Quy trình kiểm toán nợ phải thu khách hàng

LÒCH SÖÛ HÌNH THAØNH COÂNG TY Ñaàu naêm 1998, Bình Döông baét ñaàu ñöôïc bieát ñeán nhö moät ñòa ñieåm ñaàu tö haáp daãn, nöôùc Vieät Nam ñang phaùt trieån oån ñònh giöõa luùc haàu heát caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc phaûi ñoái ñaàu vôùi cuoäc khuûng hoaûng taøi chính töø naêm 1997.Caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán Bình Döông ngaøy caøng nhieàu, hoï caàn thoâng tin, caàn bieát caùch choïn ñòa ñieåm ñaàu tö, xin giaáy pheùp ñaàu tö,caàn ñöôïc cung öùng caùc dòch vuï veà xuaát nhaäp khaåu trong khi chöa xaây döïng ñöôïc ñoäi ngũ chuyeân moân, U&I, vôùi caùi teân ban ñaàu laø coâng ty TNHH U&I, ñaõ ra ñôøi ñeå ñaùp öùng taát caû caùc nhu caàu treân. Ñuùng dòp 5 naêm ngaøy teân goïi U&I ra ñôøi, ñeå kieän toaøn vieäc kinh doanh cuûa mình, ngaøy 15/4/2003 coâng ty TNHH U&I chuyeån ñoåi hình thöùc thaønh moät coâng ty meï chuyeân quaûn lyù voán vôùi teân goïi Coâng ty Coå phaàn Ñaàu tö U&I (Unigroup). Roài ôû nhöõng naêm cuoái thaäp nieân 90, vôùi söï gia taêng ñaùng keå loaïi hình doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, keùo theo nhu caàu kieåm toaùn ñoäc laäp baùo caùo taøi chính phuïc vuï caùc giôùi: ñaàu tö, ngaân haøng, cô quan thueá… coù chieàu höôùng taêng. Ngoaøi ra, vôùi xu höôùng hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, Nhaø nöôùc ñaõ coù caùc chuû tröông, chính saùch khuyeán khích caù nhaân, toå chöùc thuoäc caùc thaønh phaàn kinh teá tham gia vaøo hoaït ñoäng kieåm toaùn, xuaát phaùt töø thöïc teá ñoù, Coâng ty TNHH kieåm toaùn U&I ñöôïc thaønh laäp theo giaáy ñaêng kyù kinh doanh soá 4600023567 do sôû keá hoaïch vaø Ñaàu tö Bình Döông caáp ngaøy 12 thaùng 12 naêm 2001. Năm 2005, UNIAUDIT chính thức laø thaønh vieân thöù 123 cuûa taäp ñoøan kieåm toùan quoác teá-Baker Tilly International Company Limited- giöõ haïng thöù 8 trong caùc taäp ñoaøn kieåm toaùn, keá toaùn, vaø tö vaán doanh nghieäp haøng ñaàu theá giôùi vôùi doanh soá haøng naêm khoaûng 2,12 tyû USD, truï sôû chính ñaëc taïi Luaân Ñoân. UNIAUDIT coù cô hoäi tham gia caùc döï aùn do toå chöùc quoác teá taøi trôï, naâng cao uy tín vaø vò theá treân thò tröôøng trong vaø ngoøai nöôùc THOÂNG TIN KHAÙI QUAÙT VEÀ COÂNG TY GIÔÙI THIEÄU CHUNG Coâng ty TNHH kieåm toaùn U&I ( UNIAUDIT) ñöôïc thaønh laäp döôùi hình thöùc Coâng ty Traùch nhieäm höõu haïn theo luaät Doanh nghieäp cuûa nöôùc Coäng hoaø xaõ hoäi chuû nghiaõ Vieät Nam, truï sôû chính ñaët taïi Toaø nhaø UNIAUDIT, Thuû Daàu Moät, Bình Döông, vôùi vaên phoøng chi nhaùnh taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh. UNIAUDIT ñöôïc hình thaønh bôûi moät nhoùm kieåm toaùn vieân quoác gia vaø moät soá chuyeân gia daøy daïn kinh nghieäm trong caùc lónh vöïc taøi chính, keá toaùn, ngaân haøng, thueá vaø quaûn trò kinh doanh. Beân caïnh ñoù, coâng ty coøn tập trung ñöôïc ñoäi ngũû nhaân vieân naêng ñoäng, coù yù thöùc gaén keát cao, Treân cô sôû lôïi theá saün coù, coâng ty caøng naâng cao chaát löôïng phuïc vuï, taïo uy tín ñoái vôùi khaùch haøng, khaùch haøng chuû yeáu cuûa coâng ty laø nhöõng doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. QUY MOÂ- CÔ CAÁU TOÅ CHÖÙC Ñeå ñaùp öùng muïc tieâu tieáp caän khaùch haøng môùi, coâng ty coù chính saùch tuyeån duïng chaët cheõ mang tính chaát ñònh kyø, töø ñoù coù theå nhaän thaáy söï gia taêng veà soá löôïng vaø chaát löôïng trong ñoäi nguõ nhaân söï, hieän nay, coù hôn 40 nhaân vieân ñaûm traùch caùc coâng vieäc khaùc nhau taïi caùc vaên phoøng cuûa coâng ty.Tuy quy moâ thuoäc loaïi nhoû, nhöng vôùi caùch toå chöùc hôïp lyø döïa treân naêng löïa thaät söï cuûa töøng nhaân vieân, ñaõ giuùp coâng ty vöôït qua nhöõng haïn cheá khaùch quan. HOÄI ÑOÀNG THAØNH VIEÂN GIAÙM ÑOÁC ÑIEÀU HAØNH GIAÙM ÑOÁC TÖ VAÁN GIAÙM ÑOÁC KIEÅM TOAÙN KIEÂM TRÖÔÛNG VPÑD TP.HCM KEÁ TOAÙN TRÖÔÛNG HAØNH CHÍNH-KEÁÁ TOAÙN VP.ÑAÏI DIEÄN TP.HCM NHAÂN VIEÂN GIAO DÒCH TRÔÏ LYÙ KIEÅM TOAÙN NHAÂN VIEÂN CAO CAÁP CHUÛ NHIEÄM KIEÅM TOAÙN Sô ñoà toå chöùc quản lyù coâng ty TNHH kieåm toaùn U&I NGUYEÂN TAÉC- ÑAËC ÑIEÅM HOAÏT ÑOÄNG Trong quaù trình hoaït ñoäng, coâng ty luoân giöõ vöõng phöông chaâm” Toái öu hoùa töøng hôïp ñoàng cung caáp dòch vuï kyù keát vôùi khaùch haøng”, taát caû nhöõng noå löïc cuûa taäp theå nhaân vieân ñeàu nhaèm muïc ñích höôùng tôùi söï caân baèng giöõa thôøi gian boû ra vaø naêng suaát ñaït ñöôïc. Lieân tuïc caûi tieán chaát löôïng dòch vuï phuïc vuï khaùch haøng vaø toân troïng trieät ñeå caùc nguyeân taéc veà tính ñoäc laäp, khaùch quan vaø baûo maät phuø hôïp vôùi caùc Chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam, caùc Chuaån möïc kieåm toaùn Quoác teá vaø quy ñònh kieåm toaùn ñoäc laäp hieän haønh ñang ñöôïc chaáp nhaän taïi Vieät Nam. Phaùt trieån moái quan heä tin töôûng vôùi khaùch haøng, cho pheùp cung caáp nhöõng dòch vuï tö vaán vaø laäp keá hoaïch taøi chính nhaèm hoå trôï khaùch haøng ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu trong kinh doanh vaø taøi chính, cuõng nhö tieáp böôùc trong söï tieáp tuïc thaønh coâng cuûa khaùch haøng, ñồng thời hoaøn toaøn chòu traùch nhieäm vaø coù khaû naêng boài thöôøng cho khaùch haøng neáu coù thieät haïi gaây ra bôûi U&I. Ñoái töôïng phuïc vuï cuûa coâng ty laø caùc doanh nghieäp thuoäc caùc lónh vöïc hoaït ñoäng töông ñoái ña daïng: saûn xuaát, gia coâng xuaát khaåu, thöông maïi dòch vuï…. Hieän taïi coâng ty hoaït ñoäng treân caùc lónh vöïc chuû yeáu sau: Dòch vuï keá toaùn Ñaây laø coâng vieäc mang tính chuyeân moân hoaù cao vôí tieâu chí phaân coâng caên cöù vaøo trình ñoä nghieäp vuï cuûa töøng nhaân vieân, caùc nhaân vieân ñöôïc trang bò kieán thöùc töø sô caáp ñeán naâng cao ñeå ñaùp öùng yeâu caàu cuûa moät keá toaùn vieân chuyeân nghieäp, dịch vụ bao gồm: Ñaêng kyù cheá ñoä keá toaùn cho caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi Xaây döïng heä thoáng keá toaùn phuø hôïp vôùi yeâu caàu quaûn lyù cuûa doanh nghieäp, vôùi caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi vaø caùc qui ñònh cuûa cheá ñoä keá toaùn Vieät Nam Höôùng daãn vaø hoå trôï khaùch haøng laäp baùo caùo taøi chính thaùng, quí, naêm Cung caáp phaàn meàm keá toaùn Goùp yù vôùi Ban Giaùm ñoác doanh nghieäp veà yù nghóa cuûa caùc con soá keá toaùn cho coâng taùc quaûn trò doanh nghieäp. Hoå trôï tö vaán keá toaùn Vieät Nam vaø keá toaùn Quoác teá Dòch vuï kieåm toaùn vaø tö vaán kinh doanh Ñaây laø dòch vuï chuû yeáu trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Coâng ty, tyû troïng bình quaân haøng naêm chieám khoaûng 70% toång thu nhaäp, bao gồm: Kieåm toaùn baùo caùo taøi chính haèng naêm theo luaät ñònh vaø baùo caùo hôïp nhaát vôùi coâng ty meï Xem xeùt laïi vaø kieåm toaùn theo muïc ñích cuï theå Xem xeùt thaåm ñònh hieäu quaû hoaït ñoäng Nghieân cöùu thaåm ñònh vaø kieåm toaùn noäi boä Dòch vuï thueá Chieán löôïc thaâm nhaäp thò tröôøng Aùp duïng thueá tröïc thu vaø thueá giaùn thu ñoái vôùi caùc nghieäp vuï hieän taïi vaø töông lai Laäp keá hoaïch, tính thueá thu nhaäp doanh nghieäp vaø laäp tôø khai thueá thu nhaäp caù nhaân. Caùc yeâu caàu veà tuaân thuû luaät phaùp Hoaïch ñònh veà cô hoäi tieát kieäm thueá cuõng nhö xaây döïng cô caáu kinh doanh hôïp lyù cho muïc ñích thueá Soaïn thaûo yù kieán ñeä trình theo töøng ngaønh Lieân heä vaø toå chöùc thuyeát trình vôùi caùc cô quan thueá Cung caáp caùc thoâng tin thueá vaø nhöõng vaán ñeà ñeán thueá Toå chöùc hoäi thaûo thueá vaø ñaøo taïo caùc kieán thöùc veà thueá. Dòch vuï tö vaán doanh nghieäp Nghieân cöùu luaän chöùng kinh teá khaû thi Cô caáu ñaàu tö vaø hoå trôï vieäc huy ñoäng voán