... Tuy nhiªn, l­îng viÖn trî th«ng qua nguån nµy lµ rÊt nhá. Nguån cung cÊp viÖn trî ®a ph­¬ng Bªn c¹nh viÖc cung cÊp ODA trùc tiÕp (®ãng vai trß lµ c¸c nhµ tµi trî song ph­¬ng), c¸c n­íc cung cÊp ODA cßn chuyÓn giao ODA cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn th«ng qua c¸c tæ chøc viÖn trî ®a ph­¬ng ®ã lµ: C¸c tæ chøc thuéc hÖ thèng Liªn Hîp Quèc: + Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn Hîp Quèc (UNDP) + Quü Nhi ®ång Liªn hîp quèc (UNCEF) + Ch­¬ng tr×nh l­¬ng thùc thÕ giíi (WFP) + Quü d©n sè Liªn hîp quèc (UNFPA) + Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi (WHO) + Tæ chøc n«ng nghiÖp vµ l­¬ng thùc (FAO) ViÖn trî cña c¸c tæ chøc thuéc hÖ thèng Liªn hîp quèc th­êng ®­îc thùc hiÖn d­íi h×nh thøc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, b»ng nguån vèn cña Liªn hîp quèc. Ng©n s¸ch cña Liªn hîp quèc do c¸c thµnh viªn cña Liªn hîp quèc ®ãng gãp hµng n¨m. Mü lµ n­íc ®ãng gãp nhiÒu nhÊt vµo ng©n s¸ch cña Liªn hîp quèc tuy nhiªn hiÖn nay còng lµ n­íc nî nh÷ng kho¶n ph¶i ®ãng gãp cho Liªn hîp quèc nhiÒu nhÊt. Quü tiÒn tÖ quèc tÕ IMF: §­îc thµnh lËp vµo th¸ng 12 n¨m 1945 gåm 173 n­íc thµnh viªn. §iÒu kiÖn cho vay cña IMF kh¸ kh¾t khe: ChÝnh phñ c¸c n­íc ®i vay ph¶i cam kÕt kh«ng vi ph¹m ®iÒu lÖ, ph¶i th­êng xuyªn cung cÊp c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh tiÒn tÖ cña n­íc m×nh, ph¶i tr¶ lÖ phÝ vay tõ 0-5% gi¸ trÞ kho¶n vay. Ng©n hµng thÕ giíi (WB): Ng©n hµng thÕ giíi gåm 5 tæ chøc chÝnh: + Ng©n hµng t¸i thiÕt ph¸t triÓn (International Bank for Reconstruction and Development-IBRD). L·i suÊt c¸c kho¶n vay IBRD ®­îc ®iÒu chØnh 6 th¸ng mét lÇn, thêi h¹n tr¶ nî 15-20 n¨m, trong ®ã thêi gian ©n h¹n lµ 5 n¨m. + HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ (International Development Association-IDA). Vay IDA kh«ng cã l·i suÊt chØ cã phÝ dÞch vô 0,75%/n¨m, thêi h¹n vay 40 n¨m trong ®ã cã thêi gian ©n h¹n 10 n¨m. + C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (International Finance Corporation-IFC). Vay IFC l·i suÊt vay tÝnh theo l·i suÊt trªn thÞ tr­êng vèn quèc tÕ. Thêi gian vay tõ 3-15 n¨m, thêi gian ©n h¹n 5-8 n¨m. + C¬ quan b¶o l·nh ®Çu t­ ®a ph­¬ng (Multilateral Investment Guarantee Agency-MIGA). Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (Asia Development Bank-ADB) gåm 55 n­íc thµnh viªn. + Vay tõ nguån vèn ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADF): Nguån nµy dµnh cho c¸c n­íc cã thu nhËp d­íi 851USD/ng­êi/n¨m, kh«ng l·i suÊt, thêi gian hoµn tr¶ 40 n¨m, thêi gian ©n h¹n 10 n¨m, phÝ phôc vô 1%/n¨m. + Vay vèn th­êng xuyªn (OCR) dµnh cho c¸c n­íc cã thu nhËp trªn 851USD/ng­êi/n¨m, thêi h¹n vay 15-20 n¨m, thêi gian ©n h¹n kho¶ng 7 n¨m, l·i suÊt 5-7%/n¨m. + Vay vèn hç trî kü thuËt (IASF) th­êng lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i d­íi h×nh thøc hç trî kü thuËt. + Vay vèn NhËt B¶n (JSF). Tæ chøc dÇu má OPEC gåm 13 n­íc thµnh viªn, nguån vèn cña tæ chøc nµy nhá, cung cÊp c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i vµ c¸c kho¶n viÖn trî ­u ®·i cho c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn. Quü C« OÐt. Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u Phi. Môc ®Ých cña c¸c nhµ tµi trî Trong qu¸ tr×nh viÖn trî ODA cho nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn, c¸c nhµ tµi trî còng theo ®uæi nh÷ng môc tiªu riªng, m­u cÇu nh÷ng lîi Ých riªng cho m×nh. Môc tiªu thø nhÊt, c¸c n­íc ph¸t triÓn sö dông ODA nh­ mét c«ng cô chÝnh trÞ x¸c ®Þnh vÞ trÝ ¶nh h­ëng cña m×nh t¹i n­íc hoÆc khu vùc tiÕp nhËn ODA. Mét sè n­íc, tiªu biÓu lµ Mü ®· dïng ODA lµm c«ng cô thùc hiÖn ý ®å “G©y ¶nh h­ëng chÝnh trÞ trong thêi gian ng¾n”. C¸c n­íc nµy mét mÆt dïng viÖn trî ®Ó bµy tá sù gÇn gòi tiÕn ®Õn th©n thiÕt vÒ mÆt chÝnh trÞ, mÆt kh¸c tiÕp cËn víi c¸c quan chøc cao cÊp cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn më ®­êng cho ho¹t ®éng ngo¹i giao trong t­¬ng lai. Qua ®ã, hä “L¸i” c¸c n­íc nµy chÊp nhËn mét lËp tr­êng nµo ®ã trong ngo¹i giao, ®ång thêi can thiÖp vµo sù ph¸t triÓn chÝnh trÞ cña n­íc ®ang ph¸t triÓn. ViÖn trî kinh tÕ còng lµ thñ ®o¹n chÝnh trong viÖc tiÕn hµnh th©m nhËp v¨n ho¸, t­ t­ëng ®èi víi n­íc nhËn viÖn trî. Môc tiªu thø hai, c¸c nhµ tµi trî sö dông ODA ®Ó m­u cÇu kinh tÕ. BØ vµ §an M¹ch yªu cÇu kho¶ng 50% viÖn trî ph¶i mua hµng hãa dÞch vô cña m×nh, Canada yªu cÇu cao nhÊt tíi 65%; Thôy SÜ 1,7%; Hµ Lan 2,2%. Nh×n chung 22% viÖn trî cña DAC ph¶i ®­îc sö dông ®Ó mua hµng ho¸ cña c¸c quèc gia viÖn trî. B¶n th©n c¸c n­íc ph¸t triÓn nh×n thÊy lîi Ých cña m×nh trong viÖc hç trî, gióp ®ì c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó më mang thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng ®Çu t­. NhËt B¶n lµ mét minh chøng ®Çy ®ñ vÒ viÖc sö dông ODA nh­ lµ mét c«ng cô ngo¹i giao lîi h¹i. NhËt B¶n lµ mét quèc gia nghÌo vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, hä lùa chän con ®­êng ph¸t triÓn kinh tÕ b»ng viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu. Do vËy, NhËt B¶n rÊt cÇn më réng thÞ tr­êng ra n­íc ngoµi ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc. C¸c n­íc Ch©u ¸, ®Æc biÖt lµ khu vùc §«ng Nam ¸ ®· thùc sù hÊp dÉn NhËt B¶n vÒ thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng ®Çu t­. Khu vùc nµy cã vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi, nguån lao ®éng dåi dµo vµ rÎ m¹t, tµi nguyªn thiªn nhiªn phong phó, kh«ng qu¸ xa NhËt B¶n, vÒ v¨n ho¸ cã nhiÒu nÐt t­¬ng ®ång. Th«ng qua båi th­êng chiÕn tranh, NhËt B¶n ®· b×nh th­êng ho¸ quan hÖ ngo¹i giao víi c¸c n­íc §«ng Nam ¸. Thêi kú nµy, viÖn trî cña NhËt B¶n chñ yÕu lµ hµng hãa, ®©y lµ c¸ch tèt nhÊt ®Ó giíi thiÖu hµng ho¸, dÞch vô cña NhËt ra n­íc ngoµi. Tõng b­íc NhËt B¶n ®· biÕn §«ng Nam ¸ thµnh thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm hÕt søc an toµn cho m×nh. §ång thêi th«ng qua ODA vµ c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc, c¸c c«ng ty cña NhËt cã ®­îc nh÷ng hîp ®ång bÐo bë, cã ®­îc nh÷ng c¬ héi ®Çu t­ ­u ®·i. Trong cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ n¨m 1997, NhËt B¶n ®· cã mét quyÕt ®Þnh quan träng trong viÖc trî gióp c¸c n­íc §«ng Nam ¸, lµ n¬i chiÕm tû lÖ t­¬ng ®èi vÒ mËu dÞch vµ ®Çu t­ cña NhËt. NhËt B¶n ®· nhËn g¸nh v¸c mét phÇn cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ Ch©u ¸ b»ng kÕ ho¹ch trî gióp do Bé tr­ëng tµi chÝnh NhËt Kiichi Miyazawa ®Ò xuÊt vµo th¸ng 10 n¨m 1998. Theo ®ã, NhËt B¶n sÏ dµnh 15 tû USD tiÒn mÆt cho c¸c nhu cÇu vèn ng¾n h¹n, chñ yÕu lµ l·i suÊt thÊp vµ tÝnh b»ng ®ång Yªn vµ dµnh 15 tû USD cho mËu dÞch vµ ®Çu t­ cã nh©n nh­îng trong vßng 3 n¨m. TÝnh ®Õn ®Çu n¨m 1999, nh÷ng n­íc ®­îc NhËt c«ng bè dµnh cho sù trî gióp nµy gåm cã: Indonesia, Malaysia, Th¸i Lan, Philipin vµ Hµn Quèc. C¸c kho¶n viÖn trî nãi trªn ®­îc thùc hiÖn v× lîi Ých cña hai bªn, cøu nÒn kinh tÕ khu vùc ®Ó lµm sèng l¹i nÒn kinh tÕ NhËt B¶n. C¸c kho¶n vay nµy ®­îc tÝnh b»ng ®ång Yªn vµ g¾n víi c¸c dù ¸n do C«ng ty NhËt tham gia. Nh­ vËy viÖn trî cña c¸c n­íc ph¸t triÓn kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ sù trî gióp h÷u nghÞ, mµ cßn lµ mét c«ng cô lîi h¹i ®Ó kiÕm lêi c¶ vÒ kinh tÕ vµ tµi chÝnh cho n­íc tµi trî. Nh÷ng n­íc cÊp viÖn trî gß Ðp c¸c n­íc nhËn ph¶i thay ®æi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cho phï hîp víi lîi Ých cña bªn viÖn trî. Khi nhËn viÖn trî c¸c n­íc cÇn c©n nh¾c kü l­ìng c¸c ®iÒu kiÖn cña c¸c nhµ tµi trî. Kh«ng v× lîi Ých tr­íc m¾t mµ ®¸nh mÊt nh÷ng quyÒn lîi l©u dµi. Quan hÖ hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ph¶i ®¶m b¶o t«n träng toµn vÑn l·nh thæ cña nhau, b×nh ®¼ng cïng cã lîi, chung sèng hoµ b×nh. Sù ph©n bè ODA trªn thÕ giíi Sù ph©n phèi ODA trªn thÕ giíi diÔn ra kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c quèc gia, gi÷a c¸c ch©u lôc. KÓ tõ n¨m 1970, ODA chñ yÕu h­íng vµo tiÓu vïng Shahara, riªng NhËt B¶n l¹i ­u tiªn cho Ch©u ¸. Ph©n phèi ODA theo nhãm n­íc: Do ODA chñ yÕu mang tÝnh chÊt hç trî ph¸t triÓn nªn phÇn lín ODA tËp trung cho nh÷ng nhãm n­íc cã thu nhËp thÊp vµ nh÷ng nhãm n­íc chËm ph¸t triÓn. ViÖn trî tõ c¸c n­íc DAC tËp trung vµo nh÷ng n­íc cã thu nhËp thÊp (Latest Income Countries-LICs), c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn nhÊt (Latest Development Countries-LDCs) còng ®­îc viÖn trî ngµy cµng t¨ng kÓ tõ nh÷ng n¨m 1970. NhËt B¶n, Anh, Thôy SÜ vµ c¸c n­íc B¾c ¢u tËp trung viÖn trî c¸c n­íc LICs, trong ®ã c¸c n­íc B¾c ¢u tËp trung vµo c¸c n­íc LDCs. Ph©n phèi ODA theo lÜnh vùc cña DAC: + Gi¸o dôc, y tÕ: 16,8% + Cung cÊp n­íc vµ vÖ sinh: 6,6% + VËn t¶i, th«ng tin, n¨ng l­îng: 24,5% + N«ng nghiÖp: 9,5% + Gi¶m nî: 5,7% + Cøu trî khÈn cÊp: 5,1% + Hç trî ch­¬ng tr×nh: 4,7% + Cßn l¹i lµ c¸c lÜnh vùc kh¸c Nh÷ng ­u ®·i cña ODA So víi h×nh thøc vay vèn vµ tµi trî kh¸c, ODA mang nhiÒu tÝnh ­u ®·i h¬n. C¸c kho¶n vèn ODA th­êng cã thêi gian vay (thêi gian hoµn tr¶) dµi, th­êng tõ 20-30 n¨m trë lªn, cã thêi gian ©n h¹n dµi (thêi gian chØ ph¶i tr¶ l·i vay ch­a ph¶i tr¶ nî gèc). Th«ng th­êng ODA cã mét phÇn viÖn trî kh«ng hoµn l¹i (tøc lµ cho kh«ng), ®©y chÝnh lµ ®iÓm ph©n biÖt gi÷a viÖn trî vµ cho vay th­¬ng m¹i. YÕu tè cho vay ®­îc x¸c ®Þnh dùa vµo thêi gian cho vay, thêi gian ©n h¹n vµ so s¸nh gi÷a møc l·i suÊt viÖn trî vµ møc l·i suÊt tÝn dông th­¬ng m¹i trong tËp qu¸n quèc tÕ. §èi víi ODA ­u ®·i yÕu tè kh«ng hoµn l¹i Ýt nhÊt ®¹t 25% gi¸ trÞ kho¶n vay. Nguån vèn vay cña c¸c tæ chøc WB, ADB chØ cã phÝ phôc vô, thêi h¹n cho vay dµi bao gåm c¶ thßi kú ©n h¹n, cô thÓ: Vay IDA kh«ng l·i suÊt, phÝ phôc vô 0,75%/n¨m, thêi h¹n vay 40 n¨m bao gåm c¶ thêi kú ©n h¹n 10 n¨m; Vay ADF kh«ng l·i suÊt, phÝ phôc vô 1% thêi h¹n vay 40 n¨m bao gåm c¶ thêi kú ©n h¹n 10 n¨m; Vay cña c¸c chÝnh phñ tuú thuéc vµo lo¹i ®ång tiÒn cho vay kh¸c nhau th× cã møc l·i suÊt kh¸c nhau, thêi gian vay tõ 20-30 n¨m trong ®ã thêi kú ©n h¹n 5-10 n¨m. TÝnh ­u ®·i cña ODA cßn ®­îc thÓ hiÖn ë chç nã chØ dµnh riªng cho c¸c quèc gia ®ang vµ chËm ph¸t triÓn vµ v× môc tiªu ph¸t triÓn. Th«ng th­êng mçi n­íc cung cÊp ODA ®Òu cã nh÷ng chÝnh s¸ch riªng tËp trung vµo nh÷ng lÜnh vùc hä quan t©m hoÆc cã kh¶ n¨ng (c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý...). §ång thêi môc tiªu ­u tiªn cña c¸c n­íc còng thay ®æi theo tõng giai ®o¹n. V× vËy, viÖc n¾m ®­îc h­íng ­u tiªn cña c¸c n­íc, c¸c tæ chøc lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®èi víi nh÷ng n­íc tiÕp nhËn viÖn trî. Vai trß cña ODA trong ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ TÇng §Æc ®iÓm cña ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng kü thuËt C¬ së h¹ tÇng kü thuËt lµ mét bé phËn c¬ b¶n cña kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cã vai trß quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mét vïng, mét quèc gia. C¬ së h¹ tÇng kü thuËt