Tuyeån duïng nhaân vieân Xaây döïng caùc vaø trieån khai caùc heä thoáng coâng ngheä thoâng tin Xem xeùt hieäu quaû kinh doanh vaø việc chaáp haønh luaät phaùp Ñaøo taïo nhaân vieân Xaây döïng caùc heä thoáng quaûn trò chaát löôïng Thay maët doanh nghieäp thöïc hieän caùc thuû tuïrc haønh chính Thaåm ñònh doanh nghieäp Thieát laäp caùc vaên phoøng ñaïi dieän hoaëc chi nhaùnh vaø coå phaàn hoaù CHIEÁN LÖÔÏC PHAÙT TRIEÅN Vôí nhöõng thaønh tích ñaõ ñaït ñöôïc, trong nhöõng naêm vöøa qua coâng ty TNHH kieåm toaùn U&I ñaõ ghi laïi daáu aán toát ñeïp treân thò tröôøng dòch vuï keá toaùn kieåm toaùn baèng chính söùc treû cuûa mình, vaø ñeå tieáp tuïc phaùt huy öu theá ñoù, trong nhöõng naêm tôùi, coâng ty ñaõ coù nhöõng chính saùch, keá hoaïch daøi haïn vôùi nhöõng ñieåm chính sau: Coâng ty luoân coá gaéng duy trì khaùch haøng hieän coù baèng nhöõng noå löïc naâng cao chaát löôïng töøng hôïp ñoàng dòch vuï, tieáp caän khaùch haøng môùi döïa treân kinh nghieäm laøm vieäc vôùi caùc khaùch haøng cuõ. Ñaùnh giaù naêng löïc töøng nhaân vieân thoâng qua keát quaû laøm vieäc, ñoàng thôøi khuyeán khích nhaân vieân chuû ñoäng caäp nhaät ñaày ñuû caùc noäi dung chuaån möïc, vaên baûn môí, naâng cao yù thöùc traùch nhieäm ñoái vôùi coâng ty, huaán luyeän, naâng cao kyû naêng nghieäp vuï chuyeân moân cho nhaân vieân. Phaán ñaáu giöõ vöõng vaø phaùt trieån caû veà chieàu roäng laãn chieàu saâu vò theá cuûa coâng ty trong xu theá caïnh tranh vôùi caùc Coâng ty cuøng ngaønh baèng caùc bieän phaùp cuï theå: Luoân giöõ vöõng nguyeân taéc hoaït ñoäng, tieáp thu coù choïn loïc phöông thöùc laøm vieäc, ñaøo taïo trong vaø ngoaøi nöôùc hieän ñaïi, hoaøn thieän noäi dung chöông trình kieåm toaùn. Thaønh laäp chi nhaùnh môùi taïi caùc tænh thaønh laân cận Chính saùch ñaõi ngoä, khen thöôûng ñoái vôùi nhaân vieân ñaït thaønh tích phaán ñaáu cao. 2.1 KHAÙI QUAÙT CHUNG VEÀ KHOAÛN MUÏC NÔÏ PHAÛI THU KHAÙCH HAØNG 2.1.1 NOÄI DUNG KHOAÛN MUÏC Nôï phaûi thu laø moät phaàn taøi saûn cuûa doanh nghieäp, laø moät phaàn nguoàn löïc do doanh nghieäp kieåm soaùt vaø coù theå thu ñöôïc lôïi ích kinh teá trong töông lai Treân baùo caùo taøi chính, caùc khoaûn muïc lieân quan ñeán nôï phaûi thu khaùch haøng vaø nghieäp vuï baùn haøng bao goàm: Doanh thu baùn haøng Nôï phaûi thu khaùch haøng Tieàn maët, tieàn gôûi ngaân haøng Döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi Chi phí döï phoøng lieân quan ñeán nôï phaûi thu khoù ñoøi. Do khoaûn muïc phaûi thu khaùch haøng theå hieän khaù roõ neùt doanh thu haøng baùn ra hay dòch vuï cung caáp cho khaùch haøng ; vaø tính “thanh khoaûn” khaù cao neân treân baûng caân ñoái keá toaùn, khoaûn muïc nôï phaûi thu khaùch haøng ñöôïc trình baøy taïi phaàn A : Taøi saûn ngaén haïn ; goàm khoaûn muïc nôï phaûi thu khaùch haøng ñöôïc ghi theo soá phaûi thu goäp vaø khoaûn muïc döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi ñöôïc ghi theo soá aâm. Do vaäy, hieäu soá giöõa nôï phaûi thu khaùch haøng vaø döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi seõ phaûn aùnh soá nôï phaûi thu thuaàn. Sô ñoà haïch toaùn nghieäp vuï chuû yeáu lieân quan ñeán nôï phaûi thu. Doanh thu baùn haøng Nôï phaûi thu khaùch haøng Tieàn Dö ñaàu kyø Thu tieàn cuûa khaùch haøng Chieát khaáu giaûm giaù Chieát khaáu giaûm giaù Baùn chòu haøng bò traû laïi Döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi Dö cuoái kyø Nôï khoù ñoøi ÑAËC ÑIEÅM KHOAÛN MUÏC Nôï phaûi thu khaùch haøng laø moät loaïi taøi saûn khaù nhaïy caûm vôùi nhöõng gian laän nhö bò nhaân vieân chieám duïng hoaëc tham oâ. Laø khoaûn muïc coù lieân quan maät thieát vôùi keát quaû kinh doanh, do ñoù laø ñoái töôïng ñeå söû duïng caùc thuû thuaät thoåi phoàng doanh thu vaø lôïi nhuaän cuûa ñôn vò, nôï phaûi thu ñöôïc trình baøy theo giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc. Tuy nhieân, do vieäc laäp döï phoøng phaûi thu khoù ñoøi cho nôï phaûi thu khaùch haøng thöôøng döïa vaøo söï öôùc tính cuûa nhaø quaûn lyù neân coù nhieàu khaû naêng sai soùt vaø khoù kieåm tra. Ngöôøi söû duïng baùo caùo taøi chính coù khuynh höôùng döïa vaøo moái lieân heä giöõa taøi saûn vôùi coâng nôï ñeå ñaùnh giaù khaû naêng thanh toaùn cuûa moät doanh nghieäp, do ñoù luoân coù khaû naêng laø ñôn vò seõ trình baøy sai leäch baùo caùo taøi chính, baèng caùch ghi taêng caùc khoaûn nôï phaûi thu khaùch haøng so vôùi thöïc teá nhaèm laøm cho khaû naêng thanh toaùn cuûa doanh nghieäp bieåu hieän khaùc ñi. PHAÂN TÍCH TÍNH TROÏNG YEÁU VAØ RUÛI RO CUÛA KHOAÛN MUÏC NÔÏ PHAÛI THU KHAÙCH HAØNG Tính troïng yeáu Tuyø thuoäc vaøo phöông thöùc kinh doanh cuûa ñôn vò maø tính troïng yeáu khaùc nhau, ô’nhöõng ñôn vò thöông maïi, SXKD lôùn, baùn haøng traû chaäm thì nghieäp vuï Nôï phaûi thu xaûy ra nhieàu ôû caû soá löôïng vaø giaù trò cuûa nghieäp vuï, soá dö cuoái kyø chieám tyû troïng lôùn trong toaøn boä toång Taøi saûn, do vaäy tính troïng yeáu seõ cao. ÔÛ nhöõng ñôn vò baùn haøng theo phöông thöùc thu tieàn ngay, thì nghieäp vuï veà Nôï phaûi thu xaûy ra ít, Soá dö cuoái dö kyø (SDCK) khoâng ñaùng keå, thì tính troïng yeáu laø thaáp. Khi moät nghieäp vuï baùn haøng xaûy ra neáu keá toaùn ghi cheùp khoâng chính xaùc vaø khoâng ñaày ñuû thì seõ aûnh höôûng daây chuyeàn ñeán coâng nôï, taøi saûn vaø keát quaû kinh doanh cuûa ñôn vò. Ruûi ro tieàm taøng Ruûi ro tieàm taøng cuûa moät khoaûn muïc cao hay thaáp laø tuyø thuoäc vaøo baûn chaát cuûa khoaûn muïc, khoaûn muïc Nôï phaûi thu (NPT) coù ruûi ro tieàm taøng cao vì nghieäp vuï phaùt sinh nhieàu vaø vì noù coù lieân quan tröïc tieáp ñeán khoaûn muïc Tieàn, maø khoaûn muïc Tieàn laø loaïi taøi saûn nhaïy caûm vôùi gian laän. Coù nhieàu thuû thuaät ñeå chieám duïng tieàn cuûa doanh nghieäp thoâng qua khoaûn muïc Nôï phaûi thu nhö: Xoaù soå moät khoaûn tieàn (ñaõ thu ñöôïc hay coøn khaû naêng thu) keá toaùn theo doõi rieâng ñeå chieám ñoaït; Keá toaùn vieân söû duïng thuû thuaät Lapping (chieám duïng NPT cuûa ngöôøi naøy vaø laáy NPT cuûa ngöôøi khaùc ñeå buø laïi) Nôï phaûi thu coù khaû naêng bò giaûm giaù trò cao,VD : Khi doanh nghieäp baùn chòu cho moät doanh nghieäp khaùc, khi khaùch haøng naøy bò phaù saûn hoaëc day döa khoâng chòu thanh toaùn khoaûn nôï thì khoaûn Nôï phaûi thu naøy khoù maø thu veà. Ñeå haïn cheá ruûi ro naøy, doanh nghieäp neân tìm hieåu kyõ veà tình hình taøi chính hay uy tín treân thöông tröôøng tröôùc roài môùi xem xeùt kyù duyeät vieäc baùn chòu cho khaùch haøng Gian laän vaø sai soùt: Chu trình baùn haøng vaø thu tieàn traûi qua nhieàu boä phaän, thuû tuïc, thôøi gian thu hoài nôï daøi, do ñoù caùc gian laän vaø sai soùt coù theå xaûy ra neáu nhö khoâng coù moät heä thoáng kieåm soaùt noäi boä (HTKSNB) toát. Neáu phaàn lôùn caùc khoaûn thu nhaäp cuûa doanh nghieäp coù lieân quan ñeán Nôï phaûi thu thì gian laän raát deã phaùt sinh töø caùc khoaûn naøy. Nôï phaûi thu coù theå bò tham oâ döôùi nhieàu hình thöùc. Ví duï : Thuû thuaät Lapping : Lapping laø thuû thuaät gian laän baèng caùch ghi treã moät khoaûn ñaõ thu vaø buø ñaép baèng nhöõng khoaûn thu sau ñoù. Gian laän naøy seõ laøm cho khoaûn naøy phaûi thu cao hôn thöïc teá. Gian laän naøy deã phaùt sinh ôû nhöõng doanh nghieäp maø thuû quyõ kieâm keá toaùn quyõ, do ñoù caàn phaân nhieäm chöùc naêng thu tieàn vaø chöùc naêng ghi soå. Neáu vieäc theo doõi Nôï phaûi thu vaø coâng taùc thu nôï khoâng ñöôïc thöïc hieän ñaày ñuû thì Nôï phaûi thu raát deã thaát thoaùt. Nôï phaûi thu coù theå bò khai khoáng hoaëc khoâng ñaày ñuû do vieäc ghi nhaän nghieäp vuï baùn haøng khoâng ñuùng nieân ñoä. Nôï phaûi thu coù theå khoâng ñöôïc ñaùnh giaù ñuùng neáu vieäc laäp döï phoøng Nôï phaûi thu khoù ñoøi khoâng ñaày ñuû. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ KIEÅM TOAÙN 2.2.1 Baûn chaát khoaûn muïc Khoaûn phaûi thu khaùch haøng laø khoaûn nôï phaûi thu cuûa doanh nghieäp vôùi khaùch haøng veà tieàn baùn saûn phaåm, haøng hoaù, cung caáp lao vuï, dòch vuï…, theo phöông thöùc baùn chòu hoaëc theo phöông thöùc nhaän tieàn tröôùc. Khoaûn phaûi thu khaùch haøng coù moái quan heä maät thieát vôùi doanh thu baùn haøng, voán baèng tieàn, do ñoù caùc thöû nghieäm aùp duïng cho khoaûn muïc naøy seõ cung caáp baèng chöùng boå sung ñoái vôùi kieåm toaùn doanh thu. Kieåm toaùn phaûi thu khaùch haøng nhaèm muïc ñích cung caáp baèng chöùng ñaùng tin caäy veà söï trung thöïc vaø hôïp lyù cuûa soá lieäu keá toaùn ñöôïc ghi nhaän trong nghieäp vuï baùn haøng theo phöông thöùc baùn chòu hoaëc nhaän tieàn tröôùc. Tìm hieåu heä thoáng kieåm soaùt noäi boä Khaùi nieäm Heä thoáng kieåm soaùt noäi boä laø moät quaù trình do ngöôøi quaûn lyù, hoäi ñoàng quaûn trò vaø caùc nhaân vieân cuûa ñôn vò chi phoái, noù ñöôïc thieát laäp ñeå cung caáp moät söï baûo ñaûm hôïp lyù nhaèm thöïc hieän ba muïc tieâu: Baùo caùo taøi chính ñaùng tin caäy, caùc luaät leä vaø quy ñònh ñöôïc tuaân thuû vaø hoaït ñoäng höõu hieäu vaø hieäu quaû. Kieåm soaùt noäi boä nôï phaûi thu khaùch haøng Kieåm soaùt noäi boä höõu hieäu veà nôï phaûi thu khaùch haøng thöôøng ñoøi hoûi söï taùch bieät caùc chöùc naêng, vaø phaân nhieäm cho nhöõng caù nhaân hay boä phaän + phuï traùch. Quy trình caùc böôùc coâng vieäc trong baùn chòu coù theå trình baøy toùm taét nhö sau: Laäp leänh baùn haøng (hay phieáu xuaát kho): caên cöù vaøo ñôn ñaët haøng vaø khaû naêng cung öùng cuûa mình ñeå laäp leänh baùn haøng. Xeùt duyeät baùn chòu: ñaùnh giaù khaû naêng thanh toaùn cuûa khaùch haøng ñeå xeùt duyeät baùn chòu. Xuaát kho haøng hoaù: caên cöù leänh baùn haøng, thuû kho seõ xuaát haøng Göûi haøng: Boä phaän göûi haøng laäp chöùng töø chuyeån haøng vaø göûi haøng cho khaùch haøng Laäp vaø kieåm tra hoaù ñôn: Hoaù ñôn ñöôïc laäp bôûi boä phaän ñoäc laäp vôùi phoøng keá toaùn vaø boä phaän baùn haøng. Boä phaän naøy coù traùch nhieäm kieåm tra soá hieäu chöùng töø, ghi taát caû nhöõng thoâng tin caàn thieát vaøo hoaù ñôn, tröôùc khi göûi ñi hoaù ñôn caàn ñöôïc kieåm tra laïi bôûi moät ngöôøi ñoäc laäp vôùi ngöôøi laäp hoaù ñôn. Theo doõi thanh toaùn: sau khi baùn chòu, keá toaùn phaûi theo doõi chaët cheõ vieäc thu tieàn. Ñeå giaûm thieåu sai phaïm caàn phaân coâng cho hai nhaân vieân khaùc nhau phuï traùch veà keá toaùn chi tieát coâng nôï vaø keá toaùn toång hôïp. Xeùt duyeät haøng baùn bò traû laïi vaø giaûm giaù: doanh nghieäp caàn coù boä phaän ñoäc laäp chòu traùch nhieäm tieáp nhaän, xeùt duyeät, khaáu tröø nhöõng khoaûn nôï phaûi thu coù lieân quan ñeán caùc haøng hoaù naøy. Cho pheùp xoùa soå caùc khoaûn nôï khoâng thu hoài ñöôïc: khi khoâng coøn hy voïng thu hoài caùc khoaûn nôï phaûi thu khaùch haøng, nhaø quaûn lyù seõ xeùt duyeät cho pheùp xoùa soå caùc khoaûn nôï naøy, thuû tuïc naøy thöôøng coù quy ñònh khaù chaët cheõ nhaèm haïn cheá gian laän. Quy trình kieåm toaùn khoaûn muïc nôï phaûi thu khaùch haøng 2.2.3.1 Muïc tieâu kieåm toaùn: Caùc khoaûn nôï phaûi thu khaùch haøng ñaõ ghi cheùp coù thöïc taïi thôøi ñieåm laäp baùo caùo (Hieän höõu) Taát caû caùc khoaûn nôï phaûi thu coù thöïc ñeàu ñöôïc ghi nhaän ñaày ñuû (Ñaày ñuû) Caùc khoaûn nôï phaûi thu khaùch haøng vaøo ngaøy laäp baùo caùo thuoäc veà ñôn vò (Quyeàn sôû höõu) Nhöõng khoaûn nôï phaûi thu khaùch haøng phaûi ñöôïc ghi cheùp ñuùng soá tieàn goäp treân baùo caùo taøi chính vaø phuø hôïp giöõa chi tieát cuûa nôï phaûi thu khaùch haøng vôùi soå caùi (Ghi cheùp chính xaùc). Caùc khoaûn döï phoøng ñöôïc tính toaùn hôïp lyù ñeå giaù trò thuaàn cuûa khoaûn muïc gaàn ñuùng vôùi giaù trò thuaàn coù theå thöïc hieän ñöôïc (Ñaùnh giaù) Söï ñuùng ñaén trong trình baøy vaø coâng boá khoaûn nôï phaûi thu, bao goàm vieäc trình baøy ñuùng ñaén caùc khoaûn nôï phaûi thu, cuõng nhö coâng boá ñaày ñuû nhöõng vaán ñeà coù lieân quan nhö caàm coá, theá chaáp…(Trình baøy vaø coâng boá). 2.2.3.2 chuaån bò kieåm toaùn 2.2.3.2.1 Giai ñoaïn tieàn keá hoach: Ñaây laø giai ñoaïn tieàn ñeà cho vieäc kyù keát hôïp ñoàng kieåm toaùn, bao goàm moät soá coâng vieäc chuû yeáu sau: Tieáp caän khaùch haøng, tìm hieåu lyù do môøi kieåm toaùn cuûa khaùch haøng, caùc thoâng tin chuû yeáu veà khaùch haøng nhö ñaëc ñieåm tình hình kinh doanh, caùc chính saùch trong hoaït ñoäng kinh doanh…Maët khaùc kieåm toaùn vieân (KTV) caàn tìm hieåu moät soá thoâng tin töø kieåm toaùn tieàn nhieäm vaø lyù do khieán hoï khoâng tieáp tuïc coäng taùc vôùi nhau. Vôùi caùc thoâng tin thu thaäp ñöôïc, KTV nghieân cöùu vaø phaân tích sô boä veà tình hình taøi chính cuûa ñôn vò, ñaùnh giaù vaø öôùc löôïng sô boä veà möùc troïng yeáu vaø ruûi ro tieàm taøng trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng. Sau cuøng, khi KTV thaáy raèng coù theå nhaän lôøi môøi kieåm toaùn, hai beân trao ñoåi vaø thoaû thuaän veà caùc ñieàu khoaûn trong hôïp ñoàng: phaïm vi, muïc ñích kieåm toaùn, phí kieåm toaùn, quyeàn haïn traùch nhieäm cuûa moãi beân tham gia. 2.2.3.2.2 Giai ñoaïn laäp keá hoaïch Ñoaïn 08 chuaån möïc kieåm toaùn 300 veà laäp keá hoaïch kieåm toaùn coù neâu: “Keá hoaïch kieåm toaùn phaûi ñöôïc laäp cho moïi cuoäc kieåm toaùn. Keá hoaïch kieåm toaùn phaûi ñöôïc laäp moät caùch thích hôïp nhaèm ñaûm baûo bao quaùt heát caùc khía caïnh troïng yeáu cuûa cuoäc kieåm toaùn, phaùt hieän gian laän, ruûi ro vaø nhöõng vaán ñeà tieàm aån, vaø ñaûm baûo cuoäc kieåm toaùn ñöôïc hoaøn thaønh ñuùng thôøi haïn. Keá hoaïch kieåm toaùn giuùp kieåm toaùn vieân phaân coâng coâng vieäc cho trôï lyù kieåm toaùn vaø phoái hôïp vôùi kieåm toaùn vieân vaø chuyeân gia khaùc veà coâng vieäc kieåm toaùn.” Ñeå hoaøn chænh moät chöông trình kieåm toaùn chi tieát, nhöõng vaán ñeà chuû yeáu maø kieåm toaùn vieân phaûi xem xeùt vaø trình baøy trong keá hoaïch kieåm toaùn bao goàm: Hieåu bieát veà hoaït ñoäng cuûa ñôn vò kieåm toaùn Hieåu bieát chung veà kinh teá vaø ñaëc ñieåm cuûa lónh vöïc kinh doanh coù taùc ñoäng ñeán ñôn vò ñöôïc kieåm toaùn Lónh vöïc hoaït ñoäng, keát quaû taøi chính vaø nghóa vuï cung caáp thoâng tin keå caû nhöõng thay ñoåi töø laàn kieåm toaùn tröôùc Naêng löïc quaûn lyù cuûa Ban Giaùm ñoác. Hieåu bieát veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä Kieåm soaùt noäi boä vôùi khoaûn muïc naøy goàm caùc thuû tuïc kieåm soaùt lieân quan ñeán vieäc toå chöùc baùn haøng vaø theo doõi coâng nôï cuûa khaùch haøng, töø vieäc nhaän ñôn ñaët haøng, xem xeùt phöông thöùc thanh toaùn, vaän chuyeån, laäp hoùa ñôn, ghi cheùp doanh thu, nôï phaûi thu khaùch haøng, vaø cuoái cuøng laø vieäc ghi taêng quyõ. Söï hieåu bieát cuûa kieåm toaùn vieân veà HTKSNB thöôøng ñöôïc bieåu hieän moät trong 3 loaïi taøi lieäu sau: Baûng moâ taû veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä (HTKSNB); Löu ñoà veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä Baûng caâu hoûi veà heä thoáng kieåm soaùt noäi boä Ngoaøi ra, kieåm toaùn vieân coøn coù theå thöïc hieän kyõ thuaät walk-through ñeå hieåu roõ söï vaän haønh cuûa kieåm soaùt noäi boä trong thöïc teá. Xaùc ñònh möùc troïng yeáu cho töøng khoaûn muïc kieåm toaùn Khaû naêng coù nhöõng sai soùt troïng yeáu theo kinh nghieäm cuûa nhöõng naêm tröôùc vaø ruùt ra töø nhöõng gian laän vaø sai soùt phoå bieán Xaùc ñònh caùc nghieäp vuï vaø söï kieän keá toaùn phöùc taïp, bao goàm caû nhöõng öôùc tính keá toaùn 2.2.3.3 Thöïc hieän keá hoaïch kieåm toaùn 2.2.3.3.1 Thöïc hieän thöû nghieäm kieåm soaùt Neáu caùc thuû tuïc kieåm soaùt ñöôïc thieát keá vaø thöïc hieän höõu hieäu thì ruûi ro kieåm soaùt ñöôïc ñaùnh giaù laø thaáp hôn möùc toái ña, ñaây laø cô sôû giuùp kieåm toaùn vieân giôùi haïn phaïm vi cuûa caùc thöû nghieäm cô baûn ñoái vôùi caùc khoaûn muïc coù lieân quan. Neáu möùc ruûi ro kieåm soaùt ñöôïc ñaùnh giaù laø toái ña thì kieåm toaùn vieân khoâng thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt maø chæ thöïc hieän caùc thöû nghieäm cô baûn ôû möùc ñoä phuø hôïp. Kieåm toaùn vieân phaûi thöïc hieän moät soá thöû nghieäm kieåm soaùt ñeå chöùng minh cho söï hieåu bieát cuûa mình laø coù caên cö, thöû nghieäm kieåm soaùt cho kieåm toaùn vieân thaáy möùc ñoä tuaân thuû caùc chính saùch, thuû tuïc kieåm soaùt noäi boä (KSNB) ñaõ ñöôïc ñeà ra. Caùc thöû nghieäm kieåm soaùt tieâu bieåu: Muïc tieâu cuûa KSNB Quaù trình KSNB chuû yeáu Thöû nghieäm kieåm soaùt (1) (2) (3) Soá lieäu Nôï phaûi thu vaø doanh thu laø chính xaùc vaø coù caên cöù Quaù trình vaøo soå saùch: DT vaø NPT phaûi ñöôïc chöùng minh baèng caùc chöùng töø: HD, ñôn ñaët haøng, chöùng töø vaän chuyeån... Choïn moät soá nghieäp vuï: SSaùnh ÑÑH, vaø baûn sao HÑ veà quy caùch saûn phaåm, soá löôïng, giaù caû. Sau ñoù so 3 loaïi chöùng töø naøy vôùi hoaù ñôn: Kieåm tra taøi lieäu. Caùc nghieäp vuï phaûi ñöôïc pheâ chuaån moät caùch ñuùng ñaén. Giaûm ruûi ro veà Nôï phaûi thu khoù ñoøi. Caùc nghieäp vuï baùn haøng ñeàu ñöôïc boä phaän tín duïng pheâ chuaån tröôùc khi giao haøng Pheâ chuaån vieäc giaûm giaù haøng baùn bò traû laïi Pheâ chuaån xoaù soå Nôï phaûi thu khoù ñoøi Coù moät chính saùch tín duïng roõ raøng. Choïn moät soá leänh baùn haøng xem coù chöõ kyù cuûa tröôûng boä phaän tín duïng? (Kieåm tra taøi lieäu) Xem vieäc söû duïng vaø pheâ chuaån giaáy baùo Coù (Credit Note): KTTL Quan saùt haøng hoaù bò traû laïi coù ñöôïc kieåm tra hay khoâng? Ñoái vôùi NPT khoù ñoøi: Thu thaäp söï phaân tích ñoái vôùi TK döï phoøng giaûm giaù NPT:TK139 Ñoái chieáu SPS Nôï vôùi caùc taøi lieäu pheâ chuaån xoaù soå NPT khoù ñoøi Ñoái chieáu SPS Coù vôùi TK chi phí NPT khoù ñoøi Caùc nghieäp vuï ñöôïc ghi cheùp vaø coäng doàn ñuùng ñaén. Phaân tích traùch nhieäm ghi soå NKBH vaø ghi soå chi tieát NPT. Coù gôûi bieân baûn ñoái chieáu coâng nôï cho khaùch haøng haøng thaùng. Quan saùt ñoái chieáu nghieäp vuï. Kieåm tra söï vi phaïm quy cheá KSNB. Quan saùt ai chòu traùch nhieäm gôûi baûn ñoái chieáu coâng nôï, thu thaäp moät soá baûn ñoái chieáu coâng nôï haøng thaùng. Caùc nghieäp vuï ñöôïc ghi cheùp ñaày ñuû. Caùc chöùng töø vaän chuyeån ñeàu ñöôïc ñaùnh soá tröôùc. Caùc hoaù ñôn phaûi ñöôïc ñaùnh soá tröôùc vaø ñöôïc ghi cheùp ñaày ñuû. Kieåm tra söï lieân tuïc cuûa moät chuoãi hoaù ñôn, chöùng töø vaän chuyeån. Kieåm tra vieäc ghi soå cuûa moät chuoãi caùc hoaù ñôn (Ñoái chieáu leân nhaät kyù baùn haøng). Thoâng tin kòp thôøi, ñaày ñuû vaø chính xaùc. Heä thoáng taøi khoaûn, heä thoáng soå chi tieát, soå toång hôïp ñaày ñuû. Choïn maãu hoaù ñôn vaø ñoái chieáu leân soå chi tieát toång hôïp. Theo doõi NPT, tieán haønh laäp döï phoøng kòp thôøi. Laäp baùo caùo phaân tích NPT ñònh kyø Laäp baûng phaân tích NPT theo tuoåi nôï Giaûi trình NPT khoù ñoøi Quan saùt vaø phoûng vaán xem ai laøm vieäc naøy. Thu thaäp moät soá baùo caùo NPT ñaõ laäp. Sau khi ñaõ thöïc hieän caùc thöû nghieäm treân, kieåm toaùn vieân seõ ñaùnh giaù möùc ruûi ro kieåm soaùt cho moãi cô sôû daãn lieäu lieân quan ñeán khoaûn nôï phaûi thu khaùch haøng vaø nghieäp vuï baùn haøng ñoàng thôøi ñaùnh giaù ñieåm maïnh ñieåm yeáu cuûa heä thoáng ñeå cho pheùp taêng hoaëc giaûm thöû nghieäm cô baûn. 2.2.3.3.2 Thöïc hieän caùc thöû nghieäm cô baûn: Thöû nghieäm cô baûn duøng ñeå thu thaäp baèng chöùng veà nhöõng sai leäch troïng yeáu trong baùo caùo taøi chính. Qua thuû tuïc phaân tích kieåm toaùn vieân coù ñöôïc moät caùi nhìn toång quaùt veà tình hình kinh doanh cuûa ñôn vò, coù theå thaáy ñöôïc söï hôïp lyù veà maët toång theå hay nhöõng bieán ñoäng thaát thöôøng cuûa soá lieäu cuûa ñôn vò. Khi kieåm toaùn nôï phaûi thu khaùch haøng, Kieåm toaùn vieân coù theå aùp duïng caùc thöû nghieäm cô baûn bao goàm thuû tuïc phaân tích vaø thöû nghieäm chi tieát: 2.2.3.3.2.1 Thuû tuïc phaân tích: Keát quaû phaân tích laø yeáu toá quan troïng ñeå löïa choïn caùc thöû nghieäm chi tieát, döôùi ñaây laø moät soá thuû tuïc phaân tích thöôøng ñöôïc söû duïng trong kieåm toaùn nôï phaûi thu Tyû leä laõi goäp treân doanh thu Doanh thu baùn haøng – Giaù voán Tyû leä laõi goäp = Doanh thu baùn haøng Ñeå “ toâ ñieåm “ theâm cho keát quaû kinh doanh cuûa mình, caùc doanh nghieäp thöôøng hay khai khoáng doanh thu BH leân, hay khi caùc doanh nghieäp muoán “ EÙm “ doanh thu baùn haøng xuoáng thaáp ñeå noäp thueá GTGT ít, noäp thueá thu nhaäp doanh nghieäp ít hôn. Do ñoù, sai soùt coù theå xaûy ra: Khai khoáng hay khai thaáp doanh thu, vaø coù aûnh höôûng ñeán khoaûng Nôï phaûi thu. Tính soá voøng quay nôï phaûi thu Doanh thu baùn chòu Soá voøng quay NPT = NPT bình quaân Vieäc so saùnh tyû soá naøy vôùi soá lieäu cuûa ngaønh hoaëc cuûa naêm tröôùc giuùp kieåm toaùn vieân hieåu bieát veà hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ñôn vò cuõng nhö döï ñoaùn khaû naêng coù sai leäch trong baùo caùo taøi chính. So saùnh soá dö nôï quaù haïn naêm nay so vôùi naêm tröôùc Thuû tuïc naøy giuùp kieåm toaùn vieân ghi nhaän nhöõng bieán ñoäng trong thu hoài nôï vaø khaû naêng coù sai leäch trong soá lieäu nôï phaûi thu. So saùnh tyû leä chi phí döï phoøng nôï phaûi thu khoù ñoøi vôùi soá dö taøi khoaûn Nôï phaûi thu khaùch haøng naêm nay vôùi naêm tröôùc. Chi phí döï phoøng nôï khoù ñoøi Tyû leä = Toång Nôï phaûi thu Kieåm toaùn vieân caàn chuù yù raèng: tyû leä naøy khoâng ñöôïc quaù 20 %, vaø doanh nghieäp khoâng bò loã vì laäp döï phoøng Nôï phaûi thu khoù ñoøi. Ngoaøi vieäc so saùnh chung, kieåm toaùn vieân caàn xem xeùt laïi baûng keâ Nôï phaûi thu khaùch haøng ñeå choïn ra moät soá khaùch haøng coù möùc dö nôï vöôït quaù moät soá tieàn naøo ñoù, hoaëc soá dö keùo daøi trong nhieàu naêm ñeå nghieân cöùu chi tieát hôn. 2.2.3.3.2.2 Thöïc hieän caùc thöû nghieäm chi tieát Tuyø thuoäc vaøo caùc muïc tieâu kieåm toaùn neâu treân, caùc thöû nghieäm chi tieát coù theå aùp duïng laø: Thu thaäp hay töï laäp baûng soá dö chi tieát phaân tích theo tuoåi nôï ñeå ñoái chieáu vôùi soå chi tieát vaø soå caùi: Muïc tieâu: Ghi cheùp chính xaùc. Baûng soá dö chi tieát naøy lieät keâ soá dö cuûa töøng khaùch haøng vaø saép xeáp theo thôøi gian quaù haïn nôï, thöôøng thì baûng naøy ñöôïc laäp khi keát thuùc nieân ñoä. Kieåm toaùn vieân tieán haønh coäng doàn haøng ngang vaø haøng doïc, sau ñoù xem xeùt ñeán tính hôïp lyù cuûa söï phaân loaïi coâng nôï thoâng qua choïn moät soá khaùch haøng roài laàn ñeán soå chi tieát cuûa khaùch haøng ñoù. Ñoái chieáu vôùi kyø haïn thanh toaùn. Soá toång coäng treân baûng cuõng ñöôïc duøng ñeå ñoái chieáu vôùi taøi khoaûn toång hôïp treân soå caùi. Baûng soá dö chi tieát phaân tích theo tuoåi nôï Teân khaùch haøng söû duïng Soá dö nôï Trong ñoù Nôï trong haïn Nôï quaù haïn töø 1 ñeán 30 ngaøy Nôï quaù haïn töø 31 ñeán 61 ngaøy Nôï quaù haïn töø 61 ñeán 90 ngaøy Nôï quaù haïn töø 91 ñeán 120 ngaøy Nôï quaù haïn treân 120 ngaøy A 35000C1 35000^ B 60000 60000^ C 30000C2 10000^ 5000^ 150000^ Toång 125000V 45000V 65000V 15000V ^: Ñaõ kieåm tra ngaøy cuûa caùc nghieäp vuï baùn haøng chöa thanh toaùn tieàn treân soå chi tieát V: Ñaõ coäng doàn haøng doïc vaø haøng ngang C: Göûi thö xaùc nhaän ñeán khaùch haøng Göûi thö xin xaùc nhaän ñeán khaùch haøng