bao gåm c¸c bé phËn chñ yÕu sau: HÖ thèng giao th«ng HÖ thèng cÊp n­íc s¹ch HÖ thèng tho¸t n­íc C«ng viªn, c©y xanh VÖ sinh, m«i tr­êng HÖ thèng chiÕu s¸ng c«ng céng HÖ thèng b­u chÝnh viÔn th«ng §Çu t­ cho lÜnh vùc c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cã mét sè ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: C¸c dù ¸n ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt ®ßi hái mét khèi l­îng vèn, vËt t­, lao ®éng lín. Do ®ã, c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t­ ph¶i ®­îc tiÕn hµnh nghiªm tóc, tû mû ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c vµ khoa häc. Khi x©y dùng c¸c dù ¸n ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng cÇn nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ c¸c nguån vèn huy ®éng (vèn ng©n s¸ch, vèn t­ nh©n, vèn n­íc ngoµi...) vÒ: kh¶ n¨ng huy ®éng, l·i suÊt, ®iÒu kiÖn vay vèn, thêi h¹n vay, tiÕn ®é gi¶i ng©n, ph­¬ng thøc hoµn tr¶... ®Ó t×m ra nguån vèn phï hîp. §ång thêi, dù tÝnh c¸c nguån cung cÊp vËt t­ (trong n­íc, quèc tÕ, ®¬n vÞ cung cÊp, gi¸ c¶...), vµ dù tÝnh c¸c nguån lao ®éng sö dông (lao ®éng ®Þa ph­¬ng, chuyªn gia trong n­íc, chuyªn gia quèc tÕ...). Trong giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n ph¶i ®¶m b¶o triÓn khai ®óng tiÕn ®é, rót ng¾n thêi gian thi c«ng, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, lao ®éng, vËt t­. Bªn c¹nh ®ã, ph¶i xem xÐt khÝa c¹nh hËu dù ¸n: lao ®éng hËu dù ¸n, vËt t­, thiÕt bÞ hËu dù ¸n... Mét sè dù ¸n lín (thuéc lÜnh vùc giao th«ng, cÊp, tho¸t n­íc...) thu hót hµng ngµn lao ®éng vµ v« sè m¸y mãc, thiÕt bÞ. Sau khi c¸c dù ¸n nµy hoµn thµnh cÇn cã kÕ ho¹ch gi¶i quyÕt viÖc lµm cho sè lao ®éng d«i d­ vµ huy ®éng m¸y mãc, thiÕt bÞ sö dông cho c¸c c«ng tr×nh, dù ¸n kh¸c. Thêi gian thùc hiÖn c¸c dù ¸n kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt th­êng kÐo dµi.V× vËy, kh©u chuÈn bÞ dù ¸n ph¶i tèt míi ®¶m b¶o triÓn khai dù ¸n ®­îc thuËn lîi. Ph¶i lËp kÕ ho¹ch ®Çu t­ theo thêi gian vµ ®¶m b¶o hoµn thµnh dù ¸n ë tõng kh©u, h¹ng môc ®óng tiÕn ®é. Qu¸ tr×nh ®Çu t­ kÐo dµi, do ®ã ph¶i ph©n kú ®Çu t­ chia thµnh nhiÒu giai ®o¹n, h¹ng môc. C«ng tr×nh, h¹ng môc nµo hoµn thµnh sÏ ®­a ngay vµo sö dông ph¸t huy hiÖu qu¶, t¹o tiÒn ®Ò cho c«ng tr×nh, h¹ng môc tiÕp theo triÓn khai thùc hiÖn. C¸c dù ¸n kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu yÕu tè bÊt ®Þnh: l¹m ph¸t, tr­ît gi¸, biÕn ®éng vÒ tû gi¸... CÇn ph©n tÝch ®é nh¹y c¶m cña dù ¸n, lùa chän ph­¬ng ¸n cã tÝnh kh¶ thi cao, hiÖu qu¶ ngay c¶ khi x¶y ra biÕn ®éng. §ång thêi, dù tÝnh tr­íc c¸c biÕn ®éng (vÒ quy m«, møc ®é...) ®Ó cã kÕ ho¹ch ®èi phã, gi¶i quyÕt kÞp thêi. TÝnh chÊt kü thuËt cña c¸c dù ¸n th­êng rÊt phøc t¹p. Ngay tõ khi lËp dù ¸n, ph©n tÝch kü thuËt cÇn ®­îc nghiªn cøu víi sù trî gióp, tõ vÊn cña c¸c chuyªn gia kü thuËt chuyªn s©u (trong n­íc vµ quèc tÕ) vÒ tõng khÝa c¹nh cña dù ¸n. QuyÕt ®Þnh ®óng ®¾n trong ph©n tÝch kü thuËt sÏ lo¹i bá c¸c dù ¸n kh«ng kh¶ thi, gi¶m chi phÝ, tæn thÊt, gi¶m « nhiÔm vµ kÐo dµi tuæi thä c«ng tr×nh. C¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt th­êng cã tuæi thä kÐo dµi 5- 10 n¨m, thËm chÝ hµng tr¨m n¨m. V× vËy, qu¸ tr×nh vËn hµnh cÇn ph¶i kÕt hîp víi b¶o tr×, b¶o d­ìng nh»m n©ng cao chÊt l­îng phôc vô vµ tuæi thä cña c«ng tr×nh. VÞ trÝ cña c¸c c«ng tr×nh cè ®Þnh, g¾n liÒn víi c¸c ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa h×nh, ®Þa chÊt, khÝ hËu vµ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi. Do ®ã, chän ®Þa ®iÓm triÓn khai dù ¸n cã quyÕt ®Þnh kh«ng nhá tíi sù thµnh c«ng cña dù ¸n vµ cã t¸c ®éng lín ®Õn v¨n ho¸, kinh tÕ, chÝnh trÞ, an ninh quèc phßng cña ®Þa ph­¬ng n¬i cã dù ¸n triÓn khai thùc hiÖn. C¸c dù ¸n ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt cã hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi lín, tuy nhiªn hiÖu qu¶ tµi chÝnh trùc tiÕp th­êng khã ®¸nh gi¸, khã x¸c ®Þnh, kh¶ n¨ng thu håi vèn thÊp. Nghiªn cøu nh÷ng ®Æc ®iÓm nãi trªn cña ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt cho phÐp chóng ta cã nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý tèi ­u vµ lùa chän c¸c nguån vèn ®Çu t­ phï hîp. Vai trß cña ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng kü thuËt C¬ së h¹ tÇng kü thuËt kh«ng trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra cña c¶i vËt chÊt, nh­ng cã vai trß hÕt søc quan träng thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn, lµ c¬ së nÒn t¶ng n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng con ng­êi. §Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ cã nh÷ng vai trß c¬ b¶n sau: Thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ Theo thèng kª cña WB, cø 1% ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ t¹o ra 1% tèc ®é t¨ng tr­ëng cña GNP. Mèi quan hÖ nµy thÓ hiÖn qua chØ sè ICOR Vèn ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt ICOR = Møc t¨ng GNP Mèi quan hÖ gi÷a ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt vµ t¨ng tr­ëng, ph¸t triÓn kinh tÕ cßn ®­îc thÓ hiÖn qua m« h×nh d­íi ®©y: P AS Y AD1 AD2 T¨ng ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt kÐo theo t¨ng nhu cÇu lao ®éng, vËt t­... lµm t¨ng cÇu ®Çu t­ (D1) dÉn ®Õn lµm dÞch chuyÓn ®­êng tæng cÇu tõ AD1-AD2 , s¶n l­îng t¨ng tõ Y1-Y2 , môc tiªu t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®¹t ®­îc. MÆt kh¸c, khi thµnh qu¶ cña c«ng cuéc ®Çu t­ ph¸t huy t¸c dông, c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt ®­îc ®­a vµo phôc vô ®êi sèng nh©n d©n, nã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn, tõ ®ã lµm t¨ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) cña c¸c ngµnh, thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ. T¹o ra sù chuyÓn dÞch kinh tÕ §Çu t­, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt ®­îc chÝnh phñ c¸c n­íc sö dông nh­ mét c«ng cô ®iÒu chØnh tèc ®é t¨ng tr­ëng nh­ mong muèn vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ. ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, t¨ng c­êng ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt mét mÆt t¹o ra sù t¨ng tr­ëng nhanh ë khu vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, mÆt kh¸c sÏ thóc ®Èy (hoÆc h¹n chÕ) sù ph¸t triÓn cña mét sè ngµnh, kÕt qu¶ lµ sÏ kÐo theo sù chuyÓn dÞch kinh tÕ. Thùc tÕ, ë ViÖt Nam trong thêi gian qua lµ mét vÝ dô, viÖc t¨ng c­êng ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt ë c¸c khu c«ng nghiÖp (B×nh D­¬ng, Sãng ThÇn...), c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm (Hµ Néi, H¶i Phßng, TP HCM...) ®· t¹o tiÒn ®Ò thóc ®Èy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp-du lÞch-dÞch vô ë c¸c vïng ®ã nãi riªng vµ c¶ n­íc nãi chung (gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ë Hµ Néi n¨m 2001 t¨ng 10,6%; TP HCM t¨ng 14,5%...). Bªn c¹nh ®ã, viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, du lÞch, dÞch vô, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng lµm gi¶m quü ®Êt n«ng nghiÖp, gi¶m diÖn tÝch vïng nguyªn liÖu cña mét sè ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (mÝa ®­êng, dÇu thùc vËt...), kÕt qu¶ lµm gi¶m t­¬ng ®èi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh nµy, t¹o ra sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp-du lÞch-dÞch vô ë ViÖt Nam trong thêi gian võa qua. VÒ c¬ cÊu l·nh thæ, ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt còng cã t¸c dông gi¶i quyÕt nh÷ng mÊt c©n ®èi vÒ ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng l·nh thæ (gi÷a n«ng th«n vµ thµnh thÞ, gi÷a ®ång b»ng vµ miÒn nói), gãp phÇn xãa ®ãi, gi¶m nghÌo, n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng nh©n d©n (th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ch­¬ng tr×nh n­íc s¹ch n«ng th«n...) thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ vïng. Gãp phÇn duy tr× sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng Ph¸t triÓn bÒn v÷ng ®­îc hiÓu lµ sù ph¸t triÓn trong ®ã nh÷ng quyÒn lîi c¬ b¶n cña con ng­êi ®­îc b¶o ®¶m. Sù ph¸t triÓn ph¶i tho¶ m·n nh÷ng yÕu tè sau: Sù xo¸ bá nghÌo ®ãi vµ bãc lét, sù gi÷ g×n vµ t¨ng c­êng c¸c nguån tµi nguyªn, sù t¨ng tr­ëng c¶ vÒ kinh tÕ lÉn v¨n ho¸ x· héi vµ sù thèng nhÊt gi÷a m«i tr­êng sinh th¸i vµ kinh tÕ trong ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch. §Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng t¹o ra sù t¨ng tr­ëng bÒn v÷ng ®­îc thÓ hiÖn d­íi c¸c gãc ®é sau: §iÒu tiÕt tèc ®é t¨ng tr­ëng gi÷a c¸c vïng, gi¶m sù mÊt c©n ®èi. Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, t¨ng thu nhËp. T¹o ®éng lùc cho c¸c ngµnh kh¸c ph¸t triÓn. Xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, n©ng cao chÊt l­îng ®êi sèng nh©n d©n. Gi¶m « nhiÔm m«i tr­êng , gi¶m t×nh tr¹ng qu¸ t¶i cho hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã ë c¸c vïng, miÒn tËp trung ®«ng d©n c­, nh÷ng khu ®« thÞ lín, n©ng cÊp vµ t¹o míi nh÷ng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt hiÖn ®¹i, thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸. Bµi häc sö dông ODA trong ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt cña c¸c n­íc Bµi häc thµnh c«ng C¸c n­íc nh­ Bostwana, Chi lª, Hµn Quèc, Malaysia, Srilanka... ®· sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn vay vµ tµi trî n­íc ngoµi,._. t¹o thÕ vµ lùc, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Sù thµnh c«ng trªn b¾t nguån tõ nh÷ng nguyªn nh©n sau: Cã chiÕn l­îc, chÝnh s¸ch thu hót vèn ODA râ rµng. Cã sù tæ chøc, ®iÒu phèi nhÞp nhµng gi÷a c¸c c¬ quan thùc hiÖn, ®Èy nhanh tèc ®é gi¶i ng©n vèn ODA vµ sö dông cã hiÖu qu¶. Cã sù c©n nh¾c kü l­ìng tõng nguån vèn vay vµ tµi trî: vÒ ®iÒu kiÖn vay, thñ tôc, qui m«... ®Ó lùa chän ra nguån vèn tµi trî tèi ­u phï hîp víi ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña ®Êt n­íc. Cã sù ®iÒu phèi, huy ®éng c¸c nguån vèn ®èi øng ®Ó ®Èy nhanh tèc ®é gi¶i ng©n. Cã chiÕn l­îc ®µo t¹o, h×nh thµnh ®éi ngò c¸n bé kü thuËt cã tr×nh ®é n¨ng lùc tham gia trùc tiÕp vµo dù ¸n Cã sù thÈm ®Þnh, chän läc dù ¸n kü l­ìng, kÕt hîp víi viÖc gi¸m s¸t thùc hiÖn dù ¸n nghiªm tóc. Cã kh¶ n¨ng qu¶n lý nî n­íc ngoµi, ®ång thêi cã chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch vËn ®éng, kªu gäi tµi trî vèn ODA cho tõng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, môc tiªu cô thÓ. Bµi häc thÊt b¹i Mét sè quèc gia kh«ng thµnh c«ng trong c«ng t¸c huy ®éng, sö dông nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ ®Çu t­ ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt, ph¶i kÓ ®Õn lµ c¸c quèc gia khu vùc nam Sahara (SSA): Ghana, Senegal, Tazania... Trong nh÷ng thËp niªn 70-90, c¸c quèc gia khu vùc nµy nhËn ®­îc mét khèi l­îng lín vèn ODA tõ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ. Tuy nhiªn, do qu¶n lý vµ sö dông kh«ng hiÖu qu¶, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c¸c quèc gia khu vùc nµy d­êng nh­ l¹i ng­îc víi tû lÖ t¨ng vÒ sè l­îng cña c¸c nguån vèn vay vµ tµi trî. Nh÷ng kho¶n vèn ODA “chång chÊt” trë thµnh g¸nh nÆng “nî nÇn” ®èi víi c¸c quèc gia nµy. Vèn ODA cho c¸c n­íc nµy mét phÇn ®Ó hç trî ng©n s¸ch, ph¸t triÓn x· héi, cßn phÇn lín ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cho ®Êt n­íc. Nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu dÉn tíi sù thÊt b¹i: ChÝnh phñ c¸c n­íc kh«ng c©n nh¾c kü l­ìng c¸c ®iÒu kiÖn vµ thñ tôc c¸c n­íc cÊp ®­a ra ®Ó lùa chän ra nguån tµi trî tèi ­u, mµ chØ quan t©m ®Õn thu hót tèi ®a nguån vèn nµy, do ®ã nhiÒu kho¶n ODA kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ bëi c¸c chi phÝ ph¸t sinh (Ph¶i mua hµng cña n­íc cÊp, c¸c dù ¸n ph¶i giao cho c«ng ty cña n­íc cÊp thùc hiÖn...). Do c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý vèn ODA yÕu kÐm: ChÝnh phñ Tazania ch­a bao giê h×nh thµnh mét chiÕn l­îc râ rµng ®Ó huy ®éng vµ qu¶n lý nguån vèn n­íc ngoµi. C¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña Tazania ®Òu tèi ®a ho¸ nguån ODA nh­ng hoµn toµn kh«ng cã tiªu chÝ ®Ó sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn nµy. Cßn sù thÊt b¹i trong c¸c dù ¸n c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cña Ghana lµ thiÕu sù ®iÒu phèi gi÷a c¸c c¬ quan thùc hiÖn. Bªn c¹nh ®ã, sù ®iÒu phèi cña nhµ tµi trî lµ quan träng ®Ó hç trî cho c«ng t¸c ®iÒu phèi cña chÝnh phñ, nh»m sö dông c¸c nguån néi lùc mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Sù thiÕu n¨ng lùc trong qu¸ tr×nh sö dông vèn ODA: C¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ do thiÕu c¸c nguån lùc vÒ tæ chøc vµ nguån lùc trong n­íc, cô thÓ lµ chÝnh phñ kh«ng thµnh c«ng trong viÖc cung cÊp vèn ®èi øng vµ nh©n sù. Sù thiÕu chuyªn m«n thÈm ®Þnh dù ¸n ODA t¹i c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn sù chËm trÔ trong vÊn ®Ò gi¶i ng©n vèn. Sù thÊt b¹i cña c¸c n­íc SSA (South of Shahara Africa) lµ do qu¸ phô thuéc vµo nguån vèn vay n­íc ngoµi, kh«ng cã chiÕn l­îc ph¸t triÓn phï hîp víi hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Êt n­íc vµ chÝnh s¸ch thÝch hîp víi tõng giai ®o¹n, trªn c¬ së ph¸t huy néi lùc vµ t¹o vèn tõ bªn trong, sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn ODA tµi trî. Ch­¬ng 2- thùc tr¹ng sö dông vèn ODA cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi 2.1 Tæng quan vÒ ODA ë ViÖt Nam Tõ n¨m 1990 trë vÒ tr­íc, nguån viÖn trî ODA chñ yÕu tõ Liªn X« (cò) vµ c¸c n­íc §«ng ¢u. PhÇn lín viÖn trî kh«ng hoµn l¹i d­íi d¹ng viÖn trî hµng ho¸ hoÆc hç trî kü thuËt. Sù sôp ®æ cña Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u n¨m 1991 còng chÊm døt dßng viÖn trî nµy. Tõ n¨m 1991-1993, ho¹t ®éng ODA ë ViÖt Nam “trÇm l¾ng”, gÇn nh­ kh«ng ®¸ng kÓ. Sù kh¬i th«ng l¹i dßng viÖn trî gi÷a ViÖt Nam vµ quèc tÕ ®­îc ®¸nh dÊu vµo ngµy 9 th¸ng 11 n¨m 1993-Héi nghÞ quèc tÕ c¸c nhµ tµi trî dµnh cho ViÖt Nam ®· khai m¹c t¹i Pari (Ph¸p). Tham gia héi nghÞ nµy gåm 22 quèc gia vµ 17 tæ chøc quèc tÕ. Th«ng qua héi nghÞ, ViÖt Nam ®· dµnh ®­îc sù ñng hé m¹nh mÏ cña céng ®ång quèc tÕ trªn quan ®iÓm “ViÖt Nam muèn lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c n­íc”. §ång thêi, c¸c nhµ tµi trî cam kÕt dµnh 1,86 tû USD ODA cho ViÖt Nam vµ thiÕt lËp diÔn ®µn héi tho¹i th­êng niªn gi÷a ViÖt Nam vµ céng ®ång tµi trî quèc tÕ th«ng qua héi nghÞ nhãm t­ vÊn (Consultant Group-CG) do WB chñ tr×, cã sù tham kh¶o ý kiÕn chÝnh phñ ViÖt Nam vµ ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn Liªn hîp quèc UNDP. Tõ n¨m 1993 ®Õn nay, trung b×nh ODA mµ nhµ tµi trî høa cung cÊp mçi n¨m 2,2 tû USD vµ tæng céng tíi nay lµ 17,5 tû USD, møc gi¶i ng©n 8 tû USD. 2.1.1 ODA ph©n bæ theo ngµnh Vèn ODA gi¶i ng©n trong n¨m 2000 ®­îc ph©n bæ theo c¬ cÊu ngµnh thÓ hiÖn ë B¶ng 2. Vèn ODA cã sù ph©n bæ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c ngµnh, ph©n ngµnh. Trong c¸c ngµnh, c¬ së h¹ tÇng thu hót ®­îc nhiÒu vèn ODA nhÊt 741 triÖu USD, chiÕm 56% tæng vèn ODA. Trong ®ã, ngµnh n¨ng l­îng ®· chiÕm h¬n vèn ®Çu t­ cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng lín, n¨m 2000 ®¹t 403 triÖu USD, chiÕm 31% tæng nguån vèn ODA. LÜnh vùc ph¸t triÓn con ng­êi, ph¸t triÓn n«ng th«n còng ®­îc sù quan t©m chó ý cña c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ, ®øng ë vÞ trÝ thø 2, 3 lÇn l­ît víi møc vèn ODA lµ 207 triÖu USD vµ 185 triÖu USD. Nh×n chung, vèn ODA ph©n bæ theo ngµnh lµ phï hîp víi nh÷ng dù kiÕn lín cña chÝnh phñ ®Ò ra trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi 10 n¨m (2001-2010), còng nh­ chiÕn l­îc cho c¸c ngµnh trong nh÷ng thËp kû tíi. B¶ng 2: Vèn ODA gi¶i ng©n ph©n bæ theo ngµnh trong n¨m 2000 ë ViÖt Nam Ngµnh Vèn ODA (trUSD) Tû lÖ (%) C¬ së h¹ tÇng N¨ng l­îng Giao th«ng vËn t¶i N­íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr­êng Ph¸t triÓn ®« thÞ 741 401 244 70 19 56 31 19 5 1 Ph¸t triÓn con ng­êi Y tÕ Gi¸o dôc ®µo t¹o Ph¸t triÓn x· héi 207 107 85 15 16 8 7 1 Ph¸t triÓn n«ng th«n Ph¸t triÓn vïngl·nh thæ N«ng nghiÖp 185 101 84 14 8 6 4. Hç trî chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ 78 6 5. Qu¶n lý tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp 76 5 6. Cøu trî khÈn cÊp 24 2 7. Hç trî gi¶i ng©n nhanh (SAC/PRGF) 14 1 Tæng 1.325 100 Nguån: B¸o c¸o ®iÒu tra ODA cña UNDP 2.1.2 ODA ph©n bæ theo lo¹i h×nh Hç trî dù ¸n ®Çu t­: 71% Hç trî kü thuËt ®éc lËp: 21% Hç trî c¸n c©n thanh to¸n: 6% Hç trî kü thuËt g¾n víi ®Çu t­:1% ViÖn trî l­¬ng thùc vµ cøu trî khÈn cÊp: 1% (Nguån: B¸o c¸o ®iÒu tra ODA cña UNDP) ODA ph©n bæ theo ®èi t¸c tµi trî M­êi nhµ tµi trî lín nhÊt trong n¨m 2000 chiÕm h¬n 90% ODA gi¶i ng©n ®­îc thÓ hiÖn trong B¶ng 3. B¶ng 3: M­êi nhµ tµi trî ODA lín nhÊt trong n¨m 2000 Nhµ tµi trî Vèn ODA (trUSD) Tû lÖ (%) NhËt B¶n 531 44 ADB 199 17 WB 158 13 Ph¸p 71 6 Liªn hîp quèc 52 4 §øc 51 4 ¤tr©ylia 48 4 Thôy §iÓn 47 4 §an M¹ch 37 3 Liªn minh Ch©u ¢u (EU) 16 1 Tæng 1.210 100 Nguån: B¸o c¸o ®iÒu tra ODA cña UNDP NhËt B¶n ®· cñng cè vÞ trÝ lµ nhµ tµi trî lín nhÊt, víi møc gi¶i ng©n trong n¨m 2002 ®¹t 531 triÖu USD. §Çu t­ cña NhËt B¶n tËp trung vµo mét sè ngµnh nh­: n¨ng l­îng, giao th«ng vËn t¶i (x©y dùng ®­êng quèc lé, kh«i phôc cÇu), x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n vµ y tÕ. ADB cã møc gi¶i ng©n lín thø hai (gÇn 200 triÖu USD), chñ yÕu thuéc c¸c lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i, n¨ng l­îng, hç trî cho lÜnh vùc thÓ chÕ, chÝnh s¸ch. Sau khi ®¹t ®Ønh cao n¨m 1998 (258 triÖu USD), møc gi¶i ng©n cña WB gi¶m dÇn, trong n¨m 2000 158 triÖu USD, chiÕm 13% tæng vèn ODA c¶ n­íc. Tµi trî cña WB phÇn lín tËp trung cho ngµnh n¨ng l­îng, giao th«ng vËn t¶i, c¸c ch­¬ng tr×nh cÊp n­íc, vÖ sinh m«i tr­êng. Gi¶i ng©n cña c¸c tæ chøc Liªn hîp quèc æn ®Þnh trong giai ®o¹n 1998-2000 ë møc 52-53 triÖu USD, th«ng qua thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n cña c¸c tæ chøc UNDP, UNICEF, WFP, WHO, UNFPA... ODA cña c¸c tæ chøc thuéc Liªn hîp quèc cung cÊp chñ yÕu d­íi h×nh thøc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, thuÇn tuý ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n hç trî kü thuËt thuéc c¸c lÜnh vùc: y tÕ, (tiªm chñng më réng, t¨ng c­êng søc khoÎ sinh s¶n vµ søc khoÎ bµ mÑ...), phßng chèng thiªn tai, x©y dùng thÓ chÕ, gi¸o dôc, ph¸t triÓn n«ng th«n, m«i tr­êng. Trong n¨m 2000, vèn ODA cña Ph¸p 71 triÖu USD chñ yÕu tµi trî cho c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp, ph¸t triÓn con ng­êi, th«ng tin liªn l¹c vµ c¬ së h¹ tÇng. §øc víi 51 triÖu USD chñ yÕu tËp trung vµo c«ng nghiÖp, y tÕ, n«ng nghiÖp. Tµi trî cña «tr©ylia 48 triÖu, d­íi h×nh thøc viÖn trî kh«ng hoµn l¹i, thuÇn tuý tËp trung cho ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, giao th«ng vËn t¶i vµ y tÕ. N¨m 2000, vèn ODA cña Thôy §iÓn t¨ng 25% so víi n¨m tr­íc lªn tíi 47 triÖu USD, trong ®ã phÇn lín lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. §an M¹ch ­u tiªn cho c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, thuû s¶n, cÊp n­íc vµ ph¸t triÓn x· héi, tæng kinh phÝ hç trî 37 triÖu USD, hÇu hÕt lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. Liªn minh Ch©u ¢u (EU), víi tæng møc gi¶i ng©n trong n¨m 2000 lµ 16 triÖu USD chñ yÕu cho lÜnh vùc y tÕ vµ viÖn trî nh©n ®¹o. Nh×n chung, tû lÖ gi¶i ng©n cña c¸c nhµ tµi trî chØ ®¹t 45-50% vèn ODA cam kÕt, cßn Èn chøa kh¶ n¨ng tiÒm tµng trong thu hót vèn ODA tõ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî. §ßi hái chÝnh quyÒn thµnh phè ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch xóc tiÕn, kªu gäi cho tõng ngµnh, lÜnh vùc, tõng ®èi t¸c cô thÓ, n©ng cao tû lÖ gi¶i ng©n, ®¸p øng c¸c nhu cÇu vÒ vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña thñ ®« trong thêi gian tíi. Sù cÇn thiÕt ph¶i sö dông vèn ODA cho ph¸t triÓn C¬ së h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi Sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t­ cho c¬ së h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi Hµ Néi lµ trung t©m v¨n ho¸, chÝnh trÞ cña c¶ n­íc, n¬i tËp trung ®«ng d©n sè thø 2 (chØ sau TP HCM), ®ång thêi Hµ Néi cã tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸ cao, n¬i ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c«ng nghiÖp-du lÞch-dÞch vô diÔn ra hÕt søc s«i ®éng. Sù tËp trung ®«ng d©n c­ vµ sù ph¸t triÓn nhanh vÒ kinh tÕ, t¹o ra søc Ðp kh«ng nhá ®èi víi hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng hiÖn cã. §iÒu nµy ®ßi hái chÝnh quyÒn thµnh phè ph¶i kh«ng ngõng n©ng cÊp, x©y míi hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña thñ ®«, ®ång thêi thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch víi c¸c ®« thÞ lín trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Giao th«ng Hµ Néi lµ ®Çu mèi giao th«ng cña miÒn B¾c, n¬i trung chuyÓn mét khèi l­îng lín hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸, trong n­íc vµ quèc tÕ th«ng qua hÖ thèng ®­êng bé, ®­êng s¾t, ®­êng thuû vµ ®­êng hµng kh«ng. VÒ ®­êng bé, Hµ Néi bao gåm nh÷ng tuyÕn ®­êng néi ®« vµ nh÷ng tuyÕn ®­êng vµnh ®ai. Nh×n chung, chÊt l­îng ®­êng cßn thÊp, tiªu chuÈn kü thuËt kh«ng ®ång nhÊt, c¸c tuyÕn vËn t¶i hµng ho¸ cßn ch¹y qua thµnh phè g©y ra nh÷ng vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng vµ ïn t¾c giao th«ng. HiÖn nay, diÖn tÝch ®­êng giao th«ng néi thµnh chØ chiÕm 5,46% diÖn tÝch ®Êt (trong khi ë c¸c n­íc ph¸t triÓn 23-25%). Tæng chiÒu dµi m¹ng l­íi ®­êng kho¶ng 1420km, b×nh qu©n Hµ Néi chØ cã 4,7km ®­êng/1km2. Tû lÖ nµy qu¸ thÊp so víi mÆt b»ng chung cña c¸c ®« thÞ trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Hµ Néi hiÖn cã kho¶ng 580 nót c¾t, trong ®ã cã 150 nót c¾t giao th«ng quan träng. C¸c nót giao th«ng Hµ Néi ®Òu lµ c¸c nót giao th«ng ®ång møc, hiÖn chØ cã 40 nót l¾p ®Æt ®Ìn tÝn hiÖu kÕt nèi trung t©m ®iÒu khiÓn giao th«ng t¹i 40 Hµng Bµi. HiÖn t­îng ¸ch t¾c giao th«ng th­êng xuyªn x¶y ra ë c¸c tuyÕn ®­êng Ng· T­ Së, Ng· T­ Väng, CÇu GiÊy... VÒ ph­¬ng tiÖn l­u th«ng trªn ®­êng chiÕm tíi 65-70% lµ xe m¸y, xe ®¹p 20%, xe con 3,2%, xe buýt 2,5%. Nh­ vËy, ph­¬ng tiÖn ®i l¹i chñ yÕu lµ ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, xe ®¹p, xe m¸y chiÕm tíi 90%, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr­êng vµ ¸ch t¾c giao th«ng trªn c¸c tuyÕn phè Hµ Néi. VÒ vËn t¶i hµnh kh¸ch c«ng céng cßn rÊt h¹n chÕ, víi khèi l­îng vËn chuyÓn kho¶ng 6,5-7 triÖu l­ît hµnh kh¸ch hµng n¨m, víi 14 tuyÕn ho¹t ®éng. HiÖn nay, Hµ Néi cã kho¶ng 200 xe buýt. C«ng ty xe buýt Hµ Néi cã 74 xe KAROSA (90 HK), 10 xe PAZ (50 HK) vµ 18 xe HYUNDAI (24 HK). Sè l­îng tuyÕn buýt qu¸ Ýt, ch­a liªn th«ng, ch­a thuËn tiÖn cho hµnh kh¸ch. VÒ ®­êng s¾t, Hµ Néi cã 13 ga ®­êng s¾t víi 7km ®­êng s¾t xuyªn qua néi thµnh, víi l­îng vËn chuyÓn hµng n¨m lµ 1,559 triÖu tÊn hµng vµ 3,255 triÖu l­ît hµnh kh¸ch. PhÇn lín c¸c tµu vµ ®­êng s¾t tõ thêi Ph¸p ®Ó l¹i ®­îc duy tr× n©ng cÊp nªn chÊt l­îng cßn thÊp. Nh×n chung, vÒ giao th«ng ë Hµ Néi cßn ch¾p v¸, ch­a t¹o ®­îc mét quy ho¹ch tæng thÓ thèng nhÊt. C¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i võa yÕu, võa thiÕu, ch­a ®¶m b¶o ®­îc c¸c yªu cÇu vÒ an toµn vµ tÝnh thuËn tiÖn. Do ®ã, viÖc ®Çu t­ cho giao th«ng Hµ Néi lµ hÕt søc cÇn thiÕt nh»m theo kÞp qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, t¹o mét m¹ng l­íi giao th«ng c«ng céng an toµn, thuËn tiÖn, v¨n minh, gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò ¸ch t¾c giao th«ng còng nh­ t×nh tr¹ng qu¸ t¶i trªn c¸c tuyÕn ®­êng néi ngo¹i thÞ nh­ hiÖn nay. CÊp n­íc HiÖn nay, cïng víi sù gia t¨ng d©n sè mét c¸ch nhanh chãng vµ sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh doanh trªn ®Þa bµn Hµ Néi ®· kÐo theo mét nhu cÇu lín vÒ n­íc phôc vô sinh ho¹t vµ s¶n xuÊt. Tõ n¨m 1991-1997, víi sù tµi trî cña chÝnh phñ PhÇn Lan, chÝnh phñ NhËt B¶n vµ Ng©n hµng thÕ giíi, Hµ Néi ®· ®Çu t­ 296 tû ®ång, n©ng c«ng suÊt tõ 296.000m3/ngµy-®ªm (1991) lªn 360.000m3/ngµy ®ªm (1997), hiÖn nay lµ 460.000m3/ngµy ®ªm. Khu vùc néi thµnh hiÖn nay cã tû lÖ cÊp n­íc ®¹t 94,4% tæng d©n sè néi thµnh, ë ngo¹i thµnh tû lÖ nµy lµ 14, nÕu tÝnh cho toµn thµnh phè th× míi chØ ®¸p øng 53% nhu cÇu vÒ n­íc. PhÇn cßn l¹i sö dông hÖ thèng cÊp n­íc cò ®· xuèng cÊp, tû lÖ thÊt tho¸t cao, møc ®é cÊp n­íc kÐm, chÊt l­îng n­íc kh«ng ®¶m b¶o tiªu chuÈn n­íc s¹ch, ¶nh h­ëng ®Õn søc khoÎ vµ ®êi sèng sinh ho¹t cña mét bé phËn lín d©n c­. Theo Vô vÖ sinh dÞch tÔ vµ m«i tr­êng (Bé Y tÕ)-Kh¸i qu¸t vÒ mét sè bÖnh liªn quan ®Õn n­íc trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi thÓ hiÖn ë B¶ng 4: B¶ng 4: Mét sè bÖnh liªn quan ®Õn n­íc trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi thêi kú (1997-2000) N¨m 1997 1998 1999 2000 BÖnh Øa ch¶y 12.860 13.322 33.951 16.770 BÖnh lþ 7.676 14.638 13.004 4.870 Sèt th­¬ng hµn 0 3 14 15 Uèn v¸n 6 - 17 13 Viªm tñy x¸m 7 0 6 9 Nguån: Vô vÖ sinh dÞch tÔ vµ m«i tr­êng (Bé Y tÕ) Tõ th¸ng 1/99-6/2000, theo kÕt qu¶ nghiªn cøu t¹i BÖnh viÖn Thanh Nhµn cho thÊy tû lÖ m¾c bÖnh Øa ch¶y ®èi víi trÎ em d­íi 5 tuæi lµ 2,86%, 41 tr­êng hîp m¾c bÖnh Øa ch¶y (3 tr­êng hîp tö vong). C¸c m¹ch n­íc ngÇm ë Hµ Néi « nhiÔm rÊt nÆng, do ®ã cÇn ph¶i n©ng cÊp, hiÖn ®¹i hãa c¸c nhµ m¸y xö lý n­íc ®¶m b¶o s¶n xuÊt n­íc ®¹t yªu cÇu vÒ vÖ sinh n­íc s¹ch. Hµm l­îng Amonium trong n­íc ngÇm th­êng cao h¬n 10mg/l vµ nång ®é c¸c chÊt h÷u c¬ còng th­êng h¬n 2mg/l. Hµm l­îng clo ë B¹ch Mai, B¸ch Khoa-60mg/l; Kim Liªn, Trung Tù, Ngäc Hµ, Ng« Sü Liªn 40-50mg/l; Ph¸p V©n, T­¬ng Mai 30mg/l; nång ®é s¾t trªn 1mg/l lµ phæ biÕn. HiÖn nay tû lÖ thÊt tho¸t n­íc kh¸ lín (kho¶ng 50%), do sù ®Çu t­ kh«ng ®ång bé gi÷a hÖ thèng xö lý n­íc, hÖ thèng èng dÉn ph©n phèi vµ hÖ thèng qu¶n lý sö dông n­íc, ¸p lùc n­íc trong m¹ng thÊp, chØ cã 500.000 ng­êi ®­îc h­ëng n­íc cã chÊt l­îng ®¶m b¶o vµ d­íi ¸p lùc cao. Cßn l¹i 50% d©n c­ ë nh÷ng khu vùc tËp trung ®«ng d©n c­ nhÊt cña Hµ néi vÉn ch­a ®­îc cÊp n­íc ®Òu ®Æn. VËy nªn, viÖc ®Çu t­ n©ng cÊp, më réng m¹ng l­íi cÊp n­íc ®Ó ®¶m b¶o 100% d©n sè Hµ Néi ®­îc tiÕp cËn. Sö dông n­íc s¹ch lµ mét vÊn ®Ò mµ chÝnh quyÒn thµnh phè Hµ Néi cÇn tËp trung c¸c nguån vèn ng©n s¸ch, vèn trong n­íc, ®Æc biÖt lµ vèn ODA h­íng tíi. Tho¸t n­íc §Þa h×nh Hµ Néi t­¬ng ®èi b»ng ph¼ng (®é dèc 0,3%), kh«ng cã lîi cho viÖc tho¸t n­íc. Toµn bé n­íc tho¸t cña Hµ Néi ®­îc ch¶y ra s«ng Hång vµ s«ng NhuÖ. Tuy nhiªn, mùc n­íc cña c¸c con s«ng nµy ngµy cµng d©ng cao theo thêi gian. Khi n­íc s«ng NhuÖ lªn tíi cèt 4,20m th× thµnh phè Hµ Néi kh«ng ®­îc phÐp x¶ vµo s«ng NhuÖ n÷a (qui ®Þnh cña Bé Thuû Lîi). L­îng n­íc ®­îc phÐp x¶ vµo s«ng NhuÖ lµ 20m3/s. Vµo mïa m­a, n­íc s«ng Hång d©ng cao (+5)-(+10m) (cao nhÊt 14,13m-n¨m 1997), thµnh phè lu«n cã nguy c¬ lôt tõ phÝa s«ng Hång. ë khu vùc néi thµnh, hÖ thèng tho¸t n­íc ®­îc kÕt hîp c¶ hai lo¹i h×nh tho¸t n­íc m­a vµ tho¸t n­íc th¶i, víi tæng chiÒu dµi cèng tho¸t 120km. Toµn hÖ thèng ®­îc chia thµnh 5 ®éi tho¸t n­íc trong ®ã kho¶ng 70-80km n»m trong thµnh phè cæ. Nh×n chung, m¹ng l­íi cèng tiªu tho¸t n­íc Hµ Néi ®­îc x©y dùng kh«ng ®ång bé, ch¾p v¸, lÊn chiÕm, mét phÇn ®· h­ háng nÆng kh«ng cßn ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ tho¸t n­íc. Sè l­îng cèng qu¸ Ýt kh«ng ®ñ ®Ó tho¸t n­íc g©y ø ®äng n­íc th¶i vµ óng ngËp n­íc m­a. Bèn s«ng tho¸t n­íc ra ngo¹i thµnh (T« LÞch, SÐt, Lõ, Kim Ng­u), 25 con kªnh, h¬n 130ha hå bÞ båi l¾ng, san lÊp kh«ng cßn nhiÒu kh¶ n¨ng t¶i vµ chøa n­íc. Khi m­a trªn 100mm ®· xuÊt hiÖn trªn 60m ®iÓm ngËp óng trªn ®­êng phè vµ khu d©n c­ néi thµnh. HiÖn nay, cã kho¶ng 500.000 ng­êi bÞ ¶nh h­ëng do óng ngËp. N­íc th¶i sinh ho¹t vµ c«ng nghiÖp kh«ng ®­îc xö lý x¶ th¼ng ra s«ng, m­¬ng qua hÖ thèng cèng chung, g©y « nhiÔm nghiªm träng. ViÖc ®Çu t­ tæng thÓ, ®ång bé cho hÖ thèng tho¸t n­íc Hµ Néi ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng óng ngËp, vµ « nhiÔm nh­ hiÖn nay lµ cÊp b¸ch vµ cÇn thiÕt nh»m t¹o mét khu«n viªn, c¶nh quan ®« thÞ xanh-s¹ch-®Ñp. VÖ sinh m«i tr­êng Hµ Néi hiÖn nay ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu vÊn ®Ò vÒ m«i tr­êng: r¸c th¶i, « nhiÔm kh«ng khÝ, « nhiÔm nguån n­íc, tiÕng ån, ®é rung... VÒ chÊt th¶i r¾n ë Hµ Néi, trung b×nh n¨m 1999 lµ 2.336 tÊn/ngµy, khèi l­îng ®Êt vµ bïn cèng b×nh qu©n 824 tÊn/ngµy. Trong ®ã, chÊt th¶i r¾n sinh ho¹t 74,5%, chÊt th¶i r¾n c«ng nghiÖp vµ x©y dùng 22,1%, chÊt th¶i bÖnh viÖn 0,7% vµ chÊt th¶i ®éc h¹i lµ 2,7%. Tæng l­îng chÊt th¶i do c«ng ty m«i tr­êng ®« thÞ thu gom trung b×nh 1.483 tÊn/ngµy, ®¹t 63,5% tæng l­îng ph¸t sinh. C¬ cÊu chÊt th¶i sinh ho¹t: giÊy vôn 2,9%, r¸c h÷u c¬ 50,4%, ®å nhùa, tói nil«ng 3,2%, vá ®å hép kim lo¹i 1,8%, thñy tinh 2,6%, ®Êt, c¸t vµ chÊt th¶i kh¸c 39,1%. R¸c ë Hµ Néi ®­îc xö lý theo hai c¸ch chÝnh: r¸c ®­îc chÕ biÕn thµnh ph©n vi sinh Compost t¹i CÇu DiÔn hoÆc ®­îc ch«n lÊp t¹i khu xö lý r¸c B¾c S¬n, MÔ Tr×... VÒ n­íc th¶i sinh ho¹t vµ c«ng nghiÖp, toµn bé ®­îc x¶ th¼ng ra s«ng, hå vµ hÖ thèng chung g©y « nhiÔm nÆng. Mét sè nhµ m¸y th¶i ra n­íc th¶i víi hµm l­îng chÊt ®éc lín: Da Thôy Khuª: 1.200m3/ngµy ®ªm DÖt 8-3: 4.500m3/ngµy ®ªm Cao su Sao Vµng: 3.400m3/ngµy ®ªm Ho¸ chÊt: 1.400m3/ngµy ®ªm Theo nghiªn cøu chÊt l­îng n­íc t¹i c¸c s«ng hå Hµ Néi 1996-1999 cho thÊy: Hµm l­îng CO2 biÕn ®éng lín tõ 0-45,5mg/l, so víi tiªu chuÈn cho phÐp tõ 5-10mg/l. ChÊt h÷u c¬ 5,46-11,8mg/l so víi tiªu chuÈn cho phÐp tõ 2-6mg/l. Hµm l­îng BO5 rÊt cao. NO2 0,68-0,85mg/l, gÊp 4-5 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp. PO4 0,92-1,75mg/l, so víi tiªu chuÈn lµ 0,5-1mg/l. SH2 cao gÊp 3 lÇn tiªu chuÈn cho phÐp, tõ 3-3,71mg/l. Nång ®é Phenol qu¸ cao, gÊp hµng chôc lÇn tiªu chuÈn cho phÐp 0,4-0,69mg/l. Cô thÓ hµm l­îng BOD ë S«ng SÐt vµ Kim Ng­u 100-200mg/l, SH2 ë Hå Hoµn KiÕm 13,6mg/l, gÊp hµng chôc lÇn tiªu chuÈn cho phÐp. Nh­ vËy, tû lÖ thu gom xö lý r¸c th¶i ë Hµ néi hiÖn nay cßn rÊt thÊp. C¸c r¸c th¶i ®éc h¹i ch­a ®­îc qu¶n lý vµ xö lý riªng rÏ. C¸c b·i r¸c ch­a ®­îc qu¶n lý, tæ chøc hîp lý, xö lý kh«ng ®óng quy tr×nh kü thuËt, ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu tiªu chuÈn vÖ sinh m«i tr­êng. §©y lµ nguån, æ g©y dÞch bÖnh lín ë Hµ Néi. Theo nghiªn cøu cña Vô vÖ sinh dÞch tÔ vµ m«i tr­êng/BYT, thêi kú 1997-2000 (Tû lÖ bÖnh/100.000 ng­êi). Sèt rÐt: 1086,0 Sèt xuÊt huyÕt: 103,5 BÖnh Øa ch¶y: 723 Viªm mµng n·o: 4,2 §Ó c¶i thiÖn m«i tr­êng sèng cho ng­êi d©n thñ ®«, Hµ Néi cÇn tËp trung h¬n n÷a thu hót mäi nguån vèn ®Ó ®Çu t­ thu gom r¸c th¶i, n­íc th¶i, ®¶m b¶o m«i tr­êng sèng trong s¹ch vµ lµnh m¹nh. C«ng viªn,c©y xanh, hÖ thèng chiÕu s¸ng c«ng céng TÝnh ®Õn n¨m 1996, tæng chiÒu dµi tuyÕn ®Ìn lµ 399km, ®¹t 68% nhu cÇu chiÕu s¸ng néi thµnh, 4% nhu cÇu chiÕu s¸ng ngo¹i thµnh, tÝnh chung cho toµn thµnh phè míi ®­îc 30,3%. NhiÒu khu c«ng céng cßn ch­a cã ®Ìn hoÆc cã nh­ng ch­a ®¹t tiªu chuÈn chiÕu s¸ng. C­êng ®é chiÕu s¸ng ë møc trung b×nh, c«ng suÊt 6,1kw/km, d­íi 1 cadela/m2, c¸c trôc giao th«ng chÝnh ®¹t 1,2 cadela/m2 (t­¬ng ®­¬ng 30 lux/m2). C¸c thiÕt bÞ nh×n chung kh«ng ®ång bé... VÒ c©y xanh, mËt ®é c©y xanh ë Hµ Néi cßn thÊp 1,8m2/ng­êi, so víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi chØ tiªu nµy ®¹t 5m2/ng­êi, bao gåm c©y xanh t¹o bãng m¸t vµ c©y xanh t¹o c¶nh quan, kiÕn tróc ®« thÞ: v­ên hoa, c«ng viªn... ë Hµ néi, 605 ®­êng phè cã c©y xanh tèt, nh­ng nh×n chung c¬ cÊu c©y xanh ch­a phï hîp víi kiÕn tróc ®« thÞ. C¸c c«ng viªn, v­ên hoa Hµ Néi chñ yÕu ®­îc x©y dùng tõ thêi tr­íc. HiÖn nay, Hµ Néi cã 33 c«ng viªn, v­ên hoa, v­ên thó tËp trung ë §èng §a, Ba §×nh, Hai Bµ Tr­ng, Hoµn KiÕm víi tæng diÖn tÝch 115,5ha. Cïng víi sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ-v¨n ho¸-x· héi, Hµ Néi cÇn cã sù ®Çu t­ thÝch hîp thÝch hîp trong viÖc x©y dùng hÖ thèng chiÕu s¸ng c«ng céng, c©y xanh nh»m t¹o dùng mét m«i tr­êng sèng v¨n minh, theo kÞp qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®ang diÔn ra nhanh chãng. 