Ñeå xaùc nhaän tính coù thöïc (hieän höõu) cuûa taøi khoaûn Nôï phaûi thu khaùch haøng, göûi thö xin xaùc nhaän ñeán khaùch haøng laø thöû nghieäm ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát. VSA 501 “ Baèng chöùng kieåm toaùn – caùc chæ daãn boå sung cho moät soá khoaûn muïc ñaët bieät” ñaõ quy ñònh:” tröôøng hôïp caùc khoaûn phaûi thu ñöôïc xaùc ñònh laø troïng yeáu trong baùo caùo taøi chính vaø coù khaû naêng khaùch nôï seõ phuùc ñaùp thö yeâu caàu khaùch nôï xaùc nhaän ._.caùc khoaûn nôï thì kieåm toaùn vieân phaûi laäp keá hoaïch yeâu caàu khaùch nôï xaùc nhaän tröïc tieáp caùc khoaûn phaûi thu hoaëc caùc soá lieäu taïo thaønh soá dö cuûa khoaûn phaûi thu” Ñoái vôùi vieäc kieåm toaùn khoaûn muïc Nôï phaûi thu, thö xaùc nhaän laø moät laïi baèng chöùng ñaët bieät quan troïng maø kieåm toaùn vieân phaûi ñaït ñöôïc khi trong cuoäc kieåm toaùn. Trong VSA 501 cuõng neâu roõ: “ Caùc thö yeâu caàu xaùc nhaän ñöôïc chính chuyeân gia kieåm toaùn göûi, trong ñoù yeâu caàu con nôï xaùc nhaän tröïc tieáp cho mình. Thö naøy cuõng neâu roõ raèng ban giaùm ñoác ñaõ cho pheùp hoï cung caáp thoâng tin cho chuyeân gia kieåm toaùn “ Coù hai phöông phaùp thu thaäp xaùc nhaän töø khaùch haøng laø:(i) yeâu caàu khaùch haøng traû lôøi trong moïi tröôøng hôïp vaø (ii) chæ yeâu caàu khaùch haøng traû lôøi neáu coù bieán ñoäng baát ñoàng vôùi thoâng tin ñeà nghò xin xaùc nhaän. Trong hai phöông phaùp treân, phöông phaùp thöù nhaát ñaùng tin caäy hôn, vì Neáu khoâng nhaän ñöôïc thö traû lôøi, noù seõ laø chæ daãn ñeå kieåm toaùn vieân ñieàu tra theâm.Trong khi ñoù vieäc khoâng traû lôøi ôû phöông phaùp xaùc nhaän thöù hai laïi laø baèng chöùng xaùc nhaän raèng soá lieäu ñuùng. Kieåm toaùn vieân coù theå phoái hôïp giöõa caùc daïng thö xaùc nhaän neâu treân ñeå ñaït keát quaû mong muoán. Kieåm toaùn vieân thöôøng choïn maãu göûi thö xaùc nhaän, côõ maãu lôùn hay nhoû tuyø thuoäc vaøo: Tính troïng yeáu cuûa Nôï phaûi thu so vôùi toång Taøi saûn; Ñaùnh giaù cuûa Kieåm toaùn vieân veà heä thoáng KSNB; Keát quaû gôûi thö xaùc nhaän naêm tröôùc; Phöông phaùp yeâu caàu xaùc nhaän (toaøn boä hay khoâng toaøn boä). Trong tröôøng hôïp, vieäc gôûi thö xaùc nhaän khoâng mang laïi keát quaû mong muoán thì trong VSA 501 cuõng neâu raèng : “ Trong tröôøng hôïp khoâng coù caâu traû lôøi ñoái vôùi yeâu caàu xaùc nhaän toaøn boä, phaûi thöïc hieän caùc thuû tuïc thay theá hoaëc soá dö khoâng ñöôïc xaùc nhaän phaûi ñöôïc coi laø moät sai soùt, caùc thuû tuïc thay theá laø kieåm tra caùc khoaûn nhaäp quyõ sau ngaøy keát toaùn hoaëc kieåm tra hoaù ñôn hay phieáu giao haøng. Ñoái vôùi caùc khoaûn khoâng ñöôïc xaùc nhaän vaø cuõng khoâng thöïc hieän ñöôïc caùc thuû tuïc thay theá, ta phaûi coi ñoù laø nhöõng sai soùt khi ñaùnh giaù caùc baèng chöùng thu ñöôïc qua vieäc kieåm tra vöøa tieán haønh “; “ Trong tröôøng hôïp Ban giaùm ñoác khaùch haøng yeâu caàu chuyeân gia kieåm toaùn khoâng gôûi thö yeâu caàu xaùc nhaän ñeán moät soá ñoái töôïng, chuyeân gia kieåm toaùn phaûi xem xeùt xem yeâu caàu naøy coù lyù do chính ñaùng hay khoâng. Ví du: ñoù laø tröôøng hôïp caùc khoaûn phaûi thu laø ñoái töôïng tranh chaáp giöõa caùc beân hoaëc tröôøng hôïp trao ñoåi tröïc tieáp giöõa chuyeân gia kieåm toaùn vaø con nôï seõ aûnh höôûng khoâng toát ñeán nhöõng ñaøm phaùn ñang dieãn ra giöõa ñôn vò vaø con nôï. Tröôùc khi chaáp thuaän yeâu caàu naøy, chuyeân gia kieåm toaùn phaûi xem xeùt nhöõng thoâng tin coù saün bieän minh cho giaûi thích cuûa ban giaùm ñoác. Trong tình hình naøy, chuyeân gia kieåm toaùn phaûi aùp duïng caùc thuû tuïc thay theá ñoái vôùi nhöõng khoaûn phaûi thu khoâng ñöôïc xaùc nhaän “ Kieåm tra vieäc laäp döï phoøng nôï khoù ñoøi Muïc tieâu: Söï ñaùnh giaù phuø hôïp cheá ñoä keá toaùn hieän haønh. Baèng chöùng toát nhaát veà khaû naêng thu hoài ñöôïc laø chi traû vaøo nhöõng ngaøy sau khi thôøi khoùa keát thuùc vaø kieåm toaùn vieân coù theå döïa vaøo ñoù ñeå ñaùnh giaù khaû naêng thu hoài nôï phaûi thu cuûa khaùch haøng. Neáu phaùt sinh nhöõng khoaûn nôï phaûi thu cuûa khaùch haøng coù soá tieàn ñaùng keå laïi bò xoùa boû do khoâng thu hoài ñöôïc thì kieåm toaùn vieân caàn kieåm tra vaø xeùt duyeät ñoái vôùi khoaûn naøy vì neáu khoâng ñöôïc xeùt duyeät coù khaû naêng laø moät nhaân vieân ñaõ gian laän vaø coù theå ñaõ tìm caùch xoùa boû moät soá khoaûn nôï ñeå che daáu haønh vi ñaùnh caép ngaân quyõ. Ngoaøi ra coøn phaûi kieåm tra vieäc ñieàu chænh tyû giaù thöïc teá cuûa khoaûn phaûi thu coù soá dö goác ngoaïi teä theo ñuùng quy ñònh cuûa cheá ñoä keá toaùn. Kieåm tra vieäc khoaù soå vôùi nghieäp vuï baùn haøng Muïc tieâu: Söï ñaày ñuû cuûa nôï phaûi thu cuoái kyø Kieåm toaùn vieân kieåm tra chi tieát nghieäp vuï baùn haøng tröôùc vaø sau ngaøy khoùa soå vaøi ngaøy roài kieåm tra hoùa ñôn phieáu giao haøng, caùc chöùng töø lieân quan khaùc ñeå ñaûm baûo chuùng ñöôïc ghi cheùp ñuùng nieân ñoä. Kieåm tra caùc chöùng töø thanh toaùn caùc khoaûn thu tieàn moät soá ngaøy sau nieân ñoä keá toaùn (xem chi tieát khaùch haøng, traû tieàn cho loâ haøng naøo, soá tieàn….) Xem xeùt veà caùc khoaûn nôï phaûi thu khaùch haøng bò caàm coá, theá chaáp Caùc khoaûn nôï phaûi thu khaùch haøng bò caàm coá theá chaáp ñeàu ñaõ ñöôïc ghi chuù roõ raøng, vì theá kieåm toaùn vieân caàn chuù yù khaùm phaù ra caùc khoaûn khoâng ñöôïc khai baùo. Ngoaøi ra caàn ñoïc caùc bieân baûn hoïp vaø caùc taøi lieäu lieân quan hay phoûng vaán xem caùc khoaûn nôï phaûi thu naøy thaät söï thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa doanh nghieäp hay khoâng. Ñaùnh giaù chung veà söï trình baøy vaø coâng boá khoaûn nôï phaûi thu khaùch haøng treân baùo caùo taøi chính: Kieåm tra nhöõng tröôøng hôïp coù soá dö nôï phaûi thu beân coù nhöõng khoaûn naøy caàn ñöôïc phaûn aùnh treân baùo caùo taøi chính trong khoaûn muïc ngöôøi mua öùng tröôùc tieàn trong phaàn nôï phaûi traû. Kieåm tra vieäc khai baùo caùc thoâng tin boå sung lieân quan ñeán nôï phaûi thu treân baûng thuyeát minh baùo caùo taøi chính. 2.2.3.3.3 Hoaøn thaønh kieåm toaùn Kieåm toaùn vieân raø soaùt caùc coâng vieäc ñaõ thöïc hieän, taäp hôïp caùc baèng chöùng, taøi lieäu thu thaäp ñöôïc trong quaù trình kieåm toaùn vaøo hoà sô kieåm toaùn ñeå laøm cô sôû cho nhöõng yù kieán nhaän xeùt veà baùo caùo taøi chính ñöôïc kieåm toaùn. Tuyø theo söï ñaùnh giaù möùc ñoä tin caäy cuûa baùo caùo taøi chính maø kieåm toaùn vieân seõ phaùt haønh loaïi baùo caùo kieåm toaùn phuø hôïp. 3.1 KHAÙI QUAÙT QUY TRÌNH KIEÅM TOAÙN BAÙO CAÙO TAØI CHÍNH TAÏI COÂNG TY KIEÅM TOAÙN U&I 3.1.1 Tieán haønh khaûo saùt tình hình kinh doanh, coâng nôï taïi khaùch haøng vaø tieán haønh laäp chieán löôïc vaø keá hoaïch kieåm toaùn. 3.1.1.1 Tieáp nhaän khaùch haøng Moãi nhaân vieân ñeàu coù theå tieáp caän, naém baét nhu caàu cuûa khaùch haøng, ñoái vôùi khaùch haøng môùi, Giaùm ñoác seõ phaân coâng kieåm toaùn vieân chính gaëp gôõ tröïc tieáp khaùch haøng, trình baøy quan ñieåm coâng ty. Ñoái vôùi khaùch haøng cuõ, coâng ty tieáp xuùc giaùn tieáp qua ñieän thoaïi vì trong quaù trình laøm vieäc vôùi ñoái taùc coâng ty coù cheá ñoä chaêm soùc khaùch haøng neân naém baét nhu caàu cuûa khaùch haøng cuõng nhö khaùch haøng hieåu roõ quan ñieåm cuûa coâng ty khaù ñuû. 3.1.1.2 Tìm hieåu sô boä veà khaùch haøng Ñeå thöïc hieän baùo caùo Taøi chính, kieåm toaùn vieân phaûi coù hieåu bieát ñaày ñuû veà tình hình kinh doanh nhaèm ñaùnh giaù vaø phaân tích ñöôïc caùc söï kieän, nghieäp vuï vaø thöïc teá hoaït ñoäng cuûa ñôn vò maø theo kieåm toaùn vieân thì coù aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo Taøi chính, ñeán vieäc kieåm tra cuûa kieåm toaùn vieân, hoaëc ñeán baùo caùo kieåm toaùn...kieåm toaùn vieân cuûa coâng ty thöôøng tìm hieåu caùc vaán ñeà sau: Ñieàu leä Coâng ty vaø giaáy pheùp thaønh laäp Ñieàu leä Coâng ty giuùp kieåm toaùn vieân hieåu vaø xem xeùt nhieàu vaán ñeà nhö cô caáu toå chöùc, thuû tuïc hoïp coå ñoâng…. Giaáp pheùp hay quyeát ñònh thaønh laäp laø taøi lieäu phaùp lyù chöùng minh tö caùch phaùp nhaân cuûa ñôn vò, giuùp kieåm toaùn vieân hieåu quaù trình hình thaønh, muïc tieâu hoaït ñoäng, caùc lónh vöïc kinh doanh hôïp phaùp cuûa ñôn vò. Caùc bieân baûn hoïp Hoäi ñoàng coå ñoâng, Hoäi ñoàng quaûn trò (hay Hoäi ñoàng thaønh vieân) vaø Ban giaùm ñoác (neáu coù). Caùc hôïp ñoàng hay cam keát quan troïng Caùc hôïp ñoàng hay cam keát chuû yeáu nhö: hôïp ñoàng mua haøng, baùn haøng hay söû duïng baûn quyeàn...,giuùp kieåm toaùn vieân tieáp caän vôùi nhöõng hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng Caùc noäi quy, chính saùch cuûa khaùch haøng Caùc chính saùch nhö: chính saùch nhaân söï, tieáp thò, tín duïng...vì chuùng aûnh höôûng ñeán thoâng tin baùo caùo taøi chính nhöng laïi naèm ngoaøi phaïm vi kieåm soaùt cuûa heä thoáng keá toaùn. Ngoaøi ra kieåm toaùn vieân coøn naém baét moät soá vaán ñeà lieân quan ñeán vieäc kieåm toaùn quy trình nôï phaûi thu nhö: Khaûo saùt chi tieát soá dö taøi khoaûn nôï phaûi thu ; Khaûo saùt taøi khoaûn nôï khoù ñoøi ; Khaûo saùt chi tieát nhöõng khoaûn nôï ñaõ ñöôïc huyõ boû nhöng thu hoài ñöôïc trong naêm ( neáu coù ). Moät soá ruûi ro kiểm toaùn vieân coù theå ñeà nghò doanh nghieäp gôûi thö xaùc nhaän coâng nôï ngay töø luùc ñi khaûo saùt tình hình, ñeå khi cuoäc kieåm toaùn tieán haønh ñöôïc thuaän lôïi hôn. Nhöng haàu heát taát caû caùc coâng vieäc treân ñöôïc thöïc hieän ngay trong buoåi kieåm toaùn vaø do kieåm toaùn vieân chính ñaûm nhaän. 3.1.1.3 Kyù hôïp ñoàng kieåm toaùn: Hôïp ñoàng kieåm toaùn laø söï thoaû thuaän giöõa caùc beân tham gia kyù keát (Coâng ty kieåm toaùn, khaùch haøng) veà caùc ñieàu khoaûn vaø ñieàu kieän thöïc hieän kieåm toaùn cuûa khaùch haøng vaø coâng ty kieåm toaùn, trong ñoù xaùc ñònh muïc tieâu, phaïm vi kieåm toaùn, quyeàn vaø traùch nhieäm moãi beân, hình thöùc baùo caùo kieåm toaùn, thôøi gian thöïc hieän vaø caùc ñieàu khoaûn veà phí, xöû lyù tranh chaáp hôïp ñoàng. Caên cöù vaøo baùo caùo khaûo saùt, phoøng phaùt trieån kinh doanh seõ tieán haønh soaïn thaûo thö baùo giaù gởi đñến khaùch haøng. Sau khi nhaän hoài baùo ñoàng yù cuûa khaùch haøng, phoøng phaùt trieån kinh doanh caên cöù vaøo thö baùo giaù, yù kieán cuûa khaùch haøng vaø yù kieán chæ ñaïo cuûa Giaùm ñoác tieán haønh laäp hôïp ñoàng theo maãu thoáng nhaát cuûa Coâng ty, vaø thöïc hieän kyù hôïp ñoàng kieåm toaùn. 3.1.1.4 Laäp keá hoaïch kieåm toaùn: Keá hoaïch kieåm toaùn cuûa coâng ty bao goàm noäi dung, chieán löôïc vaø chöông trình kieàm toaùn töøng khoaûn muïc thuoäc baùo caùo taøi chính. Noäi dung vaø chöông trình kieåm toaùn ñöôïc coâng ty xaây döïng chung vaø theo khuoân maãu nhaát ñònh cho moïi uoäc kieåm toaùn, chöông trình kieåm toaùn moâ taû caùc thuû tuïc kieåm toaùn nhaát quaùn, khi kieåm toaùn moät khaùch haøng cuï theå, kieåm toaùn vieân seõ linh hoaït aùp duïng ñeå ñaït ñöôïc baèng chöùng ñaày ñuû nhaát. coøn chieán löôïc kieåm toaùn töøng coâng ty khoâng ñöôïc theå hieän qua moät giaáy tôø naøo maø chæ ñöôïc ghi nhôù bôûi ngöôøi kieåm toaùn vieân chính thöïc hieän kieåm toaùn coâng ty ñoù. 3.1.2 Thöïc hieän kieåm toaùn taïi vaên phoøng khaùch haøng Coâng vieäc kieåm toaùn ñöôïc thöïc hieän taïi Vaên phoøng cuûa khaùch haøng theo thôøi gian thoaû thuaän trong hôïp ñoàng nhaèm tieán haønh caùc thuû tuïc kieåm toaùn, thu thaäp baèng chöùng thích hôïp, tin caäy vaø ñaày ñuû ñeå ñaït ñöôïc keá hoaïch vaø chöông trình kieåm toaùn ñeà ra. Tröôùc khi baét ñaàu cuoäc kieåm toaùn, kieåm toaùn vieân gôûi thö heïn kieåm toaùn thoâng baùo cho khaùch haøng veà thôøi gian baét ñaàu kieåm toaùn, thaønh phaàn tham gia kieåm toaùn, keøm theo baûng yeâu caàu caùc chöùng töø cho coâng vieäc kieåm toaùn ( xem phuï luïc soá 1-thö heïn kieåm toaùn vaø baûng yeâu caàu cuûa kieåm toaùn vieân). Thoâng thöôøng thö ñöôïc gôûi ñi tröôùc cuoäc kieåm toaùn 4 ngaøy. Khi tieáp xuùc vôùi ñaïi dieän cuûa coâng ty khaùch haøng, kieåm toaùn vieân chính seõ trình baøy caùch thöùc laøm vieäc cuûa nhoùm kieåm toaùn cuõng nhö yeâu caàu söï hoå trôï töø phía ñôn vò. Taïi vaên phoøng khaùch haøng, nhoùm kieåm toaùn vieân tieán haøng thu thaäp caùc taøi lieäu caàn thieát cho cuoäc kieåm toaùn, nhöõng nghi vaán cuûa kieåm toaùn vieân ñöôïc giaûi ñaùp tröïc tieáp bôûi caùc keá toaùn phuï traùch töøng phaàn haønh lieân quan. Vieäc thu thaäp taøi lieäu xoaùy vaøo troïng taâm naøo tuøy thuoäc vaøo söï phaân loïai khaùch haøng. Ñoái vôùi khaùch haøng chöa töøng ñöôïc kieåm toaùn baùo caùo taøi chính Kieåm toaùn vieân seõ löu yù theâm tính trung thöïc hôïp lyù cuûa chæ tieâu soá ñaàu naêm treân baùo caùo taøi chính. Chuù troïng ñeán hoà sô phaùp lyù Coâng ty, giaáy pheùp thaønh laäp, phöông thöùc goùp voán ñaàu tö, tieán ñoä thöïc hieän xaây döïng cô baûn cuûa coâng ty. Ñoái vôùi khaùch haøng ñöôïc kieåm toaùn bôûi Coâng ty kieåm toaùn khaùc trong nieân ñoä tröôùc Kieåm toaùn vieân tìm hieåu sô boä baùo caùo kieåm toaùn cuûa naêm tröôùc, quan taâm ñeán loaïi yù kieán nhaän xeùt cuûa baùo caùo kieåm toaùn, yeáu keùm toàn taïi trong cô cheá kieåm soaùt ñöôïc kieåm toaùn vieân tieàn nhieäm löu yù ñaõ ñöôïc khaéc phuïc hay chöa, xem xeùt söï phuø hôïp cuûa caùc thoâng tin ñính keøm baùo caùo taøi chính. Tuy nhieân caùc soá lieäu cuûa baùo caùo kieåm toaùn naêm tröôùc khoâng so saùnh ñöôïc vôùi naêm nay vì caùch thöùc, phöông phaùp kieåm toaùn khoâng ñoàng nhaát vôùi nhau. Ñoái vôùi khaùch haøng cuõ cuûa Coâng ty Xaùc ñònh caùc thoâng tin caàn caäp nhaät boå sung nhö xem tình hình nhaân söï coù thay ñoåi khoâng? quy moâ saûn xuaát coù môû roäng khoâng? Coù thay ñoåi cheá ñoä chính saùch laø aûnh höôûng troïng yeáu ñeán baùo caùo taøi chính naêm hieän haønh khoâng. Sau khi nhaän ñònh chung veà khaùch haøng, döïa treân baùo caùo taøi chính cuûa khaùch haøng, kieåm toaùn vieân chính phaân coâng caùc khoaûn muïc cho töøng trôï lyù kieåm toaùn. Noäi dung vaø trình töï kieåm toaùn töøng khoaûn muïc ñaõ ñöôïc thieát keá saün . 3.1.3 Hoaøn thaønh kieåm toaùn Tröôùc khi keát thuùc coâng vieäc kieåm toaùn taïi vaên phoøng coâng ty khaùch haøng, kieåm toaùn vieân baøn giao soå saùch, taøi lieäu maø khaùch haøng ñaõ cung caáp phuïc vuï kieåm toaùn. Yeâu caàu khaùch haøng cung caáp nhöõng taøi lieäu coøn thieáu khaùc baèng caùch chuyeån fax nhanh. Sau khi hoaøn taát coâng vieäc kieåm toaùn taïi vaên phoøng khaùch haøng, kieåm toaùn vieân taäp hôïp laïi caùc coâng vieäc ñaõ thöïc hieän vaø phaùt haønh baùo caùo kieåm toaùn. Caùc coâng vieäc ôû giai ñoaïn naøy bao goàm: Kieåm toaùn vieân chính tieán haønh coâng taùc raø soaùt hoà sô kieåm toaùn; taäp hôïp caùc buùt toaùn ñieàu chænh leân baûng toång hôïp sai soùt vaø ñöa ra yù kieán nhaän xeùt treân baùo caùo taøi chính cuûa khaùch haøng. Chuyeån hoà sô kieåm toaùn cho giaùm ñoác kieåm toaùn kieåm tra. Sau khi kieåm tra, giaùm ñoác kieåm toaùn chæ ñaïo kieåm toaùn vieân chính boå sung, söûa ñoåi caùc noäi dung (neáu coù) trong hoà sô kieåm toaùn cho khôùp ñuùng vaø chính xaùc. Giaùm ñoác seõ pheâ duyeät toaøn boä döï thaûo baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc kieåm toaùn, thö giaûi trình vaø chuyeån laïi cho phoøng nghieäp vuï ñeå hoaøn chænh. Caùc baûn döï thaûo ñaõ ñöôïc giaùm ñoác duyeät seõ ñöôïc gôûi ñeán khaùch haøng ñeå laáy yù kieán. Trong