2.2.2 Sù cÇn thiÕt ph¶i sö dông vèn ODA trong ph¸t triÓn kÕt c¬ së h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi Hµng n¨m, nhu cÇu vèn ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt cña Hµ Néi rÊt lín, b×nh qu©n kho¶ng 1-1,5 tû USD/n¨m. Trong ®ã, kh¶ n¨ng huy ®éng vèn trong n­íc th«ng qua ng©n s¸ch vµ ®Çu t­ t­ nh©n chØ ®¸p øng tõ 45-50% nhu cÇu vÒ vèn, phÇn cßn l¹i ®­îc bï ®¾p tõ n­íc ngoµi th«ng qua ®Çu t­ trùc tiÕp FDI vµ ODA. Do ®ã, cÇn ph¶i huy ®éng vèn ODA cho ®Çu t­, ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt v×: Vèn ODA lµ mét nguån vèn quan träng ®Ó bæ sung cho kho¶ng trèng tiÕt kiÖm, lµm t¨ng ng©n s¸ch nhµ n­íc, t¨ng tû träng ®Çu t­ ph¸t triÓn tõ ng©n s¸ch cho c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm cña quèc gia. Th«ng th­êng c¸c dù ¸n ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt ®ßi hái mét khèi l­îng vèn ®Çu t­ lín, do ®ã cÇn ph¶i ®a d¹ng ho¸ nguån vèn ®Çu t­: vèn nhµ n­íc, vèn t­ nh©n, vèn FDI vµ ®Æc biÖt lµ vèn ODA. Vèn ODA ®Æc biÖt thÝch hîp víi c¸c dù ¸n ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng(cã vèn ®Çu t­ lín, thêi gian ®Çu t­ kÐo dµi...) v× chi phÝ t­¬ng ®èi rÎ (l·i suÊt thÊp), thêi gian ©n h¹n vµ thêi gian hoµn tr¶ kÐo dµi. Do nh÷ng ­u ®·i cña ODA chØ tµi trî cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ v× môc tiªu ph¸t triÓn nªn lÜnh vùc h¹ tÇng kü thuËt, tuy kh«ng cã hiÖu qu¶ tµi chÝnh trùc tiÕp, kh¶ n¨ng thu håi vèn thÊp, thêi gian ®Çu t­ kÐo dµi, ®é rñi ro cao, nh­ng cã ý nghÜa to lín ®èi víi sù ph¸t triÓn ®êi sèng d©n c­ vµ sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, còng lµ mét trong nh÷ng m¶ng ­u tiªn cña céng ®ång c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ. MÆt kh¸c, c¸c luång vèn (FDI, vèn tÝn dông th­¬ng m¹i, vèn t­ nh©n) th­êng chØ tËp trung vµo nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc cã tû suÊt lîi nhuËn cao. V× vËy, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn chñ yÕu ®­îc huy ®éng tõ vèn nhµ n­íc vµ vèn ODA. Th«ng th­êng, c¸c dù ¸n ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt th­êng cã tÝnh chÊt kü thuËt phøc t¹p. V× vËy, viÖc sö dông vèn ODA ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt lµ cÇn thiÕt ®Ó cã sù hç trî kü thuËt (th«ng qua c¸c dù ¸n hç trî kü thuËt), chuyÓn giao c«ng nghÖ, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i, t¨ng l­îng ngo¹i tÖ sö dông cho nhËp khÈu m¸y mãc thiÕt bÞ. ChÝnh v× nh÷ng lý do trªn ODA ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng trong ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt c¶ n­íc nãi chung vµ Hµ Néi nãi riªng. §ßi hái chÝnh quyÒn thµnh phè cÇn tÝch cùc h¬n n÷a trong c«ng t¸c kªu gäi, thu hót vèn ODA, khai th¸c sö dông cã hiÖu qu¶ mäi tiÒm n¨ng, lîi thÕ cña nguån vèn nµy. Vèn ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi qua c¸c n¨m §Ó duy tr× nhÞp ®é t¨ng tr­ëng nhanh ®¹t 14,25%/n¨m nh­ hiÖn nay, ngoµi vèn trong n­íc, Hµ Néi ph¶i huy ®éng mét l­îng vèn lín th«ng qua ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµ vèn ODA. Trong thêi gian võa qua, vèn ODA ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc trong viÖc ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt Hµ Néi (giao th«ng, b­u ®iÖn, cÊp n­íc, tho¸t n­íc, c«ng viªn, c©y xanh...), ®­îc thÓ hiÖn d­íi B¶ng 5. B¶ng 5: Tû träng vèn ODA ®Çu t­ cho ph¸t triÓn h¹ tÇng trong tæng vèn ODA thµnh phè Hµ Néi N¨m 1998 1999 2000 2001 åODA 502,4 562,7 441,5 439,372 ODAh¹ tÇng kü thuËt 443,2 465,3 438,325 436,74 Tû lÖ (%) 88,2 82,7 99,36 99,4 Nguån: Phßng viÖn trî vµ vèn vay-Së KH§T Hµ Néi C¨n cø vµo sè liÖu b¶ng trªn, chóng ta thÊy lín ODA Hµ Néi tËp trung vµo c¸c dù ¸n kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt nh­: dù ¸n cÊp n­íc, dù ¸n tho¸t n­íc, dù ¸n khu ®« thÞ míi, dù ¸n ph¸t triÓn h¹ tÇng giao th«ng ®« thÞ... Cßn l¹i, mét phÇn nhá ODA dµnh cho c¸c lÜnh vùc kh¸c: n«ng nghiÖp, gi¸o dôc, y tÕ... N¨m 2000, vèn ODA h¹ tÇng kü thuËt Hµ Néi ®¹t 438,325 triÖu USD, n¨m 2001 con sè nµy lµ 436,74 triÖu USD, cã gi¶m ®«i chót nh­ng vÉn gi÷ ë møc cao. VÒ vÊn ®Ò gi¶i ng©n ODA, n¨m 1999 cã 16 dù ¸n ODA h¹ tÇng kü thuËt gi¶i ng©n ®¹t 44,063 triÖu USD. N¨m 2000, cã 10 dù ¸n gi¶i ng©n ®¹t 66,39 triÖu USD, t¨ng 50,6% so víi n¨m 1999. N¨m 2001, cã 8 dù ¸n gi¶i ng©n thuéc lÜnh vùc h¹ tÇng kü thuËt víi tæng gi¸ trÞ 66,268 triÖu USD xÊp xØ so víi møc gi¶i ng©n n¨m 2000. B¶ng 6: Tû lÖ gi¶i ng©n vèn ODA trong lÜnh vùc h¹ tÇng kü thuËt Hµ Néi (§¬n vÞ: triÖu USD) N¨m 1999 2000 2001* ODAcam kÕt 465,3 438,325 439,372 ODAgi¶i ng©n 44,063 66,369 66,268 Tû lÖ 9,4 15,14 15,08 (*) Mét sè dù ¸n hîp t¸c kü thuËt -Bªn n­íc ngoµi kh«ng th«ng b¸o sè tiÒn gi¶i ng©n. Nguån: Phßng viÖn trî vµ vèn vay-Së KH§T Hµ Néi Tû lÖ gi¶i ng©n vèn ODA trong lÜnh vùc h¹ tÇng kü thuËt cßn thÊp, b×nh qu©n thêi kú 1999-2001 ®¹t 14%. Tû lÖ gi¶i ng©n thÊp do hÇu hÕt c¸c dù ¸n ODA cã thêi gian ®Çu t­ kÐo dµi, vµ viÖc ph©n bæ vèn theo tõng giai ®o¹n, h¹ng môc c«ng tr×nh. Khi tõng giai ®o¹n, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh theo ®óng tiÕn ®é, chÊt l­îng thêi gian ghi trong hîp ®ång th× nhµ tµi trî míi tiÕp tôc bá vèn cho giai ®o¹n, h¹ng môc tiÕp theo. HÇu hÕt ch­¬ng tr×nh dù ¸n cã tèc ®é gi¶i ng©n chËm do sù chËm trÔ trong kh©u chuÈn bÞ ®Çu t­. ChÊt l­îng chuÈn bÞ ®Çu t­, nhÊt lµ kh©u h×nh thµnh dù ¸n ban ®Çu, b¸o c¸o nghiªn cøu kh¶ thi cña chñ ®Çu t­ vµ c«ng ty t­ vÊn cßn yÕu kÐm. Dù ¸n ph¶i lµm ®i lµm l¹i nhiÒu lÇn. Bªn c¹nh ®ã, trong qu¸ tr×nh triÓn khai dù ¸n, cã nhiÒu thay ®æi nªn xuÊt hiÖn nhu cÇu thay ®æi néi dung cña dù ¸n. Nh÷ng c©n nh¾c thay ®æi trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn g©y sù kÐo dµi dù ¸n (dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng B¾c Th¨ng Long-V©n Tr×, dù ¸n x©y dùng c¬ së h¹ tÇng giao th«ng ®« thÞ I...). C¬ chÕ chÝnh s¸ch trong kh©u ®Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng ch­a æn ®Þnh, thñ tôc gi¶i phãng mÆt b»ng cßn mÊt nhiÒu thêi gian, thiÕu quü di d©n còng ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é c¸c dù ¸n (dù ¸n tho¸t n­íc Hµ Néi, dù ¸n ph¸t triÓn h¹ tÇng giao th«ng ®« thÞ giai ®o¹n I...). Thñ tôc, quan ®iÓm triÓn khai gi÷a nhµ tµi trî vµ ViÖt Nam cßn ch­a thèng nhÊt (NghÞ ®Þnh 52, c¸c thñ tôc ®Êu thÇu... víi c¸c thñ tôc cña JBIC) còng lµ nh÷ng nguyªn nh©n ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n vµ do ®ã lµm chËm tèc ®é gi¶i ng©n vèn. B¶ng 7: Vèn ODA h¹ tÇng kü thuËt theo h×nh thøc hîp t¸c (§¬n vÞ: triÖu USD) H×nh thøc hîp t¸c Thêi kú Tæng 1985-1990 1991-1995 1996-2001 Song ph­¬ng 45 176 346,9 567,9 §a ph­¬ng 6,5 - 89,75 96,25 NGOs 3,1 4,4 8,3 15,8 Tæng 54,6 180,4 444,9 679,95 Nguån: Phßng viÖn trî vµ vèn vay-Së KH§T Hµ Néi Theo h×nh thøc hîp t¸c ®Õn hÕt n¨m 2001, Hµ Néi huy ®éng ®­îc 679,95 triÖu USD cho lÜnh vùc ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt bao gåm: 56 dù ¸n song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng (567,9 triÖu USD) vµ 233 dù ¸n NGOs (15,8 triÖu USD). Trong tæng viÖn trî vµ vèn vay, ODA song ph­¬ng chiÕm tû lÖ lín nhÊt víi 83,5%, ODA ®a ph­¬ng vµ NGOs lÇn l­ît t­¬ng øng lµ 14,2% vµ 2,3%. Nhµ tµi trî song ph­¬ng lín nhÊt lµ NhËt B¶n, cho vay vµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i th«ng qua ng©n hµng hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n JBIC vµ c¬ quan hîp t¸c quèc tÕ NhËt B¶n JICA. Nhµ tµi trî ®a ph­¬ng lín nhÊt ë Hµ Néi lµ WB. Tõ n¨m 1985, Hµ Néi ®· nhËn ®­îc sù tµi trî cña n­íc ngoµi do ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña Liªn hîp quèc (UNDP) thùc hiÖn.Trong nh÷ng n¨m võa qua, l­îng vèn tµi trî quèc tÕ vµo Hµ Néi kh«ng ngõng t¨ng lªn. Thêi kú 1985-1990, chØ cã 54,5 triÖu USD. §Õn hÕt n¨m 2001, tæng sè vèn ODA cho kÕt cÊu h¹ tÇng huy ®éng ®­îc lµ 679,95 triÖu USD, t¨ng 12 lÇn. Nhê ®ã, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt Hµ Néi ph¸t triÓn toµn diÖn. HÖ thèng giao th«ng, ®iÖn, n­íc, b­u chÝnh viÔn th«ng...ngµy cµng ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu sinh ho¹t còng nh­ s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn Hµ Néi. HÖ thèng giao th«ng néi, ngo¹i thµnh ®­îc më réng, n©ng cÊp. C¸c nót giao th«ng quan träng nh­: Ng· T­ Së, Ng· T­ Väng, CÇu GiÊy, ch©n cÇu Ch­¬ng D­¬ng...®ang ®­îc n©ng cÊp c¶i t¹o th«ng qua c¸c dù ¸n më réng, x©y dùng cÇu v­ît, ®­êng hÇm. Tõ n¨m 1991-2000, ®· lµm míi kho¶ng 75 km ®­êng néi ®«, r¶i th¶m míi 4.348.000m2 ®­êng, l¸t míi 728.300m2 vØa hÌ. HÖ thèng cÊp n­íc còng ®­îc n©ng cÊp, hiÖn ®¹i ho¸, n©ng c«ng suÊt tõ 296.000m3 ngµy-®ªm (1997). HÖ thèng tho¸t n­íc th­êng xuyªn ®­îc n¹o vÐt, khai th«ng dßng ch¶y trªn c¸c tuyÕn s«ng m­¬ng, gi¶i quyÕt ®­îc 81 ®iÓm óng ngËp côc bé. C«ng t¸c trËt tù, vÖ sinh ®« thÞ, qu¶n lý vµ b¶o vÖ m«i tr­êng cã tiÕn bé, xo¸ bá 94 ®iÓm ch©n r¸c trong néi thµnh, l­îng r¸c thu gom t¨ng 2,4 lÇn so víi n¨m 1991. Thùc tr¹ng sö dông vèn ODA trong ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi xÐt theo lÜnh vùc PhÇn lín ODA ë Hµ Néi tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt nh­: cÊp n­íc, tho¸t n­íc, giao th«ng, vÖ sinh m«i tr­êng. B¶ng 8: Vèn ODA cho h¹ tÇng kü thuËt theo lÜnh vùc (§¬n vÞ: triÖu USD) T T LÜnh vùc 1999 2000 2001 SDA Vèn ODA SDA Vèn ODA SDA Vèn ODA 1 Tho¸t n­íc 3 141,15 1 160 1 160 2 Ph¸t triÓn khu ®« thÞ 2 108 2 104,054 1 104 3 Giao th«ng 2 29,6 2 111,23 2 111,23 4 CÊp n­íc 2 177 2 39,46 2 39,46 5 VÖ sinh m«i tr­êng 3 9,2 3 23,581 2 22,05 Tæng 12 465,3 10 438,325 8 439,372 (*) Mét sè dù ¸n hç trî kü thuËt-PhÝa n­íc ngoµi kh«ng th«ng b¸o sè tiÒn Nguån: Phßng viÖn trî vµ vèn vay-Së KH§T Hµ Néi N¨m 1999, tæng vèn ODA huy ®éng cho kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt Hµ Néi 465,3 triÖu USD. LÜnh vùc cÊp n­íc thu hót ®­îc nhiÒu vèn ODA nhÊt 177 triÖu USD, chiÕm 38%, tiÕp theo lµ tho¸t n­íc 141,5 triÖu USD-30,4%, ph¸t triÓn khu ®« thÞ 108 triÖu USD-23,2%. §Õn n¨m 2000,2001 vèn ODA cã xu h­íng gi¶m xuèng chØ cßn 438,325 triÖu USD vµ 439,372 triÖu USD. Trong ®ã, lÜnh vùc thu hót ®­îc nhiÒu vèn ODA lµ tho¸t n­íc 160 triÖu USD-36._.d©n sè ®« thÞ ®­îc cÊp n­íc. KÕt hîp gi÷a khai th¸c hîp lý nguån n­íc ngÇm víi khai th¸c nguån n­íc mÆt tõ S«ng Hång, S«ng C«ng, S«ng CÇu... Tho¸t n­íc vµ vÖ sinh m«i tr­êng Quy ho¹ch tæng thÓ hÖ thèng tho¸t n­íc cña Hµ Néi trong thêi gian tíi bao gåm 8 dù ¸n (2 dù ¸n ®· triÓn khai). §èi víi hÖ thèng tho¸t n­íc néi thµnh sÏ ®­îc c¶i t¹o, n©ng cÊp vµ tõng b­íc ®­îc xö lý tr­íc khi x¶ vµo hÖ thèng cèng chung. Thùc hiÖn x©y dùng hÖ thèng tho¸t n­íc cho khu vùc phÝa B¾c Hµ Néi giai ®o¹n (1996-2001) l­u vùc S«ng T« LÞch, dù ¸n bao gåm: cèng chÝnh, kªnh tho¸t n­íc, hå ®iÒu hoµ, cæng cèng, c¸c tr¹m b¬m. Giai ®o¹n 2 cña dù ¸n (2002-2006) ë l­u vùc S«ng NhuÖ bao gåm: cèng chÝnh, kªnh tho¸t n­íc, hå ®iÒu hoµ, cæng cèng, c¸c tr¹m b¬m víi nguån tµi chÝnh cña OECF. §ång thêi, triÓn khai x©y dùng c¸c dù ¸n tho¸t n­íc ë c¸c khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp míi. X©y dùng hÖ thèng tho¸t n­íc ë Gia L©m vµ c¸c vïng xung quanh, x©y dùng hÖ thèng tho¸t n­íc ë phÝa B¾c Th¨ng Long, x©y dùng hÖ thèng tho¸t n­íc ë c¸c khu ®« thÞ xung quanh däc theo quèc lé 21, x©y dùng hÖ thèng tho¸t n­íc cho c¸c thµnh phè vÖ tinh däc theo quèc lé 18... VÒ vÖ sinh m«i tr­êng trong thêi gian, sÏ thiÕt lËp hÖ thèng b¶o vÖ vµ gi¸m s¸t m«i tr­êng, qu¶n lý chÊt th¶i r¾n, « nhiÔm kh«ng khÝ vµ n­íc th«ng qua dù ¸n qu¶n lý m«i tr­êng cña thµnh phè Hµ Néi. Ph¸t triÓn hÖ thèng qu¶n lý chÊt th¶i r¾n: x©y dùng vµ ho¹t ®éng 2 nhµ m¸y chÊt th¶i bÖnh viÖn vµ chÊt th¶i r¾n. §Õn n¨m 2020, b¶o ®¶m 100% khèi l­îng chÊt th¶i r¾n cña thµnh phè ®­îc thu gom, vËn chuyÓn, xö lý b»ng c«ng nghÖ thÝch hîp. Tæng sè c¸c dù ¸n ph¸t triÓn h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi ®Õn n¨m 2020 gåm 108 dù ¸n/tiÓu dù ¸n. Trong ®ã, 60% lµ c¸c dù ¸n c¶i t¹o vµ x©y dùng ®­êng bé giao th«ng. Dù kiÕn møc vèn ®Çu t­ ®Õn n¨m 2010 kho¶ng 15 tû USD. Giai ®o¹n 2010-2020 kho¶ng 10 tû USD. Tæng sè vèn huy ®éng trong n­íc kho¶ng 47-50%. PhÇn vèn cßn l¹i ph¶i huy ®éng tõ bªn ngoµi th«ng qua ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi FDI vµ vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ODA. TriÓn väng thu hót vèn ODA cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi trong nh÷ng n¨m tíi Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ mét trong nh÷ng quèc gia cã nÒn kinh tÕ, m«i tr­êng chÝnh trÞ æn ®Þnh nhÊt trong khu vùc §«ng Nam ¸. Trong bèi c¶nh cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ, chÝnh trÞ ®ang bïng ph¸t ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi, th× ®©y chÝnh lµ nh©n tè quan träng cñng cè niÒm tin cña céng ®ång c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ. MÆt kh¸c, ViÖt Nam cã tû lÖ t¨ng tr­ëng cao vµ liªn tôc kho¶ng 7,5-10%/n¨m. C«ng cuéc c¶i tæ nÒn kinh tÕ do chÝnh phñ ta ®ang tiÕn hµnh ®­îc sù ®¸nh gi¸ cao cña céng ®ång quèc tÕ. M«i tr­êng thÓ chÕ, chÝnh s¸ch ngµy cµng ®­îc hoµn thiÖn, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®­îc lµnh m¹nh hãa ®Ó t¹o ra thu nhËp, tû lÖ tiÕt kiÖm vµ nguån thu tõ thuÕ ngµy cµng t¨ng (tû lÖ tiÕt kiÖm t¨ng tõ 18%-22% nh­ hiÖn nay) lµ nh÷ng nguån ®éng lùc quan träng gia t¨ng vèn ODA vµo ViÖt Nam, vµ cho ®Çu t­ kÕt cÊu h¹ tÇng Hµ Néi nãi riªng. Mèi quan hÖ hîp t¸c gi÷a chÝnh phñ ViÖt Na, UBND thµnh phè Hµ Néi vµ céng ®ång c¸c nhµ tµi trî ngµy cµng ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn. Mèi quan hÖ nµy ®­îc vun ®¾p th«ng qua c¸c cuéc häp th­êng niªn cña nhãm t­ vÊn (CG), héi nghÞ hîp t¸c ph¸t triÓn tiÓu vïng S«ng Mª C«ng vµ c¸c cuéc häp trao cëi më gi÷a hai hoÆc nhiÒu bªn. Nh÷ng b­íc c¶i thiÖn vÒ khu«n khæ ph¸p lý ®èi víi qu¶n lý vµ sö dông ODA ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA triÓn khai cã hiÖu qu¶ t¹o søc hót m¹nh mÏ ®èi víi dßng vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ. MÆt kh¸c, c¸c dù ¸n ODA ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt Hµ Néi trong thêi gian qua ph¸t huy hiÖu qu¶ tèt lµ mét minh chøng thuyÕt phôc nhÊt ®èi víi c¸c nhµ tµi trî tiÕp tôc bá vèn cho c¸c ch­¬ng tr×nh giai ®o¹n tiÕp theo vµ më réng thªm quan hÖ hîp t¸c ph¸t triÓn. Nh×n chung, triÓn väng thu hót vµ sö dông vèn ODA ®Çu t­ cho kÕt cÊu h¹ tÇng Hµ Néi lµ kh¶ quan. C¬ héi biÕn triÓn väng ®ã thµnh hiÖn thùc dµnh cho chÝnh quyÒn thµnh phè Hµ Néi vµ c¸c bé, ban ngµnh cã liªn quan. Mét sè gi¶i ph¸p thu hót vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn vay vµ tµi trî quèc tÕ cho ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng kü thuËt thµnh phè Hµ Néi Gi¶i ph¸p ë tÇm vÜ m« Nhãm gi¶i ph¸p vÒ m«i tr­êng luËt ph¸p, thÓ chÕ, chÝnh s¸ch Mét b¸o c¸o gÇn ®©y cña Ng©n hµng thÕ giíi ®· xem xÐt viÖc ®¸nh gi¸ vµ ®­a ra kÕt luËn “ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc chØ cã thÓ ph¸t huy hiÖu qu¶ trong mét m«i tr­êng chÝnh s¸ch phï hîp. NÕu ®­îc qu¶n lý cã hiÖu qu¶ th× møc viÖn trî b»ng 1% GNP sÏ gãp phÇn gi¶m 1% tû lÖ nghÌo ®ãi vµ 1% tû lÖ tö vong ë trÎ s¬ sinh. ViÖn trî cho c¸c n­íc cã hÖ thèng qu¶n lý tèt mang l¹i hiÖu qu¶ lín gÊp 3 lÇn viÖn trî dµn tr¶i”. B¸o c¸o còng ®Ò cËp tíi ViÖt Nam nh÷ng n¨m 80 nh­ lµ mét vÝ dô minh chøng r»ng nh÷ng kho¶n kinh phÝ tµi trî cã thÓ kh«ng ph¸t huy t¸c dông trong mét m«i tr­êng thÓ chÕ vµ chÝnh s¸ch mÐo mã. MÆc dï ®­îc Liªn X« viÖn trî kh«ng d­íi 10% GNP mçi n¨m, song hoµn toµn kh«ng ®¹t ®­îc tiÕn bé nµo trong lÜnh vùc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ c¶i thiÖn c¸c chØ sè x· héi. Nh­ vËy, m«i tr­êng thÓ chÕ, chÝnh s¸ch lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n, tiªn quyÕt ®èi víi sù thµnh c«ng cña c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n ODA nãi chung vµ ODA h¹ tÇng kü thuËt nãi riªng. CÇn ®ång bé hãa khung ph¸p lý cña ViÖt Nam ®èi víi viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA, nghiªn cøu vµ tiÕn hµnh söa ®æi mét sè nghÞ ®Þnh liªn quan ®Õn qu¶n lý vµ sö dông ODA, t¹o sù hµi hßa gi÷a thñ tôc cña phÝa c¸c nhµ tµi trî vµ phÝa ViÖt Nam. C¸c nghÞ ®Þnh hiÖn nay liªn quan ®Õn c«ng t¸c huy ®éng vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n ODA bao gåm: NghÞ ®Þnh 87CP vÒ qu¶n lý vµ sö dông vèn ODA, nghÞ ®Þnh 52 CP vÒ qu¶n lý ®Çu t­ vµ x©y dùng, nghÞ ®Þnh 88CP vÒ ®Êu thÇu, nghÞ ®Þnh 22 CP vÒ gi¶i phãng mÆt b»ng... ®· cã nh÷ng ®iÓm c¶i thiÖn ®¸ng kÓ vÒ nhiÒu ph­¬ng diÖn so víi c¸c nghÞ ®Þnh cò. VÒ c¬ b¶n, c¸c nghÞ ®Þnh söa ®æi ®· quy ®Þnh râ rµng h¬n vÒ quyÒn lîi, tr¸ch nhiÖm cña c¸c ban, ngµnh cã liªn quan vµ c¬ chÕ theo dâi ®¸nh gi¸ víi c¸c dù ¸n ODA còng ®­îc t¨ng c­êng. Tuy nhiªn, trong c¸c v¨n b¶n ph¸p quy ®· ban hµnh, vÉn cßn nhiÒu ®iÓm ch­a phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ, ch­a s¸t víi thùc tÕ, gi÷a c¸c v¨n b¶n ch­a cã sù ¨n khíp ®ång bé. + Riªng quy chÕ ®Êu thÇu 88CP vµ quy chÕ qu¶n lý ®Çu t­ 52CP, Bé KH§T, c¸c ban ngµnh qu¶n lý dù ¸n vµ c¸c nhµ tµi trî ®Òu thõa nhËn cã sù thiÕu nhÊt qu¸n trong hai quy ®Þnh nµy. Ch¼ng h¹n nh­ quy ®Þnh mang tÝnh nguyªn t¾c vÒ h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu ch­a phï hîp víi ®Æc thï cña tõng dù ¸n, c¸c néi dung vÒ qu¶n lý ®Êu thÇu vµ chØ ®Þnh thÇu cßn nhiÒu ®iÓm ch­a thèng nhÊt, khiÕn viÖc thùc hiÖn dù ¸n gÆp ph¶i nh÷ng v­íng m¾c kh«ng ®¸ng cã. Nh÷ng quy ®Þnh vÒ n¨ng lùc nhµ thÇu ch­a s¸t víi thùc tÕ, g©y khã kh¨n cho c¸c nhµ thÇu trong n­íc khi tham gia ®Êu thÇu. + VÒ vÊn ®Ò ®ång bé khung ph¸p lý liªn quan ®Õn nguån vèn ODA ph¶i kÓ ®Õn nghÞ ®Þnh 22 vÒ ®Òn bï gi¶i phãng mÆt b»ng. §©y lµ v¨n b¶n cã 7 néi dung cÇn ®­îc söa ®æi cho phï hîp víi thùc tÕ. C«ng t¸c ®Òn bï ch­a ®­îc cô thÓ, ch­a thèng nhÊt víi c¸c v¨n b¶n vÒ thu tiÒn, sö dông ®Êt dÉn ®Õn cã c¸ch hiÓu kh¸c nhau gi÷a c¸c dù ¸n. Thªm vµo ®ã, c«ng t¸c qu¶n lý ®Êt ë ®Þa ph­¬ng ch­a ®ång bé, khiÕn chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng lóng tóng trong viÖc lËp ph­¬ng ¸n ®Òn bï, g©y khã kh¨n vµ chËm trÔ trong viÖc triÓn khai c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng cña dù ¸n. ViÖc söa ®æi khung ph¸p lý cÇn cã sù phèi hîp víi ban qu¶n lý dù ¸n t¹i c¸c tØnh, ®Þa ph­¬ng cã dù ¸n khi ®­a ra v­íng m¾c khã kh¨n ®Ó tËp trung ®iÒu chØnh. VÒ chÝnh s¸ch thuÕ hiÖn nay, chØ trõ nh÷ng dù ¸n ODA ë d¹ng viÖn trî kh«ng hoµn l¹i míi ®­îc miÔn thuÕ hµng hãa (bao gåm c¶ thuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng VAT), cßn c¸c dù ¸n ODA vay l¹i tõ chÝnh phñ th× tiÒn thuÕ cho hµng hãa tõ dù ¸n ®Òu ®­îc gi¶i ng©n tõ vèn ®èi øng, lÊy tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc. Do ®ã, viÖc ®¸nh thuÕ hµng hãa dù ¸n thùc chÊt lµ lÊy tõ “tói nµy” bá sang “tói kia” cña nhµ n­íc, trong ®iÒu kiÖn huy ®éng vèn ®èi øng trong n­íc cßn rÊt khã kh¨n th× ®iÒu nµy lµ mét nghÞch lý. Bé tµi chÝnh cho r»ng, viÖc ®¸nh thuÕ lµ mét nguyªn t¾c cña nÒn kinh tÕ hoµn h¶o v× thÕ ch­a thÓ xÕp ODA lµ mét tr­êng hîp ngo¹i lÖ. Do ®ã, gi¶i ph¶p tr­íc m¾t lµ ¸p dông h×nh thøc ghi thu-ghi chi trong viÖc ®¸nh thuÕ hµng hãa nhËp khÈu phôc vô cho c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA, tiÕn tíi ®Ò nghÞ Bé tµi chÝnh ®ång ý miÔn thuÕ nhËp khÈu, VAT ®èi víi hµng hãa nhËp khÈu cña dù ¸n. NhiÒu nhµ tµi trî cho r»ng cÇn ph¶i ®¶m b¶o tÝnh linh ho¹t ®Ó tiÕn tíi thùc hiÖn ph­¬ng thøc hç trî theo ch­¬ng tr×nh. NghÞ ®Þnh míi söa ®æi (nghÞ ®Þnh 22CP, 52CP, 87CP, 88CP, 90CP...) kh«ng hoµn toµn phï hîp víi ®­êng lèi chung mµ c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ®ang theo ®uæi. NhiÒu ®èi t¸c n­íc ngoµi muèn chuyÓn h­íng tõ c¸c dù ¸n ®¬n lÎ nh­ vÉn th­êng thùc hiÖn tõ tr­íc ®Õn nay sang hç trî chÝnh phñ mét c¸ch toµn diÖn vµ theo ph­¬ng thøc ch­¬ng tr×nh nhiÒu h¬n. ViÖc tµi trî theo tõng dù ¸n ®¬n lÎ dÉn ®Õn cïng mét lÜnh vùc, mét ®Þa bµn l·nh thæ cã nhiÒu nhµ tµi trî cïng ho¹t ®éng, g©y ra t×nh tr¹ng trïng l¾p, l·nh phÝ nguån lùc. V× vËy, vÒ nguyªn t¾c chÝnh phñ nªn phª duyÖt tÊt c¶ c¸c giai ®o¹n cña mét ch­¬ng tr×nh lín, song quyÒn h¹n phª duyÖt c¸c hîp phÇn cña ch­¬ng tr×nh ®­îc trao cho cÊp d­íi. §iÒu ®ã sÏ h¹n chÕ t×nh tr¹ng x©y dùng qu¸ nhiÒu ch­¬ng tr×nh vµ gi¶m nhÑ vÒ n¨ng lùc tiÕp nhËn viÖn trî ®èi víi c¸c c¬ quan thô h­ëng. Bªn c¹nh ®ã, cÇn hoµn thiÖn quy ®Þnh, vÒ ph©n cÊp, gi¶m bít c¸c thñ tôc, c¸c kh©u, c¸c cÊp trong qu¸ tr×nh triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n. NhiÒu nhµ tµi trî cho r»ng, kh«ng nªn tæ chøc thùc hiÖn qu¸ nhiÒu cÊp nh­ hiÖn nay: Ban qu¶n lý dù ¸n trung ­¬ng, ban qu¶n lý dù ¸n ®Þa ph­¬ng, ®¬n vÞ thùc hiÖn dù ¸n. Theo hä, trong nh÷ng tr­êng hîp cã thÓ nªn giao trùc tiÕp dù ¸n ®Ó thµnh phè trùc tiÕp thùc hiÖn, c¬ quan qu¶n lý ngµnh hç trî kü thuËt. CÇn x©y dùng chiÕn l­îc thu hót vèn ODA ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n. + ViÖc x©y dùng chiÕn l­îc thu hót vèn ODA lµ c¬ së cho c«ng t¸c kªu gäi, vËn ®éng sù tµi trî cña céng ®ång quèc tÕ phôc vô cho môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi cña thñ ®« tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. + ChiÕn l­îc ®­a ra ph¶i râ rµng, thèng nhÊt. Trong chiÕn l­îc ph¶i h×nh thµnh mét danh môc c¸c dù ¸n ph¸t triÓn cho tõng ngµnh, tõng lÜnh vùc cô thÓ, lµ c¬ së ®Ó tæ chøc c¸c héi nghÞ trong n­íc vµ quèc tÕ, qu¶ng b¸, giíi thiÖu, kªu gäi tµi trî vèn. + ChiÕn l­îc huy ®éng vèn ODA ph¶i ®­îc x©y dùng dùa trªn chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña thñ ®«. Cã c©n nh¾c ®Õn ­u thÕ cña tõng nhµ tµi trî (vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh, n¨ng lùc kü thuËt, c¸c ®iÒu kiÖn thñ tôc rµng buéc...), nh»m x©y dùng chiÕn l­îc vËn ®éng vèn ODA cho phï hîp víi tõng ®èi t¸c tµi trî. + ViÖc h×nh thµnh chiÕn l­îc huy ®éng vèn ODA nh»m t¹o ra mét kÕ ho¹ch thèng nhÊt tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng, thèng nhÊt trong tõng ngµnh, lÜnh vùc, trong phèi hîp vËn ®éng, thu hót vèn ODA, trµnh hiÖn t­îng trïng l¾p g©y l·ng phÝ nguån lùc. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa vèn ®Çu t­ KÕ ho¹ch hãa vèn ®Çu t­ võa lµ mét néi dung, võa lµ c«ng cô ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng ®Çu t­ vèn ODA h¹ tÇng kü thuËt trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi. KÕ ho¹ch hãa vèn ®Çu t­ ph¶i ®­îc x©y dùng trªn môc tiªu, ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña thµnh phè Hµ Néi. Khi x©y dùng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ODA cÇn x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ c¸c tÝnh chÊt ­u tiªn cña nhu cÇu. Khi chuÈn bÞ thùc hiÖn ký kÕt c¸c ®iÒu ­íc ODA cÇn x¸c ®Þnh râ vèn ®èi øng vÒ quy m«, nguån ®ãng gãp, h×nh thøc ®ãng gãp. Khi ®· ký kÕt ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch bè trÝ nguån lùc cho triÓn khai thùc hiÖn dù ¸n ®óng theo thêi h¹n, chÊt l­îng, tiÕn ®é ghi trong hîp ®ång bao gåm: kÕ ho¹ch chuÈn bÞ ®Çu t­, kÕ ho¹ch chuÈn bÞ thùc hiÖn dù ¸n, kÕ ho¹ch ®Êu thÇu, kÕ ho¹ch thùc hiÖn dù ¸n... KÕ ho¹ch ®Çu t­ ph¶i ®­îc x©y dùng dùa trªn kh¶ n¨ng huy ®éng vèn ODA vµ vèn ®èi øng v÷ng ch¾c, ®¶m b¶o kÕ ho¹ch cã tÝnh hiÖn thùc ®ång thêi huy ®éng vèn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn. Ph¶i phèi hîp gi÷a kÕ ho¹ch n¨m vµ kÕ ho¹ch dµi h¹n trong ®ã kÕ ho¹ch n¨m lµ sù cô thÓ hãa cña kÕ ho¹ch dµi h¹n. X©y dùng kÕ ho¹ch thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh dù ¸n trªn c¬ së c©n ®èi c¸c nguån lùc, nh»m ®¶m b¶o c¸c cam kÕt ®èi víi c¸c nhµ tµi trî vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån vèn vay phôc vô c¸c môc tiªu t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cña thµnh phè. X©y dùng kÕ ho¹ch n¨m cña tõng ch­¬ng tr×nh, dù ¸n bao gåm kÕ ho¹ch rót vèn (c¶ vèn trong n­íc vµ vèn n­íc ngoµi) ®èi víi tõng h¹ng môc c«ng tr×nh cña dù ¸n theo c¸c néi dung sau: + Ph¶i c¨n cø vµo c¸c ®iÒu ­íc quèc tÕ vÒ ODA ®èi víi c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, trong ®ã quy ®Þnh møc ®ãng gãp, tr¸ch nhiÖm cña c¸c bªn còng nh­ néi dung, tiÕn ®é thi c«ng tõng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cña dù ¸n. + Ph¶i dùa trªn c¸c chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cña c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn liªn quan ®Õn viÖc lËp kÕ ho¹ch ®èi víi ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, vµ c¸c biÖn ph¸p chØ ®¹o thóc ®Èy thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®¶m b¶o ®óng cam kÕt. + ViÖc lËp kÕ ho¹ch ph¶i ®¶m b¶o tÝnh khoa häc, ®é tin cËy vµ tÝnh tèi ­u. C¨n cø vµo thùc tiÔn triÓn khai ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, vµ dù b¸o c¸c t¸c ®éng kh¸ch quan ¶nh h­ëng ®Õn tiÕn ®é bao gåm: kh¶ n¨ng huy ®éng ®ñ nh©n lùc, c¸c tµi s¶n vËt chÊt kh¸c (tiÒn vèn, vËt t­, m¸y mãc...), thêi gian tèi thiÓu cho c¸c ho¹t ®éng xÐt thÇu, tr×nh duyÖt, gi¶i phãng mÆt b»ng... §iÒu kiÖn ®Ó c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n ®­îc ®­a vµo kÕ ho¹ch ®Çu t­ hµng n¨m: + ChØ ®­a vµo kÕ ho¹ch ®Çu t­ hµng n¨m c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n ®· ®­îc ký hiÖp ®Þnh hoÆc ch¾c ch¾n cã kh¶ n¨ng rót vèn trong n¨m kÕ ho¹ch. + C¨n cø vµo tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n, møc ®ãng gãp bªn ViÖt Nam, viÖc bè trÝ vèn ®èi øng c¨n cø theo dù to¸n vµ tiÕn ®é thùc hiÖn ®· ®­îc duyÖt. + KÕ ho¹ch rót vèn ®­îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c ®Ó cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cho c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh cña dù ¸n ®­îc thi c«ng trong n¨m kÕ ho¹ch. N©ng cao hiÖu lùc tæ chøc, qu¶n lý, ®iÒu phèi ODA ViÖn trî kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ tiÒn b¹c. Trªn thùc tÕ, ®ã lµ sù kÕt hîp gi÷a tiÒn b¹c vµ tri thøc. Bµi häc kinh nghiÖm tõ mét sè n­íc kh«ng cã n¨ng lùc trong viÖc qu¶n lý, tæ chøc, ®iÒu phèi vèn ODA, sö dông vèn vay kh«ng hiÖu qu¶, dÉn ®Õn nh÷ng mÊt c©n ®èi vÒ tµi chÝnh, c¬ cÊu, ph¸t triÓn sai lÖch víi c¸c n¨ng lùc quèc gia, theo h­íng chØ chó träng ®Õn c¸c n¨ng lùc cã thÓ chØ phï hîp víi giai ®o¹n tr­íc m¾t vµ Ýt chó träng ®Õn c¸c n¨ng lùc cÇn thiÕt cho t­¬ng lai, t¹o c¬ héi cho tham nhòng, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nî nÇn chång chÊt vµ lÖ thuéc vµo n­íc ngoµi. V× vËy, nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu lùc tæ chøc, qu¶n lý, ®iÒu phèi ODA tËp trung vµo c¸c néi dung sau: TËp trung qu¶n lý, sö dông vèn ODA theo mét ®Çu mèi thèng nhÊt lµ Së kÕ ho¹ch ®Çu t­ Hµ Néi, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho c«ng t¸c ®iÒu phèi, ®ång thêi khuyÕn khÝch c¸c nhµ tµi trî bá vèn vµo c¸c dù ¸n n»m trong chiÕn l­îc chung cña quèc gia vµ thµnh phè. Qu¶n lý tËp trung ®¶m b¶o viÖc kiÓm so¸t kh«ng chØ vÒ chÝnh s¸ch mµ cßn vÒ tµi chÝnh, ®iÒu nµy thóc ®Èy tr¸ch nhiÖm vµ kh¶ n¨ng s½n sµng huy ®éng vèn. §¬n gi¶n hãa c¸c thñ tôc qu¶n lý, c¸c quy ®Þnh hµnh chÝnh t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn thuËn lîi c¸c dù ¸n vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c theo dâi dù ¸n, kÞp thêi th¸o gì v­íng m¾c, khã kh¨n. Kh«ng ngõng ph¸t huy vai trß lµm chñ cña phÝa ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh tiÕp nhËn vµ sö dông vèn ODA, vai trß lµm chñ ®­îc thÓ hiÖn ngay c¶ kh©u ®Ò xuÊt nhu cÇu, h×nh thµnh vµ thiÕt kÕ dù ¸n, tæ chøc thùc hiÖn vµ theo dâi ®¸nh gi¸ dù ¸n. H­íng dÉn vÒ qu¶n lý t¸c nghiÖp, th­êng do mét sè c¬ quan cã thÈm quyÒn cña chÝnh phñ ®­a ra cÇn ph¶i lµm râ vµ thèng nhÊt h¬n. Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã n¨ng lùc qu¶n lý nî, kiÓm so¸t nî, theo dâi c¸c cam kÕt tµi chÝnh vµ ®¶m b¶o cho c¸c tµi kho¶n nî ®­îc thùc hiÖn. CÇn cã mét sè c¬ chÕ theo dâi, qu¶n lý nî n­íc ngoµi h÷u hiÖu. CÇn ph©n cÊp râ rµng vÒ tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n gi÷a c¸c Së, ban, ngµnh nh»m ®¶m b¶o cho tr¸ch nhiÖm qu¶n lý, ®iÒu phèi dù ¸n. Theo b¸o c¸o “ViÖt Nam, c¸c vÊn ®Ò khuyÕn nghÞ vÒ qu¶n lý, thùc hiÖn dù ¸n ODA” cña WB/JBIC/ADB, 4/2000 cho r»ng “ChÝnh phñ kh«ng ph©n cÊp tháa ®¸ng cho c¸c c¬ quan chñ qu¶n, trong khi ®ã c¸c ban qu¶n lý ch­¬ng tr×nh, dù ¸n cã quyÒn h¹n rÊt h¹n chÕ vµ qu¸ nhiÒu c¬ quan cã thÈm quyÒn vµ c¬ quan t­ vÊn can thiÖp vµo qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cña c¸c ban nµy”. T¨ng c­êng n¨ng lùc, tr×nh ®é cña c¸n bé qu¶n lý ë c¸c cÊp Con ng­êi vÉn gi÷ vai trß trung t©m trong mäi ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. Do ®ã, n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé cã vai trß quan träng trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông vèn ODA. Trong thêi gian qua, mét ®éi ngò c¸n bé (trªn toµn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi) ®· ®­îc ®µo t¹o, huÊn luyÖn vÒ c«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n (lËp dù ¸n, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n, ®Êu thÇu...). Tuy ®· ®­îc c¶i thiÖn nh­ng n¨ng lùc chuyªn m«n vµ kh¶ n¨ng ngo¹i ng÷ cña c¸c c¸n bé tham gia vµo c¸c c¬ quan qu¶n lý, c¬ quan thùc hiÖn vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu thùc tÕ. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý trong thêi gian tíi: Tæ chøc ®µo t¹o chuyªn m«n, ng¾n h¹n, dµi h¹n, c¸c líp trong n­íc vµ quèc tÕ. Mêi chuyªn gia cã nhiÒu kinh nghiÖm gi¶ng d¹y. Cã chÕ ®é ®·i ngé hîp lý ®èi víi c¸c c¸n bé cã n¨ng lùc, kÕt hîp víi chÕ ®é khen th­ëng nh»m ph¸t huy n¨ng lùc s¸ng t¹o, tù nghiªn cøu, n©ng cao kh¶ n¨ng chuyªn m«n vµ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cña ®éi ngò c¸n bé. Thay ®æi chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng hîp lý h¬n, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña khu vùc nhµ n­íc so víi c¸c khu vùc kh¸c trong vÊn ®Ò tuyÓn dông lao ®éng cã tr×nh ®é vµ n¨ng lùc. C¶i thiÖn vµ chia sÎ th«ng tin, thóc ®Èy quan hÖ ®èi t¸c Dù ¸n ODA chØ thùc sù thµnh c«ng khi c¶ hai phÝa cã sù hiÓu biÕt lÉn nhau, phèi hîp víi nhau cïng thùc hiÖn. C¸c cuéc th¶o luËn cëi më gi· hai hoÆc nhiÒu bªn sÏ gióp t×m ra nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c ®Ó kÞp thêi cã h­íng th¸o gì, gi¶i quyÕt. §ång thêi ®Ó cã ®­îc mèi quan hÖ ®èi t¸c cã hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc viÖn trî ®ßi hái cã sù cam kÕt thùc hiÖn nguyªn t¾c c«ng khai, minh b¹ch, tr¸nh t×nh tr¹ng hiÓu lÇm vµ bÊt ®ång th­êng xuyªn gi÷a c¸c ®èi t¸c. X©y dùng, cñng cè niÒm tin vÒ n¨ng lùc, kh¶ n¨ng cña ViÖt Nam trong céng ®ång c¸c nhµ tµi trî quèc tÕ. C¶ hai bªn ph¶i nç lùc t¨ng c­êng hiÓu biÕt vµ hç trî lÉn nhau. CÇn cã sù th­¬ng th¶o gi÷a c¸c c¬ quan cña chÝnh phñ vµ nhµ tµi trî ®Ó ®i tíi thèng nhÊt vÒ c¸c thñ tôc, chÝnh s¸ch vµ cã sù vËn dung linh ho¹t trong tõng ch­¬ng tr×nh cô thÓ. Trong mèi quan hÖ hîp t¸c ph¸t triÓn, ViÖt Nam cÇn tr¸nh bÞ phô thuéc vµo viÖn trî trªn c¬ së ­u tiªn x©y dùng n¨ng lùc bÒn v÷ng quèc gia, sö dông cã hiÖu qu¶ vèn vay vµ viÖn trî, t¨ng tiÕt kiÖm, n©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ trong ph©n bæ nguån lùc th«ng qua khuyÕn khÝch, c¹nh tranh, t¨ng c­êng, ¸p dông c¬ chÕ thÞ tr­êng. Gi¶i ph¸p ë tÇm vi m« Nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng vµ ®Èy nhanh tiÕn ®é c«ng t¸c chuÈn bÞ ®Çu t­ Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y chËm trÔ viÖc thùc hiÖn dù ¸n lµ chÊt l­îng c«ng t¸c chuÈn bÞ ®Çu t­ cßn yÕu kÐm, ®Æc biÖt lµ kh©u lËp dù ¸n ®Çu t­ ban ®Çu. Dù ¸n ph¶i lµm ®i lµm l¹i nhiÒu lÇn, tèn nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ. Tæng chi phÝ giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t­ tõ 0,5-15% vèn ®Çu t­ cña dù ¸n nh­ng nã quyÕt ®Þnh ®Õn hiÖu qu¶ cña 85-99,5% vèn ®Çu t­ cña dù ¸n ë giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t­. Thùc tÕ, c¸c dù ¸n ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt th­êng cã quy m« vèn ®Çu t­ lín, tÝnh chÊt kü thuËt phøc t¹p, do ®ã viÖc x©y dùng luËn chøng kinh tÕ kü thuËt còng kh«ng gÆp Ýt khã kh¨n. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c lËp dù ¸n bao gåm: N©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé kinh tÕ, c¸n bé kü thuËt lËp dù ¸n ë tõng cÊp, tõng ngµnh. TuyÓn chän nh÷ng ng­êi cã n¨ng lùc vµ giµu kinh nghiÖm, ®· tõng thùc hiÖn c¸c dù ¸n t­¬ng tù. C¸c dù ¸n ODA h¹ tÇng kü thuËt ph¶i cã môc tiªu vµ c¨n cø ph¸p lý râ rµng. Trong qu¸ tr×nh lËp dù ¸n cÇn cã sù nghiªn cøu, ®¸nh gi¸, ph©n tÝch tû mû, dùa trªn c¸c luËn cø cã tÝnh khoa häc vÒ mäi khÝa c¹nh cña dù ¸n: khÝa c¹nh kü thuËt, khÝa c¹nh tµi chÝnh, khÝa c¹nh thÞ tr­êng, khÝa c¹nh kinh tÕ x· héi kh¸c. §èi víi c¸c dù ¸n phøc t¹p cã thÓ tuyÓn chän c¸c c«ng ty t­ vÊn trong n­íc vµ quèc tÕ th«ng qua ®Êu thÇu tuyÓn chän t­ vÊn. C«ng t¸c ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu vµ lùa chän nhµ thÇu t­ vÊn cÇn ph¶i ®­îc c¶i tiÕn theo h­íng minh b¹ch, c«ng b»ng vµ cã tÝnh chÝnh x¸c cao. Trong qu¸ tr×nh lËp dù ¸n cÇn chó ý ®Õn c¸c chØ tiªu tµi chÝnh: gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng (NPV), tû sè lîi Ých chi phÝ (B/C), tû sè hoµn vèn néi bé (IRR)... vµ ph©n tÝch c¸c lîi Ých kinh tÕ x· héi cña dù ¸n lµ c¬ së nhµ tµi trî xem xÐt tÝnh kh¶ thi cña dù ¸n vµ ra quyÕt ®Þnh tµi trî. Nhãm gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng vµ ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n * §Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i phãng mÆt b»ng Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c x· héi hãa ®Çu t­, cho phÐp nh©n d©n cïng tham gia t×m hiÓu, ®ãng gãp ý kiÕn vÒ c¸c quy ho¹ch giao th«ng, cÊp, tho¸t n­íc... cña thµnh phè. Tõ ®ã, d©n hiÓu vµ chÊp hµnh tèt c«ng t¸c gi¶i phãng mÆt b»ng. X©y dùng c¬ chÕ ®Òn bï tho¶ ®¸ng, ®¶m b¶o quyÒn lîi cho nh©n d©n. ChÝnh quyÒn thµnh phè, c¸c së, ban, ngµnh thùc hiÖn nhanh chãng thñ tôc cÊp ®Êt, cÊp giÊy phÐp x©y dùng c¸c khu chung c­ phôc vô ho c«ng t¸c di d©n, gi¶i phãng mÆt b»ng. * Tæ chøc tèt c«ng t¸c ®Êu thÇu, mua s¾m thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ C«ng t¸c x©y dùng, l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng sö dông ®Õn mét khèi l­îng lín m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ. Th«ng th­êng viÖc mua s¾m thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®­îc thùc hiÖn th«ng qua ®Êu thÇu, mua s¾m, lùa chän nhµ cung cÊp. Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c ®Êu thÇu mua s¾m: Ph©n chia gãi thÇu hîp lý ®¶m b¶o nguyªn t¾c vÒ kü thuËt, c«ng nghÖ, quy m«, thêi gian vµ ®Þa ®iÓm thùc hiÖn. Hå s¬ mêi thÇu ph¶i ®­îc chuÈn bÞ kü l­ìng, ®Çy ®ñ, râ rµng, tr¸nh g©y hiÓu sai, hiÓu lÇm ®èi víi c¸c nhµ thÇu, t¹o thuËn lîi cho kh©u ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu. C¸c tiªu chÝ vµ thang ®iÓm ®¸nh gi¸ ph¶i hîp lý vµ phï hîp víi th«ng lÖ chung quèc tÕ, cho phÐp lùa chän c¸c nhµ thÇu cã ®ñ n¨ng lùc cung cÊp hµng hãa, vËt t­, cã kü thuËt phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn chung ë trong n­íc. C¸c chuyªn gia trong héi ®ång xÐt thÇu ph¶i ®ñ n¨ng lùc chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm trong ®¸nh gi¸ hå s¬ dù thÇu. Ph¶i chÊp hµnh ®óng nguyªn t¾c, quy tr×nh, thñ tôc ®Êu thÇu ®¶m b¶o hiÖu qu¶, c«ng b»ng, minh b¹ch. Trong giai ®o¹n th­¬ng th¶o vµ ký kÕt hîp ®ång, ph¶i sö dông ®éi ngò c¸n bé cã n¨ng lùc, cã tµi vÒ th­¬ng th¶o, cã kinh nghiÖm thùc hiÖn c¸c hîp ®ång mua b¸n. * N©ng cao chÊt l­îng thiÕt kÕ kü thuËt vµ tæng dù to¸n ChÊt l­îng, hiÖu qu¶ vµ tiÕn ®é thi c«ng cña dù ¸n ODA h¹ tÇng kü thuËt phô thuéc rÊt nhiÒu vµo thiÕt kÕ kü thuËt vµ tæng dù to¸n. ChÊt l­îng b¶n thiÕt kÕ kü thuËt tèt cã thÓ gi¶m chi phÝ, rót ng¾n thêi gian thi c«ng vµ n©ng cao chÊt l­îng c«ng tr×nh. Mét sè gi¶i ph¸p chÝnh: ThiÕt kÕ kü thuËt lµ mét c«ng viÖc phøc t¹p ®ßi hái ph¶i cã chuyªn gia chuyªn s©u vÒ tõng khÝa c¹nh kü thuËt cña dù ¸n. Ph¶i sö dông c¸c c¸ nh©n, tæ chøc cã chuyªn m«n s©u vµ giµu kinh nghiÖm trong thiÕt kÕ kü thuËt c¸c dù ¸n t­¬ng tù. §èi víi c¸c dù ¸n phøc t¹p cã thÓ thuª t­ vÊn thiÕt kÕ. Ph¶i tæ chøc tèt c«ng t¸c ®Êu thÇu tõ kh©u lËp hå s¬ mêi thÇu, xÐt thÇu vµ lùa chän nhµ thÇu, ®¶m b¶o tÝnh minh b¹c, c«ng b»ng. Lùa chän nhµ thÇu cã ®Ò xuÊt kxy thuËt hîp lý, phï hîp víi tr×nh ®é, kh¶ n¨ng tiÕp nhËn trong n­íc. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thÈm ®Þnh thiÕt kÕ kü thuËt: cÇn xem xÐt kü l­ìng sù hîp lý cña c¸c gi¶i ph¸p thiÕt kÕ, sù phï hîp cña thiÕt kÕ kü thuËt víi néi dung ®· ®­îc phª duyÖt trong quyÕt ®Þnh ®Çu t­... * Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n Gi¸m s¸t dù ¸n lµ qu¸ tr×nh kiÓm tra, theo dâi dù ¸n vÒ tiÕn ®é thêi gian, chi phÝ vµ tiÕn tr×nh thùc hiÖn nh»m ®¸nh gi¸ th­êng xuyªn møc ®é hoµn thµnh vµ ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p, hµnh ®éng cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng dù ¸n. T¨ng c­êng c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n bao gåm: T¨ng c­êng qu¶n lý tiÕn ®é thêi gian, ®¶m b¶o yªu cÇu kÕ ho¹ch th«ng qua viÖc th­êng xuyªn cËp nhËt th«ng tin vÒ tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n. Qu¶n lý chi phÝ cña ch­¬ng tr×nh dù ¸n trong ph¹m vi ng©n s¸ch ®· ®­îc duyÖt. Theo dâi t×nh h×nh toµn bé ch­¬ng tr×nh, dù ¸n, còng nh­ tõng h¹ng môc, c«ng tr×nh vÒ tû lÖ gi¶i ng©n vèn trong n­íc, vèn n­íc ngoµi, khèi l­îng vèn trong n­íc thùc hiÖn, khèi l­îng vèn ODA thùc hiÖn, tû lÖ hoµn thµnh kÕ ho¹ch. Ph¸t hiÖn kÞp thêi nh÷ng t×nh huèng bÊt th­êng n¶y sinh vµ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p gi¶i quyÕt. Th­êng xuyªn ®¸nh gi¸, tæng hîp t×nh h×nh thùc hiÖn dù ¸n ODA vµ lËp b¸o c¸o ®¸nh gi¸ tiÕn ®é thùc hiÖn dù ¸n. ThiÕt lËp bé phËn chuyªn tr¸ch, theo dâi, qu¶n lý c¸c dù ¸n ODA, thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô: + Gi¸m s¸t kÕ ho¹ch: X©y dùng c¸c kÕ ho¹ch ®Çu t­ ®Çu n¨m cho c¸c dù ¸n ODA, thùc hiÖn kiÓm tra dùa trªn c¬ së so s¸nh gi÷a thùc tÕ víi kÕ ho¹ch, theo s¬ ®å GANTT hoÆc CPM. Th­êng xuyªn cËp nhËt c¸c sè liÖu thùc tÕ ®Ó so s¸nh víi kÕ ho¹ch nh»m ph¸t hiÖn ra chªnh lÖch, kÞp thêi ®iÒu chØnh l¹i c«ng viÖc. + Gi¸m s¸t chi phÝ: So s¸nh chi phÝ thùc tÕ víi chi phÝ kÕ ho¹ch, c¸c kh¶ n¨ng chi phÝ v­ît tréi ®­îc ph¸t hiÖn, ph©n tÝch vµ xö lý kÞp thêi. §ång thêi cung cÊp th«ng tin cho c¸c bªn liªn quan ®Ó kÞp thêi bè trÝ vèn ®èi øng. + Gi¸m s¸t ho¹t ®éng: thùc hiÖn kiÓm tra chÊt l­îng vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng. Thùc hiÖn c¸c b¸o c¸o, cung cÊp th«ng tin vÒ møc ®é hoµn thµnh c¸c c«ng viÖc. Nhãm gi¶i ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lý vµ ®¸nh gi¸ dù ¸n sau ®Çu t­ CÇn ph¶i n©ng cao hiÖu lùc c«ng t¸c qu¶n lý vµ ®¸nh gi¸ hËu dù ¸n (khi c«ng tr×nh, dù ¸n ®· hoµn thµnh ®­a vµo sö dông). Së KH§T phèi hîp ban qu¶n lý dù ¸n vµ bé chñ qu¶n th«ng qua c«ng t¸c b¸o c¸o, kiÓm tra th­êng xuyªn vµ ®Þnh kú, nh»m kÞp thêi ph¸t hiÖn ra nh÷ng trë ng¹i ph¸t sinh ®Ó kÞp thêi cã h­íng gi¶i quyÕt. C«ng tr×nh cÇn ®­îc giao cho mét ®éi chuyªn tr¸ch, thùc hiÖn c«ng t¸c duy tu, b¶o d­ìng th­êng xuyªn nh»m n©ng cao chÊt l­îng vµ tuæi thä c«ng tr×nh. Së KH§T, c¸c nhµ tµi trî phèi hîp víi c¸c bé, ban, ngµnh chñ qu¶n tiÕn hµnh kiÓm tra, ®¸nh gi¸ dù ¸n sau 5 n¨m, 10 n¨m, 20 n¨m... nh»m rót ra bµi häc thùc tiÔn cho viÖc triÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n tiÕp theo. KÕt luËn Trong nh÷ng thËp kû qua, ng­êi ta cµng “hoµi nghi” vÒ tÝnh hiÖu qu¶ cña viÖn trî n­íc ngoµi, kh«ng biÕt sù viÖn trî nµy cã thùc sù gióp c¸c n­íc nghÌo, ®Æc biÖt lµ b¶n th©n nh÷ng ng­êi nghÌo hay kh«ng, hay chØ lµm ph×nh to khu ùc c«ng céng vèn ®· ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶, lµm trÇm träng thªm th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n do nghÜa vô tr¶ nî vµ nh÷ng rµng buéc ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña n­íc cÊp viÖn trî. Quan ®iÓm cña chÝnh phñ ViÖt Nam hÕt søc râ rµng, coi viÖn trî lµ nguån lùc quan träng bï ®¾p thiÕu hôt vÒ vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. MÊu chèt cña vÊn ®Ò lµ ph¶i sö dông vèn vay cã hiÖu qu¶, kÕt hîp víi kh¶ n¨ng qu¶n lý nî n­íc ngoµi, trªn c¬ së t¨ng c­êng vai trß “lµm chñ” quèc gia, nghÜa lµ ®Æt chÝnh phñ vµ nh©n d©n vµo vai trß ng­êi cÇm l¸i. §Èy m¹nh c¶i c¸ch hµnh chÝnh, hoµn thiÖn m«i tr­êng chÝnh s¸ch nh»m thu hót h¬n n÷a vèn vay vµ viÖn trî quèc tÕ. Thùc tiÔn ®· kh¼ng ®Þnh ®óng t¹i mét tØnh, thµnh phè ®· lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông vèn ODA. Trong nh÷ng n¨m qua, ®­îc sù quan t©m cña §¶ng, ChÝnh phñ, UBND thµnh phè, Hµ Néi ®· thu hót ®­îc nhiÒu dù ¸n ODA phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt. NhiÒu c«ng tr×nh lín, cã gi¸ trÞ kinh tÕ, v¨n ho¸, chÝnh trÞ ®· hoµn thµnh ®i vµo ho¹t ®éng, gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ thñ ®« ph¸t triÓn, c¶i thiÖn ®êi sèng vËt chÊt, v¨n hãa, tinh thÇn cña ng­êi d©n. X©y dùng thñ ®« ngang tÇm víi vÞ thÕ trung t©m v¨n hãa, chÝnh trÞ cña c¶ n­íc. M«i tr­êng luËt ph¸p, thÓ chÕ, chÝnh s¸ch còng cã nhiÒu thay ®æi, t¹o mét khu«n khæ ph¸p lý th«ng tho¸ng, thuËn lîi cho c¸c dù ¸n ODA ho¹t ®éng. HiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng vay vµ tr¶ nî vèn vay ®· ®­îc t¨ng c­êng. C«ng t¸c vËn ®éng, thu hót vèn ODA còng cã nhiÒu c¶i tiÕn. Tuy nhiªn, bªn c¹nh ®ã, vÉn cßn cã nhiÒu tån t¹i, v­íng m¾c cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu, xem xÐt, gi¶i quyÕt ®Ó t¨ng c­êng hiÖu qu¶ cña nguån vèn nµy. Trong t­¬ng lai, ®Ó phôc vô nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, Hµ Néi cÇn huy ®éng mét khèi l­îng vèn lín ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng. Trong khi kh¶ n¨ng huy ®éng vèn trong n­íc chØ chiÕm tèi ®a kho¶ng 50% nhu cÇu vèn ®Çu t­, th× vèn ODA vÉn ®­îc x¸c ®Þnh lµ nguån vèn bæ sung quan träng trong thêi gian tíi. Do vËy c«ng t¸c qu¶n lý, sö dông vèn ODA cÇn tiÕp tôc ®­îc cñng cè, hoµn thiÖn tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. Khi tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP cña Hµ Néi æn ®Þnh ë møc cao, th× còng cã kh¶ n¨ng c¸c nhµ ®Çu t­ vµ c¸c nhµ cho vay vèn tiÕp tôc quan t©m ®Õn Hµ Néi, vµ nh­ vËy cã thÓ nguån tµi chÝnh n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng Hµ Néi sÏ t¨ng thªm. H¬n n÷a, tû lÖ tiÕt kiÖm vÉn cßn ë møc thÊp (kho¶ng 20% GDP), thÊp h¬n nhiÒu so víi tû lÖ tiÕt kiÖm 30% cÇn cã ®Ó tµi trî bÒn v÷ng cho sù nghiÖp ph¸t triÓn nh­ ®· tõng thùc hiÖn ë nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn thµnh c«ng. V× vËy, ®Ó tr¸nh bÉy nî nÇn vµ lÖ thuéc vµo viÖn trî n­íc ngoµi, cÇn ph¶i kÕt hîp c¸c yÕu tè nh­ tiÕp tôc c¶i c¸ch hµnh chÝnh, chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ, ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµnh m¹nh h¬n ®Ó t¹o thu nhËp, tiÕt kiÖm vµ nguån thu tõ thuÕ trong n­íc, nh»m tµi trî bÒn v÷ng cho sù nghiÖp ph¸t triÓn ë møc ®é ngµy cµng cao, vµ sö dông nguån tµi chÝnh n­íc ngoµi ®Æc biÖt lµ ODA mang tÝnh chiÕn l­îc, song cã sù tÝnh to¸n cÈn thËn. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o PGS-TS. Vò ChÝ Léc, Gi¸o tr×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi, NXB Gi¸o dôc Hµ Néi. GS-TS. T« Xu©n D©n, PTS. NguyÔn ThÞ H­êng, PTS. NguyÔn Th­êng L¹ng, Qu¶n trÞ dù ¸n cã vèn ®Çu t­ quèc tÕ, NXB Thèng kª Hµ Néi. Lª V¨n Ch©u, Vèn n­íc ngoµi vµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, 2001. Bïi §­êng Nghiªn, HiÖu qu¶ ®Çu t­ vµ thùc tr¹ng hÖ sè ICOR ë n­íc ta, T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ. Bé KH-§T (1997,1998,1999, 2000), B¸o c¸o tæng quan t×nh h×nh ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam. Tæng côc thèng kª , Niªn Gi¸m thèng kª, NXB Thèng kª, Hµ Néi. Tæng côc thèng kª (1998), T­ liÖu kinh tÕ c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN, NXB Thèng kª Hµ Néi. B¸o §Çu t­, Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam, Vietnam Investment Review. Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), B¸o c¸o hµng n¨m. NXB ChÝnh trÞ quèc gia, ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ. Ng©n hµng thÕ giíi t¹i ViÖt Nam, B¸o c¸o ph¸t triÓn ViÖt Nam 2001, Quan hÖ hîp t¸c cho sù ph¸t triÓn. Ng©n hµng thÕ giíi t¹i ViÖt Nam, B¸o c¸o ph¸t triÓn ViÖt Nam 2001, C¸c trô cét cña sù ph¸t triÓn. JBIC (2001), T¨ng c­êng tiÕp cËn víi c¬ së h¹ tÇng, Hµ Néi. ._.