tröôøng hôïp coù nhieàu vaán ñeà caàn thaûo luaän vôùi khaùch haøng, phoøng nghieäp vuï saép xeáp moät cuoäc hoïp vôùi khaùch haøng ñeå trình baøy roõ hôn caùc ñeà nghò ñieàu chænh trong baùo caùo taøi chính cuõng nhö caùc vaán ñeà khaùc. Sau khi khaùch haøng ñoàng yù vôùi caùc döï thaûo, caùc baùo caùo taøi chính seõ ñöôïc in aán vaø ñoùng thaønh taäp theo soá löôïng ñaõ thoaû thuaän trong hôïp ñoàng vaø gôûi ñeán khaùch haøng ñeå kyù tröôùc treân caùc baùo bieåu. Kieåm toaùn vieân chính phaùt haønh baùo caùo taøi chính ñaõ ñöôïc kieåm toaùn, giao cho khaùch haøng vaø ñeà nghò khaùch haøng kyù nhaän vaøo phieáu giao nhaän hoà sô. 3.1.4 Toå chöùc löu tröõ hoà sô kieåm toaùn Hoà sô kieåm toaùn vöøa laø phöông tieän laøm vieäc cuûa kieåm toaùn vieân, vöøa laø nôi löu giöõ caùc baèng chöùng. Taát caû caùc baèng chöùng treân ñeàu ñöôïc löu trong hoà sô laøm vieäc cuûa kieåm toaùn vieân nhö chuaån möïc kieåm toaùn VSA230 – “Hoà sô kieåm toaùn” ñaõ ghi “Hoà sô kieåm toaùn laø söï taøi lieäu hoùa veà hoaøn caûnh maø kieåm toaùn vieân laøm vieäc, nhöõng coâng vieäc maø kieåm toaùn vieân ñaõ laøm vaø nhöõng baèng chöùng maø kieåm toaùn vieân ñaõ ñaït ñöôïc ñeå phuïc vuï cho quaù trình kieåm toaùn vaø ñeå laøm cô sôû cho baùo caùo kieåm toaùn.” Vieäc taäp hôïp caùc baèng chöùng vaøo moät hoà sô giuùp vieäc xem xeùt laïi hoaëc vieäc kieåm soaùt cuûa caáp treân ñoái vôùi caáp döôùi trôû neân thuaän tieän hôn. Neáu coù tranh chaáp xaûy ra thì hoà sô kieåm toaùn laø baèng chöùng coù tính phaùp lyù. Hoà sô kieåm toaùn taïi coâng ty U&I goàm 2 phaàn. 3.1.4.1 Hoà sô phaùp lyù: Löu tröõ taát caû caùc taøi lieäu veà khía caïnh phaùp lyù cuûa coâng ty. Hoà sô naøy ñöôïc söû duïng cho nhieàu naêm vaø ñöôïc caäp nhaät thöôøng xuyeân qua caùc naêm. Caùc taøi lieäu thöôøng ñöôïc löu trong hoà sô naøy bao goàm: Giaáy pheùp ñaàu tö, giaáy pheùp thaønh laäp, giaáy ñaêng kyù kinh doanh, giaáy chaáp thuaän cheá ñoä keá toaùn (ñoái vôùi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi).Caùc quyeát ñònh boå nhieäm laõnh ñaïo, keá toaùn tröôûng, caùc hôïp ñoàng vay, hôïp ñoàng kinh teá quan troïng vaø coù hieäu löïc trong nhieàu naêm taøi chính 3.1.4.2 Hoà sô kieåm toaùn naêm hieän haønh Ñaây laø hoà sô löu tröõ caùc taøi lieäu, baèng chöùng kieåm toaùn cuûa moät kyø keá toaùn, phaàn ñaàu hoà sô laø muïc luïc hoà sô löu, ghi kyù hieäu caùc phaàn baèng chöõ caùi A,B,C,… vaø yù nghóa caùc kyù hieäu ñeå ngöôøi ñoïc deã tìm. Vd: chöông trình kieåm toaùn nôï phaûi thu ñöôïc kyù hieäu baèng chöõ E ( xem phuï luïc soá 2 – hoà sô naêm hieän haønh). Phaàn tieáp theo laø caùc khoaûn muïc hoaëc coâng vieäc kieåm toaùn ñöôïc toå chöùc löu theo thöù töï trong muïc luïc. Trong töøng phaàn, kieåm toaùn vieân toå chöùc giaáy laøm vieäc vaø giaáy tôø lieân quan theo maãu vaø trình töï chung thoáng nhaát toaøn coâng ty.Vì nhöõng tính chaát quan troïng cuûa hoà sô kieåm toaùn neân coâng vieäc löu hoà sô phaûi roõ raøng, khoa hoïc, ñaûm baûo cho vieäc tìm kieám nhöõng thoâng tin töø hoà sô laø nhanh nhaát. Vieäc toå chöùc hoà sô löu taïi U&I laø nhö sau: Moãi khoaûn muïc kieåm toaùn ñöôïc kyù hieäu baèng 1 chöõ caùi in hoa, trang ñaàu tieân neâu toaøn boä caùc coâng vieäc caàn laøm cuûa khoaûn muïc ñoù bao goàm muïc tieâu vaø thuû tuïc kieåm toaùn, keá tieáp laø caùc baèng chöùng kieåm toaùn thu thaäp ñöôïc ñeå thoaû maõn caùc muïc tieâu trong thöû nghieäm nhö bieåu tính toaùn treân giaáy laøm vieäc vaø caùc taøi lieäu chöùng minh khaùc maø kieåm toaùn vieân coù ñöôïc do yeâu caàu ñôn vò cung caáp, vaø sau cuøng laø caùc giaáy laøm vieäc cuûa phaàn haønh ñoù. Giaáy laøm vieäc chöùa ñöïng caùc thoâng tin sau: Teân coâng ty khaùch haøng Nieân ñoä keá toaùn Teân ngöôøi laäp vaø ngöôøi soaùt xeùt Ngaøy thaùng naêm laäp giaáy laøm vieäc Noäi dung ñaõ thöïc hieän Caùc ghi chuù veà caùc coâng vieäc ñaõ laøm Keát luaän veà soá lieäu ñaõ kieåm toaùn vaø neâu caùc buùt toaùn ñieàu chænh neáu coù Caùc kyù hieäu thöôøng ñöôïc söû duïng treân giaáy laøm vieäc: v: Ñaõ kieåm tra chöùng töø goác GL: Soá lieäu ñaõ khôùp vôùi Baùo caùo taøi chính chöa kieåm toaùn DK: Khôùp vôùi Baùo caùo kieåm toaùn naêm tröôùc a,b : Chuù yù soá lieäu ñoù bao goàm caùc khoaûn naøo, vaø coù troïng yeáu hay khoâng Ngoaøi ra tuy töøng kieåm toaùn vieân chính coøn söû duïng caùc kyù hieäu rieâng cuûa mình trong quaù trình laøm vieäc vaø coù dieãn giaûi keøm theo KIEÅM TOAÙN CHI TIEÁT KHOAÛN MUÏC NÔÏ PHAÛI THU KHAÙCH HAØNG 3.2.1 Tìm hieåu vaø ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä. Taïi U&I , vieäc tìm hieåu heä thoáng KSNB chæ ñöôïc thöïc hieän sô löôïc bôûi kieåm toaùn vieân chính, vaø chuû yeáu thoâng qua quan saùt vaø phoûng vaán khaùch haøng, khoâng duøng moät coâng cuï cô baûn naøo ñeå tìm hieåu heä thoáng KSNB. Thöôøng thì caùc kieåm toaùn vieân khoâng thöïc hieän caùc thöû nghieäm kieåm soaùt ñeå ñaùnh giaù laïi ruûi ro kieåm soaùt nhaèm muïc ñích sau naøy giaûm caùc thöû nghieäm chi tieát, maø caùc thöû nghieäm kieåm soaùt seõ ñöôïc thöïc hieän song song vôùi vieäc kieåm tra chi tieát, caùc thuû tuïc phaân tích. 3.2.2 Thöïc hieän caùc thöû nghieäm cô baûn 3.2.2.1 Thuû tuïc phaân tích Ñoái vôùi khoaûn muïc Nôï phaûi thu khaùch haøng, Kieåm toaùn vieân ( KTV ) taïi coâng ty U&I thöïc hieän thuû tuïc phaân tích sau : Tröôùc moãi cuoäc kieåm toaùn: Caùc kieåm toaùn vieân laäp baûng phaân tích raø soaùt cho caùc chæ tieâu treân BCDKT vaø BCKQKD. Baûng phaân tích raø soaùt naøy theå hieän soá lieäu cuoái naêm, soá lieäu ñaàu naêm, cheânh leäch vaø % taêng giaûm. Qua ñoù kieåm toaùn vieân nhaän bieát ñöôïc söï bieán ñoäng cuûa khoaûn muïc Nôï phaûi thu khaùch haøng, bieát ñöôïc söï bieán ñoäng cuûa Nôï phaûi thu khaùch haøng trong moái quan heä vôùi söï bieán ñoäng cuûa moät soá chæ tieâu khaùc nhö : Doanh thu, Döï phoøng Nôï phaûi thu khoù ñoøi... Töø ñoù Kieåm toaùn vieân ( KTV ) coù theå nhaän thaáy ñöôïc phaàn naøo söï hôïp lyù cuûa soá lieäu ñôn vò hay nhöõng baát thöôøng maø ñeà ra keá hoaïch kieåm toaùn cho phuø hôïp. VD: Baûng phaân tích raø soaùt moät soá chæ tieâu treân baûng CÑKT cuûa khaùch haøng Acc. # Name Ref Preliminary Adjustment/Classification Final Last year's Dif. Short-term accounts receivable 131 Accounts receivable-trade 61.917.805 (61.917.805) - 795.485.367 (795.485.367) 0% 3312 Advances to suppliers 172.925.883 - 172.925.883 172.925.883 - 100% 136 Inter-company receivable - - - - - 137 Construction contractor receivables - - - - - 139 Provision for doubtful debts - - - - - 234.843.688 (61.917.805) 172.925.883 968.411.250 (795.485.367) Long-term accounts receivable 1310 Long-term accounts receivable - - - - - 1360 Long-term inter-company receivable - - - - - - - - - - Trong khi thöïc hieän kieåm toaùn: Ñieàu tröôùc tieân caùc kieåm toaùn vieân laøm laø tính MP cuûa coâng ty ñöôïc kieåm toaùn nhaèm xaùc ñònh möùc troïng yeáu toång theå cho cuoäc kieåm toaùn, coâng ty choïn caùch tính MP döïa treân doanh thu, caùch tính ñöôïc moâ taû nhö sau: Böôùc 1: Quy ñoåi doanh thu tính theo VND sang USD Böôùc 2: Laáy doanh thu tính theo USD x tyû leä aûnh höôûng cuûa doanh thu = a Böôùc 3: soá a laøm troøn thaønh b Böôùc 4: Laáy b x tyû leä aûnh höôûng cuûa thueá = c Böôùc 5: Laáy c x tyû leä aûnh höôûng cuûa sai phaïm cho pheùp = d Böôùc 6: laáy d chia cho 2 ta ñöôïc côõ maãu tính theo USD Böôùc 7: Côõ maãu (USD) x tyû giaù BQLNH = möùc troïng yeáu cho toaøn boä baûng CÑKT Trong ñoù caùc tyû leä aûnh höôûng cuûa doanh thu, cuûa thueá, cuûa caùc sai phaïm ñöôïc coâng ty maëc ñònh vaø khoâng thay ñoåi cho taát caû caùc coâng ty khaùch haøng. Trong ñoù tyû leä aûnh höôûng cuûa doanh thu ñöôïc coâng ty xaùc ñònh nhö sau: Doanh thu (USD) Tyû leä 500,000 0.030 600,000 0.025 700,000 0.023 800,000 0.020 900,000 0.018 1,000,000 0.017 2,000,000 0.016 6,000,000 0.015 10,000,000 0.012 15,000,000 0.010 30,000,000 0.009 50,000,000 0.008 100,000,000 0.007 300,000,000 0.006 1,000,000,000 0.005 Ví duï: Tính MP cho moät khaùch haøng Description Cty ABC Critical component : 845,242.21 Input Selected Factor : 0.02 Calculated post-tax materiality : 16,904.84 Selected post-tax materiality : 16,000.00 Effective tax rate : 0.00 Calculated pre-tax materiality : 16,000.00 Effective error rate : 0.20 Calculated monetary precision : 12,800.00 Sampling interval : 6,400.00 (USD) Tyû giaù BQLNH : 15,872.00 101,580,800.00 (VND) Nhö vaäy möùc troïng yeáu toång theå cuûa BCTC cuûa coâng ty ABC laø 101,580,800.00 VND. Sau khi xaùc ñònh möùc troïng yeáu toång theå cho cuoäc kieåm toaùn, tuy theo töøng khoaûn muïc maø KTV quyeát ñònh kieåm tra toaøn boä hay döïa vaøo möùc troïng yeáu ñeå tính sample size. Caùch tính sample ñöôïc moâ taû nhö sau: Population : Laáy toång soá phaùt sinh cuûa TK caàn kieåm tra trong 12 thaùng (1) Topstratum: Coäng taát caû nhöõng maãu lôùn hôn sampling interval (2) New population: (1) –(2) = (3) Sampling interval: (4) Sample size : (3) chia (4) = côõ maãu Nghóa laø khi choïn maãu ñeå kieåm tra thì choïn taát caû caùc maãu lôùn hôn sampling interval coäng vôùi soá maãu tính ñöôïc . Tuyø theo töøng khoaûn muïc maø KTV coù nhöõng thuû tuïc phaân tích sô boä ñeå thaáy ñöôïc söï hôïp lyù veà maët toång theå hoaëc nhöõng baát thöôøng veà soá lieäu cuûa ñôn vò. 3.2.2.2 Thöïc hieän caùc thöû nghieäm chi tieát : Qua tìm hieåu veà HTKSNB vaø thöïc hieän moät soá thuû tuïc phaân tích, kieåm toaùn vieân, tuyø töøng tröôøng hôïp cuï theå, seõ quyeát ñònh söû duïng nhöõng thöû nghieäm chi tieát naøo, ôû möùc ñoä naøo ñeå coù ñöôïc nhöõng baèng chöùng veà söï trung thöïc vaø hôïp lyù cuûa soá lieäu moät caùch toái öu nhaát coù theå. Vieäc naøy, noùi chung, chòu aûnh höôûng cuûa kinh nghieäm cuûa töøng Kieåm toaùn vieân. 1/ Laäp baûng keâ soá dö chi tieát caùc khoaûn phaûi thu khaùch haøng vaøo ngaøy 31/12/200x vaø tieán haønh kieåm tra tính chính xaùc cuûa soá lieäu ñôn vò: KTV tieán haønh coäng doàn, kieåm tra söï ñuùng ñaén treân danh saùch coâng nôï khaùch haøng. Töø danh saùch chi tieát coâng nôï khaùch haøng, kieåm toaùn vieân tieán haønh ñoái chieáu soá lieäu ñôn vò leân soå chi tieát coâng nôï khaùch haøng ñeå thaáy ñöôïc söï thoáng nhaát chính xaùc cuûa soá lieäu ñôn vò. Thöôøng thì kieåm toaùn vieân seõ choïn maãu ñeå ñoái chieáu neáu danh saùch coâng nôï daøi. Kieåm toaùn vieân cuõng ñoái chieáu soá toång coäng leân soå caùi, baûng caân ñoái soá phaùt sinh, baûng CÑKT ñeå kieåm tra tính chính xaùc veà soá lieäu cuûa ñôn vò, söï thoáng nhaát giöõa soå caùi vôùi baùo caùo cuûa ñôn vò. Neáu TK 131 coù tieåu khoaûn caáp 2,3…. Thì KTV cuõng tieán haønh ñoái chieáu soá lieäu töøng tieåu khoaûn leân soå chi tieát, soå caùi vaø baûng CÑSPS So saùnh vôùi soá dö töøng khoaûn muïc vaøo thôøi ñieåm 31/12/200X vôùi 31/12/200X-1 nhaèm phaùt hieän nhöõng bieán ñoäng baát thöôøng. 2/ Thöïc hieän thuû tuïc gôûi thö xaùc nhaän: Sau khi tieán haønh kieåm tra tính chính xaùc veà soá lieäu cuûa ñôn vò, KTV seõ tieán haønh gôøi thö xaùc nhaän ngay hoaëc coâng vieäc naøy ñöôïc thöïc hieän khi KTV ñeán khaûo saùt khaùch haøng(Vieäc naøy caàn coù thôøi gian ñeå coù keát quaû). KTV thöôøng gôøi 100% thö xaùc nhaän vaø theo phöông phaùp yeâu caàu khaùch haøng traû lôøi trong moïi tröôøng hôïp. Qua thuû tuïc gôûi thö xaùc nhaän xaùc nhaän : KTV coù theå coù ñöôïc baèng chöùng cho quyeàn lôïi cuûa ñôn vò ñoái vôùi Nôï phaûi thu, söï hieän höõu cuûa caùc khoaûn phaûi thu. Khi thö xaùc nhaän veà KTV tieán haønh ñoái chieáu soá dö ñaõ ñöôïc xaùc nhaän vôùi soá dö treân soå chi tieát, neáu coù söï cheânh leäch KTV seõ ñieàu tra vaø phaûi ñaït ñöôïc söï giaûi trình hôïp lyù. Khi thö xaùc nhaän veà khoâng ñaït chæ tieâu hoaëc khoâng ñöôïc traû lôøi bôûi nhöõng khaùch haøng coù soá dö lôùn, KTV tieán haønh moät soá thuû tuïc khaùc ñeå thay theá, chuû yeáu laø xem xeùt vieäc traû nôï sau nieân ñoä cuûa con nôï. Neáu thuû tuïc kieåm tra vieäc traû tieàn sau nieân ñoä vaãn chöa ñaït ñöôïc ñuû ñoä tin caäy, KTV seõ tieán haønh xem xeùt theâm moät soá chöùng töø goác nhö phieáu xuaát kho haøng hoaù, hoaù ñôn, hôïp ñoàng mua baùn, ñôn ñaët haøng thö töø qua laïi... ñeå bieát ñöôïc söï hieän höõu, söï chính xaùc cuûa vieäc caáu thaønh SDCK. ÔÛ moät soá ñôn vò thöïc hieän vieäc ñoái chieáu coâng nôï vôùi khaùch haøng vaøo cuoái nieân ñoä thì KTV coù theå khoâng tieán haønh vieäc gôûi thö xaùc nhaän hoaëc chæ choïn ra moät soá khaùch haøng coù soá dö lôùn maø chöa coù thö xaùc nhaän coâng nôï tieáp tuïc xaùc nhaän coâng nôï Luùc naøy, Kieåm toaùn vieân seõ tieán haønh choïn maãu caùc con nôï ñeå thu thaäp thö ñoái chieáu coâng nôï. Ñoái chieáu keát quaû cuûa caùc thö naøy leân danh saùch coâng nôï khaùch haøng ñeå thaáy ñöôïc söï hieän höõu cuûa soá lieäu ñôn vò. 3/ Xem xeùt vieäc ñaùnh giaù cheânh leäch tyû giaù ñoái vôùi soá dö coâng nôï ngoaïi teä: Kieåm toaùn vieân seõ lieät keâ soá dö coâng nôï coù chi tieát ngoaïi teä ñeå xem xeùt vieäc coù ñieàu chænh cheânh leäch tyû giaù luùc cuoái kyø ñuùng theo qui ñònh khoâng? Vaø coù söï ñieàu chænh caàn thieát. 4/ Xem xeùt toång quaùt tình hình phaùt sinh trong naêm baèng caùch kieåm tra laïi TK phaûi thu vaø taøi khoaûn doanh thu treân soå caùi vaø xem xeùt nhöõng khoaûn muïc baát thöôøng: Thöôøng thì kieåm toaùn vieân naøo thöïc hieän kieåm tra phaàn haønh Doanh thu cuõng ñoàng thôøi kieåm tra luoân phaàn haønh Nôï phaûi thu. Do ñoù coâng vieäc kieåm tra chi tieát nghieäp vuï naøy cuõng ñoài thôøi chöùng minh cho söï hieän höõu, ñaày ñuû cuûa Doanh thu. Töø baùo caùo baùn haøng haøng thaùng hay soå chi tieát baùn haøng , KTV tieán haønh choïn maãu nghieäp vuï ñeå kieåm tra hoaù ñôn baùn haøng ñeå thaáy ñöôïc söï hieän höõu, söï ñaày ñuû cuûa vieäc ghi nhaän Nôï phaûi thu. Tuyø theo töøng tröôøng hôïp maø KTV coù theå choïn naãu moät hoaëc keát hôïp caùc caùch sau ñaây: Choïn maãu caùc nghieäp vuï coù soá phaùt sinh lôùn hôn sampling interval vaø kieåm tra toaøn boä hoaù ñôn ( möùc choïn maãu tuyø thuoäc vaøo kinh nghieäm cuûa Kieåm toaùn vieân, söï hieåu bieát cuûa Kieåm toaùn vieân veà phöông thöùc kinh doanh, chính saùch tín duïng cuûa ñôn vò ). Choïn maãu caùc thaùng coù soá phaùt sinh lôùn hay baát thöôøng ñeå kieåm tra toaøn boä hoaù ñôn. Choïn maãu caùc khaùch haøng coù soá dö nôï lôùn hay baát thöôøng ñeå kieåm tra toaøn boä hoaù ñôn. KTV tieán haønh vieäc xem xeùt soå chi tieát coâng nôï trong soå caùi ñeå raø soaùt caùc buùt toaùn laï. Neáu gaëp buùt toaùn laï trong khi raø soaùt hoaëc trong khi thöïc hieän vieäc kieåm tra chi tieát khaùc, KTV ñeàu phaûi ñaït ñöôïc söï giaûi trình hôïp lyù veà caùc buùt toaùn naøy. 5/ Kieåm tra vieäc khoaù soå ñoái vôùi nôï phaûi thu Thuû tuïc naøy seõ cho KTV baèng chöùng veà söï hieän höõu vaø söï ñaày ñuû cuûa soá lieäu ñôn vò. Thoâng thöôøng, KTV choïn ra moät soá hoaù ñôn cuûa moät soá ngaøy tröôùc vaø sau nieân ñoä vaø tieán haønh ñoái chieáu chuùng vôùi phieáu xuaát kho , vaän ñôn, tôø khai haûi quan vaø vieäc ghi nhaän doanh thu, Nôï phaûi thu leân soå saùch keá toaùn. 6/ Ñoái vôùi caùc khoaûn nôï phaûi thu coù soá dö Coù. KTV phaûi ñaït ñöôïc giaûi trình veà caùc soá dö naøy. Neáu maø noù laø tieàn haøng öùng tröôùc, KTV coù theå tieán haønh xem hôïp ñoàng, phieáu thu tieàn, giaáy baùo Coù cuûa ngaân haøng …… 7/ Kieåm tra vi._.